SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Đề tài
GIẢI PHÁP NÂNG CAO Ý THỨC AN TOÀN TRỰC
TUYẾN VÀ PHÒNG TRÁNH CÁC HÌNH THỨC LỪA
ĐẢO TRÊN KHÔNG GIAN SỐ CHO HỌC SINH
TRƯỜNG THPT KỲ SƠN
LĨNH VỰC: TIN HỌC
S
SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT KỲ SƠN
Đề tài
GIẢI PHÁP NÂNG CAO Ý THỨC AN TOÀN TRỰC
TUYẾN VÀ PHÒNG TRÁNH CÁC HÌNH THỨC LỪA
ĐẢO TRÊN KHÔNG GIAN SỐ CHO HỌC SINH
TRƯỜNG THPT KỲ SƠN
LĨNH VỰC: TIN HỌC
Nhóm tác giả: 1. Nguyễn Thị Nhung
2. Lê Văn Dũng
Tổ: Toán - Tin
Năm thực hiện: 2023 - 2024
Điện thoại: 0978.909.379 – 0987.022.383
Kỳ Sơn, tháng 4 năm 2024
MỤC LỤC
Mục
Nội dung
Trang
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1
1
Sự cần thiết của đề tài
2
2
Mục đích nghiên cứu
2
3
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2
3.1
Đối tượng nghiên cứu
2
3.2
Phạm vi nghiên cứu
2
4
Phương pháp nghiên cứu
2
5
Tính mới của đề tài
3
PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
4
1
Một số vấn đề lừa đảo qua mạng
4
1.1
Khái niệm lừa đảo qua mạng
4
1.2
Nguyên nhân hình thành và thúc đẩy sự xuất hiện của lừa đảo
qua mạng
4
1.3
Các dạng lừa đảo qua mạng phổ biến hiện nay
4
1.4
Những điều cần biết về luật an ninh mạng phòng chống tội phạm
lừa đảo qua mạng
5
1.5
Tâm lý lứa tuổi học sinh khi đứng trước nguy cơ bị lừa đảo qua
mạng.
6
2
Cơ sở thực tiễn
6
2.1
Thực trạng lừa đảo trực tuyến hiện nay ở Việt Nam
6
2.2
Nhận thức và hành vi của học sinh khi giao tiếp trên mạng
7
2.3
Thực trạng giao tiếp an toàn trên không gian số hiện nay ở học
sinh trường THPT Kỳ Sơn
10
3
Các giải pháp thực hiện
11
3.1
Trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng nhận biết và phòng
tránh các dạng lừa đảo phổ biến qua mạng hiện nay
11
3.2
Hướng dẫn học sinh xây dựng môi trường giao tiếp an toàn trực
tuyến
18
3.3
Tạo cơ hội thảo luận và đánh giá giữa các học sinh về vấn đề
giao tiếp an toàn
22
3.4
Xây dựng các tình huống, ví dụ để học sinh thực hành
23
3.5
Chia sẻ một số trang thông tin và khuyến khích học sinh tham
gia chia sẻ kinh nghiệm trên các cộng đồng trực tuyến an toàn
26
4
Kết quả đạt được
27
4.1
Khảo sát tính cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề
xuất
27
4.2
Khảo sát kết quả sau khi áp dụng đề tài
31
PHẦN III. KẾT LUẬN
33
1
Ý nghĩa
33
2
Đề xuất
33
TÀI LIỆU THAM KHẢO
34
PHỤ LỤC
35
1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
Cùng với sự phát triển của mạng truyền thông và các ứng dụng công nghệ
thông tin, đặc biệt với sự xuất hiện trí tuệ nhân tạo AI thì các hành vi lừa đảo qua
mạng cũng phát triển ngày càng tinh vi và phổ biến. Mặc dù đã được cơ quan chức
năng, báo chí đưa tin, cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo nhưng do các đối tượng liên
tục thay đổi phương thức, thủ đoạn và nắm bắt tâm lý, nhu cầu của người bị hại để
thực hiện hành vi lừa đảo nên vẫn, đã và đang lừa đảo được số tiền rất lớn của nhiều
bị hại trên khắp cả nước. Vì vậy, kỹ năng giao tiếp an toàn trên không gian mạng
thành một vấn đề cực kỳ quan trọng, các kiến thức, kỹ năng về an toàn mạng không
chỉ giúp bảo vệ thông tin trực tuyến, mà còn giúp cho cho cá nhân, tổ chức hiểu cách
phòng tránh lừa đảo trong cuộc sống hàng ngày như qua cuộc gọi điện thoại, email,
hoặc thông qua các trang web giả mạo,… có thể gây ra thiệt hại tài chính nghiêm
trọng.
Qua khảo sát thực tế cho thấy đời sống các em miền núi, vùng cao đa số trình
độ hiểu biết hạn chế nên các em luôn là mục tiêu để kẻ xấu lợi dụng kiếm lợi bất
chính. Thậm chí nhiều vụ lừa tình, kết bạn hẹn hò qua mạng mà trong đó có nhiều
nạn nhân đang ở lứa tuổi học sinh. Trong khi đó, đa số học sinh dành nhiều thời gian
trực tuyến, từ việc tham gia mạng xã hội đến việc thực hiện các giao dịch trực tuyến.
Đây là đối tượng có kỹ năng nhận biết và phòng tránh các dạng lừa đảo trên không
gian số còn yếu, điều này làm cho học sinh trở nên dễ bị lừa đảo hơn nếu không
được giáo dục về an toàn mạng.
Hiểu rõ tầm quan trọng của an toàn và bảo mật khi giao tiếp trực tuyến nên
trong chương trình học môn Tin học 11 (sách kết nối tri thức) đã đề cập về vấn đề
an toàn trên không gian số nhằm mục đích trang bị cho học sinh các kiến thức và kỹ
năng để tự tin đối mặt với các rủi ro trực tuyến, từ đó học sinh hiểu cách bảo vệ
thông tin cá nhân và tránh các dạng lừa đảo trực tuyến để không rơi vào rủi ro, đồng
thời giúp các em thực hiện tốt nghĩa vụ và trách nhiệm của mình khi ứng xử trên
không gian số tạo ra một môi trường mạng an toàn hơn.
Để đạt được mục đích đó, khi truyền đạt kiến thức đến các em thì giáo viên
không chỉ truyền đạt kiến thức lý thuyết mà cần lựa chọn phương pháp, các giải
pháp phù hợp để học sinh biết vận dụng những kiến thức đó vào thực tế cuộc sống
một cách linh hoạt và có trách nhiệm giúp đỡ bạn bè và người thân giao tiếp an toàn
trên không gian số đó là mới là yếu tố quan trọng. Chính những lý do trên, trong
năm học 2023 - 2024 chúng tôi mạnh dạn đề xuất sáng kiến qua đề tài: “Giải pháp
nâng cao ý thức an toàn trực tuyến và phòng tránh các hình thức lừa đảo trên
không gian số cho học sinh trường THPT Kỳ Sơn” nhằm chia sẻ một số kinh
nghiệm nhỏ vào dạy học môn Tin học nói chung và đặc biệt trang bị cho học sinh là
những công dân số trong tương lai có những kỹ năng cần thiết khi giao tiếp trên
