Luận văn Thạc sĩ Quản lý xây dựng: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước các dự án đầu tư xây dựng tại Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bình Thuận

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tác giả. Các kết quả

nghiên cứu và các kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một

nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã

được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định.

Tác giả luận văn

Giáp Hà Bắc

i

LỜI CÁM ƠN

Trong quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp cao học, được sự giúp đõ của

các thầy, cô giáo trường Đại học Thủy Lợi và sự nỗ lực của bản thân. Đến nay,

tác giả đã hoàn thành luận văn thạc sĩ với đề tài “Một số giải pháp nâng cao hiệu

quả quản lý nhà nước các dự án đầu tư xây dựng tại Công ty TNHH MTV khai thác

công trình thủy lợi tỉnh Bình Thuận”, chuyên ngành Quản lý xây dựng.

Tác giả bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS Vũ Thanh Te đã hướng

dẫn, chỉ bảo tận tình và cung cấp các kiến thức khoa học cần thiết trong quá trình

thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo thuộc Bộ môn Công

nghệ và Quản lý xây dựng – khoa Công trình cùng các thầy, cô giáo thuộc các bộ

môn khoa Kinh tế và Quản lý, phòng Đào tạo Đại học & sau Đại học Trường đại

học Thủy Lợi đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành Luận văn thạc

sĩ của mình.

Do trình độ, kinh nghiệm cũng như thời gian nghiên cứu còn hạn chế nên luận văn

khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng

góp của quý độc giả.

Xin trân trọng cảm ơn!

ii

MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................. 1 2. Mục đích của đề tài ......................................................................................... 3 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................. 3 4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu .................................................. 4 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 4 6. Dự kiến kết quả đạt được ............................................................................... 4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG ................................................................................................................... 6 1.1 Tổng quan về dự án và quản lý dự án. ........................................................ 6 1.1.1 Khái niệm về dự án và quản lý dự án đầu tư xây dựng ....................................... 6 1.1.2 Vai trò của quản lý dự án đầu tư xây dựng.......................................................... 8 1.1.3 Tình hình quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Việt Nam ....................................... 9 1.1.3.1 Quản lý nhà nước trong hoạt động xây dựng ...................................................... 9 1.1.3.2 Những bất cập trong công tác quản lý dự án xây dựng .................................... 11 1.2 Tổng quan về chất lượng quản lý dự án đầu tư xây dựng hiện nay ở Việt Nam ................................................................................................................... 13 1.2.1 Những kết quả đã đạt được ................................................................................. 16 1.2.2 Những tồn tại cần khắc phục .............................................................................. 17 1.3 Chất lượng quản lý các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận .................................................................................................................. 23 1.3.1 Tổng quan về tỉnh Bình Thuận .......................................................................... 23 1.3.2 Thực trạng về chất lượng quản lý các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận ................................................................................................................... 24 1.3.3 Những vấn đề đặt ra. ........................................................................................... 31 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ PHÁP LÝ VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH ................................................. 33 2.1 Cơ sở pháp lý và các quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ................................................................................................................... 33 2.1.1 Các văn bản pháp quy về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình33 2.1.2 Các tiêu chuẩn, quy chuẩn về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công ...................................................................................................................... 34 trình 2.1.2.1 Định nghĩa quy chuẩn xây dựng và tiêu chuẩn xây dựng. ................................ 34 2.1.2.2 Thẩm quyền ban hành quy chuẩn, TCXD và tiêu chuẩn công trình. ................ 35 2.2 Cơ sở khoa học về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. .............. 36 2.2.1 Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình. ................................................... 37 2.2.1.1 Theo quy mô và tính chất ................................................................................... 37 2.2.1.2 Theo nguồn vốn đầu tư ...................................................................................... 39 2.2.2 Chức năng, mục đích của quản lý dự án .............................................................. 40 2.2.2.1 Chức năng của quản lý dự án ............................................................................ 40

iii

2.2.2.2 Mục đích của quản lý dự án .............................................................................. 41 2.3 Phân tích những nội dung cơ bản của công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. ................................................................................................ 41 2.3.1 Quản lý chi phí dự án .......................................................................................... 42 2.3.2 Quản lý chất lượng công trình ............................................................................ 42 2.3.3 Quản lý tiến độ xây dựng công trình .................................................................. 43 2.3.4 Quản lý an toàn lao động trên công trường ....................................................... 44 2.3.5 Quản lý môi trường xây dựng ............................................................................. 45 2.4 Các hình thức quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. ..................... 45 2.4.1 Các hình thức quản lý dự án theo từng giai đoạn ............................................. 46 2.4.2 Các hình thức quản lý dự án theo góc độ quản lý và tổ chức ........................... 46 2.4.3 Các hình thức quản lý dự án theo các công việc chủ yếu ................................. 46 2.4.4 Các hình thức quản lý dự án theo chủ quan hoặc khách quan ........................ 47 2.4.4.1 Chủ đầu tư trực tiếp quản lý dự án ................................................................... 47 2.4.4.2 Chủ đầu tư thuê tổ chức tư vấn quản lý điều hành dự án ................................. 48 2.5 Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình. .......................................................................................................... 49 2.5.1 Nhân tố chủ quan: ............................................................................................... 49 2.5.1.1 Mô hình quản lý chất lượng .............................................................................. 49 2.5.1.2 Năng lực của Chủ đầu tư ................................................................................... 50 2.5.1.3 Năng lực của các đơn vị tư vấn thiết kế, thẩm tra............................................. 50 2.5.1.4 Năng lực của nhà thầu thi công ........................................................................ 51 2.5.1.5 Năng lực của các đơn vị tư vấn giám sát, kiểm định chất lượng ...................... 52 2.5.2 Nhân tố khách quan ............................................................................................ 52 2.5.2.1 Các văn bản pháp quy và quy chuẩn, tiêu chuẩn áp dụng ................................ 52 2.5.2.2 Điều kiện tự nhiên của dự án đầu tư ................................................................. 53 2.5.2.3 Quy mô và đặc điểm kết cấu công trình ............................................................ 54 2.5.2.4 Các vật liệu sử dụng và công nghệ thi công mới .............................................. 54 Kết luận chương 2 ............................................................................................. 56 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG TẠI CÔNG TY TNHH MTV KHAI THÁC CÔNG TRÌNH THỦY LỢI TỈNH BÌNH THUẬN. ......................... 58 3.1 Giới thiệu về ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHH MTV khai thác công trình Thủy lợi tỉnh Bình Thuận. ............................................ 58 3.2. Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý dự án tại ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV khai thác công trình Thủy Lợi Tỉnh Bình Thuận. .............................................................................................. 61 3.2.1. Tình hình thực hiện các dự án tại Ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHH MTV khai thác công trình Thủy lợi tỉnh Bình Thuận: .................................. 61 3.2.2. Thực trạng công tác quản lý dự án tại ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV khai thác công trình Thủy Lợi Tỉnh Bình Thuận. ............................ 64

iv

3.2.3. Những kết quả đạt được công tác quản lý dự án tại ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV khai thác công trình Thủy Lợi Tỉnh Bình Thuận. ....... 65 3.2.4. Những tồn tại trong công tác quản lý dự án tại ban quản lý dự án đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV khai thác công trình Thủy Lợi Tỉnh Bình Thuận. ....... 66 3.3. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án tại Công ty TNHH MTV khai thác công trình thủy lợi tỉnh Bình Thuận ......... 74 3.3.1. Giải pháp bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách ............................................ 74 3.3.2. Hoàn thiện mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ..................... 75 3.3.3. Giải pháp đề xuất, lựa chọn dự án phù hợp, hiệu quả cao để thực hiện ........ 77 3.3.4. Giải pháp đào tạo nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý dự án .............. 78 3.3.5. Giải pháp huy động, phân bổ và sử dụng vốn đầu tư ....................................... 79 3.3.6. Giải pháp tăng cường công tác quản lý chi phí dự án ..................................... 79 3.3.7. Giải pháp tăng cường công tác quản lý chất lượng công trình ....................... 81 3.3.8. Giải pháp lập và quản lý tiến độ dự án .............................................................. 82 3.3.9. Nâng cao năng lực Ban quản lý dự án .............................................................. 83 Kết luận chương 3. ............................................................................................ 84 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..................................................................................... 86 1. Kết luận: ......................................................................................................... 86 2. Kiến nghị: ....................................................................................................... 87 DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................... 88

v

DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1. Các yếu tố cấu thành nên dự án xây dựng ....................................................... 7 Hình 1.2. Năm quá trình của một dự án xây dựng đơn giản ........................................... 8 Hình 1.3. Chi phí xây dựng đường cao tốc. Triệu USD/Km ......................................... 21 Hình 1.4. Bản đồ vị trí tỉnh Bình Thuận ........................................................................ 23 Hình 2.1. Sơ đồ văn bản quy phạm pháp luật ............................................................... 34 Hình 2.2. Hình thức chủ đầu tư tự quản lý dự án .......................................................... 48 Hình 2.3. Hình thức chủ đầu tư thuê tư vấn quản lý dự án ........................................... 48 Hình 2.4. Thép trong kho được xếp cẩn thận để bảo quản tránh bị gỉ sét do nắng mư . 54 Hình 2.5. Khắc phục sự cố vỡ đường ống nước Sông Đà ............................................. 55 Hình 2.6. Thi công bê tông đập lăn (RCC) Thủy điện Sơn La...................................... 56 Hình 3.1. Đầu mối hồ Sông Quao huyện Hàm Thuận Bắc ........................................... 61 Hình 3.2. Đầu mối Đập dâng Tà Pao huyện Tánh Linh ............................................... 61 Hình 3.3. Đầu mối hồ chứa nước Sông Lòng Sông huyện Tuy Phong ........................ 62 Hình 3.4. Kênh tiếp nước 812 – Châu Tá ...................................................................... 62

DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1.1. Một số điểm chưa phù hợp của hệ thống văn bản xây dựng ................... 17 Bảng 1.2. Thời gian ban hành một số văn bản pháp luật về xây dựng .................... 18 Bảng 1.3. Một số dự án PMU18 được giao thực hiện ............................................... 19 Bảng 3.1. Các dự án đã hoàn thành và đưa vào sử dụng ............................................... 59 Bảng 3.2. Các dự án đang thực hiện trong những năm gần đây .................................... 60 Bảng 3.3. Bảng tổng mức đầu tư và giá trị thanh quyết toán của một số dự án ............ 64

CÁC TỪ VIẾT TẮT

CLCT: Chất lượng công trình QLDA: Quản lý dự án XDCB: Xây dựng cơ bản

vi

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài:

- Tỉnh Bình Thuận là tỉnh cực nam của vùng Duyên hải Nam Trung bộ. Phía bắc giáp

tỉnh Lâm Đồng và tỉnh Ninh Thuận, phía tây giáp tỉnh Đồng Nai, tây nam giáp tỉnh Bà

Rịa - Vũng Tàu, phía đông và đông nam giáp biển Đông, là Tỉnh nằm trong vùng nhiệt

đới gió mùa cận xích đạo, nhiều nắng, nhiều gió, không có mùa đông và khô hạn nhất

cả nước với hai mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng 11

đến tháng 4 năm sau. Cùng một thời điểm trên địa bàn có nơi thừa nước, có nơi thiếu

nước trầm trọng, một số nơi thường xuyên hạn hán vào mùa khô gây ảnh hưởng cho

sản xuất và sinh hoạt. Có thể chia thành một số khu vực địa lý.

- Vùng ven biển phía đông gồm huyện Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc và

Đông Bắc thành phố Phan Thiết lượng mưa ít, thiếu độ ẩm và khô hạn nhất tỉnh có

khoảng 70.000 ha đất khô hạn thiếu nước thích họp chuyên cây trồng và vật nuôi có

năng suất cao khi giải quyết được nguồn nước tưới.

- Vùng giữa theo hướng Tây Bắc - Đông Nam phạm vi phía Tây gồm huyện Bắc Bình,

Phan Thiết, Hàm Thuận Nam và Hàm Tân lượng mưa không ổn định, đất đai tương

đối khá nhiều, thích hợp để phát triển cây công nghiệp ngắn ngày.

- Vùng hạ lưu Sông La Ngà là bộ phận lưu vực sông nằm trong ranh giới của tỉnh là 2

huyện Tánh Linh và Đức Linh có nền nhiệt độ thấp hơn, lượng mưa cao, đất đai khá

tốt phát triển nông nghiệp phong phú.

- Trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có nhiều hệ thống thuỷ nông lớn, nhỏ với hơn 500 hồ

chứa nước, 340 đập dâng nước, 200 trạm bơm điện, hơn 5.000 km kênh mương (trong

đó hơn 3200 km kênh mương đã được kiên cố); Có gần 5.000 ha nước mặt ao, hồ giữ

nước và nuôi trông thuỷ sản. Hàng năm hệ thống này phục vụ tưới cho hơn 150.000 ha

diện tích cây trồng, cấp nước cho công nghiệp, kinh tế - xã hội và phục vụ nước dân

sinh trên địa bàn tỉnh.

- Bình Thuận là tỉnh có số lượng công trình thủy lợi rất lớn (hồ chứa, đập dâng… ),

trong đó có không ít các công trình được xây dựng từ lâu vì thế hàng năm số lượng

công trình bị hư hỏng, xuống cấp là rất lớn.Nên nhu cầu tu sửa, nâng cấp đòi hỏi rất

1

nhiều kinh phí nhưng sự đáp ứng về nguồn vốn rất có hạn. Từ những lý do nêu trên

nhiều công trình hồ chứa, kênh mương, đập dâng… đã có quy hoạch, kế hoạch (nhất là

các hồ do địa phương quản lý) nhưng chưa được đầu tư, gây khó khăn về nguồn nước.

- Sau khi thực hiện Nghị quyết 11NQ/CP ngày 24/02/2011 cuả Chính phủ về kiềm chế

lạm phát, Chỉ Thị 1792/CP ngày 15/10/2011 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường

quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu, có rất nhiều công trình,

trong đó có các công trình trọng điểm phải giãn tiến độ, phân kỳ đầu tư và thiếu vốn

nên tiến độ chậm, như dự án Kênh tiếp nước Biển Lạc - Hàm Tân, Hệ thống kênh

Chính Bắc, Chính Nam của hệ thống Đập dâng Tà Pao, Hồ sông Móng, Hồ Sông Dinh

3..., làm ảnh hưởng đến hiệu quả dự án.

- Một số công trình hồ, đập do một số ban ngành địa phương, làm chủ đầu tư có chất

lượng không đảm bảo do từ khâu thiết kế, thẩm định, thi công, giám sát không được

chặt chẽ dẫn đến một số công trình chất lượng không tốt phải gia cố sửa chữa, mặt

khác năng lực một số Ban quản lý dự án Xí nghiệp khai thác công trình còn nhiều hạn

chế; việc kiểm tra, giám sát các dự án thủy lợi chưa được thường xuyên.

Để từng bước nâng cấp chất lượng hệ thống công trình thủy lợi cần tập trung thực

hiện các nhiệm vụ sau:

- Tiến hành rà soát, bổ sung và điều chỉnh các quy hoạch đã lập, bao gồm quy hoạch

chung, các quy hoạch chi tiết vùng, hệ thống thủy lợi, trong đó có xét đến điều kiện

biến đổi khí hậu và nước biển dâng. Cụ thể hoá quy hoạch bằng các kế hoạch đầu tư,

chủ trương đầu tư hàng năm.

- Tiếp tục kiến nghị với Tỉnh làm việc với Chính phủ và các Bộ, ngành TW, các tổ

chức quốc tế để bố trí nguồn vốn kịp thời cho các công trình thủy lợi trọng yếu đang

triển khai thi công, trong đó cơ cấu nguồn vốn theo hướng: Ngân sách Trung ương và

các tổ chức Quốc tế đầu tư toàn bộ các công trình, các hệ thống thủy lợi, các công

trình có nguồn vốn lớn. Ngân sách Trung ương và ngân sách tỉnh theo kế hoạch hàng

năm để nâng cấp và xây dựng mới các công trình quy mô vừa. Ngân sách huyện, xã,

đóng góp của các doanh nghiệp, nhân dân vùng hưởng lợi để sửa chữa và xây dựng

các công trình thủy lợi nhỏ nhất là các hệ thống kênh nhánh.

2

- Tăng cường quản lý nhà nước về lĩnh vực đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi

theo Nghị định 15/2013/NĐ-CP về quản lý chất lượng công trình xây dựng, giám sát

chặt chẽ quy trình thực hiện dự án từ khâu lập chủ trương đầu tư đến nghiệm thu dự

án, kể cả đưa công trình vào sử dụng ... để nâng cao năng suất thiết kế cũng như chất

lượng và đảm bảo an toàn công trình.

- Để thực hiện tốt các nội dung trên, Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và PTNT, UBND

tỉnh Bình Thuận, đã giao cho Sở Nông nghiệp và PTNT làm chủ đầu tư tổ chức thực

hiện và triển khai các dự án; trong đó Ban QLDA đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV

khai thác công trình Thủy lợi Bình Thuận là đơn vị quản lý chuyên ngành giúp Sở

Nông nghiệp và PTNT của tỉnh trong lĩnh vực quản lý một số dự án thủy lợi. Từng

bước đảm bảo an toàn trong công tác phòng chống lũ bão và đảm bảo việc tích nước

tưới phục vụ sản xuất, dân sinh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, an sinh xã hội

của địa phương.

Tuy nhiên với một khối lượng công việc lớn và vô cùng quan trọng như vậy, để hoàn

thành và đáp ứng được mục tiêu đề ra, thì cần phải có những giải pháp cụ thể, mạnh

mẽ và hiệu quả hơn nữa trong công tác quản lý các dự án đầu tư xây dựng các công

trình thủy lợi trên địa bàn của Tỉnh Bình Thuận. Từ những lý do trên tác giả chọn đề

tài “Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước các dự án đầu tư xây

dựng tại Công ty TNHH MTV khai thác công trình Thủy lợi tỉnh Bình Thuận ”

làm luận văn tốt nghiệp cho mình.

2. Mục đích của đề tài:

Luận văn được thực hiện nhằm mục đích đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả

công tác quản lý nhà nước trong việc quản lý các dự án đầu tư xây dựng các công trình

thủy lợi tại Ban QLDA đầu tư XDCB Công ty TNHHMTV khai thác công trình Thủy

Lợi Tỉnh Bình Thuận, góp phần hoàn thành chiến lược Quốc gia về phòng chống và

giảm nhẹ thiên tai trong điều kiện biến đổi khí hậu.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng nghiện cứu của đề tài là Công tác quản lý nhà nước các dự án thủy lợi do

Công ty TNHH MTV khai thác công trình Thủy lợi tỉnh Bình Thuận quản lý.

3

Phạm vi nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu các Công tác quản lý nhà nước trong

việc quản lý các dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi, sử dụng vốn ngân sách,

trên địa bàn tỉnh Bình Thuận trong thời gian qua, và tầm nhìn tới năm 2025.

4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu:

Để đạt được mục tiêu nghiên cứu, tác giả luận văn đã dựa trên cách tiếp cận cơ sở lý

luận về khoa học quản lý dự án và những quy định hiện hành của hệ thống văn bản

pháp luật trong lĩnh vực này. Đồng thời luận văn cũng sử dụng phép phân tích duy vật

biện chứng để phân tích, đề xuất các giải pháp mục tiêu.

Luận văn đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu phù hợp với đối tượng và nội dung

nghiên cứu trong điều kiện Việt Nam, đó là: Phương pháp điều tra, khảo sát thực tế;

Phương pháp phân tích, so sánh; và một số phương pháp kết hợp khác.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài:

Ý nghĩa khoa học của đề tài: Đã hệ thống và hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý dự án

đầu tư xây dựng công trình và đề xuất được các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính

ứng dụng trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý các dự án đầu tư cho loại hình

công trình quan trọng quốc gia - công trình thủy lợi.

Ý nghĩa thực tiễn của đề tài: Nâng cao năng lực quản lý nhà nước trong việc quản lý

các dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi, sử dụng vốn ngân sách trên địa bàn tỉnh

Bình Thuận.

6. Dự kiến kết quả đạt được:

- Luận văn hệ thống hóa và hoàn thiện nâng cao cơ sở lý luận về công tác quản lý nhà

nước trong việc quản lý chất lượng dự án đầu tư xây dựng nói chung và công tác quản

lý dự án đầu tư xây dựng công trình thủy lợi nói nói riêng;

- Phân tích và đánh giá một cách toàn diện, đầy đủ, khách quan thực tiễn về công tác

quản lý nhà nước trong việc quản lý các dự án đầu tư xây dựng các công trình thủy lợi

trên địa bàn tỉnh Bình Thuận trong thời gian qua. Ghi nhận những thành tựu và những

mặt còn hạn chế trong công tác này, đặc biệt là về phương diện tính hiệu quả của công

tác quản lý dự án.

4

- Đề xuất một số giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi cao và phù hợp với điều

kiện thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng các

công trình thủy lợi tỉnh Bình Thuận, tầm nhìn tới năm 2025.

5

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CÁC DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG

1.1 Tổng quan về dự án và quản lý dự án

1.1.1 Khái niệm về dự án và quản lý dự án đầu tư xây dựng

Theo Luật xây dựng 2014:“ Dự án đầu tư xây dựng công trình là tập hợp các đề xuất

có liên quan đến việc bỏ vốn để xây dựng mới, sửa chữa, cải tạo công trình xây dựng

nhằm phát triển nâng cao chất lượng công trình hoặc sản phẩm, dịch vụ trong thời hạn

và chi phí xác định”.

Theo Ngân hàng thế giới: “Dự án đầu tư là tổng thể các chính sách, hoạt động và chi

phí liên quan với nhau được hoạch định nhằm đạt được những mục tiêu nào đó trong

một thời gian nhất định”

Theo Viện Nghiên cứu Quản lý dự án Quốc tế (PMI): “Dự án là việc thực hiện một

mục đích hay nhiệm vụ công việc nào đó dưới sự ràng buộc về yêu cầu và nguồn vật

chất đã định. Thông qua việc thực hiện dự án để cuối cùng đạt được mục tiêu nhất

định đã đề ra và kết quả của nó có thể là một sản phẩm hay một dịch vụ”.

Như vậy có nhiều cách hiểu khác nhau về dự án, nhưng các dự án có nhiều đặc điểm

chung như:

- Các dự án đều được thực hiện bởi con người;

- Bị ràng buộc bởi các nguồn lực: con người, tài nguyên;

- Được hoạch định, được thực hiện và được kiểm soát.

Như vậy có thể biểu diễn dự án bằng công thức sau:

SẢN PHẨM DUY NHẤT

= KẾ HOẠCH + CHI PHÍ + THỜI GIAN DỰ ÁN

(Vật chất, tinh thần, dịch vụ)

Có thể hiểu dự án xây dựng bao gồm hai nội dung là hoạt động đầu tư và hoạt động

xây dựng. Nhưng do đặc điểm của các dự án xây dựng bao giờ cũng yêu cầu có một

diện tích nhất định, ở một địa điểm nhất định (bao gồm đất, khoảng không, mặt nước,

mặt biển và thềm lục địa) do đó có thể biểu diễn dự án xây dựng như Hình 1.1:

6 Dự án xây dựng

Đất

Tiền

Thời gian

Kế hoạch

Công trình xây dựng

Hình 1.1 Các yếu tố cấu thành nên dự án xây dựng

Dựa vào Hình 1.1 có thể thấy đặc điểm một dự án xây dựng bao gồm các vấn đề sau:

Kế hoạch: Tính kế hoạch được thể hiện rõ qua các mục đích được xác định, các mục

đích này phải được cụ thể hóa thành các mục tiêu và dự án chỉ hoàn thành khi các mục

tiêu cụ thể đã đạt được.

Tiền: Đó chính là sự bỏ vốn để xây dựng công trình; Nếu coi phần “kế hoạch của dự

án” là phần tinh thần, thì “tiền” được coi là phần vật chất có tính quyết định sự thành

công của dự án.

Thời gian: Thời gian rất cần thiết để thực hiện dự án, nhưng thời gian còn đồng nghĩa

với cơ hội của dự án. Đây cũng là một đặc điểm rất quan trọng cần được quan tâm.

Đất: Đất cũng là một yếu tố vật chất hết sức quan trọng. Đây là một tài nguyên đặc

biệt quý hiếm. Đất ngoài các giá trị về địa chất, còn có giá trị về vị trí, địa lý, kinh tế,

môi trường, xã hội… Vì vậy, quy hoạch, khai thác và sử dụng đất cho các dự án xây

dựng có những yêu cầu riêng, cần hết sức lưu ý khi thực hiện.

Quản lý dự án đầu tư xây dựng là quá trình lập kế hoạch, điều phối thời gian, nguồn

lực và giám sát quá trình phát triển của dự án nhằm đảm bảo cho dự án hoàn thành

đúng thời hạn, trong phạm vi ngân sách được phê duyệt và đạt được các yêu cầu đã

định về kỹ thuật và chất lượng sản phẩm dịch vụ bằng những phương pháp và điều

kiện tốt nhất cho phép,

Hay nói cách khác: Quản lý dự án là một quá trình hoạch định (Planning), tổ chức

(Organizing), lãnh đạo (Leading/Directing) và kiểm tra (Controlling) các công việc và

7

nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu đã định.

Hình 1.2 Năm quá trình của một dự án xây dựng đơn giản

1.1.2 Vai trò của quản lý dự án đầu tư xây dựng

Quản lý dự án giúp chủ đầu tư hoạch định, theo dõi và kiểm soát tất cả những khía

cạnh của dự án và khuyến thích mọi thành phần tham gia vào dự án đó nhằm đạt được

những mục tiêu của dự án đúng thời hạn với chi phí, chất lượng và thời gian như mong

muốn ban đầu.

Kết quả cuối cùng cần đạt được (chất lượng của dự án): Mỗi một dự án thường đặt ra

một hay nhiều mục tiêu cần đạt được (mục tiêu kỹ thuật công nghệ, mục tiêu kinh tế

tài chính, mục tiêu kinh tế xã hội, quốc phòng…) nhưng chất lượng cuối cùng mới là

quan trọng nhất.

Nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng

Quản lý dự án đầu tư xây dựng xoay quanh 3 nội dung chủ yếu là (1) lập kế hoạch, (2)

Tổ chức phối hợp thực hiện mà chủ yếu là quản lý tiến độ thời gian, chi phí thực hiện

và (3) giám sát các công việc dự án nhằm đạt được các mục tiêu đã định.

Chi tiết hơn, quản lý dự án đầu tư xây dựng gồm có các nội dung chính như sau:

- Quản lý phạm vi dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý thời gian dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý chi phí dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý chất lượng dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý nguồn nhân lực đầu tư xây dựng

- Quản lý việc trao đổi thông tin dự án đầu tư xây dựng

8

- Quản lý rủi ro trong dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý mua bán dự án đầu tư xây dựng

- Quản lý giao nhận dự án đầu tư xây dựng

1.1.3 Tình hình quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Việt Nam

1.1.3.1 Quản lý nhà nước trong hoạt động xây dựng

Các hoạt động xây dựng hiện nay trên lãnh thổ Việt Nam đều phải tuân thủ theo hiến

pháp và pháp luật Việt Nam, được quy định cụ thể trong các điều luật và nghị định

như sau:

 Luật Xây dựng:

Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 có hiệu lực thi hành vào ngày 01/1/2015 thay thế

Luật Xây dựng số 16/2003/QH13 được xây dựng trong thời kỳ nền kinh tế còn lạc hậu

nên hiện nay một số nội dung của luật không còn phù hợp với nền kinh tế thị trường và

hội nhập Quốc tế. Luật Xây dựng 2014 quy định nhiều điều khoản mới như: quy định

vai trò và trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, điều chỉnh hoạt động đầu tư xây

dựng, tăng cường kiểm soát, quản lý chất lượng xây dựng, đổi mới cơ chế quản lý nhà

nước về chi phí đầu tư xây dựng.

 Luật Đấu thầu:

Luật đấu thầu số 43/2013/QH13 có hiệu lực thi hành vào ngày 1/7/2014 thay thế Luật

Đấu thầu số 61/2005/QH11 vốn bộc lộ một số bất cập làm nảy sinh tiêu cực trong quá

trình đấu thầu và lựa chọn nhà thầu, làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng công

trình xây dựng. Luật đấu thầu 43 có nhiều thay đổi như: tạo cơ hội cho các nhà thầu

cạnh tranh, quy trình lựa chọn nhà thầu cụ thể hơn, có nhiều phương pháp đánh giá,

phân cấp trách nhiệm rõ ràng, quy định hành vi cấm và xử phạt theo hướng chặt chẽ

hơn.

 Luật Đầu tư công:

Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13 có hiệu lực thi hành vào ngày 1/1/2015. Đây là

Luật mới làm thay đổi tư duy quản lý và xây dựng kế hoạch đầu tư công. Cụ thể đó là

9

những thay đổi trong quy định thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, điều kiện và

trình tự thủ tục quyết định chủ trương đầu tư; phân cấp thẩm định nguồn vốn và khả

năng cân đối vốn của chương trình, dự án đầu tư công. Việc pháp luật hóa chủ trương

đầu tư góp phần khắc phục tình trạng tùy tiện, đơn giản và ngăn chặn ngay từ đầu

những thất thoát, lãng phí trong đầu tư công.

 Nghị định 59/2015/NĐ-CP:

Nghị định 59/2015/NĐ-CP có hiệu lực thi hành vào ngày 5/8/2015 về quản lý dự án

đầu tư xây dựng công trình thay thế Nghị định số12/2009/NĐ-CP trước đây phân cấp

mạnh về thẩm quyền quyết định đầu tư cho cấp huyện, xã thì việc quản lý và giám sát

lại thiếu chặt chẽ. Mặt khác, sau khi phân bổ vốn, Chủ đầu tư có quyền thực hiện các

công đoạn chuẩn bị đầu tư, phê duyệt dự án, bản vẽ, phê duyệt đấu thầu, mời thầu nên

thường xảy ra tình trạng thông đồng để đấu thầu thành công. Nội dung Nghị định 59

quy định: Lập, thẩm định, phê duyệt dự án; thực hiện dự án; kết thúc xây dựng đưa

công trình của dự án vào khai thác sử dụng; hình thức và nội dung quản lý dự án đầu

tư xây dựng. Quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn của cơ quan quản lý nhà nước, của

người quyết định đầu tư, chủ đầu tư và các tổ chức, cá nhân có liên quan đến thực hiện

các hoạt động đầu tư xây dựng của dự án.

 Nghị định 37/2015/NĐ-CP:

Nghị định số 37/2015/NĐ-CP có hiệu lực thi hành vào ngày 15/6/2015 quy định chi

tiết về hợp đồng xây dựng thay thế cho Nghị định số 48/2010/NĐ-CP về hoạt động

xây dựng trước đây vốn có nhiều nội dung chưa phù hợp như việc chỉ áp dụng đối với

các hợp đồng thuộc dự án sử dụng 30% vốn nhà nước trở lên; quy định giá hợp đồng

trọn gói không được điều chỉnh gây khó khăn cho quá trình thực hiện; quy định về

việc điều chỉnh giá hợp đồng theo đơn giá cố định và theo thời gian còn chưa phù hợp;

quá trình thực hiện các loại hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh việc kiểm tra, xác định

giá vật tư, nguyên, nhiên vật liệu theo giá thị trường gặp nhiều khó khăn.

 Nghị định 32/2015/NĐ-CP:

Nghị định 32/2015/NĐ-CP có hiệu lực thi hành ngày 10/5/2015 thay thế Nghị định số

112/2009/NĐ-CP về quản lý chí phí đầu tư xây dựng công trình là hợp lý với tình hình

của ngành xây dựng hiện tại. Một số nội dung mới, có tính thay đổi về cách làm dự

10

toán như thêm dự toán gói thầu, thêm chi phí hạng mục chung, một số điều kiện để

điều chỉnh tổng mức đầu tư. Một số điểm ảnh hưởng trực tiếp đến việc tính dự toán

như: Bỏ chi phí trực tiếp phí khác và chi phí lán trại trong bảng tổng hợp dự toán (đưa

vào phần chi phí hạng mục chung). Thêm phần chi phí hạng mục chung, bao gồm: chi

phí lán trại, chi phí di chuyển thiết bị và nhân công đến và đi, chi phí an toàn lao động,

chi phí thí nghiệm vật liệu. Chi phí hạng mục chung được xác định trên cơ sở định

mức tỷ lệ % hoặc ước tính bằng dự toán hoặc giá trị hợp đồng đã ký kết.

 Nghị định 46/2015/NĐ-CP:

Nghị định 46/2015/NĐ-CP về quản lý chất lượng và bảo trì công trình có hiệu lực thi

hành ngày 1/7/2015 thay thế Nghị định số 15/2013/NĐ-CP về Quản lý chất lượng

công trình xây dựng và Nghị định 114/2010/NĐ-CP về bảo trì công trình xây dựng là

hợp lý với tình hình của ngành xây dựng hiện tại. Một số nội dung mới, có tính chất đi

sâu hơn về chất lượng công trình đảm bảo việc quản lý chất lượng các công trình xây

dựng cơ bản.

1.1.3.2 Những bất cập trong công tác quản lý dự án xây dựng

Công trình xây dựng là một sản phẩm của dự án đầu tư xây dựng, được tạo thành bởi

sức lao động của con người, vật liệu xây dựng, thiết bị công trình được liên kết với đất,

được xây dựng theo thiết kế. Hàng năm nguồn vốn đầu tư cho xây dựng chiếm khoảng

30% GDP. Vì vậy, chất lượng công trình xây dựng là vấn đề cần được hết sức quan

tâm.

Trong thời gian qua, cùng với sự phát triển kinh tế và khoa học kỹ thuật, chúng ta đã

xây dựng được nhiều công trình xây dựng, công nghiệp, giao thông, thủy lợi…, đảm

bảo chất lượng xây dựng. Bên cạnh những công trình đạt chất lượng cũng còn nhiều

công trình chất lượng kém như: không đáp ứng được yêu cầu sử dụng, bị nứt, vỡ, lún

sụt, thấm dột, phải sửa chữa, đổ sập…, gây thiệt hại rất lớn đến tiền của và tính mạng

con người. Nguyên nhân dẫn đến các công trình xây dựng công trình không đảm bảo

chất lượng là do hệ thống quản lý của nhà nước trong hoạt động xây dựng còn nhiều

bất cập và sự yếu kém trong công tác quản lý dự án xây dựng ở nước ta hiện nay. Cụ

thể là:

 Giai đoạn chuẩn bị đầu tư

11

Giai đoạn đầu của dự án xây dựng là ý tưởng của người có quyền lực trong cơ quan

nhà nước, hoặc một cá nhân, đoàn thể, tổ chức, doanh nghiệp có khả năng góp hoặc

huy động vốn vì lợi ích công và lợi ích tư đưa ra. Đây là vấn đề chủ quan nên có nhiều

dự án đầu tư dàn trải, mục đích không rõ ràng, không phát huy hiệu quả. Ý tưởng sai

dẫn đến dự án treo.

 Giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi

Giai đoạn này cần phân tích sự cần thiết đầu tư, dự kiến quy mô đầu tư, hình thức đầu

tư, lựa chọn địa điểm xây dựng, phân tích lựa chọn phương án, xác định sơ bộ tổng

mức đầu tư. Vai trò của Tư vấn là rất quan trọng. Hiện nay, bên cạnh những đơn vị tư

vấn có năng lực đảm bảo chất lượng, vẫn còn nhiều đơn vị tư vấn năng lực hạn chế,

chậm đổi mới, tính cạnh tranh thấp, dẫn đến chất lượng tư vấn đầu tư thấp. Các nhà

thầu và nhà đầu tư chịu rủi ro cao.

 Giai đoạn nghiên cứu khả thi

Giai đoạn này cần kiểm tra lại những căn cứ, sự cần thiết đầu tư, hình thức đầu tư,

phương án địa điểm, phương án giải phóng mặt bằng, giải pháp xây dựng, vốn, khả

năng tài chính, tổng mức đầu tư, tiến độ dự án. Nhiều dự án chủ đầu tư chưa chú trọng

đến tổng mức đầu tư, tổng tiến độ, phương án giải phóng mặt bằng, kế hoạch vốn dẫn

đến dự án chậm tiến độ, tổng mức đầu tư phải điều chỉnh.

 Giai đoạn thiết kế

Giai đoạn này là giai đoạn đưa ý tưởng dự án thành hiện thực, cần chú trọng trong

khâu khảo sát, thiết kế. Nhiều Tư vấn không đủ năng lực vẫn nhận được hợp đồng dẫn

đến các công trình thiết kế mắc lỗi như: khảo sát không kỹ càng, thiếu số liệu thống

kê, thiết kế thiếu kinh nghiệm, không tuân thủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn, làm sai sót

trong hồ sơ, thông đồng với chủ đầu tư gây thất thoát tiền của nhà nước, khó khăn

trong quá trình thi công và quyết toán công trình.

 Giai đoạn đấu thầu

Trong khâu lựa chọn nhà thầu, chủ đầu tư không đủ thông tin để đánh giá năng lực,

kinh nghiệm nhà thầu. Các nhà thầu đua nhau đưa ra giá dự thầu thấp. Nhiều nhà thầu

năng lực yếu kém, không đáp úng được yêu cầu vẫn thắng thầu dẫn đến quá trình thực

12

hiện cắt giảm nhiều chi phí, thay đổi biện pháp thi công, bớt xén nhiều công đoạn,

không thực hiện đúng quy trình kỹ thuật, buông lỏng trong quản lý chất lượng và bằng

mọi cách để hạ giá thành sản phẩm tăng lợi nhuận bất chấp sự an toàn của người lao

động.

 Giai đoạn thi công

Ở giai đoạn này, vấn đề đảm bảo chất lượng xây dựng phải luôn gắn liền với đảm bảo

an toàn trong quá trình thi công. Ở nước ta, vấn đề này chưa coi trọng, đặc biệt là trong

quản lý nhà nước, công tác thanh kiểm tra của cơ quan nhà nước còn buông lỏng. Khi

công trình xảy ra sự cố liên quan đến an toàn trong thi công, chất lượng có vấn đề thì

việc phân định trách nhiệm, xử lý vụ việc đối với các bên liên quan không rõ ràng.

Lực lượng quản lý xây dựng còn mỏng, chưa đáp ứng được yêu cầu, thiếu sự phối hợp

trong thực hiện quản lý chất lượng công trình xây dựng giữa tổ chức thanh tra và cơ

quan quản lý nhà nước. Quy định về chủ đầu tư cũng vậy, dù không đủ năng lực vẫn

được giao làm chủ đầu tư công trình xây dựng, tất sẽ dẫn đến công tác quản lý dự án

không đảm bảo.

Vai trò của giám sát là rất quan trọng, trong khi đó công tác đào tạo đội ngũ Tư vấn

giám sát (TVGS) ở nước ta chưa được quan tâm đúng mức dẫn đến chất lượng TVGS

không đảm bảo yêu cầu. Sự phối hợp giữa các đơn vị giám sát như TVGS, giám sát

chủ đầu tư, giám sát tác giả, giám sát sử dụng, giám sát nhân dân ở một số công trình

chưa được chặt chẽ.

Công tác kiểm tra, giám sát chất lượng công trình xây dựng của cơ quan nhà nước còn

chưa sâu sát, ít quan tâm đến giai đoạn thực hiện dự án, chỉ chú trọng “hậu kiểm” hoặc

xử lý qua quýt sau khi sự cố công trình xảy ra. Việc phân giao trách nhiệm, quyền hạn

chưa rõ ràng cho các đơn vị chức năng ở các cấp. Bên cạnh đó, chế tài chưa đủ mạnh,

chưa mang tính răn đe, phòng ngừa cao và chưa xử lý nghiêm đối với các hành vi vi

phạm về chất lượng công trình.

1.2 Tổng quan về chất lượng quản lý dự án đầu tư xây dựng hiện nay ở Việt Nam

Hòa cùng xu hướng phát triển, hội nhập vào nền kinh tế khu vực và thế giới, ngành

Xây dựng đã có những bước tiến đáng kể theo hướng hiện đại, đáp ứng ngày càng tốt

13

hơn nhu cầu về xây dựng, kể cả những công trình quy mô lớn, đòi hỏi chất lượng cao,

công nghệ hiện đại ở trong và ngoài nước, đảm bảo sự phát triển ngành Xây dựng phải

đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước theo định hướng phát triển bền

vững.

Trải qua quá trình phát triển, hệ thống các văn bản pháp luật có nhiều cơ chế, chính

sách về hoạt động xây dựng đã được tập trung xây dựng để phục vụ cho công tác quản

lý nhà nước, đảm bảo phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Luật Xây dựng số 16/2003/QH11 có hiệu lực từ ngày 01/7/2004 là sự kiện quan trọng

nhất của ngành Xây dựng Việt Nam, tạo lập khuôn khổ pháp lý và động lực thúc đẩy

các hoạt động ĐTXD, hình thành thị trường xây dựng với quy mô ngày càng rộng lớn,

đa dạng, phong phú, đã làm cho các hoạt động xây dựng đi dần vào kỷ cương, chất

lượng xây dựng được đảm bảo.

Hiện nay, Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 có hiệu lực từ ngày 01/01/2015 và thay

thế Luật Xây dựng số 16/2003/QH11 đã khắc phục những hạn chế tồn và hướng đến

việc cải cách thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt

động ĐTXD; đồng thời tăng cường vai trò quản lý nhà nước trong hoạt động ĐTXD.

Cùng với Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, Luật Đầu tư số 67/2014/QH13, Luật Đấu

thầu số 43/2013/QH13, Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13, Luật Nhà ở số

65/2014/QH13… cũng đã được ban hành và có hiệu lực với những thay đổi quan trọng

liên quan tới quá trình đổi mới căn bản, toàn diện về thể chế quản lý ĐTXD. Các luật

trên nhằm tiếp tục hoàn thiện quy định pháp luật để điều chỉnh hoạt động ĐTXD sử

dụng các loại nguồn vốn khác nhau, khắc phục tình trạng thất thoát, lãng phí vốn đầu

tư, nâng cao hiệu quả dự án ĐTXD.

Nhiều doanh nghiệp đã tiếp cận nhanh với công nghệ xây dựng mới, thiết bị hiện đại,

từng bước đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý, tư vấn, thi công xây dựng

những công trình quy mô lớn, hiện đại và đã làm chủ công nghệ thiết kế, thi công các

công trình cao tầng, công trình nhịp lớn, công trình ngầm, thủy lợi và công trình trên

nền địa chất phức tạp.

Cơ chế quản lý đầu tư xây dựng tiếp tục được đổi mới theo cơ chế thị trường, phù hợp

với thông lệ quốc tế, đáp ứng yêu cầu hội nhập. Hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn được

14

ban hành cho tất cả các lĩnh vực. Hệ thống định mức được hoàn thiện cơ bản theo

hướng Nhà nước quản lý định mức, thị trường quyết định giá cả để phù hợp với thực tế

thi công xây dựng, tiến tới thực hiện giá cả xây dựng theo thị trường.

Việc chấp hành trình tự đầu tư và xây dựng trong công tác quản lý đầu tư xây dựng đã

đạt được những tiến bộ rõ rệt, làm đúng quy trình, trình tự trong các khâu: Lập Báo

cáo đế xuất chủ trương đầu tư, quyết định chủ trương đầu tư; lập, thẩm định dự án; lập,

thẩm định và phê duyệt hồ sơ thiết kế, dự toán căn cứ quan trọng để giao thầu hoặc tổ

chức đấu thầu. Thể hiện qua chất lượng hồ sơ dự án, hồ sơ thiết kế có nhiều tiến bộ.

Tuy nhiên tồn tại chủ yếu trong lĩnh vực này là: chất lượng lập chủ trương đầu tư, chất

lượng hồ sơ dự án đầu tư xây dựng công trình, chất lượng hồ sơ thiết kế và dự toán, hồ

sơ đấu thầu nói chung còn thấp so với yêu cầu quản lý, đặc biệt so với trình độ trong

khu vực và quốc tế còn có khoảng cách khá xa. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng

này là do sự phát triển của các tổ chức tư vấn đầu tư và xây dựng nhanh hơn nhiều về

số lượng nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu về chất lượng. Đặc biệt, tư vấn lập dự án

phần lớn thiếu cả kiến thức lẫn kinh nghiệm, cũng như thiếu những dữ liệu về kinh tế -

xã hội, điều kiện tự nhiên, địa chất công trình, dự báo nhu cầu thị trường trong và

ngoài nước, vùng nguyên liệu cung cấp cho quá trình xây dựng… dẫn đến tính khả thi

của dự án đầu tư xây dựng rất thấp và kém hiệu quả.

Để khắc phục tình trạng này, chúng ta đã có những thay đổi trong lĩnh vực pháp luật,

đổi mới nhận thức trong việc quản lý đầu tư xây dựng cơ bản. Sự đổi mới này được thể

hiện trong các nội dung của Luật xây dựng năm 50/2014/QH13 ngày 18 tháng 06 năm

2014, Nghị định 59/2015/NĐ-CP ngày 18 tháng 06 năm 2015, Nghị định 32/2015/NĐ-

CP ngày 25 tháng 03 năm 2015 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng;

cùng các văn bản hướng dẫn của các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Xây Dựng, Tài Chính,...

Để việc nâng cao hiệu quả chất lượng quản lý dự án của các công trình xây dựng,

trước hết cần nâng cao chất lượng quản lý dự án của các chủ đầu tư, BQLDA; tăng

cường kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan quản lý nhà nước đối với các chủ thể tham

gia hoạt động xây dựng về việc chấp hành, tuân thủ các quy định của pháp luật về

quyết định chủ trương đầu tư, lập dự án, quản lý dự án, quy trình, áp dụng quy phạm

trong thiết kế, thi công xây dựng và nghiệm thu,...phân giao quyền và trách nhiệm đầy

đủ, cụ thể, rõ ràng cho các cơ quan quản lý nhà nước về quản lý dự án đầu tư công

15

trình xây dựng từ trung ương đến địa phương; làm rõ trách nhiệm của các chủ thể tham

gia hoạt động xây dựng trong công tác quản lý dự án, quản lý chất lượng và an toàn

xây dựng. Đồng thời cơ quan quản lý nhà nước cần phải tăng cường kiểm tra, kiểm

soát thường xuyên hơn các công trình xây dựng chứ không chỉ thực hiện vào những

thời điểm, giai đoạn nhất định hay khi có sự cố hoặc dư luận lên tiếng mới tổ chức

kiểm tra nhằm phát hiện, ngăn ngừa kịp thời những sự cố ảnh hưởng chất lượng công

trình xây dựng.

Trong những năm gần đây, mặc dù công tác quản lý nhà nước tại các dự án đầu tư xây

dựng công trình đã có những cải thiện. Song để các công trình được đảm bảo về chất

lượng, tiến độ và đem lại hiệu quả về kinh tế - xã hội cao, thì vẫn còn nhiều vấn đề cần

phải khắc phục.

1.2.1 Những kết quả đã đạt được

Công cuộc xây dựng đất nước của chúng ta hiện nay được đánh dấu bằng hàng loạt các

dự án đầu tư xây dựng lớn nhỏ, ở khắp vùng miền, khắp các lĩnh vực, trong đó, nổi bật

nhất hiện nay là việc đầu tư hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật như hạ tầng giao thông, hạ

tầng thủy lợi, hạ tầng đô thị,...

Nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật đã và đang được nâng cấp, xây dựng để phục vụ cho

sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, góp phần bảo đảm quốc phòng an ninh. Có

được kết quả trên, một phần lớn là do công tác quản lý nhà nước các dự án đầu tư xây

dựng công trình trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, cụ

thể như sau:

Thứ nhất: Chính phủ, các Bộ quản lý chuyên ngành cùng các Chủ đầu tư dự án xây

dựng đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, yêu cầu các nhà thầu huy động tối đa nguồn lực,

thi công liên tục kể cả ngày nghỉ để đảm bảo tiến độ các dự án theo kế hoạch đề ra.

Nhiều dự án được đôn đốc để đẩy nhanh tiến độ, như: Đường cao tốc Nội Bài - Lào

Cai, Đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng, Đường cao tốc TP. Hồ Chí Minh – Long

Thành –Dầu Giây…

Thứ hai: nhờ tăng cường chỉ đạo, điều hành nên công tác đầu tư, xây dựng đạt kết quả

đáng ghi nhận, nhiều công trình, dự án tiến độ đạt và vượt kế hoạch, như: Đường vành

đai 3 (giai đoạn 2) TP. Hà Nội, Đường cao tốc Giẽ - Ninh Bình, Cầu Nhật Tân (gói

16

thầu số 1), Cầu Bến Thủy II, các cầu vượt nhẹ tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh… Đã

từng bước khắc phục tình trạng chậm tiến độ các dự án: Đường cao tốc Hà Nội – Hải

Phòng, Đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai, Đường quốc lộ 3 mới Hà Nội – Thái

Nguyên…

Thứ ba: chất lượng công trình đã được cải thiện rõ rệt, các công trình thực hiện cơ bản

đảm bảo yêu cầu chất lượng, các dự án có tồn tại về chất lượng của các năm trước đã

được sửa chữa khắc phục, duy trì khai thác ổn định.

1.2.2 Những tồn tại cần khắc phục

Một là, khuôn khổ pháp luật quản lý dự án, nhất là các dự án sử dụng vốn từ ngân

sách nhà nước còn bất cập.

- Mặc dù, hiện tại đã có những văn bản hướng dẫn thực hiện công tác QLDA, như:

Luật Xây dựng số 50/2014/QH13, Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 về

quản lý dự án đầu tư xây dựng; Nghị định số 46/2015/NĐ-CP ngày 12/5/2015 về quản

lý chất lượng và bảo trì công trình; Nghị định số 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015 về

quản lý chi phí đầu tư xây dựng; Nhưng nhìn chung, hệ thống văn bản quy phạm pháp

luật về đầu tư xây dựng còn chồng chéo, chưa đầy đủ, chưa đồng bộ...

Bảng 1.1 Một số điểm chưa phù hợp của hệ thống văn bản xây dựng

Một số điểm chưa phù hợp của hệ thống văn bản xây dựng

Ghi chú

Luật Xây dựng 2014 và Nghị định 32/2015/NĐ- CP

Tại khoản 1 điều 166, Luật Xây dựng 2014 có nêu: “Dự án đầu tư xây dựng đã được phê duyệt trước ngày Luật này có hiệu lực thì không phải phê duyệt lại, các hoạt động tiếp theo chưa được thực hiện thì thực hiện theo quy định của Luật này.”

Điều này là bất cập vì Nghị định số 112/2009/NĐ-CP ngày 14/12/2009 của Chính phủ hướng dẫn Luật Xây dựng 2003, trong khi đó Nghị định 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015 của Chính phủ lại hướng dẫn Luật Xây dựng 2014.

Về thẩm quyền điều chỉnh dự toán

Đây là một vấn đề không rõ ràng, đồng nhất trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật.

Tại khoản 4 điều 11, Nghị định 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015 của Chính phủ quy định: “Trường hợp chỉ điều chỉnh cơ cấu các khoản mục chi phí nhưng không làm thay đổi giá trị dự toán

Tuy nhiên, tại khoản 1 điều 37, Nghị định 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015 của Chính phủ lại nêu: “Dự án đầu tư xây dựng phê duyệt trước ngày Nghị định này có hiệu lực nhưng chưa triển khai hoặc đang triển khai thì các công việc về quản lý chi phí thực hiện theo các quy định của Nghị định số 112/2009/NĐ-CP ngày 14 tháng 12 năm 2009 của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.” Trong khi đó, tại khoản 3 điều 7, Nghị định 32/2015/NĐ-CP ngày 25/3/2015 của Chính phủ quy định: “Trường hợp chỉ điều chỉnh cơ cấu các khoản mục chi phí gồm cả chi phí dự phòng nhưng không làm thay đổi giá trị

17 Một số điểm chưa phù hợp của hệ thống văn bản xây dựng

Ghi chú

xây dựng đã được phê duyệt bao gồm cả chi phí dự phòng thì chủ đầu tư tổ chức điều chỉnh”. Điều này có thể được hiểu như sau: Không phải là Chủ đầu tư tổ chức phê duyệt mà là Chủ đầu tư chuẩn bị hồ sơ trình người quyết định đầu tư phê duyệt.

tổng mức đầu tư xây dựng đã phê duyệt thì chủ đầu tư tổ chức điều chỉnh, báo cáo người quyết định đầu tư và chịu trách nhiệm về việc điều chỉnh của mình”. Điều này có thể được hiểu là Chủ đầu tư tự điều chỉnh, báo cáo người quyết định đầu tư và chịu trách nhiệm về vấn đề này.

Tại Khoản 1 Điều 82 của Luật Xây dựng 2014 quy định: “Đối với công trình xây dựng sử dụng vốn ngân sách nhà nước được quy định như sau: a) Cơ quan chuyên môn về xây dựng theo phân cấp chủ trì thẩm định thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế ba bước; thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế hai bước; b) Người quyết định đầu tư phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế ba bước; phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công, dự toán xây dựng trong trường hợp thiết kế hai bước. Chủ đầu tư phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công trong trường hợp thiết kế ba bước.”

Rõ ràng: Đối với các dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước CĐT chỉ phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công trong trường hợp thiết kế ba bước. Đối với Thiết kế 01 bước và 02 bước do Cơ quan quản lý nhà nước thực hiện việc thẩm tra, thẩm định. Chính điều này làm cho các CĐT ỷ lại vào cơ quan quản lý nhà nước mặc dù các CĐT đối với các BQLDA chuyên ngành, BQLDA khu vực được Luật Xây dựng 2014 củng cố rất có năng lực.

- Việc ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn còn chậm, chưa kịp thời... cụ thể

được thể hiện tại Bảng 1.2:

Bảng 1.2 Thời gian ban hành một số văn bản pháp luật về xây dựng

Tên văn bản pháp luật về xây dựng

Ghi chú

Ngày tháng năm ban hành Ngày 18/6/2014

Ngày 25/3/2015

Ngày 12/5/2015

Ngày 18/6/2015

Ban hành sau Luật Xây dựng khoảng 09 tháng. Ban hành sau Luật Xây dựng khoảng 11 tháng. Ban hành sau Luật Xây dựng 12 tháng.

Ngày 10/3/2016

Ban hành sau Nghị định số 32/2015/NĐ-CP 12 tháng.

Ngày 30/6/2016

Ban hành sau Nghị định số 59/2015/NĐ-CP 12 tháng.

Ngày 30/6/2016

Ban hành sau Nghị định số 59/2015/NĐ-CP 12 tháng.

Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 Nghị định số 32/2015/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý chi phí đầu tư xây dựng Nghị định số 46/2015/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý chất lượng và bảo trì công trình Nghị định số 59/2015/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý dự án đầu tư xây dựng Thông tư số 06/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng về hướng dẫn xác định và quản lý chi phí đầu tư xây dựng Thông tư số 16/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng về hướng dẫn thực hiện một số Điều của Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về hình thức tổ chức quản lý dự án đầu tư xây dựng Thông tư số 18/2016/TT-BXD của Bộ Xây dựng về Quy định chi tiết và hướng dẫn một số nội dung về thẩm định, phê duyệt dự án và thiết kế, dự toán xây dựng công trình

18

Hai là, công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình ở một số dự án còn lỏng

lẻo, dẫn đến tình trạng thất thoát, sai phạm.

Theo kết quả thanh tra Bộ Tài chính năm 2012 tại các dự án, như: Quốc lộ 279, Quốc

lộ 32, Đường vành đai biên giới phía Bắc, Tuyến Quản Lộ - Phụng Hiệp, Tuyến đường

Nam sông Hậu... đã có những sai phạm gây thất thoát tiền ngân sách nhà nước lên đến

hàng nghìn tỷ đồng. Đáng chú ý trong giai đoạn này là các dự án do Ban Quản lý các

dự án 18 (PMU18) quản lý thực hiện, gần như dự án nào cũng đều có “mùi” tiêu cực,

lãng phí và thất thoát hàng tỉ đồng.

Bảng 1.3 Một số dự án PMU18 được giao thực hiện

Tên dự án

Tổng mức đầu tư

Dự án cải tạo nâng cấp quốc lộ 18 (đoạn Nội Bài - Bắc Ninh)

Chiều dài 33,91km được thiết kế theo tiêu chuẩn đường cao tốc với tổng dự toán hơn 581 tỉ đồng

Các vấn đề phát sinh - Do khảo sát thiết kế không đúng, phải thay đổi thiết kế bằng cách chuyển từ đắp đất nền đường sang đắp cát nên phải chi thêm vốn đầu tư 44 tỉ đồng. - Việc lập dự toán thiếu chính xác đã dẫn đến tổng giá trị công trình “đội” giá so với dự toán ban đầu (tăng hơn 115 tỉ đồng). - Công tác nghiệm thu khối lượng thi công trùng lắp tại hàng loạt các hạng mục công trình, như nghiệm thu trùng khối lượng phần đắp cát giữa hai loại cát (loại A và loại B); trùng khối lượng bấc thấm và vải địa kỹ thuật tại một số điểm. - Hạng mục tại km14+745, chiều dài cống hộp chưa hoàn thành nhưng đã được ba bên chủ đầu tư, tư vấn giám sát và đơn vị thi công... đồng lòng nghiệm thu và thanh toán.

Hai nhà thầu là Tổng công ty Xây dựng Bạch Đằng và Công ty Samwhan (Hàn Quốc) đã tự ý thay đổi thiết kế vật liệu của công trình từ cát vàng sang cát đen. ảnh hưởng xấu đến chất lượng công trình do cát đen là loại cát ngậm nước, dễ gây lún nứt đường.

Dự án cải tạo nâng cấp quốc lộ 18 đoạn Bắc Ninh - Chí Linh (Hải Dương)

Dự án có tổng mức đầu tư hơn 2.905 tỷ đồng. Trong đó, giá trị xây lắp hơn 1.153 tỷ đồng.

Dự án xây mới cầu Hàm Rồng - Thanh Hóa (sau được đổi là cầu Hoàng Long)

Bộ GTVT phê duyệt tháng 10/1995 với tổng mức vốn đầu tư 83,5 tỉ đồng, cầu có chiều dài 240m, đường dẫn hai đầu cầu dài 3.158m.

Cầu Phả Lại

Tổng giá trị gói thầu khoảng 180 tỷ đồng

Vốn đầu tư gần 500 tỉ đồng từ nguồn vốn trái phiếu chính phủ

Dự án cải tạo nâng cấp quốc lộ 2 từ Đoan Hùng (Phú Thọ) tới Vị Xuyên

- Hai tháng trước khi khởi công, Bộ Giao thông vận tải phê duyệt lại dự án, cầu được kéo dài thêm 140m kéo theo sự thay đổi hàng loạt hạng mục công trình làm tổng vốn đầu tư được điều chỉnh lên 224 tỉ đồng, gấp 2,7 lần dự kiến ban đầu. - Thế nhưng chi phí đầu tư tăng lên 2,7 lần vẫn không đem lại chất lượng tốt cho công trình. Hàng loạt sự cố sụt, lún xảy ra trong quá trình thi công. Những sự cố này đã làm công trình liên tục phải thay đổi thiết kế làm tăng chi phí bổ sung lên tới 36 tỉ đồng, riêng số tiền để khắc phục 140m lún trượt của nền đường phía bắc cầu là 5,5 tỉ đồng. - Ngay khi cầu vừa thông xe đã phát hiện nhiều đoạn dầm bị nứt, vỡ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cầu. - Những vết nứt trên cầu đã buộc nhà thầu, PMU 18 phải bàn bạc và thuê đơn vị bơm keo để khắc phục. Tuy nhiên, bơm keo chỉ để tránh gỉ sét cốt thép của dầm, còn về chất lượng không thể nâng cao. - Thông xe vào cuối tháng 3/2005 cũng để lại nhiều tai tiếng khi chỉ sau gần ba tháng sử dụng công trình đã có biểu hiện xuống cấp, sạt lở. Các đoạn quốc lộ qua Đoan Hùng, Tuyên Quang đều xuất hiện nhiều điểm rạn nứt, bong tróc lớp nhựa. - Ngoài ra, hầu hết các cầu trên quốc lộ này cũng xuất hiện hiện

19 Tổng mức đầu tư

Tên dự án (Hà Giang)

Các vấn đề phát sinh tượng sụt lún taluy đường đầu cầu, trong đó cầu Luống (km 182+ 663) bị sạt lở nghiêm trọng ở đường dẫn cả hai đầu cầu.

Ba là, công tác quản lý tiến độ dự án chưa được thực hiện nghiêm túc dẫn đến đầu

tư dàn trải, dự án kéo dài.

- Dự án bị kéo dài có thể ở khâu thi công xây dựng hoặc khâu chuẩn bị thực hiện, hoặc

cả hai. Các nguyên nhân dẫn đến việc kéo dài dự án, được xếp theo thứ tự quan trọng

giảm dần như sau: Nhà thầu thiếu sự đốc thúc, giám sát chặt chẽ ngay tại công trình.

Thậm chí, một số chủ đầu tư chưa cương quyết xử lý các nhà thầu thực hiện chậm tiến

độ (như dự án quốc lộ 3 mới Hà Nội – Thái Nguyên, dự án đường cao tốc Hà Nội –

Hải Phòng); Phải thay đổi thiết kế dự án; Thiết kế dự án đưa ra một thời hạn triển khai

thực hiện thiếu thực tế; Cấp phát vốn không theo kế hoạch; Nguồn nguyên liệu đầu

vào bị thiếu; Sơ suất trong thi công; Trao đổi thông tin giữa các bên liên quan không

thông suốt; Công việc mới phát sinh; Thiếu lao động có tay nghề; Thời tiết xấu.

- Tại báo cáo kiểm toán 2015 của Kiểm toán Nhà nước vừa được công bố mới đây,

hàng loạt dự án chậm tiến độ, đội vốn đã được điểm mặt, chỉ tên. Nhiều dự án chậm

tiến độ trên 3 năm như: Dự án xây dựng nhà máy xi măng Sông Thao (chậm 4 năm),

Dự án nâng cấp Quốc lộ 10 đoạn Ninh Phúc - cầu Điền Hộ tỉnh Ninh Bình (chậm 4

năm), Dự án xây dựng đường cao tốc TP Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây

(chậm 3 năm), Dự án thoát nước nhằm cải tạo môi trường Hà Nội - Dự án II (chậm 5

năm), Dự án Trung tâm hành chính tỉnh Lâm Đồng (chậm 3 năm), Dự án trụ sở Cục

Thuế TP Hồ Chí Minh (chậm 4 năm), Dự án Hồ Tả Trạch (chậm 6 năm).

- Gần đây nhất là Dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông (Hà Nội) bị chậm tiến

độ; Dự án khởi công tháng 10/2011, dự kiến hoàn thành vào năm 2015; Do thi công

gặp tai nạn phải dừng mấy tháng, cùng với thiếu vốn nên dự án chậm trễ, buộc Bộ

Giao thông Vận tải phải gia hạn hoàn thành cuối năm 2016.

Bốn là, công tác quản lý tài chính trong các dự án đầu tư xây dựng công trình chưa

tốt, dẫn đến phát sinh nhiều chi phí gây vượt tổng mức đầu tư.

Theo một báo cáo từ Springer (Nhà xuất bản Springer thành lập năm 1842 do Julius

Springer sáng lập, trụ sở chính tại Berlin, Heidelberg – Đức. Chủ đề xuất bản là Khoa

học, Kỹ thuật và Y tế. Springer là Nhà xuất bản sách lớn nhất và là Nhà xuất bản tạp

chí lớn thứ 2 trên thế giới, gồm 55 nhà xuất bản, gần 6.000 nhân viên. Hàng năm

Springer xuất bản khoảng 2.000 tạp chí và 7.000 cuốn sách mới), có 5 yếu tố chính

20

dẫn tới việc chậm trễ và tăng chi phí trong các công trình xây dựng ở Việt Nam bao

gồm: (1) quản lý công trình yếu kém, (2) đơn vị hỗ trợ quản lý không đáp ứng điều

kiện, (3) vấn đề tài chính của chủ đầu tư, (4) nhà thầu không đáp ứng được yêu cầu tài

chính và (5) thay đổi thiết kế.

Năng lực quản lý yếu kém là nguyên nhân gây nên sự chậm trễ và tăng chi phí trong

các công trình xây dựng lớn ở Việt Nam (gồm: quản lý công trình yếu kém, đơn vị hỗ

trợ quản lý không đáp ứng điều kiện). Hiện tại, các công trình xây dựng ở nước ta

đang thiếu rất nhiều các nhân lực có đủ trình độ quản lý. Ngoài ra, các cấp bậc quản lý

cũng chỉ được phân theo yếu tố kinh nghiệm và thiếu những đánh giá về kiến thức

quản lý mới.

Vấn đề về tài chính có thể đến từ cả 2 phía chủ đầu tư và nhà thầu xây dựng. Đây

cũng là vấn đế nổi bật mà các báo thường đưa tin. Theo thống kê trong năm 2014,

Thành phố Hồ Chí Minh, có khoảng 689 dự án bị “đóng băng” (48% tổng số dự án

hiện tại), mà nguyên nhân chủ yếu là do chủ đầu tư thiếu vốn. Còn về phía các nhà

thầu, họ có thể bỏ giá thầu rất thấp, thấp hơn so với năng lực tài chính của họ có thể

đáp ứng và sau đó lợi dụng các điều khoản trong hợp đồng có điều chỉnh giá để nâng

giá xây dựng lên. Đây cũng là một trong những nguyên nhân chính làm tăng chi phí

xây dựng tại các công trình giao thông vận tải.

Hình 1.3 Chi phí xây dựng đường cao tốc. Triệu USD/Km

Thay đổi thiết kế không chỉ là vấn đề riêng của Việt Nam, mà còn là của nhiều quốc

gia đang phát triển khác. Lỗi trong quá trình thiết kế thường có nguyên nhân chính là

do kỹ sư thiết kế thiếu năng lực. Ngoài ra, sự bất cẩn trong quá trình kiểm tra và thẩm

định cũng góp phần lớn dẫn đến sự chậm trễ và tăng chi phí trong các công trình, đặc

biệt là các công trình có vốn đầu tư Nhà Nước. Từ năm 2000, số lượng các công ty tư

21

vấn đã tăng lên rất nhanh, tuy nhiên số lượng lại không đồng hành với chất lượng.

Nhằm hạn chế những sai sót trong quá trình thiết kế, hiện tại nhiều công ty lớn cũng đã

áp dụng công nghệ BIM (Building Information Modeling) để có thể rà soát nhanh

chóng và chính xác hơn.

Năm là, tham nhũng làm giảm hiệu quả quản lý vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước

của các dự án trên 2 phương diện.

Phương diện 1: Làm giảm hiệu quả phân bổ trong quản lý vốn đầu tư từ ngân sách

nhà nước, chuyển nguồn lực từ các khu vực có lợi sang những khu vực không có lợi,

qua đó làm giảm hiệu quả vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước và tổng vốn đầu tư cả

nước;

Phương diện 2: Gây tăng chi phí đầu tư (tham nhũng thường gắn với các khoản hối

lộ, khi các khoản này được tính vào chi phí đầu tư nó sẽ làm tăng giá thành đầu ra).

Sáu là, việc đầu tư dàn trải, theo phong trào gây lãng phí lớn

Theo đánh giá của Tổng hội Xây dựng Việt Nam, việc đầu tư dàn trải, đầu tư theo

phong trào, tư duy thành tích hiện đang là vấn đề nhức nhối. Đây chính là một trong

những nguyên nhân chính gây thất thoát, lãng phí lớn nhất ngân sách hiện nay. Hàng

loạt các dự án đang phải trả giá lớn, gây lãng phí, thất thoát lớn hiện nay do đầu tư dàn

trải có thể kể đến như: Nhà máy phân bón (dự án nhà máy đạm Ninh Bình tại khu công

nghiệp Khánh Phú – Ninh Bình), nhà máy xơ sợi (Nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ –

Hải Phòng), nhà bảo tàng (Bảo tàng Hà Nội), làng du lịch (Làng văn hóa du lịch các

dân tộc Việt Nam – Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), nhà máy gang thép (Cải tạo và mở

rộng công suất sản xuất Công ty Hang thép Thái Nguyên – giai đoạn 2), nhà máy giấy

(Dự án Bột giấy Phương Nam – Long An), nhà máy nhiên liệu (Nhà máy nhiên liệu

sinh học Bio – Ethanol Dung Quất – Bình Sơn, Quảng Ngãi),...

22

1.3 Chất lượng quản lý các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận

1.3.1 Tổng quan về tỉnh Bình Thuận

Hình 1.4 Bản đồ vị trí tỉnh Bình Thuận

Bình Thuận là một tỉnh duyên hải Nam Trung bộ, diện tích 7.830 km2, dân số khoảng

1,165 triệu người, giáp với các tỉnh Ninh Thuận, Lâm Đồng, Đồng Nai và Bà Rịa -

Vũng Tàu. Tỉnh có 10 đơn vị hành chính bao gồm: 01 thành phố, 01 thị xã và 08

huyện. Thành phố Phan Thiết (đô thị loại II) là trung tâm văn hoá - chính trị - kinh tế -

xã hội của tỉnh Bình Thuận.

Điều kiện tự nhiên: Tổng diện tích tự nhiên là 781,043 ha, chiều dài bờ biển 192 km,

địa hình Bình Thuận chủ yếu là đồi núi thấp, đồng bằng ven biển nhỏ hẹp, địa hình hẹp

ngang kéo theo hướng đông bắc - tây nam, phân hoá thành 4 dạng địa hình chính gồm

đất cát và cồn cát ven biển chiếm 18,22%, đồng bằng phù sa chiếm 9,43%, vùng đồi

gò chiếm 31,65% và vùng núi thấp chiếm 40,7% diện tích đất tự nhiên. Nằm trong

vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa cận xích đạo, nhiều nắng, nhiều gió, không có mùa

đông và khô hạn nhất cả nước.Khí hậu nơi đây phân hóa thành 2 mùa rõ rệt là mùa

mưa và mùa khô.Mùa mưa thường bắt đầu từ tháng 5 đến tháng 10, mùa khô từ tháng

11 đến tháng 4 năm sau.nhưng trên thực tê mùa mưa chỉ tập trung vào 3 tháng 8, 9 và

tháng 10, vì vậy mùa khô thực tế thường kéo dài. Bình Thuận có 10 loại đất với 20 tổ

đất khác nhau, có kiểu rừng gỗ lá rộng, kiểu rừng rụng lá, kiểu rừng hỗn giao lá kim

chiếm ưu thế, kiểu rừng hỗn giao và tre nứa thuần loại. Bên cạnh đó, Bình Thuận có

23

nhiều tích tụ khoáng sản đa dạng về chủng loại như vàng, wolfram, chì, kẽm, nước

khoáng và các phi khoáng khác.Trong đó, nước khoáng, sét, đá xây dựng có giá trị

thương mại và công nghiệp.Sông ngòi tại Bình Thuận đều ngắn, lượng nước không

điều hòa, mùa mưa thì nước sông chảy mạnh, mùa nắng làm sông bị khô hạn.Tỉnh có

bốn sông lớn là sông Lũy, sông Lòng Sông, sông Cái và Sông Cà Ty.

Dân cư: Tính đến 2015 dân số của tỉnh đạt 1.266.228 người. 49% dân số sống ở đô thị

và 51% dân số sống ở nông thôn.Dân cư tỉnh phân bô không đồng đều giữa các huyện,

thị xã, thành phố. Tập trung đông nhất tại Thành phố Phan Thiết dân số (2015):

272.457 chiếm gần 1/4 dân số toàn tỉnh, tiếp đến là Phan Rí Cửa, Thị xã La Gi. Thưa

thớt tại các huyện Bắc Bình, Tánh Linh, Hàm Tân. Có 34 dân tộc cùng sinh sống ở

Bình Thuận, trong đó đông nhất là dân tộc Kinh; tiếp đến là các dân tộc Chăm, Ra

Glai, Hoa (tập trung nhiều ở phường Đức Nghĩa - thành phố Phan Thiết), Cơ Ho, Tày,

Chơ Ro, Nùng, Mường.

Kết cấu hạ tầng đã được cải thiện đáng kể, cụ thể: các tuyến giao thông chính như

Quốc lộ 1A, Quốc lộ 55, Quốc lộ 28; đường sắt Bắc - Nam đi qua; cảng Phan Thiết,

cảng La Gi, cảng Phan Rí Cửa, cảng Phú Quý. Trong thời gian sắp tới, một số dự án

giao thông hạ tầng trọng điểm trên địa bàn tỉnh sẽ được triển khai hứa hẹn sẽ trở thành

đòn bẩy cho phát triển kinh tế của tỉnh Bình Thuận như dự án đường cao tốc đoạn Dầu

Dây - Phan Thiết, đoạn Phan Thiết-Vĩnh Hảo, dự án sân bay Phan Thiết…

1.3.2 Thực trạng về chất lượng quản lý các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh

Bình Thuận

Trong những năm vừa qua, công tác quản lý ĐTXD được tỉnh Bình Thuận quản lý một

cách chặt chẽ và có hiệu quả, chất lượng quản lý các dự án đầu tư xây dựng về cơ bản

được đảm bảo. Những năm gần đây tỉnh Bình Thuận cũng đã thu hút nhiều nhà đầu tư

trong và ngoài nước đến đầu tư kinh doanh, đạt hiệu quả cao, góp phần làm cho nền

kinh tế của tỉnh ngày càng sôi động. Với chủ trương hội nhập, mở rộng quan hệ hợp

tác, thân thiện, cởi mở, xây dựng một môi trường đầu tư - kinh doanh thực sự hấp dẫn,

có sức cạnh tranh, nhanh chóng cải thiện hệ thống kết cấu hạ tầng, thực hiện tốt chính

sách thu hút đầu tư, thông thoáng, minh bạch và bảo đảm tính nhất quán.

24

Thời gian qua, lĩnh vực đầu tư xây dựng trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có nhiều chuyển

biến tích cực như: Huy động vốn đầu tư toàn xã hội đạt khá, chất lượng thi công các

công trình có nhiều chuyển biến tích cực, nhất là công tác chuẩn bị đầu tư, công tác

quản lý dự án, công tác thẩm định dự án đã có nhiều tiến bộ, quy trình thực hiện ngày

càng chặt chẽ; công tác phân bổ vốn đầu tư XDCB có bước tiến mới theo hướng tập

trung và ưu tiên thanh toán nợ khối lượng các dự án hoàn thành. Việc phân khai các

nguồn vốn được triển khai ngay khi có chỉ tiêu giao vốn của trung ương và HĐND tỉnh

để chủ đầu tư chủ động triển khai thực hiện dự án. Tỉnh đã thực hiện tốt các giải pháp

về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản, vốn đầu tư được phân bổ theo hướng tập trung, nợ

đọng trong XDCB dần được kiểm soát; thủ tục hành chính trong XDCB được cải

thiện; nhiều dự án trọng điểm, dự án về nông thôn mới được đầu tư hoàn thành đưa

vào sử dụng phát huy hiệu quả đầu tư.

Qua thống kê cho thấy nhiều dự án được đầu tư hoàn thành, đưa vào sử dụng phát huy

hiệu quả cao, góp phần quan trọng trong việc thực hiện hoàn thành các mục tiêu phát

triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo báo cáo đánh giá tình hình phát triển kinh

tế xã hội giữa nhiệm kỳ 2 năm giai đoạn 2016-2017 của tỉnh Bình Thuận thì kết quả

đầu tư công ở một số ngành, lĩnh vực chủ yếu như sau:

- Hạ tầng giáo dục đào tạo: Hệ thống mạng lưới cơ sở vật chất trường, lớp học và thiết

bị được đầu tư ở tất cả các cấp học trên địa bàn tỉnh. Đến nay đầu tư được 178 trường

mầm non; 278 trường tiểu học, 127 trường trung học cơ sở và 28 trường trung học phổ

thông, 4 Trung tâm giáo dục thường xuyên, 01 Trường đại học, 02 Trường cao đẳng,

03 Trường trung học chuyên nghiệp, 01 Trường cao đẳng nghề. Đến năm 2014, có 86

trường đạt chuẩn quốc gia. Tổng số phòng học của các trường mầm non và phổ thông

là 6.923 phòng, trong đó: 4.312 phòng học kiên cố. Nhờ huy động vốn đầu tư trái

phiếu Chính phủ và vốn xổ số kiến thiết thực hiện Đề án kiên cố hóa giai đoạn 2008 –

2012 đã góp phần xóa phòng học tạm bợ và ca 3 của các cấp học trên địa bàn huyện,

thị xã,

- Hạ tầng y tế: Nhờ huy động được nguồn lực vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn

xổ số kiến thiết và vốn trái phiếu Chính phủ, vốn ODA nên trong thời gian qua, tỉnh đã

đẩy mạnh đầu tư hệ thống mạng lưới cơ sở vật chất, thiết bị y tế trên địa bàn toàn tỉnh,

cơ bản đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh. Các tuyến bệnh viện tuyến tỉnh, huyện

25

và phòng khám đa khoa khu vực đều được đầu tư xây mới, nâng cấp. Trong đó, Bệnh

viện huyện Bắc Bình và huyện Đức Linh đã được nâng cấp thành Bệnh viện đa khoa

khu vực của tỉnh. Bệnh viện chuyên khoa Lao và Bệnh phổi được xây mới đưa vào sử

dụng. Các bệnh viện tuyến huyện đều được đầu tư nâng cấp và xây mới, trong đó bệnh

viện huyện Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân, Phú Quý được đầu tư xây mới và đã đưa vào

sử dụng. Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng tỉnh đã xây dựng cơ bản

hoàn thành và đưa vào sử dụng. Hệ thống y tế dự phòng tỉnh, huyện từng bước được

đầu tư nâng cấp và xây mới. Hệ thống thiết bị y tế đã đầu tư đồng bộ, kịp thời cho các

bệnh viện đa khoa huyện, bệnh viện đa khoa khu vực liên huyện và phòng khám đa

khoa khu vực, một số thiết bị hiện đại đã được đầu tư nhằm nâng cao năng lực khám

và chữa bệnh.

- Các công trình vui chơi, giải trí: Tỉnh đã quan tâm dành kinh phí để đầu tư xây dựng

các công trình cộng cộng, nhằm giải quyết nhu cầu vui chơi, giải trí, thể thao và tạo

không khí trong lành cho nhân dân thành phố Phan Thiết vào mỗi buổi tổi như dự án

Nhà Thiếu nhi Bình Thuận, công viên Đồi Dương, công viên Võ Văn Kiệt,....

- Trụ sở làm việc các cơ quan nhà nước: Tỉnh cũng dành một phần ngân sách để đầu

tư hoàn thiện dần một số cơ quan quản lý nhà nước được xây dựng khá lâu, đến nay đã

xuống cấp không thể sửa chữa. Việc đầu tư xây dụng và quản lý sử dụng trụ sở, nhà

làm việc các cơ quan quản lý nhà nước có hiệu quả, tiết kiệm, đúng công năng thiết kế,

đúng mục đích nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu

hiện đại hoá và cải cách hành chính nhà nước. Đến nay một số trụ sở làm việc được

đầu tư và đưa vào sử dụng có hiệu quả trụ sở làm việc các cơ quan nhà nước như: Trụ

sở làm việc các cơ quan Sở Tài chính, Sở Thông tin và Truyền thông, Văn phòng đăng

ký đất đai Bình Thuận, Trung tâm phát triển quỹ đất, Trung tâm quy hoạch xây dựng

Bình Thuận, Trung tâm kiểm định xây dựng Bình Thuận, Chi cục quản lý thị trường,

Trung tâm thông tin và Ứng dụng tiến bộ khoa học công nghệ, nhà làm việc UBND

huyện Tánh Linh; Hội trường UBND các huyện Tánh Linh, Hàm Thuận Nam, Hàm

Thuận Bắc,...và đang từng bước đầu tư xây dựng các công trình lớn như: Trường

Chính trị Bình Thuận, Trường đại học Bình Thuận, Trung tâm ứng dụng tiến bộ kho

học và công nghệ Bình Thuận.

26

- Hạ tầng giao thông: Tỉnh đã quan tâm tập trung huy động nhiều nguồn vốn khác

nhau để ưu tiên đẩy mạnh đầu tư hạ tầng giao thông đường bộ trên địa bàn toàn tỉnh.

Hạ tầng giao thông của tỉnh đã được cải thiện đáng kể, nhiều tuyến đường, cây cầu có

quy mô khá lớn đã và đang được nâng cấp, xây dựng mới, bước đầu kết nối tốt với hệ

thống trục chính quốc lộ, tạo thành mạng lưới giao thông khá hoàn chỉnh và liên thông

với các tỉnh bạn. Nhiều công trình giao thông hoàn thành và đưa vào sử dụng có ý

nghĩa chiến lược cho phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng của

tỉnh, như tuyến đường trục ven biển từ thị xã La Gi đến Bình Thạnh – huyện Tuy

Phong, đường ĐT.706B (đường Võ Nguyên Giáp), đường Tôn Đức Thắng, Quốc lộ

55, Quốc lộ 28, đường ĐT.720, ĐT.766, ĐT.712, cầu Sông Lũy, cầu Hùng Vương, cầu

Đá Dựng, cầu Tràn, cầu Cà Giây, nhựa hóa các tuyến đường giao thông đô thị,...Ngoài

ra, hệ thống giao thông nông thôn đã được quan tâm đầu tư phát triển khá mạnh, hệ

thống đường huyện, đường đến các trung tâm xã, thôn, xóm cơ bản đã được liên

thông, 100% xã có đường ô tô đến trung tâm.

- Hạ tầng thủy lợi: Được tỉnh quan tâm đẩy mạnh đầu tư trên địa bàn toàn tỉnh bằng

nguồn vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ. Trong đó, đã đầu tư hoàn

thành và đưa vào sử dụng một số công trình thủy lợi quan trọng: Dự án tưới Phan Rí -

Phan Thiết, hồ Phan Dũng, hồ Sông Móng, hồ Sông Dinh 3, dự án nông thôn tổng hợp

miền Trung và đập dâng Ta Pao; đầu tư 22 trạm bơm và 09 kênh nối mạng trên địa bàn

toàn tỉnh, như kênh chuyển nước Sông Lũy - Cà Giây, kênh tiếp nước hồ Cà Giây,

kênh Úy Thay - Đá Giá, kênh chuyển nước Châu Tá 812, kênh Bắc Ba Bàu, Kênh tiếp

nước hồ Sông Móng – hồ Đu Đủ - hồ Tân Lập; đang tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đầu tư

Kênh tiếp nước Biển Lạc - Hàm Tân, Kênh tiếp nước Trung tâm nhiệt điện Vĩnh Tân,

Cấp nước Lê Hồng Phong… Nhờ tập trung đẩy mạnh đầu tư hệ thống thủy lợi nên tỉnh

ta cơ bản khắc phục tình trạng khô hạn, thiếu nước.

- Hạ tầng thủy sản: Đã được đầu tư nâng cấp mở rộng các cảng cá Phan Thiết, Phan Rí

Cửa, La Gi và Phú Quý; đã xây dựng hoàn thành và đưa vào sử dụng phát huy hiệu

quả: Khu neo đậu tàu thuyền tránh trú bão Phú Hải và xây dựng hoàn thành một số

hạng mục thiết yếu của khu neo đậu tàu thuyền Liên Hương, khu neo đậu tàu thuyền

Phan Rí Cửa.

27

- Hệ thống các công trình bảo vệ đê kè biển: Triển khai xây dựng kiên cố tại các vùng

xung yếu của các khu dân cư ven biển, như: Kè bảo vệ bờ biển Phước Thể, huyện Tuy

Phong; kè bảo vệ bờ biển Bình Thạnh, huyện Tuy Phong; kè bảo vệ bờ biển khu phố

13 thị trấn Liên Hương, huyện Tuy Phong; kè bảo vệ bờ biển Phan Rí Cửa, huyện Tuy

Phong; kè bảo vệ bờ biển Hàm Tiến, thành phố Phan Thiết; kè Đồi Dương, thành phố

Phan Thiết; Kè bảo vệ bờ biển phường Đức Long, thành phố Phan Thiết; kè bảo vệ

khu phố 10, thị xã La Gi; Kè bảo vệ bờ biển xã Tân Thành và xã Tân Thuận, huyện

Hàm Thuận Nam; Kè chống xói lở bờ biển Phú Quý; kè tạm bảo vệ bờ biển thôn Hồ

Tôm, xã Tân Phước.

- Hạ tầng các khu dân cư phòng chống thiên tai, sắp xếp dân di cư tự do: Đến nay đã

đầu tư hoàn thành và đưa vào sử dụng khu dân cư Tum Le, thị trấn Lạc Tánh, khu dân

cư Hồ Tôm giai đoạn 1, xã Tân Phước, thị xã La Gi; đang triển khai đầu tư hạ tầng khu

dân cư A3 Chí Công, huyện Tuy Phong; khu dân cư Hồ Tôm giai đoạn 2, thị xã La Gi;

khu dân cư xóm 1, xã Phước Thể huyện Tuy Phong. Các dự án đầu tư hoàn thành đưa

vào sử dụng đã góp phần vào ổn định dân cư, nâng cao đời sống nhân dân.

Đạt được kết quả nêu trên là nhờ sự quan tâm giúp đỡ của Trung ương; sự chỉ đạo kịp

thời của Tỉnh ủy, của HĐND tỉnh, UBND tỉnh và triển khai thực hiện kế hoạch đầu tư

công đúng theo các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ, của Bộ Kế hoạch và Đầu tư

và Nghị quyết HĐND tỉnh về giao kế hoạch đầu tư công hàng năm và sự nổ lực phấn

đấu thực hiện kế hoạch được giao của các Sở, Ban, ngành, địa phương và các chủ đầu

tư. Trong điều hành kế hoạch đầu tư công, tỉnh đã tranh thủ được nhiều nguồn vốn từ

ngân sách trung ương để đầu tư nhiều công trình trọng điểm, quan trọng có quy mô lớn

của tỉnh. Sau khi giao kế hoạch đầu tư, tỉnh thường xuyên chỉ đạo các Sở, Ban, ngành

địa phương và chủ đầu tư khẩn trương triển khai thực hiện các dự án, nhất là các dự án

trọng điểm của tỉnh, các dự án sử dụng vốn trung ương, vốn trái phiếu Chính phủ, vốn

ODA,...qua đó tỉnh đã giải quyết kịp thời các vướng mắc khó khăn của từng dự án,

nhất là công tác đền bù, giải phóng mặt bằng. Nhờ vậy, nhiều dự án, chương trình đã

được triển khai thực hiện, giải ngân đạt kế hoạch giao.

Tuy nhiên, một số tồn tại trong lĩnh vực đầu tư XDCB trên toàn tỉnh kéo dài nhiều

năm vẫn chậm được khắc phục, chất lượng các công tác trong hoạt động đầu tư xây

dựng vẫn còn nhiều hạn chế, đặt biệt những hạn chế trải dài trong gần như tất cả các

28

giai đoạn cụ thể như công tác lập chủ trương đầu tư, lập dự án, công tác khảo sát, thiết

kế bản vẽ thi công và dự toán công trình, công tác thẩm tra, thẩm định của cơ quan

chuyên môn, công tác tổ chức thi công, công tác quản lý dự án của các chủ đầu tư và

công tác bố trí vốn còn nhiều bất cập, hạn chế. Các yếu kém này kéo theo các thủ tục

liên quan còn hạn chế, làm chậm tiến độ thực hiện dự án, có dự án không đảm bảo tính

khả thi phải tạm dừng, chất lượng công trình kém và tăng chi phí xây dựng công trình,

cụ thể như sau:

- Về chủ trương đầu tư: Đây là vấn đề quyết định đến toàn bộ dự án, chủ trương đầu tư

đúng sẽ mang lại hiệu quả cao, chủ trương đầu tư sai sẽ gây lãng phí tốn kém, dự án

kéo dài. Tuy nhiên nhiều chủ đầu tư vẫn xem nhẹ nhiệm vụ này, lập sơ sài để kịp trình

cấp thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư để làm cơ sở đưa vào danh mục bố trí

vốn dẫn đến nhiều dự án khi triển khai lập Báo cáo nghiên cứu khả thi (lập dự án đầu

tư), Báo cáo kinh tế kỹ thuật không phê duyệt được do không phù hợp với quy hoạch,

phải lập hồ sơ trình và phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư từ đó làm kéo dài thời

gian triển khai dự án. Ngoài ra việc đầu tư xây dựng công trình còn nhiều tồn tại, do

khảo sát chưa tốt, chưa tính toán đầy đủ điều kiện xây dựng công trình, quy hoạch xây

dựng chưa gắn với quy hoạch phát triển kinh tế xã hội, không tính toán đầy đủ yếu tố

đầu vào và đầu ra của sản phẩm nhất là những công trình sử dụng vốn đầu tư của Nhà

nước, không ít công trình xây dựng còn sai lầm về chủ trương đầu tư: Nhà máy xây

xong không có nguyên liệu để sản xuất, phải dỡ bỏ chuyển sang làm việc khác; chợ

xây xong không có người đến họp phải bỏ không; công trình xây dựng có quy mô lớn

không sử dụng hết công năng, gây lãng phí chi phí đầu tư...vấn đề giá cả vật tư, vật

liệu, cước vận tải thường xuyên biến động theo xu hướng tăng, khi lập dự toán, tư vấn

thiết kế đã áp giá theo quy định của địa phương đến khi thiết kế làm tăng TMĐT, có

dự án phải phê duyệt lại chủ trương đầu tư.

- Về chất lượng tư vấn khảo sát, thiết kế: Nhiều công trình tính toán không đầy đủ các

yếu tố về khảo sát theo quy định dẫn tới thiết kế sai phải điều chỉnh nhiều lần. Có hai

vấn đề đáng quan tâm là:

+ Thiết kế thường vượt quá yêu cầu của dự toán đầu tư để thiên về an toàn quá mức,

sử dụng các loại vật liệu đắt tiền để có TMĐT cao từ đó có chi phí thiết kế phí cao, khi

thẩm định và thi công công trình do yêu cầu của tổng dự toán phải cắt bỏ một số

29

hạng mục hoặc chi tiết lại không được tính toán kỹ do đó đã ảnh hưởng đến chất

lượng.

+ Thiết kế khá phổ biến là không đúng tiêu chuẩn quy chuẩn. Nhiều trường hợp khảo

sát còn sơ sài, đơn giản, chưa theo quy định, nhất là phần cọc ép dưới đất. Khảo sát

sai, dẫn tới thiết kế sai, chất lượng công trình thấp, những hiện tượng lún, nứt, thấm,

dột, sập đổ thường xảy ra.

+ Mặt khác năng lực của một số doanh nghiệp làm tư vấn thiết kế còn thấp, không ít

đơn vị tư vấn thiết kế tư nhân mới được thành lập thiếu cán bộ chuyên môn, ít kinh

nghiệm phải nhờ kỹ sư của các công ty tư vấn khác ký hộ để hợp thức hóa hồ sơ. Một

số hiện tượng chủ đầu tư thay đổi quy mô công trình, nhưng lại khống chế tổng mức

dự toán được duyệt để đến quá trình thi công xin bổ sung. Do vậy tư vấn thiết kế phải

gò ép cho đủ để có sản phẩm thiết kế. Cùng với những vấn đề nêu trên hiện nay chất

lượng cán bộ làm tư vấn thiết kế còn yếu về kiến thức, chưa nắm vững tiêu chuẩn, quy

chuẩn, không được thường xuyên đào tạo tập huấn nâng cao trình độ, một số cán bộ

làm thiết kế chưa có kinh nghiệm, không có chứng chỉ hành nghề nên có hiện tượng

mượn người ký thay để có bản vẽ thiết kế.

- Về chất lượng công tác vấn thẩm tra thiết kế - dự toán: Hiện nay do việc phân cấp

rộng rãi, rất nhiều đơn vị tư vấn đăng ký chức năng thẩm tra nhưng đội ngũ cán bộ

thẩm tra không đủ, năng lực yếu, chưa có kinh nghiệm, có trường hợp phải nhờ kỹ sư

của đơn vị tư vấn khác để thẩm tra hộ, nên không ít trường hợp thẩm tra sai hoặc thẩm

tra không đúng tiêu chuẩn. Ngoài ra còn hiện tượng nhà thầu thiết kế thiết kế xong rồi

tự thẩm định sau đó nhờ một đơn vị tư vấn thẩm tra khác để đóng dấu mà không kiểm

tra khối lượng, chất lượng của hồ sơ thiết kế. Mặt khác năng lực của cán bộ làm công

tác thẩm định của một số sở chuyên ngành cũng còn yếu, chưa có kinh nghiệm, thẩm

định nhiều hồ sơ một lúc nên thường chỉ căn cứ vào kết quả thẩm tra để ban hành

thông báo kết quả thẩm định mà không kiểm tra đơn giá, định mức,… dẫn đến sau khi

hồ sơ thiết kế được thẩm định xong, thi công vẫn phải bổ sung điều chỉnh đã làm ảnh

hưởng đến chất lượng công trình.

- Công tác phân bổ kinh phí chuẩn bị đầu tư được thực hiện tốt trong kế hoạch giao

vốn đầu năm, tuy nhiên trong năm còn phát sinh dự án mới có TMĐT lớn gây khó

khăn trong việc thẩm định và cân đối nguồn vốn đầu tư theo quy định; đa số các đơn vị

30

cấp huyện chưa thực hiện nghiêm túc việc giao danh mục chuẩn bị đầu tư trong kế

hoạch đầu năm; chưa thực hiện thẩm định nguồn vốn trước khi quyết định đầu tư.

- Việc giao chỉ tiêu kế hoạch Nhà nước còn chậm ở một số nguồn vốn chuẩn bị đầu tư

như: giao thông nông thôn, giao thông nội đồng; nguồn vốn phân cấp về cho cấp

huyện chưa theo nguyên tắc và tiêu chí, việc giao vốn chuẩn bị đầu tư quá chậm trong

khi dự án phải được duyệt trước tháng 10 của năm trước mới đủ điều kiện bố trí kế

hoạch vốn thực hiện dự án cho năm sau dẫn đến nhiều dự án bị đọng không lập kịp hồ

sơ hoặc có lập kịp thì chất lượng vẫn khá sơ sài, không đủ điều kiện phê duyệt. Việc

đề xuất bố trí vốn của các ngành còn chưa sát thực tế và đúng quy định: Mức vốn bố

trí cho một công trình thấp, một số công trình đã quyết toán nhưng chưa bố trí đủ

100% giá trị quyết toán được duyệt, nhiều công trình bố trí vượt cơ chế hỗ trợ quy

định tại các Nghị quyết của HĐND tỉnh, bố trí nguồn vốn xổ số kiến thiết cho lĩnh vực

giáo dục – đào tạo chưa đủ mức được UBND tỉnh giao dẫn đến thời gian triển khai dự

án kéo dài.

Ngoài ra hiện nay trên địa bàn tỉnh Bình Thuận còn tồn tại là giao quá nhiều đơn vị

làm chủ đầu tư gồm: BQLDA đầu tư xây dựng chuyên ngành, BQLDA đầu tư xây

dựng khu vực, BQLDA dự án thuộc các sở không chuyên ngành (Y tế, Giáo dục, Lao

động thương binh xã hội,…), BQLDA chuyên trách một dự án, BQLDA kiêm nhiệm

một dự án. Trong quá trình triển khai thực hiện, các chủ đầu tư, các BQLDA cơ bản

thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ đầu tư. Tuy nhiên, hoạt động của các BQLDA

chủ yếu căn cứ vào nhu cầu thực tế, nhiệm vụ phát sinh trong từng thời điểm để thành

lập, dẫn đến các BQLDA thành lập nhiều, không tập trung nên khó khăn trong việc

quản lý, theo dõi, giám sát, lập đề xuất chủ trương, lập dự án đầu tư,…

1.3.3 Những vấn đề đặt ra.

- Quản lý chất lượng các dự án xây dựng là tập hợp các hoạt động từ đó đề ra các yêu

cầu, quy định và thực hiện các yêu cầu và quy định đó bằng các biện pháp như kiểm

soát chất lượng, đảm bảo chất lượng, cải tiến chất lượng trong khuôn khổ một hệ

thống. Hoạt động quản lý chất lượng công trình xây dựng chủ yếu là công tác giám sát

và tự giám sát của chủ đầu tư và các chủ thể khác.

- Quản lý chất lượng các dự án xây dựng là nhiệm vụ của tất cả các chủ thể tham gia

vào quá trình hình thành nên sản phẩm xây dựng bao gồm: Chủ đầu tư, nhà thầu, các

31

tổ chức và cá nhân liên quan trong công tác khảo sát, thiết kế, thi công xây dựng, bảo

hành và bảo trì, quản lý và sử dụng công trình.

- Theo Nghị định số 46/2015/NĐ-CP ngày 12/05/2015 về quản lý chất lượng và bảo

trì công trình xây dựng, xuyên suốt các giai đoạn từ khâu khảo sát, thiết kế đến thi

công và khai thác công trình.

- Trong giai đoạn khảo sát ngoài sự giám sát của chủ đầu tư, nhà thầu khảo sát xây

dựng phải có bộ phận chuyên trách tự giám sát công tác khảo sát.

- Trong quá trình thiết kế, nhà thầu thiết kế xây dựng công trình chịu trách nhiệm trước

chủ đầu tư và pháp luật về chất lượng thiết kế xây dựng công trình. Chủ đầu tư nghiệm

thu sản phẩm thiết kế và chịu trách nhiệm về các bản vẽ thiết kế giao cho nhà thầu.

- Trong giai đoạn thi công xây dựng công trình có các hoạt động quản lý chất lượng và

tự giám sát của nhà thầu thi công xây dựng; giám sát thi công xây dựng công trình và

nghiệm thu công trình xây dựng của chủ đầu tư; giám sát tác giả của nhà thầu thiết kế

xây dựng công trình.

- Trong giai đoạn bảo hành, chủ đầu tư, chủ sở hữu hoặc chủ quản lý sử dụng công

trình có trách nhiệm kiểm tra tình trạng công trình xây dựng, phát hiện hư hỏng để yêu

cầu sửa chữa, thay thế, giám sát và nghiệm thu công việc khắc phục sửa chữa đó.

Ngoài ra còn có giám sát của nhân dân về chất lượng công trình xây dựng.

- Có thể nói quản lý chất lượng cần được coi trọng trong tất cả các giai đoạn từ giai

đoạn khảo sát thiết kế thi công cho đến giai đoạn bảo hành của công trình xây dựng.

32

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ PHÁP LÝ VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CÔNG TÁC QUẢN LÝ DỰ ÁN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG CÔNG TRÌNH

2.1 Cơ sở pháp lý và các quy định về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình

2.1.1 Các văn bản pháp quy về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình

- Luật Đầu tư công số 49/2014/QH13 ngày 18/6/2014;

- Luật Đầu tư số 67/2014/QH13 ngày 01/7/2015;

- Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ban hành ngày 18/6/2014 (thay thế Luật xây dựng

số 16/2003/QH11);

- Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 ngày 26/11/2013;

- Nghị định 46/2015/NĐ-CP gồm 8 Chương, 57 Điều quy định về QLCL công trình

xây dựng trong công tác khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu công trình xây

dựng; quản lý an toàn, giải quyết sự cố trong thi công xây dựng, khai thác và sử dụng

công trình xây dựng; bảo hành công trình xây dựng.

- Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ban hành ngày 18/6/2015 về quản lý dự án đầu tư xây

dựng công trình (thay thế Nghị định 12/2009/NĐ-CP);

- Nghị định số 63/2014/NĐ-CP ngày 26 tháng 6 năm 2014 của Chính phủ hướng dẫn

thi hành Luật đấu thầu và lựa chọn nhà thầu theo Luật xây dựng;

- Nghị định số 136/2015/NĐ-CP ngày 31/12/2015 của Chính phủ hướng dẫn thi hành

một số điều của Luật Đầu tư công;

- Nghị định số 42/2017/NĐ-CP ngày 05/4/2017 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung

một số điều Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ về quản lý

dự án đầu tư xây dựng;

- Nghị định số 120/2018/NĐ-CP ngày 13/9/2018 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung

một số điều Nghị định số 77/2015/NĐ-CP ngày 10/9/2018 của Chính phủ về kế hoạch

đầu tư công trung hạn và hằng năm, số 136/2015/NĐ-CP ngày 31/12/2015 của Chính

phủ về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư công và Nghị định số

161/2016/NĐ-CP ngày 02/12/2016 của Chính phủ về cơ chế đặc thù trong quản lý đầu

tư xây dựng đối với một số dự án thuộc các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn

2016 – 2020;

- Thông tư số 03/2016/TT-BXD ngày 10/3/2016 của Bộ Xây dựng về quy định về

33

phân cấp công trình xây dựng và hướng dẫn áp dụng trong quản lý hoạt động đầu tư

xây dựng;

- Thông tư số 17/2016/TT-BXD ngày 30/6/2016 của Bộ Xây dựng về quy định về

năng lực của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động xây dựng;

- Thông tư số 24/2016/TT-BXD ngày 01/9/2016 của Bộ Xây dựng về sửa đổi, bổ sung

một số điều các thông tư liên quan đến quản lý dự án đầu tư xây dựng;

- Thông tư số 26/2016/TT-BXD ngày 26/10/2016 của Bộ Xây dựng về quy định chi

tiết một số nội dung về quản lý chất lượng và bảo trì công trình;

- Quyết định số 79/QĐ-BXD ngày 15/02/2017 của Bộ Xây dựng về công bố định mức

chi phí quản lý dự án và tư vấn đầu tư xây dựng;

Trên cơ sở Luật Xây dựng đã được Quốc hội thông qua ngày 18 tháng 6 năm 2014 thì

yêu cầu phải xây dựng các văn bản dưới luật để hướng dẫn triển khai nhiều Điều, quy

định mà Luật chưa nêu cụ thể, đó là các Nghị định của Chính phủ, các Thông tư,

Quyết định, của các Bộ, ngành có liên quan đến ngành xây dựng như: Bộ Xây Dựng,

Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính,...

HIẾN PHÁP

LUẬT (BỘ LUẬT), PHÁP LỆNH

NGHỊ ĐỊNH CHÍNH PHỦ

THÔNG TƯ

QUYẾT ĐỊNH CỦA BỘ TRƯỞNG

TIÊU CHUẨN, QUY CHUẨN KỸ THUẬT

Hình 2.1. Sơ đồ văn bản quy phạm pháp luật

2.1.2 Các tiêu chuẩn, quy chuẩn về công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng công

trình

2.1.2.1 Định nghĩa quy chuẩn xây dựng và tiêu chuẩn xây dựng

Quy chuẩn xây dựng là các quy định bắt buộc áp dụng trong hoạt động xây dựng do cơ

quan nhà nước có thẩm quyền về xây dựng ban hành.

34

Tiêu chuẩn xây dựng là các quy định về chuẩn mực kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ

thuật, trình tự thực hiện các công việc kỹ thuật, các chỉ tiêu, các chỉ số kỹ thuật và các

chỉ số tự nhiên được cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban hành hoặc công nhận để áp

dụng trong hoạt động xây dựng. Tiêu chuẩn xây dựng gồm tiêu chuẩn bắt buộc áp

dụng và tiêu chuẩn khuyến khích áp dụng.

Tiêu chuẩn công trình là các quy định về chuẩn mực kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ

thuật, trình tự thực hiện các công việc kỹ thuật, các chỉ tiêu, các chỉ số được các cơ

quan, tổ chức có thẩm quyền lập riêng áp dụng cho công trình xây dựng cụ thể. Tiêu

chuẩn công trình có thể lấy từ tiêu chuẩn trong và ngoài nước hoặc những quy định

riêng của công trình cho từng công việc mà tổ chức, cá nhân có trách nhiệm lập.

2.1.2.2 Thẩm quyền ban hành quy chuẩn, TCXD và tiêu chuẩn công trình

- Quy chuẩn xây dựng do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành.

- Tiêu chuẩn xây dựng:

+ Các tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành;

+ Các Tiêu chuẩn xây dựng liên quan đến các chuyên ngành (Y tế, giao thông, giáo

dục đào tạo,...) có thể do các Bộ, Ngành khác ban hành sau khi có sự thoả thuận nhất

trí của Bộ Xây dựng.

- Tiêu chuẩn công trình: Các tổ chức có thẩm quyền hoạt động xây dựng và chịu trách

nhiệm trước pháp luật.

 Nội dung và hình thức áp dụng:

- Quy chuẩn là văn bản pháp quy kỹ thuật quy định các yêu cầu tối thiểu, các ngưỡng,

các mức bắt buộc phải được tuân thủ mọi hoạt động xây dựng trên phạm vi toàn quốc.

- Tiêu chuẩn là văn bản kỹ thuật trong đó các nội dung quy định không được trái với

Quy chuẩn; Đa phần tiêu chuẩn ban hành dưới dạng tự nguyện áp dụng, một số ít tiêu

chuẩn được xếp vào loại bắt buộc áp dụng; Phạm vi áp dụng của các tiêu chuẩn phụ

thuộc vào sự lựa chọn của chủ đầu tư các công trình xây dựng.

- Tiêu chuẩn công trình là tài liệu hướng dẫn, quy định kỹ thuật áp dụng riêng cho một

công trình cụ thể. Là tài liệu pháp lý trực tiếp cho quá trình hoạt động của công trình.

Nhận xét: Hiện nay, cơ cấu và số lượng của hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn đã đáp

ứng cho các hoạt động xây dựng ở Việt Nam từ lập quy hoạch xây dựng, lập dự án đầu

35

tư, khảo sát, thiết kế, thi công và nghiệm thu xây dựng công trình. Từ khi Luật Tiêu

chuẩn và Quy chuẩn có hiệu lực từ ngày 01/01/2007, hệ thống TCVN có những thay

đổi lớn đó là:

Thay đổi về hình thức áp dụng: quy định TCVN là văn bản kỹ thuật tự nguyện, đồng

thời xem xét chuyển đổi hàng loạt TCVN có liên quan để chuyển chúng sang hệ thống

kỹ thuật quốc gia bắt buộc áp dụng.

Loại bỏ Tiêu chuẩn ngành khỏi hệ thống tài liệu tiêu chuẩn: từ nay sẽ không còn loại

hình tiêu chuẩn ngành mà được chuyển đổi thành Tiêu chuẩn kỹ thuật (TCVN)

Mặt khác, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện nay chậm được nghiên cứu, đổi mới

nên chưa đáp ứng được yêu cầu. Phần lớn các tiêu chuẩn này được biên soạn từ lâu,

chủ yếu dựa vào các quy chuẩn, tiêu chuẩn nước ngoài có niên hạn sử dụng quá dài

nên còn chưa phù hợp khi áp dụng vào môi trường đầu tư xây dựng công trình ở Việt

Nam.

2.2 Cơ sở khoa học về quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình

Dự án là một quá trình đơn nhất, gồm một tập hợp các hoạt động có phối hợp và kiểm

soát, có thời hạn bắt đầu và kết thúc, được tiến hành để đạt được mục tiêu phù hợp với

các yêu cầu quy định, bao gồm cả các ràng buộc về thời gian, chi phí và nguồn lực.

- Dự án đầu tư xây dựng khác với các dự án khác là dự án đầu tư có gắn liền với việc

xây dựng công trình và hạ tầng kỹ thuật liên quan đến dự án.

Sản phẩm của dự án xây dựng có thể là:

+ Xây dựng công trình mới.

+ Cải tạo, sửa chữa công trình cũ.

+ Mở rộng, nâng cấp công trình cũ.

- Nhằm mục đích phát triển, duy trì hoặc nâng cao chất lượng công trình trong một

thời gian nhất định. Một đặc điểm của sản phẩm dự án xây dựng là sản phẩm đứng cố

định và chiếm một diện tích đất nhất định. Sản phẩm không đơn thuần là sự sở hữu của

Chủ đầu tư mà nó có ý nghĩa xã hội sâu sắc. Các công trình xây dựng có tác động rất

lớn vào môi trường sinh thái và vào cuộc sống của cộng đồng dân cư, các tác động về

vật chất và tinh thần trong một thời gian rất dài. Vì vậy, cần đặc biệt lưu ý khi thiết kế

và thi công các công trình xây dựng.

36

2.2.1 Phân loại dự án đầu tư xây dựng công trình

Theo Nghị định 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ nước Cộng hòa xã hội

chủ nghĩa Việt Nam, tại điều 5 dự án đầu tư xây dựng được phân loại theo quy mô,

tính chất và theo nguồn vốn đầu tư cụ thể:

2.2.1.1 Theo quy mô và tính chất

- Dự án quan trọng quốc gia: Là dự án sử dụng vốn đầu tư công có tổng mức đầu tư

10.000 tỷ đồng trở lên.

Theo mức độ ảnh hưởng đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm

trọng đến môi trường (Không phân biệt tổng mức đầu tư), bao gồm:

+ Nhà máy điện hạt nhân;

+ Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn

thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ

50ha trở lên; rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50ha trở lên; rừng phòng hộ chắn gió, chắn

cát bay, chắn sóng, lắn biển, bảo vệ môi trường từ 500ha trở lên; rừng sản xuất từ

1.000ha trở lên;

+ Sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa nước từ hai vụ trở

lên với quy mô từ 500ha trở lên;

+ Di dân tái định cư từ 20.000 người trở lên ở miền núi, từ 50.000 người trở lên ở các

vùng khác;

+ Dự án đòi hỏi phải áp dụng cơ chế, chính sách đặc biệt cần được Quốc hội quyết

định.

Các dự án còn lại được phân thành 3 nhóm A, B, C:

- Dự án thuộc nhóm A là những dự án có một trong những điều kiện sau:

+ Các dự án: Tại địa bàn có di tích quốc gia đặc biệt; tại địa bàn đặc biệt quan trọng

đối với quốc gia về quốc phòng, an ninh theo quy định của phát luật về quốc phòng, an

ninh; thuộc lĩnh vực bảo vệ quốc phòng, an ninh có tích chất bảo mật quốc gia; sản

xuất chất độc hại, chất nổ; hạ tầng khi công nghiệp, khu chế xuất, không phân biệt

tổng mức đầu tư.

+ Các dự án giao thông bao gồm: cầu, cảng biển, cảng sông, sân bay, đường sắt,

đường quốc lộ.

37

+ Các dự án: Công nghiệp điện; Khai thác dầu khí; Hóa chất, phân bón, xi măng; Chế

tạo máy, luyện kim; Khai thác, chế biến khoáng sản; Xây dựng khu nhà ở, có tổng

mức đầu tư từ 2.300 tỷ đồng trở lên.

+ Các dự án: Giao thông; Thủy Lợi; Cấp thoát nước và công trình hạ tầng kỹ thuật; Kỹ

thuật điện; Sản xuất thiết bị thông tin, điện tử; Hóa dược; Sản xuất vật liệu; Công trình

cơ khí; Bưu chính, viễn thông, có tổng mức đầu tư từ 1.500 tỷ đồng trở lên.

+ Các dự án: Sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản; vườn quốc gia,

khu bảo tồn thiên nhiên; Hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới; Công nghiệp, trừ các dự án

thuộc lĩnh vực công nghiệp quy định tại các mục đã nên trên, có tổng mức đầu tư từ

1.000 tỷ đồng trở lên.

+ Các dự án: Y tế, văn hóa, giáo dục; Nghiên cứu khoa học, tin học, phát thanh, truyền

hình; Kho tàng; Du lịch, thể dục thể thao; Xây dựng dân dụng, có tổng mức đầu tư từ

800 tỷ đồng trở lên.

- Dự án thuộc nhóm B là những dự án có một trong những điều kiện sau:

+ Các dự án: Giao thông bao gồm: cầu, cảng biển, cảng sông, sân bay, đường sắt,

đường quốc lộ; Công nghiệp điện; Khai thác dầu khí; Hóa chất, phân bón, xi măng;

Chế tạo máy, luyện kim; Khai thác, chế biến khoáng sản; Xây dựng khu nhà ở, có tổng

mức đầu tư từ 120 đến 2.300 tỷ đồng.

+ Các dự án: Giao thông; Thủy Lợi; Cấp thoát nước và công trình hạ tầng kỹ thuật; Kỹ

thuật điện; Sản xuất thiết bị thông tin, điện tử; Hóa dược; Sản xuất vật liệu; Công trình

cơ khí; Bưu chính, viễn thông, có tổng mức đầu tư từ 80 đến 1.500 tỷ đồng.

+ Các dự án: Sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản; vườn quốc gia,

khu bảo tồn thiên nhiên; Hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới; Công nghiệp, trừ các dự án

thuộc lĩnh vực công nghiệp quy định tại các mục đã nên trên, có tổng mức đầu tư từ 60

đến 1.000 tỷ đồng.

+ Các dự án: Y tế, văn hóa, giáo dục; Nghiên cứu khoa học, tin học, phát thanh, truyền

hình; Kho tàng; Du lịch, thể dục thể thao; Xây dựng dân dụng, có tổng mức đầu tư từ

45 đến 800 tỷ đồng.

- Dự án thuộc nhóm C là những dự án có một trong những điều kiện sau:

+ Các dự án: Giao thông bao gồm: cầu, cảng biển, cảng sông, sân bay, đường sắt,

đường quốc lộ; Công nghiệp điện; Khai thác dầu khí; Hóa chất, phân bón, xi măng;

38

Chế tạo máy, luyện kim; Khai thác, chế biến khoáng sản; Xây dựng khu nhà ở, có tổng

mức đầu tư dưới 120 tỷ đồng.

+ Các dự án: Giao thông; Thủy Lợi; Cấp thoát nước và công trình hạ tầng kỹ thuật; Kỹ

thuật điện; Sản xuất thiết bị thông tin, điện tử; Hóa dược; Sản xuất vật liệu; Công trình

cơ khí; Bưu chính, viễn thông, có tổng mức đầu tư dưới 80 tỷ đồng.

+ Các dự án: Sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy san; vườn quốc gia,

khu bảo tồn thiên nhiên; Hạ tầng kỹ thuật khu đô thị mới; Công nghiệp, trừ các dự án

thuộc lĩnh vực công nghiệp quy định tại các mục đã nên trên, có tổng mức đầu tư dưới

60 tỷ đồng.

+ Các dự án: Y tế, văn hóa, giáo dục; Nghiên cứu khoa học, tin học, phát thanh, truyền

hình; Kho tàng; Du lịch, thể dục thể thao; Xây dựng dân dụng, có tổng mức đầu tư

dưới 45 tỷ đồng.

2.2.1.2 Theo nguồn vốn đầu tư

- Dự án sử dụng vốn ngân sách Nhà nước:

Đây chính là nguồn chi của ngân sách Nhà nước cho đầu tư, là nguồn vốn đầu tư quan

trọng trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Nguồn vốn này

thường được sử dụng cho các dự án kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, quốc phòng, an

ninh, hỗ trợ các dự án của doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực cần sự tham gia của Nhà

nước, chi cho công tác lập và thực hiện các dự án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế

- xã hội vùng, lãnh thổ, quy hoạch xây dựng đô thị và nông thôn.

- Dự án sử dụng vốn tín dụng do Nhà nước bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của

Nhà nước:

Cùng với quá trình hội nhập, đổi mới và mở của, tín dụng đầu tư phát triển của Nhà

nước ngày càng đóng vai trò đáng kể trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

Nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước có tác dụng tích cực trong việc

giảm đáng kể bao cấp vốn trực tiếp của Nhà nước. Với cơ chế tín dụng, các đơn vị sử

dụng nguồn vốn này phải đảm bảo nguyên tắc hoàn trả vốn vay. Chủ đầu tư là người

vay vốn phải tính kỹ hiệu quả đầu tư, sử dụng vốn tiết kiệm hơn. Vôn tín dụng đầu tư

của Nhà nước là một hình thức quá độ chuyển từ phương thức cấp phát vốn ngân sách

sang phương thức tín dụng đối với mỗi dự án có khả năng thu hồi vốn trực tiếp.

39

Bên cạnh đó, vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà nước còn phục vụ công tác quản

lý và điều tiết kinh tế vĩ mô. Và trên hết, nguồn vốn tín dụng đầu tư phát triển của Nhà

nước có tác dụng tích cực trong việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công

nghiệp hóa – hiện đại hóa.

- Dự án sử dụng vốn đầu tư phát triển của doanh nghiệp Nhà nước;

- Dự án sử dụng vốn khác bao gồm cả vốn tư nhân hoặc sử dụng hỗn hợp nhiều nguồn

vốn.

2.2.2 Chức năng, mục đích của quản lý dự án

Quản trị dự án đầu tư là một quá trình phức tạp nó mang tính duy nhất không có sự lặp

lại, không xác định rõ ràng và không có dự án nào giống dự án nào. Mỗi dự án có địa

điểm khác nhau, không gian và thời gian khác nhau, yêu cầu về số lượng và chất lượng

khác nhau, tiến độ khác nhau, con người cũng khác nhau,…thậm chí trong quá trình

thực hiện dự án còn có sự thay đổi mục tiêu, ý tưởng từ Chủ đầu tư. Cho nên việc điều

hành quản trị dự án cũng luôn thay đổi linh hoạt, không có công thức nhất định.

Quản trị dự án là một yếu tố quan trọng quyết định tồn tại của dự án. Quản trị dự án là

sự vận dụng lý luận, phương pháp quan điểm có tính hệ thống để tiến hành quản lý có

hiệu quả toàn bộ công việc có liên quan tới dự án đầu tư dưới sự ràng buộc về nguồn

lực có hạn.

Theo Viện quản lý dự án (PMI): “Quản lý dự án là ứng dụng kiến thức, kỹ năng, công

cụ và kỹ thuật vào các hoạt động dự án để thỏa mãn các yêu cầu của dự án”.

2.2.2.1 Chức năng của quản lý dự án

- Chức năng lập kế hoạch, bao gồm việc xác định mục tiêu, công việc và dự tính

nguồn lực cần thiết để thực hiện dự án;

- Chức năng tổ chức, tiến hành phân phối nguồn lực gồm tiền, lao động, trang thiết bị,

việc điều phối và quản lý thời gian;

- Chức năng lãnh đạo;

- Chức năng kiểm soát, là quá trình theo dõi kiểm tra tiến độ dự án, phân tích tình hình

thực hiện, tổng hợp, đánh giá, báo cáo kết quả thực hiện và đề xuất các giải pháp giải

quyết các khó khăn trong quá trình thực hiện dự án;

- Quản lý điều hành dự án hay chức năng phối hợp.

40

2.2.2.2 Mục đích của quản lý dự án

- Mục đích của quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình là bảo đảm đạt được mục

đích đầu tư, tức là lợi ích mong muốn của chủ đầu tư.

- Trong mỗi giai đoạn của quá trình đầu tư xây dựng công trình, quản lý dự án nhằm

đạt được các mục tiêu cụ thể khác nhau.

Ví dụ:

+ Giai đoạn chuẩn bị đầu tư phải bảo đảm lập ra một dự án có các giải pháp kinh tế –

kỹ thuật mang tính khả thi;

+ Giai đoạn thực hiện dự án bảo đảm tạo ra được tài sản cố định có tiêu chuẩn kỹ

thuật đúng thiết kế;

+ Giai đoạn khai thác vận hành phải bảo đảm đạt được các chỉ tiêu hiệu quả của dự án

(về tài chính, kinh tế và xã hội) theo dự kiến của chủ đầu tư.

- Các mục tiêu cụ thể khi quản lý đầu tư xây dựng công trình bao gồm:

+ Mục tiêu về chất lượng công trình xây dựng;

+ Mục tiêu về thời gian thực hiện;

+ Mục tiêu về chi phí (giá thành);

+ Mục tiêu về an toàn lao động;

+ Mục tiêu về vệ sinh môi trường;

+ Mục tiêu về quản lý rủi ro;

+ Mục tiêu về sự thoả mãn của khách hàng.

Ngoài các mục tiêu cơ bản trên, với mỗi chủ thể quản lý dự án lại có thêm mục tiêu

quản lý riêng phục vụ cho nhiệm vụ của mình.

2.3 Phân tích những nội dung cơ bản của công tác quản lý dự án đầu tư xây dựng

công trình

- Quản lý dự án được tiến hành ở tất cả các giai đoạn của chu trình dự án. Tuỳ theo

chủ thể quản lý dự án mà quản lý dự án phân thành: quản lý vĩ mô dự án và quản lý vi

mô dự án.

- Đối với quản lý vĩ mô dự án, chủ thể quản lý là Nhà nước và các cấp chính quyền và

các cơ quan chức năng của dự án. Quản lý vĩ mô cũng được thực hiện ở tất cả các giai

đoạn: chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, kết thúc thực hiện khai thác dự án và quản lý

41

về giá xây dựng.

- Đối với quản lý vi mô dự án, chủ thể quản lý là chủ đầu tư hoặc đại diện hợp pháp

của chủ đầu tư. Nội dung quản lý của chủ đầu tư có thể được phân chia theo các giai

đoạn của dự án đầu tư hoặc theo các khía cạnh của dự án.

- Theo các khía cạnh của một dự án, quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình bao

gồm:

+ Quản lý chi phí dự án.

+ Quản lý chất lượng công trình.

+ Quản lý tiến độ xây dựng.

+ Quản lý an toàn lao động trên công trường.

+ Quản lý môi trường xây dựng .

2.3.1 Quản lý chi phí dự án

- Trong giai đoạn đầu của dự án, quản lý kinh phí là xác định số lượng và nguồn kinh

phí để thực hiện dự án. Giai đoạn này nguồn kinh phí sử dụng chiếm tỉ lệ nhỏ so với

hai giai đoạn sau nhưng tính chất của các hoạt động lại rất quan trọng nên không cần

phải quá hạn chế nguồn kinh phí chi trong giai đoạn này làm ảnh hưởng đến chất

lượng các hoạt động về sau của dự án.

- Trong giai đoạn thực hiện dự án, kinh phí được rót ra là rất lớn, chia làm nhiều khâu,

nhiều hạng mục. Quản lý kinh phí trong giai đoạn này cần đảm bảo sử dụng nguồn vốn

được hiệu quả, tránh thất thoát, tránh lãng phí, tránh tiêu cực chiếm dụng vốn. Bên

cạnh đó, quản lý chi phí trong giai đoạn này cũng cần đảm bảo giải ngân đúng tiến độ

tránh làm ảnh hưởng đến chất lượng tiến độ dự án.

- Giai đoạn khai thác và vận hành các kết quả dự án. Kinh phí chủ yếu thể hiện dưới

dạng kinh phí vận hành dự án. Tùy từng ngành mà tỉ lệ khác nhau. Đối với ngành sản

xuất kinh doanh, quản lý kinh phí trong giai đoạn này là đảm bảo vốn lưu động cần

thiết cho hoạt động của doanh nghiệp.

2.3.2 Quản lý chất lượng công trình

- Quản lý chất lượng công trình xây dựng là tập hợp các hoạt động từ đó đề ra các yêu

cầu, quy định và thực hiện các yêu cầu và quy định đó bằng các biện pháp như kiểm

soát chất lượng, đảm bảo chất lượng, cải tiến chất lượng trong khuôn khổ một hệ

42

thống. Hoạt động quản lý chất lượng công trình xây dựng chủ yếu là công tác giám sát

và tự giám sát của chủ đầu tư và các chủ thể khác.

- Quản lý chất lượng công trình là nhiệm vụ của tất cả các chủ thể tham gia vào quá

trình hình thành nên sản phẩm xây dựng bao gồm: Chủ đầu tư, nhà thầu, các tổ chức

và cá nhân liên quan trong công tác khảo sát, thiết kế, thi công xây dựng, bảo hành và

bảo trì, quản lý và sử dụng công trình.