Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh qua chuyên đề “Tuần hoàn máu” nhằm nâng cao hứng thú học tập môn sinh học cho học sinh THPT

Ở

Ụ

Ạ

S  GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

ƯỜ

Ọ

TR

Ổ NG TRUNG H C PH  THÔNG BÌNH XUYÊN

=====*= *=*=*=*======

Ế

Ả

BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ

Ụ

Ế

NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ế ớ ươ ị ổ ệ Đ i m i ph ạ ọ ng pháp d y h c theo đ nh Tên sáng ki n kinh nghi m:

ướ ự ọ ề ể ầ h ng phát tri n năng l c h c sinh qua chuyên đ  “Tu n hoàn máu”

ọ ậ ứ ằ ọ ọ nh m nâng cao h ng thú h c t p môn sinh h c cho h c sinh THPT.

ả ế ị ươ Tác gi sáng ki n: Lê Th  Lan Ph ng

ế Môn: Sinh h cọ                                             Mã sáng ki n: 31.56.05

ườ Tr ng THPT Bình Xuyên

Vĩnh Phúc, năm 2019

Ở

Ụ

Ạ

S  GIÁO D C VÀ ĐÀO T O

ƯỜ

Ọ

TR

Ổ NG TRUNG H C PH  THÔNG BÌNH XUYÊN

=====*= *=*=*=*======

Ế

Ả

BÁO CÁO K T QU

Ứ Ứ

Ụ

Ế

NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ế ớ ươ ị ổ ệ Đ i m i ph ạ ọ ng pháp d y h c theo đ nh Tên sáng ki n kinh nghi m:

ướ ự ọ ề ể ầ h ng phát tri n năng l c h c sinh qua chuyên đ  “Tu n hoàn máu”

ọ ậ ứ ằ ọ ọ nh m nâng cao h ng thú h c t p môn sinh h c cho h c sinh THPT.

Vĩnh Phúc, năm 2019

Ụ Ụ M C L C

ớ ờ 1. L i gi ệ i thi u 1

ổ ớ ươ ạ ọ ị ng pháp d y h c theo đ nh 2. Tên sáng ki n:  ế Đ i m i ph 2

ướ ự ể ề ọ h ầ   ng phát tri n năng l c h c sinh qua chuyên đ  “Tu n

ọ ậ ằ ọ   ứ hoàn máu” nh m nâng cao h ng thú h c t p môn sinh h c

ọ

ụ ế cho h c sinh THPT. ự 3. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n 2

ế ượ ụ ụ ầ ầ ặ ử 4. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u ho c áp d ng th 2

ả ả ấ ủ ế 5. Mô t b n ch t c a sáng ki n 2

ầ ượ ả ữ ậ 6. Nh ng thông tin c n đ ế c b o m t (n u có): Không 54

ệ ầ ề ế ể ụ ế 7. Các đi u ki n c n thi t đ  áp d ng sáng ki n 54

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 8. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ c do 54

ế ủ ụ ế ả ế ủ áp d ng sáng ki n theo ý ki n c a tác gi và theo ý ki n c a

ế ầ ụ ầ ổ ứ t ể  ch c, cá nhân đã tham gia áp d ng sáng ki n l n đ u, k

ử ế ụ ả c  áp d ng th  (n u có)

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 9. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ c do 55

ế ủ ụ ế ả áp d ng sáng ki n theo ý ki n c a tác gi .

ợ ượ ự ế ể ặ 10. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ượ   c 56

ế ủ ổ ứ ụ ế do áp d ng sáng ki n theo ý ki n c a t ch c, cá nhân.

ữ ổ ứ ụ 11. Danh sách nh ng t ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th ử 56

ế ầ ụ ế ặ ầ ho c áp d ng sáng ki n l n đ u (n u có)

Ứ Ứ Ụ Ả Ế Ế BÁO CÁO K T QU  NGHIÊN C U,  NG D NG SÁNG KI N

ờ ớ ệ 1. L i gi i thi u

ự ệ ọ ọ ọ ườ Sinh h c là môn khoa h c th c nghi m, khoa h c th ứ ng th c vì th ế

ể ướ ẫ ọ ươ ự ệ giáo viên có th  h ng d n h c sinh quan sát ph ng ti n tr c quan là các s ơ

ậ ự ẫ ệ ẽ ồ đ , hình v , m u v t t ể  nhiên, các thí nghi m… Đ  kích thích quan sát, chú ý,

ơ ậ ở ọ ữ ệ ọ kh i d y ắ    h c sinh tính tò mò khoa h c, phát hi n nh ng băn khoăn, th c

ư ậ ụ ứ ề ế ấ ắ ạ ố ọ ự   m c, t o tình hu ng có v n đ  cũng nh  v n d ng ki n th c đã h c vào th c

ả ấ ầ ạ ươ ề ể ạ ọ ti n.ễ  C n ph i c u trúc l i ch ng trình d y h c theo các chuyên đ , đ  giáo

ế ợ ủ ộ ệ ạ ạ ươ viên ch  đ ng, linh ho t trong vi c k t h p, đa d ng các ph ạ   ng pháp d y

ạ ộ ọ ậ ớ ạ ư ậ ượ ự ứ ọ h c, các ho t đ ng h c t p, có nh  v y m i t o đ ọ ậ   c s  h ng thú h c t p

ọ cho h c sinh.

ươ ọ ố ụ ế ứ ề ề ộ Ph ạ ng pháp d y h c theo l i “truy n th  ki n th c m t chi u” nh ư

ướ ữ ứ ế ề ầ ố ọ ộ tr ụ   c kia đa s  các em h c thu c nh ng ki n th c th y cô giáo truy n th ,

ử ủ ụ ế ậ ả ả ố ỹ còn kh  năng v n d ng, kh  năng giao ti p, k  năng x  lí tình hu ng c a các

ấ ạ ư ế ự ọ ờ ọ ấ ế ọ em r t h n ch , h c sinh ch a bi t cách t h c, trong gi h c các em r t ít có

ể ặ ấ ấ ế ụ ề ậ ọ ứ   ơ ộ ể c  h i đ  khám phá, đ  đ t v n đ  và h c sinh r t y u khi v n d ng tri th c

ư ả ợ ế ễ ố ộ ổ t ng h p cũng nh  gi ữ   ự i quy t các tình hu ng th c ti n. M t trong nh ng

ự ế ẫ ươ ạ nguyên nhân d n đ n tình tr ng trên là s  gò bó trong ch ọ   ng trình môn h c,

ứ ầ ủ ế ề ề ờ ế ạ tr ướ ượ c l ạ ng ki n th c c n truy n đ t nhi u mà th i gian c a 1 ti t d y ch ỉ

ụ ọ ậ ế ọ ề   ệ có 45 phút. Vì th  giáo viên ít giao nhi m v  h c t p cho h c sinh, ít có đi u

ệ ọ ủ ọ ộ ố ọ ệ ể ế ậ ớ   ki n đ  quan tâm đ n vi c h c c a h c sinh vì v y m t s  h c sinh trong l p

ờ ơ ớ ệ ở ọ ớ ọ ướ ự ế tr  nên th ứ  v i vi c h c, không h ng thú v i môn h c. Tr c th c t đó,

ế ạ ầ ữ ả ổ tôi thi ả t nghĩ trong quá trình gi ng d y c n có nh ng gi ớ ồ   i pháp đ i m i đ ng

ươ ể ả ạ ướ ộ ề b  v  ph ng pháp gi ng d y và ki m tra đánh giá theo h ể   ng phát tri n

ự ọ năng l c cho h c sinh.

ế ệ ướ ế ạ ề ệ ọ ớ H c sinh THPT hi n nay có nhi u th  m nh so v i th  h  tr c, kh ả

ế ạ ớ ượ ế ậ ề ươ năng ti p thu cái m i nhanh nh y, đ ớ c ti p c n v i nhi u ph ệ ng ti n giáo

4

ề ơ ộ ể ọ ậ ề ế ệ ạ ớ ụ d c, truy n thông hi n đ i, có nhi u c  h i đ  h c t p ti n b ộ. V i vai trò là

ạ ộ ọ ấ ọ ướ m t giáo viên d y môn sinh h c THPT ạ , tôi th y d y h c theo h ng phát

ự ể ầ ấ ọ ế ọ ỏ tri n năng l c cho h c sinh là yêu c u c p thi ỗ   t và quan tr ng, đòi h i m i

ỏ ư ố ắ ỗ ự ữ ầ ọ ả giáo viên c n n  l c, c  g ng tìm tòi h c h i đ a ra nh ng gi i pháp phù

ệ ả ợ h p, hi u qu . Trong

ươ ọ ơ ể ầ ộ ố Ch ng I, thu c ph n b n. Sinh h c c  th  ­ Sinh 11 THPT có 3 bài 18 + 19:

ộ ố ầ ỉ ở ườ ả Tu n hoàn máu. Bài 21: Đo m t s  ch  tiêu sinh lý ng ề   i. C  3 bài trên đ u

ứ ớ ế ố ẽ ớ ế ặ ộ có n i dung liên quan ch t ch  v i nhau, k t n i ki n th c v i nhau . Vì th ế

ể ế ố ứ ạ ớ ế ọ ộ tôi ch n 3 bài trên đ  k t n i ki n th c l i v i nhau thành m t chuyên đ ề

ọ ậ ứ ằ ầ ọ “Tu n hoàn máu”. Nh m nâng cao h ng thú h c t p cho h c sinh đó là lý do

ề ọ mà tôi ch n đ  tài này.

2. Tên sáng ki nế :

ổ ớ ươ ạ ị ướ Đ i m i ph ọ ng pháp d y h c theo đ nh h ự   ể ng phát tri n năng l c

ứ ề ầ ằ ọ ậ   ọ h c sinh qua chuyên đ  “Tu n hoàn máu” nh m nâng cao h ng thú h c t p

ọ ọ môn sinh h c cho h c sinh THPT.

ự ụ ế 3. Lĩnh v c áp d ng sáng ki n:

ề ầ ự ụ ầ   Lĩnh v c áp d ng chuyên đ  tu n hoàn máu: Có 3 bài 18 + 19: Tu n

ộ ố ỉ ở ươ hoàn máu. Bài 21: Đo m t s  ch  tiêu sinh lý ng ườ  trong Ch i ộ   ng I, thu c

ọ ơ ể ầ ố ọ ph n b n sinh h c c  th  ­ Môn Sinh h c 11.

ế ượ ụ ụ ầ ầ ặ ử 4. Ngày sáng ki n đ c áp d ng l n đ u ho c áp d ng th

ượ ạ ệ ừ ự Đ c d y th c nghi m t tháng 2/2018, THPT Bình Xuyên – Bình Xuyên – Vĩnh

Phúc.

ả ả ấ ủ ế 5. Mô t b n ch t c a sáng ki n

ề ộ ủ ế 5.1. V  n i dung c a sáng ki n

ứ ự ề ạ ấ 5.1.1. Th c tr ng v n đ  nghiên c u

ở ạ ố ượ Trong vài năm tr  l i đây, s  l ọ ng h c sinh ở ườ  tr ọ   ng tôi đăng kí h c

ụ ể ơ ố ượ ố ề ọ theo kh i B (c  th  h n là s  l ọ ng h c sinh đăng kí h c chuyên đ  môn sinh

ư ố ọ ể ộ ọ ỏ ả cũng nh  s  h c sinh tham gia đ i tuy n h c sinh gi ệ   i môn Sinh) gi m rõ r t

5

ặ ọ ọ ố ệ ố ể và thay vào đó là h c sinh chuy n sang h c theo kh i A1, đ c bi t là kh i D.

ủ ự ể ậ ấ ạ ườ Tôi đã tìm hi u và nh n th y đây là th c tr ng chung c a các tr ng THPT

ệ ọ ễ ắ ấ ộ ộ ỉ ả   ậ trong t nh. M t lí do khách quan d  nh n th y là vi c h c sinh b t bu c ph i

ữ ế ạ ố thi ba môn Toán, Văn, Ngo i ng  trong kì thi THPT Qu c Gia khi n các em

ư ề ọ ộ ế   ố ổ đ  xô đăng kí h c theo chuyên đ  kh i D. Nh ng cũng có m t lí do khi n

ự ữ ế ả ạ chúng tôi – nh ng giáo viên đang tr c ti p gi ng d y môn Sinh h c ọ ở ườ    tr ng

ề ấ ấ ấ ổ ở ọ ph  thông luôn th y trăn tr  đó là có nhi u h c sinh th y môn Sinh r t khó

ầ ở ọ h c. B i vì chúng ta, các th y

ề ả ạ ọ ế ươ ố cô giáo gi ng d y môn Sinh h c đ u bi t ch ng trình thi THPT Qu c Gia

ấ ộ ứ ế ả ừ ớ ế ớ ủ c a môn Sinh r t r ng, ki n th c tr i dài t l p 10 đ n l p 12. Thêm vào đó

ỉ ừ ứ ủ ế ế ọ ki n th c thi c a môn Sinh không ch  d ng l ạ ở i lí thuy t mà h c sinh còn

ả ế ọ ữ ậ ắ ớ ố ậ ả ph i gi i bài t p, có n m v ng lí thuy t h c sinh m i làm t t bài t p. Ngoài

ư ầ ầ ọ ọ ọ ọ ra h c sinh đi h c g n nh  kín tu n không ít h c sinh còn h c thêm m t s ộ ố

ổ ố ầ ư ờ ọ ọ môn khác vào bu i t i, nên th i gian h c sinh đ u t vào cho các bài h c môn

ấ ạ ế ặ ậ ọ ọ ồ ề Sinh r t h n ch  ho c h c xong r i v  nhà không h c bài cũ vì v y m t s ộ ố

ờ ơ ớ ệ ọ ở ớ ớ ọ h c sinh trong l p tr  nên th ứ  v i vi c h c, không h ng thú v i môn Sinh.

ộ ố ả 5.1.2.M t s  gi i pháp

ơ ả ủ ư ữ ặ ọ ọ ộ M t là, ộ   ắ n m v ng đ c tr ng c  b n c a môn h c: Môn sinh h c là m t

ự ệ ọ ọ ườ ứ môn khoa h c th c nghi m, khoa h c th ầ   ạ ng th c nên khi d y giáo viên c n

ữ ứ ụ ể ự ế ụ ứ ấ ọ cung c p tri th c khoa h c chính xác, c  th , có nh ng  ng d ng th c t ch ứ

ượ ủ ứ ế ể ả ả không đ ầ   ả c nêu ki n th c theo ch  quan c m tính. Đ m b o tri n khai đ y

ứ ủ ụ ứ ế ẩ ộ ế ủ ệ ố đ , h  th ng ki n th c theo chu n ki n th c kĩ năng c a B  giáo d c và đào

ạ ượ ọ ọ ậ ế ể ạ t o, chú tr ng cho h c sinh đ t đ ầ c các yêu c u nh n bi ậ   t, thông hi u, v n

ứ ụ ủ ế ậ ắ ố ậ   ệ ậ ụ d ng, v n d ng cao. C ng c , luy n t p, kh c sâu ki n th c, nâng cao v n

ự ễ ờ ố ứ ế ụ d ng ki n th c vào th c ti n đ i s ng.

ạ ổ ứ ạ ộ ọ ậ ế ọ Hai là, d y h c thông qua t ch c liên ti p các ho t đ ng h c t p, giúp

ự ư ữ ề ế ụ ộ ứ ế ọ h c sinh t khám phá nh ng đi u ch a bi t ch  không th  đ ng ti p thu

6

ứ ượ ắ ặ ẵ ữ ườ ổ ứ ỉ ạ nh ng tri th c đ c s p đ t s n. Giáo viên là ng ọ    ch c và ch  đ o h c i t

ậ ụ ạ ộ ọ ậ ứ ệ ế ế ớ sinh ti n hành các ho t đ ng h c t p phát hi n ki n th c m i, v n d ng sáng

ứ ế ế ự ễ ọ ậ ặ ố ố ạ t o ki n th c đã bi t vào các tình hu ng h c t p ho c tình hu ng th c ti n...

ệ ọ ọ ế Ba là, chú tr ng rèn luy n cho h c sinh bi t khai thác sách giáo khoa và

ọ ậ ệ ế ự ạ ữ ứ ế ậ các tài li u h c t p, bi t cách t tìm l i nh ng ki n th c đã có, suy lu n đ ể

ứ ệ ớ ị ướ ọ ư ế tìm tòi và phát hi n ki n th c m i... Đ nh h ng cho h c sinh cách t duy

ư ặ ợ ệ ươ ự ổ nh  phân tích, t ng h p, đ c bi t hoá, khái quát hoá, t ng t , quy l ạ ề   v

ể ầ ể ề ạ quen… đ  d n hình thành và phát tri n ti m năng sáng t o.

ố ườ ể ớ ọ ậ ố ợ ọ ậ ợ ớ B n là, tăng c ọ   ng ph i h p h c t p cá th  v i h c t p h p tác, l p h c

ở ườ ế ọ ọ ọ tr thành môi tr ng giao ti p giáo viên – h c sinh và h c sinh – h c sinh

ự ể ậ ằ ế ủ ừ ủ ậ ệ ụ nh m v n d ng s  hi u bi t và kinh nghi m c a t ng cá nhân, c a t p th ể

ả ụ ọ ậ ế ệ trong gi i quy t các nhi m v  h c t p chung.

ả ọ ậ ụ ế ọ ọ Năm là, chú tr ng đánh giá k t qu  h c t p theo m c tiêu bài h c trong

ệ ố ế ạ ậ ố ọ ỏ ớ   su t ti n trình d y h c thông qua h  th ng câu h i, bài t p (đánh giá l p

ể ọ ỹ ự ẫ ọ h c). Chú tr ng phát tri n k  năng t ủ ọ    đánh giá và đánh giá l n nhau c a h c

ứ ư ề ớ ờ ả ướ ẫ sinh v i nhi u hình th c nh  theo l i gi ẫ i/đáp án m u, theo h ặ   ng d n, ho c

ể ể ị ượ ự t xác đ nh tiêu chí đ  có th  phê phán, tìm đ ử   c nguyên nhân và nêu cách s a

ữ ch a các sai sót.

ớ ươ ự ệ ạ ọ ướ ổ Sáu là, đ i m i ph ng pháp d y h c đang th c hi n b c chuy n t ể ừ

ươ ự ủ ụ ế ế ậ ậ ộ ch ng trình giáo d c ti p c n n i dung sang ti p c n năng l c c a ng ườ   i

ả ượ ể ừ ề ệ ả ươ ể ả ọ h c. Đ  đ m b o đ ự c đi u đó, ph i th c hi n chuy n t ph ạ   ng pháp d y

ố ụ ộ ụ ề ề ậ ọ ọ h c theo l ế   ạ i "truy n th  m t chi u" sang d y cách h c, cách v n d ng ki n

ự ứ ệ ẩ ấ ỹ ườ th c, rèn luy n k  năng, hình thành năng l c và ph m ch t. Tăng c ệ   ng vi c

ệ ổ ớ ọ ướ ọ ậ h c t p trong nhóm, đ i m i quan h  giáo viên ­ h c sinh theo h ộ   ng c ng tác

ự ể ằ ạ ọ ộ ệ ọ ậ   có ý nghĩa quan tr ng nh m phát tri n năng l c xã h i. Bên c nh vi c h c t p

ữ ứ ỹ ẻ ủ ọ ổ nh ng tri th c và k  năng riêng l ầ  c a các môn h c, c n b  sung các ch  đ ủ ề

ự ể ằ ợ ả ế ấ ọ ậ h c t p tích h p liên môn nh m phát tri n năng l c gi i quy t các v n đ ề

7

ữ ứ ứ ể ế ợ ọ ế ậ ph c h p giúp h c sinh không nh ng hi u ki n th c mà còn bi ụ   t v n d ng

ự ự ứ ự ế ễ ả ki n th c đó vào th c ti n. Ph i phát huy tính tích c c, t ủ   ủ ộ  giác, ch  đ ng c a

ườ ọ ự ự ọ ơ ở ể ồ ng i h c, hình thành và phát tri n năng l c t h c, trên c  s  đó trau d i các

ộ ậ ủ ư ấ ạ ẩ ạ ự ph m ch t linh ho t, đ c l p, sáng t o c a t ọ  duy. H c sinh t mình hoàn

ứ ớ ự ổ ứ ụ ệ ậ ướ ẫ ủ thành nhi m v  nh n th c v i s  t ch c, h ng d n c a giáo viên. M t s ộ ố

ệ ổ ớ ươ ạ ọ bi n pháp đ i m i ph ng pháp d y h c:

ả ế ươ ề ạ ố 1. C i ti n các ph ọ ng pháp d y h c truy n th ng

ổ ớ ươ ạ ỏ ạ ọ Đ i m i ph ng pháp d y h c không có nghĩa là lo i b  các ph ươ   ng

ệ ậ ư ế ề ạ ầ ạ ọ ố ắ   pháp d y h c truy n th ng nh  thuy t trình, đàm tho i, luy n t p mà c n b t

ả ế ế ệ ệ ể ằ ạ ả ượ ể ầ đ u b ng vi c c i ti n đ  nâng cao hi u qu  và h n ch  nh ủ   c đi m c a

chúng.

ả ủ ể ươ ạ ọ ườ ệ Đ  nâng cao hi u qu  c a các ph ng pháp d y h c này ng i giáo viên

ướ ế ầ ử ụ ữ ữ ắ ầ ạ ỹ tr ậ   c h t c n n m v ng nh ng yêu c u và s  d ng thành th o các k  thu t

ư ế ệ ẩ ớ ỹ ị ậ ặ   ủ c a chúng trong vi c chu n b  cũng nh  ti n hành bài lên l p, k  thu t đ t

ử ỏ ạ ậ ỹ các câu h i và x  lý các câu tr ả ờ  l ẫ   i trong đàm tho i, hay k  thu t làm m u

ệ ậ ươ ề ạ ố ọ trong luy n t p. Tuy nhiên, các ph ữ   ng pháp d y h c truy n th ng có nh ng

ế ấ ế ế ạ ươ ề ạ ọ ố ạ h n ch  t t y u, vì th  bên c nh các ph ầ   ng pháp d y h c truy n th ng c n

ươ ể ạ ớ ọ ườ ế ợ ử ụ k t h p s  d ng các ph ng pháp d y h c m i, có th  tăng c ng tính tích

ứ ủ ọ ể ậ ạ ạ   ế ự c c nh n th c c a h c sinh trong thuy t trình, đàm tho i theo quan đi m d y

ả ọ h c gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ế ợ ạ ươ ạ 2. K t h p đa d ng các ph ọ ng pháp d y h c

ố ợ ệ ạ ươ ọ Vi c ph i h p đa d ng các ph ứ ạ ng pháp và hình th c d y h c trong toàn

ạ ọ ươ ướ ự ể ọ ộ b  quá trình d y h c là ph ng h ng quan tr ng đ  phát huy tính tích c c và

ấ ượ ạ ạ ạ ọ ọ ớ ọ nâng cao ch t l ng d y h c. D y h c toàn l p, d y h c nhóm, nhóm đôi và

ộ ủ ạ ọ ầ ế ợ ứ ữ ể ọ ớ ạ d y h c cá th  là nh ng hình th c xã h i c a d y h c c n k t h p v i nhau,

ủ ạ ứ ứ ữ ạ ỗ ộ ộ ọ   m i m t hình th c có nh ng ch c năng riêng. Tình tr ng đ c tôn c a d y h c

ụ ớ ươ ầ ượ ụ ắ ự ạ toàn l p và s  l m d ng ph ế ng pháp thuy t trình c n đ ặ   c kh c ph c, đ c

ệ ự ễ ệ ạ bi t thông qua làm vi c nhóm. Trong th c ti n d y h c ọ ở ườ  tr ọ   ng trung h c

8

ả ế ệ ề ớ ướ ế ợ hi n nay, nhi u giáo viên đã c i ti n bài lên l p theo h ế   ng k t h p thuy t

ứ ự ủ ệ ầ ớ ạ   trình c a giáo viên v i hình th c làm vi c nhóm, góp ph n tích c c hoá ho t

ứ ứ ủ ệ ậ ấ ọ ộ đ ng nh n th c c a h c sinh. Tuy nhiên hình th c làm vi c nhóm r t đa

ả ụ ọ ậ ệ ế ỏ ạ d ng, không ch  gi ỉ ớ ạ ở ệ i h n vi c gi i quy t các nhi m v  h c t p nh  xen k ẽ

ữ ứ ệ ế ả trong bài thuy t trình, mà còn có nh ng hình th c làm vi c nhóm gi ế   i quy t

ữ ụ ứ ệ ể ế ề ặ ợ ộ ế ọ nh ng nhi m v  ph c h p, có th  chi m m t ho c nhi u ti ử ụ   t h c, s  d ng

ữ ươ ệ ươ nh ng   ph ng   pháp   chuyên   bi ư t   nh   ph ứ   ng   pháp   đóng   vai,   nghiên   c u

ườ ự ợ tr ng h p, d  án.

ệ ệ ặ ạ ằ ổ ọ ớ M t khác, vi c b  sung d y h c toàn l p b ng làm vi c nhóm xen k ẽ

ộ ế ọ ự ệ ấ ớ ỉ trong m t ti ủ ọ   t h c m i ch  cho th y rõ vi c tích c c hoá “bên ngoài” c a h c

ự ệ ế ả ả ầ ặ ố sinh. Mu n đ m b o vi c tích c c hoá “bên trong” c n chú ý đ n m t bên

ủ ươ ụ ạ ạ ọ ọ ả ế ấ ề trong c a ph ậ ng pháp d y h c, v n d ng d y h c gi i quy t v n đ  và các

ươ ự ạ ph ọ ng pháp d y h c tích c c khác.

ươ ệ ả ề 3. Ph ng pháp phát hi n và gi ế ấ i quy t v n đ

ậ ượ ế ệ ặ ả Giáo viên t p d ọ t cho h c sinh bi t phát hi n, đ t ra và gi ế   i quy t

ọ ậ ề ặ ữ ấ ả ươ ọ nh ng v n đ  g p ph i trong h c t p. Ph ừ   ng pháp này giúp h c sinh v a

ượ ớ ừ ứ ắ ượ ươ ứ ế ắ n m đ c tri th c m i v a n m đ c ph ng pháp chi m lĩnh tri th c đó,

ể ư ự ự ạ ộ ứ phát tri n t duy tích c c sáng t o, m t năng l c thích ớ ờ ố ng v i đ i s ng xã

ệ ế ọ ộ h i, khuy n khích h c sinh phát hi n và t ự ả  gi ế ấ ề i quy t v n đ .

ứ ợ ọ ớ ạ ả ậ ỏ 4. D y h c v i hình th c h p tác, th o lu n theo nhóm nh

ẻ ệ ủ ả   Các thành viên trong nhóm chia s  các băn khoăn, kinh nghi m c a b n

ứ ự ậ ọ ở ọ ỏ   ớ thân cùng nhau xây d ng nh n th c m i. Bài h c tr  thành quá trình h c h i

ự ế ụ ộ ứ ả ậ ừ ỉ ẫ l n nhau, ch  không ph i ch  là s  ti p nh n th  đ ng t giáo viên thành công

ụ ự ọ ộ ệ ủ ủ c a bài h c ph  thu c vào s  nhi ậ   ọ t tình tham gia c a m i thành viên, vì v y

ả ườ ế ổ ứ ế ọ ọ ộ giáo viên ph i là ng i bi ch c và bi t t ữ t ch n l c ra nh ng n i dung phù

ạ ộ ạ ộ ứ ợ h p, ho t đ ng nhanh, tránh mang tính hình th c. Trong ho t đ ng nhóm, t ư

9

ự ủ ả ượ ọ ủ ọ duy tích c c c a h c sinh ph i đ c phát huy và ý quan tr ng c a ph ươ   ng

ự ợ ữ ệ ổ ứ pháp này là rèn luy n năng l c h p tác gi a các thành viên trong t ch c lao

đ ng.ộ

ọ ớ ứ ổ ứ ộ ạ ả 5. D y h c v i hình th c t ch c h i th o

ườ ạ ổ ứ ề ể ọ ớ Ng i d y t ổ    ch c và đi u khi n các thành viên trong l p h c trao đ i

ọ ậ ề ộ ạ ượ ủ ụ ế ý ki n và t ư ưở  t ng c a mình v  n i dung h c t p, qua đó đ t đ ạ   c m c đích d y

h c.ọ

ứ ổ ứ ự ạ ọ 6. D y h c theo hình th c t ch c d  án

ứ ổ ự ứ ệ ạ ộ ọ ọ Là hình th c t ệ    ch c d y h c trong đó h c sinh th c hi n m t nhi m

ứ ợ ế ớ ế ợ ự ắ ớ ự ễ ụ ọ ậ v  h c t p ph c h p g n bó v i th c ti n, k t h p lí thuy t v i th c hành, t ự

ả ế ả ự ữ ự ế ệ ế ạ ả   ự ậ l c l p k  ho ch, th c hi n và đánh giá k t qu . K t qu  d  án là nh ng s n

ể ớ ẩ ư ệ ế ậ ạ ả ph m có th  gi i thi u nh  bài vi t, t p tranh  nh, các đo n phim…

ậ ụ ạ ọ ả ề 7. V n d ng d y h c gi ế ấ i quy t v n đ

ạ ọ ả ề ạ ế ấ ề ạ ấ ậ ọ ọ ế D y h c gi i quy t v n đ  (d y h c nêu v n đ , d y h c nh n bi t và

ả ế ấ ự ư ể ề ể ằ ọ gi ạ i quy t v n đ ) là quan đi m d y h c nh m phát tri n năng l c t duy,

ậ ả ế ả ề ọ ượ ặ ế ấ kh  năng nh n bi t và gi i quy t v n đ . H c đ ố   ộ c đ t trong m t tình hu ng

ứ ự ứ ề ấ ậ ẫ ố ệ   có v n đ , đó là tình hu ng ch a đ ng mâu thu n nh n th c, thông qua vi c

ả ế ấ ứ ề ọ ộ ỹ ươ gi i quy t v n đ , giúp h c sinh lĩnh h i tri th c, k  năng và ph ng pháp

ứ ạ ậ ọ ả nh n th c. D y h c gi i

ế ấ ề ườ ơ ả ự ể ậ quy t v n đ  là con đ ứ ủ   ng c  b n đ  phát huy tính tích c c nh n th c c a

ứ ạ ọ ớ ữ ụ ề ể ọ h c sinh, có th  áp d ng trong nhi u hình th c d y h c v i nh ng m c đ  t ứ ộ ự

ữ ủ ề ấ ọ ố ố   ự l c khác nhau c a h c sinh. Các tình hu ng có v n đ  là nh ng tình hu ng

ữ ự ể ắ ọ ớ ố ễ   khoa h c chuyên môn, cũng có th  là nh ng tình hu ng g n v i th c ti n.

ự ễ ệ ạ ạ ọ ả ề ườ ọ Trong th c ti n d y h c hi n nay, d y h c gi ế ấ i quy t v n đ  th ng chú ý

ữ ề ế ấ ấ ọ ơ ề ắ   ế đ n nh ng v n đ  khoa h c chuyên môn mà ít chú ý h n đ n các v n đ  g n

ự ệ ễ ế ọ ỉ ả ế ề ấ ớ v i th c ti n. Tuy nhiên n u ch  chú tr ng vi c gi ậ   i quy t các v n đ  nh n

ư ượ ứ ẫ ọ ọ ị ố th c trong khoa h c chuyên môn thì h c sinh v n ch a đ ẩ c chu n b  t t cho

ả ự ễ ế ạ ậ ạ ố ọ ả ệ vi c gi i quy t các tình hu ng th c ti n. Vì v y bên c nh d y h c gi ế   i quy t

10

ự ể ề ạ ậ ạ ọ ố ọ ấ v n đ , lý lu n d y h c còn xây d ng quan đi m d y h c theo tình hu ng.

ọ ớ ế ạ ố 8. D y h c v i lý thuy t tình hu ng

ạ ộ ề ọ ộ ậ ư ấ ố Giáo viên đ a ra tình hu ng có v n đ , h c sinh đ c l p ho t đ ng đ ể

ả ế ấ ể ả ề ế ấ gi ọ i quy t v n đ , khi h c sinh không th  gi ề i quy t v n đ , giáo viên can

ỏ ợ ệ thi p thông qua các câu h i g i ý.

ậ ụ ạ ố ọ 9. V n d ng d y h c theo tình hu ng

ể ệ ạ ạ ọ ố ộ ọ ạ   D y h c theo tình hu ng là m t quan đi m d y h c, trong đó vi c d y

ủ ề ứ ứ ắ ộ ớ ố ọ h c đ ượ ổ c t ự   ợ  ch c theo m t ch  đ  ph c h p g n v i các tình hu ng th c

ộ ố ọ ậ ệ ề ễ ứ ti n cu c s ng và ngh  nghi p. Quá trình h c t p đ ượ ổ c t ộ    ch c trong m t

ườ ọ ậ ạ ế ạ ứ ệ ề ọ môi tr ng h c t p t o đi u ki n cho h c sinh ki n t o tri th c theo cá nhân

ố ươ ủ ề ạ ộ ủ ọ ậ ệ ọ và trong m i t ứ   ng tác xã h i c a vi c h c t p. Các ch  đ  d y h c ph c

ủ ề ữ ế ề ặ ộ ọ ự   ợ h p là nh ng ch  đ  có n i dung liên quan đ n nhi u môn h c ho c lĩnh v c

ự ứ ễ ắ ườ ọ ớ tri th c khác nhau, g n v i th c ti n. Trong nhà tr ng, các môn h c đ ượ   c

ộ ố ễ ọ phân theo các môn khoa h c chuyên môn, còn cu c s ng thì luôn di n ra trong

ủ ề ạ ứ ợ ữ ệ ố ọ ứ ợ   ậ ử ụ nh ng m i quan h  ph c h p. Vì v y s  d ng các ch  đ  d y h c ph c h p

ễ ủ ự ụ ầ ắ ạ ờ ọ góp ph n kh c ph c tình tr ng xa r i th c ti n c a các môn khoa h c chuyên

ự ệ ọ ả ứ ế ề ấ ợ môn, rèn luy n cho h c sinh năng l c gi i quy t các v n đ  ph c h p, liên

môn.

ươ ứ ườ ợ ộ ươ ọ Ph ng pháp nghiên c u tr ng h p là m t ph ể   ạ ng pháp d y h c đi n

ủ ạ ọ ố ọ ự ự ả hình c a d y h c theo tình hu ng, trong đó h c sinh t l c gi ộ   ế i quy t m t

tình

ụ ự ể ễ ệ ắ ậ ố ớ ạ   hu ng đi n hình, g n v i th c ti n thông qua làm vi c nhóm. V n d ng d y

ự ễ ố ớ ườ ắ ọ h c theo các tình hu ng g n v i th c ti n là con đ ể ắ   ọ ng quan tr ng đ  g n

ệ ạ ườ ờ ố ự ễ ầ ắ ớ vi c đào t o trong nhà tr ụ   ng v i th c ti n đ i s ng, góp ph n kh c ph c

ự ủ ụ ễ ệ ạ ườ ờ tình tr ng giáo d c hàn lâm, xa r i th c ti n hi n nay c a nhà tr ng ph ổ

ố ượ ư ữ ạ ế thông. Tuy nhiên, n u các tình hu ng đ ọ c đ a vào d y h c là nh ng tình

ố ỏ ạ ỉ ả ư ự ế ả ố hu ng mô ph ng l i, thì ch a ph i tình hu ng th c. N u ch  gi ế i quy t các

ạ ộ ư ế ề ọ ọ ự   ấ v n đ  trong phòng h c lý thuy t thì h c sinh cũng ch a có ho t đ ng th c

11

ự ế ợ ự ự ữ ự ư ế ễ ti n th c s , ch a có s  k t h p gi a lý thuy t và th c hành.

ậ ụ ọ ị ạ ướ ộ 10. V n d ng d y h c đ nh h ng hành đ ng

ạ ị ướ ằ ạ ọ ộ ọ D y h c đ nh h ể ng hành đ ng là quan đi m d y h c nh m làm cho

ế ợ ạ ộ ạ ộ ẽ ớ ặ ho t đ ng trí óc và ho t đ ng chân tay k t h p ch t ch  v i nhau. Trong quá

ụ ọ ậ ọ ậ ự ệ ệ ọ ả   trình h c t p, h c sinh th c hi n các nhi m v  h c t p và hoàn thành các s n

ự ế ợ ạ ộ ữ ệ ẩ ộ ạ ộ   ạ ph m hành đ ng, có s  k t h p linh ho t gi a ho t đ ng trí tu  và ho t đ ng

ự ể ế ạ ậ ộ ọ ể   tay chân. Đây là m t quan đi m d y h c tích c c hoá và ti p c n toàn th .

ậ ụ ọ ị ướ ệ ộ ạ V n d ng d y h c đ nh h ự   ng hành đ ng có ý nghĩa quan trong cho vi c th c

ụ ế ợ ự ễ ế ớ ệ ư ộ hi n nguyên lý giáo d c k t h p lý thuy t v i th c ti n, t duy và hành đ ng,

ườ ự ứ ể ạ ộ ọ ộ nhà tr ủ ạ   ng và xã h i. D y h c theo d  án là m t hình th c đi n hình c a d y

ướ ộ ọ ự ự ự ị ọ h c đ nh h ng hành đ ng, trong đó h c sinh t ệ  l c th c hi n trong nhóm

ụ ọ ậ ề ự ế ợ ứ ệ ễ ấ ắ ộ ớ ợ m t nhi m v  h c t p ph c h p, g n v i các v n đ  th c ti n, k t h p lý

ự ể ế ạ ẩ ạ ả ố ọ   thuy t và th c hành, có t o ra các s n ph m có th  công b . Trong d y h c

ể ậ ự ụ ệ ế ể ề ạ ọ ạ   theo d  án có th  v n d ng nhi u lý thuy t và quan đi m d y h c hi n đ i

ư ế ạ ọ ị ướ ạ ọ ợ ọ ế ạ nh  lý thuy t ki n t o, d y h c đ nh h ạ   ng h c sinh, d y h c h p tác, d y

ạ ạ ạ ợ ọ ọ ố ạ   ọ h c tích h p, d y h c khám phá, sáng t o, d y h c theo tình hu ng và d y

ướ ộ ọ ị h c đ nh h ng hành đ ng.

ườ ươ ệ ạ ọ ợ 11. Tăng c ử ụ ng s  d ng ph ỗ ợ ạ   ệ ng ti n d y h c và công ngh  thông tin h p lý h  tr  d y

h cọ

ườ ươ ụ ứ ệ ạ ọ Tăng c ử ụ ng s  d ng ph ng ti n d y h c và  ng d ng công ngh ệ

thông

ợ ọ ươ ệ ạ ọ ọ ỗ ợ ạ tin h p lý h  tr  d y h c. Ph ng ti n d y h c có vai trò quan tr ng trong

ươ ự ạ ằ ọ ộ ớ ổ đ i m i ph ng pháp d y h c, nh m tăng tính tr c quan sinh đ ng cho bài

ươ ả ả ệ ạ ả ắ ọ ệ ử ụ ạ d y. Vi c s  d ng ph ọ   ng ti n d y h c ph i đ m b o nguyên t c khoa h c

và phù

ớ ộ ươ ệ ạ ọ ợ h p v i n i dung và ph ng pháp d y h c. Công ngh  thông tin là ph ươ   ng

ụ ỗ ợ ứ ệ ọ ti n  giúp giáo viên và h c sinh tra c u thông tin và còn là công c  h  tr  cho

12

ạ ộ các em trong ho t đ ng nhóm, trong vai trò là báo cáo viên.

ươ ệ ệ ạ ọ ớ ổ ọ Ph ng ti n d y h c có vai trò quan tr ng trong vi c đ i m i ph ươ   ng

ạ ằ ọ ườ ự ự ệ pháp d y h c, nh m tăng c ng tính tr c quan và thí nghi m, th c hành trong

ệ ệ ọ ị ươ ệ ạ ớ ạ d y h c. Hi n nay, vi c trang b  các ph ọ ng ti n d y h c m i cho các tr ườ   ng

ừ ổ ướ ượ ườ ươ ệ ạ ph  thông t ng b c đ c tăng c ng. Tuy nhiên các ph ọ   ng ti n d y h c

ủ ầ ọ ượ ự t làm c a  giáo  viên luôn có  ý  nghĩa quan tr ng, c n  đ c phát huy.  Đa

ươ ọ ừ ệ ệ ạ ộ ph ừ ng ti n và công ngh  thông tin v a là n i dung d y h c v a là ph ươ   ng

ệ ử ụ ệ ệ ạ ạ ạ ạ ọ ọ ươ ti n d y h c trong d y h c hi n đ i. Bên c nh vi c s  d ng đa ph ệ   ng ti n

ươ ệ ầ ườ ử ụ ề ầ ư ộ nh  m t ph ễ ng ti n trình di n, c n tăng c ạ   ng s  d ng các ph n m m d y

ư ươ ệ ử ạ ạ ọ h c cũng nh  các ph ọ ử ụ ng pháp d y h c s  d ng m ng đi n t (E­Learning),

ườ ạ m ng tr ọ ế ố ng h c k t n i.

ậ ạ ử ụ ự ạ ọ ỹ 12. S  d ng các k  thu t d y h c phát huy tính tích c c và sáng t o

ủ ủ ậ ạ ữ ọ ộ ỹ ứ K  thu t d y h c là nh ng cách th c hành đ ng c a c a giáo viên và

ự ệ ề ằ ố ỏ ể   ộ ọ h c sinh trong các tình hu ng hành đ ng nh  nh m th c hi n và đi u khi n

ữ ạ ậ ạ ọ ọ ỏ ơ ỹ ị ấ ủ   quá  trình  d y  h c.  Các   k   thu t  d y  h c  là  nh ng  đ n  v  nh  nh t   c a

ươ ậ ạ ữ ữ ạ ọ ọ ỹ ỹ ph ậ   ng pháp d y h c. Có nh ng k  thu t d y h c chung, có nh ng k  thu t

ủ ừ ươ ậ ặ ụ ỹ ạ ọ ỏ ặ đ c thù c a t ng ph ng pháp d y h c, ví d  k  thu t đ t câu h i trong đàm

ạ ườ ử ụ ể ọ ỹ tho i. Ngày nay ng ậ ạ   i ta chú tr ng phát tri n và s  d ng các k  thu t d y

ạ ủ ườ ọ ư ộ ọ h c phát huy tính tích ự c c, sáng t o c a ng ớ   i h c nh  “đ ng não”, “tia ch p”,

ả ồ ư ể ả “b  cá”, “b n đ  t duy”, “khăn tr i bàn”...

ươ ọ ặ ạ ộ ọ 13. Chú tr ng các ph ọ ng pháp d y h c đ c thù b  môn Sinh h c

ươ ớ ộ ứ ạ ạ ọ ố Ph ọ   ệ ệ ng pháp d y h c có m i quan h  bi n ch ng v i n i dung d y h c,

ệ ử ụ ươ ặ ạ ọ ọ vi c s  d ng các ph ng pháp d y h c đ c thù có vai trò quan tr ng trong

ọ ộ ươ ạ ặ ọ ộ ượ ạ d y h c b  môn. Các ph ng pháp d y h c đ c thù b  môn đ ự   c xây d ng

ơ ở ụ ệ ậ ạ ọ ộ ộ ươ trên c  s  lý lu n d y h c b  môn. Ví d : Thí nghi m là m t ph ng pháp

ọ ặ ủ ọ ọ ươ ọ ạ d y h c đ c thù quan tr ng c a môn Sinh h c; các ph ạ ng pháp d y h c nh ư

ậ ễ trình di n v t

ẩ ậ ẫ ả ẩ ậ ỹ ỹ ph m k  thu t, làm m u thao tác, phân tích s n ph m k  thu t, thi ế ế  t k

13

ậ ắ ự ữ ươ ỹ k  thu t, l p ráp mô hình, các d  án là nh ng ph ạ   ủ ự ng pháp ch  l c trong d y

ậ ỹ ươ ặ ộ ạ ệ ọ h c k  thu t; ph ng pháp “Bàn tay n n b t” đem l ả i hi u qu  cao trong

ệ ạ ọ vi c d y h c...

ồ ưỡ ươ ọ ậ ự ọ 14. B i d ng ph ng pháp h c t p tích c c cho h c sinh

ươ ọ ậ ộ ự ự ọ Ph ng pháp h c t p m t cách t ệ    l c đóng vai trò quan tr ng trong vi c

ủ ữ ự ạ ọ ươ tích c c hoá, phát huy tính sáng t o c a h c sinh. Có nh ng ph ng pháp

ư ươ ứ ậ ử ậ nh n th c chung nh  ph ng pháp thu th p, x  lý, đánh giá thông tin, ph ươ   ng

ổ ứ ệ ươ ữ ệ ươ pháp t ch c làm vi c, ph ng pháp làm vi c nhóm, có nh ng ph ng pháp

ệ ủ ộ ứ ằ ọ ậ h c t p chuyên bi ầ   ề t c a b  môn Sinh. B ng nhi u hình th c khác nhau, c n

ươ ọ ậ ươ luy n t p ọ ệ ậ cho h c sinh các ph ng pháp h c t p chung và các ph ọ ậ ng pháp h c t p trong

ộ b  môn Sinh.

ứ ơ ả ủ ể ế ả ộ ươ B y là, tri n  khai ki n th c c  b n c a b  môn: Trong ch ng trình

ứ ự ễ ề ọ ỏ ườ ế Sinh h c 11, có khá nhi u ki n th c th c ti n. Đòi h i ng ả   i giáo viên ph i

ứ ừ ọ ướ ế ậ ớ ợ ỏ không ng ng h c h i, nghiên c u tìm h ớ ố   ng ti p c n m i phù h p v i đ i

ọ ượ ự ọ ậ ứ ượ t ng h c sinh, kích thích đ ọ   c s  say mê, h ng thú h c t p môn Sinh h c

ệ ố ề ọ ạ ủ ả ạ cho h c sinh t o đi u ki n t t trong công tác gi ng d y c a giáo viên.

ế ế ổ ớ ươ ạ ọ ướ Tám là, Thi t k  giáo án đ i m i ph ng pháp d y h c theo h ng phát

ự ể ọ ạ ươ ọ tri n năng l c cho h c sinh ả ấ ầ c n ph i c u trúc l i ch ạ ng trình d y h c theo

ơ ậ ở ọ ề ể các chuyên đ . Đ  kích thích quan sát, chú ý, kh i d y h c sinh tính tò mò

ữ ệ ắ ạ ắ ấ ọ ố khoa h c, phát hi n nh ng băn khoăn, th c m c, t o tình hu ng có v n đ ề

ư ậ ự ụ ứ ễ ế ọ ươ cũng nh  v n d ng ki n th c đã h c vào th c ti n.. Trong Ch ộ   ng I, thu c

ọ ơ ể ầ ầ ố ph n b n. Sinh h c c  th  ­ Sinh 11 THPT có 3 bài 18 + 19: Tu n hoàn máu.

ộ ố ỉ ở ườ ả ộ Bài 21: Đo m t s  ch  tiêu sinh lý ng ề i. C  3 bài trên đ u có n i dung liên

ứ ớ ế ố ẽ ớ ế ế ặ ọ quan ch t ch  v i nhau, k t n i ki n th c v i nhau . Vì th  tôi ch n 3 bài trên

ứ ạ ớ ế ề ầ ộ ể ế ố đ  k t n i ki n th c l i v i nhau thành m t chuyên đ : “Tu n hoàn máu”, đ ể

ế ợ ủ ộ ệ ạ ạ ươ giáo viên ch  đ ng, linh ho t trong vi c k t h p, đa d ng các ph ng pháp

ạ ộ ớ ạ ư ậ ọ ượ ự ứ ọ ậ ạ d y h c, các ho t đ ng h c t p, có nh  v y m i t o đ ọ   c s  h ng thú h c

ệ ổ ọ ọ ớ ươ ậ t p cho h c sinh. Đây là giáo án minh h a cho vi c đ i m i ph ạ   ng pháp d y

14

ướ ự ể ọ ọ h c theo h ng phát tri n năng l c cho h c sinh.

Ộ Ề I. N I DUNG CHUYÊN Đ

ả ề 1. Mô t chuyên đ

ề ồ ươ ọ ơ ể ầ ố ộ Chuyên đ  g m các bài trong Ch ng I, thu c ph n b n. Sinh h c c  th  ­ Sinh 11

THPT

ầ Bài 18 + 19: Tu n hoàn máu.

ộ ố ỉ Bài 21: Đo m t s  ch  tiêu sinh lý ở ườ  ng i.

ứ ủ ế ạ ề     2. M ch ki n th c c a chuyên đ

ầ        1. Tu n hoàn máu

ở ườ  ng i ộ ố ỉ        2. Đo m t s  ch  tiêu sinh lý

ờ ượ ự ế 3. Th i l ng d  ki n

ố ế ọ ớ ế ­ S  ti t h c trên l p: 4 ti t

Ụ II. M C TIÊU

ứ ế 1. Ki n th c

ượ ủ ầ ­ Nêu đ c ý nghĩa c a tu n hoàn máu.

ệ ượ ệ ầ ở ớ ệ ầ ­ Phân bi c h  tu n hoàn h  v i h  tu n hoàn kín,. t đ

ượ ư ủ ệ ầ ớ ệ ầ ể ­ Nêu đ c  u đi m c a h  tu n hoàn kín so v i h  tu n hoàn h , h ở ệ

ớ ệ ầ ầ ơ tu n hoàn kép v i h  tu n hoàn đ n.

ả ạ ậ ự ộ ả ­ Gi i thích t i sao tim có kh  năng đ p t đ ng.

ượ ự ấ ờ ­ Nêu đ c trình t ủ  và th i gian co giãn c a tâm nhĩ và tâm th t.

ả ị ạ ­ Gi i thích đ ượ ạ c t ủ i sao nh p tim c a các loài thú l i khác nhau.

ượ ị ế ả ­ Nêu đ c đ nh nghĩa huy t áp và gi i thích đ ượ ạ c t ả   ế i sao huy t áp gi m

ệ ạ ầ d n trong h  m ch.

ả ượ ự ế ệ ạ ậ ố ủ ộ ­ Mô t c s  bi n đ ng c a v n t c máu trong h  m ch và nêu đ

15

ượ ủ ự ế ộ đ c nguyên nhân c a s  bi n đ ng đó.

ế ộ ố ở ườ ế ­ Bi ỉ t đo m t s  ch  tiêu sinh lý ng ị i: Cách đ m nh p tim, cách đo

ế huy t áp, cách đo nhi ệ ộ ơ ể t đ  c  th .

ế ề ế ệ ố ­ Bi t cách phòng ch ng căn b nh v  huy t áp.

ố ố ọ ể ộ ­ Có l ỏ i s ng khoa h c đ  có m t trái tim kh e

2. Kĩ năng

ệ ọ Rèn luy n cho h c sinh kĩ năng sau:

ư ỏ ể ư ư ượ ­ Kĩ năng t ề  duy: T  duy suy nghĩ v  các câu h i đ  đ a ra đ c câu tr ả

iờ l

ả ế ấ ề ả ả ế ạ ­ Kĩ năng gi i qu t v n đ : Có kh  năng gi i quy t linh ho t các tình

hu ngố

ạ ọ ị ­ Kĩ năng khoa h c: Quan sát; phân lo i; đ nh nghĩa

ự ọ ự ứ ế ọ ậ ­ Kĩ năng h c t p: T  h c; t ợ  nghiên c u; h p tác; giao ti p.

ấ ạ ủ ệ ầ ạ ộ ủ ­ Kĩ năng quan sát c u t o c a h  tu n hoàn, phân tích ho t đ ng c a tim

ệ ạ ệ ầ ệ ầ ở ơ và h  m ch, so sánh h  tu n hoàn h  và kín; h  tu n hoàn đ n và kép, quan sát

video.

ử ậ         ­ Kĩ năng thu th p và x  lí thông tin.

ệ ­ Kĩ năng làm vi c nhóm.

ế ­ Kĩ năng vi t báo cáo.

ướ ­ Kĩ năng trình bày tr c đám đông.

ự ễ ậ ụ ứ ế ­ Kĩ năng v n d ng ki n th c vào th c ti n.

3.Thái độ

ứ ọ ậ ủ ọ ữ ứ ả ệ ứ     ­ Hình thành ý th c h c t p c a h c sinh và ý th c gi a gìn, b o v  s c

kh e. ỏ

16

ự ệ ướ ­ T  giác, có trách nhi m tr c nhóm.

ứ ệ ụ           ­ H ng thú khi hoàn thành nhi m v .

ự ự ệ ậ ­ Trung th c khi th c hi n và nh n xét, đánh giá.

ứ ể ả ệ ơ ể ậ ụ ế ườ ­ V n d ng ki n th c đ  b o v  c  th  và môi tr ố ng s ng.

ướ ự ượ ị 4. Đ nh h ng các năng l c đ c hình thành

ủ ề ả ọ ữ ự H c xong ch  đ  này ph i hình thành đ ượ ở c HS nh ng năng l c sau:

ự ả ế ấ ề i quy t v n đ : ­ Năng l c gi

ủ ệ ầ ấ ạ ứ ế ệ ấ   + Phát hi n ki n th c: Qua quan sát các hình c u t o chung c a h  tu n hoàn, c u

ở ệ ầ ơ ạ ệ ầ t o h  tu n hoàn h , h  tu n hoàn kín (đ n, kép).

ể ươ ỉ ồ ệ ạ ộ ấ + Phân tích và ch  ra đi m t ng đ ng, khác bi ủ   t trong c u trúc và ho t đ ng c a

ở ệ ầ ệ ầ h  tu n hoàn h , h  tu n hoàn kín.

ứ ệ ự ộ ủ + Quan sát video thí nghi m ch ng minh tính t đ ng c a tim và hình v  v  h ẽ ề ệ

ừ ả ượ ự ộ ạ ộ ủ ề ẫ d n truy n tim t đó gi i thích đ c tính t ủ    đ ng c a tim và chu kì ho t đ ng c a

tim.

ẽ ề ự ế ậ ố ủ ế ả ộ + Quan sát hình v  v  s  bi n đ ng c a huy t áp và v n t c máu gi i thích t ạ   i

ạ sao l ự ế ộ i có s  bi n đ ng đó.

ệ ề ế ể ọ ạ ừ ư + H c sinh tìm hi u các căn b nh v  huy t áp, tim m ch và t ữ    đó đ a ra nh ng

ừ ệ ặ ả ư gi i pháp ngăn ch n cũng nh  phòng ng a các căn b nh đó.

ọ ự ậ ượ ự ế ạ ự ự ọ H c sinh t h c: l p đ ệ   ọ ậ c k  ho ch h c t p, th c hi n ­ Năng l c t

ụ ọ ậ ạ ệ ứ ả nhi m v  h c t p t ạ   i nhà thông qua nghiên c u SGK, sách tham kh o, m ng

internet.

ự ­ Năng l c cá nhân:

17

ọ ượ ơ ể ứ ứ ỏ + H c sinh hình thành đ c ý th c chăm sóc c  th , chăm sóc s c kh e cho

ư ả b n thân cũng nh  gia đình.

ưỡ ọ ố ố ạ ộ ế ộ + Có ch  đ  dinh d ng khoa h c, l ỏ   ể i s ng lành m nh đ  có m t trái tim kh e

m nh. ạ

ế ể ế ề ệ ầ ế ộ ưỡ + Bi ề t tuyên truy n hi u bi t v  h  tu n hoàn, ch  đ  dinh d ng cũng nh ư

ừ ệ ề ế ệ ườ các bi n pháp phòng ng a căn b nh v  huy t áp cho ng ư ộ   i thân cũng nh  c ng

đ ng.ồ

ự ọ ­  Năng l c ngôn ng ế : Rèn cho h c sinh kĩ năng tranh ự ữ ­ Năng l c giao ti p

ế ề ấ ậ ớ ọ   lu n, kĩ năng trình bày v n đ  trong nhóm, trong l p hoàn thành các phi u h c

ư ụ ệ ọ ậ t p cũng nh  các nhi m v  giáo viên giao cho , giúp h c sinh có đ ượ ự ự  c s  t

ậ ổ ừ ệ tin, kĩ năng trao đ i thu th p thông tin t ả    sách giáo khoa, tài li u tham kh o,

ạ qua m ng internet.

ợ ệ ọ ế ự ầ làm vi c nhóm: H c sinh bi b u nhóm tr t t ưở   ng ự ­ Năng l c h p tác,

ệ ủ ụ ể ế ệ ộ ỗ   phân công nhi m v  cho thành viên nhóm, ki m tra ti n đ  công vi c c a m i

ừ ự ự ề ệ ả thành viên t đó hình thành năng l c qu n lí, năng l c đi u hành công vi c.

ự ứ ọ ­ Năng l c nghiên c u khoa h c:

ố ượ ả ọ + Quan sát các đ i t ề ấ ạ ủ   ng sinh h c: Video, hình  nh, mô hình v  c u t o c a

ấ ạ ệ ẫ ệ ạ ề ề ế ế ấ ả tim, c u trúc h  m ch, c u t o h  d n truy n, hình  nh v  tai bi n do huy t áp

cao gây ra.

ả ọ ề ấ ệ ạ ủ ẽ ấ + Mô t hình v  sinh h c v  c u trúc c a tim và c u trúc h  m ch.

ả ự ế ệ ạ ậ ố ổ ủ ế + Gi i thích s  bi n đ i c a huy t áp, v n t c máu trong h  m ch.

ệ ữ ấ ạ ệ ạ ủ ế ố ớ ậ ố   + M i quan h  gi a c u t o c a tim và h  m ch v i huy t áp và v n t c

ấ ạ ủ ớ ặ ơ ể ủ ể máu, c u t o c a tim v i đ c đi m c a dòng máu đi nuôi c  th

ử ự ậ ­ Năng l c thu nh n và x  lý thông tin:

ơ ồ ồ ị ự ế ậ ố ổ ủ ế ể ọ ả   + Đ c hi u các s  đ , đ  th  s  bi n đ i c a huy t áp và v n t c máu, b ng

18

ủ ủ ế ế ể ả ộ ị ệ ạ   bi u 19.1 nh p tim c a thú, b ng 19.2 bi n đ ng c a huy t áp trong h  m ch,

ạ ộ ủ hình 19.2 chu kì ho t đ ng c a tim.

ơ ồ ả ậ ố ế ậ ọ ể + L p dàn ý các s  đ , b ng bi u các phi u h c  t p s  1,2,3,4.

ự ­ Năng l c tính toán:

ề + Tính toán các bài toán v  chu kì tim.

ệ ữ ủ ề ớ ố ị ị ố   + So sánh v  nh p tim c a các loài thú, m i liên h  gi a nh p tim v i kh i

ơ ể ả ượ l ng c  th  b ng 19.1.

ượ ế ệ ổ ế ủ ụ ự ệ ạ + So sánh đ c ti t di n và t ng ti ậ t di n c a m ch v n d ng s  liên quan

ữ ế ậ ố ệ gi a ti t di n và v n t c máu.

ự ư ể ư ổ ­ Năng l c t duy: Phát tri n t ợ  duy phân tích, t ng h p, khái quát so sánh

ệ ầ ạ ệ ự ể ậ các d ng h  tu n hoàn, phân bi ữ ệ ố t s  khác nhau gi a h  th ng v n chuy n các

ệ ố ấ ở ơ ể ộ ể ấ ậ ậ ch t trong cây và h  th ng v n chuy n các ch t c  th  đ ng v t.

ử ụ ự ự ệ ệ ượ ­ Năng l c th c hi n trong phòng thí nghi m: S  d ng đ c các quy

ể ự ứ ệ ậ ệ   ắ t c và kĩ thu t an toàn đ  th c hi n các nghiên c u trong phòng thí nghi m

ố ỉ ự khi th c hành đo 1 s  ch  tiêu sinh lý ở ườ  ng i.

ứ ộ ậ ỏ ể ệ ố ậ ả ứ 5. B ng ma tr n các m c đ  nh n th c và h  th ng câu h i ki m tra đánh

ứ ộ

ậ

ứ M c đ  nh n th c

ộ

N i dung

ậ ụ

ậ Nh n bi

ế t

Thông hi uể

ậ ụ V n d ng

V n d ng cao

ệ ầ

ả

ượ

ạ

i thích đ

ậ

ể

c tim có ệ

ấ ạ   C u   t o   và ứ ch c   năng   ệ ầ   ủ c a  h   tu n hoàn

c   h

ượ ấ ạ   c c u t o ­Nêu đ ủ ệ ố ộ   c a h  th ng đ ng ạ   ạ m ch,   mao   m ch, tĩnh m chạ

ồ

­ Gi ứ ch c   năng   gì   trong   h ầ tu n hoàn? ệ  ượ ả i   thích   đ ­   Gi ạ ạ   ữ m ch   g m   nh ng   lo i ạ m ch nào?

ệ  ở

ệ ữ

ể

ầ ở ­H     tu n   hoàn   h   có ặ nh ng đ c đi m gì?

i thích  vì sao   ệ ầ   i g i là h  tu n

ạ Các d ng h ầ tu n   hoàn   ậ ộ đ ng v t

­   T i   sao   ĐV   đa   bào ơ   ỏ ơ c   th   nh ,   ĐV   đ n ệ ầ   bào không có h  tu n hoàn ạ ­T i   sao   ĐV   đa   bào   ướ ơ ể l nớ   kích th c c  th   ệ ầ ầ c n có h  tu n hoàn? ệ ượ ệ ầ   ­Phân bi t đ c h  tu n ệ ầ ở hoàn h  và h  tu n hoàn   kín?

ả ­ Gi ạ ọ l hoàn kín?

ầ

ệ

­   H   tu n   hoàn   kín  có ể ặ đ c đi m gì?

ạ

­ H  tu n hoàn ở ộ   đ ng  v t   có   ấ ư  ạ c u   t o   nh ế th  nào? ệ ầ ­ H  tu n hoàn ứ có   ch c   năng gì? ứ ­   Căn   c   vào   ạ   ệ   m ch, h ườ   ng i   ta   chia ầ ệ   h   tu n   hoàn ấ làm m y lo i?

ệ ệ

ệ ỉ

ở

ầ   ệ t   h   tu n ­   Phân   bi ầ   ơ hoàn   đ n,   h   tu n hoàn kép?

ộ

ầ   ­   Vì   sao   h   tu n hoàn   h   ch   thích   ậ   ợ h p   cho   đ ng   v t

19

giá

ể

Ư

ỏ   c nh ,

ủ ớ

ướ có kích th ạ ộ ít ho t đ ng

ố

ạ

ự ộ     đ ng

ậ

ộ   ạ Ho t   đ ng c a timủ

ư

ệ

ầ   u   đi m   c a   tu n ­   ầ   hoàn   kín   so   v i   tu n hoàn h ?ở ạ   ạ ­   T i   sao   tim   ho t ố ộ   đ ng   su t   ngày   đêm mà không m t m i

ỏ  ?

ế

khác ở  các

ị ậ

ượ

ế t m i liên quan ­ Cho bi   ị ố   ữ gi a   nh p   tim   và   kh i ơ ể ượ ng c  th ?  l ự ạ ­   T i   sao   có   s ề nhau v  nh p tim  ộ loài đ ng v t?

­   T i   sao   tim   có   ự  ả kh   năng   đ p   t ơ  ộ đ ng   nh ng   c ắ b p   chân   ch   thì   không   co   và   giãn  ự ộ t

đ ng đ

c?

ệ

ế

ạ

ạ

ạ ạ

ậ ố

ộ   ạ Ho t   đ ng ệ  ủ h   c a m chạ

?

ướ ủ   c c a ­ So sánh kích th ộ   ạ các   lo i   m ch   (đ ng ạ m ch, mao m ch và tĩnh   ạ m ch)?

ườ

ế

­   Tính   t ủ c a tim là gì? ủ   ạ ấ ­   C u   t o   c a ề   ệ ẫ h   d n   truy n tim? ­  Chu   kì   tim   là  gì? ố   ­   H   th ng ồ   ạ m ch máu g m ạ   ữ nh ng lo i   ạ m ch nào ế ­   Huy t   áp   là gì ? ố ậ ­   V n   t c   máu là gì ?

ụ

ậ   ­   T i   sao   tim   đ p   nhanh   và   m nh   làm HA   tăng,   tim   đ pậ   ế ậ ch m và y u làm HA   gi m?ả ị i   b   huy t   áp ­   Ng   ế   ể ẫ cao   có   th   d n   đ n ế ấ ạ   xu t   huy t   não,   b i ặ ử ệ t ho c t li

vong?

ế

ự

ố  Đo   m t   sộ ỉ   ch   tiêu   sinh ở ườ  ng i lý

ế   ­Huy t   áp   bi n ế ư ộ   đ ng   nh   th   nào ệ ạ trong h  m ch? ế   ­V n t c máu bi n ế ư ộ   đ ng   nh   th   nào ệ ạ trong h  m ch? ­ Nguyên nhân nào  làm cho máu ch yả   ệ  liên   t c   trong   h m chạ ạ ả   i thích t ­ Gi i sao ị ị ố   các tr  s  nh p tim, ệ ộ  ế t đ huy t áp, nhi ổ ơ ể ạ i thay đ i c  th  l

ộ

ỉ ố

t   đ

c

­   Nêu   cách  ị ế   đ m   nh p   tim, cách   đo   huy tế   áp,   cách   đo  ơ  ệ nhi th .ể

ề  ậ ­ Em có nh n xét gì v ụ   áp   l c   máu   tác   d ng ạ   ộ lên   thành   đ ng   m ch khi   tim   co   và   khi   tim  ế   dãn? Các ch  s  huy t áp lý t

ngưở

ị   ế ­   Bi t   cách   đ m   nh p ế   tim,   cách   đo   huy t   áp, ệ ộ ơ ể  cách đo nhi t đ  c  th ướ ạ + Tr c khi ch y nhanh ỗ i chạ t ạ + Sau khi ch y nhanh +Sau   khi   ngh  ỉ ch y   5ạ phút

ƯƠ Ọ Ạ Ệ III. PH NG TI N D Y H C

ẩ ị ủ 1. Chu n b  c a GV và HS

ị ủ ẩ 1.1. Chu n b  c a GV

ế ế ọ ậ ế ề t k  các chuyên đ  và phi u h c t p ­ Thi

­ Hình 18.1; 18.2; 18.3; 19.1; 19.2; 19.3;19.4; 21.1; 21.2; 22.1 trong SGK.

20

ả ­ B ng 19.1; 19.2; 21

ủ ệ ầ ạ ộ ề ­ Video v  ho t đ ng c a h  tu n hoàn ở ườ  ng i.

ủ ề ế ạ ộ ­ Video v  ho t đ ng c a tim  ch.

ề ườ ị ộ ­ Video v  ng ỵ ế i b  tai bi n, đ t qu .

ể

ặ

ệ ầ

ở

ệ ầ

Đ c đi m so sánh

H  tu n hoàn h

H  tu n hoàn kín

ệ

ạ

Đ i di n

ệ ạ H  m ch

ườ

ủ

Đ ng đi c a máu

ậ ố

V n t c máu

ế ọ ậ ố ệ ệ ầ ầ Phi u h c t p s  1: Phân bi ở t h  tu n hoàn h  và tu n hoàn kín

ể

ặ

ệ ầ

ệ ầ

Đ c đi m so sánh

ơ H  tu n hoàn đ n

H  tu n hoàn kép

ệ

ạ

Đ i di n

ấ ạ

C u t o tim

ầ

ố

S  vòng tu n hoàn

ậ ố

V n t c máu

ế ọ ậ ố ệ ơ ầ ầ Phi u h c t p s  2: Phân bi t tu n hoàn đ n và tu n hoàn kép

Câu h iỏ

Tr  l

iả ờ

ự ộ

ủ

ệ 1. Khái ni m tính t

đ ng c a tim

ấ ạ

ề

ệ ẫ 2.C u t o h  d n truy n?

ủ ệ ẫ

ơ ế

ạ ộ

ề

3.C  ch  ho t đ ng c a h  d n truy n?

ế ọ ậ ố ể ề ự ộ ủ Phi u h c t p s  3: Tìm hi u v  tính t đ ng c a tim

ậ ố

Huy t ápế

V n t c máu

Khái ni m ệ

ế

ổ

Tác nhân làm thay đ i huy t áp

ậ ố

ế ố

ộ

ụ V n t c máu ph  thu c vào y u t

nào?

21

ế ọ ậ ố ậ ố ế ể ề Phi u h c t p s  4: Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ứ ự ế

ệ ạ

ộ

Th  t

bi n đ ng trong h  m ch

ả

STT

ọ B ng ch n câu tr  l

ả ờ i

ạ

ạ

ạ

ộ

Đ ng m ch, Tĩnh m ch, Mao m ch

1

ấ ở ộ

ấ ở

ế

ạ

ấ

ạ

ạ

Cao nh t

đ ng m ch đ n Mao m ch th p nh t

Tĩnh m ch

2

ố ượ

ự

ồ ủ

ự

ủ

ạ

ộ

ị L c co tim, nh p tim, kh i l

ng máu, đ  quánh c a máu, s  đàn h i c a m ch

3

ố ộ

ả

Là t c đ  máu ch y trong 1 giây

4

ự

ạ

ụ Là áp l c máu tác d ng lên thành m ch

5

ổ

ế

ệ ủ

ữ

ệ

ế

ạ

ạ

ạ

ầ

T ng ti

t di n c a m ch và chênh l ch huy t áp gi a 2 đ u đo n m ch

6

ế ệ ệ ầ ở ầ ­ Đáp án phi u h c t p s  1: ọ ậ ố  Phân bi t h  tu n hoàn h  và tu n hoàn

ể

Đ c đi m ệ ạ

H  tu n hoàn kín ươ

ệ ầ ộ

ự

ạ

ặ Đ i di n

ệ ầ ở H  tu n hoàn h ớ ề ĐV thân m m, chân kh p

M c, b ch tu c, ĐV có x

ố ng s ng

ữ

ữ

ạ

ệ ạ H  m ch

H  ở (gi a TM và ĐM không có mao

Kín (gi a TM và ĐM  có mao m ch)

ườ

ộ

ạ

ạ

ộ

ủ   Đ ng   đi   c a

m ch)ạ ạ Tim ­> Đ ng m ch ­> Khoang c

ơ

Tim ­> Đ ng m ch ­> Mao m ch ­>

ể

ậ ố

ạ ướ

ả

ấ

ướ

ự

ặ

máu V n t c máu

th  ­> Tĩnh m ch ­> Tim ự Máu   ch y   d

i   áp   l c   th p   và

ạ Tĩnh m ch ­> Tim ả Máu ch y d

i áp l c cao ho c trung

ả

ậ

ch y ch m

ả bình và ch y nhanh

kín

ể

ặ

ệ ầ

ơ

ệ ầ

Đ c đi m

H  tu n hoàn đ n

H  tu n hoàn kép

ệ

ạ

ưỡ

ư

Đ i di n

Cá

L

ng c , bò sát, chim, thú

ấ ạ

ặ

C u t o tim

Có 2 ngăn

3 ho c 4 ngăn

ầ

ố

S  vòng tu n hoàn

1 vòng

2 vòng

ậ ố

ự

ả

ự

ả

V n t c máu

Máu ch y áp l c trung bình

Máu ch y áp l c cao

ự ộ

ả

ự ộ

KN tính t

ủ  đ ng c a tim

Là kh  năng co giãn t

đ ng theo chu kì

ấ ạ

ề

ạ

ệ ẫ C u t o h  d n truy n

ấ Nút xoang nhĩ , Nút nhĩ th t, Bó His, M ng Puôckin

ế

ủ

ạ

ệ

ấ

ơ

ạ

ơ

ệ ẫ   ộ ơ C   ch   ho t   đ ng   c a   h   d n truy nề

Nút xoang nhĩ phát xung đi n­>C  tâm nhĩ ­>Tâm nhĩ co­>Nút nhĩ th t­ ố > Bó Hiss­> m ng Pu ckin­> C  tâm th t­>

ấ  Tâm th t coấ

ệ ơ ầ ầ ế ọ ậ ố Đáp án Phi u h c t p s  2: Phân bi t tu n hoàn đ n và tu n hoàn kép

22

ế ọ ậ ố ể ự ộ ủ Đáp án phi u h c t p s  3: Tìm hi u tính t đ ng c a tim

ậ ố

Câu h iỏ

Huy t ápế

V n t c máu

ự

ạ

ố ộ

ả

Khái ni m ệ

Là t c đ  máu ch y trong 1 giây

ụ   Là áp l c máu tác d ng lên thành m ch

ế ọ ậ ố ể ề ậ ố ế Đáp án phi u h c t p s  4: Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ự

ị

ế

Tác   nhân   làm   thay  ổ đ i huy t áp

ng máu, ạ

ố ượ ồ ủ

ủ

L c co tim, nh p tim, kh i l  (cid:131) ự ộ đ  quánh c a máu, s  đàn h i c a m ch

ố

ậ

ế

ủ

ạ

(cid:133) (cid:132)

ế

ụ  ố

ữ

V n   t c   máu   ph ộ thu c   vào   y u   t nào?

ệ ạ

ạ

ệ ổ t   di n   c a   m ch   và   T ng   ti   ầ   ế chênh   l ch   huy t   áp   gi a   2   đ u đo n m ch

ứ ự

ấ ở ộ

ạ

ộ     bi n   đ ng

ạ   ế  đ ng m ch đ n Mao m ch

(cid:134)

ế ệ ạ

Th   t trong h  m ch

Cao nh t  ấ ở ấ

ạ

ạ

(cid:130) th p nh t

ạ  Tĩnh m ch

ấ   ộ   Đ ng   m ch,   Tĩnh   m ch,   th p ấ ở nh t

ạ  Mao m ch

(cid:129)

ị ủ ẩ 1.2. Chu n b  c a HS

ẩ ị ự ướ ớ ả ẫ ­ HS chu n b  bài m i theo s  h ng d n cu  GV ở ế ướ  ti t tr ớ c chia l p thành 4

nhóm

ự ả ượ ằ ẩ ­ S n ph m d  án đ ế c giao theo nhóm thuy t trình b ng powerpoint

Ứ ƯƠ Ọ Ạ Ậ IV. HÌNH TH C, PH NG PHÁP VÀ KĨ THU T D Y H C

ế ợ ứ ể ọ ớ ọ 1. Hình th c: ứ Tri n khai trên l p h c k t h p h c sinh nghiên c u tài

ệ ở ụ ư ệ ẩ ầ ị li u nhà cũng nh  chu n b  ph n nhi m v  giáo viên giao cho.

ươ 2. Ph ạ ọ ng pháp d y h c

ươ ả ế ấ ề ươ ươ ­ Ph ng pháp gi i quy t v n đ , ph ấ ng pháp v n đáp, ph ng pháp

ự ươ ự ạ ươ ọ tr c quan, ph ọ ng pháp d y h c th c hành, ph ạ ng pháp d y h c d ự

án.

ậ ạ ọ 3. Kĩ thu t d y h c

ậ ạ ậ ạ ậ ộ ự ọ ọ ­ Kĩ thu t d y h c tích c c “Kĩ thu t đ ng não”, kĩ thu t d y h c tích

ậ ạ ự ậ ậ ả ớ ọ ự c c “Kĩ thu t tia ch p”, kĩ thu t d y h c tích c c “Kĩ thu t khăn tr i bàn”, kĩ

ậ ạ ậ ọ ọ ế ợ ậ ạ ọ ự thu t d y h c tích c c “Kĩ thu t đ c ­ vi t h p tác ”, kĩ thu t d y h c tích

ậ ạ ự ậ ậ ọ ệ   ự c c “Kĩ thu t chia nhóm”, kĩ thu t d y h c tích c c “Kĩ thu t giao nhi m

ậ ạ ự ẻ ậ ọ ụ v ”, kĩ thu t d y h c tích c c “Kĩ thu t suy nghĩ – chia s ”.

23

Ạ Ộ Ổ Ọ Ứ Ạ V. T  CH C HO T Đ NG D Y H C

Ngày d yạ

ớ

ạ L p d y

Sĩ số

ổ ứ ớ Ổ ị 1.  n đ nh t ch c l p

ể 2. Ki m tra bài cũ (5 phút)

ề ặ ể ặ ổ ế ắ ủ Hãy nêu các đ c đi m c a b  m t trao đ i khí? N u b t giun đ t đ ấ ể

ẽ ị ế ạ ặ ấ trên m t đ t khô ráo, giun s  b  ch t.T i sao?

Tr  l iả ờ

ể ặ ổ ủ ề ặ ­  Đ c đi m c a b  m t trao đ i khí

ỷ ệ ớ +T  l S/ V l n

ề ặ ẩ ướ ỏ +B  m t m ng và  m t.

ề ặ ắ ố ề ạ ấ +B  m t có nhi u mao m ch, máu có s c t hô h p.

ự ư        +Có s  l u thông khí.

Ở ơ ấ ị ẫ ­ ủ  n i khô ráo làm cho da c a giun đ t b  khô d n đ n ế  O2 và CO2 không

ế ượ ị ế khu ch tán đ c qua da và giun b  ch t.

ổ ứ ạ ộ ạ ọ 3. T  ch c ho t đ ng d y h c

Ủ Ấ Ạ Ầ Ệ Ể Ế Ứ   TI T 1: TÌM HI U C U T O, CH C NĂNG C A H  TU N HOÀN

Ầ Ạ Ệ Ở Ộ VÀ CÁC D NG H  TU N HOÀN Ậ  Đ NG V T (60 phút)

24

Ạ Ộ Ở Ộ HO T Đ NG 1: KH I Đ NG (7 phút)

ụ   1. M c đích.

ị ướ ủ ệ ầ ạ ộ ể ọ Đ nh h ng cho h c sinh tìm hi u ho t đ ng c a h  tu n hoàn ở ộ    đ ng

ệ ớ ạ ộ ể ự ậ v t và s  khác bi ề ự ậ t v i ho t đ ng v  s  v n chuy n các ch t ấ ở ơ ể ự    c  th  th c

v t.ậ

. ộ 2. N i dung

ượ ấ ạ ủ ệ ầ ạ ộ c c u t o và ho t đ ng c a h  tu n hoàn. ướ ầ          B c đ u nêu đ

ậ ổ ứ ỹ    3. K  thu t t ch c.

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v ­ B

ệ ọ ố ưỡ + Giáo viên cho h c sinh quan sát hình 22.1 M i quan h  dinh d ng ở ự    th c

v t ậ

ệ ố ưỡ ng ở ự ậ  th c v t Hình 22.1. M i quan h  dinh d

ọ ề ầ ở ườ sau đó cho h c sinh quan sát video v  tu n hoàn máu ng i Giáo viên

ự ậ ặ ấ ỏ ử ụ s  d ng “Kĩ thu t công não” đ t câu h i nêu v n đ  v ề ề s  khác nhau gi a h ữ ệ

ệ ố ể ể ấ ậ th ng ố ậ v n chuy n các ch t trong cây và h  th ng v n chuy n các ch t ấ ở ơ ể   c  th

ậ   ộ đ ng v t.

ạ ộ ể ế ớ + Giáo viên chia l p thành 4 nhóm phát phi u tính đi m các ho t đ ng:

25

ề ờ ể ể ấ ộ Đi m v  th i gian: Nhanh nh t 3, sau đó 2,1,0. Đi m n i dung: 7,6,5,4

Nhóm

Nhóm 1

Nhóm 2

Nhóm 3

Nhóm 4

ể

ầ

Đi m l n 1

ể

ầ

Đi m l n 2

ể

ầ

Đi m l n 3

ể

ầ

Đi m l n 4

ể

ầ

Đi m l n 5

ể

ổ

T ng đi m

ể ế Phi u đánh giá đi m

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v ­ B

ả ờ HS quan sát hình và video tr  l ỏ i câu h i

ướ ả ậ c 3: Báo cáo th o lu n ­ B

ọ ọ ả ờ ệ ạ Giáo viên g i h c sinh đ i di n tr  l i

ạ ộ ướ ẫ ậ ắ ­ B c 4: Giáo viên nh n xét và d n d t sang ho t đ ng 2

ộ

Tiêu chí

ự ậ Th c v t

ậ Đ ng v t

Con   đ

ngườ

ễ

ỗ

ự Dòng nh a nguyên t

ừ ấ  r , (m ch g ) thân, ạ

đ t

Tim    ĐM     M.m ch  ạ

   TM

ể

ậ v n chuy n

lá

ệ ừ

ự Dòng nh a luy n t

ạ   ơ  lá     các c  quan (m ch

Tim    ĐM  kh. máu       TM

rây)

ộ

ộ ơ

ậ   ự Đ ng l c v n

ồ Gradien n ng đ  b m

chu nể

ạ ự ẩ

ủ

ự

S  co bóp c a tim t o l c đ y và hút

26

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t.

TP   các   ch tấ

ướ

ả

ẩ

ả

ấ

ẩ

ế

ố N c, mu i khoáng

Ch t dd, O

t

,  s n ph m QH, s n ph m ẩ

2, CO2 , s nả  ph m bài ti

ể

ậ v n chuy n

tế ti

Ạ Ộ Ứ Ế Ớ HO T Đ NG 2: HÌNH THÀNH KI N TH C M I

ụ 1. M c đích

ượ ấ ạ ủ ệ ầ ứ c c u t o và ch c năng c a h  tu n hoàn ­ Nêu đ

ầ ở ­ Phân bi ệ ượ t đ c tu n hoàn h  và kín.

ượ ặ ủ ệ ầ ể ầ ở ­ Nêu đ c đ c đi m tu n hoàn máu c a h  tu n hoàn h  và kín.

ầ ơ ­ Phân bi ệ ượ t đ c tu n hoàn đ n và kép.

ượ ư ể ầ ầ ơ ­ Nêu đ c  u đi m tu n hoàn đ n và tu n hoàn kép.

ệ ượ ự ầ ư ­ Phân bi c s  khác nhau trong tu n hoàn máu t đ ở ưỡ  l ng c , bò sát,

ờ ượ ự ế ồ chim và thú, đ ng th i nêu đ ủ ệ ầ c s  ti n hoá c a h  tu n hoàn trong gi ớ ộ   i đ ng

v t.ậ

ạ ượ ộ ầ 2. N i dung c n đ t đ c

ượ ấ ạ ủ ệ ầ ứ c c u t o và ch c năng c a h  tu n hoàn ­ Nêu đ

ầ ở ­ Phân bi ệ ượ t đ c tu n hoàn h  và kín.

ầ ơ ­ Phân bi ệ ượ t đ c tu n hoàn đ n và kép.

ỹ 3. K  thu t t ậ ổ ứ  ch c

27

ể ề ấ ạ ủ ệ ầ ứ * Tìm hi u v  c u t o và ch c năng c a h  tu n hoàn (15 phút)

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v ­  B

ệ ầ ử ụ ặ ậ ỏ ớ Giáo viên s  d ng “Kĩ thu t tia ch p” đ t câu h i (?) H  tu n hoàn

ượ ấ ạ ữ ậ ở ộ ế ấ ạ ứ đ c c u t o b i nh ng b  ph n nào? Em hãy cho bi t c u t o và ch c năng

ậ ủ ệ ầ ứ ừ ộ ủ c a các b  ph n đó? T  đó nêu ch c năng c a h  tu n hoàn?

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v ­  B

ự ộ ấ ả ọ + Huy đ ng s  tham gia t ỏ ớ t c  h c sinh v i các câu h i

ướ ả ự ế ệ ệ ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v ­ B

ứ ủ ả ả ờ ụ ậ ọ ắ ọ ế + H c sinh v n d ng ki n th c c a b n thân tr  l i ng n g n và nhanh

ư ớ ả ờ ủ ỏ chóng (nhanh nh  ch p) câu tr  l ề i c a mình v  các câu h i.

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c ­ B

ệ ầ ượ ấ ạ ủ ế ậ ộ H  tu n hoàn đ ở c c u t o ch  y u b i các b  ph n sau:

ặ ỗ ầ ợ ị ị ­ D ch tu n hoàn: máu ho c h n h p máu – d ch mô.

ả ạ ơ ộ ẩ ­ Tim: là m t cái b m hút và đ y máu ch y trong m ch máu

ệ ố ạ ệ ố ệ ố ạ ạ ồ ộ ­ H  th ng m ch máu: g m h  th ng đ ng m ch, h  th ng mao m ch và h ệ

ạ ố th ng tĩnh m ch.

ủ ệ ầ ứ 2. Ch c năng c a h  tu n hoàn

ấ ừ ộ ứ ể ế ậ ậ ộ ể ­ V n chuy n các ch t t ậ  b  ph n này đ n b  ph n khác đ  đáp  ng cho các

ạ ộ ố ủ ơ ể ho t đ ng s ng c a c  th .

ủ ệ ầ ể ề ở ộ ậ ạ * Tìm hi u v  các d ng c a h  tu n hoàn đ ng v t (25 phút)

ể ề ệ ầ ệ ở ở ộ ­ Tìm hi u v  h  tu n hoàn h  và h  tuân hoàn kín ậ  đ ng v t

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v * B

ọ ọ ở ụ ơ ồ Giáo viên cho h c sinh đ c thông tin m c I và quan sát s  đ  18.1 ;

28

ế ợ ụ ứ ổ ạ ộ ứ 18.2   k t h p nghiên c u m c II.1 và II.2 t ộ    ch c ho t đ ng nhóm theo đ i

ơ ử ụ ệ ầ ọ ậ ế ấ ệ ầ   ch i s  d ng phi u h c t p gi y A1 so sánh h  tu n hoàn kín và h  tu n

ậ ổ ể ả ớ ở ứ hoàn h  giáo viên chia l p làm 4 nhóm đ  cùng th o lu n t ch c thành 1

ả ờ ộ ượ ể ộ cu c thi đ i nào tr  l i nhanh và đúng đ c 10 đi m

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ả ờ ư ậ ả ọ ỏ ỏ ­ H c sinh nghiên c ú câu h i th o lu n tr  l i câu h i.

ả ờ ọ ậ ­ Ghi câu tr  l ế i vào phi u h c t p.

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ệ ủ ọ ạ ế ế ả ỗ ọ ậ ­ G i đ i di n c a m i nhóm lên trình bày k t qu  phi u h c t p

ạ ộ ộ ượ ự ủ ấ ả ­ Ho t đ ng này huy đ ng đ c s  tham gia c a t t c  các thành vên

ệ ọ ợ qua đó rèn cho h c sinh tính h p tác làm vi c nhóm

29

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ể ề ệ ầ ệ ơ ở ộ ­ Tìm hi u v  h  tu n hoàn đ n và h  tuân hoàn kép ậ  đ ng v t

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v * B

ọ ọ ở ụ ơ ồ Giáo viên cho h c sinh đ c thông tin ế    m c I và quan sát s  đ  18.3 k t

ụ ổ ứ ơ ử ụ ạ ộ ộ ứ ợ h p nghiên c u m c II.2 t ế    ch c ho t đ ng nhóm theo đ i ch i s  d ng phi u

ệ ệ ầ ơ ấ ọ ậ h c t p gi y A1 phân bi ệ ầ   t h  tu n hoàn đ n và h  tu n hoàn kép giáo viên chia

ậ ổ ứ ả ờ ể ả ộ ộ ớ l p làm 4 nhóm đ  cùng th o lu n t  ch c thành 1 cu c thi đ i nào tr  l i nhanh và đúng

ể ượ đ c 10 đi m.

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ả ờ ư ả ậ ọ ỏ ­ H c sinh nghiên c ú câu h i th o lu n nhóm tr  l ỏ i câu h i

ả ờ ọ ậ ­ Ghi câu tr  l ế i vào phi u h c t p

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ệ ủ ọ ạ ọ ậ ế ế ả ỗ ­ G i đ i di n c a m i nhóm lên trình bày k t qu  phi u h c t p.

ạ ộ ộ ượ ự ủ ấ ả ­ Ho t đ ng này huy đ ng đ c s  tham gia c a t t c  các thành vên

ệ ọ ợ qua đó rèn cho h c sinh tính h p tác làm vi c nhóm.

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ủ ệ ầ ở ế ế ầ ừ ầ Ti n hóa c a h  tu n hoàn: T  tu n hoàn h  đ n tu n hoàn kín t ừ ệ   h

ệ ầ ế ầ ơ tu n hoàn đ n đ n h  tu n hoàn kép.

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ể

ặ

ệ ầ

ở

ệ ầ

Đ c đi m

H  tu n hoàn h

H  tu n hoàn kín

30

ọ ậ ệ ệ ầ ệ ầ ở ế ­ Hoàn thành phi u h c t p: Phân bi t h  tu n hoàn h  và h  tu n hoàn kín

ệ

ạ

ề

ươ ố

ự ạ

ộ

Đ i di n

ớ ĐV thân m m, chân kh p

M c, b ch tu c, ĐV có x ng s ng

ở ữ

ạ

ữ

ạ

ệ ạ H  m ch

H  (gi a TM và ĐM không có mao m ch)

Kín (gi a TM và ĐM  có mao m ch)

ườ

ạ

ộ

ộ

Đ ng   đi

Tim => Đ ng m ch => Khoang c  th

ơ ể

ạ   ạ Tim   =>   Đ ng   m ch   =>   Mao   m ch

ủ c a máu

ạ => Tĩnh m ch => Tim

ạ =>Tĩnh m ch => Tim

ả

ướ

ự

ả ướ

ự

ậ V n

ố   t c

Máu ch y d

ả   ấ i  áp l c th p và ch y

Máu ch y d

ặ i áp l c cao ho c trung bình và

ả

máu

ch mậ

ch y nhanh

ể

ặ

ệ ầ

ơ

ệ ầ

Đ c đi m

H  tu n hoàn đ n

H  tu n hoàn kép

ệ

ạ

ưỡ

ư

Đ i di n

Cá

L

ng c , bò sát, chim, thú

ấ ạ

ặ

C u t o tim

Có 2 ngăn

3 ho c 4 ngăn

ầ

ố

S  vòng tu n hoàn

1 vòng

2 vòng

31

ọ ậ ệ ệ ầ ệ ầ ơ ế ­ Hoàn thành phi u h c t p: Phân bi t h  tu n hoàn đ n và h  tu n hoàn kép

ậ ố

ự

ả

ự

ả

V n t c máu

Máu ch y áp l c trung bình

Máu ch y áp l c cao

Ạ Ộ Ạ Ộ Ố Ủ Ệ HO T Đ NG 3: HO T Đ NG C NG C , LUY N T P Ậ  (5 phút)

ụ 1. M c đích

ứ ủ ố ế ứ ủ ế ắ ọ ọ ằ ­ C ng c  ki n th c c a bài h c nh m kh c sâu ki n th c cho h c sinh.

ộ 2. N i dung

ủ ề ệ ạ ệ ọ ứ ể ế ờ ­ H c sinh liên h  trong ch  đ  và tái hi n l i ki n th c đ  tra l i các câu

h iỏ

ệ ậ ỏ ủ ệ ắ ố ự ậ ­ Các câu h i c ng c , luy n t p tr c nghi m và t lu n

ủ ệ ầ ấ ạ ồ   Câu 1: C u t o chung c a h  tu n hoàn g m:

ạ ạ ạ ộ A. Tim, đ ng m ch, tĩnh m ch, mao m ch

ệ ố ạ ầ ị B. Tim, h  th ng m ch máu, d ch tu n hoàn

ạ ệ ố       C. Tim, h  th ng m ch, máu

ạ ạ ạ ộ D. Đ ng m ch, tĩnh m ch, mao m ch, máu

ệ ầ ườ ủ ở .Câu 2:  Đ ng đi c a máu trong h  tu n hoàn h  theo th  t ứ ự    là:

32

ạ ạ ạ ộ A. Tim, đ ng m ch, mao m ch, tĩnh m ch, tim

ạ ạ ạ ộ B. Tim, đ ng m ch, tĩnh m ch, mao m ch, tim

ơ ể ạ ạ ộ C. Tim, đ ng m ch, khoang c  th , tĩnh m ch, tim

ơ ể ạ ạ ộ D. Tim, đ ng m ch, tĩnh m ch, khoang c  th , tim

ệ ầ ả ạ ộ ướ Câu 3: Trong h  tu n hoàn kín, máu ch y trong đ ng m ch d ự i áp l c

ố ộ ố ộ ậ ậ ả ấ ả A. Cao, t c đ  máu ch y ch m  B. Th p, t c đ  máu ch y ch m

ấ ố ộ ố ộ ặ ả ả   C. Th p, t c đ  máu ch y nhanh    D. Cao ho c trung bình, t c đ  máu ch y

nhanh

ệ ầ ỉ ở Câu 4: H  tu n hoàn kép ch  có

ưỡ ư A. l ng c  và bò sát

ưỡ ư B. l ng c , bò sát, chim và thú

ự ố ạ ầ ộ ố C. m c  ng, b ch tu c, giun đ t và chân đ u

ự ố ạ ầ ộ ố D. m c  ng, b ch tu c, giun đ t, chân đ u và cá

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ặ ỏ ọ Giáo viên đ t câu h i cho h c sinh suy nghĩ tr  l ả ờ i

ướ ự ệ ụ B ệ c 2: Th c hi n nhi m v

ọ ỏ ­ H c sinh suy nghĩ câu h i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ể ọ ế ả ờ ứ ế ọ ậ ụ ­ H c sinh v n d ng hi u bi t ki n th c đã h c tr  l ỏ i câu h i

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ả ờ ọ ­ H c sinh tr  l ỏ i các câu h i

33

­ Đáp án

Câu

1

2

3

4

Đáp án

B

C

D

B

Ạ Ộ Ở Ộ Ụ Ậ Ế HO T Đ NG 4: V N D NG, M  R NG KI N TH C Ứ  (6 phút)

ụ 1.M c đích

ọ ể ả ậ ụ ứ ế ề ự ễ ế ấ V n d ng ki n th c đã h c đ  gi i quy t các v n đ  th c ti n.

ộ 2. N i dung

Ở ộ ệ ầ ư ậ 1. đ ng v t ch a có h  tu n hoàn

Ở ộ ệ ầ ệ ấ ậ 2. đ ng v t đã xu t hi n h  tu n hoàn

ở ỉ ầ ậ ợ ộ ướ ỏ 3. Vì sao tu n hoàn h  ch  thích h p cho đ ng v t có kích th c nh  mà không

ậ ợ ướ ớ Ư ể ủ ộ thích h p cho đ ng v t có kích th ớ ầ   ầ c l n?  u đi m c a tu n hoàn kín so v i tu n

hoàn h ?ở

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ả ờ ọ ỏ H c sinh suy nghĩ tr  l i câu h i.

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

Ở ộ ệ ầ ư ậ 1. đ ng v t ch a có h  tu n hoàn

ế ủ ơ ể ơ ậ ấ ặ ổ Các t ấ ự    bào  c a c  th  đ n bào ho c đa bào b c th p trao đ i ch t tr c

ế ườ ớ ti p v i môi tr ng bên ngoài.

34

Ở ộ ệ ầ ệ ấ ậ 2. đ ng v t đã xu t hi n h  tu n hoàn

ế ơ ể ấ ầ ế ậ ậ ­ Các t bào trong c  th  đa bào b c cao ti p nh n các ch t c n thi ế ừ  t t

ị ế máu và d ch mô bao quanh t bào.

ả ế ơ ể ả ầ ạ ẩ ồ ờ ­ Đ ng th i chuy n các s n ph m c n lo i th i đ n c  quan bài ti ế ể  t đ

ả ườ ệ ạ ạ ộ ủ ờ ọ l c th i ra môi tr ng ngoài, nh  ho t đ ng c a tim và h  m ch.

ở ỉ ầ ậ ộ ợ ướ ỏ 3. Vì sao tu n hoàn h  ch  thích h p cho đ ng v t có kích th c nh  mà không

ậ ợ ướ ớ Ư ể ủ ộ thích h p cho đ ng v t có kích th ớ ầ   ầ c l n?  u đi m c a tu n hoàn kín so v i tu n

hoàn h ?ở

ả ạ ộ ướ ự ể ấ * Vì máu ch y trong đ ng m ch d i áp l c th p nên không th  đi xa,

ả ả ậ ộ Ở ộ ậ ớ ấ nên không đ m b o cung c p cho các b  ph n xa tim. đ ng v t l n có

ề ơ ậ ộ nhi u c  quan, b  ph n xa tim

Ư ể ả ạ ướ ự ộ *  u đi m: Máu ch y trong m ch d ả   ố i áp l c cao, t c đ  máu ch y

ề ế ơ ố ứ   nhanh, máu đi xa, đi u hòa phân ph i máu đ n các c  quan nhanh do đáp  ng

ầ ấ ổ ổ nhu c u trao đ i khí và trao đ i ch t cao.

Ạ Ộ Ạ Ộ Ọ Ủ HO T Đ NG 5: ĐÁNH GIÁ HO T Đ NG C A NHÓM H C SINH (2

phút)

ố ể ớ ổ ủ ư ế Th  kí l p t ng k t và công b  đi m c a các nhóm:

ạ ộ ạ ộ ể ể ộ ạ Đánh giá đi m ho t đ ng nhóm = Đi m các ho t đ ng c ng l i

Ạ Ộ Ạ Ộ Ủ Ề Ể Ế Ủ   TI T 2: TÌM HI U V  HO T Đ NG C A TIM VÀ HO T Đ NG C A

Ệ Ạ H  M CH (60 phút)

35

Ạ Ộ Ở Ộ HO T Đ NG 1: KH I Đ NG (5 phút)

ụ   1. M c đích.

ướ ề ộ ầ ọ ị ­ Đ nh h ọ ng cho h c sinh v  n i dung c n h c

ượ ọ ậ ụ ệ ờ ­ Phân chia đ c các nhóm h c t p và giao nhi m v , th i gian, cách

ạ ủ ự ệ ả ẩ ầ th c hi n, s n ph m c n đ t c a các nhóm

. ộ 2. N i dung

ượ ọ ậ c nhóm h c t p ­ Phân chia đ

ớ ệ ộ ­ Gi ọ ậ i thi u n i dung h c t p

ạ ộ ể ẫ ự ệ ắ ế   ở ộ           ­Tính loogic khi th c hi n kh i đ ng đ  d n d t vào ho t đ ng ti p

theo

ậ ổ ứ ỹ    3.K  thu t t ch c.

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v ­ B

ữ ứ ế ế ọ + Cho h c sinh xem tranh nh ng bi n ch ng do huy t áp cao gây ra

36

ắ ặ ỏ ẫ  + Đ t câu h i d n d t vào bài

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v ­ B

ọ + H c sinh quan sát hình

ướ ủ ẫ ướ ỗ + Chia nhóm theo h ng d n c a giáo viên ở ế  ti t tr ử   c m i nhóm c  1

ưở ư ồ nhóm tr ờ ng đ ng th i làm th  kí.

ạ ộ ướ ẫ ắ ­ B c 3: Giáo viên d n d t sang ho t đ ng 2

ầ ả ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t.

ở ọ ữ ệ ọ ơ ậ    Kh i d y h c sinh tính tò mò khoa h c, phát hi n nh ng băn khoăn,

ạ ứ ạ ộ ắ ọ th c m c ắ  t o h ng thú cho h c sinh khi vào ho t đ ng 2.

Ạ Ộ Ứ Ế Ớ HO T Đ NG 2: HÌNH THÀNH KI N TH C M I

ụ 1. M c đích

ượ ự ộ ạ ộ ủ ủ ­ Nêu đ ệ c khái n m tính t đ ng c a tim và chu kì ho t đ ng c a tim

ả ạ ậ ự ộ ả ­ Gi i thích t i sao tim có kh  năng đ p t đ ng.

ủ ệ ẫ ạ ộ ề ­ Ho t đ ng c a h  d n truy n trong tim

ượ ự ấ ờ ­ Nêu đ c trình t ủ  và th i gian co giãn c a tâm nhĩ và tâm th t.

ả ố ờ ạ ộ ị ­ Gi i thích đ ượ ạ c t ệ   i sao nh p tim ho t đ ng su t đ i mà không m t

m iỏ

ượ ấ ủ ệ ạ ­ Nêu đ c c u trúc c a h  m ch

ượ ế ị ả ế ­ Nêu đ c đ nh nghĩa huy t áp và gi i thích đ ượ ạ c t i sao huy t áp

ệ ạ ả ầ gi m d n trong h  m ch.

ả ượ ự ế ủ ậ ố ệ ạ ộ ­ Mô t c s  bi n đ ng c a v n t c máu trong h  m ch và nêu đ đ ượ   c

ủ ự ế ộ nguyên nhân c a s  bi n đ ng đó.

ế ế ề ệ ố ­ Bi t cách phòng ch ng căn b nh v  huy t áp.

ạ ượ ộ ầ 2. N i dung c n đ t đ c

37

ự ộ ­ Tính t ủ  đ ng c a tim

ủ ạ ộ   ­ Chu kì ho t đ ng c a tim

ệ ạ ấ ­ C u trúc h  m ch

ậ ố ế   ­ Huy t áp và v n t c máu

ậ ổ ứ ỹ 3. K  thu t t ch c

ạ ộ ủ ể * Tìm hi u ho t đ ng c a tim (18 phút)

ể ầ ự ộ ủ Ph n 1: Tìm hi u tính t đ ng c a tim

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ệ ọ Giáo viên cho h c sinh xem video ứ  thí nghi m ch ng minh tính t ự ộ    đ ng

ị ướ ọ ượ ủ c a tim đ nh h ng cho h c sinh theo dõi video tìm ra đ ệ c khái ni m tính t ự

ơ ế ấ ạ ệ ẫ ệ ẫ ủ ề ề ộ ộ đ ng c a tim, c u t o h  d n truy n và c  ch  hoat đ ng h  d n truy n trong

tim

ế ọ ậ 4 nhóm hoàn thành phi u h c t p

Câu h iỏ

Tr  l

iả ờ

ự ộ

ủ

ệ 1. Khái ni m tính t

đ ng c a tim

ấ ạ

ề

ệ ẫ 2.C u t o h  d n truy n?

38

ế ọ ậ ố ể ề ự ộ ủ Phi u h c t p s  3: Tìm hi u v  tính t đ ng c a tim

ủ ệ ẫ

ơ ế

ạ ộ

ề

3.C  ch  ho t đ ng c a h  d n truy n?

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ả ờ ứ ọ ỏ H c sinh nghiên c u tr  l i câu h i:

ế ệ ả ả ượ ế ệ ạ ả ­ Nêu k t qu  thí nghi m? Gi i thích đ c k t qu  thí nghi m: T i sao

ậ ự ộ ơ ắ ư ả tim có kh  năng đ p t ế  đ ng nh ng c  b p chân  ch thì không co và giãn t ự ộ    đ ng

c?ượ đ

ự ộ ủ ­ Tính t đ ng c a tim là gì?

ấ ạ ủ ệ ẫ ề ­ C u t o c a h  d n truy n tim?

ủ ệ ẫ ơ ế ạ ộ ề ­ C  ch  ho t đ ng c a h  d n truy n tim?

ự ộ ố ớ ủ ậ ­ Tính t đ ng c a tim có ý nghĩa gì đ i v i sinh v t?

ướ ả ự ệ ệ ế ụ * B c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v

ạ ộ ọ ạ ộ ­ H c sinh theo dõi video, ho t đ ng cá nhân và ho t đ ng nhóm

ả ủ ế ệ ạ ­ Đ i di n báo cáo k t qu  c a nhóm

ướ

ự ộ

ự ộ

ủ    đ ng c a

ấ ạ

ề

ạ

ậ ả ứ ế ẩ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c  đ ng theo chu kì  Là kh  năng co giãn t

ấ Nút xoang nhĩ , Nút nhĩ th t, Bó His, M ng Puôckin

ế

ủ

ệ

ơ

ệ

ề

ạ

ơ

ạ ộ ơ C  ch  ho t đ ng c a h ẫ d n truy n

Nút xoang nhĩ phát xung đi n => C  tâm nhĩ => Tâm nhĩ co   => Nút nhĩ th t =>ấ ấ   ố  Bó Hiss => m ng Pu ckin => C  tâm th t => Tâm th t coấ

* B ệ Khái ni m tính t tim ệ ẫ C u t o h  d n truy n

ọ ậ ế Đáp án phi u h c t p

39

ậ ự ộ ự ộ ư ế ả ơ ắ ­ Tim có kh  năng đ p t  đ ng nh ng c  b p chân  ch thì không co và giãn t  đ ng.

ự ộ ủ ả ự ộ ủ ­  Tính t đ ng c a tim: Kh  năng co dãn t đ ng theo chu kì c a tim

ự ộ ọ g i là tính t ủ  đ ng c a tim.

Ví d : ụ

ở ườ ỏ ơ ể ẫ ắ ờ ậ ả ộ ­ Tim ng i, đ ng v t khi c t r i ra kh i c  th  v n có kh  năng co

ủ ế ấ ấ ầ ị ưỡ bóp nh p nhàng n u cung c p đ y đ  ch t dinh d ng và O ệ ộ  t đ ớ 2   v i nhi

thích h p.ợ

ả ự ộ ệ ẫ ủ ề * Kh  năng co dãn t đ ng theo chu kì c a tim là do h  d n truy n tim.

ệ ẫ ề ấ ạ ồ * H  d n truy n tim bao g m: Nút xoang nhĩ, nút nhĩ th t, bó His và m ng Puôckin.

ạ ộ ­ Ho t đ ng:

ự ệ ớ ệ ề ị ơ + Nút xoang nhĩ t phát nh p xung đi n , truy n  xung đi n t i  c  2 tâm

nhĩ và nút nhĩ th t ấ

→ ệ ề + NNT truy n xung đi n bó Hiss

→ ạ ấ ố + bó His m ng Purkin phân b  trong hai thành tâm th t

→ấ ạ + m ng Purkin truy n ề  hai thành tâm th t ấ    làm các tâm nhĩ, tâm th t

co.

ự ộ ủ ậ ­ Tính t ố ớ  đ ng c a tim có ý nghĩa đ i v i sinh v t: Giúp tim đ p t ậ ự

ấ ủ ấ ưỡ ộ đ ng, cung c p đ  ôxy và ch t dinh d ủ ơ ể ả ng cho c  th  c  khi ng .

ạ ộ ủ ể ầ Ph n 2: Tìm hi u chu kì ho t đ ng c a tim

ướ ệ ể * B ụ c 1: Chuy n giao nhi m v :

ử ụ ả ờ ậ ặ ỏ ọ ớ Giáo viên s  d ng “Kĩ thu t tia ch p” đ t câu h i (?) cho h c sinh tr  l i

ấ ỗ ồ ờ ở ỗ 1. Chu kì tim là gì? M i chu kì g m m y pha?Th i gian m i pha?

ố ờ ạ ộ ệ ạ ỏ 2. T i sao tim ho t đ ng su t đ i mà không m t m i

ố ươ ố ượ ữ ơ ể ớ ị 3. Nêu m i t ng quan gi a kh i l ng c  th  v i nh p tim?

ự ề ạ ị ở ậ 4. T i sao có s  khác nhau v  nh p tim ộ  các loài đ ng v t?

40

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ự ộ ấ ả ọ ỏ + Huy đ ng s  tham gia t ớ t c  h c sinh v i các câu h i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ứ ủ ả ả ờ ụ ậ ọ ắ ọ ế + H c sinh v n d ng ki n th c c a b n thân tr  l i ng n g n và nhanh

ư ớ ả ờ ủ ỏ chóng (nhanh nh  ch p) câu tr  l ề i c a mình v  các câu h i.

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ộ ầ ỉ ủ ­  Chu kì tim là m t l n co và giãn ngh  c a tim.

ấ ồ ỳ + 1 chu k  tim g m:  3 pha (8s). Tâm nhĩ co: 0,1s, tâm th t co: 0,3s, Pha

dãn chung: 0,4s.

→ → ứ ấ C  Pha co dãn tâm nhĩ pha co tâm th t pha dãn chung, chu kì c ứ

ế ễ ụ th  di n ra liên t c.

ừ ế ỉ ­ Tâm nhĩ co h t 0.1s và giãn ngh  0.7s. Khi tâm nhĩ ng ng co thì tâm

ệ ủ ư ậ ấ ấ ờ ỉ th t co. Tâm th t co 0.3s và ngh  0.5s. Nh  v y, th i gian làm vi c c a tâm nhĩ

ấ ề ể ắ ậ ơ ờ ỉ ạ   và tâm th t đ u ng n h n th i gian ngh , chính vì v y mà tim có th  ho t

ủ ả ạ ộ ụ ấ ờ ế ộ đ ng liên t c trong th i gian r t dài. N u tính chung ho t đ ng c a c  tâm nhĩ

ấ ả ả ờ ờ ỉ và tâm th t thì th i gian tim co là 0.4s và th i gian ngh  là 0.4s. Đ m b o cho

ạ ộ ố ờ ế ờ ợ tim có th i gian co và giãn h p lí => Vì th  tim ho t đ ng su t đ i mà không

ệ ỏ m t m i.

ậ ậ ậ ộ ỏ ộ ớ ậ   ­ Đ ng v t càng nh  tim đ p càng nhanh, Đ ng v t càng l n tim đ p

ỉ ệ ậ ỏ ộ ề ặ ơ ể ệ ậ ch m vì: Đ ng v t càng nh  thì t  l ố    S/V (S: di n tích b  m t c  th , V: kh i

ỉ ệ ớ ấ ườ ượ l ơ ể ng c  th ). T  l S/V càng l n thì nhi ệ ượ t l ng m t vào môi tr ng xung

ứ ủ ể ể ề ậ ơ quanh càng nhi u, chuy n hóa tăng lên, tim đ p nhanh h n đ  đáp  ng đ  nhu

2 cho quá trình chuy n hóa.

ể c u Oầ

ủ ệ ạ ạ ộ ể * Tìm hi u ho t đ ng c a h  m ch (20 phút)

ủ ệ ạ ể ấ ­ Tìm hi u c u trúc c a h  m ch

41

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ử ụ ư ậ ỏ ọ ớ Giáo viên s  d ng “Kĩ thu t tia ch p” đ a ra câu h i cho h c sinh tr ả

iờ l

ệ ạ ủ ự ữ ạ ồ ộ   ạ H  m ch bao g m nh ng lo i m ch nào? S  phân nhánh c a đ ng

ạ ạ m ch và tĩnh m ch?

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ự ướ ụ ự ệ ệ ọ ẫ ả ­ H c sinh th c hi n nhi m v  theo s  h ử ụ   ng d n cu  giáo viên s  d ng

ậ ớ “kĩ thu t tia ch p”

ả ờ ọ ả ờ ủ ỏ ­ H c sinh suy nghĩ tr  l i câu h i thành viên c a nhóm nào tr  l i nhanh

ề ể ộ và đúng mang v  cho đ i mình 10 đi m

ướ ả ự ế ệ ệ ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ả ờ ọ ỏ ủ ­ H c sinh tr  l i câu h i c a giáo viên

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ậ ố ể ề ế ­ Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ướ ử ụ ệ ể ậ ả c 1: Chuy n giao nhi m v : ụ GV s  d ng Kĩ thu t khăn tr i bàn * B

ọ ậ ử ụ ế ớ Giáo viên s  d ng phi u h c t p   chia l p thành 4 nhóm hoàn thành

ọ ậ ả ờ ế ọ ở ả ọ phi u h c t p sau trong vòng 5 phút. Ch n câu tr  l i đúng b ng ch n câu

ả ờ ọ ậ tr  l ế i vào phi u h c t p.

ậ ố

Huy t ápế

V n t c máu

CÂU H IỎ

Khái ni m ệ

42

ậ ố ọ ậ ế ể ế ề  Phi u h c t p: Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ế

ổ

Tác nhân làm thay đ i huy t áp

ậ ố

ế ố

ộ

ụ V n t c máu ph  thu c vào y u t

nào?

ứ ự ế

ệ ạ

ộ

Th  t

bi n đ ng trong h  m ch

ả

STT

ọ B ng ch n câu tr  l

ả ờ i

ạ

ạ

ạ

ộ

Đ ng m ch, Tĩnh m ch, Mao m ch

1

ấ ở ộ

ấ ở

ế

ấ

ạ

ạ

ạ

Cao nh t

đ ng m ch đ n Mao m ch th p nh t

Tĩnh m ch

2

ố ượ

ự

ồ ủ

ự

ủ

ạ

ộ

ị L c co tim, nh p tim, kh i l

ng máu, đ  quánh c a máu, s  đàn h i c a m ch

3

ố ộ

ả

Là t c đ  máu ch y trong 1 giây

4

ự

ạ

ụ Là áp l c máu tác d ng lên thành m ch

5

ổ

ế

ệ ủ

ữ

ệ

ế

ầ

ạ

ạ

ạ

T ng ti

t di n c a m ch và chênh l ch huy t áp gi a 2 đ u đo n m ch

6

ả ờ ả ể ề ậ ố ế ế ọ B ng ch n câu tr  l i vào phi u Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ấ ẽ ượ ể ế Nhóm nào hoàn thành phi u nhanh và đúng nh t s  đ c 10 đi m.

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ự ướ ụ ự ệ ọ ẫ ệ         ­ H c sinh th c hi n nhi m v  theo s  h ả ng d n cu  giáo viên

ả ờ ư ả ậ ọ ỏ ạ ộ         ­ H c sinh nghiên c ú câu h i ho t đ ng cá nhân và th o lu n nhóm tr  l i câu

h iỏ

ả ờ ọ ậ ­ Ghi câu tr  l ế i vào phi u h c t p

ướ ả ự ệ ế ệ ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ệ ủ ọ ạ ế ế ả ỗ ọ ậ          ­ G i đ i di n c a m i nhóm lên trình bày k t qu  phi u h c t p

ạ ộ ộ ượ ự ủ ấ ả ­ Ho t đ ng này huy đ ng đ c s  tham gia c a t t c  các thành vên

ệ ọ ợ qua đó rèn cho h c sinh tính h p tác làm vi c nhóm

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

43

ế ọ ậ ố ể ề ậ ố ế Đáp án phi u h c t p s  4: Tìm hi u v  huy t áp và v n t c máu

ậ ố

CÂU H IỎ

Huy t ápế

V n t c máu

ự

ạ

ố ộ

ả

Khái ni m ệ

Là t c đ  máu ch y trong 1 giây

ụ   Là áp l c máu tác d ng lên thành m ch

ổ

ự

ng máu, đ

ộ

ế   Tác nhân làm thay đ i huy t áp

ố ượ ạ

ồ ủ

ủ

ị   L c co tim, nh p tim, kh i l   (cid:131) ự quánh c a máu, s  đàn h i c a m ch

ụ

ộ

ủ

ế

(cid:133) (cid:132)

ậ ố V n t c máu ph  thu c vào ế ố y u t

nào?

ệ   t di n c a m ch và chênh l ch ữ

ạ ạ

ầ

ạ

ệ ổ  T ng ti ế huy t áp gi a 2 đ u đo n m ch

ứ ự ế

ộ

ế

ạ

ạ

ạ

ạ

ấ

bi n đ ng trong h

ệ

ấ ở

(cid:134)

Th  t m chạ

Cao nh t  ấ ở

ấ    đ ng m ch đ n Mao m ch th p ạ

(cid:130) nh t

ấ ở ộ  Tĩnh m ch

ộ   Đ ng   m ch,   Tĩnh   m ch,   th p   nh t   Mao m chạ

(cid:129)

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ự ộ ủ ả ự ộ ủ ­ Tính t đ ng c a tim : Kh  năng co dãn t đ ng theo chu kì c a tim

ự ộ ọ g i là tính t ủ  đ ng c a tim.

ủ ộ ầ ỉ ủ ạ ộ ­ Chu kì ho t đ ng c a tim : là m t l n co và giãn ngh  c a tim

ả ờ ỏ ạ ạ ộ ệ ỏ ­ Tr  l i câu h i t ố ờ i sao tim ho t đ ng su t đ i mà không m t m i?

ừ ế ấ ỉ => Tâm nhĩ co h t 0.1s và giãn ngh  0.7s. Khi tâm nhĩ ng ng co thì tâm th t co.

ệ ủ ư ậ ấ ờ ỉ Tâm th t co 0.3s và ngh  0.5s. Nh  v y, th i gian làm vi c c a tâm nhĩ và tâm

ạ ộ ấ ề ể ắ ậ ơ ờ ỉ th t đ u ng n h n th i gian ngh , chính vì v y mà tim có th  ho t đ ng liên

ủ ả ạ ộ ế ấ ờ ụ t c trong th i gian r t dài. N u tính chung ho t đ ng c a c  tâm nhĩ và tâm

ế ấ ờ ỉ ạ   ờ th t thì th i gian tim co là 0.4s và th i gian ngh  là 0.4s => Vì th  tim ho t

ố ờ ệ ỏ ộ đ ng su t đ i mà không m t m i.

ự ộ ủ ậ ớ ­ Tính t đ ng c a tim có ý nghĩa gì v i sinh v t?

ậ ự ộ ấ ủ ấ ưỡ ơ ể ả Giúp tim đ p t đ ng, cung c p đ  ôxy và ch t dinh d ng cho c  th  c  khi

ng .ủ

ượ ị ế ả ­ Nêu đ c đ nh nghĩa huy t áp và gi i thích đ ượ ạ c t ả   ế i sao huy t áp gi m

ị ố ế ế ế ạ d n ầ trong h  m ch ệ ạ ? T i sao có hai tr  s  Huy t áp: Huy t áp tâm thu và Huy t áp tâm

ươ tr ng?

44

ụ ự ế ạ + Huy t áp là áp l c máu tác d ng lên thành m ch.

ộ ượ ẩ ế ộ + Tim co bóp và đ y m t l ạ ng máu lên đ ng m ch gây ra Huy t áp

ế ạ ỉ ượ ơ ự c c đ i (Huy t áp tâm thu). Khi tim ngh  (giãn), máu không đ c b m lên

ự ể ứ ự ế ế ạ ạ ả ộ ớ ộ đ ng m ch, áp l c lên đ ng m ch gi m,  ng v i Huy t áp c c ti u (Huy t áp

ươ ế ả ằ tâm tr ng). Ở ườ  ng i, huy t áp tâm thu b ng kho ng 110 – 120mmHg và

ế ươ ằ ả ườ ệ huy t áp tâm tr ng b ng kho ng 70 – 80mmHg. Ng i Vi t Nam tr ưở   ng

ế ế ươ ả thành có huy t áp tâm thu kho ng 110mmHg và huy t áp tâm tr ả   ng kho ng

ủ ế ạ ộ ở ế 70mmHg. Huy t áp đ ng m ch c a ng ườ ượ i đ c đo ủ    cánh tay; huy t áp c a

ự ượ ở trâu, bò, ng a đ c đo đuôi.

ế ạ ậ ạ ậ ậ ­  T i sao tim đ p nhanh và m nh làm Huy t áp tăng, tim đ p ch m và

ả ế ế y u làm Huy t áp gi m?

ẽ ơ ộ ượ ạ ậ ớ ộ + Tim đ p nhanh, m nh s  b m m t l ạ   ng máu l n lên đ ng m ch.

ượ ự ế ế ạ ạ ả ớ L ộ ng máu l n gây ra áp l c m nh lên đ ng m ch, k t qu  là huy t áp tăng

lên.

ế ậ ượ ượ ơ ạ ộ ậ + Tim đ p ch m và y u, l ng máu đ ự   c b m lên đ ng m ch ít, áp l c

ụ ế ế ế ạ ả ả ộ tác d ng lên thành đ ng m ch y u, k t qu  là huy t áp gi m.

ơ ể ị ấ ế ạ ả ­  T i sao khi c  th  b  m t máu thì huy t áp gi m?

ượ ự ụ ạ ả ị ấ => Khi b  m t máu, l ng máu trong m ch gi m nên áp l c tác d ng lên thành

ế ế ả ạ ả . ả m ch gi m, k t qu  là huy t áp gi m

ế ố ự ữ ụ ế ị ộ ­ Huy t áp ph  thu c vào nh ng y u t ủ : S  co bóp c a tim, nh p tim,

ồ ủ ự ự ạ ả ạ ồ ủ   ứ s c c n trong trong m ch máu, s  đàn h i c a m ch máu, s  đàn h i c a

ố ượ ạ ủ ộ m ch máu, kh i l ng máu và đ  quánh c a máu.

ế ệ ề ế ố ­ Bi t cách phòng ch ng căn b nh v  huy t áp.

ư ế ậ ố ậ ố ế ộ ­ V n t c máu là gì? V n t c máu bi n đ ng nh  th  nào trong h ệ

m ch?ạ

45

ậ ố ố ộ ả V n t c máu: Là t c đ  máu ch y trong 1s

ầ ừ ộ ủ ế ể ả ạ ạ ộ ố ộ * T c đ  máu gi m d n t ố    đ ng m ch ch  đ n ti u đ ng m ch. T c

ầ ừ ể ế ấ ấ ạ ộ đ  máu th p nh t trong mao m ch và tăng d n t ạ  ti u tĩnh m ch đ n tĩnh

ạ ủ m ch ch .

ấ ả ấ ậ ả ạ ộ + Máu ch y nhanh nh t trong đ ng m ch và ch y ch m nh t trong các

→ạ ữ ự ả ả ổ ế mao m ch đ m b o cho s  trao đ i gi a máu và t bào.

ố ộ ộ ổ ế ệ ệ ạ ụ + T c đ  máu ph  thu c vào t ng ti ế   t di n m ch và chênh l ch huy t

ữ ạ ổ ế ệ ệ ế ỏ ớ ạ áp gi a các đo n m ch. T ng ti t di n nh  và chênh l ch huy t áp l n →

ả máu ch y nhanh (và ng ượ ạ c l i).

Ạ Ộ Ạ Ộ Ố Ủ Ệ HO T Đ NG 3: HO T Đ NG C NG C , LUY N T P Ậ  (5 phút)

ụ 1. M c đích

ứ ủ ố ế ứ ủ ế ắ ọ ọ ằ ­ C ng c  ki n th c c a bài h c nh m kh c sâu ki n th c cho h c sinh.

ộ 2. N i dung

ủ ề ệ ạ ệ ọ ứ ể ế ờ ­ H c sinh liên h  trong ch  đ  và tái hi n l i ki n th c đ  tra l i các câu

h iỏ

ệ ậ ỏ ủ ệ ắ ố ự ậ ­ Các câu h i c ng c , luy n t p tr c nghi m và t lu n

ộ ườ ồ Câu 1: M t chu kì tim ng ữ i bao g m nh ng pha nào?

ấ ấ A.Tâm nhĩ co, tâm th t co.                    B.Tâm th t co, dãn chung

ấ C. Tâm nhĩ co, dãn chung                      D.Tâm nhĩ co,tâm th t co, dãn chung

46

ế ố ướ ố Câu 2: S  đo huy t áp nào d i đây là t ấ t nh t?

A. 120/80mmHg                                   B. 130/90mmHg

C.  140/80mmHg                                   D. 150/90mmHg

ệ ẫ ạ ộ ậ ự

ề → → → → ấ Câu 3: H  d n truy n tim ho t đ ng theo tr t t A. Nút xoang nhĩ :  hai tâm nhĩ làm tâm nhĩ co nút nhĩ th t bó His

→ → ạ ấ ơ ấ m ng Puôckin c  tâm th t tâm th t co

→ → → ấ ạ B. Nút nhĩ th t hai tâm nhĩ và nút xoang nhĩ bó His m ng Puôckin →

các tâm nhĩ, tâm th t coấ

→ → → ấ ạ C. Nút xoang nhĩ hai tâm nhĩ và nút nhĩ th t m ng Puôckin bó His →

các tâm nhĩ, tâm th t coấ

→ → → → → ấ ạ D. Nút xoang nhĩ hai tâm nhĩ nút nhĩ th t bó His m ng Puôckin

các tâm nhĩ, tâm th t coấ

ế ủ Câu 4: Huy t áp là l c co bóp c a

ự ấ ẩ ầ ủ ủ ế ế ạ ạ ạ ạ

ủ ế ẩ ạ ộ

ủ ừ ế ậ ạ ạ ạ A. Tâm th t đ y máu vào m ch t o ra huy t áp c a m ch.      ạ B. Tâm nhĩ đ y máu vào m ch t o ra huy t áp c a m ch. ạ ạ C. Tim đ y máu vào đ ng m ch t o ra huy t áp c a m ch.                ạ D. Tim nh n máu t tĩnh m ch t o ra huy t áp c a m ch.

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ặ ỏ ọ Giáo viên đ t câu h i cho h c sinh suy nghĩ tr  l ả ờ i

ướ ự ệ ụ B ệ c 2: Th c hi n nhi m v

ọ ỏ ­ H c sinh suy nghĩ câu h i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ể ọ ế ả ờ ứ ế ọ ậ ụ ­ H c sinh v n d ng hi u bi t ki n th c đã h c tr  l ỏ i câu h i

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ầ ả ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

47

ả ờ ọ ­ H c sinh tr  l ỏ i các câu h i

1

2

3

4

Câu

D

A

A

C

Đáp án

­ Đáp án

Ạ Ộ Ạ Ộ Ở Ộ Ụ Ế Ậ HO T Đ NG 4: HO T Đ NG V N D NG, M  R NG KI N TH C Ứ   (10

phút)

ụ 1.M c đích

ọ ể ả ậ ụ ứ ế ề ự ễ ế ­ V n d ng ki n th c đã h c đ  gi ấ i quy t các v n đ  th c ti n

ộ .2. N i dung

ườ ị ể ẫ ạ ệ ế ế ế ấ Câu 1: Ng i b  huy t áp cao có th  d n đ n xu t huy t não, b i li t ho c t ặ ử

vong?

ơ ắ ệ ể ả ệ ế Câu 2: Nêu các bi n pháp đ  gi m nguy c  m c b nh Huy t áp cao

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ổ ứ ơ ế ứ ­ T  ch c trò ch i “Ti p s c” trong vòng 3 phút

48

ọ ­ H c sinh quan sát hình

ừ ủ ế ệ 1. T ng thành viên c a nhóm lên vi ơ ắ   ể ả t 1 bi n pháp đ  gi m nguy c  m c

ề ể ạ ế ế ế ạ ệ b nh Huy t áp cao. Sau đó ch y v  đ  b n ti p theo lên vi ứ t…C  nh ư

ế ứ ừ ế ạ th  “Ti p s c” cho nhau h t ế 3 phút thì d ng l i.

ộ ấ ẽ ượ ề ể 2. Đ i nào tr  l ả ờ ượ i đ c nhi u và đúng nh t s  đ c 10 đi m.

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ọ ơ ­ H c sinh tham gia trò ch i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ể ọ ế ả ờ ứ ế ọ ậ ụ ­ H c sinh v n d ng hi u bi t ki n th c đã h c tr  l ỏ i câu h i

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ể ậ Nh n xét cho đi m

ầ ả ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ự ạ ớ ơ ế ế + Huy t áp cao khi huy t áp c c đ i l n h n 140mmHg và kéo dài.

ự ạ ế ế ấ ố ướ + Huy t áp th p khi huy t áp c c đ i xu ng d i 80mmHg và kéo dài. Ng ườ   i

ấ ễ ị ấ ế huy t áp th p d  b  ng t do máu lên não kém.

ớ ườ ị ứ ỏ ữ ự ế ế ệ Câu 1: V i ng i b  ch ng huy t áp cao có s  chênh l ch nh  gi a huy t áp

ứ ự ể ế ạ ỏ ộ ạ ự c c đ i và huy t áp c c ti u, ch ng t ồ   ị ơ ứ  đ ng m ch b  x  c ng, tính đàn h i

ễ ị ỡ ặ ạ ễ ẫ ế ử ấ gi m, ả m ch d  b  v , đ c bi ệ ở t ế  não, gây xu t huy t não d  d n đ n t vong

49

ho c b i li ặ ạ ệ t.

ơ ắ ệ ể ả ệ ế Câu 2: Các bi n pháp đ  gi m nguy c  m c b nh Huy t áp cao

ở ườ ừ ặ ả 1. Gi m cân i th a cân ho c béo phì ng

ế ố ế ơ ờ Tăng cân trong th i gian dài là y u t ả  nguy c  làm tăng kh  năng tăng huy t áp.

ầ ở ơ ụ ữ ữ ổ ườ Nguy c  này tăng d n ph  n  cao tu i, sau mãn kinh. Nh ng ng i béo phì,

ắ ư ớ ở ữ ở ề ụ b ng to (v i vòng th t l ng >85cm n  và >98cm nam) cũng có nhi u kh ả

ặ ở ứ ợ ế ậ ầ ị năng b  tăng huy t áp. Vì v y, c n duy trì cân n ng m c h p lý.

ự ệ ố ợ ế ộ 2. Th c hi n ch  đ  ăn u ng h p lý

ạ ậ ả ả ậ ả ạ ­ Nên ăn: cá, h i s n, rau xanh, trái cây, đ u xanh qu , các lo i đ u h t, măng,

ư ạ ứ ạ ậ ấ ơ ạ ố ắ ứ các lo i ngũ c c thô nh : g o l c, b p l c, các lo i đ u… Vì ch t x  có trong

ụ ế ể ả ạ ỗ ấ rau qu  có tác d ng chuy n hóa các ch t béo và làm h  huy t áp. M i ngày nên

ế ả ẩ ừ ữ ữ ư ăn kho ng 55 – 85g các ch  ph m t ấ    s a nh  phomát, s a chua… Nên ăn ch t

ộ ố ạ ồ ố ự ậ ự ậ ạ ầ ầ ấ   béo có ngu n g c th c v t, các lo i d u th c v t, d u cá và m t s  h t có ch t

ư ạ ạ ướ ươ ạ ạ béo nh : h t mè, h t h ng d ng, h t h nh nhân.

ạ ữ ị ỏ ạ ị ị ­ Không nên ăn: Các lo i th t đ  (th t heo, th t bò…), các lo i s a béo, lòng đ ỏ

ủ ạ ứ ậ ộ ế ộ ứ ạ ậ tr ng, ph  t ng đ ng v t, ti t đ ng v t, các lo i th c ăn nhanh (mì tôm…) và

ế ế ẵ ữ nh ng món ăn ch  bi n s n.

ạ ướ ế ạ ộ ở ạ ộ ạ ọ ­ H n ch : Các lo i n ủ   c ng t có ga, các lo i bia, b t n , các lo i b t làm s i

b t...ọ

ạ ố ố ườ ệ ­ Ăn nh t: Càng ăn ít mu i, càng t t cho ng ầ   ế i b nh tăng huy t áp. Nhu c u

ủ ố ộ ườ ả ớ mu i ăn trung bình c a m t ng i kho ng 15g/ngày, trong đó có t ẵ i 10g s n có

ẩ ự ậ ổ ộ ỉ ự trong  th c ph m t ố    nhiên, vì v y ch  nên b  sung thêm m t thìa cà phê mu i

ăn/ngày là đ .ủ

ườ ạ ộ 3. Tăng c ể ự ng ho t đ ng th  l c

ể ụ ề ầ ậ ặ ở ứ ừ ặ ơ ộ ư ả ộ C n t p th  d c đ u đ n m c v a ph i nh  đi b  nhanh ho c b i l i trong

ầ ầ vòng 30 – 45 phút, 3 – 4 l n/tu n.

ỏ ấ 4. B  thói quen x u

ấ ể ữ ư ế ệ ệ ố ệ ­ Ng ng hút thu c là bi n pháp h u hi u nh t đ  phòng b nh tăng huy t áp và

50

ệ ạ các b nh tim m ch.

ượ ề ượ ễ ế ố ớ ố ­ B t u ng r u: u ng nhi u r u d  làm tăng huy t áp.

ủ ứ ệ ấ ẳ ờ ­ Không th c khuya, làm vi c quá căng th ng, ng  ít nh t 7 gi /ngày và đúng

ờ ự ạ ộ ố ả ộ gi . Nên t ẻ  t o cho b n thân m t cu c s ng hài hòa vui v .

Ạ Ộ Ạ Ộ Ọ Ủ HO T Đ NG 5: ĐÁNH GIÁ HO T Đ NG C A NHÓM H C SINH (2

phút)

ố ể ớ ổ ủ ư ế Th  kí l p t ng k t và công b  đi m c a các nhóm:

ạ ộ ạ ộ ể ể ộ ạ Đánh giá đi m ho t đ ng nhóm = Đi m các ho t đ ng c ng l i

Ộ Ố Ỉ Ề Ể Ế TI T 3: TÌM HI U V  ĐO M T S  CH  TIÊU SINH LÝ Ở ƯỜ  NG I (55

phút)

Ạ Ộ Ở Ộ HO T Đ NG 1: KH I Đ NG (5 phút)

ụ   1. M c đích.

ướ ề ộ ầ ọ ị ­ Đ nh h ọ ng cho h c sinh v  n i dung c n h c

ượ ọ ậ ụ ệ ờ ­ Phân chia đ c các nhóm h c t p và giao nhi m v , th i gian, cách

ạ ủ ự ệ ả ẩ ầ th c hi n, s n ph m c n đ t c a các nhóm

. ộ 2. N i dung

ượ ọ ậ c nhóm h c t p ­ Phân chia đ

ớ ệ ộ ự ế ế ị ­ Gi i thi u n i dung th c hành đo huy t áp, đ m nh p tim, đo nhi ệ ộ ơ  t đ  c

th .ể

ậ ổ ứ ỹ    3. K  thu t t ch c.

51

ướ ể ệ ụ c 1: Chuy n giao nhi m v ­ B

ể ế ự ớ ế ế + Chia l p thành 4 nhóm đ  ti n hành th c hành ị   đo huy t áp, đ m nh p

tim, đo nhi ệ ộ ơ ể t đ  c  th .

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v ­ B

ủ ự ự ệ ọ H c sinh th c hi n theo s  phân công c a giáo viên

ướ ướ ự ẫ ọ ­ B c 3: Giáo viên h ng d n h c sinh th c hành

ầ ạ ả ẩ 4. S n ph m c n đ t.

ớ ụ ụ ọ ế ế ị ­ H c sinh làm quen v i d ng c  đo huy t áp, đ m nh p tim, đo nhi ệ ộ ơ  t đ  c

th .ể

Ạ Ộ Ớ Ứ Ế HO T Đ NG 2: HÌNH THÀNH KI N TH C M I (30 phút)

ụ 1. M c đích

ượ ộ ố ở ư ế ệ ộ ­ Đo đ ỉ c m t s  ch  tiêu sinh lý ng ườ nh  huy t áp, nhi i ị   t đ , nh p

tim

ọ ở ể ậ ờ ố ụ ứ ụ ể ậ ế ­ V n d ng ki n th c đã h c đ  v n d ng vào trong đ i s ng đ  có

ỏ ố ố ố ạ ứ s c kh e t t và l i s ng lành m nh

ạ ượ ộ ầ 2. N i dung c n đ t đ c

ọ ế ế ị ệ ườ ­ H c sinh bi t cách: Đo nh p tim, đo Huy t áp, đo thân nhi t ng i.

ậ ổ ứ ỹ 3. K  thu t t ch c.

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ươ ế ệ ử ự ế ị ế ặ ­ Ph ẩ ng pháp th c hành chu n b : Huy t áp k  đi n t ho c huy t áp

ồ ệ ế ồ ồ ấ ế ồ k  đ ng h , Nhi t k , đ ng h  b m giây.

ổ ứ ự T  ch c phân công th c hành

52

Giáo viên:

ớ ọ + Chia l p thành 4 nhóm h c sinh

ị ủ ọ ề ộ ự ự ể ẩ + Ki m tra s  chu n b  c a h c sinh v  n i dung th c hành và các cách

ệ ộ ế đo huy t áp, nhi ị t đ , nh p tim.

ự Th c hành

ớ ế ệ ử ụ ụ ệ ế ặ ­ Giáo viên gi i thi u các d ng c  đo Huy t áp k  đi n t ế    ho c huy t

ế ồ ồ ệ ế ồ ồ ấ áp k  đ ng h , Nhi t k , đ ng h  b m giây

ướ ẫ ế ệ ộ ị ­ Giáo viên h ng d n cách đo huy t áp, nhi t đ , nh p tim

ế ị Cách đ m nh p tim

ộ ầ ố ặ ố ổ + Cách 1: Đeo  ng nghe tim ph i vào tai và đ t m t đ u  ng nghe vào

ự ị ế phía ng c bên trái và đ m nh p tim trong 1 phút.

Ấ ế ạ ắ ổ ị + Cách 2: Đ m nh p tim thông qua b t m ch c  tay.  n ba ngón tay

ử ữ ể ẫ ỏ ổ (ngón tr , ngón gi a và ngón đeo nh n) vào rãnh quay c  tay (tay đ  ng a) và

ố ầ ạ ậ ế đ m s  l n m ch đ p trong 1 phút.

ế Cách đo huy t áp: Có 2 cách đo

ế ồ ế ế ồ ằ Cách 1: Đo huy t áp b ng huy t áp k  đ ng h

ằ ở ư ế ỗ ẳ ả ặ ­  Ng ườ ượ i đ c đo n m ồ  t  th  tho i mái ho c ng i và du i th ng cánh tay lên

53

bàn.

ả ủ ế ầ ấ ọ ­  Kéo tay áo lên g n nách, qu n bao cao su b c v i c a huy t áp k ế

ỷ quanh cánh tay phía trên khu u tay (hình 2 1 SGK ).

ủ ế ế ặ ặ ơ ­ V n ch t núm xoay và b m khí vào bao cao su c a huy t áp k   cho

ồ ỉ ừ ồ ế đ n khi đ ng h  ch  160 ­ 180 mm Hg thì d ng l ạ i

ượ ừ ừ ể ả ơ ể ạ ồ ờ ặ ­ V n ng ấ    đ  x  h i, đ ng th i nghe tim m ch đ  nghe th y c t t

ế ế ậ ầ ố ế ụ ế ti ng đ p đ u tiên, đó là huy t áp t i đa. Ti p t c nghe cho đ n khi không có

ậ ữ ế ế ố ti ng đ p n a là huy t áp t ể i thi u.

ể ầ ạ ầ Đ  đo chính xác c n đo l i vài l n

ế ệ ử ế ế ượ ế ị ằ Cách 2: Đo huy t áp b ng huy t áp k  đi n t (đo đ c huy t áp và nh p tim)

ớ ị ằ ồ ­  Ng ườ ượ i đ ỗ c đo ng i và cánh tay trái du i ra và n m ngang v i v  trí

ầ ủ c a tim và kéo tay áo lên g n nách .

ọ ả ấ ấ ừ ­  Qu n bao cao su b c v i (qu n v a khít) quanh cánh tay trái phía trên

ử kh u tay (hình 2 1.2  SGK ).

ể ượ ệ ả ấ ầ ­ Khi bi u t ng ế ả     xu t hi n trên màn hình c n ph i thay th  c  4

pin

ẽ ự ộ ẽ ự ộ ấ ắ ơ ­ Khi  n nút công t c, máy s  t đ ng b m khí s  t ơ  đ ng b m khí vào

ồ ọ ự ả ơ ờ ả làm bao cao su b c v i ph ng lên và sau đó t x  khí. Th i gian b m khí

♥ ể ượ ế ệ ả ơ kho ng 1 phút. Khi vi c b m khí k t thúc, bi u t ng hình trái tim ( ấ   ) xu t

ệ ế ế hi n cho bi t máy đang trong ti n trình đo.

ẽ ế ẽ ệ ­ Khi vi c đo hoàn thành, máy s  máy s  phát ra ti ng kêu “píp”. Giá tr ị

ố ế ể ị ị ố ể ể ị ế huy t áp t i đa hi n th  phía bên trái và giá tr  huy t áp t i thi u hi n th  phía bên

ả ủ ả ủ ể ế ị ị ị ph i c a màn hình. Ti p đó giá tr  nh p tim hi n th  phía bên ph i c a màn hình

ừ ẽ ệ ế ấ ị (kèm theo t ị  PUL). Các giá tr  huy t áp và nh p tim s  xu t hi n luân phiên trên

54

ề ầ màn hình nhi u l n.

ố ạ ấ ẽ ự ộ ế Khi mu n k t thúc đo, ta l ắ i  n núm công t c thì máy s  t đ ng t ắ   t

ể ừ ả ế sau kho ng 1 phút k  t lúc k t thúc đo.

ế ố ạ ầ ữ ườ N u mu n đo l ặ i l n n a ho c đo cho ng ả ợ i khác ph i đ i 5­8 phút

ộ ố ể ế ệ ử ầ ư ế ế ằ M t s  đi m c n l u ý  khi đo huy t áp b ng huy t áp k  đi n t :

ữ ư ế ủ ơ ể ệ + Gi nguyên t th  c a c  th  và không nói chuy n khi đo

+ Không làm rung máy khi đo

ế ẽ ầ ổ ẳ + Khi th n kinh căng th ng, huy t áp s  thay đ i

ườ ệ ừ ạ + Khi đo nên tránh các tr ng đi n t m nh

ể ượ ệ ệ ặ ỗ + Khi bi u t ấ ng Err ho c Pull Err xu t hi n là báo hi u có l i khi máy

ả ắ ạ đo. Ph i t ế t máy và ti n hành đo l i.

ả ố + Sai s  khi đo kho ng 5%.

Cách đo nhi ệ ộ ơ ể t đ  c  th

ệ ế ọ ế ệ ặ ậ ấ ả t k  vào nách ho c ng m vào mi ng  2 phút, l y ra đ c k t qu ẹ ­ K p nhi

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ơ ể ệ ồ ờ ị ế   ị ố ­  Thí nghi m: Đo đ ng th i các tr  s  trên cùng 1 c  th : Nh p tim, huy t

ố ế ố ể ệ ể ướ áp t i đa, huy t áp t i thi u, thân nhi ờ t vào các th i đi m: Tr ạ c khi ch y nhanh

ỗ ỉ ạ ạ ạ t i ch , ngay sau khi ch y nhanh 2 phút, sau khi ngh  ch y 5 phút.

ự ủ ế ọ ộ ự ­ H c sinh ti n hành n i dung th c hành theo s  phân công c a giáo

viên

ầ ượ ượ L n l t 1 thành viên trong nhóm đ c 3 thành viên khác trong nhóm đo

ị ố ế ờ ị ố ố ể ệ ồ đ ng th i các tr  s  : nh p tim, huy t áp t i đa và t i thi u, thân nhi t. Các tr ị

ể ờ ố ượ s  đ c đo vào các th i đi m

ướ ạ + Tr ạ c khi ch y nhanh t ỗ i ch

55

ạ ạ + Ngay sau khi ch y nhanh 2 phút t ỗ i ch .

ỉ ạ + Sau khi ngh  ch y 5 phút.

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ố

Nh p timị

ế Huy t áp t

i đa

ế Huy t áp t

ố   i

Thân nhi

tệ

ể

(mm Hg)

thi u (mm Hg)

ị

(nh p/phút)

ướ

Tr

ạ c   khi   ch y   nhanh   t

ạ   i

chỗ

ạ Sau khi ch y nhanh

ỉ ạ

Sau khi ngh  ch y 5 phút

ộ ả ườ ỗ ọ ­ M i h c sinh làm m t b n t ng trình, theo các nôi dung sau:

ướ ế ẩ ậ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ả ậ ả ạ ị ố ạ ế Nh n xét k t qu ? Gi i thích t i sao các tr  s  l ổ i thay đ i

ể ờ ọ ỉ ườ ệ + Th i đi m 1: m i ch  tiêu sinh lí bình th ng: Thân nhi t 36,5  370.

ị ế ị ố Nh p tim   75   80 nh p trong 1 phút. Huy t áp t i đa   110   120 mmHg,

ố ế Huy t áp   t ể i thi u 70  80 mmHg.

ề ể ạ ờ ỉ + Th i đi m 2:  các ch  tiêu sinh lí đ u tăng nhanh. Do khi ch y thì: c ơ

ạ ộ ề ề ầ ả ưỡ ph i ho t đ ng nhi u c n nhi u O ng, ATP  khi đó trao ấ 2 và ch t dinh d

ễ ạ ầ ấ ạ ấ ấ ả ơ ổ ồ ổ đ i ch t di n ra c n m nh h n: Ph i ph i hô h p m nh l y O ờ   2, đ ng th i

2 ra. Tim co bóp m nh đ  đ y máu ch a  O

ể ẩ ứ ạ ưỡ th i COả ng phân ấ 2 và ch t dinh d

ố ệ ề ế ph i  cho c  b p ơ ắ  thân nhi ị t, huy t áp, nh p tim  đ u tăng.

ầ ủ ơ ể ể ạ ờ ỉ + Th i đi m 3:  Ngh  sau khi  ch y 5 phút: Nhu c u c a c  th  không

ơ ế ư ằ ầ ộ ầ c n nhi u n a ề ữ  C  ch  cân b ng n i môi  duy trì  nh  lúc đ u.

ướ ạ ạ ổ ỗ ị ị => Tr ạ c khi ch y nhanh t ị   i ch , nh p tim là  n đ nh, sau khi ch y nhanh nh p

ở ề ứ ổ ạ ị ị ỉ tim tăng m nh, sau khi ngh  5 phút nh p tim tr  v  m c  n đ nh.

56

ả ầ ạ ẩ 4.S n ph m c n đ t

ọ ế ộ ố ỉ ở ư ế ­ H c sinh bi t cách đo m t s  ch  tiêu sinh lý ng ườ nh  huy t áp, i

ệ ộ nhi ị t đ , nh p tim.

ả ướ ớ ế Các nhóm báo cáo k t qu  tr c l p

Ạ Ộ Ạ Ộ Ố Ủ Ệ HO T Đ NG 3: HO T Đ NG C NG C , LUY N T P Ậ  (7 phút)

ụ 1. M c đích

ứ ủ ố ế ứ ủ ế ắ ọ ọ ằ ­ C ng c  ki n th c c a bài h c nh m kh c sâu ki n th c cho h c sinh.

ộ 2. N i dung

ệ ậ ỏ ủ ọ ế ế ạ ố         ­ Các câu h i c ng c , luy n t p cho h c sinh vi t phi u thu ho ch

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ớ ế ứ ư ế ậ ạ ỏ ọ ầ   Đ a ra câu h i cho h c sinh: T i sao huy t áp  ng v i ti ng đ p đ u

ế ố ắ ầ ứ ế ớ ờ tiên là huy t áp t ấ   ể i đa, huy t áp  ng v i th i đi m b t đ u không nghe th y

ậ ữ ế ế ố ti ng đ p n a là huy t áp t ể i thi u.

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ể ọ ậ ụ ­ H c sinh v n d ng hi u bi ế ể ả ờ t đ  tr  l ỏ i câu h i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ọ ế ế ạ ­ H c sinh vi t phi u thu ho ch

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ầ ả ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ả ờ ầ ớ ế ứ ạ ỏ ọ Yêu c u H c sinh tr  l ậ   ế i câu h i: T i sao huy t áp  ng v i ti ng đ p

ế ố ắ ầ ứ ế ể ớ ầ đ u tiên là huy t áp t ờ i đa, huy t áp  ng v i th i đi m b t đ u không nghe

57

ế ế ấ ố ể ậ ữ th y ti ng đ p n a là huy t áp t ơ i thi u =>Lí do: khi b m khí vào làm tăng áp

ặ ộ ạ ạ ự l c trong bao cao su và nén ch t đ ng m ch cánh tay l i nên máu không đi qua

ạ ượ ủ ế ả ấ ạ ộ đ ng m ch đ ủ   ậ c, ta không nghe th y ti ng đ p c a m ch. Khi x  khí c a

ắ ầ ự ế ầ ả ạ ộ ự   bao cao su ra, áp l c ép lên đ ng m ch gi m d n cho đ n khi b t đ u áp l c

ể ạ ạ ộ ớ ộ trong đ ng m ch khi tim co, lúc này máu m i có th  chui qua đ ng m ch và

ể ạ ố ượ ữ ậ làm rung thành m ch, trong  ng nghe có th  nghe đ ầ   ế c nh ng ti ng đ p đ u

ế ế ố ự tiên. Huy t áp lúc đó là huy t áp t ằ   i đa. Khi áp l c trong bao cao su b ng

ủ ế ế ố ố ể ạ ộ huy t áp trung bình c a huy t áp t i đa và t i thi u thì thành đ ng m ch có

ề ự ộ ượ ế ậ ấ ờ nhi u th i gian t do rung đ ng nên ta nghe đ c ti ng đ p rõ nh t. Khi áp

ế ấ ơ ố ế ể ắ ầ ự l c trong bao cao su b t đ u th p h n huy t áp t ẩ   i thi u thì huy t áp đ y

ạ ậ ộ ượ ậ ữ ế ế căng thành đ ng m ch ra, vì v y ta không nghe đ c ti ng đ p n a. Huy t áp

ế ố lúc đó chính là huy t áp t ể i thi u.

Ạ Ộ Ạ Ộ Ở Ộ Ụ Ậ Ế (8 phút) HO T Đ NG 4: HO T Đ NG V N D NG, M  R NG KI N

ụ 1.M c đích

ổ ứ ượ ự ệ ệ ọ ọ ­ T  ch c đ ả c cho h c sinh làm vi c tích c c, khoa h c, hi u qu .

ế ­ Bi t cách ỉ ố đo các ch  s  sinh lý ở ườ  ng i

ế ế ệ ề ­ Bi t cách phòng tránh căn b nh v  huy t áp

ế ộ ưỡ ư ố ố ệ ặ ọ ­ Ch  đ  dinh d ng cũng nh  l i s ng khoa h c ngăn ch n căn b nh v ề

ư ể ế ạ ỏ huy t áp cũng nh  đ  có 1 trái tim kh e m nh.

ướ ề ọ ị ­ Đ nh h ệ ng ngh  nghi p cho h c sinh.

ộ 2. N i dung

ế ­ Bi t cách ỉ ố đo các ch  s  sinh lý ở ườ  ng i

ế ề ế ệ ­ Bi t cách phòng tránh căn b nh v  huy t áp

ế ộ ưỡ ư ố ố ệ ặ ọ ­  Ch  đ  dinh d ng cũng nh  l i s ng khoa h c ngăn ch n căn b nh v ề

58

huy t ápế

3. Kĩ thu t t ậ ổ ứ ạ ọ  ch c d y h c

ướ ệ ể ụ c 1: Chuy n giao nhi m v : * B

ư ọ ỏ Đ a ra câu h i cho h c sinh:

ữ ạ ườ ườ ỵ ơ ị ộ ớ ườ ẻ ổ ­ T i sao nh ng ng i già th ng hay b  đ t qu  h n so v i ng i tr   tu i?

ứ ữ ạ ặ ­     T i   sao   chúng   ta   không   nên   ăn   m n,   ăn   nh ng   th c   ăn   giàu

ộ ạ ậ ộ Cholesteron (n i t ng, da đ ng v t)?

ể ả ơ ắ ế ế ề ệ ­ Làm th  nào đ  gi m nguy c  m c b nh v  huy t áp? Cũng nh  đư ể

ạ ỏ có 1 trái tim kh e m nh?

ướ ự ệ ụ ệ c 2: Th c hi n nhi m v * B

ể ọ ậ ụ ­ H c sinh v n d ng hi u bi ế ể ả ờ t đ  tr  l ỏ i câu h i

ướ ả ự ệ ệ ế ụ c 3: Báo cáo k t qu  th c hi n nhi m v * B

ọ ế ế ạ ­ H c sinh vi t phi u thu ho ch

ướ ế ậ ẩ ứ c 4: Giáo viên nh n xét và chu n hóa ki n th c * B

ả ầ ạ ẩ 4. S n ph m c n đ t

ữ ạ ườ ườ ỵ ơ ị ộ ớ ­ T i sao nh ng ng i già th ng hay b  đ t qu  h n so v i ng ườ ẻ  i tr

tu i?ổ

ườ ư ủ ạ ấ ị ở Bình th ng m ch c a chúng ta co giãn r t nh p nhàng nh ng ng ườ   i

ơ ỡ ạ ứ ề ạ ả ổ ơ ớ l n tu i thì x  v  m ch đã làm cho thành m ch c ng h n, kh  năng đi u hòa

ế ố ơ ễ ẫ ớ ộ ỵ ư ệ ạ kém. Bên c nh đó, y u t nguy c  d  d n t ế   i đ t qu  nh  b nh lý tăng huy t

ườ ư ậ ạ ố ị áp, đái tháo đ ổ ng, r i lo n nh p tim… khi đ i mùa nh  v y cũng làm cho t ỷ

ệ ệ ơ ộ ề ơ ỵ l b nh tăng lên, nguy c  đ t qu  nhi u h n.

ữ ứ ạ ặ ­  T i sao chúng ta không nên ăn m n, ăn nh ng th c ăn giàu Cholesteron

ộ ạ ậ ộ (n i t ng, da đ ng v t)?

ộ ạ ề ậ ơ ộ ấ + N i t ng đ ng v t cũng nhi u ch t béo bão hòa và cholesterol h n so

59

ườ ẽ ạ ạ ị ớ v i th t, th ỡ ng xuyên ăn s  làm tăng m  máu và có h i cho tim m ch

ơ ị ặ + Ăn m n tăng nguy c  b  stress

ế ặ +Ăn m n tăng huy t áp

ộ ượ ề ể ộ ố + M t lý do khác đ  không ăn nhi u mu i đó là m t l ng mu i l n s ố ớ ẽ

ủ ơ ể ị ả ạ ỏ ấ ạ ưở làm cho quá trình lo i b  ch t béo trong m ch máu c a c  th  b   nh h ng.

ộ ố ấ ề ề ậ ấ ướ + Ngoài ra nó còn gây ra m t s  v n đ  v  th n, gây m t n ệ   c, các b nh

ử ầ ư ạ ể ệ ạ tim m ch, và cũng có th  là b nh đau n a đ u hay ung th  d  dày.

ủ ệ ữ ệ ấ ­ Nh ng d u hi u nào là c a b nh tim?

ự ư ự ệ ệ ấ ạ ấ ở ệ   => S  xu t hi n hàng lo t các d u hi u nh : đau ng c, khó th , m t

ầ ượ ỏ ể ạ ấ ớ m i vô c … c n đ c theo dõi và đi khám ngay. Vì r t có th  b n đang mang

ệ ể ệ ệ ộ ườ trong mình m t căn b nh nguy hi m: b nh tim. B nh tim th ng đi kèm 4

ệ ơ ả ự ệ ỏ ấ d u hi u c  b n sau: Tiêu hoá kém, đau ng c, m t m i, k hó th .ở

ể ả ơ ắ ề ệ ế ế ­ Làm th  nào đ  gi m nguy c  m c b nh v  huy t áp? Cũng nh  đư ể

ạ ỏ có 1 trái tim kh e m nh?

ưỡ ề ạ ợ ế ộ + Ch  đ  dinh d ế ỡ ộ   ng h p lí ăn nhi u rau xanh, trái cây, h n ch  m  đ ng

ế ấ ạ ườ ể ụ ệ ậ ể ạ v t, ậ h n ch  các ch t kích thích và th ng xuyên luy t t p th  d c th  thao, h n ch ế

căng th ng.ẳ

ữ ề ườ ữ ể ế ề ­ Tuyên truy n cho nh ng ng i xung quanh nh ng hi u bi t v  cách

ư ừ ư ệ ế ề ặ ạ phòng ng a cũng nh  ngăn ch n căn b nh v  huy t áp cũng nh  tim m ch

Ạ Ộ Ạ Ộ Ọ Ủ (2 phút)   HO T Đ NG 5: ĐÁNH GIÁ HO T Đ NG C A NHÓM H C SINH

ủ ư ớ ố ể Th  kí l p công b  đi m c a các nhóm

Ạ Ộ ƯỚ Ề Ự Ọ Ở Ọ Ẫ (3 HO T Đ NG 6: H NG D N H C SINH V  T  H C NHÀ

60

phút)

ả ắ ủ ọ ế ắ ­ Gi i đáp th c m c c a h c sinh (n u có)

ị ướ ả ờ ỏ ­ Giáo viên đ nh h ọ ng cho h c sinh tr  l i các câu h i

ả ờ ọ ố ọ ­ H c sinh h c bài và tr  l ỏ i các câu h i cu i bài

ề ọ ọ ướ ­ H c sinh v  nhà đ c tr ớ c bài m i

ề ả ụ ủ ế 5.2. V  kh  năng áp d ng c a sáng ki n:

ế ố ả ấ ậ ạ Trong quá trình gi ng d y, tôi nh n th y y u t ọ  quan tr ng nh t đ ấ ể

ấ ượ ọ ớ ổ ươ ả ạ ị nâng cao ch t l ng h c sinh đó là đ i m i ph ng pháp gi ng d y theo đ nh

ướ ư ậ ự ể ể ớ ọ ọ h ắ   ng phát tri n năng l c h c sinh. Có nh  v y h c sinh m i hi u và n m

ề ế ơ ở ộ ổ ớ ứ ữ v ng m t cách t ng quát v  ki n th c, trên c  s  đó các em m i có th  t ể ự

ọ ậ ứ ứ ệ ọ ộ ọ ự h c, t nghiên c u tài li u và có h ng thú h c t p b  môn Sinh h c.

ố ệ ử ự ệ 5.3. Phân tích và x  lý s  li u th c nghi m

ự ứ ệ ả ố ớ ớ 5.3.1. Kh o sát l p đ i ch ng và l p th c nghi m

ượ ứ ừ ọ ướ ượ ạ ề       Đ  tài đã đ c nghiên c u t h c kì tr c và đã đ c d y thí đi m ể ở    2

ủ ọ ủ ớ ứ ậ ả ộ ớ l p 11A2 và 11A3 c a năm h c này. ố   Kh o sát đ  nh n th c c a l p đ i

ả ọ ậ ủ ớ ứ ự ệ ớ ượ ế ch ng và l p th c nghi m. K t qu  h c t p c a l p trên đ c trình bày qua

ả b ng sau:

ả

ế

ả

ạ ọ ự B ng x p lo i h c l c

B ng 1.

ứ ộ

ậ

Sĩ số

ứ M c đ  nh n th c

ỏ

ế

Gi

i (%)

Khá (%)

TB (%)

Y u, Kém

ĐT

L pớ

(%)

TN 11A2

40

32.6

59.6

7.8

0

ĐC

11A3

37

25.2

64.5

10,3

0

ố ượ

Chú thích ­ ĐT: Đ i t

ng;

ứ

ự

ệ

ố TN: Th c nghi m; ĐC: đ i ch ng; TB: Trung bình

ả ự ế ệ

5.3.2. K t qu  th c nghi m

61

ả ủ

ể

ể

ấ

ượ

ố

ế Sau khi ki m tra, ch m bài, k t qu  c a các bài ki m tra đ

ả   c th ng kê theo b ng

sau:

Số

h cọ

sinh

ể

Đi m TB

ĐT

Sĩ

đ tạ

số

điể

m Xi

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

0

0

0

0

2

2

5

11

9

6

2

7,24

TN

38

0

0

0

4

1

7

3

11

9

1

1

6,41

ĐC

37

ể ả ả ố ế B ngả  2. B ng phân ph i k t qu  các bài ki m tra

ố ượ Chú thích ­ ĐT: Đ i t ng; ự ứ ệ ố TN: Th c nghi m; ĐC: đ i ch ng; TB: Trung

bình

ả ự ử ệ ế 5.3.3. Phân tích và x  lý k t qu  th c nghi m

ư ạ ự ệ ế ả ạ 5.3.3.1. K t qu  các bài d y th c nghi m s  ph m

ữ ự ệ ể ả ệ ề * Đánh giá nh ng bi u hi n v  năng l c phát hi n và gi ế ấ i quy t v n đ ề

ủ ọ c a h c sinh trong gi ờ ọ  h c

ự ữ ệ ể ể ả ệ ủ Đ  đánh giá nh ng bi u hi n c a năng l c phát hi n và gi ế ấ   i quy t v n

ự ứ ệ ộ ộ ề đ , chúng tôi căn c  vào vi c quan sát thái đ , hành đ ng và s  hoàn thành

ụ ể ư ọ ậ ụ ủ ệ nhi m v  c a các em trong quá trình h c t p, c  th  nh  sau:

62

ấ ệ ­ Các d u hi u bên ngoài:

ậ ả + S  ố t p trung, chú ý nghe gi ng. ọ h c sinh

ố ượ ề ự ự ệ ệ ể ấ + S  l t phát bi u, tích c c tham gia phát hi n v n đ  th c hi n các ọ h c sinh

ụ ọ ậ ệ nhi m v  h c t p.

ố ượ ủ ộ ỏ ự ế ả + S  l t ch  đ ng tham gia bày t ậ  ý ki n, th o lu n xây d ng bài, ọ h c sinh

ướ ề ả tìm ra các h ấ ng đ  xu t cách gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ự ậ ả + Tham gia th o lu n nhóm, làm th c hành.

ố ượ ậ ụ ứ ủ ể ế ọ ớ + S  l t hi u và v n d ng ki n th c c a bài h c ngay trên l p. ọ h c sinh

ể ả ứ ụ ế ậ ọ ề + S  ố v n d ng ki n th c đã h c đ  gi ấ i thích các v n đ  liên quan ọ h c sinh

trong th c t ự ế .

ấ ệ ­ Các d u hi u bên trong:

ệ ứ ự ể ớ ấ ừ ự ễ + S  bi u hi n h ng thú, say mê, chú ý t ề ả i v n đ  n y sinh t th c ti n.

ự ế ộ ủ ậ ụ ứ ề ả ọ + S  ti n b  c a ự   ế  v  kh  năng v n d ng ki n th c Sinh h c vào th c ọ h c sinh

ti n.ễ

ề ả ấ ươ ả ế ả + Kh  năng phân tích, đ  xu t các ph ng án gi i quy t, kh  năng so sánh,

ự ệ khái quát hoá các s  ki n.

ấ ượ ả ờ ủ ế + Ch t l ng các câu tr  l i c a ứ ủ   ự  tham gia xây d ng ki n th c c a ọ h c sinh

ọ ớ ề ệ ấ ả ệ bài h c v i vi c phát hi n đúng v n đ  và cách gi ế ấ i quy t v n đ ề.

ủ ự ệ ệ ­ Vi c so sánh các năng l c đó c a ố   ự  trong nhóm th c nghi m và đ i ọ h c sinh

ẽ ế ượ ứ ọ ậ ủ ứ ộ ừ ch ng s  bi t đ ự c m c đ  tích c c h c t p c a , t đó đánh giá ọ h c sinh

ả ề ặ ị ự ệ ệ ả hi u qu  v  m t đ nh tính nâng cao năng l c phát hi n và gi ề ế ấ i quy t v n đ .

ệ ả ế ấ ề ủ ự  * Đánh giá năng l c phát hi n và gi ể   i quy t v n đ  c a HS qua bài ki m

63

tra.

ế ể ế ạ Sau khi k t thúc bài d y, chúng tôi ti n hành ki m tra các l pớ ọ h c sinh

ự ứ ệ ể ố ớ ộ ộ ế th c nghi m và đ i ch ng v i m t bài ki m tra 45 phút. N i dung chi ti t bài

ể ượ ở ụ ụ ki m tra đ c trình bày ph  l c.

ư ạ ả ự ế ệ 5.3.3.2. Phân tích k t qu  th c nghi m s  ph m

Ở ớ ự ạ ươ ị ­ l p th c nghi m ớ ng pháp m i theo đ nh h ướ   ng ệ : Chúng tôi d y theo ph

ự ể ả ợ ạ ộ ượ ứ phát tri n năng l c gi ế ấ i quy t v n đ ề m t cách phù h p t o đ c h ng thú

ừ ế ọ ố ớ đ i v i HS qua t ng ti t h c.

Ở ớ ứ ộ ố ư ố ­ ố  l p đ i ch ng: ọ ậ     Các giáo viên cũng đ a ra m t s  tình hu ng h c t p

ư ươ ấ ạ nh ng d y theo ph ng ề pháp truy n th ng ề ồ   ố . Giáo viên ch  y u nêu v n đ  r i ủ ế

ả ả ứ ế ủ ế ồ gi ng gi i ki n th c còn ậ    ch  y u ng i nghe, nhìn, ghi chép. Vì v y ọ h c sinh

ượ ự ự ự ủ không phát huy đ c tính tích c c và t l c c a trong quá trình chi mế ọ h c sinh

ứ ế lĩnh ki n th c.

ờ ọ ở ớ ự ệ ấ ổ ­Trong các gi h c l p th c nghi m ứ  r t sôi n i, h ng thú tham gia ọ h c sinh

ạ ộ ọ ậ ứ ụ ế ắ ậ ơ ữ vào các ho t đ ng h c t p và n m v ng ki n th c h n, v n d ng vào gi ả   i

ề ọ ậ ớ ọ ế ấ ơ ở ớ ứ quy t các v n đ  h c t p nhanh h n so v i h c sinh ố  l p đ i ch ng.

ự ờ ề ẳ ạ ọ ị ướ ổ ớ ­ Các giáo viên d  gi ệ  đ u kh ng đ nh vi c d y h c theo h ng đ i m i có

ọ ậ ụ ứ ạ ạ tác d ng t o h ng thú h c t p cho , phát huy tính sáng t o, qua đó ọ h c sinh

ự ể ả ự ễ ế ấ ề phát tri n năng l c gi i quy t v n đ  vào th c ti n cho . ọ h c sinh

ấ ượ ể ọ Ch t l ng h c sinh qua bài ki m tra

ể ả ể Qua k tế  qu  các bài ki m tra ượ đ c trình ọ ậ    bày ở bảng 2 ta thấy đi m h c t p

ự ố c aủ   h cọ   sinh  kh iố   th c nghi m ệ   cao  h nơ   h cọ   sinh  kh iố   l pớ   đ i ch ng ứ ,  thể

hiện :ở

64

ỉ ệ ấ ơ ủ ế ệ ­ T  l % ố ố   ố ự  y u, kém, trung bình c a kh i th c nghi m th p h n kh i đ i ọ h c sinh

ch ng.ứ

ỉ ệ ỏ ủ ự ố ­ T  l % gi i  c a kh i ố th c nghi m ơ ệ  cao h n kh i ứ . ố đ i ch ng ọ h c sinh

­ Điểm  trung  bình  cộng  của ự   khối  th c nghi m ệ   cao  hơn  khối  đ iố ọ h c sinh

ch ngứ .

ậ ả ự ế ệ ượ ử ộ Nh n xét chung: K t qu  th c nghi m đã đ c x  lý m t cách chính xác

khoa h c. ọ Những kết quả trên cho thấy hướng nghiên cứu của đề tài là phù

ứ ọ ậ   hợp  với  thực  tiễn  của  quá  trình  dạy  học  và  góp  phần tăng h ng thú h c t p

ọ ủ ừ ế môn Sinh h c c a HS, t đó ả ử   nâng cao chất lượng dạy học. Qua k t qu  x  lý

ể ấ ấ ươ ụ ệ ố ố cũng cho th y cùng xu t phát đi m t ng đ i gi ng nhau, vi c áp d ng các

ươ ế ươ ự ể ạ ọ ố ph ấ ng pháp d y h c cho th y đã có s  chuy n bi n t ng đ i rõ nét v ề

ấ ượ ủ ề ấ ả ch t l ng, cho th y tính kh  thi c a đ  tài.

ầ ượ ả ữ ế : Không 6. Nh ng thông tin c n đ ậ c b o m t (n u có)

ệ ầ ề ế ể ụ ế 7. Các đi u ki n c n thi t đ  áp d ng sáng ki n

ề ơ ở ậ ề ệ ấ ị ầ ủ ươ ­ Đi u ki n v  c  s  v t ch t: T rang b  đ y đ  các ph ệ ng ti n, thi ế ị ồ  t b , đ

ư ệ ệ ấ ườ ể ạ dùng d y h c, ọ  cung c p thêm tài li u cho th  vi n nhà tr ng đ  giáo viên và

ể ả ụ ể ả ươ ạ ọ h c sinh tham kh o ả  đ  có th  đ m b o áp d ng các ph ọ   ng pháp d y h c

ế ầ c n thi t.

ố ớ ừ ộ ­ Đ i v i giáo viên không ng ng t ự ồ ưỡ  b i d ng nâng cao trình đ  chuyên môn

ư ế ợ ễ ầ ươ ự ạ ọ cũng nh  k t h p nhu n nhuy n các ph ng pháp d y h c tích c c trong quá

ạ ả trình gi ng d y.

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 8. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ế ả ế ủ ổ ứ sáng ki n theo ý ki n c a tác gi và theo ý ki n c a t ch c, cá nhân đã

ế ầ ầ ử ế ể ả ụ ụ tham gia áp d ng sáng ki n l n đ u, k  c  áp d ng th  (n u có)

ố ớ ọ ế ạ ậ ọ ­ Đ i v i h c sinh: ấ   ụ Trong quá trình d y h c áp d ng sáng ki n, tôi nh n th y

ứ ệ ươ ự ạ ấ ọ h c sinh r t hào h ng, ụ vi c áp d ng các ph ọ ng pháp d y h c tích c c giúp

65

ế ợ ứ ụ ễ ế ệ ổ ợ ọ h c sinh d  theo dõi bài và t ng h p ki n th c; vi c k t h p áp d ng các

ươ ạ ọ ượ ọ ậ ề ph ọ ng pháp d y h c; h c sinh đ ồ   ứ c h c t p, nghiên c u theo nhi u ngu n

ủ ọ ọ ỏ ự ệ ừ tài li u khác nhau làm tăng s  say mê h c h i, tìm tòi c a h c sinh t đó nâng

ả ọ ậ ủ ệ cao hi u qu  h c t p c a các em.

ố ớ ụ ệ ấ ươ ạ ậ ­ Đ i v i giáo viên: Tôi nh n th y vi c áp d ng các ph ọ   ng pháp d y h c

ấ ầ ự ạ ả ế tích c c trong gi ng d y là r t c n thi ữ t, không nh ng mang l ạ ợ i l i ích thi ế   t

ự ả ượ ứ ồ th c cho mà b n thân giáo viên cũng đ ả   ế c trau d i ki n th c, tr i ọ h c sinh

ữ ệ nghi m nh ng

ươ ầ ự ọ ự ự ạ ọ ph ng pháp d y h c tích c c cũng là cách giáo viên c n t h c, t tìm tòi và

ữ ộ ơ ọ ậ nâng cao trình đ  chuyên môn. H n n a, khi ả ơ   ệ  h c t p hi u qu  h n, ọ h c sinh

ả ọ ậ ụ ủ ế ệ ộ ưở ế k t qu  h c t p c a các em ti n b  rõ r t, ph  huynh càng tin t ng giáo

ặ ơ ệ ữ ầ ươ ề viên h n. Đ c bi t nh ng năm g n đây, ch ộ ng trình và n i dung đ  thi h cọ

ệ ấ ấ ớ ớ ố ỉ c p T nh cũng r t sát v i kì thi THPT Qu c Gia. Do đó, v i vi c áp sinh gi iỏ

ứ ạ ọ ề ả ế ạ ụ d ng d y h c gây h ng thú cho ậ    v  c  lí thuy t và các d ng bài t p ọ h c sinh

ượ ề ừ ệ ạ ề ạ ọ giúp chúng tôi có đ c nhi u thành tích t vi c d y h c chuyên đ  và d y ôn

thi . ỏ ọ h c sinh gi i

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 9. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ế sáng ki n theo ý ki n c a tác gi ả .

ự ả ệ ươ ể ủ ụ ộ ổ ổ Hi n nay, d  th o ch ng trình giáo d c ph  thông t ng th  c a B  GD –

ể ệ ự ổ ẽ ạ ớ ươ ạ ọ ướ ĐT th  hi n s  đ i m i m nh m  ph ng pháp d y và h c theo h ệ   ng hi n

ủ ề ề ự ạ ạ ọ ọ ạ đ i khi mà d y h c các môn h c theo ch  đ , chuyên đ  t ủ  so n c a giáo

ề ả ứ ừ ế ề ề ấ ồ viên trên n n t ng ki n th c t nhi u ngu n khác nhau. Do đó tôi th y đ  tài

66

ự ầ ọ ế ự ệ ổ ủ c a mình l a ch n là c n thi ớ   ễ t và có ý nghĩa th c ti n trong vi c đ i m i

ươ ả ọ ậ ủ ệ ằ ạ ọ ph ng pháp d y h c nh m nâng cao hi u qu  h c t p c a ,  giúp ọ h c sinh

ể ư ế ắ ắ ệ ỹ ọ h c sinh n m ch c lí thuy t, phát tri n t duy và rèn luy n k  năng gi ả   i

ề ự ế ấ ừ ự ệ ễ ầ quy t v n đ  th c ti n và th c hành thí nghi m. T  đó góp ph n nâng cao

ấ ượ ạ ổ ch t l ọ ng d y h c Sinh h c ọ ở ườ  tr ọ ng trung h c ph  thông.

ứ ế ệ ờ ọ ổ Trong th i kì khoa h c công ngh  và bùng n  thông tin, ki n th c khoa

ượ ạ ế ề ườ ọ ụ ứ ề ơ ọ ầ h c c n đ c truy n đ t đ n ng ả i h c nhi u h n, kh  năng  ng d ng vào

ộ ố ầ ượ ấ ượ ơ cu c s ng c n đ ệ c nâng cao h n, vi c nâng cao ch t l ụ ng giáo d c không

ả ạ ỉ ơ ứ ầ ấ ọ ơ ch  đ n thu n cung c p tri th c mà quan tr ng h n là ph i d y cho ng ườ ọ   i h c

ươ ứ ế ả ồ ph ờ ng pháp chi m lĩnh tri th c, đ ng th i nâng cao nâng cao kh  năng giáo

ự ễ ư ứ ụ ệ ấ ả ả ộ ơ ụ d c cũng nh   ng d ng vào th c ti n m t cách đ n gi n và hi u qu  nh t.

ợ ượ ặ ự ế ể ượ 10. Đánh giá l i ích thu đ c ho c d  ki n có th  thu đ ụ   c do áp d ng

ế ủ ổ ứ ế sáng ki n theo ý ki n c a t ch c, cá nhân.

ụ ướ ệ ệ ớ ả ư ế ớ ị V i vi c xác đ nh nhi m v , h ng gi ệ   i quy t nh  trên, cùng v i vi c

ỡ ủ ệ ổ ượ ữ giúp đ  c a ban Giám hi u, t chuyên môn tôi đã thu đ c nh ng thành qu ả

ọ ượ ư ứ ụ ứ ể ế đáng k . Ki n th c khoa h c đ ự ễ   ầ c đ a vào  ng d ng g n gũi trong th c ti n,

ụ ạ ượ ụ ệ ả ơ ệ ờ ọ ở nhi m v  giáo d c đ t đ c hi u qu  h n, không khí gi ổ    h c tr  nên sôi n i,

ứ ứ ấ ớ ọ ơ ả   ả ọ h c sinh h ng thú v i bài h c h n, b n thân tôi cũng  th y hào h ng và tho i

ơ ỗ ờ ớ mái h n sau m i gi lên l p.

ổ ứ ạ ọ ướ ớ ổ ươ ạ ọ ị T  ch c d y h c theo h ng đ i m i ph ng pháp d y h c theo đ nh

ướ ự ề ể ầ ọ h ằ   ng phát tri n năng l c h c sinh qua chuyên đ  “Tu n hoàn máu” nh m

ọ ậ ư ứ ọ ấ   ọ nâng cao h ng thú h c t p môn sinh h c cho h c sinh THPT nh  trên tôi th y

ề ặ ả ấ ề ệ ạ ả ả bài gi ng đ t hi u qu  r t cao mà không h  n ng n , quá t i. V ới đề tài này,

67

tôi nghĩ vẫn còn rất nhiều những vấn đề cần trao đổi, bổ sung, mở trộng. Tôi

hi vọng sẽ  được các bạn  đồng nghiệp  đọc, góp  ý, bổ  sung, chia sẽ  kinh

nghiệm để đề tài được hoàn thiện hơn.

ữ ổ ứ ử ặ ụ 11. Danh sách nh ng t ch c/cá nhân đã tham gia áp d ng th  ho c áp

ụ ế ầ ế ầ d ng sáng ki n l n đ u (n u có)

ị

ạ

Số

Tên tổ

ỉ Đ a ch

ự Ph m vi/Lĩnh v c

TT

ứ

ụ

ế

ch c/cá nhân

áp d ng sáng ki n

ớ

ườ

ọ ớ

1

L p 11A2

Tr

ng THPT Bình Xuyên

Môn sinh h c l p 11

ớ

ườ

ọ ớ

2

L p 11A3

Tr

ng THPT Bình Xuyên

Môn sinh h c l p 11

Bình Xuyên, ngày.....tháng......năm 2019

Bình Xuyên, ngày 20 tháng 01 năm 2019

ủ ưở

ả

Th  tr

ị ơ ng đ n v

Tác gi

ế  sáng ki n

(Ký tên, đóng d u)ấ

ị

ươ

Lê Th  Lan Ph

ng

68

Ụ Ụ PH  L C

ự ọ

ọ

ề

ể

ầ

Bài ki m tra đánh giá năng l c h c sinh sau khi h c xong chuyên đ  “ Tu n hoàn

máu”

ề ồ

ệ

ự ậ

ắ (Đ  g m 10 câu tr c nghi m và 3 câu t

ờ  lu n trong th i gian 45 phút)

ỏ ể ứ ộ ệ ố ậ ả ậ ứ B ng ma tr n các m c đ  nh n th c và h  th ng câu h i ki m tra đánh

ứ ộ

ậ ụ

t

ộ

N i dung

V n d ng cao ( 23%)

T ngổ 100%

ệ ố

ấ ạ   C u   t o   và ứ ch c   năng   ủ ệ ầ   c a h  tu n hoàn

c   h

ứ ậ M c đ  nh n th c ậ ụ V n d ng  ( 31%) ượ ấ ạ   c c u t o ­ Nêu đ ủ ộ   c a h  th ng  đ ng ạ   ạ m ch,   mao   m ch, tĩnh m chạ

ạ ạ

Thông hi u ể ( 23%) ượ c   tim   có ­   Nêu   đ ứ ch c   năng   gì   trong ệ ầ h  tu n hoàn? ệ  ượ ­   Nêu   đ ữ   ồ m ch   g m   nh ng ạ lo i m ch nào?

ệ

ầ

ữ

ặ

ợ

ườ

ở  ầ ­ H    tu n hoàn h ể   có nh ng đ c đi m gì?

Các   d ngạ   ầ   ệ tu n h     ở  hoàn ậ ộ đ ng v t

ỏ

Ư ủ   ể u   đi m   c a ­   ầ   tu n hoàn kín so ầ ớ v i   tu n   hoàn   h ?ở

ậ c   nh

ạ

ế ậ Nh n bi ( 23%) ệ ầ   ­ H  tu n hoàn ở ộ ậ  đ ng v t  có   ư ế  ấ ạ c u t o nh  th nào? ệ ầ ­ H  tu n hoàn ứ có   ch c   năng gì? ứ   ­   Căn   c   vào ạ   ệ   m ch, h   i   ta   chia ng ầ ệ   h   tu n   hoàn ấ làm m y lo i?

ợ

ệ ầ ặ

­ H  tu n hoàn kín ể có đ c đi m gì?

ậ c l n?

ự

ự ộ     đ ng

ề

ị

ộ   ạ Ho t   đ ng c a timủ

ượ

ố

ậ

­  Vì   sao   tu n   hoàn ở ỉ h  ch  thích h p cho   ộ   đ ng   v t   có   kích ướ     mà th không  thích h p cho   ộ đ ng   v t   có   kích   ướ ớ th ạ ­ T i sao có s  khác   ở  nhau v  nh p tim  ộ các loài đ ng v t?

ố ế   t   m i   liên ­   Cho  bi ị ữ quan   gi a   nh p   tim   ơ  và   kh i   l ng   c th ? ể

ệ

ế

ườ ị

ạ

ế ạ

ạ

ế

ộ   ạ Ho t   đ ng ệ  ủ c a h   m chạ

?

ạ

ế   ­ Ng i b  huy t áp   cao   có   thể  ấ   ế ẫ d n   đ n   xu t ạ   huy t   não,   b i ử  ặ ệ li   ho c   t t vong?

ậ

­   Tính   t ủ c a tim là gì? ủ   ạ ấ ­   C u   t o   c a ề   ệ ẫ h   d n   truy n tim? ­  Chu   kì   tim   là  gì? ố   ­   H   th ng ạ ồ   m ch máu g m ạ   ữ lo i   nh ng ạ m ch nào ế ­   Huy t   áp   là gì ? ố ậ ­   V n   t c   máu là gì ?

ế   ­   Huy t   áp   bi n ư ộ đ ng   nh   th   nào   ệ   ­  trong   h   m ch? ậ   T i   sao   tim   đ p nhanh và m nh làm   HA   tăng,   tim   đ pậ   ế   ch m   và   y u làmHA gi m?ả

ụ

cướ   ­ So sánh kích th ạ   ủ c a   các   lo i   m ch ạ ộ   (đ ng   m ch,   mao ạ m ch   và     tĩnh ạ m ch)? ế   ố ậ ­V n   t c   máu   bi n ế ư ộ   đ ng   nh   th   nào ệ ạ trong h  m ch?   ­   Nguyên   nhân   nào  làm   cho   máu   ch yả   ệ  liên   t c   trong   h m chạ

giá

ạ ủ

ố  Đo   m t   sộ ỉ   ch  tiêu sinh ở ườ  ng i lý

T i  sao khi tiêm   ườ   ng ch ng thì th tiêm   vào   tĩnh  ạ m ch?

ố

ỏ S  câu h i

3

3

4

3

13

ệ

ể

ầ

ắ

I. Ph n tr c nghi m (4 đi m)

ể

ơ

ộ

ạ

ả

ướ

i áp l c cao h n

ự c xa

ố ộ ế

ế

ớ

bào

ượ ấ ự ế ế

ố

ượ

ứ

ầ

ơ c nhu c u trao đ i khí và trao đ i ch t cao

ấ ổ ủ ệ ầ

ổ ề ư

ể

ể

ầ

ớ

Câu 1: Trong các phát bi u sau: 1. Máu ch y trong đ ng m ch d ả 2. T c đ  máu ch y nhanh, máu đi đ ổ 3. Máu ti p xúc và trao đ i ch t tr c ti p v i các t ề 4. Đi u hòa phân ph i máu đ n các c  quan nhanh 5. Đáp  ng đ ở Có bao nhiêu phát bi n đúng v   u đi m c a h  tu n hoàn kín so v i tu n hoàn h ? A. 1        B. 3        C. 4       D. 5

ệ ầ

ả

ạ

ộ

ướ

ự i áp l c

Câu 2: Trong h  tu n hoàn kín, máu ch y trong đ ng m ch d

ố ộ

ố ộ

ấ

ả

ậ

ả

ậ

A. Cao, t c đ  máu ch y ch m        B. Th p, t c đ  máu ch y ch m

ấ ố ộ

ố ộ

ặ

ả

ả

C. Th p, t c đ  máu ch y nhanh            D. Cao ho c trung bình, t c đ  máu ch y nhanh

ộ

ườ

ồ

ữ i bao g m nh ng pha nào?

Câu 3: M t chu kì tim ng

ấ

ấ

A.Tâm nhĩ co, tâm th t co.                B.Tâm th t co, dãn chung

ấ

C. Tâm nhĩ co, dãn chung                  D.Tâm nhĩ co,tâm th t co, dãn chung

ế

ố

ướ

ố

i đây là t

ấ t nh t?

Câu 4: S  đo huy t áp nào d

A. 120/80mmHg                                   B. 130/90mmHg

C.  140/80mmHg                                   D. 150/90mmHg

ệ ẫ

ạ ộ

→

→

ấ

nút nhĩ th t

bó His

ạ    m ng

→

ề ậ ự : → →  hai tâm nhĩ làm tâm nhĩ co  ấ

c  tâm th t  →

→

→

→

ạ

ấ  tâm th t co  hai tâm nhĩ và nút xoang nhĩ

bó His

m ng Puôckin

các tâm

→

→

→

→

ấ

ạ

hai tâm nhĩ và nút nhĩ th t

m ng Puôckin

bó His

các tâm

→

→

→

→

→

ấ

ạ

nút nhĩ th t

hai tâm nhĩ

bó His

m ng Puôckin

các tâm

Câu 5: H  d n truy n tim ho t đ ng theo tr t t A. Nút xoang nhĩ  → ơ Puôckin  ấ B. Nút nhĩ th t  nhĩ, tâm th t coấ C. Nút xoang nhĩ  nhĩ, tâm th t coấ D. Nút xoang nhĩ  nhĩ, tâm th t coấ

ệ ầ

ỉ

ở

Câu 6: H  tu n hoàn kép ch  có

ưỡ

ư

A. l

ng c  và bò sát

ưỡ

ư

B. l

ng c , bò sát, chim và thú

ự ố

ầ

ạ

ộ

ố

C. m c  ng, b ch tu c, giun đ t và chân đ u

ự ố

ầ

ạ

ộ

ố

D. m c  ng, b ch tu c, giun đ t, chân đ u và cá

ữ

ạ

Câu 7: Mao m ch là nh ng

ờ

ộ

ồ

ơ

ạ

ạ

ẩ

ế

ồ

ờ

ộ

ạ

ơ ế

ỏ ố ề ấ ữ ỏ ố ề

ấ

ế

ồ

ờ

ạ

ơ ế

ạ ổ ạ

bào. ạ

ấ

ồ

ờ

ạ

ạ

ệ ộ

ơ ế

ể ổ

ấ ế

ướ

i đây?

ớ ế ổ ị

ố ượ

ng máu

ế ố ộ ồ ủ

nào d ủ ạ

ự

ầ

ồ ả ờ ng án tr  l

i đúng là:

ộ

nh ng đ ng v t nào?

ự ố

ế

ậ       ( 4)  ch     (5) trai

ạ        (6) b ch tu c

ộ

2 và máu

ữ ộ ộ ậ KHÔNG có s  pha tr n gi a máu giàu O

ồ   ạ ấ A. M ch máu r t nh , n i li n đ ng m ch và tĩnh m ch, đ ng th i là n i thu h i ả ổ  bào. s n ph m trao đ i ch t gi a máu và t ạ ấ B. M ch máu r t nh , n i li n đ ng m ch và tĩnh m ch, đ ng th i là n i ti n hành ữ trao đ i ch t gi a máu và t ổ   ộ ố ề C. M ch máu n i li n đ ng m ch và tĩnh m ch, đ ng th i là n i ti n hành trao đ i ế ữ  bào. ch t gi a máu và t ớ t đ ng m ch và tĩnh m ch, đ ng th i là n i ti n hành D. Đi m ranh gi i phân bi ữ  bào. trao đ i ch t gi a máu v i t ữ Câu 8: Huy t áp thay đ i do nh ng y u t ự 1. L c co tim        2. Nh p tim      3. Đ  quánh c a máu      4. Kh i l ố ượ ng h ng c u       6. S  đàn h i c a m ch máu 5. S  l ươ Ph A. (1), (2), (3), (4) và (5)       B. (1), (2), (3), (4) và (6)       C. (2), (3), (4), (5) và (6)  D. (1), (2), (3), (5) và (6) ở ữ ệ ầ Câu 9. H  tu n hoàn kín có  ố (1) Tôm (2) m c  ng      (3)  c sên    (7) giun đ tố A. (1), (3) và (4)         B. (5), (6) và (7)       C. (2), (3) và (5)         D. (2), (4), (6) và (7) ự Câu 10. Nhóm đ ng v t   tim: giàu CO2

ấ

ươ ng, chim, thú ư ng c , thú ừ ư ưỡ ở A. Cá x ưỡ B. L C. Bò sát (tr  cá s u), chim, thú ng c , bò sát, chim D. L

ầ ự ậ

ể

II. Ph n t

lu n (6 đi m)

ậ

ộ ợ ướ ớ Ư ể

ầ

ậ

ợ

ướ   c ủ   c l n?  u đi m c a tu n hoàn kín so

Câu 11 (1 đi m)ể : Vì sao h  tu n hoàn h  ch  thích h p cho đ ng v t có kích th ở ệ ầ ỉ ỏ ộ nh  mà không  thích h p cho đ ng v t có kích th ở ớ ầ v i tu n hoàn h ?

ữ ệ ầ

ệ ầ

ơ ả

ữ

ể

ệ

ặ

ở

Câu 12 (2 đi m)ể : Phân bi t nh ng đ c đi m c  b n gi a h  tu n hoàn h  và h  tu n hoàn kín.

ạ

ế

ạ

ơ ể ị ấ

ậ ạ

ậ ả

ế

ế

ế

ủ

ạ

ậ   Câu 13 (3 đi m)ể : T i sao tim đ p nhanh và m nh làm Huy t áp tăng, tim đ p ch m  T iạ   ả và y u làm Huy t áp gi m? ườ sao khi tiêm ch ng thì th

T i sao khi c  th  b  m t máu thì huy t áp gi m? ng tiêm vào tĩnh m ch?

ĐÁP ÁN

Câu

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Đáp án

C

D

D

A

A

B

B

B

D

A

Câu 11 (1 đi m)ể :

ệ ầ

ở ỉ

ậ

ợ

ộ

ướ

ỏ

* H  tu n hoàn h  ch  thích h p cho đ ng v t có kích th

c nh  mà không

thích h pợ

ạ

ộ

ướ

ự

ộ

ướ ớ  vì: Máu ch y trong đ ng m ch d ả

ấ i áp l c th p nên không

ậ cho đ ng v t có kích th

c l n

ể

ấ

ậ

ả

ả

ộ

Ở ộ

ậ ớ

th  đi xa, nên không đ m b o cung c p cho các b  ph n xa tim.

ề    đ ng v t l n có nhi u

ậ

ộ

ơ c  quan, b  ph n xa tim.

(0,5 đi m)ể

ả

ạ

ướ

Ư ể

ớ ầ

ủ

ầ

ở: Máu ch y trong m ch d

ự i áp l c cao,

*  u đi m c a tu n hoàn kín so v i tu n hoàn h

ế

ề

ả

ơ

ố

ộ

ố t c đ  máu ch y nhanh, máu đi xa, đi u hòa phân ph i máu đ n các c  quan nhanh do đáp

ứ

ấ

ầ

ổ

ổ

ng nhu c u trao đ i khí và trao đ i ch t cao.

(0,5 đi m)ể

Câu 12 (2 đi m)ể :

ệ ầ

ể

ở

ệ ầ

ể

H  tu n hoàn h  (1 đi m)

H  tu n hoàn kín (1 đi m)

ượ

ạ

ơ

ượ

ơ

­ Máu đ

ộ c tim b m vào đ ng m ch ­> tràn

­ Máu  đ

ụ   ư c tim b m  đi  l u thông liên t c

ấ ự

ơ ể

ổ

ừ ộ

ạ

ế   vào xoang c  th  ­> trao đ i ch t tr c ti p

ạ trong   m ch   kín,   t

đ ng   m ch   qua   mao

ế

ở ề

ề

ề

ạ

ạ

ớ v i các t

bào ­> tr  v  tim.

m ch, sau đó v  tĩnh m ch v  tim.

ạ

ả

ớ

ự

ả

ạ

ộ

ớ

ự   ộ ­   Máu   ch y   trong   đ ng   m ch   v i   áp   l c

ặ   ­ Máu ch y trong đ ng m ch v i áp l c cao ho c

ố ộ

ả

ậ

ấ

ố ộ

ả

th p, t c đ  máu ch y ch m

trung bình, t c đ  máu ch y nhanh...

ế

ể

ạ

ậ

Câu 13 (3 đi m)ể : ­ Tim đ p nhanh và m nh làm Huy t áp tăng: (0,5 đi m)

ẽ ơ

ộ ượ

ậ

ạ

ạ

ộ

ớ

ượ

+ Tim đ p nhanh, m nh s  b m m t l

ng máu l n lên đ ng m ch. L

ớ ng máu l n gây ra

ự

ế

ế

ạ

ạ

ả

ộ

áp l c m nh lên đ ng m ch, k t qu  là huy t áp tăng lên.

ế

ậ

ậ

ế ­ Tim đ p ch m và y u làm Huy t áp gi m

ả : (0,5 đi m)ể

ế

ậ

ượ

ượ ơ

ự

ụ

ạ

ộ

ậ + Tim đ p ch m và y u, l

ng máu đ

c b m lên đ ng m ch ít, áp l c tác d ng lên thành

ế

ế

ế

ạ

ả

ả

ộ đ ng m ch y u, k t qu  là huy t áp gi m.

ơ ể ị ấ

ế

ả

­  Khi c  th  b  m t máu thì huy t áp gi m:

(1 đi m)ể

ượ

ụ

ạ

ả

ạ

ị ấ +  Khi b  m t máu, l

ả   ự ng máu trong m ch gi m nên áp l c tác d ng lên thành m ch gi m,

ế

ả

ả . ế k t qu  là huy t áp gi m

ạ

­ Tiêm tĩnh m ch vì:

(1 đi m)ể

ự

ạ

ạ

ộ

ườ

ụ

+ Đ ng m ch có áp l c m nh khi rút kim tiêm th

ng gây ph t máu.

ấ

ạ

ằ

ộ

ị

+ Đ ng m ch n m sâu trong th t nên khó tìm th y.

ễ ồ

ạ

ộ

+ Tĩnh m ch có lòng r ng nên d  lu n kim tiêm.

ễ

ạ

ấ

ằ

ạ + Tĩnh m ch n m c n nên d  tìm th y.

Ả

Ệ

TÀI LI U THAM KH O

ụ

ụ

ụ

ộ

ạ

ữ

ề

ấ

ọ  (2007), Nh ng v n đ  chung

1. B  Giáo d c và Đào t o, V  Giáo d c Trung h c

ụ

ớ

ề ổ v  đ i m i giáo d c THPT môn sinh h c

ọ . NXBGD, Hà N i. ộ

ụ

ụ

ụ

ộ

ạ

ẫ

ự   ọ   (2008),  H ng d n th c ướ

2.  B  Giáo d c và Đào t o, V  Giáo d c Trung h c

ọ ớ

ứ

ế

ệ

ẩ

hi n chu n ki n th c, kĩ năng môn sinh h c l p 11

. NXBGD, Hà N i. ộ

ự

ụ

ộ

ạ

ự

ạ

ọ

ộ ố

ệ ỉ (2010), D y và h c tích c c. M t s

3. B  Giáo d c và Đào t o – D  án Vi

t B

ươ

ỹ

ph

ng pháp và k  thu t d y h c.

ậ ạ ọ NXB ĐHSP, Hà N i.ộ

ụ

ự

ộ

ạ

ọ ư ạ   ệ ỉ (2010), Nghiên c u khoa h c s  ph m ứ

4. B  Giáo d c và Đào t o – D  án Vi

t B

ứ

ụ ng d ng.

NXB ĐHSP, Hà N i. ộ

ụ

ụ

ụ

ộ

ọ

ạ

ươ

5. B  giáo d c và Đào t o, V  Giáo d c Trung h c, Ch

ể   ng trình phát tri n

ụ

ạ ọ

ệ ậ

ể

ấ

ọ  (2010), Tài li u t p hu n giáo viên D y h c, ki m tra đánh giá

giáo d c trung h c

ế

ẩ

ươ

ụ

ứ theo chu n ki n th c, kĩ năng trong ch

ọ   ổ ng trình giáo d c ph  thông môn Sinh h c

ấ c p THPT.

ễ

ạ ọ

ệ

ậ

ạ

ộ ố ấ    (2009), Lí lu n d y h c hi n đ i m t s  v n

ườ 6. Nguy n Văn C ng, Bernd Meier

ớ

ươ

ề ề ổ đ  v  đ i m i ph

ng pháp d y h c

ạ ọ , Postdam ­ Hà N i. ộ

ễ

ự

ể

ươ

ng pháp và

ườ   (2005),  Phát tri n năng l c thông qua ph

7.  Nguy n Văn C ng

ươ

ụ

ự

ệ

ể

ạ

ọ

ộ

ph

ạ ng ti n d y h c m i

ụ   ớ , B  Giáo d c và Đào t o, D  án phát tri n giáo d c

ả ậ

ệ

ấ

ộ THPT, Tài li u H i th o t p hu n.

ộ

ệ ậ

ề ạ

ự

ọ   ạ (2014), Tài li u t p xây d ng các chuyên đ  d y h c

ụ 8. B  Giáo d c và Đào t o

ướ

ự ọ

ể

ấ

ị theo đ nh h

ng phát tri n năng l c h c sinh môn Sinh c p THPT.

NXB ĐHSP, Hà

N i.ộ