Giải pháp đẩy mạnh thoái vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp

Chia sẻ: ViVientiane2711 ViVientiane2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tập trung xem xét tình hình thực hiện thoái vốn nhà nước tại DN trong những năm gần đây, trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp nhằm đẩy nhanh thoái vốn nhà nước tại DN trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giải pháp đẩy mạnh thoái vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp

THOAÙI VOÁN DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC Soá 11 (196) - 2019 GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH THOÁI VỐN NHÀ NƯỚC ĐẦU TƯ TẠI DOANH NGHIỆP TS. Ngô Thị Kim Hòa - Ths. Hoàng Phương Anh* Chủ trương cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp (DN) đã được Đảng và Chính phủ đặc biệt quan tâm và coi đó là một trong những nhiệm vụ quan trọng hiện nay nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của DN và phát triển nền kinh tế thị trường ở Việt Nam. Trên thực tế, mấy năm vừa qua, tiến độ thực hiện vấn đề này còn nhiều bất cập. Bài viết tập trung xem xét tình hình thực hiện thoái vốn nhà nước tại DN trong những năm gần đây, trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp nhằm đẩy nhanh thoái vốn nhà nước tại DN trong thời gian tới. • Từ khóa: thoái vốn nhà nước; doanh nghiệp nhà nước; cổ phần hóa. thoái vốn nhà nước, giảm tình trạng tổn thất cho The Vietnamese Party and Government has paid ngân sách khi vẫn phải rót vốn thêm hay tiếp tục special attention to equitization and divestment bảo lãnh cho DN hoạt động mặc dù các DN này of State capital in enterprises and considered it đã trở thành các DN tư nhân về danh nghĩa. Vì as one of the most important tasks in order to vậy, đối với các DN, kể cả các DN có quy mô improve the efficiency of enterprises’ operations lớn đang trong tình trạng thua lỗ thì cần chủ động and develop the market economy in Vietnam. In fact, the progress of divestment of state capital thoái vốn càng nhanh càng tốt để chấm dứt sự has remained slow in recent years. This paper liên đới của nhà nước trong việc phải tiêu tốn focuses on reviewing the situation of State capital ngân sách vào các DN này và dành việc đó cho divestment in recent times and suggests some tư nhân hoặc cho các DN nước ngoài. Có thể nói solution to accelerate State capital divestment một trong những mục tiêu rất quan trọng là thoái in Vietnam. vốn nhằm mục đích hỗ trợ cho kinh tế tư nhân ở • Keywords: state capital divestment, state nước ta phát triển nhanh và bền vững. enterprise, equitization. 2. Khái quát việc thực hiện thoái vốn nhà nước đầu tư vào DN trong những năm gần Ngày nhận bài: 4/10/2019 đây Ngày chuyển phản biện: 6/10/2019 Theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày Ngày nhận phản biện: 19/10/2019 17/8/2017 của Thủ tướng Chính phủ, danh mục Ngày chấp nhận đăng: 23/10/2019 DN có vốn nhà nước thực hiện thoái vốn giai đoạn 2017-2020 bao gồm có 400 DN Nhà nước; Thoái vốn nhà nước đầu tư tại DN là một trong đó năm 2018 số DN phải thoái vốn là 181 phạm trù phổ biến trong bối cảnh kinh doanh và DN. Song, theo thống kê trong 11 tháng của đầu tư hiện nay, khi mà Nhà nước muốn rút vốn năm 2018, các DNNN đã thoái được 5.067 tỷ đầu tư của mình khỏi các DN nhà nước. đồng, thu về 10.499 tỷ đồng. Trong số 18 đơn 1. Mục tiêu thoái vốn tại DN vị thuộc Quyết định 1232/QĐ-TTg nói trên thì Mục tiêu của thoái vốn nhà nước tại DN chỉ có 2 đơn vị thuộc kế hoạch thoái vốn của không chỉ đem lại thêm nguồn thu bổ sung cho năm 2018, còn 16 đơn vị là thuộc kế hoạch thoái ngân sách nhà nước mà còn góp phần làm tăng vốn năm 2017. Nhiều DN có quy mô lớn xin hiệu quả hoạt động của DN sau cổ phần hóa và giãn kế hoạch cổ phần, thoái vốn hoặc xin áp * Học viện Tài chính 24 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Soá 11 (196) - 2019 THOAÙI VOÁN DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC dụng những đặc cách phi thị trường như Tổng DN (chiếm 61,15%) trong danh sách DN bán vốn công ty Xi măng, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam chuyển sang năm 2018, trong số này có nhiều DN (Petrolimex) và một số DN tại Thành phố Hồ tiếp tục chuyển kế hoạch sang năm 2019 và có thể Chí Minh…; một số DN khác cũng không thực lại tiếp tục chuyển sang năm 2010. Tại Diễn đàn hiện được phải chuyển kế hoạch sang năm 2019 M&A Việt Nam năm 2019, Phó tổng Giám đốc như Tổng công ty Xây dựng Hà Nội, Tổng công SCIC - ông Lê Song Lai cho biết hoạt động thoái ty Dược Việt Nam, Tổng công ty máy và thiết bị vốn nhà nước chậm lại khoảng 2 năm gần đây. công nghiệp,… 2.1. Kết quả đạt được Kết quả cổ phần hóa và thoái vốn năm 2018 Có thể thấy, trong 3 năm qua, sự cố gắng rất được đánh giá là không đồng đều, có những lớn của Chính phủ trong việc vừa hoàn thiện thương vụ lớn đã không đạt được mục tiêu như pháp luật, chính sách theo hướng công khai, kỳ vọng, ví dụ như thương vụ IPO Becamex IDC minh bạch, chặt chẽ, sát thực tiễn, vừa triển khai chỉ thu về được 588 tỷ đồng so với dự kiến ban kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại đầu là 9.650 tỷ đồng (đạt 6,09%). từng DN nên công tác cổ phần hóa và thoái vốn Năm 2019 trong số kế hoạch thoái vốn là 108 đã đạt được những kết quả nhất định, nhiều DN DN thì tính đến hết quý II năm 2019 mới có 9 đã thành công rất lớn, ví dụ như tại Vinaconex, DN thực hiện thoái vốn. Tính lũy kế từ năm 2017 Sabeco, không chỉ thành công trong việc bán đến hết quý II năm 2019, với 88 DN thực hiện được vốn nhà nước với giá cao theo đúng nguyên thoái vốn nhà nước (đạt 21,83% DN) có giá trị tắc công khai, minh bạch mà còn thành công 4.549 tỷ đồng, thu về 8.765 tỷ đồng. trong việc chuyển giao quyền quản trị, quản lý Ngoài Quyết định 1232/QĐ-TTg, lũy kế từ DN cho nhà đầu tư. Sau khi nhà nước không còn năm 2017 đến hết quý II/2019, các DN tính trên chi phối nữa thì nhiều DN đã tiếp tục kinh doanh cả nước đã thoái 3.785 tỷ đồng, thu về 110.392 đạt hiệu quả cao, vẫn sử dụng lao động cũ, thu tỷ đồng, trong đó khoản thoái tại Sabeco chiếm hút thêm lao động mới, tạo sản phẩm hàng hóa 3.436 tỷ đồng, thu về 109.965 tỷ đồng. chất lượng cao cho xã hội, đóng góp vào tăng Đối với thoái vốn của các tập đoàn, tổng công trưởng kinh tế và tăng thu cho ngân sách nhà ty, DNNN theo Đề án cơ cấu lại, tính đến hết quý nước. Đó cũng chính là những thành công lớn II năm 2019, các tập đoàn, tổng công ty, DNNN trong tái cấu trúc DNNN. thoái vốn với tổng giá 1.333 tỷ đồng, thu về 2.174 2.2. Hạn chế tỷ đồng. Lũy kế từ năm 2016 đến hết quý II năm Bên cạnh những kết quả đạt được trong cổ 2019, các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thực phần hóa và thoái vốn những năm qua, còn một hiện thoái 15.821 tỷ đồng, thu về 50.630 tỷ đồng. số hạn chế nhất định. Nhìn chung, tiến độ thực Các đơn vị có kết quả thoái vốn cao phải kể đến hiện thoái vốn được đánh giá là chưa đạt kế là Tập đoàn viễn thông quân đội Viettel, đã thoái hoạch đề ra. Theo Phó Thủ tướng Vương Đình được 3.062 tỷ đồng, thu về 3.540 tỷ đồng; Tổng Huệ thì “công việc này quá chậm trễ”, còn theo công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước Bộ Tài chính thì bên cạnh những mặt tích cực, SCIC, thoái được 1.448 tỷ đồng, thu về 4.100 công tác cổ phần hóa, thoái vốn hiện còn một số tỷ đồng; Tập đoàn Dầu khí quốc gia, thoái được hạn chế như các Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn 362 tỷ đồng, thu về 1.122 tỷ đồng. kinh tế, tổng công ty nhà nước chưa thực hiện Tổng số vốn đã thoái 6 tháng đầu năm 2019 là nghiêm túc, triển khai kế hoạch cổ phần hóa, 2.092 tỷ đồng, thu về 3.831 tỷ đồng. Lũy kế tổng thoái vốn, cơ cấu lại DNNN theo chỉ đạo của Thủ số thoái vốn từ năm 2016 đến hết quý II năm tướng Chính phủ và chấp hành chế độ báo cáo. 2019 là 24.157 tỷ đồng, thu về 169.787 tỷ đồng. Vai trò, nhận thức, trách nhiệm của người đứng Việc thực hiện kế hoạch bán vốn của các DN đầu DN, đơn vị còn chưa cao, chưa quyết liệt đổi còn nhiều tình trạng chuyển tiếp từ năm này qua mới hoạt động của DN, công khai, minh bạch, sang năm tiếp theo. Ví dụ, năm 2017 có 74/21 đúng quy định của pháp luật, đảm bảo nguyên Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 25
THOAÙI VOÁN DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC Soá 11 (196) - 2019 tắc thị trường, chống lợi ích nhóm trong cổ phần này là rất cần thiết cho việc đôn đốc đẩy nhanh hóa và thoái vốn nhà nước. quá trình cổ phần hóa, thoái vốn; phải xác định 2.3. Nguyên nhân rõ mục tiêu thoái vốn. Song hiện nhiều ngành, nhiều địa phương, nhiều DN còn lúng túng chưa Có thể khái quát sự chậm trễ này là do các biết cần bán phần vốn nhà nước theo phương nguyên nhân chính sau đây: thức nào để tránh thất thoát tài sản nhà nước. Việc ban hành các văn bản pháp luật có liên quan như về quy trình thoái vốn; về thẩm định 3. Một số giải pháp đẩy mạnh thoái vốn và định giá DN và tỷ lệ sở hữu vốn của các đối nhà nước tại DN tác nước ngoài. Trách nhiệm này thuộc về phía Để đẩy mạnh thoái vốn nhà nước tại các DN, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành cần thực hiện tốt một số giải pháp sau: văn bản. Thứ nhất, tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan + Về quy trình thoái vốn bắt buộc trước hết điểm, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đổi mới phát phải đấu giá công khai, chào bán cạnh tranh, nếu triển, tạo sự thống nhất cao trong toàn hệ thống không thành công thì cuối cùng sẽ được bán theo chính trị nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của giá thỏa thuận giữa bên mua và DN (bên bán). các cấp, các ngành, các DN và toàn thể người lao Việc “bán đấu giá công khai thì vai trò của các động trong các DNNN về công tác cổ phần hóa công ty tư vấn rất khó có vị trí đáng kể. Do vậy, và thoái vốn nhà nước tại DN. Từ đó có hành quy trình này không phù hợp với thông lệ quốc động quyết liệt hơn trong thực hiện cổ phần hóa tế, chẳng hạn như quá trình DD (Duediligence), và thoái vốn tại DNNN. không khớp vào quy trình đấu giá lần thứ nhất. Thứ hai, cần hoàn thiện kịp thời hệ thống Theo ông Lai, Phó tổng Giám đốc SCIC thì nhà pháp luật, khung khổ pháp lý về tổ chức quản đầu tư không thể yên lòng chi khoản tiền lớn khi lý và hoạt động của DNNN, các thể chế và quy mà chỉ dựa vào bản công bố thông tin của DN định phục vụ cho quá trình sắp xếp, cổ phần hóa, trong khi không được thông tin đúng nghĩa. Vì thoái vốn và tái cơ cấu DN nhà nước. Cụ thể, cần thế, “phải làm sao để quy trình bán vốn nhà nước xem xét rà soát và ban hành các luật sửa đổi, bổ xích gần hơn với thông lệ thị trường”. sung có liên quan đến DNNN; ban hành các quy + Về vấn đề thẩm định và định giá DN, còn định về quyền và trách nhiệm của các cơ quan nhiều thủ tục vướng mắc, gây khó khăn cho đại diện chủ sở hữu; rà soát, sửa đổi và bổ sung người mua trong việc quyết định, nhất là về đất các quy định về sắp xếp, xử lý tài sản công, tiền đai, nhiều khi không có cơ sở để định giá do các sử dụng đất, thu tiền thuê đất, thuê mặt nước gắn thủ tục đất đai của khá nhiều DN chưa đảm bảo với cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại các về pháp lý “có nhiều DN từ khi cổ phần hóa đến DN có vốn nhà nước. Đồng thời, ban hành các nay gần 15 năm nhưng giấy tờ đất, chỉ có mỗi văn bản hướng dẫn các nghị định của Chính phủ hợp đồng thuê đất hay chỉ có mỗi biên lai thu tiền trong việc đẩy mạnh tiến độ cổ phần hóa và thoái sử dụng đất” nên không thể định giá được. vốn nhà nước. + Về tỷ lệ sở hữu của các đối tác nước ngoài, do Thứ ba, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả các bị hạn chế bởi tỷ lệ này nên hạn chế nhiều đến tính thiết chế hiện có để hỗ trợ cơ cấu lại DNNN, cổ cạnh tranh và là rào cản lớn cho việc thành công phần hóa và thoái vốn nhà nước đầu tư vào DN. những thương vụ lớn khi mà khả năng về vốn của Nâng cao hiệu quả hoạt động của Ủy ban Quản các nhà đầu tư trong nước còn nhiều hạn chế. lý vốn nhà nước, Tổng công ty Đầu tư và kinh Vai trò, trách nhiệm và nhận thức của các doanh vốn nhà nước, Công ty quản lý tài sản của cấp, các ngành, các DN về công tác cổ phần các tổ chức tín dụng Việt Nam và Công ty mua hóa và thoái vốn. bán nợ Việt Nam. Thể hiện vai trò, trách nhiệm và nhận thức Thứ tư, nhanh chóng hoàn thiện tiêu chí phân của các cấp, các ngành, các DN trong vấn đề loại DNNN, để có cơ sở thúc đẩy triển khai các 26 Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn
Soá 11 (196) - 2019 THOAÙI VOÁN DOANH NGHIEÄP NHAØ NÖÔÙC đề án cổ phẩn hóa, thoái vốn theo kế hoạch đã yếu kém để giảm thiểu các dự án đầu tư không được phê duyệt và phục vụ cho việc thực hiện hiệu quả. các đề án mới trong thời gian tới. Thứ tám, các chủ sở hữu vốn nhà nước được Thứ năm, tiếp tục đẩy mạnh công tác cổ phần phân cấp quy định, thực hiện việc thoái vốn hóa, thoái vốn nhà nước theo kế hoạch đề ra. cần đảm bảo đúng quy định của nhà nước đã DNNN tập trung vào những lĩnh vực then chốt, ban hành, đảm bảo công khai, minh bạch, tối thiết yếu; những địa bàn quan trọng và quốc đa giá trị vốn nhà nước theo thị trường. Việc phòng, an ninh; những lĩnh vực mà DN thuộc các thoái vốn dưới mệnh giá, dưới giá trị sổ sách thành phần kinh tế khác không đầu tư. Cơ cấu lại kế toán phải đảm bảo nguyên tắc hạn chế tối đa DNNN cần được tiếp tục đẩy mạnh theo hướng tổn thất đầu tư. kiên quyết cổ phần hóa, bán vốn tại những DN Kết luận mà NN không cần nắm hoặc không cần giữ cổ Vấn đề thoái vốn DN đã và đang được nhiều phần vốn góp chi phối, kể cả những DN đang đối tượng khác nhau quan tâm với mục tiêu là kinh doanh có hiệu quả. Nhiệm vụ thoái vốn trên cơ sở lý luận về thoái vốn, thực trạng về nhà nước cần tuân thủ pháp luật, tôn trọng cơ thoái vốn trong những năm vừa qua để đề xuất chế thị trường, đảm bảo tính công khai và minh giải pháp mang tính khả thi nhằm đẩy nhanh và bạch, đồng thời phải bảo đảm vốn, tài sản của có hiệu quả quá trình thoái vốn nhà nước tại các Nhà nước được định giá đầy đủ và hợp lý (Nghị DN, tạo điều kiện bổ sung nguồn thu cho ngân quyết của Đại hội Đảng lần thứ XII). Các Bộ, sách nhà nước, thực hiện tái đầu tư và tập trung ngành, địa phương và DNNN cần quán triệt thực vốn cho những lĩnh vực kinh doanh có nhu cầu hiện đúng lộ trình, coi nhiệm vụ cổ phần hóa, cao; hạn chế sự liên đới của nhà nước vào hoạt thoái vốn nhà nước là nhiệm vụ trọng tâm, cần động sản xuất, tạo thuận lợi cho các nhà đầu tập trung và hoàn thành đúng đề án đã được phê tư tư nhân trong nước và các nhà đầu tư nước duyệt. Thực hiện xử lý nghiêm đối với lãnh đạo ngoài. Qua đó, nâng cao hơn nữa hiệu quả sản DN không thực hiện đúng hoặc thực hiện không xuất kinh doanh của DN nói riêng và nền kinh có hiệu quả tái cơ cấu và nhiệm vụ được giao tế nói chung. trong quản lý và điều hành gắn với việc thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước. Tài liệu tham khảo: Thứ sáu, đẩy mạnh việc minh bạch và công Hong, Sungmin, 2018, thesis “Divestment of State- khai thông tin theo thị trường và hội nhập quốc tế owned shares and firm performance: the case of Vietnam”, về hoạt động của DNNN và thông tin liên quan KDI School of Public Policy and Management. tới quá trình cổ phần hóa, bán vốn nhà nước tại Ths.Trịnh Đức Chiểu, “Giải pháp đẩy mạnh cổ phần các DNNN; các thông tin về DN cần phải được hóa, thoái vốn tại DN”, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương. rõ ràng, đầy đủ như loại hình hoạt động kinh http://cafef.vn/day-manh-thoai-von-nha-nuoc-thoi- doanh của DN; khả năng kinh doanh thực sự hay gian-toi-scic-cong-bo-danh-sach-108-doanh-nghiep-se- chỉ dựa vào lợi thế về đất đai và các ưu đãi khác, ban-co-phan-nam-2019-20190625094013156.chn chất lượng sản phẩm, thương hiệu của DN… Để http://baochinhphu.vn/Kinh-te/Thoai-von-doanh- nghiep-Nha-nuoc-Nhieu-ap-luc-moi/366416.vgp đáp ứng được điều này, nhất thiết sau cổ phần https://vietstock.vn/2019/09/thoai-von-nha-nuoc-vi- hóa, DN phải niêm yết trên thị trường chứng sao-nghen-746-704076.htm khoán. http://vpcp.chinhphu.vn/Home/Thu-tuong-chi- Thứ bảy, nâng cao hiệu quả quản lý và giám thi-day-manh-co-phan-hoa-thoai-von-nha-nuoc-tai- DN/20191/25242.vgp sát DNNN, tăng cường công tác thanh tra, kiểm http://vuongdinhhue.chinhphu.vn/Home/Co-phan-hoa- tra và giám sát đối với hoạt động của các tập Dung-phap-luat-nhung-phai-nhanh/20197/1248.vgp đoàn, tổng công ty nhà nước. Cần kiên quyết xử https://vietnamnews.vn/economy/449203/soe- lý những bất thường nhằm hạn chế xảy ra thua lỗ equitisation-needs-faster-pace.html trong hoạt động của DN; rà soát những tồn tại và Taïp chí nghieân cöùu Taøi chính keá toaùn 27