1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THANH CHƯƠNG 3
------------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ BỒI
DƯỠNG HỌC SINH YẾU, KÉM MÔN TOÁN TRONG KỲ THI
TỐT NGHIỆP THPT Ở TRƯỜNG THANH CHƯƠNG 3
Lĩnh vực: Toán học
Tác giả: Nguyễn Thị Liên – Phan Thị Lý
Năm thực hiện: 2021-2022
2
PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Luật giáo dục có viết: “Phương pháp giáo dục phổ thông cần phát huy tính tích
cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp
học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng, vận dung kiến
thức, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Mục
tiêu của giáo dục phổ thông là phát triển toàn diện cho người học về đạo đức, trí
tuệ, thể chất, thẩm mỹ, có kỹ năng cơ bản, năng động sáng tạo, đáp ứng được trong
điều kiện hiện nay của đất nước. Sự nghiệp giáo dục đặt ra đối với nhà trường phổ
thông là đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài. Trước khi chú trọng bồi dưỡng
nhân tài, mỗi nhà trường cần phải quan tâm trước hết đến nhiệm vụ đào tạo nhân lực
nói chung. Nhân lực là yếu tố quyết định đến thành công và tiến bộ của mỗi quốc
gia. Để phát triển nguồn nhân lực có chất lượng trước hết cần chú trọng hoạt động
đổi mới giáo dục và đào tạo nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng
nhân tài góp phần tạo cơ sở, nền tảng vững chắc cho sự phát triển đất nước. Muốn
đào tạo được nguồn nhân lực có chất lượng đòi hỏi mỗi nhà trường không ngừng
nâng cao chất lượng giảng dạy của nhà giáo và chất lượng học tập của học sinh. Và
mục tiêu cuối cùng là nâng cao tỉ lệ đậu tốt nghiệp THPT cũng như đậu vào trường
ĐH, CĐ. Thước đo của sự thành công trong giáo dục phổ thông được phản ánh chính
là chất lượng đáp ứng chuẩn đầu ra hàng năm.
Trong những năm gần đây, nhằm giảm áp lực thi cử cho học sinh bậc THPT,
Bộ GD& ĐT đã chủ trương chỉ còn lại một kỳ thi tốt nghiệp THPT. Như vậy kì thi
THPT là một kì thi có tính chất vô cùng quan trọng đối với mỗi học sinh THPT, qua
đó đánh giá kết quả học tập trong thời gian dài của các em HS, đánh dấu kết thúc
cho một giai đoạn phổ thông để từ đó các em có thể tiếp tục lên bậc ĐH, CĐ hay
theo các ngành nghề. Do vậy, để đảm bảo cho các em HS lớp 12 có một kết quả tốt
nghiệp tốt, từng Sở, từng trường THPT đều dành một khoảng thời gian ôn tập nhằm
củng cố lại kiến thức trọng tâm, phương pháp, rèn luyện kĩ năng làm bài đạt hiệu
quả.
Đợt ôn tập là khoảng thời gian rất quan trọng, vô cùng quý báu cho học sinh
lớp 12. Nếu được tổ chức tốt, có kế hoạch cụ thể hợp lý, chắc chắn các em sẽ củng
cố, hệ thống hóa được kiến thức, đồng thời tạo cho các em sự tự tin, tâm lý vững
vàng trước áp lực thi cử, đó là điều thuận lợi cho các em vượt qua kì thi một cách
nhẹ nhàng, hiệu quả. Là những giáo viên lâu năm, có kinh nghiệm, qua nhiều năm
được giao phó nhiệm vụ ôn thi cho HS, chúng tôi rút ra trong quá trình dạy học để
thu được hiệu quả cao đòi hỏi người thầy phải nghiên cứu kĩ chương trình, bám sát
đối tượng học sinh, đưa ra phương pháp phù hợp với kiến thức cần truyền thụ cho
từng đối tượng học sinh. Cũng từ trong quá trình thực hiện, chúng tôi trăn trở nhiều
nhất vấn là đối tượng học sinh yếu, kém. Và đây cũng chính là lí do chúng tôi lựa
3
chọn đề tài: “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả bồi dưỡng học sinh yếu, kém
môn Toán trong kì thi tốt nghiệp THPT ở trường THPT Thanh Chương 3”.
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Tìm hiểu đối tượng học sinh yếu kém, nghiên cứu và đưa ra các giải pháp
trong việc tổ chức dạy học ôn tập, xây dựng, thiết kế các câu hỏi, bài tập theo chủ
đề phù hợp với đối tượng học sinh nhằm tìm ra các biện pháp nâng cao hiệu quả ôn
tập cho HS yếu kém môn Toán trong kì thi tốt nghiệp THPT.
3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Khảo sát tình hình học sinh yếu kém môn Toán ở các lớp 12.
- Nghiên cứu thực trạng dạy học môn Toán trên địa bàn bản thân giảng dạy.
- Đề xuất các giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả dạy học ôn tập môn Toán
THPT cho học sinh yếu kém lớp 12.
4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
- Các HS lớp 12 có học lực yếu kém
- Các biện pháp ôn tập có hiệu quả cho HS yếu kém.
- Các kiến thức Toán thuộc các chủ đề thi tốt nghiệp THPT.
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
- Phương pháp nghiên cứu lí luận: Các phương pháp đổi mới dạy học đem lại
hiệu quả đối với đối tượng HS yếu kém.
- Phương pháp điều tra thực tế: Thu thập thông tin qua việc điều tra, quan sát
tình hình dạy học của các trường THPT trên địa bàn, trao đổi ý kiến, thăm dò GV và
HS trong việc sử dụng các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả ôn tập môn Toán cho
HS, đặc biệt là HS yếu kém.
- Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Đề tài đã được triển khai, áp dụng và thu
được hiệu quả đối với các đối tượng học sinh yếu kém khối lớp 12 trường THPT
Thanh Chương 3 năm học 2020-2021.
6. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài chia sẻ các giải pháp tích cực để nâng cao hiệu quả ôn tập môn Toán cho
học sinh yếu kém, góp phần nâng cao chất lương giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
Nét mới của đề tài là cách làm mới trong công tác tổ chức và dạy học cho đối tượng
học sinh nói trên trong kì thi THPT lần đầu tiên được áp dụng tại trường nhóm tác
giả giảng dạy.
Đề tài thành công là tài liệu tham khảo cho GV và HS ôn tập có hiệu quả trong
kỳ thi tốt nghiệp THPT.
4
PHẦN II. NỘI DUNG
1. CƠ SỞ KHOA HỌC
1.1. Cơ sở lí luận
Một trong những quan điểm để xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông nói
chung và Chương trình Toán 2018 nói riêng là dạy học phân hóa. Mỗi học sinh có
một năng lực nhận thức, phong cách học khác nhau (Armstrong, 2009; Della Vedova
2002). Dạy học phân hóa cho phép “tối ưu hóa’’ yếu tố cá nhân cho người học
(Bravmann S, 2004; Dana T J, 2002). Nói chung dạy học phân hóa được xem như
là một cách tiếp cận, nguyên tắc hay là một PPDH mà ở đó, quá trình điều chỉnh nội
dung dạy học, kế hoạch dạy học và môi trường nhằm đáp ứng được nhu cầu học tập
đa dạng của tất cả học sinh( Đặng Thành Hưng, 2005; Lê Thị Thu Hương, 2012); và
để dạy học phân hóa, GV chia HS thành nhóm đối tượng khác nhau theo trình độ
học vấn, năng lực nhận thức, khả năng tư duy, nhu cầu học tập…Như vậy dạy học
phân hóa là quan điểm mà ở đó GV điều chỉnh quá trình dạy học sao cho phù hợp
với từng cá nhân hoặc nhóm HS nhằm phát triển tối đa năng lực học tập của mỗi học
sinh.
Việc đổi mới phương pháp dạy học nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng cần
được thực hiện trên cơ sở phân hóa đối tượng, các căn cứ về điều kiện, loại hình
năng lực và phẩm chất cần phát triển ở người học để từ đó lựa chọn các hình thức tổ
chức dạy học phù hợp. Tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo và ứng dụng
công nghệ thông tin, truyền thông trong tổ chức dạy học thông qua việc sử dụng các
mô hình học tập kết hợp giữa lớp học truyền thống và lớp học trực tuyến; cùng với
việc việc tổ chức cho người học thực hiện các nhiệm vụ học tập trên lớp, coi trọng
giao nhiệm vụ và hướng dẫn việc học ở nhà, ở ngoài nhà trường, tăng cường các
hoạt động giao lưu, hợp tác nhằm thúc đẩy hứng thú học tập, rèn luyện thói quen,
khả năng tự học, vận dụng hiệu quả những kiến thức kỹ năng đã tích lũy được để
phát triển con người toàn diện ở “nền công nghiệp 4.0’’ (Bộ trưởng GD và ĐT
Phùng Xuân Nhạ-ASEM 2017)
1.2. Cơ sở thực tiễn
1.2.1. Học sinh yếu kém, khó khăn trong học tập
Học sinh yếu kém, học sinh gặp khó khăn trong học tập là những HS phát triển
không bình thường về năng lực nhận thức, học kém không theo kịp chương trình và
các bạn trong lớp biểu hiện ở các dấu hiệu cơ bản sau:
- Động cơ học tập lệch lạc, mờ nhạt, thui chột.
- Tri thức môn học phiến diện, hẫng hụt, tụt hậu so với bạn bè và so với yêu
cầu, kĩ năng thực hành yếu hoặc di chuyển sang lĩnh vực hoạt động theo động cơ
ngoài việc học tập. Kết quả học tập thất thường, yếu kém và không có độ tin cậy.
5
- Thái độ học tập tiêu cực, chán ghét, không ham thích những hoạt động học
tập. Từ đó dẫn đến hành vi tiêu cực, gian dối, đối phó. Hay tìm mọi lí do để bỏ học,
trốn tiết…
1.2.2. Giáo dục học sinh yếu kém
- Giáo dục học sinh yếu kém là quá trình tác động của những người làm công
tác giáo dục tới đối tượng HS có trình độ chưa đạt tiêu chuẩn giáo dục theo giai đoạn
đặt ra.
- Đối với HS yếu kém thì trong quá trình hình thành và phát triển đã có những
biểu hiện không bình thường về thể chất, tinh thần, trí tuệ, đạo đức. Các em rất cần
được sự quan tâm giúp đỡ của nhà trường- gia đình- xã hội. Vì vậy giáo dục HS yếu
kém trước hết là quan tâm, chăm sóc, bồi dưỡng nhân cách cho người học, hướng
dẫn các em có phương pháp học đúng đắn, động viên, khuyến khích các em có hưng
thú, niềm tin trong học tập.
1.2.3. Ôn tập môn Toán cho học sinh yếu kém
Toán học là một môn khoa học có tính tư duy và trừu tượng, đòi hỏi tính hệ
thống, logic. Để giải quyết một bài toán cần phải có một hệ thống kiến thức nhất
định nào đó, cùng các kĩ năng và các phương pháp giải toán tương ứng, đặc biệt là
khả năng tư duy, phân tích tổng hợp suy luận Toán học. Đối với tiết ôn thi tốt nghiệp
THPT cho HS yếu kém, cần đặt ra mục tiêu củng cố những kiến thức kĩ năng cơ bản
theo yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng của chương trình Toán THPT mà các em bị
hổng. Các buổi ôn tập sau phải có sự củng cố lại kiến thức đã học trước đó và tập
trung chủ yếu bổ sung kiến thức lí thuyết cơ bản và kĩ năng thực hành. Căn cứ vào
chuẩn kiến thức kĩ năng của từng chủ đề, GV thiết kế xây dựng hệ thống bài bập phù
hợp giúp HS yếu kém tiếp thu kiến thức và áp dụng giải được các bài toán vừa sức
với các em.
2. THỰC TRẠNG
2.1. Thực trạng trước khi áp dụng đề tài
Tỷ lệ đậu tốt nghiệp của Trường THPT Thanh Chương 3 qua các năm trước:
Năm Số thí sinh dự thi Số thí sinh đậ
u
TN
Tỷ lệ
2019 379 373 98,42%
2020 353 348 98,58%
Bên cạnh các em đạt điểm cao, còn có một bộ phận học sinh yếu kém, vì điểm
liệt, điểm thấp (trong đó có môn Toán) mà không được công nhận tốt nghiệp.