359
128. ĐỊNH LƢỢNG PHOSPHO
I . NGUYÊN LÝ
Khoảng 88% phốt pho trong cơ thể được phân bố ở trong xương dưới dạng
calcium phosphate, phần còn lại tham gia vào quá trình chuyển hóa carbohydrate
trung gian và là thành phần của một số chất quan trọng như phospholipid, axit nucleic
và ATP…Photpho trong máu dưới dạng phosphate vô cơ axit phosphoric. Số lượng
nhỏ của phốt pho hữu cơ ngoại bào được tìm thấy duy nhất dưới dạng phospholipid.
Định lượng Phospho theo phương pháp đo điểm cuối với ống trắng thuốc thử.
Phosphate trong mẫu bệnh phẩm tác dụng với thuốc thử tạo thành phức hợp
phosphomolybdate amoni công thức (NH4)3[PO4(MoO3)12].
Phức hợp màu có thể
được xác định mật đọ quang ở bước sóng vùng tử ngoại 340 nm, dựa trên mật độ
quang của dung dịch chuẩn sẽ tính được nồng độ của phospho.
II. CHUẨN BỊ
1. Ngƣời thực hiện: 01 cán bộ đại học chuyên ngành Hóa sinh và 01 kỹ thuật viên
2. Phƣơng tiện, hóa chất
2.1.Trang thiết bị
- Các máy phân tích Hóa sinh bán tự động
- Các máy Hóa sinh tự động: Hitachi 904, 911, 912, 917, cobas 6000, AU 400, 480,
640, 680, 2700, 5800 và một số máy khác.
- Máy ly tâm
- Ống nghiệm
- Pipet các loại
- Đầu côn xanh, vàng
- Giá đựng ống nghiệm
2.2. Thuốc thử: Tùy theo trang thiết bị hiện có, có hóa chất thích hợp
- Thuốc thử 1: Sulfuric acid: 0.36 mol/L; detergent
- Thuốc thử 2: mmonium molybdate: 3.5 mmol/L; sulfuric acid: 0.36 mol/L;
sodium chloride: 150 mmol/L
- Dung dịch chuẩn
- Dung dịch QC (quality control) ở 2 mức: level 1 và level 2
2.3. Các dụng cụ tiêu hao khác
360
- Ống nghiệm
- Găng tay, dây garô
- Bông , cồn sát trùng, bơm tiêm hoặc kim lấy máu
3. Ngƣời bệnh
Cần giải thích cho người bệnh và người nhà người bệnh mục đích của xét
nghiêm này
4. Phiếu xét nghiệm
Cần có chỉ định của bác sỹ lâm sàng ghi trên phiếu xét nghiệm
III. CÁC BƢỚC TIẾN HÀNH
1. Lấy bệnh phẩm
Mẫu bệnh phẩm: phân tích trên mẫu máu, nước tiểu
- Máu: huyết thanh, hoặc huyết tương (Lithium heparin, EDT )
- Nước tiểu: lấy mẫu nước tiểu tốt nhất nên lấy mẫu nước tiểu 24giờ. Mẫu nước tiểu
nếu có nhiều cặn phải ly tâm trước khi phân tích.
Tính ổn định của mẫu:
Huyết thanh/huyết tương 24giờ/ nhiệt độ 15 - 250C
4 ngày/ nhiệt độ 2 – 80C
1 năm/ nhiệt độ (-15) đến (-250C)
Mấu huyết thanh, huyết tương chỉ được đông lạnh 1 lần
Nước tiểu: 8giờ/ nhiệt độ 15 - 250C. Mẫu nước tiểu 24giờ trong quá trình thu
thập mẫu nên bảo quản mẫu ở chỗ thoáng, mát.
2. Tiến hành kỹ thuật
2.1. Chuẩn bị máy phân tích
chuẩn máy bằng dung dịch chuẩn (một hoặc nhiều chuẩn =multical)
Phân tích QC: ở cả 2 level. Khi QC đạt tiến hành phân tích mẫu
2.2. Phân tích mẫu
Mẫu sau khi ly tâm được chuyển vào khay đựng bệnh phẩm
Đánh số (hoặc ID của người bệnh); lựa chọn test và máy sẽ tự động phân tích mẫu
bệnh phẩm.
III. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ
- Trị số tham khảo:
361
Huyết thanh/ huyết tương: 0.87–1.45 mmol/L (2.7–4.5 mg/dL)
Mẫu nước tiểu buổi sáng : 12.9–43.9 mmol/L (40–136 mg/dL)
Mẫu nước tiểu 24h: 12.9–42 mmol/24 h (400–1300 mg/24 h)
- Hệ số chuyển đổi mg/dL x 0.323 = mmol/L
mmol/L x 3.10 = mg/dL
+ Phospho máu tăng trong: Suy cận giáp trạng; Ưu năng tuyến tiền yên; Thừa
Vitamin D khi điều trị còi xương; Suy thận; Nhiễm độc cetonic trong ĐTĐ; Ung thư
xương tiến triển.
+ Phospho máu giảm trong: Cường cận giáp; Thiếu Vitamin D; Hội chứng Fanconi;
Thiểu năng tuyến yên; Xơ gan mất bù nặng.
IV. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ
- Các yếu tố cố thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm khi: Bilirubin liên hợp > 599
mol/L (35 mg/dL); Hemoglobin >186 mol/L (300mg/dL);
- Xử trí :
Mẫu máu: tránh vỡ hồng cầu, nếu huyết tán nhiều nên lấy lại mẫu khác.
Mẫu nước tiểu 24 giờ khi thu thập mẫu cần bảo quản ở chỗ mát. Nếu có nhiều vẫn,
cặn nên ly tâm trước khi phân tích.