essentials of anatomy and physiology: phần 1

3957_Ch01_002-025 06/10/14 10:25 AM Page 2<br /> <br /> CHAPTER<br /> <br /> Organization and<br /> General Plan<br /> of the Body<br /> <br /> 3957_Ch01_002-025 06/10/14 10:25 AM Page 3<br /> <br /> Edited with the trial version of<br /> Foxit Advanced PDF Editor<br /> To remove this notice, visit:<br /> www.foxitsoftware.com/shopping<br /> <br /> M C TIÊU<br /> Đ nh nghĩa đư c thu t ng anatomy, physiology, và<br /> pathophysiology. Dùng ví d gi i thích s quan h gi a chúng<br /> ■ K tên t ng m c đ c a cơ quan trong cơ th t đơn gi n nh t cho<br /> đ n ph c t p và gi i thích chúng.<br /> ■ Đ nh nghĩa đư c thu t ng<br /> metabolism, metabolic rate, and<br /> homeostasis, and use examples to explain each.<br /> ■ Gi i thích các ho t đ ng c a cơ ch feedback âm and how a positive<br /> feedback mechanism differs.<br /> ■ Trình bày v trí gi i ph u.<br /> ■ Nêu các thu t ng gi i ph u cho t ng ph n c a cơ th .<br /> ■ Dùng đúng thu t ng t ng ph n c a cơ th .<br /> ■ K tên các khoang cơ th , màng c a chúng, nêu m t vài cơ quan có khoang.<br /> ■ Mô t các ph n có th xuyên su t cơ th ho c m t cơ quan.<br /> ■ Gi i thích cách chia<br /> b ng ra thành t ng ph n nh . K tên t ng cơ quan<br /> trong vùng đó.<br /> ■<br /> <br /> CHAPTER OUTLINE<br /> M c đ t ch c trong cơ<br /> th :<br /> Ch t hóa h c<br /> T bào<br /> Mô<br /> Cơ quan<br /> H cơ quan<br /> Ph n còn l i c a chúng<br /> Chuy n hóa và s cân<br /> b ng<br /> Thu t ng và s t ng quát<br /> Sơ đ cơ th<br /> Ph n và vùng cơ th<br /> Thu t ng Location và<br /> <br /> THU T NG<br /> <br /> M I<br /> <br /> Anatomy (uh-NAT-uh-mee)<br /> Body cavity (BAH-dee KAV-i-tee)<br /> Cell (SELL)<br /> Homeostasis (HOH-me-oh-STAY-sis)<br /> Inorganic chemicals (IN-or-GAN-ik<br /> KEM-i-kuls)<br /> Meninges (me-NIN-jeez)<br /> Metabolism (muh-TAB-uh-lizm)<br /> Microbiota (MY-kroh-bye-OH-ta)<br /> Microbiome (MY-kroh-BYE-ohm)<br /> Negative feedback (NEG-ah-tiv<br /> FEED-bak)<br /> Organ (OR-gan)<br /> Organ system (OR-gan SIS-tem)<br /> Organic chemicals (or-GAN-ik<br /> KEM-i-kuls)<br /> Pathophysiology (PATH-oh-FIZZ-eeAH-luh-jee)<br /> Pericardial membranes (PER-eeKAR-dee-uhl MEM-brayns)<br /> Peritoneum-mesentery (PER-i-tohNEE-um MEZ-en-TER-ee)<br /> Physiology (FIZZ-ee-AH-luh-jee)<br /> Plane (PLAYN)<br /> <br /> Pleural membranes (PLOOR-uhl<br /> MEM-brayns)<br /> Positive feedback (PAHS-ah-tiv<br /> FEED-bak)<br /> Section (SEK-shun)<br /> Tissue (TISH-yoo)<br /> <br /> THU T NG<br /> LÂM SÀNG<br /> Computed tomography (CT) scan<br /> (kom-PEW-ted toh-MAH-grah-fee<br /> SKAN)<br /> Diagnosis (DYE-ag-NOH-sis)<br /> Disease (di-ZEEZ)<br /> Magnetic resonance imaging<br /> (MRI) (mag-NET-ik REZ-uhnanse IM-ah-jing)<br /> Positron emission tomography<br /> (PET) (PAHZ-i-tron e-MISH-un<br /> toh-MAH-grah-fee)<br /> <br /> Position<br /> Khoang cơ th và màng<br /> Khoang s và đ t s ng Ng c,<br /> b ng và khoang đáy ch u<br /> B n đ và t ng ph n<br /> Phân vùng<br /> <br /> b ng<br /> <br /> BOX 1–1<br /> Gi a mô và cơ quan<br /> BOX 1–2<br /> Hình dung bên trong<br /> cơ th<br /> BOX 1–3<br /> Xem s ho t đ ng<br /> c a b não<br /> <br /> Terms that appear in bold type in the chapter text are defined in the glossary,<br /> which begins on page 603.<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3957_Ch01_002-025 06/10/14 10:25 AM Page 4<br /> <br /> Edited with the trial version of<br /> Foxit Advanced PDF Editor<br /> To remove this notice, visit:<br /> www.foxitsoftware.com/shopping<br /> <br /> 4 Organization and General Plan of the Body<br /> <br /> C<br /> <br /> ơ thể người là một tổng thể chứa nhiều chất hóa<br /> học và liên kết hóa học. Bạn đã từng nghĩ cơ thể<br /> mình như vậy? Có lẽ không, và chưa từng, theo<br /> đúng định nghĩa vật lý, đó chính là từng phần của<br /> chúng ta. Cơ thể chứa hàng triệu nguyên tử trong<br /> một sắp xếp cụ thể (chất hóa học) và hàng nghìn<br /> phản ứng hóa học diễn ra một cách cụ thể. Đó chỉ<br /> là nghĩa đen, và rõ ràng không phải toàn bộ câu<br /> chuyện. Chìa khóa để hiểu được ý thức và sự<br /> nhận thức của con người nằm ngoài tầm của<br /> chúng ta. Chúng ta vẫn chưa biết tại sao chúng ta<br /> có thể học tập—không một loài vật nào có thể, với<br /> độ hiểu biết của chúng ta—nhưng chúng ta đã<br /> tích lũy rất nhiều kiến thức về những gì chúng ta<br /> tạo ra và cách hoạt động chúng. Một số kiến ​​<br /> thức này tạo nên bài học bạn sắp thực hiện, một<br /> bài học về giải phẫu và sinh lý cơ bản của con<br /> người.<br /> <br /> Giải Phẫu Học là nghiên cứu về cấu trúc cơ thể,<br /> bao gồm cả kích thước, hình dạng, thành phần, không<br /> ngoại trừ màu sắc. Sinh lý học là nghiên cứu về chức<br /> năng của cơ thể. Sinh lý của hồng cầu, ví dụ như, bao<br /> gồm những gì mà tế bào này làm, cách chúng làm, và mối<br /> liên hệ giữa chúng trong toàn cơ thể. Sinh lý dĩ nhiên<br /> liên quan đến giải phẫu. Ví dụ như, hồng cầu chứa rất<br /> nhiều Fe tích tụ trong protein của nó gọi là hemoglobin;<br /> đó là một khía cạnh của giải phẫu. Sự hiện diễn của Fe<br /> cho phép hồng cầu vận chuyển oxy, đó chính là sinh lý.<br /> Tất cả tế bào của cơ thể cần nhận oxy để thực hiện chức<br /> năng chính xác, vì vậy sinh lý của tế bào hồng cầu liên<br /> quan đến toàn bộ cơ thể.<br /> Sinh lý bệnh nghiên cứu về rối loạn chức năng, và cơ<br /> sở sinh lý giúp việc nghiên cứu đó dễ dàng hơn. Ví dụ như,<br /> bạn có thể quen với bệnh thiếu máu thiếu sắt. Sự thiếu<br /> hụt sắt trong chế độ ăn, không đủ Fe trong hemoglobin<br /> của hồng cầu, và vì thế không vận chuyển đủ oxy cho<br /> cơ thể, kết quả là dẫn đến rối loạn chuyển hóa Fe. Ví dụ<br /> này trình bày mối quan hệ giữa giải phẫu, sinh lý, sinh lý<br /> bệnh.<br /> Mục tiêu của chương này là hiểu được giải phẫu và<br /> sinh lý với sự nhấn mạnh vào cấu trúc và chức năng bình<br /> thường. Nhiều ví dụ về giải phẫu bệnh được nêu ra, tuy<br /> nhiên, nhằm liên hệ mối quan hệ giữa bệnh và sinh lý<br /> học bình thường giúp chẩn đoán bệnh. Nhiều ví dụ là<br /> ứng dụng lâm sàng giúp bạn áp dụng những gì mình đã<br /> học. Kiến thức về giải phẫu và sinh lý<br /> <br /> là nền tảng giúp bạn học cao hơn trong ngành y.<br /> <br /> LEVELS OF ORGANIZATION<br /> Cơ thể người có mối liên quan giữa sự phức tạp của cấu<br /> trúc và chức năng. Mỗi cấp độ cao hơn có sự liên kết<br /> giữa cấu trúc và chức năng ở cấp độ trước đó. Chúng ta<br /> sẽ bắt đầu với cấp độ đơn giản nhất, chất hóa học, rồi tế<br /> bào, mô, cơ quan, hệ cơ quan. Tất cả mức độ được mô tả<br /> trong Fig. 1–1.<br /> <br /> CHẤT HÓA HỌC<br /> Nhớ lại rằng cơ thể là cấu trúc của các chất hóa học. Hóa<br /> chất tạo thành cơ thể được chia làm hai loại chính: vô cơ<br /> và hữu cơ. Chất vô cơ là những phân tử đơn giản được tạo<br /> bởi một, hai hay nhiều nguyên tố (có một vài ngoại lệ). Ví<br /> dụ như nước (H2O); oxygen (O2); một vài ngoại lệ, carbon<br /> dioxide (CO2); và khoáng chất như sắt (Fe) trong<br /> hemoglobin, natri (Na) trong NaCl làm cho nước mắt<br /> mặn, and calcium (Ca) trong muối calci giúp xương chắc<br /> khỏe. Chất hữu cơ thường rất phức tạp, chứa nhiều<br /> nguyên tố cacbon và hidro. Các loại chất hữu cơ là<br /> cabohydrat, chất béo, protein, và acid nucleic. Phần<br /> này sẽ nói rõ hơn trong Chapter 2.<br /> <br /> T BÀO<br /> Đơn vị sống nhỏ nhất về cấu trúc và chức năng là giải<br /> phẫu, cơ thể người chứa hơn 200 loại tế bào khác nhau.<br /> Chúng ta có thể hình dung cơ thể người như một<br /> thành phố của các tế bào. Một thành phố lớn chứa<br /> hàng triệu người dân với từng công việc, một cơ thể<br /> chứa hàng nghìn tỷ tế bào với hơn 200 công việc. Mắc<br /> dù khác nhau về chức năng, cơ thể người hoạt động là<br /> một thể thống nhất. Một loại tế bào cấu tạo bởi các<br /> chất hóa học khác nhau và thực hiện các phản ứng cụ<br /> thể. Cấu trúc tế bào và chức năng của chúng được<br /> trình bày trong Chapter 3.<br /> <br /> MÔ<br /> Mô là một nhóm các tế bào với cấu trúc và chức năng<br /> giống nhau. Như một thành phố chứa các nhóm làm<br /> việc cùng nhau (ví dụ phòng chữa cháy) để giữ chức<br /> năng của thành phố, các nhóm tế bào cùng nhau hoạt<br /> động trong cơ thể. Có bốn loại mô:<br /> BBiểu mô---che phủ bề mặt cơ thể, một vài loại có chức<br /> năng chế tiết.<br /> <br /> 3957_Ch01_002-025 06/10/14 10:25 AM Page 5<br /> <br /> Edited with the trial version of<br /> Foxit Advanced PDF Editor<br /> To remove this notice, visit:<br /> <br /> www.foxitsoftware.com/shopping<br /> Organization and General Plan of the<br /> Body 5<br /> <br /> 1. M c đ hóa h c<br /> <br /> 2. M c đ t bào<br /> <br /> Bi u mô vuông<br /> <br /> Bi u mô v y<br /> <br /> Cơ trơn<br /> <br /> 3. M c đ mô<br /> <br /> Th n<br /> <br /> Bàng<br /> quang<br /> <br /> 4. M c đ cơ quan<br /> <br /> H ti t<br /> ni u<br /> 6.M c đ cơ th<br /> <br /> 5.M c đ h cơ<br /> quan<br /> <br /> Figure 1–1 M c đ c u trúc trong cơ th , th hi n t m c đ đơn gi n nh t (ch t hóa h c) t i c u<br /> trúc ph c t p nh t (m c đ cơ th ). H cơ quan đư c trình bày đây là h ti t ni u.<br /> <br /> QUESTION: H th ng cơ quan nào khác làm vi c tr c ti p v i h ti t ni u?<br /> <br /> 3957_Ch01_002-025 06/10/14 10:25 AM Page 6<br /> <br /> Edited with the trial version of<br /> Foxit Advanced PDF Editor<br /> To remove this notice, visit:<br /> www.foxitsoftware.com/shopping<br /> <br /> 6 Organization and General Plan of the Body<br /> Bề mặt da và tuyến mồ hôi là các ví dụ về mô biểu mô.<br /> Cấu trúc biểu mô bao gồm biểu mô vách mao quản<br /> (biểu mô vảy) và biểu mô ống thận (biểu mô vuông),<br /> được chỉ ra trong Fig. 1–1.<br /> Mô liên kết—liên kết và nuôi dưỡng các phần của cơ<br /> thể; vận chuyển hay dự trữ một vài chất khoáng. Máu,<br /> xương, sụn, và mô mỡ là các mô trong nhóm này.<br /> Mô cơ—một mô liên kết đặc biệt, giúp cơ thể cử động.<br /> Mô cơ vân và mô cơ tim thuộc nhóm này. In Fig. 1–1,<br /> là hình ảnh mô cơ trơn, cơ mặt trong nhiều cơ quan<br /> ví dụ như túi mật và dạ dày.<br /> Mô thần kinh—chuyên sản xuất và tạo các xung điện để<br /> điều chỉnh chức năng của toàn cơ thể. Não bộ và hệ<br /> thần kinh là ví dụ.<br /> Từng loại mô trong bốn loại, với từng chức năng đặc<br /> biệt, được trình bày trong Chapter 4.<br /> <br /> CƠ QUAN<br /> Cơ quan là một nhóm các mô có trật tự nhất định để<br /> thực hiện chức năng đặc biệt. Ví dụ như thận, từng<br /> xương, gan, phổi, và dạ dày. Thận chức nhiều loại biểu<br /> mô, cho chức năng chính là tái hấp thu. Dạ dày chwusc<br /> biểu mô chế tiết ra gastrin, thành phần của dịch vị, là<br /> một loại protein đặc biệt. Mô cơ trơn dạ dày có chức<br /> năng nhào trộn thức ăn với gastrin và đẩy thức ăn xuống<br /> ruột non. Mô thần kinh dẫn các tín hiệu làm tăng hoặc<br /> giảm co bóp dạ dày. Một cơ quan bao gồm nhiều tổ chức<br /> mô. Không một mô nào trong thận có thể loại bỏ chất<br /> dodojcra khỏi máu, nhưng tất cả các mô của thận thì có<br /> thể. Tương tự, không một mô nào trong dạ dày có thể<br /> tiêu hóa protein, nhưng toàn bộ dạ dày thì có thể (trong<br /> Box 1–1: Giữa mô và cơ quan).<br /> <br /> HỆ CƠ QUAN<br /> Hệ cơ quan là một nhóm các cơ quan góp phần tạo nên<br /> chức năng đặc biệt. Ví dụ như hệ tiết niệu, hệ tiêu hóa,<br /> hệ hô hấp.<br /> <br /> Trong Fig. 1–1 là hệ tiết niệu, bao gồm thận, niệu quản,<br /> bàng quang, niệu đạo. Tất cả cơ quan này góp phần tạo<br /> nên chức năng thải chất độc của hệ tiết niệu.<br /> Như phía trên, Table 1–1 liệt kê hệ cơ quan trong cơ<br /> thể với chức năng và một vài cơ quan đại diện, and Fig.<br /> 1–2 mô tả tất cả hệ cơ quan. Nhiều trong số đó có thể<br /> quen thuộc với chúng ta. Một có quan có thể trong nhiều<br /> hệ cơ quan; như tuyến tụy, trong cả hệ tiêu hóa và hệ<br /> nội tiết, và cơ hoành vừa thuộc hệ hô hấp vừa thuốc hệ<br /> cơ vân. Tất cả hệ cơ quan tạo nên một cơ thể đơn nhất,<br /> tất cả chúng cùng hoạt động, phụ thuộc lẫn nhau. Bây<br /> giờ, một vài ví dụ sẽ chỉ cho bạn mối liên quan iuwax<br /> các hệ cơ quan. Tất cả tế bào trong cơ thể đều cần oxy.<br /> Hệ hô hấp lấy oxy trong không khí, hệ tuần hoàn vận<br /> chuyển oxy. Tất cả tế bào đều cần chất dinh dưỡng. Hệ<br /> tiêu hóa hấp thu chất dinh dưỡng, và hệ tuần hoàn vận<br /> chuyển chúng. Tất cả tế bào đều sản xuất ra chất thải.<br /> Hệ tuần hoàn thu nhận chất thải, hệ tiết niệu thải chúng<br /> ra khỏi máu. Mối tương quan này sẽ được thảo luận kĩ<br /> hơn trong từng chương.<br /> <br /> PH N CÒN L I TRONG ”CHÚNG TA”<br /> Chúng ta không đơn độc. Mỗi cơ thể đều sống với một<br /> số lượng lớn vi sinh vật, đặc biệt là vi khuẩn. Người ta<br /> ước tính rằng tổng số vi khuẩn cư trú trên hoặc bên<br /> trong chúng ta, với nhiều nhất trong ruột, gấp các tế<br /> bào của chúng ta khoảng 10 đến 1. Tên cũ của quần thể<br /> này là hệ thực vật bình thường (hoặc hệ thực vật cư trú,<br /> xem sự phân phối chúng ở Bảng 22–1), và những người<br /> khác nhau có tỷ lệ khác nhau của hàng trăm loài vi sinh<br /> vật. Mỗi nơi trên hoặc bên trong cơ thể có vi khuẩn<br /> được coi là một hệ sinh thái nhỏ gọi là một hệ vi sinh.<br /> Từ nhiều năm chúng ta đã biết rằng một số vi khuẩn<br /> đường ruột sản sinh ra vitamin mà chúng ta hấp thụ,<br /> đặc biệt là vitamin K. Chúng ta cũng đã biết rằng<br /> những vi khuẩn này, trong cơ thể thông thường của<br /> chúng (bề mặt của da, khoang miệng, âm đạo ở phụ<br /> nữ, trong số các vi sinh vật khác), giúp ngăn ngừa một<br /> số bệnh lý. Kiến thức này đã được áp dụng gần đây để<br /> cố gắng giúp đỡ những người bị nhiễm trùng đường<br /> ruột Clostridium difficile kháng kháng sinh, và một số<br /> người đã được chữa khỏi bằng cách “cấy phân” (dạng<br /> viên nang) của vi khuẩn đường ruột từ một thành viên<br /> khỏe mạnh trong gia đình.<br /> <br />