Định hướng văn hóa tiêu dùng hàng nội.
Theo nhiều chuyên gia, học giả, để văn hóa tiêu dùng hàng Việt Nam
được định hình trong cộng đồng người Việt Nam, việc định hướng văn
hóa tiêu dùng hàng Việt Nam là rất cần thiết. Có nhiều cách để định
hướng văn hóa tiêu dùng, nổi bật là những cách định hướng qua chuyên
gia, qua người tiêu dùng đã từng dùng sản phẩm, qua các sản phẩm văn
hóa khác hay qua hệ thống giải thưởng xếp hạng…
Chọn rượu Việt Nam hay rượu Tây? Ảnh chụp tại
một quầy rượu trên phố Trần Duy Hưng (Hà Nội)
Định hướng qua chuyên gia
Chuyên gia là những người có kiến thức chuyên sâu cả về lý thuyết và
kinh nghiệm trong từng lĩnh vực. Bởi vậy, ý kiến của chuyên gia thường
được người tiêu dùng tin tưởng nhiều hơn cả.
“Khi nhận được thông tin sản phẩm chất lượng từ chuyên gia, người tiêu
dùng đều tin tưởng về chất lượng sản phẩm, họ sẵn sàng cân nhắc hoặc
mua liền”, PGS, TS Dương Thị Liễu (Trưởng bộ môn Văn hóa kinh
doanh, Khoa Quản trị kinh doanh, Trường Đại học Kinh tế quốc dân)
nói: “Không chỉ tin tưởng chuyên gia trong việc đánh giá chất lượng mà
ngay cả khi nhận được thông tin sản phẩm kém chất lượng từ chuyên
gia, đa số người tiêu dùng sẽ ngưng sử dụng ngay lập tức”.
Sự tin tưởng của người tiêu dùng đối với lời nói của các chuyên gia
được khẳng định rõ nét qua việc xử lý một số vụ việc nổi cộm gần đây.
Chẳng hạn, khi xuất hiện thông tin “ăn bưởi có thể bị ung thư”, người
tiêu dùng lập tức quay lưng với sản phẩm này. Khi các chuyên gia khẳng
định qua các phương tiện truyền thông đại chúng rằng các loại bưởi tại
Việt Nam không có chứa chất gây ung thư, bưởi Việt Nam lại được
người tiêu dùng đón nhận. Hay khi tiếp nhận được thông tin xuất hiện
trứng gà giả trên thị trường, trứng gà hầu như lập tức bị người tiêu dùng
tẩy chay khiến nông dân trong nước lao đao. Nhưng khi các chuyên gia
lên tiếng khẳng định, giá thành sản xuất trứng gà giả cao hơn giá thành
sản xuất trứng gà thật, nhiều người tiêu dùng mới dám tiếp tục tiêu thụ
trứng gà.
Bởi vậy, nhiều người cho rằng, nếu các chuyên gia thường xuyên lên
tiếng khẳng định về những ưu thế nổi trội của hàng Việt Nam và những
chuyên gia ấy cũng gương mẫu trong việc tiêu dùng hàng nội, thì cuộc
vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” sẽ thành công
hơn.
Định hướng qua người tiêu dùng
Người tiêu dùng đóng vai trò rất quan trọng trong việc tạo hiệu ứng đám
đông để việc tiêu dùng hàng Việt Nam trở thành thói quen văn hóa. Vì
thế, Nhà nước và các doanh nghiệp nên có chính sách khuyến khích
người tiêu dùng quảng bá, giới thiệu sản phẩm hàng hóa, dịch vụ nội địa
cho người thân, bạn bè, nếu họ nhận thấy những sản phẩm ấy đủ tốt.
Chẳng hạn, cứ giới thiệu thêm được một người khác tiêu dùng sản phẩm
nội địa, người giới thiệu sẽ được cộng 1 điểm vào quỹ điểm “khách hàng
thân thiện”. Định kỳ, các doanh nghiệp tổ chức tri ân, tôn vinh nhóm
khách hàng thân thiện nhất. Dựa trên kết quả tôn vinh của doanh nghiệp,
Nhà nước sẽ tôn vinh những người tiêu dùng tiêu biểu nhất trên cả nước
trong việc quảng bá, giới thiệu hàng Việt Nam.
Ngoài ra, trên từng cấp độ, từ doanh nghiệp cho tới Nhà nước, có thể
khuyến khích người tiêu dùng là người nổi tiếng - chẳng hạn những vận
động viên, diễn viên, ca sĩ, chính khách có sức ảnh hưởng lớn tới cộng
đồng - gương mẫu tiêu dùng hàng nội địa. Khi ấy, nét đẹp văn hóa tiêu
dùng hàng Việt Nam sẽ được cộng hưởng mạnh hơn.
Trao đổi với các phóng viên về vấn đề này, nhà Sử học Dương Trung
Quốc cũng đã từng nhấn mạnh: Nếu lãnh đạo không gương mẫu dùng
hàng Việt Nam thì sẽ rất khó vận động người Việt Nam lựa chọn tiêu
dùng hàng Việt Nam.
Còn PGS, TS Lê Quý Đức (Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia
Hồ Chí Minh) thì dẫn kinh nghiệm từ một số nước trên thế giới: “Chúng
ta biết rằng người Nhật Bản, người Hàn Quốc rất tự giác tiêu dùng hàng
hóa của họ ở trong nước và cả khi ra nước ngoài. Các lãnh đạo, quản lý
(các chính khách và chủ doanh nghiệp) gương mẫu tiêu dùng hàng nội
địa. Chính phủ Hàn Quốc quy định các bộ trưởng, thứ trưởng và các
công chức cao cấp phải tự giác sử dụng ô tô của nước mình sản xuất, đó
là một tiêu chí đánh giá phẩm chất đạo đức công chức, đạo đức của
người lãnh đạo, quản lý”.
Định hướng văn hóa tiêu dùng qua nghệ thuật
Hàn Quốc từng rất thành công trong việc quảng bá thương hiệu quốc gia
cùng thương hiệu hàng hóa qua các tác phẩm điện ảnh, phim truyền
hình. Bởi vậy, các mẫu hàng hóa Hàn Quốc cũng như nét đẹp trong văn
hóa Hàn Quốc có sức lan tỏa rất lớn không chỉ ở trong nước, mà còn trên
cả thế giới. Trong khi đó, Việt Nam chưa thực sự chú trọng sản xuất
những bộ phim để tôn vinh và quảng bá thương hiệu hàng hóa Việt Nam
có hiệu quả cao như Hàn Quốc.
Ngoài ra, Nhà nước cần quản lý và đứng ra tổ chức những đợt bình
chọn, công nhận và công bố những thương hiệu hàng Việt Nam có chất
lượng tốt, giúp người tiêu dùng có kênh thông tin chính thức để nhận
diện và lựa chọn tiêu dùng. “Trong một thị trường phong phú, đa dạng,
một rừng hàng hóa, người tiêu dùng không biết lựa chọn những sản
phẩm, dịch vụ như thế nào phù hợp với nhu cầu, bảo đảm chất lượng và
an toàn, thì họ có thể dựa vào những thông tin hữu ích từ những giải
thưởng, danh hiệu có uy tín”, PGS,TS Dương Thị Liễu nói.
Như vậy, để định hình và phát triển thói quen văn hóa tiêu dùng hàng
Việt Nam, đưa cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt
Nam” sớm về đích thành công, thì cả Nhà nước, các doanh nghiệp, toàn
xã hội và từng người dân phải cùng vào cuộc. Nếu chỉ kêu gọi người tiêu
dùng “ưu tiên dùng hàng Việt”, nhưng các nhà sản xuất, cung ứng hàng
hóa, dịch vụ không bảo đảm được yêu cầu và nhu cầu của “thượng đế”
thì sẽ không hiệu quả. Ngược lại, nếu doanh nghiệp chỉ sản xuất, cung
ứng hàng hóa, dịch vụ tốt mà không biết cách quảng bá, giới thiệu sản
phẩm thì người tiêu dùng sẽ không biết đến. Nhà nước cũng không thể
đứng ngoài cuộc trong việc gắn kết giữa doanh nghiệp và người tiêu
dùng. Chính vì thế, nhiều chuyên gia nhận định: Cuộc vận động “Người
Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” cần có những chiến lược dài hơi
và khó có thể thành công trong ngày một, ngày hai.
