Giáo án Lịch sử 10 bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước bảo vệ Tổ quốc bảo vệ Tổ quốc

Chia sẻ: Nguyễn Ngọc Lâm | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

1.511
lượt xem 129
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời quý thầy cô và các bạn tham khảo Giáo án Lịch sử 10 bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước bảo vệ Tổ quốc bảo vệ Tổ quốc để nâng cao kĩ năng và kiến thức soạn giáo án theo chuẩn kiến thức, kỹ năng trong chương trình dạy học. Giáo án Lịch sử 10 bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước bảo vệ Tổ quốc bảo vệ Tổ quốc được soạn với hình thức 3 cột phù hợp quy định bộ GD và nội dung súc tích giúp học sinh dễ dàng hiểu bài học hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án Lịch sử 10 bài 23: Phong trào Tây Sơn và sự nghiệp thống nhất đất nước bảo vệ Tổ quốc bảo vệ Tổ quốc

BÀI 23 PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT NƯỚC BẢO VỆ TỔ QUỐC CUỐI THẾ KỶ XVIII I. MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong bài học, yêu cầu HS nắm được 1. Về kiến thức - Thế kỷ XVI - XVIII đất nước bị chia thành 2 miền có chính quyền riêng bi ệt mà hầu như với tập đoàn phong kiến thống trị không còn khả năng thống nhất lại. - Trước tình trạng khủng hoảng của chế độ phong kiến ở cả 2 miền, nguy cơ chia cắt càng gia tăng, phong trào Tây Sơn, trong quá trình đánh đ ổ các t ập đoàn phong kiến đang thống trị, đã xóa bỏ tình trạng chia cắt, bước đầu th ống nhất lại đất nước. - Trong quá trình đấu tranh của mình, phong trào nông dân còn hoàn thành th ắng lợi 2 cuộc kháng chiến (chống Xiêm và chống Thanh) bảo vệ nền độc lập dân tộc, góp thêm những chiến công huy hoàng vào sự nghiệp giữa nước anh hùng của dân tộc. 2. Về tư tưởng, tình cảm - Giáo dục lòng yêu nước đấu tranh cho sự nghiệp bảo vệ sự toàn vẹn đất nước. - Tự hào về tinh thần đấu tranh của người nông dân Việt Nam. 3. Kĩ năng - Bồi dưỡng kĩ năng sử dụng bản đồ lịch sử. - Bồi dưỡng khả năng phân tích, nhận định sự kiện lịch sử. II. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY - HỌC - Bản đồ Việt Nam có những địa danh cần thiết. - Lược đồ các trận đánh mang tính quyết chiến. - Một số câu nói của vua Quang Trung, thơ ca của người đương th ời nói v ề Quang Trung. III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY - HỌC 1. Kiểm tra bài cũ Câu hỏi 1: Thế kỷ XVI - XVIII kinh tế nước ta có bước phát tri ển mới, ph ồn thịnh như thế nào? Câu hỏi 2: Tại sao thủ công nghiệp ngày càng tăng tiến nhưng không thể chuyển hóa sang phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa? 2, Dẫn dắt vào bài mới Qua bài 22 chúng ta thấy vào cuối thế kỷ XVIII ch ế độ phong ki ến Đàng Ngoài, Đàng Trong đều bước vào giai đoạn khủng hoảng suy tàn. Một phong trào nông
dân bùng lêm rầm rộ, mở đầu từ ấp Tây Sơn (Bình Định) và trong quá trình đ ấu tranh kiên cường của mình đã làm nên 2 sự nghiệp lớn: Th ống nh ất đ ất n ước và đánh bại giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc. 3. Tổ chức các hoạt động dạy và học trên lớp Kiến thức cơ bản HS cần nắm Hoạt động của thầy và trò vững Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân I. PHONG TRÀO TÂY SƠN VÀ SỰ - GV giới thiệu sơ lược về tình NGHIỆP THỐNG NHẤT ĐẤT trạng khủng hoảng của chế độ NƯỚC (CUỐI THẾ KỶ XVIII) phong kiến Đàng Ngoài; giữa thế kỷ XVIII chế độ phong kiến Đàng Ngoài lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng: Ruộng đất bị địa chủ chiếm đoạt, thuế khóa nặng nề, quan lại tham nhũng, đời sống nhân dân sa sút nghiêm trọng, phong trào đấu tranh của nông dân bùng lên rầm rộ, tiêu biểu có khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu, Hoàng Công Chất, Lê Duy Nhật (HS được học ở cấp II). - GV tiếp tục giới thiệu về tình trạng của chế độ phong kiến Đàng Trong: Trong khi chế độ phong kiến Đàng Ngoài khủng hoảng thỉ ở Đàng Trong, năm 1744 Chúa Nguyễn Phúc Khoát đã làm gì? Sự kiện này nói lên điều gì? - HS nhớ lại kiến thức bài trước để trả lời. - Giữa thế kỷ XVIII chế độ phong - GV giảng tiếp: 1744 chúa Nguyễn kiến ở cả Đàng Ngoài, Đàng Trong xưng vương, bắt tay xây dựng chính khủng hoảng sâu sắc → Phong trào quyền Trung ương, nước ta đứng nông dân bùng nổ. trước nguy cư bị chia làm 2 nước. Chính quyền Đàng Trong từ đó cũng lâm vào khủng hoảng suy yếu, đời sống nhân dân cực khổ. Theo một giáo sĩ phương Tây bấy giờ "gạo đắt
như vàng, tình trạng đói khổ bày ra lắm cảnh thương tâm khó tả, các xác chết chồng chất lên nhau". Phong trào nông dân bùng nổ ở Đàng Trong. - GV kết luận: + HS nghe, ghi chép. + GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được diễn biến chính của phong trào nông dân Tây Sơn và vai - 1771 khởi nghĩa nông dân bùng lên trò của khởi nghĩa Tây Sơn. ở Tây Sơn (Bình Định). + HS theo dõi SGK phát biểu. + Từ một cuộc khởi nghĩa nhanh + GV bổ sung, kết luận về những chóng thành phong trào lật đổ chúa nét chính của phong trào Tây Sơn. Nguyễn ở Đàng Trong. - GV có thể đàm thoại với HS về 3 anh em Nguyễn Huệ, Nguyễn Nhạc, Nguyễn Lữ: gốc họ Hồ, lớn lên gặp lúc Quốc phó Trương Thúc Loan chuyên quyền; nhân dân lầm than cực khổ. Ba anh em đã lên vùng Tây Sơn xây dựng căn cứ khởi nghĩa. Năm 1771 cả ba anh em đổi sang họ Nguyễn, dựng cờ chống Trương Thúc Loan, tại Tây Sơn - Bình Định. Khởi nghĩa phát triển dần thành phong trào nông dân rộng lớn, đảm nhận sứ mệnh tiêu diệt các tập đoàn - 1886 - 1788 nghĩa quân tiến ra Bắc phong kiến thống nhất đất nước. lật đổ tập đoàn Lê - Trịnh, thống - HS nghe, ghi chép. nhất đất nước. - GV dẫn dắt: Ngoài sự nghiệp thống nhất đất nước, phong trào Tây II. CÁC CUỘC KHÁNG CHIẾN Ở Sơn còn đảm đương nhiệm vụ CUỐI THẾ KỶ XVIII kháng chiến chống ngoại bang bảo 1. Kháng chiến chống quân Xiêm vệ Tổ quốc. 1785. *Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân - GV yêu cầu HS theo dõi SGK để thấy được nguyên nhân, diễn biến, kết quả của cuộc kháng chiến chống quân Xiêm 1785. - HS theo dõi SGK phát biểu. - GV bổ sung, kết hợp với sử dụng
lược đồ chiến thắng Rạch Gầm, Xoài Mút để trình bày về cuộc kháng chiến chống quân Xiêm, sau đó GV chốt ý: + Nghĩa quân Tây Sơn đã bắt giết 2 chúa là Nguyễn Phúc Dương và Nguyễn Phúc Thuần. Còn lại một người cháu của chúa Nguyễn là Nguyễn Ánh chạy thoát. Trong hai - Nguyễn Ánh cầu viện quân Xiêm năm 1782 → 5 vạn quân Xiêm hầu vào nước ta. - Năm 1783 Nguyễn Huệ đã hai lần đem quân đánh Nguyễn Ánh ở Gia Định. Cùng đường Nguyễn Ánh bỏ chạy sang Xiêm cầu cứu. Vua Xiêm sai tướng đem 5 vạn quân thủy bộ tiến sang nước ta cuối năm 1784 chiếm gần nửa đất Nam Bộ, ra sức cướp phá chuẩn bị tấn công quân Tây Sơn. + Trước giặc ngoại xâm, vua Tây Sơn là Thái Đức (Nguyễn Nhạc) đã sai em là Nguyễn Huệ đem binh thuyền vào Nam chống giặc. - Năm 1785 Nguyễn Huệ đã tổ chức - GV có thể yêu cầu HS tường thuật trận đánh phục kích Rạch Gầm - về chiến thắng Rạch Gầm - Xoài Xoài Mút (trên sông Tiền - tỉnh Tiền Mút hoặc nói lên những hiểu biết Giang) đánh tan quân Xiêm, Nguyễn của mình về chiến thắng này. Ánh phải chạy sang Xiêm. - HS nhớ lại kiến thức đã học trả lời câu hỏi. - GV nhận xét, bổ sung: Đây là một thắng lợi lớn tiêu diệt gần 4 vạn quân Xiêm, thể hiện tài tổ chức, cầm quân của Nguyễn Huệ. Chiến thắng này đã khiến"người Xiêm sau trận thua năm Giáp Thìn (1785) ngoài 2. Kháng chiến chống quân Thanh miệng thì nói khoác nhưng trong (1789) bụng thì sợ quân Tây Sơn như sợ cọp". Chiến thắng đã đập tan mưu đồ xâm lược của quân Xiêm, nêu cao ý thức dân tộc của phong trào Tây
Sơn. Hoạt động 1: Cá nhân, cả lớp - GV giảng giải: sau khi đánh thắng - Vua Lê Chiêu Thống cầu viện quân quân Xiêm, 1786 Nguyễn Huệ kéo Thanh kéo sang nước ta. quân ra Bắc tiêu diệt họ Trịnh. Họ Trịnh đổ, ông tôn phù vua Lê kết duyên với Công chúa Lê Ngọc Hân (con gái Lê Hiển Tông). Sau đó ông về Nam (Phú Xuân). - Ở ngoài Bắc, Nguyễn Hữu Chỉnh giúp vua Lê Chiêu Thống phản bội Tây Sơn. Sau khi bị quân Tây Sơn đánh vua Lê Chiêu Thống đã cầu cứu quân Thanh. Vua Thanh đã cho 29 vạn quân sang nước ta. - GV yêu cầu hs theo dõi SGK: nguyên nhân, diễn biến, kết quả của cuộc kháng chiến chống quân Thanh. Qua đó thấy được vai trò của - Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Nguyễn Huệ - Quang Trung và tinh Hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang thần dân tộc của nghĩa quân Tây Trung chỉ huy quân tiến ra Bắc. Sơn. - HS theo dõi SGK tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống Thanh, phát biểu. - Mùng 5 Tết 1789 nghĩa quân Tây - GV bổ sung, kết luận và giảng giải Sơn giành chiến thắng vang dội ở thêm: Việc làm của Lê Chiêu Thống Ngọc Hồi - Đống Đa tiến vào Thăng chứng tỏ triều đình phong kiến nhà Long đánh bại hoàn toàn quân xâm Lê không thể duy trì được nữa. Mặc lược. dù Nguyễn Huệ đã rất cố gắng phù - Phong trào nông dân Tây Sơn đã Lê. Trước tình hình đó, Nguyễn Huệ bước đầu hoàn thành sự nghiệp đã lên ngôi hoàng đé ngày 25 - 11 - thống nhất đất nước và bảo vệ tổ 1788. quốc. - GV đọc bài hiểu dụ của vua Quang Trung trong SGK trang 107 để giúp HS thấy được mục tiêu của cuộc tiến quân ra Bắc lần này và ý nghĩa của hiểu dụ (Thể hiện tinh thần đt cao cả, ý thức quyết tâm bảo vệ độc lập).
Bài hiểu dụ đã cổ vũ, tạo khí thể quyết tâm chiến đấu của nghĩa quân Tây Sơn sau 5 ngày hành quân thần tốc, ngày 5 Tết nghĩa quân thắng lợi ở Ngọc Hồi - Đống Đa. *Hoạt động 2: Cá nhân - GV phát vấn: Cho biết công lao của phong trào nông dân Tây Sơn và Nguyễn Huệ. III. VƯƠNG TRIỀU TÂY SƠN - HS dựa vào vốn kiến thức vừa học Năm 1778 Nguyễn Nhạc xưng trả lời. Hoàng đế (hiệu Thái Đức) → Vương - GV kết luận triều Tây Sơn thành lập. GV đàm thoại với HS về vai trò của - Năm 1788 Nguyễn Huệ lên ngôi Nguyễn Huệ trong việc tiêu diệt các Hoàng đế thống trị vùng đất từ tập đoàn phong kiến phản động và Thuận Hóa trở ra Bắc. trong cuộc kháng chiến chống Xiêm - Thành lập chính quyền các cấp, và chống quân Thanh. kêu gọi nhân dân khôi phục sản *Hoạt động 1: Cả lớp, cá nhân xuất. - GV trình bày về sự thành lập - Lập lại sổ hộ khẩu, tổ chức lại vương triều Tây Sơn 1778 nhưng giáo dục, thi cử, tổ chức quân đội không giải quyết được các yêu cầu (dịch chữ Hán, chữ Nôm để làm tài lịch sử, phong trào khởi nghĩa vẫn liệu dạy học). tiếp tục. - Đối ngoại hòa hảo với nhà Thanh, - GV trình bày tiếp sự kiện Nguyễn quan hệ với Lào và Chân Lạp rất tốt Huệ lên ngôi 1788. đẹp. - HS nghe, ghi chép. - GV yêu cầu HS theo dõi SGK các chính sách của Vua Quang Trung. - HS nghe, ghi chép. GV minh họa về chính sách đối ngoại của Quang Trung. Sau khi đánh tan 29 vạn quân Thanh, Quang Trung cử Ngô Văn Sở và Phan Huy Ích sang Trung Quốc cầu phong, lập - Năm 1792 Quang Trung qua đời. lại hòa bình để xây dựng đất nước. - Năm 1802 Nguyễn Ánh tấn công, Nhà Thanh đã giảng hòa, phong các vương triều Tây Sơn lần lượt vương và gửi quà tặng cho Quang sụp đổ. Trung. *Hoạt động 2: Cá nhân
- GV phát vấn: Em có nhận xét gì về những việc làm của Quang Trung? - HS suy nghĩ trả lời . - GV kết luận: những chính sách của Quang Trung mang tính chất tiến bộ, thể hiện ý tưởng mới của một ông vua muốn thực hiện những chính sách cải cách. Nhưng những chính sách tiến bộ của ông chưa có ảnh hưởng lớn trên phạm vi cả nước. Năm 1792 Quang Trung đột ngột qua đời, sự nghiệp thống nhất đất nước, đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng chưa thành. 4.Củng cố Vai trò của Nguyễn Huệ và phong trào nông dân Tây Sơn. 5. Dặn dò, bài tập về nhà - HS học bài, làm bài tập SGK (103). - Sưu tầm tranh ảnh về những công trình nghệ thuật thế kỷ XVI - XVIII.