Đô thị ven đô

Chia sẻ: Nguyễn Tình | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết đề cập các vấn đề về thành phố cực lớn với nhiều thách thức, vùng ven đô và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa phát triển đô thị và vùng nông thôn; mô hình làng đô thị xanh; nêu ra các thách thức và gợi ý một số giải pháp cho việc phát triển vùng ven đô thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đô thị ven đô

DIEÃN ÑAØN ß§ THë VEN ß§ Nguyeãn Ñaêng Sôn Phoù Vieän tröôûng Vieän Nghieân cöùu ñoâ thò & phaùt trieån haï taàng suburban areas The article deals with huge city issues with many challenges; suburban areas and interdependence between urban and rural development; green urban village model; identify challenges and suggest some solutions for the development of suburban areas of ho chi minh city such as: “a rural - urban consolidation”, “urbanization of rural suburban” associated with “new rural construction “. gradually forming urban villages; strengthening the management of adjacent areas and planning of urbanized suburban villages to avoid spontaneous development. Baøi baùo ñeà caäp ñeán caùc vaán ñeà veà Thaønh phoá cöïc lôùn vôùi nhieàu thaùch thöùc; Vuøng ven ñoâ vaø söï phuï thuoäc laãn nhau giöõa phaùt trieån ñoâ thò vaø noâng thoân; Moâ hình Laøng ñoâ thò xanh; Neâu ra caùc thaùch thöùc vaø gôïi yù moät soá giaûi phaùp cho vieäc phaùt trieån vuøng ven ñoâ TP.HCM nhö: “moät hôïp nhaát noâng thoân - ñoâ thò”, “ñoâ thò hoùa noâng thoân ngoaïi thaønh” gaén vôùi “xaây döïng noâng thoân môùi”, töøng böôùc hình thaønh caùc laøng ñoâ thò; Taêng cöôøng quaûn lyù vuøng giaùp ranh vaø quy hoaïch caùc laøng ñoâ thò hoaù ven ñoâ ñeå traùnh tình traïng phaùt trieån töï phaùt. Töø khoùa: ñoâ thò ven ñoâ, vuøng ven, laøng ñoâ thò, phaùt trieån vuøng ven ñoâ TP.HCM. Thaønh phoá cöïc lôùn vôùi nhieàu thaùch thöùc Traät töï quoác teá môùi ñem ñeán cho caùc thaønh phoá moät loaït caùc Ngaøy nay caùc vuøng ñoâ thò traûi roäng laø hieän töôïng treân toaøn theá thaùch thöùc khi tìm caùch giaûi quyeát caùc caûi tieán veà cô caáu caàn giôùi, maëc duø coù toác ñoä quy moâ khaùc nhau. Chuû ñeà trong soá thieát, neáu muoán ñaït ñöôïc caùc caûi tieán song song veà naêng baùo Time coù ñeà caäp ñeán 21 “sieâu thaønh phoá” cuûa theá kyû XXI suaát vaø chaát löôïng cuoäc soáng ñoâ thò. Caùc thaùch thöùc chính vôùi daân soá vöôït 10 trieäu ngöôøi, 18 trong soá naøy laø thuoäc caùc laø caùc “caên beänh ñoâ thò” do “khuûng hoaûng ñoâ thò” töø “buøng noå nöôùc ñang phaùt trieån. daân soá” gaây ra. Baûn thaân quy moâ cuõng laøm thay ñoåi noäi dung cuûa vaán ñeà ñoâ TP.HCM vôùi khoaûng 10 trieäu daân laø thaønh phoá cöïc lôùn/sieâu thò. Caùc vuøng ñoâ thò coù 10 trieäu daân trôû leân coù caáu truùc khaùc thaønh phoá, do vaäy thaønh phoá seõ phaûi ñoái dieän vôùi nhieàu thaùch vôùi caùc thaønh phoá coù vaøi trieäu daân. Kích thöôùc töï thaân laøm thöùc - baát oån, vôùi “caùc caên beänh ñoâ thò” nhö ñaõ neâu treân. Ñeå naûy sinh tính phöùc taïp, noù cuõng thu huùt söï chuù yù ñeán nhöõng khaéc phuïc caùc thaùch thöùc baát oån naøy phaûi döïa vaøo “gæaûi phaùp vaán ñeà thaät söï ôû taàm vuøng ñoâ thò nhö giao thoâng, nöôùc vaø quy hoaïch”. Quy hoaïch tröôùc tieân phaûi laø cô sôû ñeå phaùt trieån quaûn lyù raùc, khoâng gian môû cuûa vuøng vaø oâ nhieãm khoâng khí, thaønh phoá beàn vöõng, ñeå haøi hoøa giöõa caïnh tranh kinh teá vaø khaùc bieät haún vôùi nhöõng vaàn ñeà ôû caáp thaønh phoá hoaëc khu soáng toát. Tuy nhieân ñoái vôùi thaønh phoá cöïc lôùn thì giaûi phaùp daân cö. quy hoaïch haøng ñaàu phaûi laø “moâ hình phaùt trieån khoâng gian 86 SË 103+104 . 2020
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ phaân taùn” hoaëc “hình thaùi ñoâ thò phaân taùn” ñeå caûi thieän moâi tröôøng sinh hoïc, bieán ñoåi khí haäu (BÑKH) vaø moâi tröôøng giao thoâng cuûa thaønh phoá. TP.HCM cuõng khoâng phaûi laø ngoaïi leä, quy hoaïch TP.HCM tôùi naêm 2025 cuõng coù moâ hình phaùt trieån khoâng gian “taäp trung - ña cöïc” vôùi trung taâm chính môû roäng thaønh “cuïm trung taâm thoáng nhaát lôùn hôn” vaø 4 trung taâm khu vöïc. Tuy nhieân, hieän nay môùi chæ trieån khai thöïc hieän 2 trung taâm khu vöïc: 1 höôùng chính Nam ra bieån Ñoâng, vaø 1 höôùng phuï Taây - Taây Baéc, coøn 2 trung taâm: 1 höôùng chính Ñoâng ñaõ coù tuyeán metro soá 1 cöûa ngoõ ra mieàn Ñoâng vaø 1 höôùng phuï Taây - Taây Nam laø cöûa ngoõ töø mieàn Taây vaøo thaønh phoá thì laïi chöa baét ñaàu, do vaäy chöa caên baûn khaéc phuïc ñöôïc nhöõng baát oån, thaùch thöùc, caùc vaán ñeà ñoâ thò vaø caùc caên beänh ñoâ thò cuûa thaønh phoá. Do vaäy thaønh phoá caàn coù “keá hoaïch” ñeå thöïc hieän “chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò” theo quy hoaïch phaùt trieån khoâng gian ñoâ thò “ña cöïc”/“ña trung taâm” ñeå “tích tuï daân cö” hôïp lyù, trong ñoù “öu tieân” caùc trung taâm ñoâ thò khu vöïc coøn laïi nhö: khu ñoâ thò cao Quaän 9, khu ñoâ thò Taân Taïo - Taân Kieân Bình Chaùnh Quy hoaïch ñieàu chænh TP.HCM döï baùo ñeán urban agglomeration) laø moät khu vöïc thaønh vaø “ñoät phaù” phaùt trieån khu trung taâm ñoâ thò naêm 2025, TP.HCM coù treân 10 trieäu daân, coù phoá hay thò traán ñöôïc môû roäng, bao goàm môùi Thuû Thieâm bôø Ñoâng vôùi 4 caàu vaø moät theå noùi thaønh phoá cuõng seõ ñöùng vaøo danh khu ñoâ thò cuûa moät nôi ñöôïc goïi laø trung haàm keát noái vôùi bôø Taây soâng Saøi Goøn, töø ñoù saùch caùc thaønh phoá cöïc lôùn ôû khu vöïc chaâu taâm (nôi trung taâm naøy thöôøng laø moät khu töï hình thaønh “cuïm trung taâm thoáng nhaát lôùn AÙ. Do vaäy, caàn sôùm döï baùo caùc thaùch thöùc quaûn) vaø baát cöù nhöõng khu vöïc ngoaïi oâ naøo hôn” nhaèm giaûi quyeát caên baûn caùc baát oån veà ñoâ thò seõ gaëp phaûi, ñeà ra caùc giaûi phaùp ñöôïc noái lieàn nhau qua khu ñoâ thò lieân tuïc vaø thaùch thöùc cuûa moät “thaønh phoá cöïc lôùn” ñeå giaûi quyeát nhaát laø veà quy hoaïch vaø keá naøy. Taïi Phaùp, Vieän Thoáng keâ Phaùp INSEE höôùng ñeán muïc tieâu thaønh phoá trôû thaønh hoaïch thöïc hieän. dòch töø naøy thaønh “Uniteù urbaine” coù nghóa thaønh phoá quoác teá, laø moät “trung taâm haøng laø khu ñoâ thò noái tieáp nhau. ñaàu cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ”. Nghò quyeát Caùc thaùch thöùc cuûa thaønh phoá cöïc lôùn 16 cuûa Boä Chính trò ñöa ra phöông höôùng coù theå bao goàm: (i) Tính caïnh tranh Töø nhöõng naêm 60, khi maø buøng noå ñoâ thò ñaõ laø TP.HCM seõ trôû thaønh moät trung taâm lôùn (Competitiveness); (ii) Daân soá taêng cho thaáy caùc heä luïy goïi chung laø caùc “caên ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ. Tuy nhieân do chöa nhanh (Population); (iii) Giaûm ngheøo ñoâ beänh ñoâ thò”, nhaát laø “beänh ñaàu to ñoâ thò” thì coù chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò neân cho tôùi thò (Poverty alleviation); (iv) OÂ nhieãm caùc nöôùc nhaän ra raèng caàn nghieân cöùu phaùt nay thaønh phoá vaãn chöa thöïc hieän ñöôïc quy moâi tröôøng (Pollution); (v) Bieán ñoåi khí trieån chaát löôïng ñoâ thò hôn laø quy moâ vaø soá hoaïch hình thaùi ñoâ thò ña trung taâm ñaõ ñöôïc haäu (Climate Change); (vi) UØn taéc giao löôïng ñoâ thò. Chính phuû pheâ duyeät, neân chöa coù cô sôû ñeå thoâng (Traffic Jam); (vii) Söï phuï thuoäc giaûi quyeát ñöôïc caùc thaùch thöùc. laãn nhau giöõa phaùt trieån ñoâ thò vaø noâng Ñeå haïn cheá caùc sieâu ñoâ thò ngaøy caøng phaùt thoân (Interdependency of urban and rural trieån “lan toûa” vaø “phình to” ra vuøng ven ñoâ, Coù nhieàu caùch ñònh nghóa veà thaønh phoá cöïc Development); (viii) Chính saùch quaûn trò ñoâ caàn giaûi quyeát toát “Söï phuï thuoäc giöõa phaùt lôùn (mega-city), tuy nhieân phoå bieán nhaát thò (Political). trieån ñoâ thò vaø noâng thoân ôû vuøng ven ñoâ”. treân theá giôùi hieän nay vaãn laø döïa vaøo daân soá, theo ñoù thaønh phoá cöïc lôùn phaûi coù 10 Trong khi ñoù thaønh phoá cöïc lôùn luoân coù söùc Vuøng ven ñoâ vaø söï phuï thuoäc laãn trieäu daân trôû leân. Thaønh phoá treân 10 trieäu eùp raát lôùn phaùt trieån ñoâ thò ra vuøng ven ñoâ nhau giöõa phaùt trieån ñoâ thò vaø daân coù theå thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá vaø deã trôû thaønh “ñaïi ñoâ thò” (daân soá coù theå noâng thoân song noù cuõng coù nguy cô laøm suy giaûm treân 18 trieäu ngöôøi) vôùi nhieàu thaùch thöùc Theo Terry McGee, vuøng ven laø moät khaùi chaát löôïng cuoäc soáng maø chuùng ta caàn thaáy nan giaûi. Trong nghieân cöùu veà caùc khu ñònh nieäm, laø vuøng coù söï töông taùc giöõa noâng tröôùc ñeå khaéc phuïc. cö cuûa con ngöôøi, moät ñaïi ñoâ thò (tieáng Anh: thoân vaø thaønh thò. Tuy nhieân, ñeå coù ñöôïc SË 103+104 . 2020 87
caùch toaøn dieän thì daân toaøn quoác cuõng seõ khoâng theå thöïc hieän xaõ hoäi khaù giaû”. Moâ hình Laøng ñoâ thò xanh Moâ hình “laøng ñoâ thò xanh” laø hình maãu cho caùc “khu ñoâ thò môùi ven ñoâ” vaø caùc “laøng ven ñoâ coù khaû naêng ñoâ thò hoùa”. Laøng ñoâ thò - moät ñôn vò/hình thaùi ñònh theo khaùi nieäm môùi chính thöùc ra ñôøi ôû Anh nhöõng naêm 80 cuûa theá kyû XX vôùi söï thaønh laäp caùc nhoùm laøng ñoâ thò (Urban Village Group, vieát taét UGV). Laøng ñoâ thò ñöôïc xem laø söï löïa choïn cho caùc moâ hình phaùt trieån ñoâ thò löôõng tính hieän nay taïi nhieàu thaønh phoá, ñaëc bieät trong boái caûnh hieän ñaïi moät ñònh nghóa chính xaùc hôn veà vuøng ven, noâng nghieäp khoâng theå phuïc vuï ñöôïc. Nhôø hoùa (HÑH) vaø buøng phaùt ñoâ thò ñang dieãn phaûi döïa vaøo tính ñaëc thuø cuûa töøng vuøng vieäc caûi thieän heä thoáng giao thoâng, moät soá ra maïnh meõ. Muïc ñích cuûa Laøng ñoâ thò laø ñaïi ñoâ thò. Theo ñònh nghóa naøy, vuøng ven lôùn cö daân noâng thoân vaøo thaønh phoá haøng nhaèm kieåm soaùt söï phaùt trieån coù hieäu quaû khoâng coá ñònh veà maët ñòa lyù. Trong caùc ngaøy ñeå laøm vieäc. Do vaäy ñaõ hình thaønh “moät hôn. Vôùi nguyeân taéc tìm caùch keát hôïp taát caû vuøng ñaïi ñoâ thò, khu trung taâm ñoâ thò cöù hôïp nhaát noâng thoân - ñoâ thò toaøn dieän” (A caùc hoaït ñoäng vaø laøm cho chuùng coù theå tieáp laán sang vaø môû roäng thoâng qua taùi phaân Comprenensive Rural-Urban Integration), caän ñöôïc trong moät trung taâm hoãn hôïp coù ñònh ranh giôùi haønh chính, nhö tröôøng hôïp ñoù laø moät toång theå noâng thoân ñoâ thò theo dòch vuï giao thoâng coâng coäng phuïc vuï toát, cuûa Haø Noäi vaø TP.HCM. Coøn vuøng ngoaïi kieåu “ñoâ thò - laøng queâ” hay coøn goïi laø “laøng thaân thieän vôùi moâi tröôøng. vi (ngoaïi thaønh) thì cöù tieáp tuïc môû roäng ra ñoâ thò ” (large urban village). ngoaøi cuøng vôùi caùc hoaït ñoäng xaâm chieám Theo caùc nhaø pheâ bình ñoâ thò thì “Laøng ñoâ vuøng noâng thoân. Nhö vaäy, maëc duø vuøng ven Coù theå noùi theo kinh nghieäm cuûa thò” khoâng phaûi laø moät khaùi nieäm môùi, chæ cuûa caùc vuøng ñoâ thò ñeàu bò taùc ñoäng gioáng Trung Quoác: ñôn giaûn laø moät söï caáu truùc laïi yù töôûng trong nhau bôûi nhöõng löïc kinh teá - xaõ hoäi, nhöng (1) “Nhaát theå hoùa thaønh thò noâng thoân” vieäc quy hoaïch ñoâ thò nhaèm muïc ñích giöõ thöôøng giöõa caùc vuøng ñoâ thò vaãn coù nhöõng khoâng phaûi laø chuyeån bieán noâng thoân thaønh gìn moâi tröôøng thieân nhieân cuûa laøng queâ khaùc bieät saâu saéc do möùc phaùt trieån kinh teá, thaønh phoá, bôûi vì noâng thoân khoâng nhöõng trong söï baønh tröôùng ñoâ thò ñang dieãn ra kinh teá - chính trò vaø vaên hoùa cuûa töøng quoác cung caáp löông thöïc, thöïc phaåm cho daân quaù maïnh nhö nhieàu thaäp kyû qua. gia, töøng khu vöïc trôû neân khaùc nhau. cö thaønh thò, cung caáp caùc nguyeân lieäu cho saûn xuaát coâng nghieäp, maø hôn nöõa noâng Theo nhaø töông lai hoïc ngöôøi Myõ Alvin Cho ñeán nay söï phaùt trieån ñoâ thò vaø noâng thoân coøn cung caáp khoâng gian xanh, môû Toffler: Trong kyû nguyeân thoâng tin, nhöõng thoân ngoaïi thaønh vaãn taùch rôøi nhau daãn ñeán roäng khoâng gian cuõng nhö caûi thieän moâi nöôùc ngheøo naëng veà noâng nghieäp thuoäc vieäc giaûi quyeát vaán ñeà cuûa lónh vöïc naøy seõ tröôøng cho ñoâ thò. theá giôùi thöù ba coù theå söû duïng lôïi theá cuûa gaây thieät haïi cho lónh vöïc kia. Hai khu vöïc ngöôøi ñi sau baèng con ñöôøng taét xaây döïng cuoái cuøng neân nhìn nhaän vai troø hoã trôï vaø (2) “Nhaát theå hoùa thaønh thò noâng thoân” cuõng moâ hình “sinh thaùi - coâng ngheä thaáp” tieán boå sung cho nhau nhieàu hôn veà kinh teá, moâi khoâng phaûi baèng caùch ruùt ngaén cheânh leäch thaúng vaøo “vaên minh haäu - coâng nghieäp” tröôøng, vieäc phoái hôïp quaûn lyù seõ caøng trôû giöõa thaønh thò vaø noâng thoân hay baèng caùch maø khoâng phaûi kinh qua giai ñoaïn phaùt trieån neân quan troïng hôn, ñaëc bieät khi caùc maâu “noâng thoân hoùa thaønh thò”. Phöông höôùng “coâng nghieäp coå ñieån”. thuaãn vöôït qua heä thoáng luaät phaùp vaø caùch ñeå nhaát theå hoùa thaønh thò vaø noâng thoân neân quaûn lyù khoâng thích hôïp. Taïi ranh giôùi ñoâ thò laø moät “tieán hoùa song höôùng” töùc laø thaønh Nhöõng ñieàu ñoù coù nhieàu ñieåm töông ñoàng vuøng ven ñoâ khoâng chæ laø ñieåm noùng cuûa söï thò vaø noâng thoân phaûi thu huùt laãn nhau veà vôùi caùc phaùc hoïa veà xu theá phaùt trieån kieán phaùt trieån hoãn loaïn maø coøn laø nôi tieàm aån nhöõng caùi tieân tieán vaø laønh maïnh, ñoàng thôøi truùc - ñoâ thò theá giôùi theá kyû XXI. Ngaøy nay nhöõng maâu thuaãn quyeàn lôïi. Vieäc ñaàu cô phaûi loaïi boû nhöõng caùi laïc haäu vaø teä naïn… caùc chuyeân gia ñoâ thò Myõ ñang noùi nhieàu veà phoå bieán nhö tranh chaáp ñaát ñai vaãn xaûy ra söï phaùt trieån cuûa caùc “laøng ñoâ thò” (urban haøng ngaøy. (3) Ñeå thöïc hieän nhaát theå hoùa thaønh thò village) hoaëc nhöõng “chuøm ñoâ thò” (urban vaø noâng thoân caàn löu yù caùc vaán ñeà sau: constellations) trong moät “ngaân haø ñoâ thò Ranh giôùi giöõa ñoâ thò vaø noâng thoân seõ maát “Khoâng coù hieän ñaïi hoùa noâng nghieäp, ñoâ thò trung taâm” (metropolitan galaxy). Vieäc saûn daàn cuøng vôùi quaù trình ñoâ thò hoùa. Tuy nhieân hoùa noâng thoân thì khoâng coù hieän ñaïi hoùa xuaát nhö vaäy seõ “phaân taùn” theo quy moâ caùc ranh giôùi caàn ñöôïc taùi laäp seõ cho pheùp cuûa nhaø nöôùc”; “Neáu noâng thoân khoâng ñöôïc thích hôïp töøng ñòa phöông. Neáu kyû nguyeân thaønh phoá quaûn lyù caùc khu vöïc ñoâ thò hoùa phoàn vinh vaø oån ñònh, nhaø nöôùc cuõng khoâng coâng nghieäp sinh ra caùc thaønh phoá thì kyû nhanh choùng ôû ven ñoâ vaø taïo neân söï naêng ñöôïc phoàn vinh vaø oån ñònh”; “Neáu noâng daân nguyeân thoâng tin coù theå “phi taäp trung ñoäng veà kinh teá maø tröôùc ñaây neàn kinh teá khoâng theå thöïc hieän cuoäc soáng khaù giaû moät chuùng”. Thí ñieåm “laøng ñoâ thò xanh” (green 88 SË 103+104 . 2020
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ urban village) laø quyeát ñònh mang tính chieán löôïc daøi haïn caàn thieát Ñoâ thò ven ñoâ ôû TP.HCM ñeå thöïc hieän caân baèng nhu caàu phaùt trieån ñoâ thò vaø noâng thoân. Ñoàng Veà maët haønh chính ñòa giôùi thì vuøng ven khoâng chæ ñöôïc ñònh nghóa thôøi ñeå baûo veä ñòa caàu tröôùc söï bieán ñoåi ngaøy caøng khaéc nghieät cuûa bao goàm caùc khu vöïc quaän/huyeän bao quanh noäi thaønh thaønh phoá. khí haäu, caùc xu höôùng phaùt trieån ñoâ thò gaén lieàn vôùi caùc khaùi nieäm: Vuøng ven ñöôïc xem laø caùc quaän môùi naèm ôû vò trí chuyeån tieáp giöõa Sinh thaùi, Xanh, Thích öùng BÑKH… höôùng ñeán phaùt trieån beàn vöõng khu vöïc trung taâm vaø ngoaïi thaønh. ra ñôøi. “Laøng ñoâ thò xanh” laø söï keát hôïp giöõa “laøng - ñoâ thò” vaø “ñoâ thò xanh” (thích öùng vôùi BÑKH). Theo Vieän Quy hoaïch xaây döïng TP.HCM, quaän ven khaùc vôùi caùc quaän noäi thò hoaëc huyeän ngoaïi thaønh do coù ñaëc ñieåm gaàn nhö baùn “Laøng - ñoâ thò” seõ cung caáp vieäc laøm cho caùc hoä noâng thoân. Noù ñoùng thoân, baùn thò, vôùi dieän tích ñaát noâng nghieäp vaãn coøn khaù nhieàu, goùp vaøo vieäc tieáp tuïc caûi taïo heä thoáng haï taàng vaø coâng ngheä ôû vuøng chieám tyû troïng bình quaân töø 10-30% treân toång dieän tích ñaát töï nhieân. noâng thoân ngoaïi thaønh. Noù taùc ñoäng toát tôùi tình traïng söùc khoûe vaø Chính vì quyõ ñaát coøn nhieàu ñeå chuyeån ñoåi töø ñaát noâng thoân sang ñaát vaên hoùa. Noù giuùp giaûm thieåu söï phaân hoùa xaõ hoäi ñi keøm vôùi vieäc di ñoâ thò neân trong quaù trình phaùt trieån vaø môû roäng noäi thò cuûa thaønh daân ra thaønh phoá. Neáu ñöôïc quaûn lyù toát noù seõ giuùp cho vieäc baûo phoá, khu vöïc vuøng ven coù theå xem nhö moät vuøng “ñeäm”, qua quaù veä moâi tröôøng cho caû thaønh phoá vaø noâng thoân ngoaïi thaønh baèng trình phaùt trieån seõ cuøng hoøa nhaäp vaøo khu vöïc noäi thaønh (ñoâ thò) vieäc phaân boá saûn xuaát vaø daân cö treân khu vöïc töông ñoái roäng. Do hieän höõu. Vuøng ven laø vuøng vaønh ñai chuyeån tieáp giöõa moät ñoâ thò lôùn vaäy caùc thaønh phoá laøm toát seõ laø caùc thaønh phoá phaùt trieån ñöôïc moái vaø noâng thoân xung quanh, chòu aûnh höôûng maïnh meõ cuûa vaên hoùa quan heä ñeå thoûa maõn ñöôïc caû nhu caàu cuûa thaønh phoá vaø khu vöïc ñoâ thò ñoù, nhöng vaãn coøn mang trong mình nhieàu yeáu toá cuûa vaên ngoaïi thaønh. hoùa noâng thoân, neân khoâng haún laø noâng thoân maø cuõng chöa phaûi laø ñoâ thò thöïc söï. Duø coù nhieàu ñònh nghóa theo nhieàu goùc ñoä khaùc nhau ÔÛ nöôùc ta, taïi Quyeát ñònh soá 1526/QÑ-TTg ngaøy 3/9/2015 veà moät nhöng caùc nhaø nghieân cöùu ñeàu coù chung moät quan ñieåm vuøng ven soá cô cheá, chính saùch ñaëc thuø phaùt trieån thaønh phoá Ñaø Laït coù moät laø vuøng ñeäm, vuøng chuyeån tieáp ñang ñoâ thò hoùa töø vuøng noâng thoân noäi dung quan troïng coù tính ñoät phaù laø tænh Laâm Ñoàng ñöôïc thí ñieåm sang vuøng ñoâ thò laø vuøng giaùp ranh vôùi ñoâ thò. Nhö vaäy, vuøng ven xaây döïng “Laøng ñoâ thò xanh” taïi thaønh phoá Ñaø Laït. laø vuøng ñang bò ñoâ thò hoùa taùc ñoäng, hình thaønh neân quaän môùi töø huyeän vaø ñang ngaøy caøng thay ñoåi do taùc ñoäng cuûa ñoâ thò hoùa. ÔÛ ñoù Laõnh ñaïo UBND tænh Laâm Ñoàng vöøa chæ ñaïo caùc ñôn vò chuû dieän tích ñaát noâng nghieäp caøng ngaøy caøng bò thu heïp. Nhöõng quaän trì boå sung, hoaøn thieän ñoà aùn quy hoaïch phaân khu xaây döïng môùi thaønh laäp töø huyeän ñöôïc hieåu chung laø vuøng ven vì baûn thaân moâ hình Laøng ñoâ thò xanh taïi xaõ Xuaân Thoï, thaønh phoá Ñaø Laït. huyeän coøn laïi cuõng bò taùc ñoäng cuûa ñoâ thò hoùa nhö tröôøng hôïp cuûa Ñaây laø Ñeà aùn thí ñieåm xaây döïng moâ hình Laøng ñoâ thò xanh ñaàu Thuû Ñöùc, quaän 2, quaän 9, quaän 7, huyeän Nhaø Beø (1997) vaø quaän tieân cuûa caû nöôùc, ñöôïc UBND tænh Laâm Ñoàng pheâ duyeät töø Bình Taân, huyeän Bình Chaùnh, quaän 12 vaø huyeän Hoùc Moân (2003). naêm 2018. Nhö vaäy, ta coù theå xaùc ñònh raèng vuøng ven TP.HCM laø quaän Thuû Ñöùc, quaän 2, quaän 9, quaän 7, quaän 8, quaän 12, huyeän Nhaø Beø, Theo Quyeát ñònh soá 2431/QÑ-UBND ngaøy 23/11/2018 cuûa huyeän Bình Chaùnh, huyeän Hoùc Moân. Ñoù laø xu höôùng phaùt trieån lan UBND tænh Laâm Ñoàng, Ñeà aùn thí ñieåm xaây döïng moâ hình Laøng toûa ra vuøng ven ñoâ hieän nay. ñoâ thò xanh taïi xaõ Xuaân Thoï, thaønh phoá Ñaø Laït coù quy moâ döï kieán ñeán naêm 2030 laø 1.500 - 2.500 nhaân khaåu; nhaân daân tham Tuy nhieân, giöõ gìn vuøng noâng thoân, ñaát noâng nghieäp vaø khoâng gian gia thöïc hieän vaø vaän haønh ñeà aùn theo quy öôùc, höông öôùc; chính xanh laø chieán löôïc quan troïng. Vuøng noâng thoân cuõng quan troïng quyeàn vaø heä thoáng chính trò cuûa xaõ quaûn lyù Laøng theo quy ñònh khoâng keùm phaàn khu vöïc ñoâ thò. Trong quaù trình “chuyeån ñoåi noâng cuûa phaùp luaät. thoân - ñoâ thò” lónh vöïc BÑS phaùt trieån nhanh vaø gia taêng cho töông SË 103+104 . 2020 89
xöùng vôùi toaøn boä neàn kinh teá thaønh phoá. Ngaønh saûn xuaát phuï thuoäc (ñieàu chænh boå sung) caùc khu chöùc naêng, heä thoáng giao thoâng vaøo noâng nghieäp truyeàn thoáng seõ trôû neân chuyeân saâu vaø ñöôïc coâng cho phuø hôïp. nghieäp hoùa thoâng qua kyõ thuaät môùi. Nhöõng xí nghieäp noâng thoân seõ phaùt trieån thaønh nhöõng xí nghieäp coâng ngheä cao ñoâ thò hoùa, giaûm ñi Caùc tieâu chí ñeå quy hoaïch phaùt trieån laøng ñoâ thò xanh bao goàm: (1) möùc ñoä oâ nhieãm noâng nghieäp. Xaây döïng cô sôû haï taàng ñaùp öùng nhöõng Ñòa ñieåm quy hoaïch xaây döïng ñaûm baûo beàn vöõng (vuøng ven ñoâ/ñòa nhu caàu phaùt trieån cuûa vuøng ngoaïi vi. Ñoäng löïc ñeå phaùt trieån “moät hôïp ñieåm môùi hoaëc naâng caáp phaùt trieån moät ñòa ñieåm ñaõ coù saün); (2) Söû nhaát noâng thoân - ñoâ thò” laø ñoâ thò hoùa noâng thoân song haønh vôùi ñoâ thò duïng taøi nguyeân, naêng löôïng vaø coâng ngheä xanh; (3) Chaát löôïng hoùa thaønh phoá, ñeå phaùt trieån nhöõng thò traán thò töù. Theo kinh nghieäm moâi tröôøng kieán truùc, moâi tröôøng soáng vôùi caáu truùc khoâng gian laøng, moät soá nöôùc, khoâng theå chôø CNH - HÑH môùi thuùc ñaåy “ñoâ thò hoùa nhöng tieän nghi chaát löôïng soáng khoâng thua keùm thaäm chí coù tieâu noâng thoân” maø phaûi tieán haønh ñoàng thôøi vôùi “xaây döïng noâng thoân môùi”, chí coøn hôn haún chaát löôïng soáng khu vöïc ñoâ thò. Ñoä che phuû caây ñoâ thò hoùa phaûi trôû thaønh khaâu then choát phaùt trieån noâng thoân. Trong xanh ñaït 70% trôû leân; (4) Ít taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng töï nhieân vaø quaù trình ñoâ thò hoùa, CNH - HÑH laø moät quaù trình laøm bieán ñoåi thaønh nhaân vaên; (5) Gìn giöõ, baûo toàn vaø phaùt huy caùc giaù trò vaên hoùa baûn phaàn cô caáu lao ñoäng noâng thoân vaø cô caáu söû duïng ñaát. ñòa gaén vôùi du lòch dòch vuï... Do vaäy “ñoâ thò hoùa noâng thoân ngoaïi thaønh” TP.HCM khoâng theå chôø Theo kinh nghieäm cuûa ngöôøi Anh, Laøng ñoâ thò laø moät phaân khu ñoâ maø phaûi gaén vôùi “xaây döïng noâng thoân môùi” ñeå giaûi quyeát 3 vaán ñeà thò ñöôïc ñoùng xung quanh moät nuùt giao thoâng, coù maät ñoä cao hoaëc ñang haïn cheá noâng nghieäp phaùt trieån laø: baûo hoä noâng nghieäp, HÑH quanh moät ñieåm coù söï buoân baùn taáp naäp, moät ñieåm troän laãn giöõa noâng nghieäp vaø thöông phaåm hoùa noâng nghieäp. Quaù trình ñoâ thò caùc muïc ñích söû duïng ñaát, bao goàm baùn leû, thöông maïi, laøm vieäc, hoùa noâng thoân seõ ñaùp öùng ñöôïc caùc tieâu chuaån cuûa ñoâ thò xeùt veà sinh soáng vaø giaûi trí, caùc khoâng gian coâng coäng haáp daãn vaø ñöôïc quy moâ daân soá, cô caáu lao ñoäng vaø cô sôû haï taång. Caùc thò traán, thò söû duïng toát, moät moâi tröôøng ñoâ thò daønh cho ngöôøi ñi boä an toaøn vaø töù coâng nghieäp - dòch vuï seõ laøm ñieåm töïa ñeå phaùt trieån khu daân cö thuaän tieän coù caùc nhaân toá naâng cao nieàm töï haøo, tính ñòa phöông vaø noâng thoân, giöõ vai troø thuùc ñaåy ñoâ thò hoùa noâng thoân vaø quy hoaïch baûn saéc coäng ñoàng. caùc “khu phoá nhoû”. Töøng böôùc hình thaønh caùc “laøng ñoâ thò xanh” ôû ven ñoâ TP.HCM. Laøng ñoâ thò cuõng laø caùch hieåu cho vieäc quy hoaïch vaø thieát keá ñoâ thò/ thieát keá ñôn vò ñònh cö. Noù ñöôïc ñeà caäp ñeán vôùi caùc neùt ñaëc thuø: (1) Ñoái vôùi moâ hình ñònh cö “Laøng ñoâ thò xanh” quy hoaïch phaùt Maät ñoä phaùt trieån ôû möùc ñoä trung bình; (2) Phaùt trieån haøi hoøa giöõa trieån döïa treân cô sôû toân taïo, chænh trang caùc thò töù, thò traán laøng caùc vuøng chöùc naêng (hình thaønh moät khoâng gian soáng coù tính beàn xoùm (coù cô sôû vaät chaát töông ñoái phaùt trieån/gaàn vôùi ñoâ thò)..., vöõng); (3) Moät moâi tröôøng thaân thieän; (4) Phaùt trieån kinh teá chung caàn giöõ nguyeân caáu truùc khoâng gian ñònh cö cuõ ñeå chænh trang cuûa khu vöïc. 90 SË 103+104 . 2020
≥ ki’n Chuy™n gia & Nhµ qu∂n l˝ Trong quaù trình ñoâ thò hoùa noâng thoân caàn coi troïng coâng naêng toûa saùng cuûa thaønh phoá trung taâm ñoái vôùi noâng thoân ngoaïi thaønh nhö phaùt huy taùc duïng cuûa trung taâm trao ñoåi vaø löu thoâng thoâng tin, tieàn voán vaø nhaân taøi, phoå bieán vaên minh ñoâ thò, keát hôïp vôùi cheânh leäch ñòa toâ ñaát ñai thaønh thò - noâng thoân. Tuy nhieân thaønh phoá caàn taêng cöôøng quaûn lyù vuøng giaùp ranh vaø quy hoaïch caùc laøng ñoâ thæ hoaù ven ñoâ ñeå traùnh tình traïng phaùt trieån töï phaùt nhö taïi caùc huyeän Bình Chaùnh vaø Hoùc Moân hoaëc “phaân loâ hoä leû” traøn lan ôû ngoaïi thaønh vaø vuøng ven (tôùi 4.000 tröôøng hôïp). Do vaäy vieäc xaùc ñònh ranh giôùi taêng tröôûng ñoâ thò (Urban Growth Boundary-UGB) vaø vò trí caùc laøng ñoâ thò hoùa ven ñoâ laø ñeå coù cô sôû taêng cöôøng quaûn lyù taêng tröôûng ñoâ thò (Urban Growth Management-UGM). NGAØY NHAÄN BAØI: 14/3/2020 NGAØY GÖÛI PHAÛN BIEÄN: 15/3/2020 NGAØY DUYEÄT ÑAÊNG: 10/4/2020. Taøi lieäu tham khaûo: 1- Towards a Metropolitan Perpective - IPA, 1993 2- Mega Metro Regions in the Pacific Rim - Robert Stimson, 1996 3- Cô sôû khoa hoïc vaø phöông phaùp luaän quy hoaïch xaây döïng caùc ñoâ thò phuï caän TP.HCM - Phaïm Ñöùc Hieäp - Huyønh Ñaêng Hy - Nguyeãn Thieàm - Haøn Taát Ngaïn, Chöông trình QLÑT TP.HCM, Sôû KHCN & MT TP.HCM, thaùng 10.1996 4- Six city challenge for the future - Robert van der Hoff, VIE/95/051, naêm 1997 5- Vuøng ñoâ thò hieän taïi vaø töông lai - VIE/ 95/051, naêm 1998 6- Defining Model City - Singapore ‘ s Perpective - Lim Hng Kiang, 1999 7- The Megacity Future - Rosa Moura, 1999 8- Ñoâ thò hoùa khuûng hoaûng sinh thaùi vaø PTBV- Nhieåu taùc giaû, NXB Treû, 2000 9- Urbanisation and Sustainable Development - Francoise Noel, January 2002 10- Phöông phaùp tieáp caän môùi veà quy hoaïch vaø quaûn lyù ñoâ thò - Nguyeãn Ñaêng Sôn, NXB Xaây döïng, naêm 2005, Taäp 2 naêm 2006 11- Nghieân cöùu ñieàu chænh quy hoaïch xaây döïng chung tôùi naêm 2025 - Vieän QHXD TP.HCM & Nikken Seikei (Nhaät) thaùng 4/2007 12- Daân soá vôùi phaùt trieån ñoâ thò vaø taêng tröôûng kinh teá ôû TP.HCM - Nguyeãn Ñaêng Sôn, naêm 2008 13- Terry Mc Gee, “Revisiting the urban fringe: reassessing the challenges of the mega-urbanization process in Southeast Asia”, colloque international, Ho Chi Minh city, 12/2008 14- Towards City Planning for Social Harmony - Nguyen Dang Son, Published by the Center for Asia - Pacific Studies & Kyung Hee University Korea , 2009 15- Gæaûm ngheøo vaø phaùt trieån ñoâ thò - Nguyeãn Ñaêng Sôn, TC Ngöôøi Xaây döïng, thaùng 3/2010 16- Thaùch thöùc veà quaûn lyù thaønh phoá cöïc lôùn - Nguyeãn Ñaêng Sôn, Kyû yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc “ Phaùt trieån ñoâ thò beàn vöõng” taïi TP.HCM ngaøy 17-18/5/2010 17- Hình thaùi ñoâ thò laø cô sôû cho söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa ñoâ thò - Go Yantszin, TC Xaây döïng vaø Coâng nghieäp Nga, soá 7/2012 18- Hoäi thaûo quoác teá “Caên beänh ñoâ thò vaø giaûi phaùp saùng taïo khoa hoïc thuùc ñaåy xaây döïng ñoâ thò môùi”, thaùng 9/2013, Taây An, Trung Quoác 19- Thaùch thöùc ñoâ thò töông lai vaø quy hoaïch laõnh thoå - Ireøne Salenson, thaùng 8/2015 20- Phaùt trieån TP.HCM ña trung taâm theo ñònh höôùng giao thoâng coâng coäng ñeå giaûm uøn taéc giao thoâng - Nguyeãn Ñaêng Sôn, Kyû yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc “Quaûn lyù quy hoaïch - kieán truùc TP.HCM”, TP.HCM thaùng 11/2015 21- Höôùng Ñoâng TP.HCM ñòa baøn phaùt trieån chuû ñaïo - Leâ Vaên Naêm & Huyønh Xuaân Thuï, Kyû yeáu Hoäi thaûo khoa hoïc “ Quaûn lyù quy hoaïch kieán truùc TP.HCM”, TP.HCM, thaùng 11/2015 22- TP.HCM ñang caàn gì? - Huyønh Theá Du - TTCC ngaøy 28/2/2016 23- Vai troø cuûa caùc ñoà aùn quy hoaïch trong quaûn lyù phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM-Nguyeãn Thanh Nhaõ, TC Kieán truùc Vieät Nam soá 197/2016 24- Phaùt trieån nhöõng khu ñoâ thò môùi ñeå thöïc hieän quy hoaïch TP.HCM ña trung taâm, giaûm uøn taéc giao thoâng giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng - Nguyeãn Ñaêng Sôn, Kyû yeáu Hoäi thaûo chuyeân ñeà “Quaûn lyù xaây döïng, chænh trang vaø phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM”, do Sôû Xaây döïng toå chöùc, thaùng 10/2016 25- Kieåm soaùt vaø thuùc ñaåy chænh trang phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM - Traàn Thò Lan Anh, Kyû yeáu Hoäi thaûo chuyeân ñeà “Quaûn lyù xaây döïng, chænh trang vaø phaùt trieån ñoâ thò TP.HCM, thaùng 10/2016 26- Moái quan heä giöõa coâng taùc quy hoaïch vaø chieán löôïc phaùt trieån ñoâ thò - Phaïm Huøng Cöôøng, TC QH ÑT soá 25/2016 27- Xaây döïng “Laøng ñoâ thò xanh” töø goùc ñoä hình thaùi ñoâ thò - Leâ Vaên Thöông & Tröông Thò Thanh Truùc, TC KTVN , 27/5/2016 28- Hình thaùi ñònh cö laøng ñoâ thò xanh - Tröông Vaên Quaûng, TC QHÑT soá 38 & 39/2019. SË 103+104 . 2020 91