HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG<br />
KHOA THIẾT KẾ VÀ SÁNG TẠO ĐA PHƯƠNG TIỆN<br />
*****<br />
<br />
GIÁO TRÌNH BÀI GIẢNG<br />
(Phương pháp đào tạo theo tín chỉ)<br />
<br />
TÊN HỌC PHẦN:<br />
<br />
IT<br />
<br />
XỬ LÝ VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA<br />
PHƯƠNG TIỆN<br />
Mã học phần: CDT1307<br />
<br />
PT<br />
<br />
(02 tín chỉ)<br />
<br />
Biên soạn<br />
<br />
ThS. HÀ ĐÌNH DŨNG<br />
TS. VŨ HỮU TIẾN<br />
<br />
LƯU HÀNH NỘI BỘ<br />
<br />
Hà Nội, 11/2014<br />
<br />
MỤC LỤC<br />
MỤC LỤC................................................................................................................................................2<br />
DANH SÁCH HÌNH VẼ .........................................................................................................................8<br />
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN VỀ XỬ LÝ VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN ....................11<br />
<br />
1.1.<br />
<br />
Định nghĩa về đa phương tiện ............................................................................... 11<br />
<br />
1.2.<br />
<br />
Dữ liệu đa phương tiện ......................................................................................... 11<br />
<br />
1.2.1. Phân loại dữ liệu đa phương tiện .......................................................................... 11<br />
1.2.2. Ứng dụng của của dữ liệu trong truyền thông Đa phương tiện ............................ 12<br />
1.3.<br />
<br />
Xử lý dữ liệu đa phương tiện ................................................................................ 14<br />
<br />
1.4.<br />
<br />
Truyền thông đa phương tiện ................................................................................ 14<br />
<br />
1.4.1. Khái niệm về truyền thông.................................................................................... 14<br />
1.4.2. Mô hình truyền thông tổng quát ........................................................................... 15<br />
1.4.3. Sự hình thành các mạng viễn thông ...................................................................... 16<br />
2.1.<br />
<br />
IT<br />
<br />
CHƯƠNG 2. XỬ LÝ ĐA PHƯƠNG TIỆN...........................................................................................18<br />
<br />
Xử lý văn bản ........................................................................................................ 18<br />
<br />
2.1.1. Giới thiệu về dữ liệu văn bản ................................................................................ 18<br />
2.1.2. Quá trình xử lý văn bản ........................................................................................ 20<br />
<br />
PT<br />
<br />
2.1.3. Định dạng văn bản ................................................................................................ 21<br />
a.<br />
<br />
Định dạng văn bản text ............................................................................................. 21<br />
<br />
b.<br />
<br />
Định dạng văn bản rich text...................................................................................... 22<br />
<br />
c.<br />
<br />
Định dạng văn bản doc (.doc, .docx) ........................................................................ 22<br />
<br />
2.1.4. Nén văn bản .......................................................................................................... 22<br />
2.1.4.1.<br />
2.1.4.2.<br />
<br />
Mã hóa Run-length ........................................................................................ 23<br />
Mã hóa thống kê Huffman ............................................................................. 23<br />
<br />
a.<br />
<br />
Tổng quan về mã thống kê ....................................................................................... 23<br />
<br />
b.<br />
<br />
Nguyên lý mã hóa Huffman ..................................................................................... 24<br />
<br />
c.<br />
<br />
Ưu nhược điểm ......................................................................................................... 25<br />
<br />
2.1.4.3.<br />
<br />
Mã hóa Lempel –Zive Welch ........................................................................ 26<br />
<br />
a.<br />
<br />
Tổng quan về mã LZW ............................................................................................. 26<br />
<br />
b.<br />
<br />
Nguyên lý mã hóa LZW ........................................................................................... 26<br />
<br />
c.<br />
<br />
Giải mã LZW ............................................................................................................ 27<br />
<br />
2.2.<br />
<br />
Xử lý âm thanh...................................................................................................... 28<br />
<br />
2.2.1. Đặc trưng của âm thanh ........................................................................................ 28<br />
2.2.1.1.<br />
<br />
Tần số ............................................................................................................ 29<br />
2<br />
<br />
2.2.1.2.<br />
<br />
Hiệu ứng Doppler .......................................................................................... 29<br />
<br />
2.2.1.3.<br />
<br />
Băng thông..................................................................................................... 30<br />
<br />
2.2.1.4.<br />
<br />
Hài âm ........................................................................................................... 30<br />
<br />
2.2.1.5.<br />
<br />
Vận tốc âm ..................................................................................................... 31<br />
<br />
2.2.2. Mã hóa âm thanh ................................................................................................... 31<br />
2.2.2.1.<br />
<br />
Kỹ thuật PCM ................................................................................................ 31<br />
<br />
a.<br />
<br />
Lấy mẫu .................................................................................................................... 31<br />
<br />
b.<br />
<br />
Lượng tử hóa ............................................................................................................ 33<br />
<br />
c.<br />
<br />
Mã hóa ...................................................................................................................... 34<br />
<br />
2.2.2.2.<br />
<br />
Kỹ thuật điều chế xung mã sai phân (DPCM) ............................................... 34<br />
<br />
Nguyên lý : ....................................................................................................................... 34<br />
Sơ đồ khối bộ thu phát: .................................................................................................... 35<br />
2.2.2.3.<br />
<br />
Điều chế xung mã sai phân thích ứng (ADPCM) .......................................... 36<br />
<br />
IT<br />
<br />
2.2.3. Nén âm thanh ........................................................................................................ 37<br />
2.2.4. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................................... 37<br />
2.2.5. Nguyên lý cơ bản của kỹ thuật nén âm thanh [6] ................................................. 38<br />
2.2.6. Chuẩn mã hóa audio Mp3 ..................................................................................... 39<br />
<br />
2.2.7.1.<br />
2.2.7.2.<br />
2.2.7.3.<br />
2.3.<br />
<br />
PT<br />
<br />
2.2.7. Một số định dạng file âm thanh ............................................................................ 40<br />
Định dạng wave (*.wav) ................................................................................ 40<br />
Định dạng mp3 (*.mp3) ................................................................................ 40<br />
Định dạng flac (*.flac) ................................................................................... 42<br />
<br />
Xử lý hình ảnh ...................................................................................................... 42<br />
<br />
2.3.1. Tổng quan về xử lý ảnh ........................................................................................ 42<br />
2.3.2. Thu nhận ảnh ........................................................................................................ 43<br />
2.3.3. Không gian màu. ................................................................................................... 44<br />
2.3.3.1.<br />
<br />
RGB ............................................................................................................... 44<br />
<br />
2.3.3.2.<br />
<br />
YUV .............................................................................................................. 44<br />
<br />
2.3.4. Kỹ thuật nén ảnh JPEG ......................................................................................... 45<br />
2.3.5. Nén không tổn hao ................................................................................................ 45<br />
2.3.6. Nén tổn hao ........................................................................................................... 46<br />
2.3.6.1.<br />
<br />
Chế độ nén cơ bản ......................................................................................... 46<br />
<br />
a.<br />
<br />
Biến đổi Cosin rời rạc (Discrete Cosin Tranform) ................................................... 47<br />
<br />
b.<br />
<br />
Lượng tử hóa ............................................................................................................ 48<br />
<br />
c.<br />
<br />
Quét zigzag ............................................................................................................... 49<br />
3<br />
<br />
d.<br />
<br />
Mã hóa có chiều dài thay đổi (Variable Length Coding – VCL) ............................. 49<br />
<br />
Mã hóa hệ số DC ............................................................................................................. 49<br />
Mã hóa hệ số AC ............................................................................................................. 50<br />
Ví dụ: 50<br />
Giải: 51<br />
Mã hóa hệ số DC: ............................................................................................................ 51<br />
Mã hóa các hệ số AC: ...................................................................................................... 51<br />
2.3.6.2.<br />
<br />
Chế độ nén lũy tiến ........................................................................................ 52<br />
<br />
2.3.6.3.<br />
<br />
Chế độ nén phân cấp ...................................................................................... 52<br />
<br />
2.3.6.4.<br />
<br />
Một số định dạng ảnh .................................................................................... 54<br />
<br />
2.4.<br />
<br />
Xử lý tín hiệu video .............................................................................................. 55<br />
<br />
2.5.<br />
<br />
Tổng quan về xử lý tín hiệu video ........................................................................ 55<br />
<br />
2.6.<br />
<br />
Thu nhận hình ảnh video trong tự nhiên ............................................................... 56<br />
<br />
IT<br />
<br />
2.6.1. Lấy mẫu theo không gian...................................................................................... 56<br />
2.6.2. Lấy mẫu theo thời gian ......................................................................................... 58<br />
2.6.3. Frame và Field ...................................................................................................... 58<br />
2.7.<br />
<br />
Nguyên lý nén video ............................................................................................. 58<br />
<br />
PT<br />
<br />
2.7.1. Kỹ thuật giảm dư thừa thông tin trong miền không gian ...................................... 59<br />
a.<br />
<br />
Mã hóa bằng phương pháp dự đoán ......................................................................... 59<br />
<br />
b.<br />
<br />
Mã hóa bằng phương pháp biến đổi ......................................................................... 60<br />
<br />
2.7.2. Kỹ thuật giảm dư thừa thông tin trong miền thời gian ......................................... 61<br />
a.<br />
<br />
Ước lượng chuyển động ........................................................................................... 62<br />
<br />
b.<br />
<br />
Bù chuyển động ........................................................................................................ 63<br />
<br />
c.<br />
<br />
Mã hóa có chiều dài thay đổi (VLC) ........................................................................ 63<br />
<br />
2.7.3. Sơ đồ tổng quát của mã hóa video ........................................................................ 63<br />
a.<br />
<br />
Intraframe/Interframe loop ....................................................................................... 64<br />
<br />
b.<br />
<br />
Ước lượng chuyển động ........................................................................................... 64<br />
<br />
c.<br />
<br />
Inter/Intra switch....................................................................................................... 64<br />
<br />
d.<br />
<br />
DCT .......................................................................................................................... 65<br />
<br />
e.<br />
<br />
Lượng tử hóa ............................................................................................................ 65<br />
<br />
f.<br />
<br />
Variable Length Coding ........................................................................................... 65<br />
<br />
g.<br />
<br />
Giải lượng tử (Inverse Quantization) và biến đổi DCT ngược (Inverse DCT) ........ 65<br />
<br />
h.<br />
<br />
Bộ đệm ...................................................................................................................... 65<br />
<br />
2.7.4. Giải nén ................................................................................................................. 65<br />
4<br />
<br />
2.7.5. Định dạng hình ảnh video ..................................................................................... 66<br />
a.<br />
<br />
Định dạng SIF ........................................................................................................... 66<br />
<br />
b.<br />
<br />
Định dạng CIF .......................................................................................................... 67<br />
<br />
c.<br />
<br />
Sub-QCIF, QSIF, QCIF ............................................................................................ 67<br />
<br />
d.<br />
<br />
HDTV ....................................................................................................................... 67<br />
<br />
e.<br />
<br />
Ultra HDTV .............................................................................................................. 68<br />
<br />
2.7.6. Một số chuẩn mã hóa ............................................................................................ 68<br />
2.7.7. Một số định dạng file video .................................................................................. 70<br />
CHƯƠNG 3. TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN ........................................................................71<br />
<br />
3.1<br />
<br />
Các đặc trưng và yêu cầu của truyền thông đa phương tiện ................................. 71<br />
<br />
3.1.1 Các đặc trưng của sản phẩm đa phương tiện ........................................................ 71<br />
3.1.2 Các yêu cầu đối với hạ tầng truyền thông đa phương tiện.................................... 71<br />
3.2<br />
<br />
Mô hình phân lớp mạng ........................................................................................ 72<br />
<br />
IT<br />
<br />
3.2.1 Ý nghĩa của việc phân tầng ................................................................................... 72<br />
3.2.2 Các tiêu chí để xây dựng mô hình các tầng chức năng trong mạng trao đổi thông tin<br />
72<br />
3.2.3 Khái niệm về giao thức, giao diện và chồng giao thức truyền thông ................... 73<br />
<br />
PT<br />
<br />
3.2.3.1 Khái niệm về giao thức và giao diện: ................................................................ 73<br />
3.2.3.2 Khái niệm về chồng giao thức truyền thông ..................................................... 73<br />
3.2.4 Mô hình kết nối các hệ thống mở OSI .................................................................. 74<br />
3.2.4.1 Tầng vật lý......................................................................................................... 76<br />
3.2.4.2 Tầng liên kết dữ liệu.......................................................................................... 76<br />
3.2.4.3 Tầng mạng ......................................................................................................... 77<br />
3.2.4.4 Tầng giao vận .................................................................................................... 78<br />
3.2.4.5 Tầng phiên ......................................................................................................... 78<br />
3.2.4.6 Tầng trình diễn .................................................................................................. 79<br />
3.2.4.7 Tầng ứng dụng .................................................................................................. 79<br />
3.3<br />
<br />
Hạ tầng truyền thông cố định ................................................................................ 80<br />
<br />
3.3.1 Mạng PSTN .......................................................................................................... 80<br />
3.3.1.1 Mạch vòng nội hạt ............................................................................................. 81<br />
3.3.1.2 Trạm chuyển mạch trung tâm............................................................................ 82<br />
3.3.1.3 Trung kế ............................................................................................................ 82<br />
3.3.1.4 Mạng tổng đài nội hạt........................................................................................ 83<br />
3.3.2 Mạng truyền số liệu .............................................................................................. 84<br />
5<br />
<br />