Ebook Xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:265

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới: Phần 1 trình bày các nội dung: Biến động của thế giới đương đại và ảnh hưởng của nó đến sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; Chăm lo xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa - nền gốc của việc giữ nước bền lâu và phát triển; Chấn hưng nền giáo dục nước nhà, thực hiện tiến bộ, công bằng và an sinh xã hội; Tính ưu việt của nền quốc phòng toàn dân và trách nhiệm của toàn dân xây dựng nền quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ebook Xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong tình hình mới: Phần 1

BẼ XUÂN TRƯỜNG UYẺN BÁ DUONG CK.0000065519 ' k XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG TÌNH HÌNH MỚI JYEN JẸU NHÀ XUÃT BÀN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA
ệ I f f. ẹ
XÂ Y DỰNG V À BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG TÌNH HlNH MỚI
32 (V2) Mã số: CTQG - 2013
Trung tuởng BẼ XUÂN TRUÒNG Đại tá NGUYẺN BÁ DƯƠNG XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC TRONG TINH HÌNH Mổl NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỚC GIA - sụ THẬT Hà N ộ i-2013
LỜI NHÀ XUẤT BẢN Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thòi kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được Đại hội đại biểu toàn quốíc lần thứ VII thông qua xác định: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ Tổ quốc là hai nhiệm vụ chiến lược có quan hệ hữu cơ với nhau”. Quan điểm kết hợp chặt chẽ hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam là xây dựng chủ nghĩa xã hội đi đôi với bảo vệ vững chắc Tổ quốc trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội chính là thể hiện sự nhận thức quy luật dựng nưốc đi đôi vối giữ nưốc của dân tộc ta trong thời kỳ lịch sử mới; quy luật xây dựng chủ nghĩa xã hội phải đi đôi vối bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa theo lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Những thành tựu, kinh nghiệm qua gần 27 năm đổi mới đã tạo cho đất nước ta thế và lực mối, sức mạnh tổng hợp lớn hơn nhiều so với trưóc. Tuy nhiên, nước ta vẫn đứng trước nhiều thách thức lớn, đan xen nhau, tác động tổng hợp và diễn biến phức tạp. Đó là nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so vâi nhiều nước trong khu vực và trên thế giới; tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lốì sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên; đặc biệt, các thế lực thù địch tiếp tục thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình”, gây bạo loạn lật đổ, sử dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ỏ nưốc ta. Trước tình hình thế giới và trong nước vào những thập niên 90 của thế kỷ XX và thập niên đầu thế kỷ XXI, Đảng ta đã xác định rõ hơn các nguy cơ đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, đồng thòi xác định: bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghía không chỉ là chống giặc ngoại xâm, mà còn chống cả “thù trong” và những 5
nguy cơ nội sinh, chống cả các loại hình chiến tranh xâm lược phi vũ trang; bảo vệ Tổ quốc không chỉ là “bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc”, mà còn là “bảo vệ Đảng, Nhà nưốc, nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; giữ vững hòa bình, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc gia và trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta”. Nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ hơn mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa; nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của Đảng, Nhà nước và toàn dân, trong đó Quân đội nhân dân và Công an nhân dân là lực lượng nòng cốt nhằm tăng cường quốc phòng, giữ vững an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; vai trò quan trọng của việc phát triển kinh tế - xã hội đi đôi vối tăng cường sức mạnh quốc phòng - an ninh; kết hợp chặt chẽ kinh tế vối quốc phòng - an ninh, quốc phòng - an ninh véi kinh tế trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội; vai trò của việc giác ngộ ý thức bảo vệ Tô quốc xã hội chủ nghĩa cho mọi người dân trong tình hình hiện nay, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật xuất bản cuốn sách Xây dựng và bảo vệ TỔ quốc trong tìn h hình mới của Trung tưống Bê Xuân Trường và Đại tá Nguyễn Bá Dương. Hy vọng cuốn sách sẽ góp phần tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa IX về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, đồng thời là tài liệu tham khảo bổ ích phục vụ Hội nghị Trung ương 8 khóa XI của Đảng. Xin giói thiệu cuốn sách cùng bạn đọc. Tháng 10 nám 2013 NHÀ XUẤT BẨN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - s ự THẬT 6
LỜI NỚI ĐẨU N ăm 2011, nhân dịp ký niệm 66 năm Ngày truyền thông Lực lượng vũ tra n g Q uân khu Việt Bắc (16-10-1945 - 16-10-2011, nay là Lực lượng vũ tra n g Q uân khu 1), cuô’n sách Kê thừa và p h á t triển trong sự nghiệp đối mới, xây dựng và bảo vệ T ổ quốc hiện nay đã được x u ấ t bản. Sự ra đòi của cuôn sách, một phần là bày tỏ tấm lòng biết ơn chân tình, sâu sắc của chúng tôi đối với Đảng, N hà nước, toàn the cán bộ, chiến sĩ trong Lực lượng vũ tra n g Q uân k h ư 1; n h â n dân các dân tộc Việt Bắc và cả nưốc đã nuôi dưỡng, dìu d ắ t chúng tôi tiến bộ, trư ởng th àn h ; một phần là thông qua cuôn sách ấy, chúng tôi mong muôn gửi đến cán bộ, chiến sĩ, đồng bào trên khắp mọi m iền Tổ quốc một thông điệp: Đe sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tô quốc Việt N am xã hội chủ nghĩa th à n h công; thực hiện tốt mục tiêu “d ân giàu, nước m ạnh, dân chủ, công bằng, văn m inh”, tạo nền tả n g để đến năm 2020, nước ta cơ bản trở th àn h nước công nghiệp theo hướng hiện đại, n h ấ t th iế t chúng ta , đặc biệt là th ê hệ trẻ - chủ n h â n xây dựng và bảo vệ Tô quốc tro n g thời kỳ mới phải làm tốt việc tiếp thu, kê th ừ a và p h á t huy có hiệu quả toàn bộ tin h hoa văn hóa, trí tu ệ của n h â n loại; những th à n h tựu mà công cuộc đổi mới toàn diện đ ấ t nước do Đ ảng ta khởi xướng và lãnh 7
đạo, đã giành được qua chặng đưòng gần 27 n ăm qua với tin h th ần , trá c h nhiệm cao n h ấ t, làm cho đ ấ t nước ta p h á t triể n n h a n h , bển vững trong bôi cảnh hội n h ậ p quốc tê và toàn cầu hóa đang diễn ra đặc biệt phức tạ p hiện nay. Với tin h th ầ n kiên định đổi mới và sá n g tạo, trong cuôn sách Kê thừa và p h á t triển trong s ự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ T ổ quốc hiện nay, ch ú n g tôi tậ p tru n g p h ân tích, làm rõ một sô vấn đê vê p h á t triể n kinh tê - xã hội, đẩy m ạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đ ấ t nước; p h á t huy sức m ạnh đại đoàn k ết to àn d â n tộc tro n g sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; trê n cơ sở đó, trìn h bày một cách rõ ràn g vê m ục tiêu, nhiệm vụ xây dựng quân đội; xây dựng thê trậ n lòng dân, bảo vệ Tổ quổc xã hội chủ nghĩa; nâng cao n ă n g lực lãn h đạo và sức chiến đ ấu của Đ ảng, hiệu lực qu ản lý của N hà nước và p h á t triể n văn hóa, giáo dục, đào tạo, khoa học q u â n sự và vận dụng sán g tạo học th u y ế t Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh vê chiến tra n h quân đội tro n g xây d ự n g và bảo vệ Tố quốc V iệt N am xã hội chủ nghĩa hiện nay. Sự ra đời của cuôYi sách đã được cán bộ, ch iến sĩ và n h â n d ân, n h ấ t là n h â n d â n các d á n tộc V iệt Bắc đón n h ậ n và sử d ụ n g n h ư m ột tà i liệu quý, th iế t th ự c phục vụ công tác n g h iên cứu, học tậ p và th a m k h ả o tro n g giáo dục c h ín h trị và xây dựng, p h á t triể n n h â n cách “Bộ đội C ụ Hồ”; nhờ đó, lý lu ậ n k h o a học củ a c h ủ n g h ĩa M ác - L ênin, tư tưởng Hồ Chí M inh, đường lối, q u a n điểm của Đ ảng, c h ín h sách, p h á p lu ậ t của N hà nước n h a n h chóng đi vào đời sông và hiện hữ u tro n g th ự c tiễ n xây dựng q u â n đội, xây dự ng cuộc sôVig mối và bảo vệ Tổ quốc; góp 8
p h ầ n n â n g cao sự hiểu biết, vôn sông, k ìn h nghiệm và tri th ứ c khoa học cho cán bộ, chiến sĩ, đồng bào và nhữ ng người q u a n tâm . Tuy nhiên, do sô lượng x u ấ t bản và p h á t h à n h còn có h ạn, nhiều đdn vị quân đội, n h ấ t là các tru n g đội, đại đội và các cơ qu an dân, chính, Đ ảng của địa phương trê n địa b àn Q uân k h u chưa được tiếp xúc với tà i liệu nêu trên . Sự khiếm k h u y ết ấy đã trở th à n h động lực thôi thúc chúng tôi tiếp tục nghiên cứu và cho ra đời tác phẩm mới mặc dù công việc bộn bê và sức khỏe không phải lúc nào cũng cho phép làm việc vượt quá giới hạn. C húng tôi đã cô’ gắng, kiên trì làm việc và có th àn h phẩm . Đó là cuôn sách mà bạn đọc đang cầm trê n tay: X á y d ự n g v à bảo vê Tô q u ố c tr o n g t i n h h ì n h m ớ i. Cuốn sách sẽ th ay lòi chúng tôi cảm ơn sâu sắc đến toàn thê bạn đọc vì sự quan tâm tìm hiểu tri thức mới cũng như sự giúp đỡ chân tình, đầy hiệu quả của các nhà khoa học: PGS.TS. Lê M inh Vụ, PGS.TS. Trương T h à n h Trung, PGS.TS. N guyễn Vĩnh Thắng, PGS. TS. T rầ n Đ ình Tuấn...; các đồng chí lãn h đạo Q uân k h u 1 đã cung cấp tư liệu, tà i liệu, đọc và góp ý bản thảo; các cơ quan chức năng; cảm ơn N hà x u ất bản C hính trị quốc gia - Sự th ậ t đã k h ẩ n trư ơng biên tập để cuốn sách kịp thời tối tay bạn đọc. L ần này, trong cuô'n X â y dự n g và b ả o vệ TỔ quốc tr o n g tìn h h ì n h m ớ i chúng tôi p h â n tích, làm sâ u sắc thêm m ột số vấn để đã được đê cập trong cuốn K ế thừa và p h á t triển trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ T ổ quốc hiện nay nhưng chưa có điều kiện bàn sâu, kỹ lưỡng. Một sô’ lu ận đề, luận điểm cũng được khái q u á t lại cho sá t 9
với thực tiễn công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tô quốc: đặc biệt là tìn h hình xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng và củng cố th ê trậ n chiến tra n h n h â n dân; xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quôc tro n g bôi cảnh tìn h hình phức tạ p hiện nay. Q ua đó, xác đ ịn h rõ rà n g trách nhiệm , quyền lợi và nghĩa vụ của mỗi công d ân, từ người có chức vụ cao n h ấ t trong bộ m áy lãn h đạo, q u ản lý của Đảng, N hà nước, các cấp, các ng àn h ở T ru n g ương, địa phương, đến cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ tra n g nhân dân và mỗi người dân đang sinh sống, làm việc ở trong nước hay ở íiước ngoài: Hãy ra sức phấn đấu thực hiện th ắn g lợi mạc tiêu: dân giàu, nước m ạnh, dân chủ, công bằng, văn m inh, vững bưốc tiến lên chủ nghĩa xã hội. Điểm n h ấ n của cuốn sách là ch ú n g tôi k h ẳ n g định sâu sắc rằng: Chỉ có đi theo con đường xã hội chủ nghĩa, th ự c h iện th ắ n g lợi m ục tiê u độc lập d â n tộc và chủ n g h ĩa xã hội m à Cương lĩn h năm 1991 (bô su n g , p h á t triể n năm 2011) đã chỉ ra; đưa Nghị qu y ết Đ ại hội XI và các nghị quyết của T ru n g ương khóa XI vào cuộc sông, toàn Đ ảng, toàn q u ân và toàn d ân ta mới tạo ra được n h ữ n g tiền để cần th iế t để tiến tới xóa bỏ tệ n ạ n người áp bức, bóc lột người, mới thực hiện được m ục tiêu , lý tưởng giải phóng con người, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và giải phóng xã hội; chỉ có chủ ng h ĩa xã hội mới bảo đảm chắc ch ắn n h ấ t cho sự p h á t triể n tự do, to à n diện của mỗi người d ân V iệt N am yêu nước, yêu ch ủ ng h ĩa xã hội. Rõ rà n g là, đi theo con đường xã hội chủ n g h ĩa mà Đ ảng và Bác Hồ đã lựa chọn là thực hiện chủ ng h ĩa n h â n đạo hiện thực, bởi vì m ục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã 10
hội là sự kh ái q u át cao nhâ't cái đẹp của cuộc sống, hạnh phúc của con người, là sự chung đúc tấ t cả lý tưởng giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc và giải phóng xã hội. Con đường, mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội do C hủ tịch Hồ Chí M inh, Đ ảng ta và nhân dân ta lựa chọn từ đầu th ê kỷ XX đã được triể n khai và thực hiện trê n đ ấ t nước Việt Nam yêu dấu. Cương lĩnh năm 1991 (bô sung, p h á t triể n năm 2011), Nghị quyết Đại hội XI và các Nghị quyết T rung ương gần đây của Đ ảng ta đã chứng m inh điều đó. C húng ta tự hào vì có Đảng quang vinh, có Bác Hồ vĩ đại, nhân dân và Q uân đội ta a n h hùng, đã kê thừ a và tô th ắm thêm lịch sử truyền thông vẻ vang, bách chiến, bách th ắn g của ông cha ta qua hàng ngàn năm đấu tra n h dựng nưốc và giữ nưốc. Dưới ánh sáng SOI đường của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh, sự lãnh đạo sáng suổt, tài tìn h của Đảng, qu ân và dân ta đã làm nên những chiên- công hiển hách, đã ghi những mốc son chói lọi vào tra n g sử vàng của dân tộc, đã khắc ghi dấu ấn thời đại mới là một dân tộc đã đ án h th ắ n g hai đế quốc to là Pháp và Mỹ; đã đưa công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa đi đến th àn h công, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đ ấu tra n h vì hòa bình, tiến bộ xã hội của nhân dân th ế giới, vì sự nghiệp đ ấu tra n h gìn giữ hòa bình và p h á t triể n sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin. Trưóc sự vận động, biến đổi phức tạp của thời cuộc; thời cơ, vận hội đan xen với các nguy cơ, thách thức, hàng loạt vân đề phức tạp về kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự và quốc phòng, V.V ., đang đ ặ t ra bức xúc, đòi hỏi mỗi cán 11
bộ, chiến sĩ Q uân đội ta, cùng với toàn Đ ảng ta, phân tích, làm sáng tỏ vê m ặt lý luận, thực tiễn đê bảo vệ và p h á t triể n chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh, đường lối của Đ ảng trong điều kiện lịch sử mới: hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa. Có m ột điểu tin cậy, chắc chắn để công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đi đến th àn h công là từ Đại hội VII đến nay, Đ ảng ta đều n h ấ t quán kh ẳn g định: “Đảng lấy chủ nghĩa M ác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí M inh làm nền tả n g tư tưởng, kim chỉ nam cho h à n h động” của Đ ảng và cách m ạng V iệt Nam . Đối vỏi Đ ảng ta, kiên trì, vạn dụng sán g tạo và p h á t triể n chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí M inh là vân đê có tín h nguyên tắc sô' một. T ru n g th à n h với chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh là phải nắm vững bản ch ất khoa học, cách m ạng của chủ nghĩa M ác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh, vận dụng một cách đúng đ ắn, sán g tạo, phù hợp với điểu kiện Việt Nam và p h á t triể n chủ nghĩa Mác - L ênin một cách sáng tạo. Trước yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Q u ân đội nh ân dân Việt Nam cách m ạng, chính quy, tin h nhuệ, từng bước hiện đại; thực hiện th ắ n g lợi đường lôi đôì mới, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc Việt N am xã hội chủ nghĩa; góp p h ần tích cực vào cuộc đấu tra n h chống các q u an điểm sai trá i, th ù địch; bảo vệ và p h á t triển chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh tro n g tìn h h ìn h mới, đồng thòi, p h ân tích, làm rõ hơn cơ sỏ lý lu ận khoa học của việc triể n khai, đưa Nghị quyết Đại. hội XI củ a Đ ảng, Đại hội Đ ảng bộ Q uân đội lần thứ IX và các nghị quyết T ru n g ương, chỉ thị, m ệnh lệnh của T hủ trư ởng Bộ Quốic phòng 12
vào tro n g thực tiễn cuộc sông cũng như trá c h nhiệm của bản th â n , chúng tôi x u ất bản cuốn sách X â y d ư n g và b ả o vê Tô q u ố c tr o n g tìn h h ì n h m ớ i nhằm cung cấp thêm tài liệu, giúp cán bộ, chiến sĩ trong lực lượng vũ tra n g và n h â n dân trong cả nước n hìn n h ậ n rõ hơn bản c h ấ t khoa học, cách m ạng, tín h đúng đắn, sáng tạo của đường lối đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc đã được Đ ảng n h ấ t qu án khẳng định qua nhữ ng năm đổi mới và nội dung các văn kiện Đại hội XI của Đảng, đặc biệt là Cương lĩn h năm 1991 (bổ sung, p h á t triể n năm 2011) và C hiến lược p h á t triể n kinh tê - xã hội 10 năm 2011 - 2020. Q ua đó, lu ận chứng rõ ràn g hơn một sô vấn đề lý luận và thực tiễn vê xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tìn h hình mới; giải đáp lý do vì sao chúng ta trước sau như m ột đểu n h ấ t q u án k h ẳn g định quan điểm và nguyên tắc kiên trì chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh để xây dựng th à n h công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốic xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đồng thời, chứng m inh tín h tâ't yếu lịch sử và quy lu ậ t p h á t triể n khách quan của chủ nghĩa M ác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh; sự cần th iế t vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh tro n g điều kiện lịch sử mới; giá trị và ý nghĩa của chủ nghĩa Mác - Lênin trong lịch sử văn m inh n h â n loại, tro n g th ế giới đương đại và đối vâi sự th ắn g lợi của cách m ạng V iệt N am . T rong bổì c ả n h hiện thòi, kiên định, vững vàng và giữ vững nền tả n g tư tưởng, lý lu ận của Đ ảng là chủ nghĩa M ác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí M inh; có q u an điểm , th á i độ đ úng đắn, khoa học tro n g hoạch định và thực hiện 13
th ắ n g lợi đường lối, c h ín h sách của Đ ảng, p h á p lu ậ t của N hà nưốc, chủ động hội n h ập , p h á t triể n k in h tê - xã hội; củng cô quốc p h ò n g - a n ninh, bảo vệ vững chắc Tố quốc V iệt N am xã hội c h ủ n g h ĩa là vấn đê hệ trọng, m ang ý nghĩa sông còn đôi với quốc gia d â n tộc, đối với chê độ ta; là quyển lợi, n g h ĩa vụ th iê n g liêng và trá c h n h iệm cao cả của mỗi cán bộ, ch iế n sĩ Q u ân đội n h â n d â n V iệt N am và mỗi người d ân V iệt N am yêu Tổ quốc. H à N ội, ngày 01 tháng 01 năm 2013 T ru n g tư ớng BÊ' XUÂN TRƯỜNG Uy v iê n B an Chấp hành T rung ương Đ ảng, U y v iê n Q uân ủy T rung ương; Tư lện h Quân khu 1 14
Chương 1 BIẾN DỘNG CỦA THẾ GIỚI ĐƯƠNG DẠI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA Nồ ĐẾN s ự NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA G ần đây, tìn h hình thê giới, k h u vực diễn biến rấ t phức tạp, khó lường, song nhìn chung, xu hướng hoà bình, hợp tác, p h á t triển vẫn là chủ đạo. T rong đó, m âu th u ẫ n giữa chủ nghĩa tư bản với chủ nghĩa xã hội, giữa các nưỏc tư bản p h á t triển với các nước đan g p h á t triển , giữa tư tưởng nước lớn, bá quyển với phong trà o độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội vẫn là m âu th u ẫn cơ b ản của thời đại ngày nay. Mỹ vẫn sử dụng nhiều th ủ đoạn ch ín h trị, kinh tế, quân sự để đ ạ t được vị trí siêu cường duy n h ấ t trê n thê giới; các nước lớn khác, n h ấ t là Nga, T ru n g Quốic, Ân Độ dùng nhiều biện pháp đê vươn lên trở th à n h cường quốc trê n th ế giới, cạnh tra n h gay g ắt với Mỹ. N hiều dân tộc trê n th ế giới đấu tra n h m ạnh mẽ hớn để bảo vệ độc lập, ch ủ quyền, toàn vẹn lãn h thổ và lợi ích quốc gia. Tuy nhiên, do mối liên hệ, tác động của to àn cầu hoá và hội nhập quốc tế, dù các m âu th u ẫn nêu trê n có gay gắt, có th ể xảy ra xung đột, biến động, n h ư n g xu th ế chung của thòi đại vẫn là hòa bình, hợp tác và p h á t triể n . 15
Trong lĩnh vực k in h tế, do sự suy giảm vị th ê k in h tê của Mỹ và sự vươn lên m ạ n h mẽ của các nước thuộc nhóm BRICS (B raxin, Nga, Ấn Độ, T ru n g Quốc, N am Phi), n h ấ t là T ru n g Quôc; sự k h ẳ n g đ ịn h vị th ê của nhóm nưốc đ a n g p h á t triể n mối VISTA (V iệt N am , Inđônêxia, T hổ N hĩ Kỳ, Á chentina); sự cạn h tr a n h q u y ết liệ t giữa các cường quốc kinh tế cũng như n h u c ầ u hội n h ậ p k in h t ế đê p h á t triể n của đa sô’ các quốc gia đ a n g p h á t triể n ; sự đổ vỡ liên tiếp của vòng đàm p h á n th ư ơ n g m ại to àn cầu của Tổ chức Thương m ại th ế giới - W-TO (vòng đàm p h án Đôha); hợp tác kinh tê quốc tế‘pó m ộ t sô xu t h ế toàn cầu với nội d u n g cơ bản là th ú c đẩy tự do hoá thươ ng m ại, đ ầu tư, dịch vụ vẫn tiếp tục được đẩy m ạn h . T rong khuôn khô thươ ng m ại và đ ầu tư, các th à n h viên ch ủ chôt của Tổ chức T hương m ại th ế giới - do n h u c ầ u tự th â n về tá i cơ cấu, ổn đ ịn h và p h á t triể n kinh tế, đã và đ a n g tạm gác lại nhữ ng b ấ t đồng về mở cửa th ị trư ờ ng các s ả n phẩm nông nghiệp của các nưốc p h á t triể n và mở cửa th ị trư ờng các sả n phẩm công nghiệp, dịch vụ của các nước đan g p h á t triể n để k ết th ú c “vòng đàm p h á n Đ ôha”, tạ o sức b ậ t mới cho tă n g trư ở ng k in h tê th ê giới. Trong khuôn k h ổ dịch vụ, n h ấ t là dịch vụ tà i chính, các th iế t c h ế tà i c h ín h quốc t ế n h ư N gân hàn g T h ế giối (WB), Q uỹ Tiền tệ quốc tê (IM F) sẽ p h ải cơ cấu lại cả vê cơ cấu tổ chức cũng n h ư nội dung, d a n h m ục hợp tác, hỗ trợ bởi có sự đóng góp tà i c h ín h n h iều hơn của các cưòng quốc kinh t ế (T rung Quốc, N ga, Ấn Độ,...) cũng n h ư m ột sô' nước đ an g p h á t triể n k h ác. Vì thế, hợp tác tà i chính - tiề n 16
tệ thê giới sẽ có sự thay đổi lớn với việc tái cơ cấu m ạnh hệ thống tài chính và hình th à n h các quỹ hợp tác tài chính - tiền tệ phòng, chông khủng hoảng, bởi những tồn tại của hệ thông này trong thời gian qua đã gây nên h ậu quả to lớn cho hệ thông kinh tê - tà i chính toàn cầu và sự bấp bênh của giá trị đồng USD, sự gia tă n g vị thê của m ột số đồng tiền chủ chốt trên th ê giới (Euro, JPY...) cũng như đồng nh ân dân tệ. Điểu đáng chú ý là nội dung hợp tác kinh tê toàn cầu sẽ được đẩy m ạnh trong vấn đê chông lại tìn h trạ n g nóng lên của trá i đ ấ t do biến đổi k hí h ậ u m à ở đó, lợi thê đang thuộc vê các nưốc công nghiệp p h á t triển. Hiện nay, hợp tác kinh tê song phương với Hiệp định Thương m ại tự do (FTA), Hiệp đ ịnh Đ ầu tư song phương (BIT), Hiệp định Đôi tác kinh tế (EBA), Hiệp định Đôi tác và hợp tác toàn diện (PCA)... đan g trở th à n h động lực thúc đẩy quan hệ hợp tác k inh t ế giữa các nước, vùng miên, lãnh th ổ đi vào chiểu sâ u với mức độ mở cửa m ạnh hơn. Các nền kinh tê lớn trê n thê giối, n h ấ t là Mỹ, EU..., sau khủng hoảng và suy thoái kinh tê thê giới, đã và đang tiến h à n h điều chỉnh, tái cò cấu hệ thống kinh tê của bản th â n các nưốc này và toàn cầu th ô n g qua tái khởi động m ạnh hệ thông sản xu ất tro n g nưốc th ay vì đầu tư ra bên ngoài. M ặt trá i của tiến trìn h này là các nền kinh tế lốn sẽ tăn g cường các biện pháp bảo hộ m ậu dịch, đi ngược lại với xu th ế tự do hoá m à họ đã th iế t lập và cổ vũ m ạnh mẽ, tạo th ách thức r ấ t lớn cho các nưốc đang p h á t triể n trong 17
hoạch định và tổ chức th ự c hiện chiến lược p h á t triể n kinh tế. T rong hớp tác về a n n in h , m ặc dù Mỹ tìm cách xây dựng “th ế giới đơn cực” n h ư n g t r ậ t tự th ế giới sẽ p h á t triể n theo xu th ế đa cực. Với sự “trỗ i dậy” của T ru n g Quốc và ch ín h sách khôi p h ụ c vị th ê cường quốc c ủ a N ga thời P u tin làm Tổng th ô n g (lầ n th ứ hai) có th ể làm cho vị th ê chính trị, k in h tê c ủ a M ỹ ngày càng suy giảm ; do nh ữ n g vấn đê an n in h p h i tru y ề n th ố n g (k h ủ n g bô", biến đổi khí h ậ u , m âu th u ẫ n d â n tộc và tôn giáo, k h ủ n g h o ả n g năn g lượng và lương th ự c, HIV/AIDS, dịch b ệnh...) đã, đ an g và tiếp tục diễn r a tr ê n ph ạm vi to à n cầu; n ê n dù hoà bình, hợp tác v ẫn là xu th ê chủ đạo, nh ư n g sự c ạ n h tra n h giữa các nước lốn d iễn ra q u y ết liệ t hòn vối quy mô, mức độ, nội dung, h ìn h th ứ c k h á c n h a u , d ẫn đ ế n các xu hướng lớn sa u đây: M ột là, hợp tác q u â n sự tru y ề n th ô n g vẫn được tă n g cường n h ằm đưa Mỹ trở th à n h siêu cường hoặc đ ư a N ga, T ru n g Quốc th à n h cưòng quốc trê n th ê giói. T ại c h â u Ảu, khôi q u â n sự Bắc Đ ại T ây D ương (NATO), d ẫn đ ầ u là Mỹ, được sự cổ vũ n h iệ t th à n h của m ột sô nước Đ ông Âu và các nước cộng hoà th u ộ c L iên Xô cũ, tiế p tục tiế n vể p h ía Đông nh ằm bao vây, cô lập và k h ô n g c h ế N ga, tạo n ê n sự đối đ ầ u q u â n sự gay g ắ t t ạ i c h â u Ảu, d ẫ n tớ i m ộ t cuộc “ch iến tra n h lạ n h ” mới trê n th ế giới, ở k h ư vực c h â u Á, m ột liên m inh q u â n sự bao vây, chông T ru n g Q uôc (liên m inh q u â n sự c h â u Á - T h á i B ình Dương) do M ỹ d ẫn đầu với các đồng m inh c h ủ chốt (N h ật B ản, H àn Quốc, 18