Giáo dục và đời sống văn hoá tinh thần ở vùng ven đô Hà Nội - Nguyễn Nga My

X· héi häc sè 1 (101), 2008 67<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Gi¸o dôc vµ ®êi sèng v¨n hãa,<br /> tinh thÇn ë vïng ven ®« Hµ Néi<br /> NguyÔn Nga My<br /> <br /> <br /> Qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa diÔn ra trong nh÷ng n¨m qua ë Hµ Néi ®· cho thÊy mét<br /> bøc tranh kh¸ hoµn chØnh vÒ mét x· héi ®« thÞ hiÖn ®¹i xen kÏ víi mét x· héi n«ng<br /> th«n truyÒn thèng ë c¸c vïng ven ®«. Sù ®an xen nµy x¶y ra ë nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi<br /> sèng x· héi, ®Æc biÖt lµ trong ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn, quan hÖ gia ®×nh, x· héi,<br /> gi¸o dôc céng ®ång… C­ d©n ë vïng nµy kh«ng cßn ®¬n thuÇn lµ nh÷ng ng­êi n«ng<br /> d©n, nh÷ng ng­êi thî thñ c«ng lµm c¸c nghÒ truyÒn thèng, nh÷ng ng­êi bu«n b¸n<br /> nhá lÎ nh­ tr­íc ®©y mµ lµ mét tËp hîp kh¸ ®a d¹ng gåm nhiÒu nhãm ng­êi kh¸c<br /> nhau, cã nguån gèc xuÊt th©n vµ ®Þa vÞ x· héi kh¸c nhau. Sù nhËp c­ å ¹t tõ néi<br /> thµnh, tõ c¸c tØnh kh¸c vÒ ®· khiÕn cho céng ®ång d©n c­ ven ®« phøc t¹p h¬n,<br /> kh«ng cßn tÝnh thuÇn nhÊt, ®¬n gi¶n cña x· héi n«ng th«n cæ truyÒn. §ã lµ sù kh¸c<br /> biÖt rÊt dÔ nhËn thÊy trong qu¸ tr×nh t×m hiÓu ®êi sèng cña c¸c x· ph­êng vïng ven<br /> ®« Hµ Néi trong thêi gian qua.<br /> ViÖc nghiªn cøu t×nh h×nh gi¸o dôc, v¨n hãa, lèi sèng, quan hÖ x· héi t¹i c¸c<br /> vïng ven ®« lµ mét yªu cÇu cÇn thiÕt ®Ó xem xÐt, ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn x· héi<br /> n«ng th«n trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa. Kinh tÕ t¨ng tr­ëng liÖu cã kÐo theo sù t¨ng lªn<br /> cña tr×nh ®é häc vÊn? Møc sèng cao h¬n cã khiÕn cho ®Çu t­ vµo gi¸o dôc v¨n hãa t¨ng<br /> lªn? Ph¶i ch¨ng cã sù kÕt hîp hµi hßa gi÷a ®êi sèng vËt chÊt dåi dµo víi ®êi sèng tinh<br /> thÇn phong phó?… §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra trong qu¸ tr×nh kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸<br /> vÒ ®êi sèng kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi cña c¸c x· ph­êng ven ®« trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa.<br /> 1. Gi¸o dôc<br /> Cã thÓ nãi trong lÜnh vùc gi¸o dôc, n©ng cao häc vÊn lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc coi<br /> träng. NÕu nh­ ë tÇm vÜ m«, gi¸o dôc ®­îc coi lµ quèc s¸ch th× trong mçi gia ®×nh,<br /> häc vÊn còng ®­îc quan t©m ®óng møc. T¹i bèn x· ph­êng ®­îc kh¶o s¸t trong cuéc<br /> nghiªn cøu vïng ven ®« Hµ Néi (Minh Khai, Cù Khèi, Phó Th­îng, LÜnh Nam) cña<br /> ViÖn X· héi häc n¨m 2005 thÊy rÊt râ sù ®Çu t­ cña chÝnh quyÒn vµ nh©n d©n trong<br /> lÜnh vùc gi¸o dôc. C¸c x· ph­êng ®Òu tÝch cùc x©y dùng tr­êng së khang trang, s¹ch<br /> ®Ñp, n©ng cÊp hoÆc më réng diÖn tÝch, t¨ng c­êng trang bÞ c¸c ph­¬ng tiÖn d¹y vµ<br /> häc hiÖn ®¹i, phôc vô tèt cho c«ng t¸c gi¸o dôc. Tuy nhiªn, tïy theo hoµn c¶nh cña<br /> tõng ®Þa ph­¬ng mµ møc ®é ®Çu t­ kh«ng ®ång ®Òu vµ c¬ së vËt chÊt cña c¸c tr­êng<br /> ch­a hoµn thiÖn. ChÝnh v× thÕ, nhu cÇu cña ng­êi d©n vÒ nh÷ng ng«i tr­êng thùc sù<br /> s¹ch ®Ñp, réng r·i, hiÖn ®¹i kh«ng h¼n ®· ®­îc ®¸p øng ®Çy ®ñ. Kh¶o s¸t cho thÊy<br /> vÉn cßn tíi 21,5% ng­êi tr¶ lêi mong muèn c¶i thiÖn hÖ thèng tr­êng líp, trong ®ã cã<br /> 6,75% coi ®ã lµ mong muèn sè 1.<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 68 Gi¸o dôc vµ ®êi sèng v¨n hãa, tinh thÇn ë vïng ven ®« Hµ Néi<br /> <br /> Bªn c¹nh viÖc n©ng cÊp, më réng tr­êng líp, c¸c ®Þa ph­¬ng cßn rÊt quan t©m<br /> ®Õn viÖc ®éng viªn khuyÕn khÝch d¹y tèt, häc tèt. HÇu hÕt c¸c x· ph­êng ®Òu cã héi<br /> khuyÕn häc cña x· vµ c¸c chi héi khuyÕn häc cña c¸c dßng hä. C¸c quü khuyÕn häc<br /> ®­îc nh©n d©n ñng hé, ®ãng gãp nhiÖt t×nh, ng©n quü lªn ®Õn hµng chôc triÖu ®ång.<br /> C«ng t¸c x· héi hãa gi¸o dôc ®­îc quan t©m vµ ph¸t triÓn ®óng h­íng, ph¸t huy vµ<br /> huy ®éng søc m¹nh tæng hîp cña toµn d©n, t¹o mäi ®iÒu kiÖn tèt ®Ñp cho sù nghiÖp<br /> gi¸o dôc ë ®Þa ph­¬ng. Hµng n¨m c¸c x· ph­êng ®Òu tæ chøc lÔ tæng kÕt, khen<br /> th­ëng c¸c gi¸o viªn vµ häc sinh cã thµnh tÝch cao trong n¨m häc. ë Minh Khai,<br /> trong n¨m 2004, ñy ban nh©n d©n x· ®· tæ chøc hai héi nghÞ biÓu d­¬ng khen<br /> th­ëng c¸c em cã thµnh tÝch xuÊt s¾c trong n¨m häc vµ thi ®ç ®¹i häc, tæng sè tiÒn<br /> khen th­ëng lµ 15 triÖu ®ång. X· còng ®øng ra tæ chøc lÔ kØ niÖm ngµy Nhµ gi¸o ViÖt<br /> Nam 20/11, ®éng viªn c¸c thÇy c« gi¸o cã thµnh tÝch trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y.<br /> Do sù quan t©m cña chÝnh quyÒn, sù ®Çu t­ cña c¸c gia ®×nh nªn thµnh tÝch häc<br /> tËp cã xu h­íng t¨ng lªn. TØ lÖ häc sinh kh¸ giái cao h¬n n¨m tr­íc, tØ lÖ tèt nghiÖp c¸c<br /> cÊp còng t¨ng cao. N¨m 2004, ë ph­êng LÜnh Nam, tØ lÖ tèt nghiÖp tiÓu häc vµ THCS<br /> ®Òu ®¹t 100%. Ph­êng ®· tæ chøc biÒu d­¬ng khen th­ëng cho 119 häc sinh giái cÊp<br /> thµnh phè vµ cÊp quËn, c¸c häc sinh xÕp thø nhÊt ë c¸c líp víi sè tiÒn 4 triÖu ®ång.<br /> Nh©n dÞp 20/11, ph­êng ®· tæ chøc gÆp mÆt tÆng quµ c¸c thÇy c« gi¸o, khen th­ëng<br /> thµnh tÝch tr­êng tiªn tiÕn, gi¸o viªn d¹y giái cÊp quËn, thµnh phè, ChiÕn sÜ thi ®ua…<br /> ViÖc khuyÕn khÝch, ®éng viªn kÞp thêi thÇy vµ trß lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc gióp<br /> n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc, t¹o ®iÒu kiÖn h×nh thµnh nh÷ng ng«i tr­êng cã chÊt<br /> l­îng cao. N¨m 2005, c¶ 3 tr­êng MÇm non, TiÓu häc, THCS ë ph­êng Phó Th­îng ®Òu<br /> ®¹t chuÈn quèc gia, lµ m«i tr­êng häc tËp ®¸ng tin cËy cho c¸c em häc sinh.<br /> §¸nh gi¸ vÒ c¬ héi gi¸o dôc t¹i ®Þa ph­¬ng trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa vµ trong<br /> qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ x· lªn ph­êng, cã 37,8% ng­êi tr¶ lêi cho r»ng ®· tèt h¬n<br /> tr­íc, chØ cã 1,3% ®¸nh gi¸ lµ xÊu ®i vµ cã tíi 51,8% cho lµ vÉn nh­ cò. §©y lµ ®¸nh<br /> gi¸ t­¬ng ®èi chñ quan phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña mçi gia ®×nh. Tuy<br /> nhiªn, qua ®ã cã thÓ thÊy kú väng cña ng­êi d©n vÉn cßn cao h¬n thùc tÕ diÔn ra. Hä<br /> vÉn muèn c¬ së tr­êng líp, ®éi ngò gi¸o viªn, m«i tr­êng gi¸o dôc ph¶i ®­îc ch¨m lo<br /> h¬n n÷a, ®em l¹i c¬ héi gi¸o dôc tèt h¬n n÷a cho con em cña m×nh.<br /> VÒ phÝa ng­êi d©n, ®a sè ®Òu t¹o ®iÒu kiÖn cho con c¸i häc tËp ®Õn n¬i ®Õn<br /> chèn. Hä cho r»ng häc vÊn cao sÏ gióp con c¸i dÔ thµnh ®¹t, cã c«ng ¨n viÖc lµm æn<br /> ®Þnh, thu nhËp kh¸ gi¶. Vai trß cña tri thøc ®­îc kh¼ng ®Þnh, ®­îc t«n vinh. V× thÕ<br /> kh«ng Ýt gia ®×nh s½n sµng ®Çu t­ cho con mét kho¶n tiÒn lín ®Ó theo häc ®¹i häc, hi<br /> sinh vÊt v¶ v× con, miÔn lµ con ®­îc ®i häc. “Nh÷ng gia ®×nh nµo ®Çu t­ cho con em<br /> ¨n häc ®Õn n¬i ®Õn chèn, b­íc vµo ®êi kinh tÕ cña hä kh¸c h¼n. B©y giê ng­êi d©n<br /> ®Çu t­ cho con em ¨n häc h¬n vµ d¸m hi sinh h¬n. Hä thÊy rÊt cÇn cã tri thøc. Muèn<br /> lµm g× còng cÇn ph¶i cã häc hµnh”. (Tr­ëng th«n, 60 tuæi, Minh Khai).<br /> H¬n n÷a viÖc häc cao cßn lµm r¹ng danh gia ®×nh, lµ niÒm tù hµo cña bè mÑ.<br /> Mét ng­êi n«ng d©n t©m sù: “NhiÒu ng­êi cã con häc ®¹i häc, ra nghÒ ph¸t triÓn, lµm<br /> kü s­ cho bè mÑ nhiÒu tiÒn, bè mÑ phÊn khëi h¬n nhiÒu. Nhµ kh«ng cã ®iÒu kiÖn cho<br /> con ¨n häc th× kÐm h¬n”. (N÷, 54 tuæi, LÜnh Nam).<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Nga My 69<br /> <br /> Mét sè gia ®×nh kh«ng d­ gi¶ còng cè cho con theo häc. Cã nh÷ng ng­êi phô<br /> n÷ b¸n x«i dËy tõ 3-4 giê s¸ng lµm hµng, vµo néi thµnh b¸n tÝch cãp ®Ó nu«i con ¨n<br /> häc. Bëi theo hä, nÕu kh«ng häc sÏ kh«ng cã t­¬ng ai s¸ng sña, ph¶i tiÕp tôc nh÷ng<br /> nghÒ lao ®éng vÊt v¶ cña bè mÑ, ®êi sèng khã kh¨n, cuéc ®êi lam lò. “Con em tr­ît<br /> ®¹i häc, tr­êng cao ®¼ng gäi nã kh«ng muèn ®i. Nã b¶o tèn kÐm, hÕt nhiÒu tiÒn mÑ<br /> kh«ng cã. Em ®éng viªn ch¸u th«i con cø ®i, mÑ sÏ cè g¾ng cho con häc. MÑ vay m­în<br /> cho con häc ®Ó sau nµy con cßn cã c«ng ¨n viÖc lµm. Kh«ng ®i häc, ë nhµ nèi nghiÖp<br /> mÑ th× vÊt v¶”. (N÷, 42 tuæi, Phó Th­îng).<br /> So víi c¸ch ®©y 10 n¨m, râ rµng ng­êi d©n ®· nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng<br /> cña häc vÊn. Hä kh«ng chØ cßn quanh quÈn víi nghÒ n«ng, lo ®ñ ¨n ®ñ mÆc mµ ®·<br /> chó träng h¬n ®Õn ®êi sèng tinh thÇn, n©ng cao häc vÊn. §¸nh gi¸ vÒ ®êi sèng hiÖn<br /> t¹i, cã ®Õn 68,7% ng­êi tr¶ lêi cho r»ng kinh tÕ cña gia ®×nh hä kh¸ h¬n so víi 5 n¨m<br /> tr­íc ®©y, chØ cã 5,0% cho r»ng kinh tÕ kÐm h¬n. §iÒu nµy cho thÊy lµ nhiÒu gia ®×nh<br /> ven ®« cã kh¶ n¨ng ®Çu t­ cho con häc h¬n khi kinh tÕ ngµy cµng sung tóc.<br /> Mét thùc tÕ n÷a lµ nhiÒu x· ph­êng ven ®« ®· bÞ mÊt ®Êt trong qu¸ tr×nh ®«<br /> thÞ hãa. §Êt bÞ lÊy ®i ®Ó x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, x©y dùng c¸c khu c«ng nghiÖp vµ<br /> khu ®« thÞ míi… Ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng kh«ng cßn ®Êt ®Ó canh t¸c vµ trång trät.<br /> Nh÷ng ruéng lóa, v­ên ®µo, v­ên hoa ®Ñp nh­êng chç cho nh÷ng khu nhµ cao tÇng,<br /> nh÷ng tæ hîp nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, tr­êng häc, cÇu cèng… VËy th× t­¬ng lai con ch¸u<br /> hä sÏ lµm g× nÕu nh­ kh«ng tho¸t ly n«ng nghiÖp. V× vËy hä lo l¾ng vµ tÝnh to¸n tõ<br /> b©y giê, mµ tr­íc m¾t lµ ph¶i quan t©m ®Õn chuyÖn häc hµnh cña con: “C¸ch ®©y 10<br /> n¨m, ng­êi d©n Ýt ®Çu t­ cho con c¸i. B©y giê hä ®Çu t­ cho con c¸i häc hµnh nhiÒu<br /> h¬n. Em còng muèn cho con häc cao lªn. §ång ruéng ch¾c lµ còng hÕt, ch¶ cßn”.<br /> (Nam, 34 tuæi, Cù Khèi).<br /> Ngoµi chuyÖn ph¶i chi c¸c kho¶n tiÒn häc phÝ, häc thªm, s¸ch vë.. Mét sè gia<br /> ®×nh cßn ®Çu t­ c¸c kho¶n lín mua s¾m trang thiÕt bÞ phôc vô hiÖu qu¶ cho viÖc häc<br /> tËp nh­ m¸y tÝnh. NÕu nh­ tr­íc ®©y 5-10 n¨m, m¸y tÝnh cßn lµ cña hiÕm th× hiÖn<br /> nay ®· trë thµnh mét ph­¬ng tiÖn sinh ho¹t hiÖn ®¹i kh¸ th«ng dông cña c¸c gia<br /> ®×nh. T¹i bèn ®Þa bµn ®­îc kh¶o s¸t, ®· cã 9,3% gia ®×nh cã m¸y vi tÝnh. §©y lµ c«ng<br /> cô trî gióp ®¾c lùc cho c¸c em häc sinh, sinh viªn trong viÖc cËp nhËt th«ng tin, n©ng<br /> cao kiÕn thøc, më mang hiÓu biÕt. Nh÷ng gia ®×nh ®­îc tiÒn ®Òn bï ®Êt, ngoµi viÖc<br /> söa sang x©y míi nhµ cöa, mua s¾m trang thiÕt bÞ gia ®×nh th× kho¶n chi tiÕp theo lµ<br /> ®Çu t­ cho con c¸i häc hµnh: 14,1%, h¬n c¶ chi cho ®Çu t­ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp:<br /> 12,3%. “§­îc ®Òn bï 60 triÖu, em söa sang mua s¾m c¸c thø trong gia ®×nh, em mua<br /> xe m¸y 30 triÖu cho con ®i häc, ®ãng cho ch¸u 3 khãa häc hÕt 24 triÖu vµ mua m¸y vi<br /> tÝnh. Tãm l¹i vµo ch¸u lµ hÕt”. (N÷, 43 tuæi, Phó Th­îng).<br /> Nh­ vËy cã thÓ thÊy râ qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa vïng ven ®· cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ<br /> ®Õn ®êi sèng cña c­ d©n ngo¹i vi Hµ Néi. §©y lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu cña mét ®Êt<br /> n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn con ®­êng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa. Sù n¨ng ®éng<br /> cña mçi c¸ nh©n, sù may m¾n gÆp thêi cña mçi gia ®×nh,… cïng víi nhiÒu yÕu tè<br /> kh¸ch quan vµ chñ quan kh¸c, ®· lµm thay ®æi kh¸ nhiÒu trong cuéc sèng cña c¸c gia<br /> ®×nh vÒ kinh tÕ còng nh­ vÒ v¨n hãa tinh thÇn. Trong ®ã häc vÊn, tri thøc, tr×nh ®é<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 70 Gi¸o dôc vµ ®êi sèng v¨n hãa, tinh thÇn ë vïng ven ®« Hµ Néi<br /> <br /> v¨n hãa cao lµ ®Ých h­íng tíi cña nhiÒu ng­êi. Vµ gi¸o dôc ®µo t¹o chÝnh lµ lÜnh vùc<br /> ®­îc quan t©m tr­íc hÕt, ®Ó hoµn thiÖn nh©n c¸ch vµ tri thøc cña mçi c¸ nh©n trong<br /> qu¸ tr×nh héi nhËp vµ ph¸t triÓn.<br /> 2. §êi sèng v¨n hãa tinh thÇn<br /> * §iÒu kiÖn ph¸t triÓn ®êi sèng tinh thÇn ë c¬ së<br /> Bªn c¹nh viÖc coi gi¸o dôc lµ quèc s¸ch theo ®óng chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ<br /> Nhµ n­íc, c¸c x· ph­êng ven ®« cßn quan t©m ®Õn viÖc x©y dùng mét ®êi sèng v¨n<br /> minh, lµnh m¹nh. Cuéc sèng trªn ®µ ®« thÞ hãa m¹nh mÏ dÔ lµm biÕn ®æi lèi sèng<br /> cña c¸ nh©n vµ gia ®×nh. C¬ chÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng quy luËt c¹nh tranh khèc liÖt<br /> còng phÇn nµo t¸c ®éng ®Õn cuéc sèng b×nh an, ®¬n gi¶n cña nh÷ng vïng quª tr­íc<br /> ®©y, con ng­êi sèng tù tin h¬n, n¨ng ®éng h¬n nh­ng còng thùc dông h¬n, phøc t¹p<br /> h¬n. Mét sè gi¸ trÞ bÞ ®¶o lén. Sù giao l­u gi÷a míi víi cò, gi÷a tèt víi xÊu, gi÷a hiÖn<br /> ®¹i vµ truyÒn thèng, gi÷a tiªn tiÕn vµ l¹c hËu… lµ mét ®Æc tr­ng cña mét x· héi qu¸<br /> ®é ®ang chuyÓn m×nh trong xu thÕ c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa.<br /> Trong qu¸ tr×nh ®ã, ®Ó gi÷ g×n kØ c­¬ng, phÐp n­íc, ®ång thêi duy tr× mét cuéc<br /> sèng b×nh an, quan hÖ lµng n­íc ªm ®Ñp, gia ®×nh yªn Êm, hÇu hÕt c¸c x· ph­êng<br /> ven ®« ®Òu h­ëng øng cuéc vËn ®éng “Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa<br /> ë khu d©n c­”. Trong thêi gian tíi, x· tiÕp tôc ®Èy m¹nh phong trµo lµng v¨n hãa. X·<br /> còng tiÕp tôc tuyªn truyÒn vËn ®éng ng­êi d©n tæ chøc c­íi xin, ma chay ®¬n gi¶n,<br /> gän nhÑ, kh«ng ¨n uèng linh ®×nh. Tuy nhiªn, viÖc nµy ch­a ®i vµo nÒ nÕp. “§¸m<br /> c­íi vÉn cßn ¨n uèng linh ®×nh, ch­a theo nÕp sèng míi, cã nhµ ¨n tíi 70, 80 m©m”.<br /> (Sè 5, TLN tæ tr­ëng Minh Khai)<br /> ë ph­êng Phó Th­îng, n¬i ®­îc phong anh hïng trong giai ®o¹n chèng Mü vµ<br /> chèng Ph¸p, §¶ng ñy vµ ñy ban nh©n d©n ph­êng lu«n quan t©m ®Õn ®êi sèng v¨n hãa<br /> cña ng­êi d©n. Phong trµo “Toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n hãa” ngµy cµng ®i<br /> vµo chiÒu s©u, ®· ®­îc c¸c ngµnh, c¸c ®oµn thÓ vµ nh©n d©n h­ëng øng tÝch cùc. TØ lÖ<br /> gia ®×nh ®¹t tiªu chuÈn gia ®×nh v¨n hãa chiÕm tõ 82,6% ®Õn 92,6%. Hµng n¨m cã tõ 40<br /> - 50% tæ d©n phè ®¹t tiªu chuÈn tæ d©n phè v¨n hãa, hai khu d©n c­ xuÊt s¾c ®­îc khen<br /> th­ëng, n¨m 2004 cã mét khu d©n c­ ®­îc MÆt trËn tæ quèc khen th­ëng.<br /> ë c¸c ph­êng LÜnh Nam, Cù Khèi, ng­êi d©n còng nhiÖt t×nh h­ëng øng<br /> phong trµo nµy. N¨m 2004, ë Cù Khèi cã 89,6% gia ®×nh ®¹t tiªu chuÈn gia ®×nh v¨n<br /> hãa. Ng­êi d©n ®­îc vËn ®éng thùc hiÖn nÕp sèng míi, gi¶m bít c¸c thñ tôc hiÕu hØ.<br /> “B©y giê ng­êi ta gióp nhau kh«ng ph¶i cø ®éi m©m x«i ®Õn phóng viÕng th«ng gia.<br /> X· vËn ®éng ®¸m c­íi ®¸m tang kh«ng hót thuèc, kh«ng th¸ch c­íi, kh«ng ¨n uèng<br /> linh ®×nh.” (PVS l·nh ®¹o ph­êng Cù Khèi).<br /> Song song víi cuéc vËn ®éng x©y dùng nÕp sèng v¨n minh, gia ®×nh v¨n hãa, c¸c<br /> x· ph­êng còng rÊt chó träng ®Çu t­ vµo nh÷ng ho¹t ®éng v¨n hãa tinh thÇn kh¸c nh­<br /> ho¹t ®éng cña c¸c nhµ v¨n hãa, c©u l¹c bé, th­ viÖn, s©n ch¬i… C¸c phong trµo v¨n hãa<br /> v¨n nghÖ, thÓ dôc thÓ thao th­êng xuyªn ®­îc duy tr× víi nh÷ng h×nh thøc ®a d¹ng,<br /> phong phó. ë Minh Khai ®· ph¸t ®éng phong trµo v¨n nghÖ chµo mõng c¸c ngµy lÔ lín<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Nga My 71<br /> <br /> trong n¨m, tham gia c¸c ch­¬ng tr×nh héi diÔn do huyÖn vµ thµnh phè tæ chøc.<br /> C¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t thanh qua hÖ thèng loa ®µi ë ®Þa ph­¬ng ®em l¹i hiÖu<br /> qu¶ nhÊt ®Þnh trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ tuyªn truyÒn c¸c chñ tr­¬ng chÝnh<br /> s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. Trong mét x· héi n¨ng ®éng, biÕn ®æi hµng ngµy víi rÊt<br /> nhiÒu sù kiÖn, viÖc cËp nhËt th«ng tin lµ rÊt cÇn thiÕt. V× vËy c¸c x· ph­êng ®Òu<br /> quan t©m ®Õn lÜnh vùc truyÒn th«ng, ®Çu t­ kÞp thêi ®Ó ®­a th«ng tin ®Õn tõng ngâ<br /> xãm d©n c­. HÖ thèng truyÒn thanh ®­îc cñng cè, néi dung tin bµi cã nhiÒu c¶i tiÕn,<br /> ®æi míi phong phó vµ phï hîp h¬n. Trong n¨m 2004, ph­êng LÜnh Nam ®· x©y dùng<br /> ®­îc 102 ch­¬ng tr×nh cña ®µi ph­êng, viÕt ®­îc 55 tin, 48 bµi, 200 tµi liÖu vµ 105<br /> th«ng b¸o. §©y lµ thµnh tÝch rÊt ®¸ng khÝch lÖ, ®­îc ph­êng tiÕp tôc duy tr× vµ ph¸t<br /> triÓn trong thêi gian tíi.<br /> Ngoµi ra, ë mé sè x· ph­êng cßn tæ chøc th«ng tin tuyªn truyÒn qua viÖc treo<br /> b¨ng r«n, kÎ vÏ pan«, khÈu hiÖu phôc vô kÞp thêi, cã hiÖu qu¶ trong c¸c ®ît kØ niÖm,<br /> c¸c ngµy lÔ lín cña ®Êt n­íc, ®éng viªn nh©n d©n h¨ng h¸i lao ®éng s¶n xuÊt gãp<br /> phÇn x©y dùng quª h­¬ng giµu ®Ñp.<br /> Mét ho¹t ®éng còng ®­îc x· ph­êng quan t©m lµ tæ chøc c¸c buæi chiÕu phim,<br /> biÓu diÔn v¨n nghÖ, mêi c¸c ®¬n vÞ v¨n hãa nghÖ thuËt ®Õn phôc vô. X· Minh Khai<br /> ®· tæ chøc ®Þnh kú c¸c dÞch vô v¨n hãa 2 lÇn/th¸ng. Ph­êng LÜnh Nam trong n¨m<br /> qua còng thùc hiÖn ®­îc 5 buæi biÓu diÔn v¨n nghÖ chuyªn nghiÖp, 3 buæi chiÕu phim<br /> phôc vô c«ng chóng. Ph­êng Cù Khèi tæ chøc ®­îc 4 buæi biÓu diÔn cña c¸c ®oµn<br /> chuyªn nghiÖp t¹o kh«ng khÝ vui vÎ, phÊn khëi cho nh©n d©n. C¸c x· ph­êng còng<br /> lËp ra mét sè c©u l¹c bé thu hót mét bé phËn ng­êi d©n tham gia nh­ c©u l¹c bé<br /> ngoµi trêi, c©u l¹c bé cê t­íng, c©u l¹c bé th¬… Nh÷ng ho¹t ®éng nµy gióp ng­êi d©n<br /> tham gia th­ gi·n mét c¸ch cã Ých, tho¶i m¸i vÒ tinh thÇn, kháe m¹nh vÒ thÓ lùc.<br /> Trong ®êi sèng cña c­ d©n ven ®« hiÖn nay, mét ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu,<br /> ®ã lµ tæ chøc c¸c lÔ héi v¨n hãa cæ truyÒn cña lµng x·. Ho¹t ®éng nµy th­êng ®­îc tæ<br /> chøc t¹i c¸c ®×nh chïa, c¸c ®iÓm di tÝch v¨n hãa vµ lÞch sö ®Þa ph­¬ng. ChÝnh v× vËy<br /> chÝnh quyÒn rÊt quan t©m ®Õn viÖc trïng tu t«n t¹o ®×nh chïa, c¸c di tÝch lÞch sö,<br /> ®¶m b¶o gi÷ g×n kiÕn tróc cæ, in ®Ëm dÊu Ên lÞch sö cña lµng quª.<br /> Nh­ vËy, vÒ c¬ b¶n ®êi sèng v¨n hãa tinh thÇn cña c­ d©n ven ®« trong thêi<br /> gian qua kh¸ phong phó. Tuy møc ®é ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn cã thÓ kh¸c nhau ë tõng<br /> ®Þa bµn nh­ng nh×n chung c¸c x· ph­êng ®Òu h­íng tíi x©y dùng vµ ph¸t triÓn toµn<br /> diÖn sù nghiÖp v¨n hãa, x· héi, n©ng cao chÊt l­îng ®êi sèng tinh thÇn cña nh©n<br /> d©n, g¾n víi x©y dùng ng­êi Hµ Néi v¨n minh - thanh lÞch, h­íng tíi kû niÖm 1000<br /> n¨m Th¨ng Long Hµ Néi.<br /> Ngoµi sinh ho¹t cã tÝnh chÊt céng ®ång th× trong mçi gia ®×nh cã nh÷ng ph­¬ng<br /> tiÖn vµ ®iÒu kiÖn sinh ho¹t v¨n hãa tinh thÇn kh¸c nhau, phô thuéc vµo thu nhËp vµ<br /> thãi quen, c¸ch sèng. Cã thÓ nãi, trong 10 n¨m qua, ®« thÞ hãa ®· lµm thay ®æi c¨n b¶n<br /> ®êi sèng ng­êi d©n, hÇu hÕt cã møc sèng cao h¬n (68,7%). Thu nhËp cña mçi gia ®×nh<br /> kh«ng chØ tõ n«ng nghiÖp lµ chÝnh nh­ tr­íc ®©y n÷a mµ thu nhËp cã tõ nh÷ng nguån<br /> kh¸c nhau: n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i, dÞch vô, lao ®éng tù do,<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 72 Gi¸o dôc vµ ®êi sèng v¨n hãa, tinh thÇn ë vïng ven ®« Hµ Néi<br /> <br /> l­¬ng c¸n bé viªn chøc, l­¬ng doanh nghiÖp t­ nh©n, liªn doanh… Thu nhËp cao khiÕn<br /> ng­êi d©n cã ®iÒu kiÖn h­ëng thô mét cuéc sèng vËt chÊt dåi dµo vµ cuéc sèng tinh thÇn<br /> phong phó. C¸c ph­¬ng tiÖn sinh ho¹t gia ®×nh ®­îc mua s¾m kh¸ ®Çy ®ñ, kÓ c¶ nh÷ng<br /> ph­¬ng tiÖn x­a nay th­êng chØ cã ë c¸c gia ®×nh ®« thÞ nh­ tñ l¹nh, bÕp ga, ®iÖn<br /> tho¹i… Cô thÓ sè liÖu kh¶o s¸t lµ sè hé gia ®×nh cã: ti vi mµu chiÕm 96.5%, ®Çu ®Üa:<br /> 64.3%, ®iÖn tho¹i: 68.5%, tñ l¹nh: 52.0%, xe m¸y: 78.0%, bÕp ga: 64.8% vµ Vi tÝnh: 9.3%.<br /> * Sö dông thêi gian rçi<br /> Trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa, víi sù ®an cµi phøc t¹p, nhiÒu chiÒu gi÷a lèi sèng<br /> ®« thÞ vµ lèi sèng n«ng th«n, gi÷a cæ truyÒn vµ hiÖn ®¹i, viÖc sö dông thêi gian nhµn<br /> rçi kh¸ ®a d¹ng vµ phong phó. Cuéc sèng ch©n lÊm tay bïn bít dÇn ®i, viÖc ®ång<br /> ¸ng, lîn gµ, bÕp nóc kh«ng cßn qu¸ vÊt v¶ mµ ®· cã nh÷ng ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i gióp<br /> søc. Ng­êi d©n cã nhiÒu thêi gian nhµn rçi h¬n. “Tr­íc ®©y, ngoµi viÖc ®i lµm ®ång<br /> vÒ lµ ph¶i ch¨m nom con lîn, con gµ, lµm c¸c viÖc vÆt, thêi gian cßn l¹i nghØ ng¬i rÊt<br /> Ýt. Nh­ng hiÖn nay ®i lµm vÒ, c¬m th× c¾m nåi c¬m ®iÖn, giÆt giò th× cã m¸y lµ xong,<br /> cã nhiÒu thêi gian nghØ ng¬i xem s¸ch b¸o, v« tuyÕn.” (N÷, 58 tuæi, Phó Th­îng)<br /> Trong thêi gian rçi, ng­êi d©n cã rÊt nhiÒu ho¹t ®éng ®Ó lùa chän. Hä cã thÓ<br /> sang hµng xãm ch¬i, trß chuyÖn, uèng n­íc, ®¸nh cê, hoÆc ë nhµ ch¬i víi con ch¸u,<br /> hay tham gia c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa thÓ thao kh¸c trong vµ ngoµi gia ®×nh.<br /> B¶ng 1: Tham gia ho¹t ®éng trong thêi gian rçi t¹i gia ®×nh (%)<br /> <br /> §Þa bµn Xem ti vi §äc s¸ch b¸o Nghe nh¹c Ch¬i víi ch¸u NghØ ng¬i hoµn toµn<br /> <br /> Sµi §ång 2000 75,7 22,3 2,0 - 2,7<br /> Cæ NhuÕ 2003 92,0 15,0 4,0 - 2,0<br /> Ven ®« 2005 85,5 7,5 2,0 1,2 5,3<br /> <br /> Qua b¶ng trªn cã thÓ thÊy xem ti vi lµ ho¹t ®éng v¨n hãa tinh thÇn ®­îc<br /> nhiÒu ng­êi lùa chän h¬n c¶ (85,5%) v× møc ®é thuËn tiÖn, rÊt dÔ thùc hiÖn trong<br /> thêi gian rçi. Ho¹t ®éng nµy ®· trë thµnh thãi quen hµng ngµy cña ng­êi d©n nãi<br /> chung. §Æc biÖt ngµy nay, víi c¸c ch­¬ng tr×nh ngµy cµng phong phó, ®æi míi liªn<br /> tôc, h×nh thøc hÊp dÉn th× truyÒn h×nh ngµy cµng thu hót ®«ng ®¶o kh¸n gi¶, trë<br /> thµnh mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña ng­êi d©n.<br /> Ho¹t ®éng thø hai ®­îc lùa chän chÝnh lµ ®äc s¸ch b¸o, tuy r»ng tØ lÖ kh«ng<br /> cao, chØ cã 7,5% ng­êi ®­îc hái thùc hiÖn ho¹t ®éng nµy trong thêi gian nhµn rçi. ViÖc<br /> ®äc s¸ch b¸o phô thuéc rÊt nhiÒu vµo viÖc cã s¸ch b¸o ®Ó ®äc hay kh«ng. Thùc tÕ cho<br /> thÊy kh«ng ph¶i gia ®×nh nµo còng giµnh ra mét kho¶n ®Ó mua b¸o hµng th¸ng. Sè gia<br /> ®×nh ®Æt b¸o th­êng xuyªn nãi chung lµ Ýt, th­êng r¬i vµo c¸c gia ®×nh trÝ thøc hoÆc<br /> gia ®×nh cã thu nhËp cao. §a sè ng­êi d©n chØ mua b¸o lÎ hoÆc m­în b¹n bÌ, hµng xãm<br /> ®Ó ®äc mét c¸ch kh«ng ®Òu ®Æn. H¬n n÷a nÕu nh­ xem ti vi cã thÓ diÔn ra ë mäi thêi<br /> ®iÓm, tranh thñ khi lµm bÕp, khi ¨n c¬m th× viÖc ®äc s¸ch ®ßi hái ph¶i cã thêi gian kh¸<br /> æn ®Þnh, yªn tÜnh, chñ ®éng, tËp trung ®Çu ãc. V× vËy víi viÖc ph¶i bá tiÒn míi cã b¸o<br /> ®äc, kh«ng s½n nh­ xem ti vi nªn cã Ýt ng­êi tham gia vµo ho¹t ®éng nµy. T¹i bèn<br /> ph­êng x· ®­îc kh¶o s¸t, ng­êi cã thu nhËp cao ®äc s¸ch b¸o nhiÒu h¬n ng­êi cã thu<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Nga My 73<br /> <br /> nhËp thÊp: Thu nhËp d­íi 10 triÖu/n¨m: 1,6%; Thu nhËp trªn 10 triÖu/n¨m: 8,6%.<br /> ViÖc ®äc s¸ch b¸o th­êng ®ßi hái con ng­êi ë trong tr¹ng th¸i tÜnh, nªn tØ lÖ<br /> ng­êi cao tuæi ®äc s¸ch cao h¬n ng­êi Ýt tuæi: d­íi 30 tuæi kh«ng cã ai ®äc s¸ch b¸o,<br /> trong khi ë ng­êi trªn 50 tuæi lµ 8,5%. Râ rµng lµ thanh niªn cã tÝnh h­íng ngo¹i<br /> h¬n, nÕu cã thêi gian rçi hä th­êng ®i ra ngoµi, tham gia c¸c ho¹t ®éng ngoµi trêi<br /> hoÆc giao l­u b¹n bÌ. Cßn ng­êi giµ ®a phÇn nghØ ng¬i t¹i gia, th­ gi·n nhÑ nhµng,<br /> ho¹t ®éng ®¬n gi¶n. §äc s¸ch b¸o lµ ho¹t ®éng Ýt nhiÒu ®ßi hái sù vËn ®éng cña trÝ ãc,<br /> sù hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh nªn ng­êi cã häc vÊn cao ®äc nhiÒu h¬n ng­êi cã häc vÊn thÊp:<br /> TiÓu häc 5,2%; THCS 5,0%; PTTH & §H 16,1%.<br /> Ho¹t ®éng Ýt ®­îc ng­êi d©n tham gia lµ nghe nh¹c, chØ cã 2,0%. §©y lµ ho¹t<br /> ®éng kh¸ kÐn ng­êi v× bã hÑp trong ph¹m vi ©m nh¹c, ®¬n thuÇn chØ lµ gi¶i trÝ.<br /> Th­êng chØ cã thanh niªn mª lo¹i h×nh nµy. Cßn ®a sè nh÷ng ng­êi ®· lËp gia ®×nh,<br /> cã con c¸i kh«ng mÊy khi bËt nh¹c ®Ó nghe. ChØ cÇn xem ti vi lµ hä ®· ®­îc th­ëng<br /> thøc mäi lo¹i h×nh nghÖ thuËt nh­ ca nh¹c, phim, kÞch, thÓ thao…<br /> Trong thêi gian rçi, c¸c ho¹t ®éng ngoµi gia ®×nh chiÕm tØ lÖ rÊt thÊp, cao<br /> nhÊt lµ sang hµng xãm ch¬i: 40,3%. NÕu nh­ ®i xem phim, ca nh¹c, kÞch… ®ßi hái<br /> ph¶i cã tiÒn, cã sù chuÈn bÞ, lªn kÕ ho¹ch… th× sang hµng xãm ch¬i ®¬n gi¶n h¬n<br /> nhiÒu, cã thÓ thùc hiÖn vµo nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau mét c¸ch ngÉu høng. ViÖc<br /> sang nhµ hµng xãm ch¬i cã sè ng­êi lùa chän nhiÒu h¬n cho thÊy tÝnh chÊt céng ®ång<br /> lµng x· vÉn cßn ®­îc duy tr× trong x· héi ®ang trªn ®µ ®« thÞ hãa. Mét mÆt hä vÉn<br /> mang nÆng b¶n chÊt th«n quª, d©n gi·, gÇn gòi, thÝch chia sÎ vui buån víi nh÷ng<br /> ng­êi xung quanh. MÆt kh¸c, xãm giÒng ®a sè lµ nh÷ng ng­êi hä hµng bµ con th©n<br /> thiÕt nªn kh«ng ph¶i ng¹i ngÇn, kh¸ch s¸o nh­ ë ®« thÞ. Tuy nhiªn viÖc sang hµng<br /> xãm ch¬i khi cã thêi gian rçi th­êng tËp trung nhiÒu ë nh÷ng ng­êi cao tuæi (chiÕm<br /> 46.3%), nh÷ng ng­êi vÉn muèn l­u gi÷ nh÷ng nÐt v¨n hãa truyÒn thèng, tr©n träng<br /> t×nh lµng nghÜa xãm. Trong khi nh÷ng ng­êi trÎ tuæi Ýt sang hµng xãm ch¬i (chiÕm<br /> 22.2%), hä Ýt cã thêi gian kÒ cµ, trß chuyÖn bªn Êm trµ, ®iÕu thuèc, hä th­êng thÝch<br /> nh÷ng ho¹t ®éng s«i næi, vui vÎ.<br /> ViÖc sang hµng xãm ch¬i trong thêi gian rçi cßn cã sù kh¸c biÖt gi÷a nhãm<br /> ng­êi cã häc vÊn cao víi nhãm ng­êi cã häc vÊn thÊp: cô thÓ nhãm mï ch÷ vµ tiÓu<br /> häc: 50,0%; nhãm THCS vµ PTTH: 37,6%. Ph¶i ch¨ng nh÷ng ng­êi häc vÊn thÊp lµ<br /> nh÷ng ng­êi n«ng d©n ch©n lÊm tay bïn, Ýt cã c¬ héi giao l­u bªn ngoµi. Hä vÉn gi÷<br /> ®­îc c¸ch øng xö cña x· héi n«ng th«n truyÒn thèng, xuÒ xßa ®¬n gi¶n, thÝch trß<br /> chuyÖn chia sÎ t©m t×nh víi ng­êi kh¸c.<br /> Trong c¸c ho¹t ®éng v¨n hãa tinh thÇn ngoµi gia ®×nh nh­ ®i xem phim, ca nh¹c,<br /> kÞch… cã rÊt Ýt ng­êi tham gia (1,5%). MÆc dï hiÖn nay Hµ Néi cã rÊt nhiÒu trung t©m<br /> v¨n hãa, c¸c r¹p chiÕu phim, diÔn kÞch, biÓu diÔn ca nh¹c nh­ng viÖc thu hót ®­îc c¸c c­<br /> d©n ven ®« ®Õn th­ëng thøc qu¶ lµ hiÕm cã. Ng­êi d©n kh«ng mÆn mµ víi c¸c h×nh thøc<br /> gi¶i trÝ nµy v× rÊt nhiÒu lÝ do. Tr­íc hÕt, ®ã lµ sù t¨ng tr­ëng cã tÝnh chÊt ®ét ph¸ cña<br /> truyÒn h×nh trong viÖc cung cÊp th«ng tin vµ tho¶ m·n nhu cÇu gi¶i trÝ. §ång thêi c¸c<br /> ph­¬ng tiÖn nghe nh×n hiÖn ®¹i kh¸c nh­ dµn ©m thanh, ®Çu ®Üa, m¸y vi tÝnh còng gãp<br /> phÇn cung cÊp nh÷ng mãn ¨n tÝnh thÇn phong phó vµ hÊp dÉn. Thø hai, ë nh÷ng vïng<br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br /> 74 Gi¸o dôc vµ ®êi sèng v¨n hãa, tinh thÇn ë vïng ven ®« Hµ Néi<br /> <br /> ven ®« xa trung t©m cã rÊt Ýt c¸c r¹p chiÕu phim, diÔn kÞch, biÓu diÔn ca nh¹c. Ng­êi<br /> d©n muèn ®i xem th× ph¶i tèn nhiÒu thêi gian vµ tiÒn b¹c, v× ph¶i ®i xa vµo néi thµnh.<br /> Thùc tÕ cho thÊy r»ng, trong qu¸ tr×nh ®« thÞ hãa ë vïng ven ®«, viÖc ®Çu t­ vµo c¬ së h¹<br /> tÇng nh­ ®iÖn, ®­êng, tr­êng, tr¹m hoÆc vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, khu ®« thÞ… ®­îc<br /> chó träng, trong khi viÖc x©y dùng c¸c trung t©m vui ch¬i gi¶i trÝ ch­a ®­îc quan t©m<br /> ®óng møc, ch­a theo kÞp víi nhu cÇu cña ng­êi d©n. Vµ ®iÒu quan träng nhÊt chÝnh lµ<br /> gi¸ vÐ qu¸ cao so víi thu nhËp trung b×nh cña ng­êi d©n ven ®« ®· ng¨n c¶n hä ®Õn víi<br /> nh÷ng r¹p phim, nhµ h¸t, c¸c ®iÓm vui ch¬i ngoµi trêi. RÊt Ýt ng­êi cã kh¶ n¨ng vµ<br /> muèn bá tiÒn ra kho¶ng 100.000 - 200.000 ® cho mét vÐ ca nh¹c vµ 20.000 - 50.000 ® cho<br /> mét vÐ xem phim, kÞch. “Ra ®­êng lµ ph¶i cã tiÒn th× míi ®i ®­îc. §i xe lµ ph¶i cã tiÒn<br /> x¨ng, sang ®Êy l¹i cßn quµ b¸nh phøc t¹p nªn nhiÒu khi bän em kh«ng muèn ®i.” (Nam,<br /> 34 tuæi, Cù Khèi). HoÆc ®«i khi ng­êi d©n muèn ®i ®©u ®ã cho tho¶i m¸i hoÆc th­ gi·n<br /> mua s¾m nh­ng ®µnh chÞu v× kh«ng cã kh¶ n¨ng: “Chóng em thËt ra kh«ng cã tiÒn ®Ó ®i<br /> ch¬i. Ai mµ ch¼ng thÝch ®i siªu thÞ mua s¾m vÒ cho c¸c con sung s­íng mét tÑo. Nh­ng<br /> mµ kh«ng cã tiÒn ®Ó ®i. Khæ.” (N÷, 46 tuæi, Cù Khèi).<br /> T¹i bèn x· ®­îc kh¶o s¸t cho thÊy kh¸ râ sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c nhãm thu<br /> nhËp trong viÖc ®i xem c¸c lo¹i h×nh s©n khÊu, ®iÖn ¶nh trong thêi gian rçi: Thu<br /> nhËp 10 triÖu/n¨m: 1,8%.<br /> Trong thêi gian rçi, ngoµi viÖc sang hµng xãm ch¬i, ng­êi d©n cßn ®i ch¬i víi b¹n,<br /> th¨m b¹n bÌ hoÆc ®i th¨m bµ con, hä hµng th©n thÝch. Tuy nhiªn sè ng­êi tham gia hai<br /> ho¹t ®éng nµy kh«ng cao: §i ch¬i víi b¹n, th¨m b¹n: 8,0%; §i th¨m hä hµng: 7,3%.<br /> ViÖc ®i th¨m b¹n bÌ, ®i ch¬i víi b¹n cã sù kh¸c nhau râ rÖt gi÷a c¸c løa tuæi.<br /> Cã tû lÖ ho¹t ®éng nµy cao nhÊt lµ nh÷ng ng­êi tõ 30 tuæi trë xuèng (chiÕm 22,2%),<br /> tiÕp theo lµ nh÷ng ng­êi cao tuæi (10.4%) vµ thÊp nhÊt lµ nh÷ng ng­êi ë ®é tuæi 31-<br /> 40 tuæi chiÕm 3.5%.<br /> Râ rµng lµ nh÷ng ng­êi trÎ tuæi thÝch ®i l¹i, giao l­u, th¨m hái b¹n bÌ h¬n<br /> h¼n c¸c løa tuæi kh¸c. ViÖc ®i ch¬i, th¨m b¹n ë c¸c løa tuæi cao h¬n gi¶m ®i nh­ng<br /> b¾t ®Çu t¨ng trë l¹i ë løa tuæi cao nhÊt. Cã thÓ ®©y lµ nh÷ng ng­êi ®· cã con c¸i<br /> tr­ëng thµnh, Ýt cßn ph¶i lo toan viÖc nhµ. Hä cã nhiÒu thêi gian r¶nh rçi vµ muèn ®i<br /> l¹i th¨m thó b¹n bÌ, t×m l¹i niÒm vui th­ gi·n sau nhiÒu n¨m vÊt v¶ nu«i con ¨n häc<br /> vµ t¹o lËp h¹nh phóc gia ®×nh.<br /> Trong thêi gian rçi, viÖc lùa chän c¸c ho¹t ®éng thÓ thao Ýt ®­îc ng­êi d©n<br /> tÝnh ®Õn, chØ cã 3,0% ng­êi tr¶ lêi cã ch¬i thÓ thao khi r¶nh rçi. ThÓ thao lµ mét ho¹t<br /> ®éng h÷u Ých duy tr× vµ t¨ng c­êng søc kháe, nh­ng nã ®ßi hái ph¶i cã thêi gian ®¸ng<br /> kÓ, cã niÒm ®am mª, thËm chÝ c¶ tiÒn b¹c. H¬n n÷a thÓ thao phÇn lín bao gåm<br /> nh÷ng ho¹t ®éng mang tÝnh tËp thÓ nªn viÖc huy ®éng ng­êi tham gia, cã b¹n ch¬i<br /> kh«ng ph¶i lóc nµo còng thùc hiÖn ®­îc. V× thÕ chØ cã nh÷ng ng­êi rÊt thÝch thÓ<br /> thao, rÊt quyÕt t©m, cã nhiÒu thêi gian vµ kinh tÕ d­ gi¶ míi th­êng xuyªn tham gia<br /> c¸c ho¹t ®éng nµy.<br /> §i du lÞch, nghØ m¸t, ®i c¸c ®iÓm vui ch¬i gi¶i trÝ nh­ c«ng viªn, b¸ch thó,<br /> v­ên hoa, th¨m c¸c danh lam th¾ng c¶nh lµ mét ho¹t ®éng ngoµi gia ®×nh ®­îc ng­êi<br /> d©n ®« thÞ h­ëng øng. Nh÷ng ho¹t ®éng nµy kh«ng ®­îc thùc hiÖn vµo thêi gian rçi<br /> <br /> Bản quyền thuộc viện Xã hội học www.ios.org.vn<br />  NguyÔn Nga My 75<br /> <br /> hµng ngµy mµ th­êng ®­îc c¸c gia ®×nh tæ chøc ®i vµo c¸c dÞp hÌ, lÔ tÕt hay thø b¶y,<br /> chñ nhËt. §©y lµ nh÷ng dÞp ®Ó c¶ nhµ nghØ ng¬i, th­ gi·n, vui ch¬i mét c¸ch n¨ng<br /> ®éng, lµnh m¹nh vµ bæ Ých. Thãi quen nµy còng ®· dÇn dÇn xuÊt hiÖn ë c¸c d©n c­<br /> ven ®«, tuy r»ng tØ lÖ cßn thÊp.<br /> B¶ng 2: Møc ®é ®i xem phim, ®i c¸c ®iÓm vui ch¬i, ®i du lÞch nghØ m¸t trong 12 th¸ng qua<br /> <br /> Møc ®é Th­êng xuyªn ThØnh tho¶ng Kh«ng bao giê<br /> Ho¹t ®éng<br /> §i xem phim, ®i c¸c ®iÓm vui ch¬i 2,3 13,7 84,0<br /> §i du lÞch, nghØ m¸t 2,5 14,5 83,0<br /> <br /> Qua b¶ng trªn cã thÓ thÊy r»ng tØ lÖ nh÷ng ng­êi kh«ng bao giê tham gia vµo<br /> hai ho¹t ®éng trªn lµ kh¸ cao: 84,0% vµ 83,0%, vµ tØ lÖ tham gia th­êng xuyªn rÊt<br /> thÊp: 2,3% vµ 2,5%. Thùc tÕ cho thÊy r»ng dï ®a sè ng­êi d©n rÊt thÝch ®­îc ®i th¨m<br /> quan du lÞch, ®i nghØ m¸t vµ vui ch¬i nh­ng hä Ýt cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. Bëi ®Ó thùc<br /> hiÖn ®­îc nh÷ng ho¹t ®éng nµy ph¶i cã thêi gian vµ tiÒn b¹c. Tuy møc sèng ®· ®­îc<br /> n©ng cao, ®êi sèng kh¸ gi¶ h¬n, sung tóc h¬n so víi 10 n¨m tr­íc nh­ng kh«ng ph¶i<br /> gia ®×nh nµo còng s½n sµng chi tr¶ cho nh÷ng kho¶n tiªu pha tèn kÐm nµy. Nh÷ng<br /> gia ®×nh th­êng xuyªn hoÆc thØnh tho¶ng ®i ®a phÇn lµ nh÷ng gia ®×nh cã nguån tµi<br /> chÝnh dåi dµo, thu nhËp kh¸, trong khi ®ã nh÷ng gia ®×nh cã thu nhËp thÊp Ýt ®i h¬n<br /> rÊt nhiÒu, ®Æc biÖt lµ ë ho¹t ®éng du lÞch, nghØ m¸t, ho¹t ®éng cÇn ph¶i cã nhiÒu tiÒn.<br /> Trong n¨m võa qua cã tíi 93,7% gia ®×nh thu nhËp