SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƢỜNG THPT BẮC YÊN THÀNH
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ CÁC LOẠI HÌNH ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƢỜNG THPT BẮC YÊN THÀNH.
Ngƣời thực hiện: PHAN QUỲNH HOA
PHAN THỊ HUẾ
TRẦN THỊ THÚY
Chức vụ: Giáo viên
Báo cáo thuộc lĩnh vực (môn): KĨ NĂNG SỐNG
Năm học 2022-2023
MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU: ................................................................................................. 1
1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu ......................................................................................... 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................................ 2
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 2
5. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................... 2
6. Tính m i củ đề tài: .......................................................................................... 3
B. PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................... 4
I. CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................................ 4
1. Cơ sở lí luận về giáo dục ý thức bảo tồn và phát triển các loại hình âm nhạc dân gi n ở Yên Thành ....................................................................................... 4
1.1.1. Giặm vè Gi i Lạc ............................................................................. 4
1.1.2. Tuồng Kẻ Mõ .................................................................................. 5
1.1.3. Chèo Qùy Lăng ............................................................................... 8
1.1. Một số loại hình âm nhạc dân gi n ở Yên Thành .................................. 4
1.2.1. Các yếu tố khách quan .................................................................. 10
1.2.2. Các yếu tố chủ quan ...................................................................... 12
1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành ........................................................................................... 10
1.3. Tầm qu n trọng củ việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Bắc Yên Thành ............................................................................. 13
2. Cơ sở thực ti n củ việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 10 ......................................................................................................................... 14
2.1. Thực trạng về mức độ hiểu biết và hứng th củ học sinh về âm nhạc dân gi n n i chung và giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Qùy Lăng n i riêng ............................................................................................................. 15
2.2. Thực trạng nhận thức ý thức củ học sinh về việc bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gi n Yên Thành ............................................................... 16
II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH ............................................................. 16
1. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành cho học sinh l p 0 THPT Bắc Yên Thành .......... 16
2. Một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc Yên Thành ...................................................... 17
2.1. Tuyên truyền giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ ngoại kh và truyền thông ................................................................................................. 17
2.2.1. Phát động phong trào điền dã sƣu tầm các tác phẩm âm nhạc dân gian Yên Thành ....................................................................................... 21
2.2.2. Phỏng vấn gặp gỡ nghệ nhân ....................................................... 22
2.2. Tổ chức điền dã phỏng vấn nghệ nhân sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ trong dân gi n và âm nhạc đƣơng đại củ ngƣ i dân m i sáng tác. ....................................................................................................... 20
2.3. Tổ chức hoạt động trải nghiệm “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành gắn v i du lịch cộng đồng” ...................................................... 23
2.4.1. Thi viết tìm hiểu về Giặm vè Gi i Lạc Tuồng Kẻ Mõ Chèo Qùy Lăng 25
2.4.2. Thi thiết kế tr ng phục biểu di n âm nhạc dân gian ..................... 26
2.4.3. Thi thiết kế tour lữ hành du lịch cộng đồng gắn v i biểu di n âm nhạc dân gi n Yên Thành ........................................................................ 26
2.4.4. Tổ chức hoạt động báo chí đƣ tin nội dung Ngoại kh và trải nghiệm “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành”. .............. 26
2.4.5. Tổ chức viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn h dân gi n “Bảo tồn và phát triển giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Quỳ Lăng” ................................................................................................................. 27
2.4. Tổ chức các cuộc thi v i chủ đề “Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành” .................................................................... 24
3. Minh chứng thực nghiệm một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành cho học sinh ..................................... 27
3.1. Minh chứng thực nghiệm giải pháp : Tuyên truyền giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n yên thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ ngoại khoá truyền thông .................................................. 28
3.2. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 2: Tổ chức điền dã phỏng vấn nghệ nhân sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ trong dân gi n và âm nhạc dân gi n đƣơng đại củ ngƣ i dân sáng tác. ................................. 31
3.3. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành gắn v i du lịch cộng đồng”. .......................................................................................................... 35
3.4. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 4: Tổ chức cuộc thi v i chủ đề
“Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành”. ..... 36
4. Kết quả s u khi áp dụng các giải pháp ........................................................ 40
4.1. Kết quả về mục tiêu giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành củ học sinh ...................................................................... 42
4.2. Kết quả về mục tiêu g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh .............................................................................................................. 42
III. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT............................................................................................................ 43
1. Mục đích khảo sát........................................................................................ 43
2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát ............................................................. 43
2.1. Nội dung khảo sát ................................................................................. 43
2.2. Phƣơng pháp khảo sát và th ng đánh giá ............................................. 43
3. Đối tƣợng khảo sát ...................................................................................... 44
4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi củ các giải pháp đã đề xuất ......................................................................................................................... 45
4.1. Sự cấp thiết củ các giải pháp đã đề xuất ............................................. 45
4.2. Tính khả thi củ các giải pháp đề xuất ................................................. 46
C. PHẦN KẾT LUẬN............................................................................................. 47
I. Kết luận: ........................................................................................................... 47
1. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình áp dụng các giải pháp của đề tài ......................................................................................................... 47
2. Ý nghĩa của đề tài ........................................................................................ 48
3. Tính khoa học của đề tài ................................................................................. 49
4. Tính ứng dụng của đề tài ............................................................................. 49
II. Một số đề xuất ................................................................................................ 49
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 0
MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ CÁC LOẠI HÌNH ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC, PHẨM CHẤT CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƢỜNG THPT BẮC YÊN THÀNH.
A. PHẦN MỞ ĐẦU:
1. Lí do chọn đề tài:
Trong hội nghị “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn h Việt N m vì sự phát triển bền vững năm 20 8” thủ tƣ ng Nguy n Xuân Ph c nhấn mạnh m t di sản d ch à m t ph n nh c ng chính à đánh m t bản s c d n t c . Di sản văn hoá làm nên linh hồn củ một dân tộc một quốc gi đánh dấu chủ quyền củ dân tộc quốc gi đ . Quá trình hội nhập càng cần hơn việc bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn h dân tộc. Các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành – Nghệ An kết tinh nhiều giá trị thẩm mĩ độc đáo nhƣng đ ng rơi vào tình trạng cần bảo vệ khẩn cấp.
Thông tƣ 32 20 8 TT-BGDĐT b n hành Chƣơng trình giáo dục phổ thông m i đƣ r chƣơng trình giáo dục phổ thông tổng thể v i yêu cầu cần đạt là hình thành và phát triển các phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi. Bên cạnh đ chú trọng giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gian góp phần thực thi kế hoạch giáo dục THPT: không chỉ tích hợp vào các môn bắt buộc nhƣ Văn Ngoại ngữ 1 nh m môn kho học xã hội nhƣ Lịch s Điạ lý Giáo dục kinh tế và pháp luật nh m môn Công nghệ và nghệ thuật mà c n định hƣ ng cụ thể cho hoạt động giáo dục bắt buộc hoạt động trải nghiệm và hƣ ng nghiệp chiếm đến 05 tiết năm học l p và nội dung giáo dục củ đị phƣơng chiếm 35 tiết năm học l p .
Yên Thành là vùng đất bán sơn đị có rất nhiều giá trị văn h cổ xƣ đặc biệt là âm nhạc c n lƣu truyền trong dân gian khá phong phú. Vùng Bắc Yên Thành nổi bật có giặm vè Giai Lạc, tuồng Kẻ Mõ và chèo Qùy Lăng. Những sản phẩm âm nhạc ấy thể hiện vốn sống hiểu biết và nền tảng tinh thần to l n củ ngƣ i dân đị phƣơng nhƣng chƣ đƣợc khai tác đ ng giá trị củ nó. Hơn nữ việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian sẽ góp phần th c đẩy phát triển du lịch cộng đồng tại huyện lúa Yên Thành-mảnh đất linh thiêng củ rất nhiều những di tích lịch s cổ xƣ .
Chƣơng trình Giáo dục đị phƣơng 0 đã dành Chủ đề 2 v i th i lƣợng 4 tiết cho Thành tựu âm nhạc ở Nghệ An. Nhƣng những thành tựu âm nhạc đƣợc nói đến trong chủ đề này m i chỉ tập trung ở loại hình dân ca ví-giặm đƣợc xem là một đặc sản củ miền quê xứ Nghệ. Các loại hình âm nhạc dân gian Yên Thành nhƣ giặm vè tuồng chèo đƣợc bảo tồn và quảng bá sẽ góp phần làm giàu c hơn phong ph hơn những thành tựu âm nhạc ở Nghệ An. Đồng th i sẽ thực thi mục đích nâng c o năng lực vận dụng những thành tựu âm nhạc củ Nghệ An phục vụ đ i sống và các sinh hoạt nghệ thuật tại đị phƣơng cho học sinh mà chủ đề hƣ ng t i đƣợc thiết thực hơn.
1
Phẩm chất yêu nƣ c củ học sinh trong th i đại m i – th i đại hội nhập quốc tế gắn sâu sắc v i trách nhiệm bảo tồn phát huy và quảng bá vẻ đ p văn hoá truyền thống quê hƣơng truyền thống dân tộc.
Giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n đị phƣơng c n gi p các em bồi dƣỡng tâm hồn nhân cách phát huy đƣợc những phẩm chất năng lực củ bản thân.
Xuất phát t những lí do trên nh m ch ng tôi đã nung nấu nghiên cứu và thực hiện đề tài “ t số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các oại hình âm nhạc dân gian Yên Thành góp ph n phát tri n năng ực, phẩm ch t cho học sinh p 1 trư ng TH T c n Thành”
2. Mục đích nghiên cứu
- Tìm hiểu thực trạng hứng th và hiểu biết củ học sinh về âm nhạc dân gi n đị phƣơng ý thức trách nhiệm củ các em trong việc bảo tồn quảng bá nền âm nhạc dân gian quê hƣơng.
- Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành chủ yếu là giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Qùy Lăng.
- Qua đ góp phần xây dựng và phát triển văn hoá, tiềm năng du lịch cho quê hƣơng.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận về bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Qùy Lăng...
- Nghiên cứu thực trạng giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n đị phƣơng ở trƣ ng THPT Bắc ên Thành.
- Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn quảng bá nền âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển phẩm chất năng lực học sinh củ trƣ ng sở tại.
- Đánh giá kết quả nghiên cứu dự trên kết quả khảo sát nhận thức ý thức củ học sinh về âm nhạc dân gi n ên Thành và về trách nhiệm bảo tồn quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.
- Đối tƣợng: Học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc ên Thành
- Phạm vi: Âm nhạc dân gi n giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Qùy Lăng... trong tiến trình bảo tồn và quảng bá ở học sinh THPT Bắc ên Thành
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
a) ác phư ng pháp nghi n cứu í thu t: phân tích tổng hợp so sánh- đối chiếu suy luận...
2
b) hư ng pháp nghi n cứu thực ti n: phƣơng pháp điều tr khảo sát phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm phƣơng pháp thống kê.
6. Tính mới củ đề tài:
“Một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành góp phần phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh Trường THPT Bắc Yên Thành” là đề tài đầu tiên đƣợc nghiên cứu tìm hiểu nghiên cứu thực trạng mức độ hiểu biết củ HS về giặm vè tuồng chèo trên đị bàn vùng Bắc ên Thành. T đ giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc ở đị phƣơng ên Thành khám phá các giá trị củ âm nhạc dân gi n gi p hiểu một phần cốt cách tâm hồn ngƣ i dân vùng Bắc Yên Thành.
Sƣu tầm đƣợc một số bài giặm vè cổ củ ngƣ i dân phí bắc ên Thành lƣu truyền trong dân gi n tập hợp một số tác phẩm giặm vè m i đƣợc ngƣ i dân sáng tác trong sinh hoạt cộng đồng. Sƣu tầm thêm một số sáng tác chèo tuồng m i củ các tác giả là ngƣ i dân l o động ở đị phƣơng.
Đƣ r nhiều giải pháp bảo tồn và phát triển thực tế gắn v i hoạt động học tập
sinh hoạt cộng đồng phát triển văn h du lịch củ đị phƣơng.
Đề tài góp phần khắc phục những hạn chế củ những nghiên cứu trƣ c đây đồng th i không chỉ d ng lại ở việc nghiên cứu lí luận mà c n đề xuất một số hoạt động thực ti n trong việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n cho học sinh THPT.
Đề tài khơi gợi đƣợc sự sáng tạo củ học sinh phát huy đƣợc các năng lực và phẩm chất cho học sinh nhƣ năng lực tìm kiếm thu thập thông tin x lí thông tin năng lực gi o tiếp năng lực s dụng công nghệ thông tin truyền thông thẩm mĩ....Giáo dục lòng tự hào, tình yêu quê hƣơng đất nƣ c tinh thần trách nhiệm. Phù hợp v i định hƣ ng và kế hoạch chƣơng trình giáo dục phổ thông m i mà thông tƣ 32 củ Bộ Giáo dục đã b n hành.
Đề tài m i phù hợp v i yêu cầu thực ti n củ giáo dục nói chung và giáo dục đị
phƣơng ên Thành n i riêng phù hợp v i xu thế và th i đại 4.0.
3
B. PHẦN NỘI DUNG
I. CƠ SỞ CỦA ĐỀ TÀI
1. Cơ sở lí luận về giáo dục ý thức bảo tồn và phát triển các loại hình âm nhạc dân gi n ở Yên Thành 1.1. Một số loại hình âm nhạc dân gi n ở Yên Thành 1.1.1. Giặm vè Giai Lạc
- Giặm vè - linh hồn của dân ca Ví giặm xứ Nghệ
Vè là một loại hình tự sự bằng văn vần ch trọng đến ngƣ i thật việc thật di n ra có tính chất đột xuất trong làng xã ngày xƣ về mọi phƣơng diện trong cuộc sống và những việc l n vang động đến cả nƣ c phản ánh và bình luận những chuyện th i sự đị phƣơng mang tính thông tin rõ rệt. Vè thể hiện rất rõ trong dân ca ví giặm xứ Nghệ; câu Ví cất lên tự do v t ngàn sâu lắng bao nhiêu thì Giặm lại nhịp phách chắc chắn bấy nhiêu. Giặm nói chung và giặm vè nói riêng phán ánh đƣợc mọi mặt trong cuộc sống củ nhân dân.
Vè giặm xứ Nghệ là những vần thơ cô đọng s c tích, d thuộc d nh d hát, nội dung đ dạng miêu tả cuộc sống phản ánh tập quán xã hội lịch s tình yêu quê hƣơng đất nƣ c con ngƣ i m ng tính giáo dục sâu sắc thể hiện sự kính trọng ch m chung thủy nghĩ tình, góp phần gìn giữ các tập tục truyền thống tốt đ p trong ứng x xã hội ở làng xã.
Hát giặm vè là thể hát n i c nhịp điệu tiết tấu rõ ràng c phách mạnh phách nh thƣ ng là nhịp 3/4 và 6/8. Một bài giặm thƣ ng dự theo thể thơ ngụ ngôn hay thơ 5 chữ c nhiều khổ. Loại phổ biến là mỗi khổ c 5 câu câu 5 điệp lại câu 4 nên đƣợc gọi là giặm. Trong quá trình tồn tại và phát triển trong dân gian thì giặm vè đã đƣợc đặt tên “làn điệu” theo t ng loại nhƣ: Giặm kể Giặm nói, Giặm vè, Giặm nam nữ Giặm c quyền Giặm ru Giặm xẩm . Nhƣng trong thực tế n đều s dụng theo kiểu giặm đƣợc hát theo thể Vè.
- Giặm vè Giai Lạc – nốt trầm sâu lắng của âm nhạc dân gian Yên Thành.
Giặm vè là thể loại phong ph nhất trong thơ ca dân gian Yên Thành, kể lại chuyện ngƣ i thực việc thực để c ngợi h y chê b i châm biếm. C thể coi vè là “t báo n i” ở t ng vùng. C h i loại giặm vè thế sự và giặm vè lịch s . Việc tiếp thu giặm vè c ng nhƣ mọi tác phẩm thơ c dân gi n một cách đầy đủ không chỉ qu con đƣ ng văn bản mà phải qu con đƣ ng di n xƣ ng vì chỉ qu cách nội dung m i đƣợc thể hiện đầy đủ nh sự kết hợp giữ các yếu tố: ngôn t nhạc điệu nét mặt ...
Tuy l i lẽ c n mộc mạc nhƣng giặm vè Gi i Lạc là một loại hình nghệ thuật rất đƣợc quần ch ng đị phƣơng ƣ thích. Về nội dung có thể coi nó là “bách khoa thƣ” củ đị phƣơng phản ánh trung thực nhiều mặt trong xã hội. Phí s u mỗi câu mỗi bài giặm vè là số phận củ nhân dân là hồn cốt tâm linh củ những cộng đồng dân cƣ làng xã huyện ... Và hơn thế nữ giặm vè Gi i Lạc đề c o cái thiện chống cái ác, bồi dƣỡng tình yêu quê hƣơng đất nƣ c. Về nghệ thuật giặm vè Giai Lạc có cách
4
d n chuyện độc đáo dí dỏm thƣ ng dùng thế hát giặm là một phần tinh ho là đặc sản củ văn h dân gi n xứ Nghệ.
Giặm vè vùng Gi i Lạc không những đi vào cuộc sống hôm n y củ cộng đồng ngƣ i Nghệ ng y chính quê hƣơng mình mà cả ngƣ i Nghệ x quê và những ngƣ i ở quê khác nhƣng thích giặm vè vùng Giai Lạc. Họ đƣợc gia đình ngƣ i thân thƣ ng xuyên g i tặng những video đĩ hát giặm vè tiếp x c v i những vở di n sân khấu đài truyền hình Trung ƣơng ...
Ngày n y hát dân c ví giặm n i chung c ng nhƣ giặm vè Gi i Lạc n i riêng đã th y đổi rất nhiều nhằm thích ứng v i hình thái kinh tế - xã hội m i. N không bột phát và hát mộc trong l o động sản xuất nhƣ trƣ c mà ngƣ i t thƣ ng hát theo bài c s n v i sự hỗ trợ củ nhạc cụ truyền thống nhƣ sáo đàn bầu nhị t m thập lục thậm chí còn đƣ nhạc cụ hiện đại nhƣ oocgan, ghi t hòa cùng để làm phong phú thêm nhạc điệu. Những ngƣ i thực hành không chỉ là những nghệ nhân con cháu nghệ nhân, những ngƣ i nông dân trong thôn, trong xóm làng, mà có cả cán bộ công chức bộ đội công an đ ng còn làm việc hoặc đã nghỉ hƣu. Việc thực hành hát giặm vè không chỉ ở t ng cá nhân, t ng nhóm ngƣ i mà chủ yếu là ở các câu lạc bộ đƣợc thành lập tại các cơ sở đội văn nghệ cơ qu n đơn vị và trƣ ng học. Việc truyền dạy bảo tồn đƣợc tiến hành dƣ i nhiều hình thức: truyền miệng trực tiếp hoặc ghi hình ghi âm rồi hát theo. Đƣợc sự qu n tâm củ chính quyền các cấp dân c ví giặm nói chung và giặm vè nói riêng sẽ đƣợc bảo tồn và phát huy ngày một tốt hơn. 1.1.2. Tuồng Kẻ Mõ
- Tuồng - một bộ môn nghệ thuật truyền thống độc đáo của dân tộc Việt Nam.
Tuồng là loại hình nghệ thuật sân khấu cổ truyền đặc sắc củ dân tộc Việt Nam, đƣợc hình thành trên cơ sở c v nhạc và các tr di n xƣ ng dân gi n lâu đ i và phong ph củ dân tộc Việt N m. N tổng hợp nhiều yếu tố nhƣ văn học âm nhạc m thuật m N đƣợc xếp vào loại kịch hát dân tộc. Khác v i các loại hình sân khấu khác nhƣ cải lƣơng chèo tuồng m ng âm hƣởng hùng tráng củ các nhân vật tận trung báo quốc xả thân vì nghĩ l n những bài học về lẽ ứng x củ con ngƣ i giữ cái chung và cái riêng, giữ gia đình và Tổ quốc. Chất bi hùng là một đặc trƣng nổi bật củ nghệ thuật tuồng. C thể n i tuồng là sân khấu củ ngƣ i nh hùng. Tuồng còn đƣợc gọi là hát bộ hoặc hát bội. trong hát bộ bắt nguồn t việc hát c c điệu bộ c tr trống đƣợc hình thành t cách gọi củ dân gi n. Về t b i, có ý kiến cho rằng t này xuất phát trong t bội độc nghĩ là ôn bài không cần sách. Miền Trung N m phổ biến gọi là b i hoặc b miền Bắc gọi là tuồng.
Ở thế kỉ XVIII về cơ bản tuồng đã phát triển tƣơng đối hoàn chỉnh t kịch bản đến biểu di n. Trong thế kỉ XIX nghệ thuật tuồng đã phát triển đạt đến đỉnh c o. Tuồng đã trở thành vốn quý củ sân khấu truyền thống không những ngƣ i trong nƣ c trân trọng mà cả những ngƣ i nƣ c ngoài c ng đánh giá c o.
5
- Tuồng Kẻ Mõ- khúc ca hùng tráng của âm nhạc dân gian Yên Thành.
Cùng v i phong trào phát triển củ nghệ thuật tuồng trong cả nƣ c huyện ên Thành c ng c các đội tuồng. Trong đ mỗi x m xã vùng lại c các đội các câu lạc bộ tuồng. Riêng huyện Yên Thành tính đến hôm nay có 5 câu lạc bộ tuồng củ 5 xã đ ng hoạt động là: Câu lạc bộ tuồng Kẻ Gám xã Xuân Thành câu lạc bộ tuồng cổ Kẽ Mõ xã Hậu Thành câu lạc bộ tuồng xã Long Thành xã Tăng Thành ở xã Trung Thành c tuồng cụ Lƣơng Văn Vân.
Hằng năm vào các dịp l hội các câu lạc bộ tuồng trong huyện lại tổ chức biểu di n giao lƣu. Các buổi gi o lƣu đã di n r ở nhiều nơi trong huyện trong các dịp l hội nhƣ l hội đền Hoàng l hội chù Gám - Chí Linh, l m ng thọ m ng xuân, m ng Đảng quang vinh. Đặc biệt thầy chủ trì chùa Chí Linh v i mục đích tốt đ p là duy trì nghệ thuật tuồng đã khuyến khích mỗi tháng sẽ thƣởng cho đội tuồng nào tham gia di n 5 triệu đồng nhà chùa còn xây dựng sân khấu mu sắm loa máy phục vụ biểu di n tuồng. Hoạt động này di n r ở chù vào ngày mồng một hàng tháng. Tháng 10 năm 2022 v rồi tại chù còn di n r gi o lƣu Câu lạc bộ tuồng huyện Yên Thành. Đặc biệt nhà chùa c n chiêu mộ nghệ sĩ ƣu t Hồng Hạnh quê ở xã Đô Thành huyện ên Thành- trƣ c đây công tác tại đoàn tuồng Trung ƣơng. Tuy cụ đã ngoài 84 tuổi nhƣng v n miệt mài tập tuồng cho các câu lạc bộ trong huyện nhà. Các vở tuồng đã tập và di n là Trưng Tr c, Trưng Nh h t c nữ tư ng), Tr n Bình Trọng, hạm Công Cúc Hoa, ư i ăm năm quật khởi ào hi Phong phục quốc), Hiện nay, câu lạc bộ đ ng chuẩn bị tập các vở: Lưu Bình Dư ng L , ào Tam Xu n…
Tại xã Hậu Thành luôn duy trì và phát huy nghệ thuật tuồng đ là câu lạc bộ tuồng xã Hậu Thành h y c n gọi là câu lạc bộ tuồng Kẽ Mõ. Nhiều gi đình nối nghiệp truyền dạy cho con cháu hát tuồng di n tuồng. Tiêu biểu nhƣ gi đình cụ Nguy n Thị Hợi ở x m Chợ Mõ xã Hậu Thành – cụ là ngƣ i hát và di n tuồng rất h y. Cụ đã truyền nghề cho con dâu con tr i con gái và cháu chắt trong nhà. Cụ c n m i thầy tuồng về dạy thêm cho con cháu. Năm 2007, Sở Văn hóa thông tin tổ chức Hội thi tiếng hát làng Sen tại thành phố Vinh cụ Nguy n Thị Hợi đã vinh dự đạt giải ngƣ i cao tuổi hát hay nhất. Tuy th i đ nghệ thuật tuồng chƣ đƣợc ch ý phát triền và bảo tồn nhƣng gi đình cụ luôn duy trì luyện tập di n tuồng cho x m xem để thỏ mãn tình yêu tuồng. Đặc biệt t những năm 20 7 câu lạc bộ tuồng cổ Kẽ Mõ Hậu Thành m i thực sự đƣợc phát triển và mở rộng.
N y cụ Nguy n Thị Hợi đã không c n nhƣng con cháu củ cụ v n tiếp nối tuồng. Đặc biệt ngƣ i con dâu củ cụ là bà Lê Thị Huệ- hiện nay đ ng là chủ nhiệm Câu lạc bộ tuồng Kẽ Mõ đã kế nghiệp sự nghiệp tuồng củ cụ rất xuất sắc. Tháng 2/2017 tại xã Bắc Thành đã tổ chức hội thi Liên ho n tuồng cho các câu lạc bộ tuồng ở huyện Yên Thành lần thứ nhất bà Lê Thị Huệ đã vinh dự đạt giải di n viên xuất sắc nhất.
6
Ảnh: Nghệ nh n Ngu n Th Hợi đang tru ền nghề ại cho con d u L Th Huệ, năm 2 7.
Theo chi sẻ củ bà Lê Thị Huệ- chủ nhiệm câu lạc bộ tuồng cổ Kẽ Mõ câu lạc bộ hiện c 20 ngƣ i th m gi trong đ ngƣ i c o tuổi nhất đã trên 70 ngƣ i ít tuổi nhất là 35 tuổi. Điều m ng nhất là có nhiều ngƣ i ham tuồng thích tuồng. Tuy nhiên, tập hát và di n tuồng kh hơn các loại âm nhạc và sân khấu khác. Bên cạnh những thuận lợi thì câu lạc bộ c ng gặp rất nhiều kh khăn. Trong đ c kh khăn về kinh phí để mua sắm trang phục đặc biệt trang phục tuồng nhất là long bào, áo giáp vì tốn nhiều tiền tr ng phục tuồng hiếm và chi phí c ng c o kể cả đi thuê. Đội nhạc công nay rất hiếm chủ yếu ngƣ i cao tuổi có cụ tuổi quá cao, tai đã lãng, tay đã run nhƣng vì yêu nghệ thuật tuồng mà mỗi khi c tập c di n lại s y sƣ v i đàn nhị trống gõ. Thầy tuồng c ng hiếm và đ phần c ng đã l n tuổi. Đặc biệt nỗi lo lắng củ chủ nhiệm câu lạc bộ v n là làm s o thu h t đƣợc gi i trẻ yêu thích tuồng tập hát và di n tuồng để nhằm duy trì bảo tồn và phát triển quảng bá nghệ thuật tuồng củ quê hƣơng. C ng chính vì mong muốn ấy bà đã hăng say cùng mọi ngƣ i trong câu lạc bộ luyện tập và dạy hát tuồng cho con cháu củ mình. Tuy nhiên đ m i là giải pháp đơn lẻ. Việc duy trì, bảo tồn và quảng bá tuồng cần sự vào cuộc củ nhiều cấp nhiều ngành nhiều giải pháp đồng bộ.
Nhìn lại chặng đƣ ng t khi hình thành cho đến n y ch ng t c thể thấy rằng: c ng giống v i nhiều loại hình nghệ thuật truyền thống khác, nghệ thuật tuồng đ ng bị l p trẻ x r i do họ đ ng đƣợc tiếp x c v i nhiều loại hình nghệ thuật c ng nhƣ nhiều trào lƣu văn h m i nhƣng đ chỉ là yếu tố khách qu n. Cái chính v n là do ch ng t chƣ phổ cập rộng rãi trong gi i trẻ để họ cảm nhận đƣợc cái h y cái đ p củ nghệ thuật truyền thống. Đã nhiều lần nghệ thuật tuồng c ng đã đƣợc đƣ vào gi i thiệu ở các học đƣ ng nhƣng chỉ m i m ng tính hình thức.
7
Ch ng t cần đƣ việc bảo tồn phát triển nghệ thuật sân khấu truyền thống trong đ c nghệ thuật tuồng trở thành mục tiêu quốc gi để v quảng bá đƣợc văn h truyền thống t i bạn bè quốc tế v bảo tồn và phát huy vốn quý củ ch ông. 1.1.3. Chèo Qùy Lăng
- Chèo – loại hình nghệ thuật tiêu biểu nhất của sân khấu truyền thống Việt Nam.
R đ i vào khoảng thế kỉ X bắt nguồn t âm nhạc và m dân gi n trải qu rất nhiều thăng trầm củ lịch s nghệ thuật hát chèo đã len sâu vào đ i sống nhân dân trở thành một n t văn hoá đậm đà bản sắc dân tộc Việt. Chèo tiêu biểu cho nghệ thuật sân khấu truyền thống Việt N m c ng nhƣ Kinh kịch tiêu biểu cho sân khấu truyền thống Trung quốc h y Kịch nô củ Nhật Bản.
Tiếng hát chèo cất lên ngân v ng t trong đ i sống sinh hoạt văn hoá t những mái đình cây đ những lu tre xanh củ nhân dân lao động ngàn xƣ . Chèo gắn v i cuộc sống thôn dã bình dị v i những con ngƣ i thôn quê mộc mạc. Chèo ngợi c những phẩm chất tốt đ p củ họ. Chèo bộc bạch những x c cảm cá nhân m ng đậm tính nhân văn gần g i mà đáng quý, đáng trân trọng. Chèo g i gắm niềm khao khát cuộc sống thanh bình, yên ả giữ một xã hội phong kiến đầy những bất công, ngang trái. Chèo đã trở thành nơi kí thác nỗi lòng mình, tâm hồn mình củ những nghệ sĩ - nông dân, ban ngày lấm láp tay cày tay cuốc ban đêm hoá thân thành di n viên trên các chiếu chèo.
Chèo nuôi dƣỡng đ i sống tinh thần dân tộc Việt bởi chất trữ tình đằm thắm sâu sắc. Các tích trò chủ yếu lấy t truyện cổ tích, truyện thơ Nôm “c tích m i dịch nên tr ”. L i ca bẻ t ca dao tục ngữ. Ca v nhạc t dân ca dân v . Lối chèo thƣ ng di n là những chuyện vui chuyện cƣ i là những th i xấu củ ngƣ i đ i là tình cảm vợ chồng “tát cạn bể Đông” tình yêu làng yêu nƣ c thẳm sâu da diết tình bạn bè thâm giao quyến luyến. Bản sắc dân tộc Việt Nam - bản sắc củ một dân tộc văn minh l nƣ c đƣợc bộc lộ đƣợc truyền tải và lƣu giữ đậm n t trong các tích chèo.
Sự kết hợp đ dạng phong ph hài hoà uyển chuyển giữ hát m nhạc kịch đã làm cho chèo trở thành một môn nghệ thuật tổng hợp thể hiện tính nguyên hợp rõ nét.
- Chèo Quỳ Lăng - giai điệu đồng quê của âm nhạc dân gian Yên Thành.
Tên gọi Quỳ Lăng (nay là xã Lăng Thành, huyện Yên Thành) gợi dậy cả một chiều dài lịch s t th i Bắc thuộc. T đ i nhà Đƣ ng t năm 627 qu đ i nhà Kh c (905-907 đến đ i nhà Ngô 939-965 Quỳ Lăng đều đƣợc chọn làm lỵ sở làm trung tâm củ đất Hoan Châu (Châu Di n . Chứng tỏ ngƣ i xƣ đã nhìn thấy ở mảnh đất này những tiềm lực kinh tế và văn hoá nổi bật.
Quỳ Lăng đƣợc tạo hoá b n tặng non nƣ c hữu tình. Phí Bắc c ngọn n i Mồng Gà. T chân n i Mồng Gà d ng sông S ng uốn kh c mềm nhƣ dải lụ chở nặng phù sa, tắm mát ruộng đồng. Đ ng nhƣ l i thơ tha thiết củ Nguy n Khoa Điềm “ i những d ng s ng b t nư c từ đ u – à khi về t Nư c mình thì b t n c u hát”
8
d ng sông S ng ấy đã lƣu chảy những làn điệu chèo cả những câu hát c trù ví giặm để làm nên truyền thống văn hoá rất riêng củ mảnh đất này.
Quỳ Lăng c ng là một mảnh đất thiêng v i nhiều đình đền chùa miếu. Ngoài đình S ng x m Quỳ Lăng đền Bảo Sơn Đền Làng D nh - x m Làng D nh đã đƣợc công nhận là Di tích Lịch s kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, cấp tỉnh , hầu hết các x m đều c đền c chù hoặc miếu. Đây chính là lí do mà đất Quỳ Lăng di n r nhiều l hội trong năm. Và mỗi dịp nhân dân vào l hội tiếng trống chèo lại rộn ràng v ng lên các nghệ nhân lại s y sƣ v i l i c điệu m lại thả tâm hồn mình vào các tích chèo v m i đƣợc sáng tác. Dƣ ng nhƣ âm vang củ trống chèo đã là một phần không thể thiếu trong đ i sống củ ngƣ i dân nơi đây mỗi khi vui Tết đ n Xuân vào ngày l hội hoặc một sự kiện trọng đại nào đ .
Theo cuốn “Lịch s xã Lăng Thành” củ Đảng u - Hội đồng nhân dân - U b n Mặt trận Tổ quốc xã Lăng Thành Nhà xuất bản Nghệ An đến n y chƣ tìm đƣợc những cứ liệu lịch s đủ sức thuyết phục để khẳng định th i gi n loại hình chèo cổ đƣợc truyền bá vào vùng đất Kẻ S ng – Quỳ Lăng. Nhƣng c một điều chắc chắn là vùng đất Quỳ Lăng đƣợc mệnh d nh đất chèo củ cả huyện Đông Thành - ên Thành xƣ . Dù chèo không phải là đặc sản củ xứ Nghệ ân tình nhƣng v i ngƣ i dân ên Thành n i chung Quỳ Lăng n i riêng chèo đã trở thành một m n ăn tinh thần đặc sắc. Các phƣ ng hát chèo có t rất s m ở các làng xã trong huyện và thƣ ng lƣu di n vào các dịp l Tết Các nghệ nhân hát chèo cổ ở Quỳ Lăng t ng đƣợc qu n Thƣợng thƣ Bộ Học C o Xuân Dục m i xuống Phủ Di n để biểu di n thậm chí còn vào tận Kinh đô Huế biểu di n các vở chèo nhƣ: Lƣu Bình Dƣơng L Tống Trân C c Ho Thuý Kiều Qu n Âm Thị Kính Trong th i kì kháng chiến chống Pháp chống Mĩ các nghệ nhân chèo Quỳ Lăng lại gánh theo các vở chèo cổ sáng tạo thêm các vở chèo m i hăng s y biểu di n phục vụ nhân dân bộ đội dân công trong huyện trong tỉnh và cả Trung ƣơng. Tiếng hát chèo cất lên hoà quyện v i tiếng trống tiếng nhạc l n toả nguồn mạch dân tộc tạo thành nguồn sức mạnh khích lệ cổ v tinh thần con ngƣ i kiên cƣ ng chiến đấu và sản xuất để phục vụ đất nƣ c bảo vệ nền độc lập tự do củ Tổ quốc mến yêu.
Đội chèo cổ Quỳ Lăng c các nghệ nhân nổi tiếng nhƣ: Hoàng Đoàn M cố Chánh Hiệu Hồ Xí Nguy n Bá Luyến Nguy n Văn Bình Đội chèo m i sáng tác và đạo di n có các ông: Nguy n Bá Cần Nguy n Bá Ân các di n viên có Đậu Xuân Bách Hoàng Thị Lo n Nguy n Bá Vinh Nguy n Thị Xuân Nguy n Thị Thu Đặc biệt chiếc nôi chèo Quỳ Lăng đã ƣơm mầm tài năng và dâng tặng cho Đoàn chèo Hà Nội Nghệ sĩ ƣu t Th nh Lo n - ngƣ i con củ làng Sáo xã Lăng Thành hiện nay. Câu lạc bộ chèo xã Lăng Thành đã đƣợc Tỉnh chính thức công nhận và tiếp tục hoạt động sôi nổi t năm 2007 cho đến ngày n y v i nhiều gƣơng mặt m i. Tháng 9 năm 2022 U b n Nhân dân huyện ên Thành đã kí quyết định số 3 75 QĐ-UBND cho phép thành lập Câu lạc bộ chèo xã Lăng Thành do ông Hà Đại Hội làm chủ nhiệm bà Hoàng Thị Lo n làm Ph chủ nhiệm cùng v i 25 hội viên là những ngƣ i l o động bàn t y ch i sạn nứt nẻ vì ruộng đồng.
9
Gặp gỡ các nghệ nhân, các tác giả và đạo di n chèo Quỳ Lăng ch ng tôi đƣợc dịp hiểu thêm về chèo nơi đây. Theo họ chèo c h i loại: chèo cổ và chèo tân biên. Trong nhịp sống hiện đại hôm n y ngƣ i nghệ nhân chèo Quỳ Lăng v n s y sƣ di n các vở chèo cổ đã nổi d nh t ngàn xƣ . Nội dung củ các vở chèo cổ thƣ ng kể lại một câu chuyện đã xảy r và kết th c trong quá khứ đƣợc v y mƣợn t kho tàng truyện Nôm đã thân quen v i nhân dân l o động. Dựng lại các vở chèo cổ bảo lƣu nội dung, làn điệu củ chèo sân đình xƣ kia, ngƣ i nghệ nhân đất Quỳ Lăng đã c ý thức giữ lại những n t chèo truyền thống để n không bị m i một đi bị x i m n đi trong biết b o thể loại âm nhạc du nhập hiện n y. Nhƣng c ng mƣợn những tích chèo cổ ấy nhân dân g i l i khuyến giáo đạo đức. Nhƣ nàng Châu Long trong Lƣu Bình Dƣơng L - một đoá sen thơm ngát giữ đ i. Châu Long đã “chẳng quản công phu” vâng l i chồng nuôi bạn ăn học biết kín đáo đo n tiết v i chồng “Tâm là l n ý là lòng/ Thiếp trở về tiết sạch giá trong”. Nên sau khi Lƣu Bình công thành d nh toại nàng trở về v i Dƣơng L v n toàn nổi tiếng ngƣ i phụ nữ “dạ sắt g n vàng”. Nhƣ bà Thị Kính thảo hiền nết n chịu nỗi o n khiên trong cuộc đ i nhƣng tâm luôn sáng dù chỉ khi h Phật mọi ngƣ i m i nhận r . Nhƣ tình bạn c o cả củ Lƣu Bình – Dƣơng L không vì bạn sa cơ mà khinh thƣ ng ruồng bỏ v n âm thầm gi p đỡ đồng hành cùng nhau để cùng nhau công thành danh toại. Nhƣ những chàng thƣ sinh nghèo v n cố công học tập dùi mài kinh s đi thi đỗ đạt phục vụ đấng quân vƣơng. C l i ngợi c những phẩm chất tốt đ p những đạo lí thâm sâu nhƣng các nghệ nhân di n chèo cổ c n đem lại tiếng cƣ i giải trí tiếng cƣ i phê phán những thói hƣ tật xấu trong cuộc sống thƣ ng ngày. Tiếng cƣ i ấy đã sáng tạo nên nhân vật hề chèo – “hồn ví củ chèo cổ Việt Nam.
Chèo tân biên h y cải biên là những vở chèo dự trên làn điệu nhịp phách củ chèo cổ nhƣng thổi vào đ hơi thở củ đ i sống hiện đại. Các tác giả không chuyên, vì yêu mến điệu phách dân tộc đã say sƣ tìm l i m i g i vào đ niềm ca ngợi Đảng c ngợi Bác Hồ kính yêu g i vào đ tình yêu đất nƣ c quê hƣơng tình làng nghĩ x m đạo thầy tr nghĩ m ch Nghĩ và tình thấm đƣợm trong t ng câu chữ làn điệu dân dã mà sâu sắc tính nhân văn. Dƣ ng nhƣ âm phách củ chèo đã ăn sâu vào máu thịt cộng hƣởng v i niềm đ m mê làn điệu dân tộc nên chỉ cần cất tiếng là đã đủ x o xuyến tơ vƣơng lắng đọng hồn ngƣ i. 1.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành 1.2.1. Các yếu tố khách quan
C nhiều yếu tố khách qu n ảnh hƣởng thuận lợi đến ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành.
Đã t lâu, huyện Yên Thành đƣợc xem là quê l là “vự th c” củ tỉnh Nghệ An v i những “b xôi ruộng mật” trù ph . Nhƣng ên Thành c n là vùng đất du lịch văn hoá tâm linh giàu bản sắc giàu truyền thống cách mạng truyền thống kho bảng văn hiến v i nhiều di tích lịch s di tích cách mạng nhiều danh nhân văn hoá. Nhiều l hội truyền thống cấp huyện cấp xã đƣợc phục hồi và duy trì hàng năm. Ở
10
Những không gi n cổ - đình làng mái ph rêu phong- củ tuồng và chèo ên Thành
vùng phí bắc ên Thành nơi đị bàn củ trƣ ng ch ng tôi c di tích Đền Hoàng và l hội Đền Hoàng Ph c Thành), di tích đình Mõ và l hội Đại Điển Hậu Thành di tích đình S ng và l hội đình S ng Lăng Thành . Các di tích v i kiến tr c lâu đ i đƣợc th i gi n phủ lên những l p rêu phong đã tạo nên kh ng gian cổ để di n những vở tuồng chèo cổ để nghe những câu hát ví giặm làm nao lòng ngƣ i. Tháng 8 năm 2014, tổ chức Jica Nhật Bản đã có chuyến đi về Yên Thành để khảo sát cho hƣ ng đầu tƣ một số loại hình du lịch đặc trƣng đã rất thích th và mến mộ khi đƣợc thƣởng thức trích đoạn tuồng “Trƣng Trắc Trƣng Nhị” trong một không gi n cổ ngay tại sân chù Gám Xuân Thành . L hội cùng v i việc tổ chức những sự kiện trọng đại m ng tính cộng đồng c ng là cơ hội để các tích chèo tuồng các làn điệu ví giặm đƣợc dịp thăng ho đƣợc lƣu giữ bảo tồn và quảng bá sâu rộng.
Việc hình thành các câu lạc bộ tuồng chèo, ví giặm ở các đị phƣơng c ng là một yếu tố khách quan tạo điều kiện thuận lợi cho việc bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gian huyện ên Thành. Tuồng c câu lạc bộ tuồng Kẻ Gám tuồng Kẻ Mõ .. Chèo c câu lạc bộ chèo Lăng Thành Mã Thành chèo Ph c Thành Sơn Thành Xuân Thành Ví giặm c câu lạc bộ dân c vè giặm Gi i Lạc Hậu Thành Ph c Thành Hùng Thành Đồng Thành V i t ng quy mô l n nhỏ khác nh u các câu lạc bộ đƣợc duy trì và mỗi ngày càng thêm phát triển đã trở thành nơi lƣu giữ và nuôi dƣỡng mạch nguồn âm nhạc dân gian quê hƣơng. Nơi ấy nhƣ những bếp l ấp ủ những đốm th n hồng để làm rực lên bản sắc dân tộc. Và những nghệ nhân mái đầu đã điểm hoa râm trở thành những ngƣ i giữ l không mệt mỏi để truyền lại âm nhạc củ quê hƣơng đƣợc sinh tồn mãi mãi. Hàng năm vào những ngày giáp Tết ra giêng những ngày l đã lên đ ng nhà nông đã thôi bận bịu v i công việc cày cấy đi dọc triền đê theo dòng sông Đào đều nghe vang vang nhịp trống chèo, trống tuồng nhịp phách ví giặm nhƣ tiếng gọi thân thƣơng m i về củ quê hƣơng. Các thành viên trong các câu lạc bộ ở đây họ tham gia tự nguyện thậm chí còn tự bỏ kinh phí tổ
11
chức tập luyện biểu di n gi o lƣu để bằng niềm đ m mê củ mình níu giữ hồn xƣ đất nƣ c.
D n ca ví d m tr n s n kh u h i ền ức Hoàng iệu ch o trong sự kiện inh t - h i Lăng Thành
Sự qu n tâm đ ng mực củ các cấp chính quyền đị phƣơng c ng là nguồn động lực để nền âm nhạc dân gi n truyền thống ên Thành đƣợc bảo tồn và quảng bá. Những cuộc thi hát dân c hát ví giặm đƣợc tổ chức thƣ ng niên trong trƣ ng học trong các đơn vị Đoàn cơ sở. Trong các chiến lƣợc tổ chức ngày hội l cấp huyện h y cấp xã trên sân khấu văn nghệ chào m ng đều dành một phần trân trọng cho những làn điệu ví giặm cho các tích tuồng chèo. Ngày 17 tháng 12 năm 2022, đoàn kiểm tr củ Sở văn hoá Nghệ An đã về thẩm định sản phẩm OCOP du lịch cộng đồng đền Đức Hoàng trong đ c các loại hình âm nhạc dân gi n. Khi ch ng tôi về liên hệ để tìm hiểu sâu hơn âm nhạc dân gi n ở đị phƣơng các đồng chí lãnh đạo xã đã rất nhiệt tình đ n tiếp s n sàng hỗ trợ tạo điều kiện gi p ch ng tôi có đủ nguồn tƣ liệu và minh chứng. Thiết nghĩ rằng nhận thức và thái độ ấy củ các cấp chính quyền đị phƣơng sẽ góp phần làm sống mãi truyền thống văn hoá âm nhạc củ quê hƣơng ên Thành.
Bên cạnh những yếu tố có ảnh hƣởng thuận lợi nhƣ trên, v n còn có một số yếu tố khách quan gây trở ngại cho việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành.
Công ch ng khán giả không mặn mà v i chèo và tuồng. Các nghệ nhân nghệ sĩ hát chèo tuồng ngày một thƣ vắng nhiều tuổi phần l n thuộc các thế hệ đi trƣ c. Thiếu những kịch bản h y. Trong khi đ nhiều loại hình nghệ thuật m i đƣợc du nhập vào nƣ c ta, thu hút và làm thoả mãn nhiều hơn nhu cầu thƣởng thức củ công ch ng nhất là gi i trẻ. Chế độ đãi ngộ cho nghệ nhân c n c những bất cập sự đầu tƣ cho các loại hình âm nhạc này chƣ đƣợc tƣơng xứng. 1.2.2. Các yếu tố chủ quan
Các yếu tố chủ quan có ảnh hƣởng đến việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành mà ch ng tôi muốn nói tập trung ở đối tƣợng là học sinh THPT. Các em đại diện cho công ch ng trẻ là những ngƣ i đƣợc thụ hƣởng nhiều giá trị củ văn hoá dân tộc là lực lƣợng có tiềm năng trong việc lƣu giữ và khơi dòng âm nhạc dân
12
gian quê hƣơng chảy mãi muôn sau. Chỉ tiếc là sự hiểu biết củ các em về giá trị củ di sản âm nhạc dân gian quê mình còn nhiều hạn chế thậm chí có em còn không biết đƣợc mảnh đất mình đ ng sống hiển diện những điệu chèo, điệu tuồng điệu ví giặm quý giá những ngƣ i thân qu nh mình là những nghệ nhân đ ng hàng ngày giữ mạch sống cho hồn quê xƣ . C ng c rất ít bộ phận học sinh hứng th v i các thể loại âm nhạc dân gi n này. Trong số đ phần l n là những em h m mê c hát c năng khiếu ca hát hoặc gia đình các em là chiếc nôi nuôi dƣỡng giặm vè, tuồng chèo quê hƣơng. Điều này đƣợc thể hiện rõ trong kết quả khảo sát củ ch ng tôi. Và ch ng tôi sẽ phân tích kĩ hơn ở phần sau.
Bên cạnh đ việc chọn nghề trong tƣơng l i củ các em c ng c ảnh hƣởng trực tiếp đến hành động bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành. Rất ít em theo ngành nghệ thuật. Một bộ phận nhỏ các em thi vào các ngành văn hoá - du lịch. Đ là những ngành nghề c điều kiện và cơ hội nhiều hơn để lƣu truyền và giữ l cho loại hình âm nhạc này. Đây c ng là một khó khăn mà ch ng tôi nhận thấy trong quá trình thực hiện đề tài.
Ngoài r việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm ngoại khoá nhƣ tham quan di tích lịch s gắn v i thể loại âm nhạc dân gian đị phƣơng điền dã gặp gỡ các nghệ nhân, xem biểu di n học hát và tự biểu di n còn gặp khó khăn về th i gian. Sự eo h p về th i gian đã tác động không nhỏ đến việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian quê hƣơng đồng bộ trong học sinh. Trong quá trình thực hiện đề tài, ch ng tôi đã rất cố gắng tiến hành các hoạt động trải nghiệm và ngoại khoá, nhƣng không thể sắp xếp để tất cả các em khối 10 có thể cùng l c tham gia mọi hoạt động. 1.3. Tầm quan trọng củ việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Bắc Yên Thành
Âm nhạc dân gi n ên Thành tồn tại trong nghệ thuật dân tộc - những loại hình nghệ thuật m ng đậm chất liệu dân gi n vùng miền. Nghệ thuật dân tộc là tinh ho văn h ngƣ i Việt là linh hồn quý báu củ các thế hệ ngƣ i Việt. Thông qu nghệ thuật dân tộc nói chung và âm nhạc dân gian c ng nhƣ âm nhạc dân gian Yên Thành nói riêng để giáo dục nguồn cội nhân cách, đạo đức cho thế hệ trẻ đặc biệt là thế hệ học sinh đ ng ngồi trên ghế nhà trƣ ng là việc làm hết sức cần thiết. Nếu ở con ngƣ i nhu cầu về thẩm m là nhu cầu tinh tế và c o quý thì trong nền giáo dục phổ thông hiện đại giáo dục thẩm m n i chung và giáo dục âm nhạc n i riêng là bộ phận m ng tính đặc thù. Ở trƣ ng phổ thông các môn học khác đƣợc xây dựng và lấy tác động hình thành nhân cách học sinh theo hƣ ng t trí tuệ đến tình cảm c n môn Âm nhạc thì ngƣợc lại. Vì vậy âm nhạc n i chung và các loại hình nghệ thuật dân tộc n i riêng là rất cần trong giáo dục thẩm mĩ ở trƣ ng phổ thông hiện nay.
Hiện n y môn học Âm nhạc M thuật và nội dung học tập các môn Ngữ văn Lịch s c tích hợp tìm hiểu văn h đị phƣơng ở các trƣ ng phổ thông đã g p phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh. V i những nội dung và hình thức tổ chức học tập phù hợp đặc điểm tâm sinh lý lứ tuổi học sinh đƣợc trang bị những kiến thức hình thành nền tảng về thẩm m - cơ sở để định hình nhân cách,
13
lối sống tƣ duy phù hợp v i xu thế phát triển củ xã hội. Việc triển kh i nội dung giáo dục về di sản văn h truyền thống trong chƣơng trình giáo dục phổ thông g p phần không nhỏ vào việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa, khẳng định tính dân tộc tính độc lập trong xu thế hội nhập phát triển đồng th i giáo dục ý thức tự tôn dân tộc quý trọng những giá trị to l n mà những thế hệ đi trƣ c đã sáng tạo nên.
Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành c tầm qu n trọng trong việc phát huy các phẩm chất củ ngƣ i học nhƣ: yêu quý và tự hào về truyền thống củ quê hƣơng kính trọng biết ơn ngƣ i l o động - chủ thể sáng tạo và lƣu giữ nền âm nhạc dân gi n quý giá gi i thiệu và giữ gìn các giá trị văn hoá. T đ các em có trách nhiệm đối v i việc xây dựng phát triển quê hƣơng Yên Thành trong xu thế phát triển chung củ đất nƣ c củ xã hội.
C ng đồng th i phát huy những năng lực củ ngƣ i học gồm nhóm các năng lực chung cụ thể nhƣ: Năng lực sáng tạo năng lực gi o tiếp năng lực hợp tác năng lực s dụng công nghệ thông tin và truyền thông, năng lực s dụng ngôn ngữ năng lực tự học năng lực tự quản lý năng lực giải quyết vấn đề năng lực tính toán tự tìm kiếm lự chọn đánh giá nguồn tài liệu phù hợp v i mục đích nhiệm vụ học tập ... T đ gi p các em phát triển đƣợc vốn sống biết đánh giá vấn đề giải quyết tình huống dƣ i những góc nhìn khác nhau, có khả năng làm việc độc lập và sáng tạo... Bên cạnh đ các năng lực đặc thù thuộc về môn Ngữ văn c ng đƣợc phát triển nhƣ: Năng lực gi o tiếp tiếng Việt năng lực cảm thụ thẩm mĩ g p phần hình thành năng lực củ con ngƣ i m i trong th i đại m i một cách toàn diện. 2. Cơ sở thực ti n củ việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành g p phần phát triển n ng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 10
Gặp gỡ các nghệ nhân ch ng tôi c ng đã nhận r những trăn trở âu lo hiện lên trong l i nói, trên nét mặt củ họ. Cảnh báo về sự mai một củ nền âm nhạc dân gian ên Thành trong tƣơng l i không phải là không c cơ sở.
Ch ng tôi đã thực hiện khảo sát 4 l p 0A3 0A8 0C2 0D4 củ trƣ ng v i tổng số 24 em học sinh trên ứng dụng Google. Mục đích khảo sát củ ch ng tôi là để tìm hiểu thực trạng hiểu biết hứng th và nhận thức ý thức củ học sinh về âm nhạc dân gi n ên Thành trong đ c giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Quỳ Lăng. Phƣơng pháp đƣợc s dụng để khảo sát là tr o đổi bằng bảng hỏi. C 8 câu hỏi khảo sát dƣ i dạng trắc nghiệm và trả l i ngắn tập trung vào 3 mức độ - 3 nhóm nội dung chính: Nhận biết sơ khai về các loại hình âm nhạc dân gian Yên Thành, về giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Quỳ Lăng; Hứng th đọc nghe muốn tìm hiểu về các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành; Nhận thức ý thức về sự chủ động tìm hiểu và bảo tồn quảng bá nền âm nhạc dân gi n ên Thành. Những nội dung khảo sát đ ng ở độ đơn giản nhận biết là chính chƣ đi vào chiều sâu củ lí luận và giải pháp để c thể đánh giá đ ng nhất thực trạng vấn đề.
S u khi khảo sát ch ng tôi thu nhận đƣợc kết quả nhƣ ở bảng thống kê s u:
14
MỨC ĐỘ
CÂU HỎI
NỘI DUNG
KẾT QUẢ KHẢO SÁT
Đúng
Chưa đúng
1
50%
50%
Những oại hình m nhạc d n gian Yên Thành?
Hiểu biết
2
Gi m -v Giai Lạc ở đ a phư ng nào
52,4%
47,6%
3
Tuồng ở đ a phư ng nào
91,1%
8,9%
4
h o u Lăng ở đ a phư ng nào
54%
46%
Có
Không
5
Hứng th
thích đọc và nghe…
39,5%
14%*
6
muốn tìm hi u…
94,3%
5,7%
Có
Không
7
tự mình tìm hi u…
89,5%
10,5%
Nhận thức Ý thức
8
n n bảo tồn và quảng bá…
90,3%
9,7%
*46 5% là chọn phƣơng án ình thư ng)
Kết quả khảo sát cho thấy: 2.1. Thực trạng về mức độ hiểu biết và hứng th củ học sinh về âm nhạc dân gi n n i chung và giặm vè Gi i Lạc, tuồng Kẻ Mõ, chèo Qùy L ng nói riêng.
Các em thể hiện sự hiểu biết không đồng đều về các loại hình âm nhạc dân gi n ở đị phƣơng. C ng chỉ hơn một n số em đƣợc khảo sát c những hiểu biết chính xác về âm nhạc dân gian ở Yên Thành. Hơn 90% số em biết đƣợc tuồng Kẻ Mõ là ở Hậu Thành. Nhƣng chỉ t 50-54% số em biết đƣợc âm nhạc dân gian Yên Thành c giặm vè Gi i Lạc tuồng Kẻ Mõ chèo Quỳ Lăng các đị phƣơng củ giặm vè Gi i Lạc là Hậu Thành, Hùng Thành, Ph c Thành, Đồng Thành, các đị phƣơng củ chèo Quỳ Lăng là Lăng Thành Mã Thành. Con số khảo sát này đã chứng tỏ các em học sinh chƣ chủ động tr ng bị kiến thức chƣ c sự qu n tâm tìm hiểu về di sản văn hoá âm nhạc quê nhà. D u rằng các em đã đƣợc l n lên trong l i ru dân c ngọt ngào, đ ng đƣợc sống trong âm hƣởng ngân vang củ nhịp trống nhịp phách tuồng chèo dân gian.
Khi đƣợc hỏi: ác em c thích đọc và nghe gi m v Giai Lạc, tuồng , ch o u Lăng không? thì chỉ dƣ i 40% số em trả l i là có thích, trên 46% là bình thư ng, còn 14% là kh ng thích. Phần l n các em không mặn mà không c niềm yêu thích v i các loại hình âm nhạc dân gian. Có lẽ vì ít hiểu về nó nên ít cảm thích nó chăng?
15
Và c ng c lẽ do ít hiểu về n nên trên 94% các em muốn tìm hiểu về n . Điều này cho thấy các em bắt đầu c hứng th v i các loại hình âm nhạc dân gi n quê mình. Và hứng th ấy sẽ trở thành tác nhân truyền động lực để các em gánh vác vai trò vun đắp cho cội nguồn văn hoá dân tộc trƣ ng tồn vĩnh c u.
Nguyên nhân củ thực trạng n i trên là do các loại hình âm nhạc dân gi n Yên Thành chƣ đƣợc l n toả sâu rộng chƣ dấy lên thành một hoạt động sôi nổi chƣ c sức h t chƣ gắn v i giáo dục đị phƣơng trong nhà trƣ ng hoặc giáo dục c n mang tính cục bộ (di sản củ xã nào thì trƣ ng củ xã ấy học . Đ ng còn thiếu những kênh thông tin trực tiếp về âm nhạc dân gi n ên Thành để kích thích sự qu n tâm và hiểu biết củ các em học sinh về n . 2.2. Thực trạng nhận thức, ý thức củ học sinh về việc bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gi n Yên Thành.
Tìm hiểu thực trạng này, ch ng tôi đã khảo sát ý thức tự giác tìm hiểu về giặm vè, tuồng chèo trên quê hƣơng củ các em và nhận thức củ các em về việc bảo tồn giữ gìn phát huy giá trị di sản văn hoá âm nhạc dân gi n ên Thành. C khoảng 90% học sinh ý thức đƣợc trách nhiệm quan tâm tìm hiểu khám phá các thể loại âm nhạc dân gi n ên Thành và nhận thức đƣợc v i tr tác dụng củ việc bảo tồn quảng bá n . D u chƣ phải là tất cả nhƣng lƣợng phần đ này đã cho thấy các em không hề muốn qu y lƣng lại v i di sản quê hƣơng không hề chối bỏ trách nhiệm giữ gìn nuôi dƣỡng mạch nguồn văn hoá quê hƣơng không hề vô cảm v i giá trị tinh thần củ những thế hệ đi trƣ c. Điều này đã truyền thêm động lực tạo thêm niềm tin để ch ng tôi nghiên cứu các giải pháp đạt hiệu quả c o nhất trong việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành cho các em. II. MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH 1. Nguyên tắc đề xuất các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành cho học sinh lớp 10 THPT Bắc Yên Thành
Các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành cho học sinh l p 0 THPT Bắc ên Thành mà ch ng tôi đề xuất đã dự trên một số nguyên tắc v i t ng đối tƣợng cụ thể.
Ngu n t c từ quản :
- Đối v i cán bộ quản lí di sản đ là nguyên tắc phối hợp. Phối hợp trong thuyết minh tại các di tích. Phối hợp trong gi i thiệu về các thể loại âm nhạc dân gi n đị phƣơng. Phối hợp biểu di n. Phối hợp dạy các em học sinh những làn điệu những động tác cơ bản củ hát ví - dặm chèo và tuồng.
- Đối v i cán bộ quản lí nhà trƣ ng đ là nguyên tắc tr o quyền. Tr o quyền cho giáo viên xây dựng kế hoạch hoạt động phƣơng thức tổ chức hoạt động. Sau khi đã duyệt kế hoạch tr o quyền chủ động cho giáo viên trong việc triển kh i thực hiện các giải pháp.
16
Ngu n t c từ giáo vi n
Đối v i giáo viên đ là nguyên tắc chủ động. Giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch cụ thể chi tiết. Chủ động thông qu kế hoạch v i B n giám hiệu nhà trƣ ng. Chủ động kết nối v i tổ chức Đoàn th nh niên trong nhà trƣ ng v i giáo viên chủ nhiệm v i cán bộ quản lí di tích, cán bộ phụ trách văn hoá đị phƣơng v i các nghệ nhân - nghệ sĩ v i phụ huynh học sinh. Chủ động gi o nhiệm vụ cụ thể đến t ng học sinh trong t ng l p.
Ngu n t c từ học sinh
Đối v i học sinh đ là nguyên tắc tích cực. Học sinh s n sàng nhận nhiệm vụ và tích cực thực hiện nhiệm vụ đƣợc gi o. Tích cực tƣơng tác v i nh u tƣơng tác v i giáo viên v i các nghệ nhân - nghệ sĩ. Tích cực khám phá tìm hiểu bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gi n ên Thành. 2. Một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gi n Yên Thành g p phần phát triển n ng lực, phẩm chất cho học sinh lớp 10 trƣờng THPT Bắc Yên Thành 2.1. Tuyên truyền, giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ, ngoại kh và truyền thông.
Chúng tôi chọn hoạt động câu lạc bộ ngoại khoá và truyền thông để tuyên truyền giáo dục học sinh c ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành. Bởi vì theo ch ng tôi những hoạt động này c nhiều lợi thế trở thành “tuyên truyền viên” sống động thiết thực và hiệu quả cho việc giáo dục ý thức qu đ g p phần th c đẩy học sinh hình thành các phẩm chất năng lực tích cực.
- Tu n tru ền, giáo dục qua hoạt đ ng u ạc b m nhạc d n gian c n Thành.
Câu lạc bộ trong trƣ ng học là một sân chơi lành mạnh là môi trƣ ng mở để học sinh đƣợc trải nghiệm đƣợc học hỏi khám phá đƣợc thể hiện mình khẳng định mình và hoàn thiện chính mình. Gặp gỡ và giao lƣu chia sẻ và gắn kết trong câu lạc bộ sẽ tạo dựng cho các em các mối qu n hệ tốt đ p nhân văn. Chơi để học học mà chơi trong câu lạc bộ đem lại niềm hứng th s y mê thoả sức đ m mê và sáng tạo đánh thức và phát triển những giá trị những năng khiếu tiềm ẩn nơi các em.
Câu lạc bộ âm nhạc dân gi n Bắc ên Thành c tiền thân là Câu lạc bộ dân c đƣợc thành lập t năm học 2020-202 do Đoàn trƣ ng tổ chức và quản lí. Trong hoàn cảnh đại dịch Covid-19, câu lạc bộ ít đƣợc hoạt động. Năm học 2022-2023, khi nhen nhóm đề tài, ch ng tôi đã đề xuất v i Đoàn trƣ ng mở rộng lĩnh vực hoạt động âm nhạc củ câu lạc bộ không chỉ d ng lại ở dân c mà c n c cả tuồng và chèo đổi tên thành Câu lạc bộ âm nhạc dân gi n Bắc ên Thành. Thành viên củ câu lạc bộ chủ yếu là các em đ m mê c hát c năng khiếu hát và biểu di n ở khối 0 số ít khác ở khối và 2. Ch ng tôi mong muốn câu lạc bộ sẽ là chiếc nôi đầu tiên để
17
t đây ch ng tôi c thể giáo dục ý thức bảo tồn quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành đến đông đảo hơn học sinh trong toàn trƣ ng trong nhiều năm học t i.
Phƣơng thức hoạt động củ câu lạc bộ góp phần bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành không phải là chỉ trong th i gi n thực hiện đề tài mà sẽ duy trì lâu dài, trở thành lực lƣợng nòng cốt vững bền trở thành “cánh tay nối dài” đến các thế hệ học sinh m i s u. Các thành viên câu lạc bộ sẽ kết nối v i các bạn ngoài câu lạc bộ củ trƣ ng th m gi vào một số hoạt động trải nghiệm thực tế: điền dã gặp gỡ nghệ nhân và ngƣ i sáng tác, tập hát chèo và tuồng; biểu di n dân ca giặm vè; dự thi hát dân c trong trƣ ng học. Ch ng tôi gi p các em liên hệ phối hợp v i quản lí cán bộ v i các nghệ nhân - nghệ sĩ và ngƣ i sáng tác ở đị phƣơng mà các em đến trải nghiệm và là ngƣ i hƣ ng d n giám sát hoạt động củ các em.
Trong th i gi n thực hiện đề tài câu lạc bộ đã tổ chức đƣợc một số hoạt động hƣ ng t i giáo dục ý thức nhận thức củ các em về di sản âm nhạc dân gi n quê mình.
Hoạt động gặp gỡ n i chuyện tr o đổi v i các nghệ nhân nghệ sĩ.
Hoạt động sƣu tầm ghi ch p các tác phẩm giặm vè chèo tuồng do ngƣ i dân
sáng tác.
Hoạt động học hát và biểu di n cùng các nghệ nhân - nghệ sĩ.
Hoạt động tập luyện và biểu di n một số tiết mục dàn dựng.
- Ngoại kh a m nhạc d n gian n Thành cho học sinh khối 1 TH T c n Thành.
Ngoại khoá là một trong những mảng hoạt động giáo dục qu n trọng hỗ trợ cho các hoạt động nội khoá để đảm bảo mục tiêu giáo dục học sinh phát triển toàn diện. Hoạt động này có khả năng thu h t đƣợc đông đảo học sinh tham gia, có thể đ dạng hoá nội dung và hình thức thực hiện tạo nhiều hứng th s y mê.
Hình thức ngoại khoá mà chúng tôi thực hiện ở đây là ngoại khoá chuyên đề. Đị điểm tổ chức là trong nhà trƣ ng. Đối tƣợng tổ chức tập trung chủ yếu là học sinh khối 0 c chuyên đề kết hợp số ít học sinh khối . Ch ng tôi xây dựng chƣơng trình ngoại khoá v i 3 phần – 3 nội dung: một là hỏi đáp nghệ nhân, hai là nghe-xem nghệ nhân biểu di n ba là biểu di n cùng nghệ nhân. Để thực hiện chƣơng trình này ch ng tôi đã liên hệ và m i các nghệ nhân về trƣ ng th m gi hợp tác cùng v i việc giao nhiệm vụ cụ thể cho nhóm học sinh trong và ngoài câu lạc bộ tạo nên buổi ngoại khoá hiệu quả l n toả đƣợc thông điệp bảo tồn và quảng bá di sản âm nhạc dân gi n quê l đến các em.
Trong năm học 2022-2023, ch ng tôi đã tổ chức đƣợc hai chƣơng trình ngoại khoá thực hiện mục tiêu giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành. Vào tháng 2 năm 2022 là ngoại khoá v i chủ đề Giáo dục thức bảo tồn và phát tri n gi m v Giai Lạc. Ch ng tôi đã m i về nghệ nhân Nguy n Văn Thắng quê ở xã Phúc Thành – ngƣ i đã có 15 năm hát ở Câu lạc bộ dân ca giặm vè.
18
Tháng 3 năm 2023 là ngoại khoá v i chủ đề Em v i ch o u Lăng. Ch ng tôi m i về nghệ nhân ƣu t Hoàng Thị Loan, nghệ nhân Nguy n Bá Vinh, Nguy n Thị Thu đều trong Câu lạc bộ chèo củ xã Lăng Thành.
Ch ng tôi mong muốn qu hoạt động ngoại khoá các em đƣợc trực tiếp trải nghiệm nghe - nói - xem và làm cùng các nghệ nhân - những nhân chứng cụ thể đ ng âm thầm tự nguyện cống hiến giữ gìn, bảo vệ và duy trì di sản tinh thần quý báu củ ch ông. Những trải nghiệm đ sẽ đánh thức ở các em vốn hiểu biết dù chƣ nhiều về các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành khơi dậy trong các em niềm tự hào về quê hƣơng mình và kh o khát tìm hiểu thêm về n trân trọng hơn công sức củ những nghệ nhân quanh mình. Đắm mình trong l i ca, giọng hát củ các nghệ nhân các em sẽ dần c tình yêu v i thể loại âm nhạc k n khán giả này và biết đâu trong m i s u các em chính là những truyền nhân củ nó.
Có một thể loại chúng tôi không tổ chức ngoại khoá ở đây đ là tuồng. Bởi lẽ các em học sinh đã đƣợc trải nghiệm tuồng cùng v i Câu lạc bộ tuồng Kẻ Mõ trên sân khấu nhà văn hoá xã Hậu Thành hồi tháng 2 năm 2022. Hoạt động này ch ng tôi để vào giải pháp thứ 3 củ đề tài.
- ảo tồn và quảng bá tr n Facebook và outube
Ch ng tôi đã tận dụng những lợi thế củ mạng cebook outube làm truyền thông cho việc giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gi n ên Thành. cebook outube là không gi n mạng d s dụng thu h t đƣợc nhiều ngƣ i theo dõi thông tin đƣợc cập nhật nh nh ch ng. Hiện n y cebook youtube đã trở thành một phần trong đ i sống tinh thần củ con ngƣ i. Có thể nói, đây là một “mảnh đất màu mỡ” để nảy lên những mầm x nh đ p đẽ củ tâm hồn và nhân cách khi ch ng t tạo cho các em những sân chơi tích cực. cebook outube c ng là “kho tài liệu mở” - nơi lƣu giữ lâu bền những bài viết những hình ảnh những video cho mọi hoạt động củ ch ng t . Chi sẻ và bày tỏ đánh giá và cất giữ tr ng cebook outube rất thích hợp để s dụng bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gi n ên Thành đến đông đảo tầng l p học sinh và đến những i chƣ qu n tâm đ ng qu n tâm h y đã t ng dành tình cảm cho các thể loại âm nhạc này.
Trƣ c hết chúng tôi là admin tạo lập trang Facebook riêng cho hoạt động bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành. Để làm nổi bật thông điệp hoạt động củ tr ng ch ng tôi đặt tên tr ng là CLB ÂM NHẠC DÂN GIAN N THÀNH. S u đ ch ng tôi quảng bá tr ng và m i các em học sinh các đồng nghiệp các nghệ nhân th m gi rồi t họ c thể thu h t và thêm đƣợc nhiều ngƣ i th m gi tích cực vào hoạt động củ tr ng. Cách thức hoạt động củ tr ng nhƣ sau:
Hoạt đ ng quản tr
Admin quản lí sản xuất nội dung phân loại nội dung duyệt bài đăng bài. Những bài viết những hình ảnh video đƣợc đăng phải phù hợp v i chủ đề củ tr ng phải chuẩn mực về ngôn ngữ hình ảnh phải phù hợp v i pháp luật đảm bảo đƣợc tính thẩm mĩ tính văn hoá.
19
Admin quản lí bình luận tƣơng tác. Phải là những l i bình luận tích cực trên tinh thần ủng hộ l n toả rộng rãi chân thành những di sản văn hoá âm nhạc quê hƣơng.
Hoạt đ ng tư ng tác
Sự tƣơng tác đến t cộng đồng đông đảo củ mạng xã hội. Mọi chia sẻ đƣ và cập nhận thông tin công kh i trên np ge. Mọi bình luận đánh giá g p ý về bài viết hình ảnh video củ tr ng c thể công kh i hoặc nhắn tin riêng đến thành viên b n quản trị.
hạm vi n i dung
Thông tin về kiến thức các loại hình âm nhạc dân gian Yên Thành. Có thể mở rộng đến các loại hình âm nhạc dân gi n tỉnh nhà hoặc các đị phƣơng khác trong nƣ c.
Thông tin về các hoạt động trải nghiệm thực tế trải nghiệm sáng tạo về âm nhạc
dân gian Yên Thành.
Thông tin về các chƣơng trình học tập biểu di n các cuộc thi liên qu n đến âm
nhạc dân gi n ên Thành củ các nghệ nhân nghệ sĩ các học sinh đị phƣơng.
Bày tỏ qu n điểm cảm x c cá nhân về âm nhạc dân gi n ên Thành.
Tr ng cebook CLB ÂM NHẠC DÂN GIAN N THÀNH củ ch ng tôi đến n y c n rất m i nhƣng c ng đã thu h t đƣợc nhiều sự qu n tâm củ học sinh đồng nghiệp và cộng đồng mạng. Trên tr ng ch ng tôi đã chi sẻ những hoạt động ngoại khoá trải nghiệm củ tổ mình trƣ ng mình học sinh mình những hoạt động văn hoá - văn nghệ ở đị phƣơng mình. Trên tr ng các em học sinh c ng đăng những hình ảnh hoạt động trải nghiệm sáng tạo củ bản thân. Lƣợt tƣơng tác chƣ đƣợc nhƣ mong muốn nhƣng phần nào đã bắt đầu l n toả đƣợc hình ảnh đ p giá trị đ p củ âm nhạc dân gi n quê l ch ng tôi. Hi vọng là s u đề tài này tr ng cebook mà ch ng tôi tạo r sẽ phát triển lâu bền trở thành đị chỉ kí thác tình cảm và đ m mê củ học sinh và cộng đồng dành cho di sản âm nhạc quê hƣơng. 2.2. Tổ chức điền dã, phỏng vấn nghệ nhân, sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ trong dân gi n và âm nhạc đƣơng đại củ ngƣời dân mới sáng tác.
ưu t m nghi n cứu m nhạc d n gian n n tự đ t mình trong quan hệ văn nghệ dân gian”. Âm nhạc dân gian phải chọn lự phƣơng pháp tiếp cận đối tƣợng phù hợp v i đặc điểm tổng thể nguyên hợp củ văn nghệ dân gi n. Qu n điểm củ nh m nghiên cứu đề tài là xem x t dân c dân nhạc củ ngƣ i dân vùng phí bắc ên Thành trong bối cảnh văn h dân gi n và ch ng đều m ng các đặc điểm củ các loại hình văn hóa dân gian. Tuy nhấn mạnh đến tính thực hành xã hội trong việc phát sinh, phát triển củ một số thể loại dân ca, chèo, tuồng nhƣng mối liên quan giữ các thể loại âm nhạc v i những hoạt động sản xuất và sinh hoạt xã hội không chỉ c ý nghĩ trên bình diện xã hội học mà c n c ý nghĩ trên bình diện chất lƣợng nghệ thuật. Ý thức sâu sắc điều này, việc tổ chức điền dã, phỏng vấn nghệ nhân mà chúng tôi đã tiến hành cho học sinh sƣu tầm đƣợc khá nhiều tác phẩm âm nhạc cổ quý báu trong dân gian gắn v i sinh hoạt cộng đồng làng xã xƣ giữ đƣợc nét di sản nguyên
20
thể và những nhạc phẩm m i sáng tác trong các hội di n văn nghệ quần chúng nhằm bảo lƣu quảng bá âm nhạc dân gi n đị phƣơng bằng hình thức sân khấu hóa. 2.2.1. Phát động phong trào điền dã, sưu tầm các tác phẩm âm nhạc dân gian Yên Thành
Mục đích phát động phong trào điền dã
Chúng tôi phát động phong trào điền dã, sƣu tầm phần l i các tác phẩm âm nhạc dân gi n ên Thành vì nhận thấy trƣ c ảnh hƣởng mạnh mẽ củ làn s ng âm nhạc đƣơng đại âm nhạc dân gi n đ ng đứng trƣ c nhiều kh khăn thách thức một số loại hình nghệ thuật có nguy cơ mai một nhƣ giặm vè Giai Lạc tuồng Kẻ Mõ, chèo Qùy Lăng Vì thế bảo tồn và phát huy các giá trị âm nhạc dân gi n là vấn đề cần đặc biệt qu n tâm.
Cách thức thực hiện giải pháp như sau:
T tháng 6 2022 ch ng tôi bắt t y vào thực hiện đề tài kết nối học sinh trực tiếp th m gi điền dã bằng hình thức phát động phong trào “ ưu t m tác phẩm v gi m v ng Giai Lạc, tác phẩm di n ư ng của tuồng , ch o Lăng”. Phát động rộng rãi trong toàn học sinh khối 0 năm học 202 -2022 đợt dịp hè tháng 6 đến tháng 8 năm 2022 - để học sinh c th i gi n c điều kiện thực hiện nhiệm vụ và đợt 2 tháng 0 đến tháng 03 2023 cho học sinh khối 0 năm học 2022-2023 đ ng theo học bộ sách t nối tri thức và cu c sống c nhiều nội dung học tập liên qu n.
Để hoạt động điền dã phát huy hiệu quả nhất ch ng tôi đã gi o nhiệm vụ cho học sinh theo đị bàn sinh hoạt sƣu tầm tác phẩm âm nhạc củ đị phƣơng đ . Cụ thể nhƣ s u:
- Nh m học sinh ở đị bàn Ph c Thành Hậu Thành Hùng Thành sƣu tầm những l i bài hát dân c giặm vè củ vùng Gi i Lạc xƣ : Ph c Thành Hậu Thành Hùng Thành và Đồng Thành. Tại đây nh m sẽ gặp gỡ ngƣ i dân đặc biệt ngƣ i già các cụ cao niên để sƣu tầm các tác phẩm cổ. Đồng th i ghi chép lại những tác phẩm dân c đƣơng đại m i đƣợc sáng tác gần đây trong này phần nhiều là những tác phẩm phục vụ các hội di n quần chúng.
- Nhóm học sinh ở đị bàn Lăng Thành, Mã Thành, Tiến Thành có nhiều nghệ nhân hát chèo là đất chèo Qùy Lăng xƣ đƣợc nh m nghiên cứu gi o nhiệm vụ sƣu tầm tác phẩm chèo.
- Nh m học sinh Hậu Thành vốn đất tuồng Kẻ Mõ đƣợc gi o nhiệm vụ sƣu tầm tuồng cổ và một số tác phẩm tuồng do các nghệ nhân thực hiện trong các cuộc thi gần đây củ Câu lạc bộ Tuồng cổ Hậu thành sắm v i dàn dựng.
Th i gi n điền dã chủ yếu dịp nghỉ hè và nghỉ l phù hợp v i nhiệm vụ học tập
và thực tế sinh hoạt.
S u phần báo cáo kết quả c đánh giá việc thực hiện hoạt động. Đây là cơ sở để
r t r bài học kinh nghiệm cho những lần tổ chức s u tốt hơn.
21
Dự kiến kết quả phát động phong trào điền dã:
Qu hoạt động điền dã chắc chắn học sinh sẽ hiểu hơn về âm nhạc dân gi n đị phƣơng trong quá trình tồn tại bảo lƣu và tiếp biến. Một điều qu n trọng là các em hiểu đƣợc các loại hình âm nhạc dân gi n khi về đ ng môi trƣ ng di n xƣ ng củ n nơi n đƣợc sinh r và phát triển. Các em sẽ thu nhận đƣợc nhiều tác phẩm âm nhạc đƣơng đại đƣợc ngƣ i dân dàn dựng cho hoạt động sân khấu không chuyên các hội di n quần chúng hoặc sân khấu hóa loại hình âm nhạc dân gian. Việc truyền ch p những tác phẩm âm nhạc trong dân gi n c ng là cách để bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá dân tộc.
Sản phẩm thu đƣợc t các cuộc điền dã quả là một pho tƣ liệu quý báu củ đị phƣơng đƣợc tập hợp lại và lƣu truyền. Chúng tôi tin rằng những hoạt động thƣ ng kì nhƣ thế này nếu đƣợc tiếp tục và nhân rộng sẽ là sợi dây gắn kết vô hình nhƣng bền chặt củ ngƣ i trẻ v i văn h nƣ c nhà. 2.2.2. Phỏng vấn, gặp gỡ nghệ nhân.
Mục đích của hoạt động phỏng vấn, gặp gỡ nghệ nhân dân ca, chèo, tuồng
Yên Thành
Song song v i các cuộc điền dã về các vùng quê các nh m học sinh trên c ng đồng th i gặp gỡ các nghệ nhân - những ngƣ i hát chèo tuồng dân c giặm vè củ đị phƣơng các tác giả - những ngƣ i sáng tác l i cho các loại hình âm nhạc dân gian đƣơng đại. Việc gặp gỡ này nhằm mục đích làm phong ph vốn hiểu biết về âm nhạc dân gi n ên Thành thực hiện v i tr cá nhân trong bảo tồn và phát triển quảng bá các loại hình nghệ thuật dân tộc đ ng m dần trong nhịp sống đƣơng đại.
Mặt khác thực hiện hoạt động này gi p phát huy năng lực tự học năng lực s dụng tiếng Việt năng lực giao tiếp năng lực cảm thụ thẩm m năng lực sáng tạo . củ học sinh. G p phần hình thành và phát triển phẩm chất tốt đ p củ ngƣ i học biết trân trọng di sản củ dân tộc và những ngƣ i lƣu giữ bảo tồn di sản t đ thấy yêu quý và c trách nhiệm v i di sản văn h phi vật thể củ dân tộc.
Tiến trình thực hiện giải pháp:
Bƣ c : Xây dựng kế hoạch phỏng vấn nghệ nhân.
Bƣ c 2: Chuẩn bị cho phỏng vấn:
Chuẩn bị về đối tƣợng nội dung, không gian, th i gian, các công cụ - thiết bị chụp
hình, quay video.
Phân công nhiệm vụ học tập cụ thể đến các nh m học sinh hƣ ng d n học sinh
cách hoàn thành nhiệm vụ đạt mục đích học tập.
Nhiệm vụ củ học sinh đƣợc phân công theo nh m nhƣ s u:
- Nh m : Các em học sinh ở Ph c Thành Hậu Thành Hùng Thành phỏng vấn nghệ nhân hát sáng tác dân c giặm vè trong đ c giặm vè Gi i Lạc.
22
- Nh m 2: Các em học sinh ở Lăng Thành Mã Thành Tiến Thành thực hiện
nhiệm vụ phỏng vấn các nghệ nhân chèo Qùy Lăng.
- Nhóm 3: Các em học sinh ở Hậu Thành thực hiện nhiệm vụ phỏng vấn các nghệ
nhân tuồng Kẻ Mõ.
Bƣ c 3: Thực hiện phỏng vấn theo nh m và nội dung đã đƣợc phân công .
Bƣ c 4: Đánh giá hoạt động phỏng vấn và r t kinh.
Dự kiến sản phẩm hoạt động phỏng vấn nghệ nhân:
Các video - clip phỏng vấn các bài viết tìm hiểu về mỗi loại hình âm nhạc dân
gian Yên Thành qu hoạt động phỏng vấn. 2.3. Tổ chức hoạt động trải nghiệm Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành gắn với du l ch cộng đồng”
Trải nghiệm là quá trình học tập thông qu thực hành thực nghiệm. Ngày n y phƣơng pháp học tập qu trải nghiệm đ ng trở lên phổ biến trong nhiều trƣ ng học trên toàn thế gi i. Ở nƣ c t hoạt động trải nghiệm giữ v i tr rất qu n trọng trong chƣơng trình giáo dục phổ thông m i là một trong những hoạt động c ý nghĩ và là sân chơi bổ ích cho các em học sinh. Qu đây nhằm gi p các em hình thành và phát triển phẩm chất nhân cách các năng lực tâm lí xã hội gi p các em tích l y kiến thức kinh nghiệm và phát huy sáng tạo để áp dụng vào thực tế cuộc sống hàng ngày. Hoạt động trải nghiệm c n gi p học sinh khám phá bản thân và thế gi i xung quanh, phát triển đ i sống tâm hồn phong phú, biết rung cảm trƣ c cái đ p củ thiên nhiên và tình ngƣ i c qu n niệm sống và ứng x đ ng đắn đồng th i bồi dƣỡng cho học sinh tình yêu đối v i quê hƣơng đất nƣ c ý thức về cội nguồn và bản sắc củ dân tộc để g p phần giữ gìn phát triển các giá trị tốt đ p củ con ngƣ i Việt N m trong một thế gi i hội nhập. Hoạt động trải nghiệm thực tế đƣợc tổ chức dƣ i nhiều hình thức khác nh u nhƣ: Hoạt động câu lạc bộ tổ chức tr chơi di n đàn sân khấu tƣơng tác th m qu n dã ngoại Mỗi hình thức hoạt động trên đều m ng ý nghĩ giáo dục nhất định.
Yên Thành - mảnh đất vốn lƣu giữ nhiều loại hình âm nhạc dân gi n nhƣ dân c giặm vè tuồng chèo Đồng th i là vùng đất phát triển về văn h tâm linh c nhiều đền chùa, đình nổi tiếng nhƣ chùa Chí Linh (còn gọi là chùa Gám) ở xã Xuân Thành, chùa Thiên Tạo ở xã Ph c Thành Đền nổi tiếng nhƣ Đền Đức Hoàng ở xã Ph c Thành đền Cả ở xã Hậu Thành ... c ng c nhiều đình nhƣ đình Mõ ở Hậu Thành đình S ng ở Lăng Thành
Các buổi trải nghiệm nhằm gi p các em có thêm vốn hiểu biết về nền âm nhạc dân gi n nhƣ dân c giặm vè tuồng chèo và các di tích tâm linh di tích lich s củ quê hƣơng mình. T đ thêm tự hào yêu quý và c ý thức bảo tồn phát triển những giá trị văn h tinh thần di sản phi vật thể mà ông ch t để lại.
V i mục đích nhằm nâng c o ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên
Thành gắn v i du lịch cộng đồng ch ng tôi đã tổ chức cho các em học sinh hình
23
thức trải nghiệm thực tế v i h i hoạt động s u:
- Trải nghiệm di tích gắn v i loại hình âm nhạc đị phƣơng.
- Trải nghiệm cùng nghệ nhân.
Để triển kh i các hoạt động trải nghiệm hiệu quả ch ng tôi tiến hành thực hiện các công việc:
- Xây dựng kế hoạch cụ thể.
- Trình B n giám hiệu phê duyệt.
- Liên hệ các nghệ nhân b n quản lí di tích.
- Tổ chức học sinh trải nghiệm theo nh m l p nhƣ kế hoạch đề ra.
- Tổ chức học sinh viết thu hoạch s u trải nghiệm.
Trong quá trình thực hiện giải pháp ch ng tôi đã tổ chức đƣợc một số hoạt động trải nghiệm s u:
Tổ chức cho các em học sinh th m qu n các di tích văn h tâm linh di tích lịch s nhƣ Đền Đức Hoàng ở xã Phúc Thành, đình Mõ ở xã Hậu Thành, đình S ng ở xã Lăng Thành.
Tổ chức cho các em nghe hát dân ca giặm vè, xem các nghệ nhân tuồng cổ Kẽ Mõ biểu di n. Các em c ng đƣợc đƣợc lắng nghe những điệu hát chèo củ các nghệ nhân chèo Quỳ Lăng.
Tổ chức cho các em trải nghiệm cùng các nghệ nhân hát dân c giặm vè tuồng chèo. Các em đƣợc nhập v i tập di n một số động tác quen thuộc củ tuồng tập hát những làn điệu dân c giặm vè hát chèo.
S u tất cả các hoạt động trải nghiệm ch ng tôi gi o nhiệm vụ học tập viết bài thu hoạch cho các em. Trong bài viết thu hoạch các em đƣợc bày tỏ cảm nhận riêng củ bản thân về buổi trải nghiệm suy nghĩ củ bản thân về trách nhiệm đối v i việc bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành chỉ r những hạn chế củ gi i trẻ về ý thức bảo tồn di sản văn hoá âm nhạc quê hƣơng qu đ đề xuất những biện pháp khắc phục những hạn chế ấy.
Nhƣ vậy ch ng t c thể khẳng định rằng để bảo tồn và quảng bá nền âm nhạc dân gian Yên Thành gắn v i du lịch cộng đồng một trong những giải pháp hiệu quả là tổ chức các buổi trải nghiệm thực tế v i các quy mô khác nhau. 2.4. Tổ chức các cuộc thi với chủ đề Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành”
Mục đích của việc tổ chức các cuộc thi với chủ đề “Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành”
Thực hiện nhiệm vụ giáo dục đáp ứng mục tiêu yêu cầu củ môn Ngữ văn n i chung và giáo dục đị phƣơng n i riêng ch ng tôi đã tổ chức đ dạng các cuộc thi
24
v i chủ đề “Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành” g p phần phát huy năng lực phẩm chất củ ngƣ i học.
Hội thi cuộc thi là một trong những hình thức tổ chức hoạt động hấp d n lôi cuốn học sinh và đạt hiệu quả c o trong việc tập hợp giáo dục rèn luyện và định hƣ ng giá trị sống cho tuổi trẻ. Tổ chức các cuộc thi m ng tính chất thi đu giữ các cá nhân nh m hoặc tập thể luôn hoạt động tích cực để vƣơn lên đạt đƣợc mục tiêu mong muốn thông qu việc tìm r ngƣ i đội thắng cuộc.
Mục đích tổ chức các cuộc thi v i chủ đề Giáo dục thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành nhằm lôi cuốn học sinh tham gia một cách chủ động tích cực vào các hoạt động giáo dục củ nhà trƣ ng; đáp ứng nhu cầu về vui chơi giải trí cho học sinh; thu h t tài năng và sự sáng tạo củ học sinh; phát triển khả năng hoạt động tích cực và tƣơng tác củ học sinh g p phần bồi dƣỡng cho các em động cơ học tập tích cực kích thích hứng th trong quá trình nhận thức về âm nhạc dân gi n huyện nhà.
Cách thức tổ chức các cuộc thi:
Các cuộc thi củ chủ đề này ở Trƣ ng THPT Bắc Yên Thành đƣợc thực hiện dƣ i nhiều hình thức khác nh u nhƣ: Thi viết bài tìm hiểu Thi thiết kế tr ng phục biểu di n âm nhạc dân gian, Thi thiết kế tour lữ hành du lịch cộng đồng gắn v i biểu di n âm nhạc dân gi n ên Thành. Ngoài r c n tổ chức viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn hóa dân gian “Bảo tồn và quảng bá giặm vè Giai Lạc tuồng Kẻ Mõ/ chèo Qùy Lăng” ở các l p 0 khi học chuyên đề Tập nghi n cứu và vi t báo cáo về m t v n đề văn học dân gian (môn Ngữ văn Bộ sách t nối tri thức v i cu c sống); Tổ chức viết bản tin báo chí đƣ tin hoạt động Ngoại kh và trải nghiệm “Bảo tồn và phát triển vè - giặm Gi i Lạc tuồng cổ Hậu Thành” ở các l p c th m gi hoạt động trải nghiệm khi học sinh đ ng học chủ đề Phong cách ngôn ngữ báo chí - Môn Ngữ văn l p 11.
Khi tổ chức các cuộc thi ch ng tôi xác định điều qu n trọng là phải linh hoạt sáng tạo tránh máy m c thì m i hấp d n. Trƣ c hết ch ng tôi thống nhất các nội dung và hình thức tổ chức các cuộc thi v i chủ đề “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành”. Đối tƣợng th m gi các cuộc thi là cá nhân hoặc nh m học sinh l p 0. Bài thi nạp theo đơn vị l p. Th i gi n thực hiện các cuộc thi theo nội dung các bài học trong chƣơng trình liên qu n đến chủ đề vì thế các cuộc thi đƣợc thực hiện trong nhiều tháng củ năm học. 2.4.1. Thi viết tìm hiểu về Giặm vè Giai Lạc, Tuồng Kẻ Mõ, Chèo Qùy Lăng.
Thể lệ cuộc thi viết bài tìm hiểu và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành đƣợc
tổ chức cho học sinh nhƣ s u:
Th i gi n dự thi: t ngày 0 03 2023 đến 7h00 ngày 30 03 2023.
Hình thức dự thi: Các tác phẩm dự thi đƣợc viết hoặc đánh máy bằng tiếng Việt
mỗi tác phẩm tối thiểu 500 t khuyến khích hình ảnh minh họ kèm theo .
25
Nội dung dự thi: Tìm hiểu về các câu lạc bộ âm nhạc dân gian ở đị phƣơng thông tin ngƣ i hát dân c giặm vè chèo tuồng; c thể sƣu tầm l i bài hát; cảm nhận củ nh chị s u khi đƣợc trải nghiệm; theo nh chị cần làm gì để bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành. 2.4.2. Thi thiết kế trang phục biểu diễn âm nhạc dân gian.
Chúng tôi phát động cuộc thi thiết kế trang phục biểu di n âm nhạc dân gian, nhằm gi p học sinh tìm hiểu rõ hơn nâng c o hiểu biết về văn hoá tr ng phục củ những ngƣ i biểu di n sân khấu loại hình âm nhạc truyền thống củ dân tộc.
Yêu cầu thiết kế: Học sinh tham gia cá nhân hoặc nhóm tác giả 2-3 ngƣ i theo đơn vị l p sản phẩm vẽ giấy A3 hoặc A4, tranh đƣợc vẽ tại l p trong gi học trải nghiệm hoặc chuẩn bị trƣ c.
Tiêu chí thiết kế: Đ ng chủ đề thể hiện đƣợc tình cảm trong tranh, phù hợp v i lứ tuổi học sinh môi trƣ ng sƣ phạm; Bố cục phải tƣơng đối hài hoà màu sắc c đậm nhạt sáng tối tô màu gọn gàng, phù hợp cho việc sản phẩm thiết kế có khả năng gia công thực hiện trên chất liệu vải khi sản phẩm thiết kế đƣợc áp dụng thực tế. 2.4.3. Thi thiết kế tour lữ hành du lịch cộng đồng gắn với biểu diễn âm nhạc dân gian Yên Thành
Cách thức tiến hành giải pháp này nhƣ s u:
Bƣ c : Thảo luận thống nhất tiêu chí cuộc thi.
Tiêu chí về nội dung: qu n tâm mức độ khách hàng c nội dung phù hợp hoạt
động về th i gi n th m qu n du lịch hoặc nội dung tƣơng ứng về nhu cầu du lịch.
Tiêu chí về tính khả thi: Tính khả thi đƣợc biểu hiện ở cả phần cung và cầu nghĩ là tour du lịch đ đƣợc thiết kế phải c khả năng thực hiện cho cả h i chủ đề chính đã đề cập ở trên.
Bƣ c 2: Học sinh thi thiết kế tại l p trên giấy theo phiếu thiết kế.
Bƣ c 3: Học sinh báo cáo sản phẩm thiết kế.
Bƣ c 4: Nh m nghiên cứu tuyển chọn sản phẩm thiết kế xếp giải.
Bƣ c 5: Tr o giải và kết th c cuộc thi. 2.4.4. Tổ chức hoạt động báo chí đưa tin nội dung Ngoại khóa và trải nghiệm “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành”.
Các hoạt động ngoại kh và trải nghiệm đƣợc thực hiện đợt vào tháng 2 2022 và đợt 2 vào tháng 3 năm 2023. S u các nội dung hoạt động gi o nhiệm vụ cho các em học sinh th m gi ngoại kh và trải nghiệm viết bài đƣ tin.
Các sản phẩm dự kiến thu đƣợc là các bản tin vắn tin thƣ ng các phóng sự phim
tài liệu vi deo quảng bá âm nhạc dân gi n đị phƣơng v i đ dạng cách trình bày.
Ch ng tôi giao nhiệm vụ theo các nhóm: nhóm viết bản tin, nhóm làm phóng sự phim tài liệu video quảng bá âm nhạc dân gian đi phƣơng. Công việc này sẽ đƣợc
26
kết hợp thực hiện trong hoạt động th m qu n trải nghiệm và các kênh thông tin trên mạng internet sách báo
Để tổ chức đƣợc hoạt động này, chúng tôi hƣ ng d n trƣ c cho học sinh một số vấn đề nhƣ cách thức tìm hiểu thông tin trên mạng internet, nội dung tìm hiểu qua cuộc phỏng vấn trò chuyện v i ngƣ i quản lý di tích, v i nghệ nhân. Sau buổi trải nghiệm phỏng vấn ngoại khoá, học sinh các nhóm sẽ tự biên tập lại nội dung, các nh m sẽ c đại diện lên trình bày sản phẩm trên l p hoặc trên np ge CLB âm nhạc dân gian Yên Thành, trên Youtube nhƣ một biên tập viên, phóng viên báo chí thực thụ.
Qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo này sẽ gi p học sinh hình thành và phát triển năng lực sáng tạo năng lực giao tiếp tiếng Việt năng lực tự quản lý, năng lực hợp tác năng lực s dụng ngôn ngữ năng lực tự học năng lực cảm thụ thẩm m . 2.4.5. Tổ chức viết báo cáo nghiên cứu về một vấn đề văn hóa dân gian “Bảo tồn và phát triển giặm vè Giai Lạc, tuồng Kẻ Mõ, chèo Quỳ Lăng”
Hoạt động ngoại khoá và trải nghiệm thực tế trong tháng 12/2022 di n ra cùng th i điểm khi học sinh l p 10 đƣợc học ài 5 Tích trò sân kh u dân gian , có nội dung i t báo cáo nghi n cứu về m t v n đề văn h a tru ền thống iệt Nam (SGK Ngữ văn 1 Bộ t nối tri thức v i cu c sống . Tích hợp v i nội dung các bài học Ngữ văn c liên qu n đến chủ đề trên cơ sở các em đã nắm đƣợc kĩ năng nghiên cứu và viết báo cáo, chúng tôi đã thực hiện hoạt động này nhƣ sau: Tháng 12 năm 2022 tiến hành cho học sinh l p 0A2 0A8 0C2 0D4 làm bài viết s u khi học tiết i t báo cáo nghi n cứu về m t v n đề văn h a tru ền thống iệt Nam. Những l p viết nội dung báo cáo đều đƣợc th m gi ngoại kh và trải nghiệm thực tế vào tháng 2 2022. Đồng th i ch ng tôi hƣ ng d n các em cách thu thập thông tin tại đị phƣơng và các phƣơng tiện truyền thông khác.
Thông qu hoạt động này học sinh đƣợc hình thành và phát triển năng lực hợp tác năng lực sáng tạo năng lực gi o tiếp tiếng Việt năng lực tự quản lý năng lực s dụng công nghệ thông tin và truyền thông và đặc biệt là năng lực giải quyết vấn đề.
Các cuộc thi, các hoạt động đƣợc thực hiện trong giải pháp đã tạo nên một làn gi m i thổi vào tâm hồn các em. Trực tiếp th m gi vào hoạt động “Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành” trong trƣ ng học và trải nghiệm thực tế ngƣ i trẻ không chỉ biết trân trọng mà c n thấy đƣợc v i tr củ cá nhân trong việc giữ gìn những giá trị văn hóa truyền thống củ ngƣ i Việt nói chung, di sản củ đị phƣơng nói riêng. 3. Minh chứng thực nghiệm một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành cho học sinh
Các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành góp phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 10 trƣ ng sở tại đƣợc thực nghiệm trên cơ sở những kế hoạch cụ thể chi tiết có sự đồng thuận củ Ban giám
27
hiệu nhà trƣ ng c sự cộng tác củ BCH Đoàn trƣ ng. Trong khuôn khổ hạn chế củ một sáng kiến kinh nghiệm ch ng tôi xin ph p đƣợc minh hoạ kế hoạch thực nghiệm mỗi giải pháp ở phần Phụ lục. Tại đây ch ng tôi xin trình bày nguồn minh chứng thực nghiệm cho các giải pháp mà ch ng tôi đã áp dụng. 3.1. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 1: Tuyên truyền, giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian yên thành thông qua các hoạt động câu lạc bộ, ngoại khoá, truyền thông.
Ảnh 3.1.1: Thành viên CLB
Ảnh 3.12.. Thành vi n CLB
Ảnh 3.1.3. Tập hát d n ca gi m v
Ảnh 3.1.4. i u di n d n ca gi m vè
Ảnh 3.1.5:Tập ch o v i NN T Hoàng Loan Ảnh 3.1.6:Giao ưu c ng L tuồng
- Một số hình ảnh hoạt động củ CLB âm nhạc dân gi n Bắc ên Thành
28
- Một số hình ảnh hoạt động ngoại khoá chủ đề:
Ảnh 3.1.7. Nghe n i về Gi m v Giai Lạc
Ảnh 3.1.8. Nghe hát hát Gi m- vè Giai Lạc
Ảnh 3.1.9: Học sinh hát Gi m v Giai Lạc
Ảnh 3.1.1 :Học sinh hát Gi m v Giai Lạc
Ngoại khoá: Giáo dục ý thức bảo tồn và phát triển vè-giặm Giai Lạc – Tổ chức ngày 4 tháng 2 năm 2022
Ảnh 3.1.11: Học sinh h i về chèo
Ảnh 3.1.12: Nghệ nh n giải đáp về chèo
Ngoại khoá: Em với chèo Quỳ Lăng – Tổ chức ngày 25 tháng 3 năm 2022
29
Ảnh 3.1.13: Học sinh nghe nghệ nh n hát chèo Ảnh 3.1.14: Học sinh hát ch o c ng nghệ nhân
Ảnh 3.1.16. t số hình ảnh quảng bá m nhạc d n gian n Thành tr n fanpage
- Một số hình ảnh np ge cebook CLB ÂM NHẠC DÂN GIAN N THÀNH
t số đư ng ink outube bảo tồn và quảng bá m nhạc d n gian n Thành:
https://youtu.be/a2PjsgTRlXo - Quảng bá chèo Quỳ Lăng; https://youtu.be/4g5x1r0-rrc - Quảng bá dân c giặm vè Gi i Lạc;
30
https://youtu.be/0352yxfDsD8; https://youtu.be/7o-WDqsHWD4 - Quảng bá tuồng Kẻ Mõ 3.2. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 2: Tổ chức điền dã, phỏng vấn nghệ nhân, sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gian cổ trong dân gian và âm nhạc dân gi n đƣơng đại củ ngƣời dân sáng tác.
- ản phẩm điền d gi m v Giai Lạc
Qu hoạt động điền dã các em đã sƣu tầm đƣợc nhiều nhất là các bài giặm vè cổ vùng Gi i Lạc. Dƣ i đây là d nh sách những ngƣ i dân đã cung cấp cho học sinh tác phẩm âm nhạc dân gi n cho học sinh trong quá trình điền dã.: - Ông Nguy n Khắc Hải x m ên B ng, xã Phúc Thành. - Bà Doãn Thị Tại x m Đồng Nhân xã Đồng Thành. - Bà Lê Thị Huệ x m Chợ Mõ xã Hậu Thành . - Ông Ph n Văn Qu ng tr tại x m Đồng Nhân Xã Đồng Thành. - Anh Nguy n Văn Thắng ngƣ i Ph c Thành tr tại x m Minh Xuân xã Văn
Thành.
Ảnh 3.2. : Hình ảnh đi điền dã tại nhà bà Doãn Thị Tại – Đồng Thành ngƣ i đọc cho ghi bài vè giặm cổ “ ng bà ở nhà b t gà àm th t” C video kèm theo
- Bà Nguy n Minh Hợp x m ên Thịnh xã Ph c Thành. - Bà Hà Thị Cầu x m Đông N m xã Ph c Thành. - Dƣ i đây là một số hình ảnh quá trình điền dã và sản phẩm sƣu tầm đƣợc:
31
Ảnh 3.2.2: t số bài v gi m cổ v ng Giai Lạc sưu t m được trong những chu n điền dã.
Ảnh 3.2.3: t số bài v -gi m được nghệ nh n d n gian sáng tác g n đ s dụng trong các h i di n d n gian, h i thi di n ư ng m nhạc d n gian qu n chúng
- ản phẩm điền d tuồng Mõ:
Nhiều nhóm học sinh vùng Hậu Thành – Yên Thành đã ghi chép và sƣu tầm đƣợc những bài tuồng do các nghệ nhân Tuồng Kẻ Mõ Câu lạc bộ Tuồng cổ xã Hậu Thành hiện n y ch p t y. Những nhân chứng đã cung cấp tích tuồng cho học sinh nhƣ bà Lê Thị Huệ - chủ nhiệm câu lạc bộ Tuồng cổ Hậu Thành cụ Nguy n Văn Minh ở x m Chợ Mõ xã Hậu Thành cụ Vinh ở x m Đức Hậu xã Hậu Thành.
32
Ảnh 3.2.4. t số trang ch p bản tích tuồng ào hi hong phục quốc do bà L Th Huệ – chủ nhiệm L Tuồng cổ Hậu Thành cung c p
Dƣ i đây là một số tác phẩm tuồng các em thu đƣợc trong quá trình điền dã.
- ản phẩm điền d ch o u Lăng:
Nh m học sinh vùng Lăng Thành Mã Thành Tiến Thành đã sƣu tầm những tác phẩm chèo Quỳ Lăng. Những ngƣ i đã xung cấp các bản tích chèo cho các em là cụ Nguy n Bá Ân bà Hoàng Thị Lo n bà Nguy n Thị Hằng xã Lăng Thành ên Thành Nghệ An.
Ảnh 3.2.5. Hình ảnh bản tích ch o cụ Ngu n á n – Lăng Thành sáng tác được H cung
c p sau phong trào điền d .
Dƣ i đây là một số tác phẩm chèo sƣu tầm đƣợc.
- ản phẩm g p g , ph ng v n nghệ nhân
33
- Nh m học sinh Ph c Thành Hậu Thành Hùng Thành đã c dịp gặp gỡ v i Nghệ sĩ ƣu t Ngọc Hà quê Ho Thành ên Thành - nguyên là giảng viên trƣ ng C o đẳng Văn hoá Nghệ thuật Nghệ An; cán bộ Đoàn nghệ thuật c m nhạc Dân tộc tỉnh Nghệ An, nay là Trung tâm bảo tồn và phát triển Dân ca Ví giặm Nghệ Tĩnh để nghe n i chuyện về dân c xứ Nghệ và dân c giặm vè trong sinh hoạt l o động củ ngƣ i Yên Thành xƣ qua những trải nghiệm thực tế củ nghệ sĩ; nhóm HS c n phỏng vấn những nghệ nhân dân gi n c vài chục năm gắn b v i dân c giặm vè nhƣ nh Nguy n Văn Thắng quê Ph c Thành ông Nguy n Khắc Hải x m ên B ng Ph c Thành- ngƣ i sáng tác nhiều tác phẩm dân c m i phục vụ các hội di n văn nghệ quần ch ng hoặc sinh hoạt cộng đồng làng xã ở đị phƣơng.
- Nh m học sinh Lăng Thành Mã Thành Tiến Thành gặp gỡ phỏng vấn các nghệ nhân chèo Qùy Lăng và làm video gi i thiệu trải nghiệm và quảng bá chèo quê hƣơng.
- Nh m học sinh Hậu Thành gặp gỡ và phỏng vấn nghệ nhân Tuồng Kẻ Mõ. Điều các em thấm thí nhất là ng y trên đất Tuồng cổ ngƣ i di n ngày một già đi c cụ Vinh k o đàn nhị n y đã 82 tuổi. Đồ di n tuồng và tr ng điểm cho di n viên công phu mà ngƣ i trẻ nghe tuồng lại không nhiều. S u một th i gi n th m gi dự án các em ý thức sâu sắc hơn trách nhiệm bảo tồn và quảng bá di sản quý ấy.
Ảnh 3.2.6: h ng v n Nghệ sĩ ưu tú Ngọc Hà. Ảnh 3.2.7: h ng v n ng Ngu n h c Hải
Ảnh 3.2.8: h ng v n nghệ nhân chèo
Ảnh 3.2.9: h ng v n bà L Th Huệ - hủ
Hoàng Th Loan và cụ Ngu n Bá Ân
nhiệm L Tuồng cổ Hậu Thành
Dƣ i đây là một số hình ảnh cắt t video phỏng vấn nghệ nhân củ học sinh.
34
3.3. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành gắn với du l ch cộng đồng”.
Ảnh 3.3.1. Học sinh trải nghiệm di tích đền ức Hoàng húc Thành), đình Hậu Thành) và đình ừng Lăng Thành)
- Trải nghiệm các di tích gắn với các loại hình âm nhạc địa phương:
Ảnh 3.3.2. Nghe gi i thiệu về m nhạc d n gian g n v i di tích ch s đ a phư ng
Ảnh 3.3.3. Trải nghiệm c ng nghệ nh n ưu tú ch o u Lăng Hoàng Th Loan Lăng Thành) và nghệ nh n L Th Huệ - chủ nhiệm L tuổng cổ Hậu Thành)
- Trải nghiệm cùng nghệ nhân
35
ác video trải nghiệm của học sinh tr n đư ng ink youtube: https://youtu.be/a2PJsgTRlXo; https://youtu.be/4g5x1r0-rrc; https://youtu.be/0352yxfDsD8; https://youtu.be/7o-WDqsHWD4.
- Bài viết thu hoạch sau các hoạt động trải nghiệm
Ảnh 3.3.4. ài thu hoạch ch o, gi m v và tuồng 3.4. Minh chứng thực nghiệm giải pháp 4: Tổ chức cuộc thi với chủ đề Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành”.
- ản phẩm thực nghiệm vi t bài tìm hi u về m nhạc d n gian tr n qu hư ng n Thành:
S u một tháng phát động ch ng tôi đã nhận đƣợc nhiều bài viết th vị cung cấp những thông tin hữu ích. Em Nguy n Thị Hoài Anh, l p 10A2 trong bài tìm hiểu về tuồng Kẻ Mõ – Hâụ Thành cho biết: “Ở CLB Tuồng cổ Hậu Thành có cụ bà Ngu n Th inh, sinh năm 1967. à inh từ thuở b đ nối nghiệp tuồng từ ng ngoại Ngu n Du ồng. Năm 12 tuổi bà đ đ ng vai Nghi Xu n trong vở tuồng hạm ng - úc Hoa được mọi ngư i d n trong v ng em úc đ ng. n di n ở xã H ng Thành k b n ti ng kh c nức nở dư i khán giả à kí ức theo bà m i. au nà n n bà đi theo nghiệp di n tuồng cổ ở nhiều n i. à thư ng đ ng vai Nữ tư ng trong các vở như ào Tam Xu n , Nữ tư ng ph t c khởi nghĩa trong Trưng Tr c Trưng Nh . Na bà Ngu n Th inh đang àm h chủ nhiệm u ạc b tuồng xã Hậu Thành – đ à Câu ạc bồ tuồng u t s c của hu ện và t nh nhà, được ghi nhận qua nhiều n thi thố tài năng của các c u ạc b tuồng trong hu ện, t nh. Ở CLB Tuồng cổ Hậu Thành ngày nay còn có cụ ông tên à ư ng Xuân Minh, sinh năm 1957. ng b t đ u học tập di n tuồng ở th ậu thu c L Tuồng Gám Tăng Thành, từ năm 2 18. Tính đ n na à 5 năm g n b v i nghiệp tuồng. c d cụ inh học mu n h i so v i các nghệ nh n tuồng khác nhưng những vở tuồng của ng di n ại đ cho ngư i em, khán giả nhiều n tượng s u s c, thật sự tru ền cảm hứng cho ngư i em. ai di n đ u ti n của ng à vai Ti n Lực trong vở tuồng hạm ng úc Hoa . ng c ng đ ng r t nhiều vai di n, ti u bi u à vai L ạn trong vở tuồng Tr n Bình Trọng , vai Tô nh trong vở trích đoạn Nữ Tư ng h t hởi Nghĩa của vở Trưng Tr c Trưng Nh và vai Lưu ình trong vở Lưu Bình
36
Ảnh 3.4.1. t số bài vi t tìm hi u về m nhạc d n gian n Thành của học sinh
Dư ng L . Những thông tin tƣơng tự về các nghệ nhân những hoạt động thƣ ng niên củ các câu lạc bộ âm nhạc dân gian khác tại đị phƣơng c ng đều đƣợc các em chi sẻ đầy hào hứng
Ảnh 3.4.2: t số thi t k trang phục bi u di n m nhạc d n gian của học sinh
- ản phẩm thực nghiệm thi vẽ tranh thi t k trang phục bi u di n âm nhạc dân gian
- ản phẩm thực nghiệm thi thi t tuor du ch tham quan di tích văn h a n Thành k t hợp em bi u di n m nhạc d n gian:
Kết quả thu đƣợc vô cùng thuyết phục. Dƣ i con mắt củ những ngƣ i trẻ các em đã biết khai tác thế mạnh di tích đị phƣơng và kết hợp bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gian nhƣ dân ca Giặm vè Giai Lạc tuồng Kẻ Mõ, chèo Qùy Lăng. Nhiều em đã thiết kế tour rất khả thi khi chọn điểm d ng chân ở sân khấu UBND xã Hậu Thành bên cạnh Di tích Đình Mõ để có thể thƣởng thức hết nghệ thuật Tuồng ở nhóm du khách đông ngƣ i. Có em tinh tế khi biết thiết kế d n khách tham quan
37
Ảnh 3.4.3. t số thi t k tour du ch của học sinh
mu sắm ở chợ Mõ – khu thƣơng mại dân sinh l n nhất l n nhất vùng phí Bắc củ huyện ên Thành trong chuỗi hoạt động củ tour du lịch.
- ản phẩm thực nghiệm thi vi t bài nghiên cứu về m t v n đề âm nhạc dân gian Yên Thành.
Các nội dung bài viết thu đƣợc thể hiện sự qu n tâm sâu sắc củ các bạn trẻ về âm nhạc dân gi n đị phƣơng. Những bài viết về dân c giặm vè Gi i Lạc - cái nôi dân c ví giặm ên Thành - cung cấp nhiều thông tin th vị c nhiều minh chứng thể hiện sự tiếp nối phát triển và hình ảnh quảng bá dân c giặm vè t các hoạt động văn nghệ quần chúng tại đị phƣơng nhƣ sự thành danh củ củ ca sĩ dòng nhạc dân ca ngƣ i Phúc Thành - trung tâm đị chính đất Giai Lạc xƣ - là Hà Quỳnh Nhƣ các Câu lạc bộ dân ca vùng Phúc - Hậu - Hùng Thành sinh hoạt trực tiếp và online hằng đêm hàng tuần nhƣ CBL Th nh Việt CLB Th nh Đức kết nối những ngƣ i yêu dân ca giặm vè vùng Giai Lạc đ ng sống sinh hoạt tại đị phƣơng và bà con hát dân ca xa xứ trên toàn thế gi i. Những bài viết về chèo Qùy Lăng qua tìm hiểu tƣ liệu và trải nghiệm thực tế đƣợc tham gia hát chèo, s dụng nhạc cụ củ chèo, tham gia sƣu tầm và sáng tạo l i m i cho chèo đã khiến kết quả cuộc thi không chỉ d ng lại cung cấp thông tin mà c n gi p ngƣ i học kết nối trích đoạn chèo “Xú n giả dại” (Trích chèo “Kim Nham” đƣợc học trong chƣơng trình trở nên gần g i hơn đ i hơn. Nhiều sản phẩm viết về Tuồng Kẻ Mõ thể hiện sự qu n tâm nghiên cứu về lịch s hình thành và phát triển củ CLB tuồng cổ hoạt động văn nghệ và những giá trị văn h củ di sản trong đ i sống củ ngƣ i dân l o động đị phƣơng và nhân dân nói chung c n c ng thấy đƣợc sự kết nối v i trích đoạn tuồng “Hu ện ư ng (Trích “Tuồng Nghêu, Sò, Ốc, H n” trong chƣơng trình học Ngữ văn 10, bộ Kết nối tri thức và cuộc sống.
38
Ảnh 3.4.4. t số bài vi t tìm hi u nghi n cứu về m nhạc d n gian n Thành
Ảnh 3.4.5. Trang video ph ng sự về đoàn ch o u Lăng tr n Facebook
- ản phẩm thực nghiệm đưa tin hoạt đ ng ngoại khóa, trải nghiệm ảo tồn và quảng bá m nhạc d n gian n Thành.
39
4. Kết quả s u khi áp dụng các giải pháp.
Để đánh giá kết quả s u khi áp dụng một số giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất học sinh c cơ sở chính xác ch ng tôi đã tiến hành khảo sát.
Hình thức khảo sát: Tr o đổi bằng bảng hỏi theo hình thức trắc nghiệm trên phần mềm ứng dụng củ Google và trình bày bằng bài viết trên giấy.
Đối tƣợng khảo sát: Học sinh khối 0 củ các l p A4 A8 C2
Mức độ câu hỏi khảo sát: Lần khảo sát s u này ch ng tôi đƣ r những câu hỏi ở mức độ thông hiểu và vận dụng kh hơn lần khảo trƣ c chủ yếu là mức độ nhận biết .
Nội dung câu hỏi tập trung vào nhận thức củ các em về các thể loại âm nhạc dân gi n ên Thành khái niệm mục đích sáng tác tầm qu n trọng giá trị loại hình di sản về ý nghĩ việc làm củ các nghệ nhân. Các em vận dụng những kiến thức đã đƣợc trải nghiệm qu các giải pháp để nhận diện một số văn bản chèo tuồng giặm vè. Các em bộc lộ ý thức củ mình về việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành về những phẩm chất năng lực đƣợc bồi dƣỡng phát triển khi th m gi thực hiện các giải pháp.
Kết quả khảo sát thu đƣợc nhƣ s u:
Kết quả khảo sát mức thông hiểu về âm nhạc dân gian Yên Thành
100
50
0
Vai trò
Loại
Giặm-vè Tuồng Chèo Mục đích sáng tác
sản
hình di văn bản với thể loại
40
Kết quả khảo sát ý thức bảo tồn, quảng
85
bá âm nhạc dân gian Yên Thành
80 75
70
65 60
Ý nghĩa việc làm Ý nghĩa việc bảo
tồn, quảng bá
Giá trị của ÂNDG Yên Thành
Kết quả khảo sát về phát huy phẩm
chất và năng lực học sinh
90
85
89
80
75
77, 9
70
Trong các bài viết thu hoạch g i ch ng tôi, các em đã cùng bày tỏ những đánh giá rất tích cực củ mình về các hoạt động trải nghiệm. Các em đều cho rằng “Hoạt đ ng trải nghiệm r t thú v , hữu ích, giúp em tìm hi u thêm về chèo, tuồng, gi m vè” “Em th hoạt đ ng trải nghiệm r t ha và đ c đáo , “Hoạt đ ng trải nghiệm r t nghĩa , Các em c ng đã nhận r đƣợc trách nhiệm củ mình là c n cố g ng tìm hi u nhiều h n nữa về giá tr di sản văn hoá, m nhạc d n gian của qu hư ng. Tu n tru ền khu n khích mọi ngư i c ng nhau tìm hi u, tham gia vào các hoạt đ ng tu n tru ền giá tr di sản văn hoá “c n bảo tồn và phát hu ch o, tuồng, gi m v d n gian “ n án những hành vi u đối v i di sản văn hoá, m nhạc d n gian” Các em c n mạnh dạn đề xuất những giải pháp để c thể bảo tồn và quảng bá hiệu quả nhất di sản âm nhạc dân gian củ quê hƣơng: “c n ập ra những câu ạc b ngày càng r ng n h n, bi u di n các oại hình âm nhạc dân gian” “tăng cư ng các buổi ngoại khoá” “tổ chức nhiều h n các cu c giao ưu v i nghệ nhân trên sân kh u nhà trư ng” “bổ sung p học về ch o, tuồng, gi m vè” .
41
Qu số liệu thống kê ch ng tôi nhận thấy : 4.1. Kết quả về mục tiêu giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n Yên Thành củ học sinh.
S u khi áp dụng các giải pháp các em đã nhận thức rõ hơn đã thông hiểu hơn những kiến thức phổ quát về các loại hình âm nhạc dân gi n. C t 7 9% - 90,1% hiểu đ ng khái niệm giặm vè, tuồng chèo. Có t 70,4 - 95,6% hiểu về mục đích vai trò, giá trị của các loại hình âm nhạc dân gian. Có 80% nhận thức đ ng ý nghĩ việc làm củ các nghệ nhân giặm vè, tuồng chèo muốn lƣu giữ và truyền lại vốn văn hoá âm nhạc dân gi n ên Thành cho thế hệ s u để n không m i một đi. C trên 60% vận dụng những kiến thức đã đƣợc trải nghiệm để nhận diện loại hình âm nhạc dân gi n củ một số văn bản.
Các em c ng đã nhận thức rất c o về ý nghĩ củ việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành. Việc bảo tồn và quảng bá là để nuôi dƣỡng đ i sống tinh thần quý giá củ dân tộc - lƣu giữ hồn xƣ đất nƣ c; để không đánh mất đi bản sắc văn hoá quê hƣơng xứ sở; để đƣợc tự hào về nét đ p văn hoá quê hƣơng vẻ đ p tâm hồn sâu thẳm củ nhân dân; để mỗi ngƣ i đƣợc bồi dƣỡng tình yêu quê hƣơng đất nƣ c và đƣợc hoàn thiện nhân cách; để cuộc sống cá nhân mỗi ngƣ i thật sự c giá trị; để thêm yêu thêm tin vào cuộc đ i này hơn nữ .
T những hiểu biết và nhận thức ở trên các em c ng đã ý thức đƣợc trách nhiệm hành động củ mình trong việc bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành. C 82 4% đọc sách báo internet để tìm hiểu thêm về các thể loại âm nhạc dân gian Yên Thành, 69,1% điền dã, sƣu tầm những tác phẩm giặm vè, tuồng chèo trong dân gi n. Kết quả này rất đáng khích lệ bởi lẽ thế hệ học sinh bây gi rất ít đọc sách báo chứ chƣ n i đến những cuốn sách những bài báo n i về thể loại mà các em ít mặn mà v i n ; c ng rất hiếm sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n vốn ẩn mình và ít đƣợc ƣ chuộng hiện nay. 4.2. Kết quả về mục tiêu góp phần phát triển n ng lực, phẩm chất cho học sinh.
Các giải pháp củ đề tài đã góp phần phát huy khá đồng đều những phẩm chất cần thiết cho học sinh. T 64 7 - 77 9% các em nhận r mình đƣợc phát triển các phẩm chất: êu quý và tự hào về truyền thống củ quê hƣơng; Kính trọng biết ơn ngƣ i lao động - chủ thể sáng tạo và lƣu giữ nền âm nhạc dân gian quý giá; Có trách nhiệm đối v i việc xây dựng và phát triển quê hƣơng; Tự tin mạnh dạn chủ động trong gi o tiếp và trong thực hiện các nhiệm vụ học tập. Trong khi đ lại c sự phân hoá khá rõ rệt ở những năng lực mà ch ng tôi mong muốn bồi dƣỡng cho các em. 89% biết tự tìm kiếm lự chọn đánh giá nguồn tài liệu phù hợp v i mục đích nhiệm vụ học tập. 65 4 - 66 9% phát triển đƣợc vốn sống vốn hiểu biết; biết đánh giá vấn đề giải quyết tình huống dƣ i những g c nhìn khác nh u. Và 58 % c khả năng làm việc độc lập sáng tạo. Những con số này là khá hợp lí. Bởi vì, bất cứ ngƣ i học sinh nào c ng cần phải tr u dồi mọi phẩm chất tốt đ p cho bản thân. Những phẩm chất ấy làm nên nhân cách, đạo đức một công dân chân chính cho đất nƣ c. Nhƣng năng lực lại phụ thuộc vào mỗi ngƣ i v i trí tuệ v i năng khiếu riêng.
42
Nhìn chung, so v i khảo sát thực trạng trƣ c khi áp dụng các giải pháp vào giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gian Yên Thành, kết quả s u khi áp dụng các giải pháp là rất đáng khích lệ. Chứng tỏ những giải pháp ch ng tôi đƣ r là thiết thực đƣợc học sinh tƣơng tác tích cực và đã đảm bảo đƣợc mục tiêu đề r . Nhƣng kết quả này v n chƣ thoả mãn những kì vọng củ ch ng tôi điều này sẽ thôi thúc chúng tôi hoàn thiện hơn và bổ sung thêm các giải pháp trong những năm t i. III. KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT 1. Mục đích khảo sát
Thông qu khảo sát nhằm:
- Khẳng định sự cần thiết và tính khả thi củ các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc ên Thành.
- T đ hoàn thiện hơn các giải pháp cho phù hợp v i thực ti n giáo dục trong những năm học tiếp theo. 2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát 2.1. Nội dung khảo sát
Để tiến hành khảo sát ch ng tôi đã xây dựng phiếu trƣng cầu ý kiến tập trung vào 02 vấn đề chính s u:
- Đánh giá về sự cấp thiết củ các giải pháp đƣợc đề xuất đối v i vấn đề nghiên cứu hiện nay.
- Đánh giá về tính khả thi củ các giải pháp đối v i vấn đề nghiên cứu hiện tại. 2.2. Phƣơng pháp khảo sát và th ng đánh giá
Phƣơng pháp đƣợc s dụng để khảo sát là Trao đổi b ng bảng h i trên ứng dụng Google(https://forms.gle/1RgHV7Zv1pdUf9WL6,https://forms.gle/FSjHCpNvbM H3QxyX7, https://forms.gle/ZwUgSKud1LM2Dejo8).
Nội dung khảo sát đánh giá sự cần thiết củ t ng giải pháp v i th ng đánh giá ở 4 mức độ: Không cấp thiết; Ít cấp thiết; Cấp thiết và Rất cấp thiết.
Nội dung khảo sát đánh giá tính khả thi củ t ng giải pháp v i th ng đánh giá ở 4 mức độ: Không khả thi; Ít khả thi; Khả thi và Rất khả thi.
Kết quả đánh giá sự cần thiết và tính khả thi củ t ng giải pháp bằng cách cho điểm ở 4 mức độ tƣơng ứng v i điểm số t đến 4:
Không cần thiết Không khả thi = .0 điểm;
Ít cấp thiết Ít khả thi = 2.0 điểm;
Cấp thiết Khả thi = 3.0 điểm;
Rất cấp thiết Rất khả thi = 4.0 điểm.
43
Tính điểm trung bình theo phần mềm Excel
3. Đối tƣợng khảo sát
Nhƣ ở phần lí do chọn đề tài ch ng tôi đã hƣ ng đến Chƣơng trình giáo dục phổ thông m i 2018, việc hoạt động giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá g p phần thực thi kế hoạch giáo dục THPT. Trong đ là giáo dục tích hợp vào các môn Ngữ văn Lịch s Đị lí Giáo dục kinh tế và pháp luật đồng th i định hƣ ng cụ thể cho hoạt động trải nghiệm hƣ ng nghiệp và Giáo dục đị phƣơng. Vì vậy để khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi cho những giải pháp đƣợc đề xuất ch ng tôi đã lự chọn các đối tƣợng theo 3 nh m sau:
Nh m : là học sinh l p 0 trƣ ng sở tại - đối tƣợng trực tiếp th m gi vào thực hiện các giải pháp. Gồm 96 em học sinh củ các l p 0A2 0A8 0C2 0D4
Nh m 2: là giáo viên trƣ ng sở tại b o gồm: các thầy cô trong B n giám hiệu nhà trƣ ng BCH Đoàn trƣ ng - những ngƣ i quản lí giám sát và tr o quyền thực thi các giải pháp đƣợc đề xuất; các thầy cô giảng dạy các môn Ngữ văn Lịch s Đị lí Giáo dục kinh tế pháp luật các thầy cô chủ nhiệm l p 0 - những giáo viên trực tiếp th m gi áp dụng các giải pháp vào dạy học tích hợp. Gồm 42 thầy cô BGH: 4 ngƣ i BCH Đoàn: 3 ngƣ i 35 giáo viên giảng dạy và kiêm chủ nhiệm l p
Nh m 3: là các cán bộ văn hoá đị phƣơng - những ngƣ i chịu trách nhiệm tuyên truyền th c đẩy phong trào văn hoá thể th o du lịch ở cơ sở trong đ c việc bảo vệ các di tích lịch s văn hoá. Ch ng tôi đã khảo sát các cán bộ làm ở ph ng Văn hoá - Thông tin Trung tâm văn hoá thể th o và truyền thông huyện ên Thành phòng Văn hoá - hội củ UBND các xã Phúc Thành, Hậu Thành, Lăng Thành và mở rộng hơn đến các xã Lý Thành Đô Thành Sơn Thành Minh Thành Thị trấn. Chủ yếu các xã thị trấn này đều c các CLB tuồng chèo vè-giặm. Gồm 3 cán bộ ph ng trung tâm củ huyện: 5 ngƣ i các xã và thị trấn: 8 ngƣ i
Bảng 1: Tổng hợp các đối tượng khảo sát
TT
Đối tƣợng
Số lƣợng
96
1 Học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc ên Thành
42
2 B n giám hiệu BCH Đoàn trƣ ng GV dạy Ngữ văn Lịch s Đị lí GDKT PL GV chủ nhiệm trƣ ng THPT Bắc ên Thành
13
3 Cán bộ văn hoá đị phƣơng huyện xã
151
44
4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi củ các giải pháp đã đề xuất 4.1. Sự cấp thiết củ các giải pháp đã đề xuất
Kết quả khảo sát sự cấp thiết củ các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc ên Thành đƣợc thể hiện ở bảng 2.
Bảng 2: Đánh giá sự cấp thiết của các giải pháp đề xuất*
ản k t quả khảo sát chi ti t ở ph n hụ ục)
Các thông số
TT
Các giải pháp
Mức
3,5
Rất cấp thiết
1 Giải pháp : Tuyên truyền giáo dục HS ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ ngoại khoá và truyền thông
3,4
Rất cấp thiết
2 Giải pháp 2: Tổ chức điền dã phỏng vấn nghệ nhân sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ trong dân gi n và âm nhạc dân gi n đƣơng đại củ ngƣ i dân sáng tác
3,6
3 Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm “Bảo tồn và
Rất cấp thiết
quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành gắn v i du lịch cộng đồng”
3,5
4 Giải pháp 4: Tổ chức các cuộc thi v i chủ đề “Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành”
Rất cấp thiết
Kết quả khảo sát ở bảng 2 cho thấy các nh m đối tƣợng đƣợc khảo sát đã đánh giá sự cấp thiết củ các giải pháp đề xuất ở mức độ c o trung bình trên 3 4 điểm . Mặc dù các đối tƣợng khảo sát c ý kiến đánh giá khác nh u nhƣng tựu trung v n đều thống nhất ở tính cấp thiết và rất cấp thiết củ các giải pháp. Sự chênh lệch về mức độ đánh giá giữ các giải pháp không c o t 0 - 0 2 điểm . Sự cần thiết củ giải pháp 3: Tổ chức hoạt đ ng trải nghiệm ảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian n Thành g n v i du ch c ng đồng đƣợc đánh giá c o nhất. Chứng tỏ việc tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho học sinh là giải pháp học tập c nhiều hiệu quả hơn cả và việc giáo dục ý thức bảo tồn quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành rất cần đƣợc gắn vào du lịch cộng đồng. Giải pháp 2: Tổ chức điền dã, ph ng v n nghệ nhân, sưu t m những tác phẩm âm nhạc dân gian cổ trong dân gian và âm nhạc dân gian đư ng đại của ngư i d n sáng tác đƣợc đánh giá thấp hơn nhƣng v n rất cần thiết. Điều này c ng rất sát v i thực tế bởi lẽ nguồn tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ đƣợc lƣu giữ trong dân gi n không nhiều và những sáng tác m i củ các tác giả c ng chƣ trở thành trào lƣu. Vì vậy đây sẽ là cơ sở để ch ng tôi điều chỉnh giải pháp này thiết thực hơn khi áp dụng trong những năm học t i.
45
4.2. Tính khả thi củ các giải pháp đề xuất
Kết quả khảo sát tính khả thi củ các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành g p phần phát triển năng lực phẩm chất cho học sinh l p 0 trƣ ng THPT Bắc ên Thành đƣợc thể hiện ở bảng 3.
Bảng 3: Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất*
Các thông số
ản k t quả khảo sát chi ti t ở ph n hụ ục)
TT
Các giải pháp
Mức
3,5
Rất khả thi
1 Giải pháp : Tuyên truyền giáo dục HS ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ ngoại khoá và truyền thông
3,4
Rất khả thi
2 Giải pháp 2: Tổ chức điền dã phỏng vấn nghệ nhân sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gi n cổ trong dân gi n và âm nhạc dân gi n đƣơng đại củ ngƣ i dân sáng tác
3,5
Rất khả thi
3 Giải pháp 3: Tổ chức hoạt động trải nghiệm “Bảo tồn và
quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành gắn v i du lịch cộng đồng”
3,4
Rất khả thi
4 Giải pháp 4: Tổ chức các cuộc thi v i chủ đề “Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành”
Kết quả khảo sát ở bảng 3 cho thấy các nhóm đối tƣợng đƣợc khảo sát đã đánh giá tính khả thi củ các giải pháp đề xuất tƣơng đối đồng đều. Sự chênh lệch về mức độ đánh giá giữ các giải pháp ở mức thấp nhất (0,1 điểm . Mặc dù khác nhau về cƣơng vị chức trách nhƣng các đối tƣợng đƣợc khảo sát đều thống nhất đánh giá các giải pháp đề xuất rất có tính khả thi. Giải pháp 1 và giải pháp 3 có mức điểm khả thi cao hơn giải pháp 2 và giải pháp 4 có mức điểm khả thi thấp hơn. Rõ ràng, các giải pháp ngoại khoá câu lạc bộ truyền thông và hoạt động trải nghiệm c khả năng áp dụng thƣ ng xuyên và c ng là những giải pháp đƣợc qu n tâm trong giáo dục ở các cấp học hiện n y. Những hoạt động tập thể sẽ m ng đến một không gi n học tập m i hứng th do đ sẽ đạt hiệu quả c o trong giáo dục ý thức học sinh và phát triển phẩm chất năng lực cho các em. Nh đ mà sức l n toả củ việc bảo tồn quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành m i đƣợc rộng rãi và bền lâu.
46
C. PHẦN KẾT LUẬN
I. Kết luận: 1. Những bài học kinh nghiệm được rút ra từ quá trình áp dụng các giải pháp của đề tài
Trong quá trình áp dụng các giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành, trải qua những thuận lợi và khó khăn ch ng tôi đã r t ra nhiều bài học kinh nghiệm.
- Những bài học về nhận thức tƣ tƣởng.
Cần phải xuất phát t mục tiêu giáo dục phổ thông củ nƣ c nhà là “giúp học sinh phát tri n toàn diện về đạo đức, trí tuệ, th ch t, thẩm m và các k năng c bản, phát tri n năng ực cá nh n, tính năng đ ng và sáng tạo, hình thành nh n cách con ngư i iệt Nam xã h i chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn b cho học sinh ti p tục học n ho c đi vào cu c sống ao đ ng, tham gia dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Mục tiêu là kim chỉ nam cho mọi hành động giáo dục củ chúng ta trong nhà trƣ ng.
Cần truyền tải đƣợc giá trị củ di sản văn hoá dân tộc vƣợt ra những gì mắt thƣ ng c thể nhìn thấy. Mỗi di sản đều là tài sản là báu vật củ quốc gi và đị phƣơng. C o quý hơn di sản văn hoá c n gắn liền v i vận mệnh dân tộc nhƣ l i khẳng định hùng hồn củ đồng chí Tổng Bí thƣ Nguy n Ph Trọng: ăn hoá à bản s c d n t c. ăn hoá còn thì dân t c còn. ăn hoá m t thì dân t c m t . Nhận thức đƣợc giá trị to l n ấy m i thấy hết đƣợc trách nhiệm bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá dân gian.
- Những bài học về hành động.
Quán triệt và triển kh i thực hiện nghiêm t c các giải pháp. Muốn vậy kế hoạch hoạt động phải đƣợc xây dựng cụ thể chi tiết rành mạch đến t ng đối tƣợng t ng nhiệm vụ và m ng tính khả thi c o. Thái độ nghiêm t c trong thực hiện công việc đem lại ý nghĩ giáo dục rất l n t đ mà g p phần phát triển phẩm chất năng lực học sinh.
Di sản văn hoá âm nhạc dân gi n chỉ đƣợc bảo tồn phát triển và quảng bá khi thƣ ng xuyên thực hành trong cộng đồng trong đ i sống xã hội. Môi trƣ ng sinh hoạt và thực hành các loại hình âm nhạc dân gian trong nhà trƣ ng là môi trƣ ng tốt nhất để giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá để ngƣ i học phát triển đƣợc các năng lực phẩm chất cần thiết.
Hiệu quả các giải pháp đƣợc nâng c o rất cần đến sự liên kết phối hợp v i đị phƣơng v i các Câu lạc bộ âm nhạc v i các nghệ nhân nghệ sĩ. Họ m i là ngƣ i trực tiếp truyền l để thế hệ s u tiếp nối thế hệ trƣ c trong hành trình bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n.
47
Bảo tồn và quảng bá phải gắn v i phát triển du lịch cộng đồng. Các giá trị văn hoá truyền thống củ đị phƣơng sẽ qu sự khám phá tìm hiểu thƣởng thức củ du khách mà lan toả.
Giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá âm nhạc cho học sinh phải là một chiến lƣợc hành động lâu dài chứ không thể m ng tình th i vụ. Đồng th i c ng cần c sự chung t y g p sức củ nhiều tổ chức xã hội. Vì vậy trong quá trình thực hiện cần phát huy các giải pháp c tính cấp thiết và khả thi c o điều chỉnh các giải pháp ít cấp thiết và khả thi bổ sung những giải pháp m i phù hợp thích hợp v i thực ti n học tập. 2. Ý nghĩa của đề tài
ối v i học sinh
Tham gia vào các giải pháp, các em học sinh đã nâng cao đƣợc ý thức và nhận thức về trách nhiệm bảo tồn di sản âm nhạc dân gi n ên Thành n i riêng và di sản văn hoá dân tộc n i chung. Các em c ng đƣợc tiếp l cho sự đ m mê sáng tạo; phát huy đƣợc năng lực sở trƣ ng; bồi dƣỡng thêm kĩ năng giao tiếp kĩ năng thuyết trình, kĩ năng x lí tình huống kĩ năng sinh hoạt tập thể hoạt động nh m. Các em c cơ hội đƣợc hiểu thêm về kiến thức xã hội tạo thêm đƣợc các mối qu n hệ gần g i thân thiện tìm thêm đƣợc niềm vui niềm hứng th trong học tập. Một số năng lực phẩm chất củ ngƣ i học đã đƣợc phát triển trong quá trình thực hiện đề tài.
Đề tài c ng thu h t đƣợc nhiều học sinh khối 2 qu n tâm để ý và bƣ c đầu
đã c những tƣơng tác tích cực.
ối v i giáo vi n
Đề tài này thể hiện tâm huyết củ ch ng tôi. T l c nảy sinh ý tƣởng đến khi hoàn thiện đề tài t những trăn trở đến l c hiện thực hoá các giải pháp ch ng tôi luôn tâm niệm và hƣ ng t i mục đích tr o g i trách nhiệm bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành cho thế hệ học sinh củ mình. Giáo dục các em t hôm n y không c n là s m nhƣng c ng chƣ phải là muộn. Ch ng tôi hi vọng sẽ không d n đến tình trạng phải “cứu nguy” cho việc bảo tồn phát triển và quảng bá di sản văn hoá quê hƣơng.
Đề tài củ ch ng tôi c ng đã gi p đồng nghiệp mình hiểu hơn về tiềm năng củ đị phƣơng ở lĩnh văn hoá truyền thống về thế mạnh củ các giải pháp trải nghiệm thực hành trong dạy học trong và ngoài nhà trƣ ng.
ối v i các nghệ nh n và đ a phư ng
Đề tài đã kết nối tích cực v i các nghệ nhân và b n quản lí di tích văn hoá ở đị phƣơng. Cùng thực hiện đề tài này v i chúng tôi, các nghệ nhân, các đồng chí trong ban quản lí rất phấn khởi hào hứng và nhất là có niềm tin vào việc chúng tôi làm và vào thế hệ trẻ trong trƣ ng học. Thiết nghĩ rằng đề tài đã tạo thêm động lực để họ say mê hơn yêu hơn v i công việc giữ và truyền lặng thầm ngọn l văn hoá truyền thống dân tộc để cốt cách dân tộc mình đƣợc nuôi dƣỡng trong th i gian.
48
ối v i nhà trư ng
Đề tài này g p phần thiết thực vào chƣơng trình Giáo dục đị phƣơng l p 0 chủ đề 2: Thành tựu m nhạc ở Nghệ An. Bên cạnh đặc sản dân c xứ Nghệ đề tài đã mở rộng thêm loại hình âm nhạc dân gi n chèo và tuồng ở đị phƣơng ên Thành làm phong ph thêm di sản âm nhạc truyền thống quê hƣơng.
Trong quá trình thực hiện đề tài, ch ng tôi đã tạo đƣợc môi trƣ ng trải nghiệm m i phong ph để học sinh trƣởng thành hơn trong nhận thức tri thức và dần hoàn thiện nhân cách. Ch ng tôi c ng đã xây dựng đƣợc một môi trƣ ng giáo dục thân thiện tích cực nhân văn g p phần vào xây dựng trƣ ng học hạnh phúc. 3. Tính khoa học của đề tài
- Đề tài đƣợc thực hiện nghiêm t c khách quan theo đ ng quy trình nghiên cứu khoa học t lí luận đến thực ti n t lự chọn đề tài phân tích tài liệu tiến hành thực nghiệm khảo sát xây dựng đề cƣơng và viết sáng kiến kinh nghiệm.
- Khảo sát đƣợc tiến hành nghiêm t c khách quan, đảm bảo đƣợc sự logic chặt chẽ: Tiến hành khảo sát trƣ c khi áp dụng giải pháp để đánh giá thực trạng làm cơ sở thực ti n cho đề tài. Tiến hành khảo s u khi áp dụng các giải pháp để đánh giá kết quả củ đề tài. Cuối cùng là khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi củ đề tài. Kết quả khảo sát trung thực đƣợc thống kê và tổng hợp trên excel, t đ làm cơ sở cho những kết luận những đánh giá m ng tính chính xác cao.
- Nội dung củ đề tài đƣợc trình bày theo một trình tự lô gic, chặt chẽ đảm bảo tính kho học v i các luận điểm luận cứ rành mạch hệ thống đề mục cách trích d n tài liệu rõ ràng, hƣ ng t i chuẩn củ một công trình nghiên cứu khoa học. Cơ sở lí luận dự trên sự tổng hợp các quan niệm đ ng đắn thuyết phục. Cơ sở thực ti n đƣợc thu thập t thực trạng nhận thức và ý thức củ học sinh về vấn đề đặt r trong đề tài. 4. Tính ứng dụng của đề tài
Những giải pháp đề xuất c thể thực hiện lồng gh p tích hợp vào các hoạt động giáo dục củ nhà trƣ ng củ tổ chuyên môn các hoạt động theo chủ đề chủ điểm củ Đoàn trƣ ng.
C thể ứng dụng linh hoạt phù hợp các giải pháp đề xuất vào dạy Giáo dục đị phƣơng - Chuyên đề 2: Thành tựu m nhạc d n gian ở Nghệ An cho học sinh l p 10.
C thể s dụng các giải pháp đƣợc đề xuất để giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá các loại hình âm nhạc dân gian đị phƣơng cho học sinh ở các trƣ ng THCS, THPT khác. II. Một số đề xuất
Để giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá dân tộc cho các em học sinh, giáo viên phải thật sự giàu tâm huyết và nhiệt huyết m i có thể truyền đến các em niềm yêu thích và thái độ tích cực trong thực hiện nhiệm vụ học tập.
49
Trong bất cứ hoạt động giáo dục nào, việc xây dựng kế hoạch kịch bản hoạt động là bƣ c qu n trọng hàng đầu. Giáo viên cần c sự công phu trong thiết kế các hoạt động giải pháp cần c những dự trù cho các yếu tố khách qu n nắm bắt đƣợc năng lực tâm lí học sinh để chuyển gi o nhiệm vụ phù hợp. Kế hoạch kịch bản càng cụ thể chi tiết càng d thực hiện và c khả năng đem đến hiệu quả giáo dục cao.
Giải pháp giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá di sản văn hoá phải là những giải pháp m ng tính chiến lƣợc chứ không phải th i vụ đƣợc duy trì thƣ ng niên chứ không phải trào lƣu. Cho nên cần phải xây dựng môi trƣ ng giáo dục di sản trong nhà trƣ ng thông qu Câu lạc bộ ngoại khoá trải nghiệm thực ti n mạng cebook C nhƣ vậy m i tạo đƣợc sự dài lâu.
Những giải pháp đã đề xuất không nên áp dụng cứng nhắc cho những năm học t i mà phải linh hoạt điều chỉnh bổ sung để phù hợp v i đối tƣợng học tập và thích hợp v i thực ti n.
Liên kết phối hợp v i các nghệ nhân, các Câu lạc bộ nghệ thuật đị phƣơng để tổ chức một số hoạt động giáo dục ý thức bảo tồn phát huy thế mạnh củ di sản và quảng bá di sản cho học sinh.
Những gì các em học sinh l p 0 trƣ ng sở tại đƣợc nghe đƣợc thấy đƣợc n i hôm n y về giặm vè Gi i Lạc về tuồng Kẻ Mõ chèo Quỳ Lăng – những di sản âm nhạc quý giá củ đất lúa Yên Thành có thể chƣ có tác động ngay nhƣng sẽ là những cơn mƣ dầm thấm lâu vào ý thức nhận thức các em. Những giải pháp ch ng tôi đề xuất trong đề tài này chắc không trách khỏi những hạn chế. V i tinh thần học hỏi cầu thị chúng tôi rất mong đồng nghiệp các thầy cô trong hội đồng khoa học góp ý để đề tài củ ch ng tôi đƣợc tiếp tục đƣợc hoàn thiện hơn nữ .
Xin ch n thành cảm n!
n Thành ngà 18 tháng 4 năm 2 23
Nh m tác giả
50
PHỤ LỤC
PHỤ LỤC I.2. Kết quả khảo sát thực trạng đề xuất các giải pháp (Trƣớc khi áp dụng giải pháp)
chep
124 câu trâ I”ai
37 (29,896)
30
21 (16,996)
20
9 (7,396)
3
1›(0
(of
Bsushe
Mâ thânh
hânb
LângTnânn
Xâ hâu thanh
Iâng nânh
&u héi 5: Bpn cd tñfcfi dgc v4 vâ ng5e Pdf v4 - gi§m, nghe tubng, chéo khdng*
124 ciu trâ ioi
A. Ral trfch B Binh thLr0Tig Kriéng lhich
au 6: Bin cd mu6n 4m fi/¥v vé vé - g/#m, tubng, chéo khdng*
124 tâu trâ loi
O A Ral muon fi Muon
O C Khéng muén
*u héi 7: Bpn cd tt›udng ty mlnh tlm hiéu v& tf›fi loci vé-gi$m, rubnp, chéo khâng?
LV Sao cn
124câutrâT’o
@ A. CA
B Th'nh thoâng C. Khong
Sao
au héi 6: Theo bgn cb nén bra tbn, gif gin vfi phât hazy giâ try vân hda eta vé gi#m G/ai
chep
L8*. tUbng Kb M6, chéo Qty Ling .... v& cfic IogI hlnh âm nhgc dân gian Yén TO&nh kh6ng?
1 24 cau trâ io
##A Co 49 B Khong 4# C Khñng Quan tâm
PHỤ LỤC II.2.1. Kế hoạch thực hiện Giải pháp
TRƢỜNG THPT….. Cộng hoà xã hội chủ nghĩ Việt N m
TỔ: NGỮ VĂN c ập – Tự do – Hạnh phúc
Số: . KHT n Thành, ngà 22 tháng 9 năm 2022
Kính gửi: - B n giám hiệu trƣ ng
- B n chấp hành Đoàn trƣ ng
- Giáo viên chủ nhiệm l p khối 0.
KẾ HOẠCH
THỰC HIỆN GIẢI PHÁP TUYÊN TRUYỀN , GIÁO DỤC HỌC SINH Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH THÔNG QUA CÁC HOẠT ĐỘNG CÂU LẠC BỘ, NGOẠI KHOÁ, TRUYỀN THÔNG.
N m học 2022-2023
Thực hiện hoạch hoạt đ ng chu n m n của tổ Ngữ văn năm học 2 22-2023; hoạch nghi n cứu đề tài sáng ki n kinh nghiệm năm học 2 22-2023, chúng tôi xây dựng hoạch hoạt đ ng câu ạc b , ngoại khoá và tru ền thông trên Facebook nh m thực hiện giải pháp tu n tru ền, giáo dục thức bảo tồn, quảng bá m nhạc d n gian n Thành cho học sinh khối 1 như sau:
I. MỤC TI U THỰC HIỆN
1. Về n ng lực: Th m gi các hoạt động học sinh biết tự tìm kiếm lự chọn đánh giá nguồn tài liệu phù hợp v i mục đích nhiệm vụ học tập; Phát triển đƣợc vốn sống kĩ năng giao tiếp kĩ năng làm việc nhóm; Phát huy năng khiếu sở trƣ ng; Biết đánh giá vấn đề giải quyết tình huống dƣ i g c nhìn khác nh u; C khả năng làm việc độc lập sáng tạo.
2. Về phẩm chất: Th m gi các hoạt động học sinh c tình cảm yêu quý và tự hào về truyền thống củ quên hƣơng; có thái độ kính trọng trân quý nghệ nhân; có hành vi gi i thiệu và giữ gìn các giá trị văn hoá; c trách nhiệm đối v i việc phát triển xây dựng quê hƣơng; c đức tính chăm chỉ chuyên cần.
II. ĐỐI TƢỢNG VÀ THỜI GIAN
1. Đối tƣợng: Học sinh khối 10
2. Thời gi n dự kiến:
- Thành lập Câu lạc bộ âm nhạc dân gi n : Tháng năm 2022
- Tổ chức ngoại khoá:
Tháng 2 2022: Chủ đề giặm vè Gi i Lạc; Tháng 03 2023: Chủ đề chèo Quỳ Lăng.
- Lập tr ng cebook CLB âm nhạc dân gi n ên Thành: Tháng năm 2022.
III. CHUẨN BỊ
1. Nhiệm vụ củ Giáo viên:
- Xây dựng kế hoạch cụ thể cho mỗi hoạt động.
- Chuyển gi o nhiệm vụ học tập cho học sinh Theo cá nhân theo nh m l p .
- Liên hệ v i B n văn hoá xã v i nghệ nhân giặm vè chèo.
- Lập f np ge cebook tạo tƣơng tác đƣ thông tin đăng hình ảnh video.
- Tiến hành các hoạt động đ ng th i gi n dự kiến.
2. Nhiệm vụ củ học sinh:
- Thực hiện nhiệm vụ học tập đƣợc gi o Nhiệm vụ cá nhân nhiệm vụ nhóm)
- Tích cực tƣơng tác th m gi đăng tin đƣ bài theo chủ đề trên b CLB âm nhạc dân gian Yên Thành.
IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
1. Hoạt động Câu lạc bộ âm nhạc dân gi n …
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
tháng
Đầu 10/2022
1 Gặp gỡ các thành viên câu lạc bộ thông qu mục đích và cách thức hoạt động củ câu lạc bộ. Giáo viên phụ trách kết hợp v i BCH Đoàn trƣ ng
2
Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm Giáo viên phụ trách các thành viên CLB
Th m gi các hoạt động trải nghiệm thực tế cùng khối 0: điền dã gặp gỡ nghệ nhân và ngƣ i sáng tác nghe- xem biểu di n học hát cùng nghệ nhân.
3 Dàn dựng và tập luyện và một số tiết mục theo chủ đề ngoại khoá Giáo viên phụ trách và Thành viên CLB trƣ c ngoại
Xong buổi khoá
buổi 4 Biểu di n tiết mục dàn dựng
Giáo viên phụ trách và Thành viên CLB Trong ngoại khoá
Giáo viên phụ trách
5 Đánh giá kết quả và r t kinh nghiệm s u khi thực hiện các hoạt động. S u khi ngoại khoá
2. Hoạt động ngoại khoá
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
1 Xây dựng Kế hoạch và duyệt BGH Giáo viên phụ trách
Xong trƣ c 2 tuần cho mỗi chủ đề
Giáo viên phụ trách Xong trƣ c 2 tuần cho mỗi chủ đề
2 Gi o nhiệm vụ cho học sinh: D n chƣơng trình Câu hỏi gi o lƣu v i nghệ nhân tập hát-biểu di n 2-3 tiết mục chủ đề trả l i phiếu học tập viết bài thu hoạch.
3
Liên hệ các nghệ nhân giặm vè Gi i Lạc chèo Quỳ Lăng : tr o đổi và đặt hàng. Giáo viên phụ trách Xong trƣ c tuần cho mỗi chủ đề
6 Chuẩn bị m ket Giáo viên phụ trách
Xong trƣ c ngày đối v i mỗi chủ đề
7 Chuẩn bị không gi n ngoại khoá
trƣ c ngoại
Xong buổi khoá
Giáo viên phụ trách kết hợp v i các thành viên tổ BCH Đoàn trƣ ng L p trực
8 Quản lí chƣơng trình Giáo viên phụ trách khi
Trong ngoại khoá
9 Quản lí học sinh khi
Trong ngoại khoá
Giáo viên phụ trách kết hợp các thành viên tổ và BCH Đoàn
10 Thu dọn vệ sinh L p trực
S u khi ngoại khoá
11 Đánh giá và r t kinh nghiệm s u ngoại Giáo viên phụ trách
khoá S u khi ngoại khoá
3. Hoạt động f np ge CLB âm nhạc dân gi n Yên Thành
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
tháng 1 Giáo viên phụ trách Đầu
11/2022 Tạo lập tr ng CLB âm nhạc dân gi n Yên Thành trên facebook
2 Tạo mối qu n hệ tƣơng tác Giáo viên phụ trách
Trong quá trình hoạt
củ
động trang
3 Đƣ tin đăng bài tƣơng tác
viên và phụ cộng
Đ Giáo trách, HS đồng mạng quá hoạt củ
Trong trình động trang
4 Quản lí tr ng quản lí nội dung quản lí Giáo viên phụ trách
tƣơng tác
quá hoạt củ
Trong trình động trang
Trên đây là Kế hoạch thực hiện giải pháp tuyên truyền giáo dục học sinh ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n yên thành thông qu các hoạt động câu lạc bộ ngoại khoá truyền thông nhằm giáo dục ý thức bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gian Yên Thành cho học sinh khối 10. Đề nghị các bộ phận cá nhân có tên phối hợp thực hiện nghiêm t c tham gia đầy đủ để các hoạt động đạt mục tiêu và kết quả cao nhất.
PH DU ỆT CỦA TỔ TRƢỞNG NGƢỜI LẬP KẾ HOẠCH
kí) kí)
- ư ng https://www.facebook.com/groups/720707085751585/
link Facebook CLB âm nhạc dân gian Yên Thành:
PHỤ LỤC II.2.2. Kế hoạch thực hiện Giải pháp 2
TRƢỜNG THPT … Cộng hoà xã hội chủ nghĩ Việt N m
TỔ: NGỮ VĂN c ập – Tự do – Hạnh phúc
Số: . KHT n Thành, ngà 18 tháng 5 năm 2022
Kính gửi: - B n giám hiệu trƣ ng
- B n chấp hành Đoàn trƣ ng
- Giáo viên chủ nhiệm l p khối 0.
KẾ HOẠCH
TỔ CHỨC ĐIỀN DÃ, PHỎNG VẤN NGHỆ NHÂN, SƢU TẦM NHỮNG
TÁC PHẨM ÂM NHẠC CỔ TRONG DÂN GIAN VÀ ÂM NHẠC ĐƢƠNG ĐẠI CỦA NGƢỜI DÂN MỚI SÁNG TÁC.
Thực hiện hoạch hoạt đ ng chuyên môn của tổ Ngữ văn năm học 2022-2023; hoạch nghi n cứu đề tài sáng ki n kinh nghiệm năm học 2 22-2 23, chúng t i dựng tổ chức điền d , ph ng v n nghệ nh n, sưu t m những tác phẩm m nhạc cổ trong dân gian và âm nhạc đư ng đại của ngư i dân m i sáng tác cho học sinh khối 1 như sau:
I. MỤC TI U THỰC HIỆN GIẢI PHÁP:
1. Về năng lực: Học sinh phát triển năng lực tự học sáng tạo giải quyết vấn đề năng lực hợp tác năng lực tự quản lý năng lực gi o tiếp tiếng Việt năng lực s dụng ngôn ngữ năng lực cảm thụ thẩm m .
2. Về phẩm chất: Học sinh phát triển những phẩm chất tốt đ p biết trân trọng các giá trị tinh thần to l n đƣợc thể hiện trong những sáng tác ngôn t và âm nhạc dân gi n th i xƣ c n truyền đến ngày n y. T đ nuôi dƣỡng niềm tự hào di sản và khát vọng gắn v i hành động quảng bá di sản phi vật thể củ quê hƣơng.
II. ĐỐI TƢỢNG VÀ THỜI GIAN
1. Đối tƣợng:
- Học sinh khối 0 củ trƣ ng.
- Khuyến khích các em các l p khác củ khối 11 và 12 tham gia
2. Thời gi n dự kiến:
Đợt t tháng 6 đến tháng năm 2022.
Đợt 2 t tháng 2 đến tháng 4 năm 2023.
III. CHUẨN BỊ:
1. Nhiệm vụ củ Giáo viên:
- Lên kế hoạch cụ thể cho mỗi hoạt động.
- Chuyển gi o nhiệm vụ học tập cho học sinh Theo cá nhân theo nh m l p .
- Liên hệ v i B n văn hoá xã cán bộ đị phƣơng nghệ sĩ hát dân c và nghệ nhân dân gi n định hƣ ng hoạt động.
2. Nhiệm vụ củ Học sinh:
- Thực hiện nhiệm vụ học tập đƣợc gi o Nhiệm vụ cá nhân nhiệm vụ nhóm)
- Biên tập nội dung s u hoạt động: viết bài làm video ph ng sự ... đăng tải trên Facebook, outobe
IV. YÊU CẦU ĐỐI VỚI SẢN PHẨM SƢU TẦM:
- Sản phẩm thu đƣợc là bài viết vè – giặm l i tuồng chèo ghi lại t bản truyền miệng do ngƣ i dân ở vùng phí bắc ên Thành đọc cho ch p; hoặc chính gốc viết t y đánh máy cho những tác phẩm ghi l i củ bản âm nhạc dân gian đƣợc sáng tác phục vụ đ i sống sinh hoạt văn h cộng đồng.
- Sƣu tầm phạm vi ở vùng phí bắc ên Thành – Nghệ An.
- Ghi chép sạch đ p có thể đánh máy, chấp nhận bản viết tay củ ngƣ i dân mà học sinh tìm đƣợc trong quá trình điền dã.
V. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
1. Tổ chức điền dã
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
Giáo viên phụ trách Đợt : Kết th c 1
Phát động phong trào sƣu tầm phần l i tác phẩm âm nhạc dân gian Yên Thành, năm học 2021- 2022.
Đợt 2: Kết th c học kì I năm học 2022-2023.
2
- Hƣ ng d n theo dõi: Giáo viên phụ trách Đợt t tháng 6 đến tháng 11 năm 2022.
Hoạt động trải nghiệm thực tế điền dã sƣu tầm những tác phẩm âm nhạc dân gian cổ và một số tác phẩm m i sáng tác phục vụ cho hội di n cộng đồng. - Học sinh khối 10 (Cá nhân, nh m l p
Đợt 2 t tháng 2 đến tháng 4 năm 2023.
3 Báo cáo hoạt động điền dã sƣu - Giáo viên phụ trách
tầm S u mỗi đợt điền dã sƣu tầm - Học sinh
Giáo viên phụ trách
S u mỗi đợt điền dã sƣu tầm.
6 Đánh giá kết quả và r t kinh nghiệm sau khi thực hiện các hoạt động.
2. Phỏng vấn nghệ nhân:
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
1 Giáo viên phụ trách Trƣ c
Liên hệ v i cán bộ văn hóa các đị phƣơng liên hệ nghệ nhân đị phƣơng sắp xếp th i gi n không gi n phỏng vấn. các hoạt động phỏng vấn Kết hợp v i hoạt động trải nghiệm
các hoạt 2 Chuyển gi o nhiệm vụ cho học - Giáo viên phụ trách.
sinh Trƣ c động phỏng vấn - Học sinh khối 10
3 Hoàn thiện sản phẩm phỏng vấn Học sinh
và báo cáo sản phẩm. S u mỗi hoạt động phỏng vấn
4 Đƣ sản phẩm lên tr ng youtobe - Giáo viên phụ trách
facebook. S u khi hoàn thiện sản phẩm. - Học sinh
4 Đánh giá và r t kinh nghiệm s u Giáo viên phụ trách
hoạt động.
Sau khi kết thúc các hoạt động phỏng vấn.
PH DU ỆT CỦA TỔ TRƢỞNG NGƢỜI LẬP KẾ HOẠCH
kí) kí)
PHỤ LỤC II.2.3. Kế hoạch thực hiện Giải pháp 3
TRƢỜNG THPT …… Cộng hoà xã hội chủ nghĩ Việt N m
TỔ: NGỮ VĂN c ập – Tự do – Hạnh phúc
Số: . KHT n Thành, ngà 25 tháng 9 năm 2022
Kính gửi: - B n giám hiệu trƣ ng
- B n chấp hành Đoàn trƣ ng ..
- Giáo viên chủ nhiệm l p khối 0 khối 11
KẾ HOẠCH
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH GẮN VỚI DU LỊCH CỘNG ĐỒNG”
N m học 2022-2023
Thực hiện hoạch hoạt đ ng chu n m n của tổ Ngữ văn năm học 2 22-2023; hoạch nghi n cứu đề tài sáng ki n kinh nghiệm năm học 2 22-2023, chúng t i dựng hoạch hoạt đ ng trải nghiệm ảo tồn, quảng bá m nhạc d n gian n Thành g n v i du ch c ng đồng cho học sinh khối 1 như sau:
I. MỤC TIÊU THỰC HIỆN GIẢI PHÁP:
1. Về năng lực: Học sinh biết tự tìm kiếm lự chọn đánh giá các thông tin phù hợp v i mục đích nhiệm vụ học tập; Phát triển đƣợc vốn sống kĩ năng giao tiếp kĩ năng làm việc nhóm; Phát huy năng khiếu sở trƣ ng; Tăng thêm vốn hiểu biết về các loại hình âm nhạc dân gi n ên Thành các di tích lịch s -văn hoá củ quê hƣơng.
2. Về phẩm chất: Học sinh c tình cảm yêu quý và tự hào về truyền thống củ quê hƣơng; c thái độ kính trọng trân quý nghệ nhân; c hành vi gi i thiệu và giữ gìn các giá trị văn hoá phi vật thể và vật thể mà ông ch để lại; c trách nhiệm đối v i việc phát triển xây dựng quê hƣơng; c đức tính chăm chỉ chuyên cần.
II. ĐỐI TƢỢNG VÀ THỜI GIAN
1. Đối tƣợng:
- Học sinh khối 0 củ trƣ ng.
- Một số l p b n KHXH khối củ trƣ ng.
- Khuyến khích các em các l p khác củ khối 11 và 12 tham gia.
2. Thời gi n dự kiến:
1. Hoạt động trải nghiệm di tích lịch s -văn hoá đền Đức Hoàng đình Mõ và tuồng Kẻ Mõ - Tổ chức vào ngày 2 2022.
2. Hoạt động trải nghiệm giặm vè Gi i Lạc – Tổ chức vào tháng 12/2022
3. Hoạt động trải nghiệm di tích lịch s - văn hoá đình S ng và chèo Quỳ Lăng – Tháng 3/2023
III. CHUẨN BỊ
1. Nhiệm vụ củ Giáo viên:
- Xây dựng kế hoạch cụ thể cho mỗi buổi hoạt động trải nghiệm.
- Chuyển gi o nhiệm vụ học tập cho học sinh Theo cá nhân theo nh m l p trƣ c mỗi hoạt động.
- Liên hệ v i ban quảm lí di tích, ban văn hoá xã, v i nghệ nhân giặm vè, chèo, tuồng trƣ c mỗi hoạt động.
- Tiến hành các hoạt động đ ng th i gi n dự kiến.
- C ngƣ i chụp ảnh qu y phim tạo video clip
- Chuẩn bị tốt các phƣơng tiện công cụ chụp ảnh qu y video ghi âm ghi ch p thông tin.
2. Nhiệm vụ củ Học sinh:
- Thực hiện nhiệm vụ học tập đƣợc gi o Nhiệm vụ cá nhân nhiệm vụ nhóm)
- Tích cực tham gia các buổi trải nghiệm có ghi chép, quay video, tích cực tham gia tập hát th di n th ...
- Dựng video-clip – làm sản phẩm bảo tồn và quảng bá chi sẻ trên tr ng b CLB âm nhạc dân gi n ên Thành
- Viết thu hoạch s u trải nghiệm.
IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
1. Hoạt đ ng trải nghiệm di tích ch s -văn hoá đền ức Hoàng, đình và đình ừng
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
1 Tập trung học sinh Giáo viên phụ trách
Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm di tích
2 Làm l dâng hƣơng tại di tích Giáo viên phụ trách B n
quản lí di tích
Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm di tích
3 Nghe thuyết minh về lịch s Cán bộ quản lí di tích
di tích
Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm di tích
Học sinh Cán bộ quản lí di tích
4 Hỏi-đáp về những kiến thức lịch s kiến tr c văn hoá l hội củ di tích. Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm di tích
5 Học sinh
Th m qu n tự do ghi hình chụp ảnh cho mục đích dựng video-clip) Khi thực hiện hoạt động trải nghiệm di tích
Giáo viên phụ trách
S u buổi trải nghiệm
6 Kết th c buổi trải nghiệm gi o nhiệm vụ học tập viết bài thu hoạch s u trải nghiệm
2. Hoạt đ ng trải nghiệm các oại hình m nhạc d n gian n Thành: Gi m v Giai Lạc, tuồng , ch o u Lăng.
TT Nội dung công việc Người thực hiện
Thời gian hoàn thành
1 Tập trung học sinh Giáo viên phụ trách
thực hoạt trải
Khi hiện động nghiệm
2 Gặp gỡ nghệ nhân nghe
Giáo viên phụ trách Các nghệ nhân
thực hoạt trải
Khi hiện động nghiệm gi i thiệu về mỗi loại hình âm nhạc dân gi n đ ng tìm hiểu.
Các nghệ nhân
thực hoạt trải
3 Hỏi-đáp về những kiến thức liên qu n đến các loại hình âm nhạc dân gi n đ ng tìm hiểu. Khi hiện động nghiệm
4 Xem các nghệ nhân biểu Các nghệ nhân
di n.
thực hoạt trải
Khi hiện động nghiệm
5 Học hát tập di n cùng nghệ Các nghệ nhân và học sinh
nhân.
thực hoạt trải
Khi hiện động nghiệm
Giáo viên phụ trách
S u buổi trải nghiệm 6 Kết th c buổi trải nghiệm gi o nhiệm vụ học tập viết
bài thu hoạch s u trải nghiệm
V. DỰ KIẾN SẢN PHẨM SAU TRẢI NGHIỆM:
- Dựng đƣợc mỗi nh m l p 2 video-clip ghi lại những nội dung hình ảnh thu nhận đƣợc s u trải nghiệm trình bày trƣ c l p và chi sẻ trên fanpage.
- Mỗi cá nhân viết bản thu hoạch theo câu hỏi trên phiếu học tập.
PH DU ỆT CỦA TỔ TRƢỞNG NGƢỜI LẬP KẾ HOẠCH
( kí) kí)
PHỤ LỤC II.2.4. Kế hoạch thực hiện Giải pháp 4
CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƢỜNG THPT …
TỔ NGỮ VĂN Độc lập – Tự do – Hạnh ph c
Số: /KHT n Thành, ngà 21 tháng 9 năm 2 22
KẾ HOẠCH
TỔ CHỨC CÁC CUỘC THI CẤP TRƢỜNG VỚI CHỦ ĐỀ GIÁO DỤC Ý THỨC BẢO TỒN VÀ QUẢNG BÁ ÂM NHẠC DÂN GIAN YÊN THÀNH
N m học 2022-2023
Kính gửi: - B n giám hiệu trƣ ng
- B n chấp hành Đoàn trƣ ng
- Giáo viên chủ nhiệm l p c tổ chức các cuộc thi liên quan.
Căn cứ hƣ ng d n thực hiện nhiệm vụ giáo dục cấp THPT củ Bộ GD ĐT và kế hoạch hoạt động củ trƣ ng trong năm học theo yêu câu đổi m i; dự vào yêu cầu môn học bậc THPT và nhu cầu đƣợc học tập tìm hiểu củ các em học sinh;
Nhằm để tham gia tốt và đạt kết quả cao trong các cuộc thi cấp trƣ ng v i chủ đề Văn h – âm nhạc dân gi n ch ng tôi xây dựng kế hoạch và tổ chức các cuộc thi cấp trƣ ng trong bộ môn Ngữ văn và hoạt động giáo dục kĩ năng sống cụ thể nhƣ sau:
I. MỤC ĐÍCH
- Bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành bảo lƣu những giá trị di
sản văn h củ huyện nhà.
- Tích hợp trong các hoạt động giáo dục bài học củ chƣơng trình.
- Phát triển phẩm chất năng lực học sinh.
II. YÊU CẦU
- T ng CC-VC phải nhận thức đƣợc v i tr trách nhiệm củ mình đối v i
những nhiệm vụ đƣợc phân công;
- C kế hoạch thực hiện cụ thể cho t ng cuộc thi;
- C sự chuẩn bị đầu tƣ tốt nhất cho các cuộc thi.
III. THỜI GIAN THỰC HIỆN
Theo th i gi n cụ thể củ t ng cuộc thi
IV. TIẾN TRÌNH THỰC HIỆN
1. Các cuộc thi thực hiện
TT Cuộc T/gian G.Chú
thi Nội dung, tiêu chí cuộc thi
Bộ phận, ngƣời ch u trách nhiệm
1 Tháng 12/2022
Giáo viên phụ trách
Tổ trƣởng chịu trách nhiệm chung
Thi viết bài tìm hiểu âm nhạc dân gian trên quê hƣơng Yên Thành
Tìm hiểu về các câu lạc bộ âm nhạc dân gi n ở đị phƣơng thông tin ngƣ i hát dân c giặm vè chèo, tuồng; c thể sƣu tầm phần l i củ tác phẩm âm nhạc dân gian; cảm nhận củ hs s u trải đƣợc khi nghiệm; Gi ỉ pháp cần làm gì tồn và để bảo quảng bá âm nhạc dân gian Yên thành.
2 Tháng 12/2022
Giáo viên phụ trách
- Thiết kế tr ng phuc đ ng chủ đề thể hiện đƣợc tình cảm trong tr nh phù hợp v i lứ tuổi học sinh môi trƣ ng sƣ phạm
Thi thiết kế trang phục biểu di n âm nhạc dân gian Yên Thành
- Bố cục phải tƣơng đối hài hoà, màu sắc c đậm nhạt sáng tối tô màu gọn gàng phù hợp cho việc sản phẩm thiết kế c khả năng gia công thực hiện
trên chất liệu vải khi sản phẩm thiết kế đƣợc áp dụng thực tế.
3 Tháng 3/2022
Giáo viên phụ trách
- Tiêu chí về nội dung: tuor du lịch hấp d n qu n tâm mức độ khách hàng c nội dung phù hợp hoặc tƣơng ứng về nhu cầu du lịch.
Thi thiết kế tuor du lịch văn hóa kết hợp xem biểu di n âm nhạc dân gian. - Tiêu chí về tính khả thi: Tính khả thi đƣợc biểu hiện ở cả phần cung và cầu thiết kế phải c khả năng thực hiện cho cả hai chủ đề chính đã đề cập ở trên.
6 Tháng 3/2023
Giáo viên phụ trách
Các nội dung khác
V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
- TTCM chịu trách nhiệm triển kh i kế hoạch; kiểm tr đôn đốc giáo viên
trong tổ thực hiện tốt nhiệm vụ phân công;
- Các giáo viên đƣợc phân công c trách nhiệm th m mƣu kịp th i cho tổ
trƣởng BGH và các đoàn thể các vấn đề liên qu n đến nội dung phân công.
- Tổ chuyên môn giáo viên đƣợc phân công cần xây dựng kế hoạch cụ thể.
Trên đây là kế hoạch các cuộc thi tổ chức cấp trƣ ng v i chủ đề “Giáo dục ý thƣucs bảo tồn và quảng bá âm nhạc dân gi n ên Thành” trong năm học 2022- 2023. Đề nghị GVCN và các đoàn thể đƣ vào kế hoạch hoạt động đồng th i GV phụ trách xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể để các cuộc thi đạt kết quả c o. .
PHÊ DUYỆT CỦA TỔ TRƢỞNG NGƢỜI LẬP KẾ HOẠCH
kí) kí)
PHỤ LỤC II.4: Kết quả khảo sát s u khi tiến hành các giải pháp
chép
48 / ¥ 3 6 câ u trâ I6i chinn xcc
¥O6(7A9%6)
102(7596)
Kinnpong, OiBOon ngvd lao Oén9— cndtne sâng tgo vé uu... >Glé'tn'éuvâg'ugincâcg'étn
96 i7O 69£)
90 (66.2WI
o6i Koi i6c •ây ding va endt tr... xTtren.manhOan.cnñoénp vong o•o fi8ovâwc•nomocni... z cacpn4mcwdnxnéc.
5O
oann gia ngudn tâi n6u pnñ nap voi muc Glen. mem vu hoc tâp.
CA khâ nâng lâm v‹éc O0c lap. sang lao
0
50
75
125
ioo
PHỤ LỤC III. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi củ các giải pháp đề xuất.
BẢN THỐNG KÊ KẾT QUẢ KHẢO SÁT HỌC SINH TRƢỜNG SỞ TẠI VỀ SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
BẢN THỐNG KÊ KẾT QUẢ KHẢO SÁT GIÁO VIÊN TRƢỜNG SỞ TẠI VỀ SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
BẢN THỐNG KÊ KẾT QUẢ KHẢO SÁT CÁN BỘ VĂN HOÁ ĐỊA PHƢƠNG VỀ SỰ CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT TỪ HỌC SINH
GIẢI
KHÔNG CẤP
ÍT CẤP
RẤT CẤP
ĐIỂM TRUNG
TT
PHÁP
THIẾT
THIẾT
CẤP THIẾT
THIẾT
BÌNH
2
41
0
53
3,5
1
1
2
53
0
41
3,4
2
2
1
36
0
59
3,6
3
3
1
43
0
52
3,5
4
4
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT
TỪ GIÁO VIÊN
GIẢI
KHÔNG CẤP
ÍT CẤP
RẤT CẤP
ĐIỂM TRUNG
TT
PHÁP
THIẾT
THIẾT
CẤP THIẾT
THIẾT
BÌNH
1
17
0
24
3,5
1
1
0
20
0
22
3,5
2
2
0
17
0
25
3,6
3
3
0
19
0
23
3,5
4
4
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT TỪ CÁN BỘ
VĂN HOÁ ĐỊA PHƢƠNG
GIẢI
KHÔNG CẤP
ÍT CẤP
RẤT CẤP
ĐIỂM TRUNG
PHÁP
THIẾT
THIẾT
THIẾT
BÌNH
TT
CẤP THIẾT
0
7
0
6
3,5
1
1
0
10
0
3
3,2
2
2
0
5
0
8
3,6
3
3
0
10
0
3
3,2
4
4
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI
TỪ HỌC SINH
GIẢI
KHÔNG KHẢ
RẤT KHẢ
ĐIỂM TRUNG
TT
PHÁP
THI
ÍT KHẢ THI
KHẢ THI
THI
BÌNH
0
1
53
42
3,4
1
1
0
3
49
44
3,4
2
2
0
1
45
50
3,5
3
3
0
1
44
51
3,5
4
4
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI
TỪ GIÁO VIÊN
GIẢI
KHÔNG KHẢ
RẤT KHẢ
ĐIỂM TRUNG
TT
PHÁP
THI
ÍT KHẢ THI
KHẢ THI
THI
BÌNH
0
0
17
25
3,6
1
1
0
0
20
22
3,5
2
2
0
0
18
24
3,6
3
3
0
0
17
25
3,6
4
4
BẢNG THỐNG KÊ SỐ LIỆU KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI TỪ CÁN BỘ
VĂN HOÁ ĐỊA PHƢƠNG
GIẢI
KHÔNG KHẢ
RẤT KHẢ
ĐIỂM TRUNG
PHÁP
THI
THI
BÌNH
TT
ÍT KHẢ THI
KHẢ THI
0
1
5
7
3,5
1
1
0
1
8
4
3,2
2
2
0
0
7
6
3,5
3
3
0
1
8
4
3,2
4
4
ĐIỂM TRUNG BÌNH KHẢO SÁT VỀ SỰ CẤP THIẾT CỦA CÁC GIẢI
PHÁP ĐỀ XUẤT
GIẢI
KHẢO SÁT HỌC
KHẢO SÁT
KHẢO SÁT CBVH
ĐIỂM TRUNG
T
PHÁP
SINH
GIÁO VIÊN
ĐỊA PHƢƠNG
BÌNH
T
1
1
3,5
3,5
3,5
3,5
2
2
3,4
3,5
3,2
3,4
3,6
3,6
3
3
3,6
3,6
3,5
3,5
4
4
3,5
3,5
ĐIỂM TRUNG BÌNH KHẢO SÁT VỀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ
XUẤT
T
GIẢI
KHẢO SÁT HỌC
KHẢO SÁT
KHẢO SÁT CBVH
ĐIỂM TRUNG
T
PHÁP
SINH
GIÁO VIÊN
ĐỊA PHƢƠNG
BÌNH
1
1
3,4
3,6
3,5
3,5
2
2
3,4
3,5
3,2
3,4
3
3
3,4
3,6
3,5
3,5
4
4
3,4
3,6
3,2
3,4
ĐIỂM TRUNG BÌNH KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ
XUẤT TỪ CÁC DỐI TƢỢNG
ĐỐI TƢỢNG GIẢI PHÁP
GIẢI PHÁP 2
GIẢI PHÁP 3
GIẢI PHÁP 4
HỌC SINH
3,5
3,4
3,6
3,5
GIÁO VIÊN
3,5
3,5
3,6
3,5
CBVH
3,5
3,2
3,6
3,5
ĐIỂM TRUNG BÌNH KHẢO SÁT TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ
XUẤT TỪ CÁC ĐỐI TƢỢNG
ĐỐI TƢỢNG GIẢI PHÁP
GIẢI PHÁP 2
GIẢI PHÁP 3
GIẢI PHÁP 4
HỌC SINH
3,4
3,4
3,4
3,4
GIÁO VIÊN
3,6
3,5
3,6
3,6
CBVH
3,5
3,2
3,2
3,5
3,6
3,4
3,2
3
GIÁO VIÊN CBVH
3,6
3,4
3,2
3
GIÁO VIÊN CBVH
BIỂU ĐỒ THỐNG KÊ ĐIỂM TRUNG BÌNH KHẢO SÁT SỰ CẤP THIẾT VÀ TÌNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT