BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
NGUYỄN THỊ PHƯỢNG ANH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1
MUÏC LUÏC
Phaàn môû ñaàu ........................................................................................................ 1
Chöông 1: Lyù luaän cô baûn veà phöông thöùc tín duïng chöùng töø vaø ruûi ro................ 4
1. Giôùi thieäu veà phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø...................................6
1.1. Khaùi nieäm...................................................................................................6
1.2. Caùc beân lieân quan.......................................................................................7
1.3. Nhöõng quy ñònh quoác teá aùp duïng trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø
............................................................................................................................8
1.4. Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn tín duïng chöùng töø......................................9
1.4.1. Giai ñoaïn môû L/C (opening phase) ....................................................10
1.4.2. Giai ñoaïn thöïc hieän L/C (utilisation phase)........................................11
1.5. Phaân loaïi L/C...........................................................................................13
1.5.1. Phaân loaïi theo nghóa vuï vaø traùch nhieäm:............................................13
1.5.2. Phaân loaïi theo thôøi haïn thanh toaùn.....................................................13
1.5.3. Phaân loaïi theo phöông thöùc söû duïng..................................................14
2. Ruûi ro trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø.....................................................19
2.1. Khaùi nieäm ruûi ro ........................................................................................19
2.2. Ruûi ro trong phöông thöùc tín duïng chöùng töø..............................................20
2.2.1. Ruûi ro tín duïng....................................................................................20
2.2.2. Ruûi ro quoác gia....................................................................................20
2.2.3. Ruûi ro veà nhaø nhaäp khaåu ....................................................................20
2.2.4. Ruûi ro veà nhaø xuaát khaåu .....................................................................21
2.2.5. Ruûi ro veà ngaân haøng ...........................................................................21
2.2.6. Ruûi ro khaùc..........................................................................................21
Chöông 2: Thöïc traïng ruûi ro trong thanh toaùn haøng xuaát theo phöông thöùc tín
duïng chöùng töø taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ……………………………………………21
1. Tình hình thanh toaùn xuaát khaåu taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam ......22
1.1. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh ngaân haøng...........................................................22
1.2. Tình hình thanh toaùn xuaát khaåu.................................................................23
1.2.1. Moät soá thaønh töïu.................................................................................25
1.2.2. Nhöõng maët coøn haïn cheá......................................................................26
2. Quy trình nghieäp vuï thanh toaùn haøng xuaát theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø
taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam..............................................................26
2.1. Thoâng baùo L/C, xaùc nhaän L/C...................................................................26
2.2. Tieáp nhaän, kieåm tra vaø göûi chöùng töø ñoøi tieàn............................................27
2
2.3. Chieát khaáu chöùng töø ..................................................................................29
2.3.1.Chieát khaáu mieãn truy ñoøi:....................................................................29
2.3.2. Chieát khaáu truy ñoøi.............................................................................29
3. Nhöõng ruûi ro thöôøng gaëp trong thanh toaùn xuaát khaåu theo phöông thöùc tín duïng
chöùng töø................................................................................................................30
3.1. Ruûi ro trong quaù trình thoâng baùo L/C ........................................................31
3.2. Ruûi ro trong quaù trình thanh toaùn L/C .......................................................32
3.2.1. Ruûi ro ngay trong nhöõng ñieàu khoaûn, ñieàu kieän cuûa L/C...................32
3.2.2. Ruûi ro veà ngaân haøng môû .....................................................................36
3.2.3. Ruûi ro quoác gia, ruûi ro phaùp lyù............................................................37
3.2.4. Ruûi ro ngöôøi mua ................................................................................40
3.3. Ruûi ro trong vieäc xaùc nhaän L/C.................................................................41
3.4. Ruûi ro trong vieäc chieát khaáu chöùng töø.......................................................42
4. Nguyeân nhaân gaây neân ruûi ro cho NHTM Vieät Nam trong phöông thöùc tín duïng
chöùng töø................................................................................................................43
4.1. Do chính baûn thaân caùc NHTM Vieät Nam..................................................44
4.2. Do caùc ñoanh nghieäp xuaát khaåu Vieät Nam ...............................................44
4.3. Do moâi tröôøng kinh teá chính trò .................................................................45
Chöông 3: Giaûi phaùp haïn cheá ruûi ro trong thanh toaùn haøng xuaát theo phöông thöùc
tín duïng chöùng töø ……………………………………………………………………………………………………………………..46
1. Nhöõng giaûi phaùp ñoái vôùi baûn thaân caùc ngaân haøng .........................................47
1.1. Môû roäng quan heä ñaïi lyù.............................................................................47
1.2. Môû roäng quan heä khaùch haøng, höôùng daãn, tö vaán vaø hoã trôï nghieäp vuï....47
1.3.Naâng cao trình ñoä nghieäp vuï, thaùi ñoä laøm vieäc cuûa nhaân vieân..................50
1.4. Ñoåi môùi coâng ngheä vaø hoaøn thieän quy trình nghieäp vuï.............................51
1.5. Baùn vaø chuyeån ruûi ro.................................................................................55
1.6. Caùc bieän phaùp kinh doanh ngoaïi teä ñeå haïn cheá ruûi ro tyû giaù....................55
1.7. Phaùt trieån coâng taùc thu thaäp, löu tröõ, phaân tích thoâng tin vaø döï baùo, phoøng
ngöøa ruûi ro ........................................................................................................56
2. Nhöõng kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc vaø ngaân haøng nhaø nöôùc ñeå phaùt trieån xuaát
nhaäp khaåu vaø phaùt trieån thanh toaùn qua ngaân haøng.............................................58
2.1. Kieán nghò ñoái vôùi nhaø nöôùc.......................................................................58
2.3. Kieán nghò ñoái vôùi ngaân haøng nhaø nöôùc .....................................................59
Keát luaän
...............................................................................................................61
3
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU
1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi
Ñoái vôùi theá giôùi, Vieät Nam laø moät nöôùc ñang trong trong quaù trình phaùt
trieån. Chuùng ta coøn thua xa caùc nöôùc phaùt trieån vaø ngay caû nhöõng nöôùc laân caän
trong khu vöïc Asean. Do ñoù, khoâng ngöøng ñoåi môùi vaø phaùt trieån laø haønh ñoäng
caáp thieát ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch naøy.
Naêm 1986, thôøi kyø ñoåi môùi cuûa Vieät Nam baét ñaàu khôûi ñoäng, chuyeån ñoåi töø
neàn kinh teá chæ huy taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng. Trong chieán löôïc phaùt
trieån kinh teá cuûa quoác gia, xuaát nhaäp khaåu laø lónh vöïc ñöôïc quan taâm haøng ñaàu,
trong ñoù höôùng xuaát khaåu laø muïc tieâu cuûa taêng tröôûng. Töø khi ñoåi môùi ñeán nay,
kinh teá Vieät Nam khoâng ngöøng phaùt trieån, kim ngaïch xuaát khaåu khoâng ngöøng gia
taêng.
Xuaát khaåu gia taêng keùo theo doanh soá thanh toaùn xuaát khaåu taïi caùc ngaân
haøng thöông maïi gia taêng. Caùc ngaân haøng khoâng chæ giuùp cho caùc doanh nghieäp
xuaát khaåu hoaøn taát khaâu thanh toaùn cuûa hoaït ñoäng kinh doanh moät caùch thuaän lôïi
maø coøn hoã trôï ñaéc löïc cho doanh nghieäp trong vieäc taøi trôï voán cuõng nhö haïn cheá
ruûi ro trong kinh doanh.
Giöõa hai beân mua baùn caàn coù nhöõng phöông thöùc thanh toaùn phuø hôïp, thuaän
tieän cuõng nhö an toaøn cho caû hai beân. Coù raát nhieàu phöông thöùc thanh toaùn phoå
bieán nhö: nhôø thu (collection), ñoåi chöùng töø traû tieàn (CAD), ghi soå (open-
account), tín duïng chöùng töø,… Trong ñoù, phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng
töø laø phöông thöùc ñöôïc söû duïng roäng raõi, an toaøn vì coù söï cam keát traû tieàn cuûa
moät beân thöù ba laø ngaân haøng.
4
Phöông thöùc thanh toaùn naøy ñaõ phoå bieán treân theá giôùi töø raát laâu nhöng ñoái
vôùi ña soá caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam thì noù vaãn coøn töông ñoái môùi vì
trong thôøi kyø bao caáp thì nhieäm vuï thanh toaùn xuaát nhaäp khaåu ñöôïc nhaø nöôùc
giao cho moät ngaân haøng duy nhaát laø ngaân haøng Ngoaïi Thöông. Vì vaäy, khoâng ít
ruûi ro ñaõ phaùt sinh do söï thieáu am hieåu töôøng taän veà thoâng leä quoác teá cuûa caùc
ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
Hôn nöõa, khi caøng hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi thì caùc ngaân haøng
thöông maïi Vieät Nam phaûi ñoái ñaàu vôùi söï caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng nöôùc
ngoaøi daøy daïn kinh nghieäm, coâng ngheä hieän ñaïi vaø dòch vuï ña daïng.
Do ñoù, ñeå giaûm thieåu nhöõng ruûi ro cuõng nhö ñeå naâng cao naêng löïc caïnh
tranh, chaát löôïng dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu thì caùc ngaân haøng thuông maïi caàn
xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ruûi ro coù theå gaëp vaø ñeà ra nhöõng giaûi phaùp thích hôïp ñeå xöû
lyù nhöõng ruûi ro naøy. Ñoù chính laø lyù do ñeå toâi choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp haïn cheá ruûi
ro trong thanh toaùn haøng xuaát theo phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi caùc ngaân
haøng thöông maïi Vieät Nam” laøm luaän vaên thaïc só kinh teá cuûa mình.
2. Muïc tieâu nghieân cöùu
Vieäc nghieân cöùu ñeà taøi naøy nhaèm ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu sau:
Thöù nhaát, ñieàu tra veà thöïc traïng dòch vuï thanh toaùn xuaát khaåu taïi caùc ngaân
haøng thöông maïi Vieät Nam, nhöõng maët ñaït ñöôïc vaø nhöõng haïn cheá.
Thöù hai, xaùc ñònh ñöôïc nhöõng ruûi ro trong thanh toaùn haøng xuaát theo
phöông thöùc tín duïng chöùng töø taïi caùc ngaân haøng thöông maïi Vieät Nam.
Thöù ba, treân cô sôû xaùc ñònh vaø phaân tích nhöõng ruûi ro ñeå tìm ra nhöõng giaûi
phaùp haïn cheá ruûi ro vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông
maïi Vieät Nam.