Giáo trình Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch thông dụng 2 (Nghề: Cơ điện nông thôn - CĐ/TC) - Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (năm 2017)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:67

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(NB) Giáo trình Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch thông dụng 2 (Nghề: Cơ điện nông thôn - CĐ/TC) được biên soạn gồm các nội dung chính sau: Bảo dưỡng, vận hành máy gặt đập liên hoàn; Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch ngô. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch thông dụng 2 (Nghề: Cơ điện nông thôn - CĐ/TC) - Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (năm 2017)

SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI HÀ NAM TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ HÀ NAM GIÁO TRÌNH Mô đun: Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch thông dụng II NGHỀ: CƠ ĐIỆN NÔNG THÔN TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG/ TRUNG CẤP (Ban hành kèm theo Quyết định số: 285/QĐ - CĐN ngày 21 tháng 7 năm 2017 của Trường Cao đẳng nghề Hà Nam) Hà Nam, năm 2017 1
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN: Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo nghề và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2
LỜI NÓI ĐẦU Hiện nay, việc dạy nghề cho học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở và trung học phổ thông đang rất phát triển và thu được những kết quả nhất định. Tuy nhiên việc đào tạo nghề cho học sinh hiện nay còn gặp rất nhiều khó khăn và hạn chế. Một trong những khó khăn đó là thiếu tài liệu, giáo trình để giảng dạy và học tập. Nhận thức được tầm quan trọng và những khó khăn trong công tác đào tạo nghề Cơ điện nông thô, khoa Động lực tiếp tục biên soạn giáo trình mô đun: Bảo dưỡng vận hành máy thu hoạch thông dụng II với mục đích giúp cho giáo viên và học sinh có tài liệu để giảng dạy và học tập. Giáo trình được biên soạn theo nội dung của chương trình khung đào tạo nghề Cơ điện nông thôn đã ban hành. Nội dung của giáo trình trình bày ngắn gọn những kiến thức, kỹ năng cơ bản về sửa chữa các loại máy canh tác thông dụng. Mỗi bài trong giáo trình được chia làm hai phần: Phần một là kiến thức cần thiết để thực hiện công việc, phần hai là các bước và cách thức thực hiện một công việc cụ thể. Trong mỗi phần đều có các chú ý về việc rèn luyện kỹ năng, hình ảnh minh họa và thực hành trên thiết bị cụ thể theo quy định Trong quá trình thực hiện biên soạn giáo trình không tránh khỏi những thiếu xót, rất mong được sự đóng góp ý kiến của các bạn đọc và đồng nghiệp. Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về khoa Động lực Trường Cao đẳng nghề Cơ điện Phú Thọ. Hà Nam, ngày…..tháng…. năm 2017 Tham gia biên soạn 1 ThS. Nguyễn Đình Hoàng Chủ biên 2 ThS. Nguyễn Thanh Tùng Thành viên 3 KS. Phan Hưng Long Thành viên 4 ThS. Nguyễn Thị Thu Hằng Thành viên 5 KS. Nguyễn Quang Hiển Thành viên 3
MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG Lời nói đầu 1 Mục lục 2 Tên mô đun: Bảo dưỡng vận hành máy thu hoạch thông 3 dụng II Bài 1: Bảo dưỡng, vận hành máy gặt đập liên hoàn 5 Bài 2: Bảo dưỡng, vận hành máy thu hoạch ngô 50 Tài liệu tham khảo. 72 \ 4
MÔ ĐUN 34: Bảo dưỡng vận hành máy thu hoạch thông dụng II Vị trí, ý nghĩa, vai trò của mô đun - Mô đun được thực hiện sau khi học xong các môn học, môđun sau: Chính trị. Pháp luật. Giáo dục thể chất. Giáo dục quốc phòng – An ninh. Tin học ,Ngoại ngữ, Điện kỹ thuậtCơ kỹ thuật. Vật liệu kỹ thuật Dung sai lắp ghép và đo lường kỹ thuật. Vẽ kỹ thuật. An toàn lao động và bảo vệ môi trường. Thực hành nguộicơ bản. Thực hành hàn cơ bảnAuto Cad. Tổ chức quản lý sản xuấtKinh doanh thiết bị nông nghiệp. Bảo dưỡng, sửa chữa động cơ đốt trong. Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống nhiên liệu. Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống điện máy kéo I. Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống truyền lực máy kéo. Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống di chuyển máy kéo. Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống điều khiển máy kéo, Bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống nâng hạ thủy lực,… Bảo dưỡng vận hành máy canh tác chuyên dụng. - Là mô đun có ý nghĩa rất quan trọng giúp học viên hoàn thiện, tổng hợp các khối kiến thức đã học. Qua đó vận dụng một số kiến thức đã học để kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa các hiện tượng hư hỏng trên các loại máy canh tác thông dụng. - Giúp cho học viên hình thành kỹ năng tháo lắp, kiểm ta, bảo dưỡng và sửa chữa các hư hỏng trên một số loại máy canh tác. Mục tiêu của mô đun + Trình bày cấu tạo, nguyên lý làm việc các bộ phận, hệ thống trên máy canh tác. + Kiểm tra, bảo dưỡng, sửa chữa được các hư hỏng của các bộ phận, hệ thống trên máy canh tác đúng trình tự đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. + Thực hiện công việc đảm bảo an toàn và vệ sinh công nghiệp. Nội dung chính của mô đun 5
Bài 1: Bảo dưỡng, vận hành máy gặt đập liên hoàn I. Mục tiêu thực hiện: - Trình bày được cấu tạo, nguyên lý hoạt động các loại máy gặt đập liên hoàn; - Vận hành được LHM gặt đập liên hoàn đúng quy trình, đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật thu hoạch lúa; - Bảo dưỡng, sửa chữa được những hư hỏng nhỏ của các loại máy gặt đập liên hoàn thông dụng; - Rèn luyện tính cẩn thận, sáng tạo; áp dụng công nghệ mới. II. Nội dung: 1. Nhiệm vụ: HiÖn nay trªn thÕ giíi thu ho¹ch lóa nãi chung vµ lóa n-íc nãi riªng vÉn song song tån t¹i hai ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch mét vµ nhiÒu giai ®o¹n. ViÖc ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµo tuú thuéc vµo yÕu tè kh¸ch quan vÒ ®ång ruéng, nh©n c«ng lao ®éng trong n«ng nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghiÖp chÕ t¹o m¸y phôc vô n«ng nghiÖp vµ tËp qu¸n canh t¸c ë mçi n¬i, mçi vïng. 1.1. Ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch mét giai ®o¹n Ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch mét giai ®o¹n lµ ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i tiªn tiÕn. Toµn bé kh©u thu ho¹ch ®-îc thùc hiÖn b»ng m¸y liªn hîp thu ho¹ch. Khi lµm viÖc, ®ång thêi cïng mét lóc m¸y thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - V¬ gom, c¾t gÆt vµ chuyÓn t¶i c©y lóa vµo bé phËn ®Ëp (tuèt) h¹t; - §Ëp (tuèt) h¹t; - Lµm s¹ch s¶n phÈm h¹t; - Thu gom h¹t vµo thïng chøa hoÆc ®ãng bao; - R¶i r¬m thµnh hµng (hoÆc theo khèi) trªn ®ång. Trong ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh c¸c vïng trång lóa n-íc ta rÊt ®a d¹ng, ®ång ruéng ch-a ®-îc quy ho¹ch nªn kh«ng ph¶i ®Þa bµn nµo còng cã thÓ sö dông ®-îc lo¹i m¸y liªn hîp nµy. MÆt kh¸c nguån nh©n lùc ë mçi n¬i còng kh¸c, do vËy viÖc chän lùa ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch vµ lo¹i m¸y ph¶i c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph-¬ng. Riªng t¹i §BSCL c¶ hai ph-¬ng ph¸p nµy ®Òu cã -u thÕ vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn nh- nhau. Nªn -u tiªn ph-¬ng ph¸p mét giai ®o¹n ë c¸c vïng ruéng tËp trung lín, vïng míi khai hoang, ë c¸c n«ng tr-êng... Cßn t¹i n¬i ®«ng d©n, ven thÞ nªn chó träng ph-¬ng ph¸p nhiÒu giai ®o¹n. §iÒu quan träng lµ ph¶i cã c¸c m¸y phï hîp nhÊt cho tõng lo¹i ph-¬ng ph¸p trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam. 1..2. Ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nhiÒu giai ®o¹n Ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nµy t¸ch h¼n viÖc c¾t gÆt, ®Ëp (tuèt) t¸ch h¹t vµ lµm s¹ch s¬ bé thµnh c¸c c«ng ®o¹n riªng biÖt. øng víi mçi c«ng ®o¹n cã c«ng cô vµ m¸y c«ng t¸c riªng rÏ, ho¹t ®éng ®éc lËp. Ph-¬ng ph¸p nµy cã thÓ thùc hiÖn kÕt hîp lao ®éng thñ c«ng hoÆc cã thÓ thùc hiÖn b»ng m¸y. ë nh÷ng n-íc cã tr×nh ®é CGH thÊp ph-¬ng ph¸p thu 6
ho¹ch nµy ®-îc ¸p dông lµ chñ yªó. Tuy nhiªn ë nh÷ng n-íc cã tr×nh ®é CGH cao ph-¬ng ph¸p nµy vÉn ®-îc ¸p dông nh-ng víi tØ lÖ thÊp h¬n so víi ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch mét giai ®o¹n. Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nµy lµ ph¶i tiÕn hµnh thu ho¹ch lóa theo nhiÒu c«ng ®o¹n nªn: - TØ lÖ tæn thÊt h¹t qua c¸c c«ng ®o¹n c¾t gÆt, gom, vËn chuyÓn cao; - Tèc ®é thu ho¹ch chËm, thêi vô bÞ kÐo dµi, cµng lµm t¨ng kh¶ n¨ng r¬i rông, mÊt m¸t; - TÝnh chÊt thêi vô c¨ng th¼ng, ®ßi hái nhiÒu nh©n lùc thùc hiÖn c¸c c«ng ®o¹n. ë n-íc ta tõ tr-íc ®Õn nay ¸p dông ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nµy lµ chñ yÕu. VÒ l©u dµi ph-¬ng ph¸p nµy cßn tiÕp tôc tån t¹i, bëi nã cã c¸c -u ®iÓm sau ®©y: - Cã thÓ nhanh chãng n©ng cao tr×nh ®é CGH c¸c kh©u riªng biÖt trong thu ho¹ch mµ vèn ®Çu t- ban ®Çu kh«ng lín. HiÖn nay kh©u ®Ëp vÒ c¬ b¶n ®· ®-îc c¬ giíi ho¸. HÖ thèng m¸y thu ho¹ch cÇn ®-îc trang bÞ thªm c¸c m¸y gÆt. - Mçi m¸y gÆt vµ m¸y ®Ëp chØ thùc hiÖn mét c«ng ®o¹n riªng biÖt, nªn cã kÕt cÊu gän nhÑ, dÔ khu©n v¸c, dÔ léi ®ång vµ thao t¸c trªn ruéng hÑp. ë c¸c tØnh §BSH vµ Trung du, MiÒn nói, ®Æc ®iÓm nµy rÊt quan träng, quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng øng dông m¸y gÆt trong s¶n xuÊt. Cßn ë §BSCL, tuy kh«ng gi÷ vai trß quan träng, song tÝnh c¬ ®éng cña m¸y còng ph¸t huy tèt t¸c dông t¹i c¸c ch©n ruéng nÒn yÕu, lÇy léi, dÔ chuyªn chë di chuyÓn ®Þa bµn... - Cã chi phÝ n¨ng l-îng thÊp h¬n do khi lµm viÖc trªn ®ång kh«ng ph¶i di chuyÓn c¶ bé phËn ®Ëp lóa vµ lµm s¹ch h¹t cång kÒnh. - Kh©u ®Ëp cã nhiÒu thuËn lîi. Lóa sau khi gÆt ®-îc gom ®èng chê m¸y ®Ëp. Th©n c©y trë nªn kh« hÐo, h¹t dÔ rông, s¶n phÈm ®Ëp s¹ch h¬n. M¸y ho¹t ®éng tÜnh t¹i, v× thÕ dÔ n©ng cao chÊt l-îng kh©u ®Ëp vµ lµm s¹ch. 2 . ¦u, nh-îc ®iÓm cña m¸y thu ho¹ch lóa liªn hîp a . ¦u ®iÓm - Trong cïng thêi gian thùc hiÖn nhiÒu c«ng ®o¹n trªn cïng mét lo¹i m¸y. - Ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nµy cho n¨ng suÊt thu ho¹ch cao, thêi gian thu ho¹ch ng¾n vµ chi phÝ thu ho¹ch thÊp h¬n so víi ph-¬ng ph¸p thu ho¹ch nhiÒu giai ®o¹n. - Gi¶m ®-îc l-îng tæn thÊt h¹t trong thu ho¹ch; - Gi¶m ®-îc nhiÒu c«ng lao ®éng. b. Nh-îc ®iÓm - M¸y cã nhiÒu bé phËn lµm viÖc phøc t¹p, do ®ã ®ßi hái tr×nh ®é chÕ t¹o c«ng nghiÖp; - Cã chi phÝ ®Çu t- cao h¬n so víi lo¹i m¸y thu ho¹ch nhiÒu giai ®o¹n; - Yªu cÇu ng-êi vËn hµnh ph¶i ®-îc huÊn luyÖn, cã kiÕn thøc ®Çy ®ñ ®Ó cã thÓ sö dông m¸y hiÖu qu¶ vµ an toµn lao ®éng; 7
- Gi¸ thµnh m¸y cao do ®ã chØ phï hîp víi ®èi t-îng cã kh¶ n¨ng vÒ tµi chÝnh vµ ®èi t-îng cã ®Çu t- diÖn tÝch canh t¸c lín; - M¸y chØ ph¸t huy hiÖu qu¶ tèi ®a khi ®ång ruéng ®· ®-îc c¶i t¹o hoµn chØnh: ®-êng giao th«ng thuËn lîi, hÖ th«ng t-íi tiªu n-íc chñ ®éng, ®ång ruéng cã quy m« l« thöa lín; - Chi phÝ b¶o d-ìng lín. 3. Ph©n lo¹i m¸y liªn hîp thu ho¹ch lóa (LHTHL) 3.1. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc liªn hîp víi nguån ®éng lùc: bao gåm - Lo¹i treo trªn m¸y kÐo: c¸c bé phËn lµm viÖc ®-îc g¾n treo trªn m¸y kÐo. Nguån ®éng lùc ®-îc nhËn tõ trôc thu c«ng suÊt m¸y kÐo. - Lo¹i mãc: Lµ dµn thu ho¹ch liªn hîp ®-îc g¾n trªn khung ®éc lËp, khi sö dông dïng m¸y kÐo ®Ó chuyÓn ra ®ång. Nguån ®éng lùc ®-îc nhËn tõ trôc thu c«ng suÊt m¸y kÐo (hoÆc ®éng c¬ ®éc lËp). - Lo¹i tù hµnh: TÊt c¶ c¸c bé phËn c«ng t¸c vµ nguån ®éng lùc hîp thµnh mét khèi thèng nhÊt, tù ch¹y ra ®ång ®Ó lµm viÖc. 3. 2. Ph©n lo¹i theo h×nh thøc t¸ch h¹t khái b«ng Qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ m¸y thu ho¹ch lóa trªn thÕ giíi cho ®Õn thêi ®iÓm nµy chñ yÕu cã 3 lo¹i m¸y LHTHL ®-îc nghiªn cøu øng dông trong s¶n xuÊt: 1). GÆt ®Ëp liªn hîp (G§LH); 2). GÆt tuèt liªn hîp (GTLH); 3). Tuèt h¹t trùc tiÕp trªn b«ng (TTB). Sù kh¸c nhau cña liªn hîp m¸y phô thuéc chñ yÕu vµo nguyªn lý t¸ch h¹t khái b«ng. Do vËy mçi lo¹i cÇn cã c¸c bé phËn lµm viÖc phèi hîp víi nhau ®Ó cÊu thµnh liªn hîp m¸y LHM. 1). §èi víi lo¹i m¸y G§LH qu¸ tr×nh t¸ch h¹t khái b«ng cã ®Æc tr-ng lµ sö dông bé phËn ®Ëp. Bé phËn ®Ëp nµy cã nhiÒu kiÓu kh¸c nhau nh-ng tùu trung cã 2 nguyªn lý: - Nguyªn lý ®Ëp tiÕp tuyÕn (Tangential); - Nguyªn lý ®Ëp däc trôc (axial); 2). §èi víi lo¹i m¸y GTLH, qu¸ tr×nh t¸ch h¹t khái b«ng ®-îc thùc hiÖn bëi bé phËn tuèt h¹t. Bé phËn tuèt chñ yÕu bao gåm trèng tuèt vµ m¸ng trèng. Trèng tuèt lµ d¹ng trèng kÝn, trªn bÒ mÆt trèng ®-îc g¾n c¸c r¨ng tuèt, bè trÝ theo c¸ch ®Æc tr-ng cña qu¸ tr×nh tuèt; m¸ng trèng th-êng dïng phæ biÕn cã d¹ng l-íi ®an (phæ biÕn trªn c¸c m¸y thu ho¹ch liªn hîp cña NhËt b¶n). 3). §èi víi m¸y liªn hîp thu ho¹ch lóa ¸p dông nguyªn lý tuèt h¹t trùc tiÕp trªn b«ng cã bé phËn ®Æc tr-ng lµ trèng tuèt. Trèng cã chøc n¨ng tuèt h¹t ng-îc tõ d-íi b«ng lóa ®Õn ®Ønh b«ng.Víi nguyªn lý lµm viÖc nh- vËy kh«ng cã bé phËn c¾t gÆt nªn kÝch th-íc còng nh- khèi l-îng liªn hîp m¸y gi¶m ®i ®¸ng kÓ. 4. C¸c lo¹i m¸y LHTHL hiÖn nay trªn thÕ giíi. 8
* Nguyªn lý cÊu t¹o chung cña mét sè lo¹i m¸y ®iÓn h×nh M¸y liªn hîp thu ho¹ch lóa nãi chung vµ m¸y gÆt ®Ëp lóa liªn hîp (G§LH) nãi riªng lµ ph-¬ng tiÖn hiÖn ®¹i ®-îc sö dông trong quy tr×nh s¶n xuÊt. Nã biÓu hiÖn b-íc ph¸t triÓn míi cña nÒn s¶n xuÊt theo h-íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ë n-íc ta. Trong thêi kú “§æi míi”, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ë n-íc ta ®· ®¹t ®-îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng tù hµo. Víi ®µ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-íc, xu thÕ H§H vµ CNH qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, trong ®ã cã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ xu thÕ tÊt yÕu. §· tõ bao ®êi nay ng-êi n«ng d©n ë nhiÒu vïng quª g¾n nghÒ trång lóa ch©n lÊm tay bïn, ®· ®Õn lóc cÇn ph¶i ®-îc trang bÞ c¸c lo¹i m¸y ®Ó c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc, gi¶i phãng søc lao ®éng thñ c«ng nÆng nhäc, trong ®ã kh©u thu ho¹ch lµ kh©u ®ãng vai trß quan träng, do ®ã cÇn ®-îc quan t©m c¶i thiÖn… HiÖn nay thu ho¹ch lóa ®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù, nhiÒu vïng trong c¶ n-íc, ®Æc biÖt lµ ë vïng §BSCL vµo thêi ®iÓm thu ho¹ch rÊt thiÕu nh©n c«ng lao ®éng…do vËy nhu cÇu vÒ m¸y thu ho¹ch lóa rÊt bøc thiÕt. §Õn nay tuy ®· cã nhiÒu m¸y gÆt lóa r¶i hµng, m¸y ®Ëp lóa ®-îc n«ng d©n trang bÞ trong s¶n xuÊt nh-ng c¸c lo¹i n¸y nµy vÉn ch-a ®¸p øng tho¶ ®¸ng vÒ nhu cÇu m¸y trong thu ho¹ch. M¸y G§LH cã nhiÒu -u ®iÓm trong s¶n xuÊt lóa, do vËy ®· ®-îc c¸c c¬ së nghiªn cøu còng nh- t- nh©n ®Çu t- nghiªn cøu ®-a ra c¸c mÉu m¸y. HiÖn t¹i ë §BSCL cã mét sè mÉu m¸y ®· vµ ®ang ®-îc thö nghiÖm, øng dông trong s¶n xuÊt: 1. M¸y gÆt ®Ëp liªn hîp tù hµnh cña Trung Quèc (chµo hµng giíi thiÖu s¶n phÈm qua mét c«ng ty). 2. M¸y gÆt ®Ëp liªn hîp cña ViÖn C¬ ®iÖn N«ng nghiÖp vµ C«ng nghÖ sau thu ho¹ch. 3. M¸y gÆt ®Ëp liªn hîp cña c¸c t- nh©n s¶n xuÊt («ng Bïi H÷u NghÜa - Long An; NguyÔn V¨n Thµnh - Kh¸nh Hoµ; «ng NguyÔn Huy Hoµng - TiÒn Giang… 4. M¸y gÆt ®Ëp liªn hîp cì nhá 3 b¸nh lèp cña C«ng ty TNHH nhµ n-íc mét thµnh viªn chÕ t¹o ®éng c¬ VINAPRO; ë PhÝa B¾c cã c¸c mÉu m¸y liªn hîp thu ho¹ch lóa cì nhá di ®éng b»ng b¸nh lèp do C«ng ty C¬ khÝ Nam Hång vµ C«ng ty TNHH nhµ n-íc mét thµnh viªn m¸y kÐo vµ m¸y n«ng nghiÖp Hµ T©y s¶n xuÊt. ViÖc sö dông m¸y G§LH trong thu ho¹ch lóa lµ xu thÕ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §Ó ®¸p øng nhu cÇu sö dông m¸y gÆt ®Ëp c¸c c¬ së nghiªn cøu vµ chÕ t¹o trong n-íc ®· vµ ®ang tiÕp tôc nghiªn cøu c¶i tiÕn mÉu m¸y G§LH cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn thu ho¹ch. 3.1. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y G§LH M¸y G§LH lµ m¸y thu ho¹ch theo ph-¬ng ph¸p mét giai ®o¹n, trong cïng thêi gian liªn hîp m¸y thùc hiÖn c¸c c«ng ®o¹n: c¾t gÆt, chuyÓn t¶i c©y, ®Ëp t¸ch h¹t, lµm s¹ch s¬ bé, gom chøa h¹t vµo thïng. Tæng hao hôt h¹t cña c¸c kh©u trong liªn hîp th-êng 9
kh«ng v-ît qu¸ 2%. Do ®iÒu kiÖn thu ho¹ch trªn ®ång ruéng ë n-íc ta cã sù kh¸c biÖt so víi c¸c n-íc trªn thÕ giíi, do vËy c¸c m¸y G§LH hiÖn nay kh«ng trang bÞ thïng chøa lín, thãc sau khi ®Ëp, lµm s¹ch s¬ bé ®-îc thu gom ®ãng vµo bao. Mét sè mÉu m¸y G§LH ®ang sö dông hiÖn nay ë §BSCL, tuy cã kÕt cÊu vµ kiÓu d¸ng kh¸c nhau song nh×n chung c¸c c«ng ®o¹n thùc hiÖn cña chóng c¬ b¶n lµ gièng nhau (h×nh 4.1): C¾t vµ gom ChuyÓn c©y ®Õn bé §Ëp t¸ch h¹t Lµm s¹ch c©y lóa phËn ®Ëp khái b«ng thãc s¬ bé §ãng thãc Thu gom h¹t vµo bao vµo thïng H×nh 3.1. S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc - c¸c c«ng ®o¹n thùc hiÖn trªn m¸y G§LH a) Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y G§LH dïng guång g¹t: Khi m¸y ®i vµo th¶m lóa, mòi rÏ ph©n ®Þnh d¶i lóa cÇn c¾t víi phÇn cßn l¹i. Guång g¹t cã nhiÖm vô n©ng, v¬ g¹t c©y lóa vÒ phÝa sau hç trî ®Ó dao c¾t th©n c©y lóa, tiÕp sau ®ã g¹t c©y lóa vµo trôc vÝt. Trôc vÝt gom dån lóa vµo cöa b¨ng t¶i nghiªng. B¨ng t¶i tiÕp nhËn cuèn lóa ®Òu ®Æn cÊp cho bé phËn ®Ëp. Qu¸ tr×nh ®Ëp t¸ch h¹t x¶y ra trong buång ®Ëp, h¹t ®-îc t¸ch ra cïng t¹p chÊt lät qua m¸ng trèng r¬i xuèng m¸ng høng vµ sµng ®éng. Khi r¬i xuèng chóng chÞu t¸c ®éng cña luång khÝ thæi do qu¹t t¹o ra, thæi c¸c t¹p chÊt nhÑ bay ra phÝa sau cßn h¹t nÆng h¬n r¬i xuèng m¸ng høng dån vÒ trôc vÝt ngang, tiÕp theo h¹t ®-îc chuyÓn lªn thïng chøa nhê vÝt t¶i ®øng hoÆc gÇu t¶i. Tõ thïng chøa t¹m thêi, h¹t ®-îc ®ãng vµo bao do c«ng nh©n thao t¸c. L-îng thãc giÐ ë cuèi sµng ®-îc thu gom vµ chuyÓn lªn trèng ®Ó ®Ëp l¹i. C«ng ®o¹n vËn chuyÓn thãc s¹ch vµ giÐ tuú thuéc tõng lo¹i m¸y, cã thÓ sö dông vÝt t¶i, gÇu t¶i hoÆc dïng qu¹t thæi. b) Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y G§LH dïng ®Üa h×nh sao: Khi m¸y di chuyÓn tiÕn vµo th¶m lóa, c¸c mòi rÏ ph©n ®Þnh ra c¸c d¶i lóa cã chiÒu réng b»ng nhau. C¸c c©y lóa cña d¶i bÞ dån vµo kho¶ng kh«ng gian gi÷a 2 mòi rÏ. T¹i ®©y c©y lóa ®-îc c¸nh sao v¬ gom, dung n¹p vµo kh«ng gian gi÷a c¸c c¸nh sao ®Ó chuyÓn ®Õn b¨ng chuyÒn ngang. Phèi hîp lµm viÖc víi qu¸ tr×nh v¬ gom c©y cña ®Üa sao, dao c¾t 3 thùc hiÖn c«ng viÖc c¾t gèc c©y lóa. Sau khi c¾t gèc, c©y lóa ®-îc dån vÒ tÊm tùa phÝa sau, nhê xÝch t¶i (®ai dÑt) trªn vµ d-íi cã g¾n vÊu g¹t chuyÓn sang ngang. §Ó c©y lóa di chuyÓn trong tr¹ng th¸i ®øng sang ngang, c¸c lß xo cã t¸c dông Ðp gi÷ c©y, bæ sung c©n b»ng c¸c thµnh phÇn lùc, gi÷ cho c©y th¼ng ®øng trong qu¸ tr×nh di chuyÓn. Dßng c©y lóa ®-îc xÝch chuyÓn t¶i kÐo d¾t däc theo v¸ch tùa vµ chuyÓn sang ngang ®Õn cöa tiÕp nhËn cña xÝch chuyÓn t¶i c©y nghiªng. XÝch chuyÓn t¶i c©y nghiªng tiÕp nhËn khèi lóa tõ b¨ng chuyÒn ngang vÉn duy tr× c©y ë tr¹ng th¸i ®øng vµ chuyÓn vµo cöa cung cÊp cña bé phËn ®Ëp däc trôc. Qu¸ tr×nh ®Ëp t¸ch h¹t vµ ph©n lý, lµm s¹ch, gom thãc vµ ®ãng bao diÔn ra t-¬ng tù nh- lo¹i m¸y ®Ëp kh¸c. 10
HiÖn nay c¸c m¸y G§LH ®-îc nghiªn cøu thiÕt kÕ ë n-íc ta ®Òu sö dông bé phËn ®Ëp t¸ch h¹t ph©n ly däc trôc, do vËy kh«ng cÇn ®Õn bé phËn rò r¬m. Sö dông bé phËn ®Ëp nµy gi¶m ®-îc rÊt nhiÒu khèi l-îng vµ kÝch th-íc m¸y, chÊt l-îng ®Ëp t¸ch h¹t vµ ph©n ly tèt. 3.2. CÊu t¹o cña m¸y G§LH Liªn hîp thu ho¹ch lóa cã cÊu t¹o bao gåm c¸c bé phËn chÝnh sau: - Bé phËn c¾t gÆt, thu gom c©y; - Bé phËn chuyÓn t¶i lóa; - Bé phËn ®Ëp t¸ch h¹t; - Bé phËn lµm s¹ch h¹t ; - Bé phËn thu gom h¹t vµ ®ãng bao; - HÖ thèng truyÒn ®éng cña liªn hîp m¸y; - HÖ thèng ®iÒu khiÓn m¸y vµ c¸c c¬ cÊu ®iÒu chØnh ; - HÖ thèng di ®éng; - §éng lùc vµ hÖ thèng ®iÖn trªn liªn hîp m¸y. 3.2.1. Bé phËn c¾t gÆt, thu gom c©y Bé phËn c¾t gÆt cã chøc n¨ng v¬ gom, c¾t vµ chuyÓn lóa cung cÊp cho bé phËn ®Ëp. Tuú theo viÖc lùa chän nguyªn lý lµm viÖc cña tõng lo¹i m¸y G§LH, bé phËn c¾t gÆt ®-îc sö dông trªn m¸y G§LH cã cÊu t¹o kh¸c nhau. HiÖn nay ë §BSCL cã 2 kiÒu m¸y G§LH sö dông bé phËn c¾t thu gom c©y kh¸c lµ:  Bé phËn c¾t, thu gom c©y sö dông guång g¹t  Bé phËn c¾t, thu gom c©y sö dông ®Üa g¹t lóa ®Üa h×nh sao. 3.2.1.1. Bé phËn c¾t, thu gom c©y sö dông guång g¹t Guång g¹t ®-îc øng dông réng r¶i tõ tr-íc ®Õn nay trªn c¸c m¸y gÆt lóa r¶i hµng vµ trªn c¸c m¸y gÆt ®Ëp liªn hîp. Nh-îc ®iÓm cña nã lµ cã kÝch th-íc cång kÒnh, khèi l-îng lín do vËy bÞ h¹n chÕ lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn ruéng trång lóa cã nÒn ®Êt yÕu. C¸c m¸y G§LH sö guång g¹t cã -u ®iÓm lµ thu gom ®-îc c¸c lo¹i lóa cã tr¹ng th¸i kh¸c nhau trong thêi vô thu ho¹ch. Bé phËn c¾t, thu gom c©y sö dông guång g¹t bao gåm c¸c bé phËn chÝnh sau: Guång g¹t, dao c¾t vµ truyÒn ®éng dao c¾t, trôc vÝt gom lóa. 1). Guång g¹t: Guång g¹t cã nhiÖm vô g¹t lóa vµo cho bé phËn c¾t. Nã gåm cã 48 c¸nh g¹t, trªn cã g¾n c¸c tay v¬. C¸nh g¹t quay ®Òu xung quanh trôc cña guång víi vËn tèc gãc , ®ång thêi tÞnh tiÕn theo m¸y víi vËn tèc Vm. §Ó cã thÓ lµm nhiÖm vô g¹t lóa ë vïng lµm viÖc vËn tèc g¹t ph¶i cã chiÒu h-íng ra sau. Muèn thÕ quü ®¹o chuyÓn ®éng c¸nh g¹t ph¶i cã d¹ng ®-êng Tr«kh«it. Chøc n¨ng cña guång g¹t cã hiÖu qu¶ hay kh«ng, tr-íc hÕt phô thuéc vµo chÕ ®é ®éng häc cña nã. §-êng Tr«kh«it cã d¹ng phô thuéc vµo R Vg tØ sè vËn tèc:    ; (3.1) Vm Vm trong ®ã : R - b¸n kÝnh guång g¹t ; 11
Vg- vËn tèc dµi cña guång g¹t; Vm- vËn tèc di chuyÓn cña m¸y. KÕt qu¶ thùc nghiÖm giíi h¹n tØ sè : 1,5
§èi víi ho¹t ®éng cña guång g¹t, ®Ó gi¶m sù t¸c ®éng vµo c©y lóa g©y rông h¹t ng-êi ta sö dông c¬ cÊu sai t©m. 2).Trôc vÝt Trôc vÝt ®-îc sö dông ®Ó gom, vËn chuyÓn khèi lóa ®· c¾t ®Õn bé phËn lµm viÖc tiÕp theo cña liªn hîp lµ b¨ng chuyÒn lóa nghiªng. Trôc vÝt gom lóa cã cÊu t¹o gåm hai phÇn lµm viÖc chÝnh lµ vÝt gom vµ ngãn v¬. Khi vÝt lµm viÖc, c¸c c¸nh vÝt dån c©y lóa ®· c¾t vµo vïng lµm viÖc cña c¸c ngãn v¬, t¹i ®ã c¸c ngãn v¬ cã chuyÓn ®éng ®Æc biÖt v¬ g¹t c©y lóa chuyÓn ®Õn cung cÊp cho b¨ng chuyÒn nghiªng. Trôc vÝt cã c¸c th«ng sè quan träng lµ ®-êng kÝnh vÝt, b-íc vÝt vµ vßng quay. Tuú theo n¨ng suÊt m¸y trôc vÝt cã c¸c kÝch th-íc nh- sau: - §-êng kÝnh trong DT =220300 mm; - §-êng kÝnh ngoµi Dn =350500 mm; - Vßng quay tõ 170280 vßng/phót. ChuyÓn ®éng ®Æc biÖt cña tay v¬ ®-îc thùc hiÖn nhê c¬ cÊu trôc khuûu. Trôc vÝt cã thÓ ®iÒu chØnh ®-îc ®Ó g©n xo¾n vÝt cã kho¶ng c¸ch víi bµn gÆt tõ 10- 15mm, cßn tay v¬ cã thÓ ®iÒu chØnh ®Ó cã kho¶ng c¸ch tíi bµn gÆt lµ 6mm. 1 2 3 4 5 6 Hinh 3.5. CÊu t¹o cña trôc vÝt gom c©y 1- B¸nh ®ai truyÒn ®éng; 2- C¸nh vÝt; 3- Th©n vÝt; 4- C¬ cÊu trôc khuûu; 5- Ngãn v¬; 6- Gèi ®ì vµ c¬ cÊu ®iÒu chØnh ngãn v¬. 3). Dao c¾t PhÇn lín bé phËn c¾t ®-îc sö dông trªn m¸y gÆt lóa vµ m¸y gÆt ®Ëp liªn hîp lµ dao c¾t c¾t kiÓu t«ng ®¬ (h×nh 3.6). Dao c¾t kiÓu t«ng ®¬ lµ dao c¾t lµm viÖc theo nguyªn lý 13
c¾t cã tùa nhê chuyÓn ®éng qua l¹i gi÷a l-ìi dao ®éng vµ dao cè ®Þnh. C¸c l-ìi dao ®éng ®-îc g¾n trªn thanh dao (b»ng ®inh t¸n) t¹o thµnh b¨ng dao. Bé phËn c¾t cã cÊu t¹o bao gåm c¸c chi tiÕt chÝnh sau (h×nh 3.6): 1- Mỏ qu¹; 2- l-ìi dao cè ®Þnh; 3- Gi¸ ®ì ; 4-Thanh dao; 5, 22- TÊm ®Ì l-ìi dao; 6- tÊm c¨n chØnh khe hë dao; 7,9-TÊm tùa dÉn thanh dao; 8, 26- L-ìi dao cè ®Þnh g¾n trªn má qu¹; 10- Trôc truyÒn ®éng b¨ng dao; 11- Trôc dÉn ®éng; 12; Th©n c¬ cÊu truyÒn ®éng; 13- Chèt; 15 vµnh dÉn… ChuyÓn ®éng qua l¹i cña thanh truyÒn ®-îc thùc hiÖn nhê c¬ cÊu biªn–tay quay. C¬ cÊu biªn – tay quay cã nhiÒu d¹ng, phô thuéc vµo c¸ch bè trÝ c¬ cÊu trªn m¸y hoÆc c¸ch thøc dÉn ®éng. Trªn h×nh h×nh 3.6 giíi thiÖu mét trong c¸c lo¹i bé phËn c¾t gÆt ®-îc sö dông trªn m¸y G§LH. Chóng ta sÏ gÆp l¹i dao c¾t trong phÇn giíi thiÖu sau ®èi víi bé phËn c¾t thu gom c©y sö dông ®Üa g¹t h×nh sao. 3.2.1.2. Bé phËn c¾t thu gom c©y sö dông ®Üa g¹t h×nh sao Bé phËn c¾t gÆt sö dông ®Üa g¹t h×nh sao lµ bé phËn cã kÕt cÊu gän nhÑ, cÊu t¹o ®¬n gi¶n h¬n so víi c¸c nguyªn lý kh¸c. Bé phËn nµy ®· ®-îc øng dông trªn c¸c m¸y gÆt vµ G§LH. N¨m 1974 Gi¸o s- Maji thuéc ViÖn hµn l©m khoa häc CGH N«ng nghiÖp Trung quèc ®· nghiªn cøu mét nguyªn lý míi, ®-îc gäi lµ ®Üa g¹t h×nh sao bÞ ®éng. §Üa g¹t cã d¹ng h×nh sao l¾p phÝa tr-íc dao c¾t vµ ®ai dÑt chuyÒn ngang. Sè l-îng nhiÒu hay Ýt tuú theo bÒ réng lµm viÖc cña m¸y. Khi ®ai dÑt ngang chuyÓn ®éng, mÊu g¹t g¾n trªn ®ai va ®Ëp vµo c¸c c¸nh h×nh sao, lµm cho ®Üa quay theo. Nh- vËy ®Üa h×nh sao võa g¹t lóa vµo ®Ó dao c¾t, võa hç trî cho viÖc chuyÓn t¶i lóa sang ngang ë tr¹ng th¸i ®øng c©y. Nguyªn lý nµy võa kh¾c phôc ®-îc t×nh tr¹ng ®· nãi ë trªn, võa cã thÓ t¨ng tèc ®é di ®éng, l¹i cã H×nh 3.6 Bé phËn c¾t thÓ t¨ng bÒ réng lµm viÖc cña m¸y, kÕt cÊu m¸y trë nªn gän nhÑ h¬n, rÊt thuËn lîi cho viÖc liªn hîp g¾n, treo trªn c¸c m¸y kÐo hai b¸nh hoÆc bèn b¸nh cì nhá. Tån t¹i chÝnh 14
hiÖn nay cña lo¹i h×nh bé phËn gÆt nµy lµ kh«ng gÆt ®-îc lóa ®æ r¹p. Lóa thÊp c©y d-íi 40 cm hoÆc cao qu¸ 120 cm còng g©y khã kh¨n cho viÖc c¾t gÆt cña bé phËn nµy. Nhê cã nh÷ng -u ®iÓm næi bËt, ®Üa g¹t h×nh sao ®· ®-îc ViÖn nghiªn cøu lóa Quèc tÕ IRRI øng dông ®Ó thiÕt kÕ chÕ t¹o c¸c lo¹i m¸y gÆt lóa RE- 1.0, RE-1.6 vµ phæ biÕn réng ra c¸c n-íc trong khu vùc §«ng Nam A' vµ c¸c n-íc Nam A'. ¸p dông nguyªn lý nµy NhËt b¶n vµ Hµn quèc ®· thiÕt kÕ chÕ t¹o lo¹i m¸y gÆt r¶i hµng KUBOTA AR-120, AMI-1.2 cã chiÒu réng lµm viÖc 1,2 m, cã chÊt l-îng vµ tÝnh n¨ng kü thuËt cao. HÇu hÕt c¸c n-íc trång lóa n-íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ nh- Th¸i lan, Philipin..., c¸c n-íc Nam ¸ nh- Ên ®é, Pakistan...®Òu nghiªn cøu thiÕt kÕ øng dông trong s¶n xuÊt lo¹i m¸y gÆt nµy víi c¸c d¹ng g¾n trªn khung m¸y kÐo tay c«ng suÊt tõ 6  12 hp, m¸y kÐo bèn b¸nh hoÆc ë d¹ng chuyªn dông (H×nh 3.7). Bé phËn gÆt gÆt ¸p dông nguyªn lý ®Üa v¬ g¹t lóa h×nh sao lµ lo¹i m¸y gÆt ra ®êi sau cã nhiÒu -u ®iÓm so víi c¸c lo¹i m¸y gÆt tr-íc ®ã: Cã kÕt cÊu c¸c bé phËn c«ng t¸c ®¬n gi¶n; kÝch th-íc gän nhÑ; dÔ t¨ng chiÒu réng lµm viÖc nªn t¨ng ®-îc n¨ng suÊt m¸y; dÔ liªn hîp víi c¸c nguån ®éng lùc nh- m¸y kÐo hai b¸nh hoÆc bèn b¸nh cã c«ng suÊt ®Õn 25 hp, phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Êt trång lóa n-íc. Do cã nhiÒu -u ®iÓm nªn lo¹i m¸y gÆt nµy ®· ®-îc øng dông ë nhiÒu n-íc trång lóa n-íc trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Ch©u ¸. C¸c ®¨ng hoÆc truyÒn trung gian C¬ cÊu treo liªn kÕt víi khung mays 6 H×nh 3.8. Bé phËn gÆt sö dông ®Üa h×nh sao 15
¸p dông nguyªn lý ®Üa g¹t h×nh sao, mét sè c¬ së chÕ t¹o ë §BSCL ®· s¸ng t¹o, sö dông bé phËn nµy trªn c¸c m¸y G§LH nh- c¬ së: Bïi H÷u NghÜa (Long An), NguyÔn §øc Hoµng (An Giang), NguyÔn V¨n C¹nh (An Giang), NguyÔn B¶o Thñ (Long An), NguyÔn V¨n Xu©n (ThÞ x· Cam Ranh Kh¸nh Hoµ)… C¸c mÉu m¸y do c¸c c¬ së chÕ t¹o tuy cã kÕt cÊu kh¸c nhau, song vÒ c¬ b¶n ®Òu cã cïng chung nguyªn lý lµm viÖc. Bé phËn c¾t gÆt cã cÊu t¹o bao gåm c¸c côm chi tiÕt sau (h×nh 3.8): Mòi rÏ 1; ®Üa sao 2; b¨ng dao c¾t 3; xÝch chuyÓn t¶i lóa trªn, d-íi 4; hép sè 5; khung m¸y 6. Ngoµi ra cßn cã thªm c¸c bé phËn hç trî nh-ng rÊt cÇn thiÕt kh¸c nh- c¸c lß so Ðp c©y lóa; c¸c tÊm tùa c©y, thanh dÉn h-íng... Sù kh¸c nhau ë bé phËn nµy trªn m¸y G§LH cña c¸c c¬ së chÕ t¹o lµ sö dông xÝch chuyÓn lóa ngang, hoÆc dïng ®ai dÑt cã g¾n mÊu g¹t vµ kÕt cÊu cña ®Üa sao. 1/. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y: Khi m¸y di chuyÓn tiÕn vµo th¶m lóa, c¸c mòi rÏ ph©n ®Þnh ra c¸c d¶i lóa cã chiÒu réng b»ng nhau. C¸c c©y lóa cña d¶i bÞ dån vµo kho¶ng kh«ng gian gi÷a 2 mòi rÏ. T¹i ®©y c©y lóa ®-îc c¸nh sao v¬ gom, dung n¹p vµo kh«ng gian gi÷a c¸c c¸nh sao ®Ó chuyÓn ®Õn b¨ng chuyÒn ngang (xÝch chuyÒn ngang). Phèi hîp lµm viÖc víi qu¸ tr×nh v¬ gom c©y cña ®Üa sao, dao c¾t 3 thùc hiÖn c«ng viÖc c¾t gèc c©y lóa. Sau khi c¾t gèc, c©y lóa ®-îc dån vÒ tÊm tùa phÝa sau, nhê xÝch t¶i (®ai dÑt) trªn vµ d-íi cã g¾n vÊu g¹t chuyÓn sang ngang. §Ó c©y lóa di chuyÓn trong tr¹ng th¸i ®øng sang ngang, c¸c lß xo cã t¸c dông Ðp gi÷ c©y, bæ sung c©n b»ng c¸c thµnh phÇn lùc, gi÷ cho c©y th¼ng ®øng trong qu¸ tr×nh di chuyÓn. Dßng c©y lóa ®-îc xÝch chuyÓn t¶i kÐo d¾t däc theo v¸ch tùa vµ cuèi cïng ®Èy c©y lóa ng¶ r¶i trªn ®ång mét c¸ch liªn tôc, ®Òu ®Æn t¹o thµnh mét d¶i lóa th¼ng gãc víi chiÒu tiÕn cña m¸y, hoµn thµnh qu¸ tr×nh c¾t gÆt vµ chuyÓn c©y sang ngang. TruyÒn ®éng cho bé phËn gÆt cã thÓ ®-îc nhËn th«ng qua truyÒn ®éng trung gian - c¸c ®¨ng - hép sè b¸nh r¨ng c«n ... Tõ ®©y ®éng lùc ®-îc truyÒn dÉn ®Õn biªn tay quay cña dao c¾t, xÝch chuyÓn t¶i ngang trªn vµ d-íi. Khi xÝch chuyÓn t¶i lµm viÖc, c¸c vÊu g¹t g¾n trªn xÝch ®ång thêi lµm 2 nhiÖm vô chuyÓn t¶i c©y lóa sang ngang vµ truyÒn chuyÓn ®éng cho ®Üa sao quay b»ng t¸c ®éng do va ®Ëp. C¸c bé phËn gÆt ¸p dông ®Üa g¹t h×nh sao cã cïng nguyªn lý, c¸c bé phËn lµm viÖc cã cïng chøc n¨ng, nªn viÖc tr×nh bµy giíi thiÖu c¸c bé phËn lµm viÖc d-íi ®©y mang tÝnh chÊt c¬ b¶n. 2/. CÊu t¹o vµ mét sè th«ng sè cña c¸c bé phËn gÆt 1) Mòi rÏ lóa: Cã kÕt cÊu d¹ng h×nh nªm ph¼ng, th«ng th-êng ®-îc chÕ t¹o b»ng thÐp tÊm cã t¹o g©n ®Ó t¨ng cøng. Mòi rÏ cã c¸c th«ng sè kü thuËt sau: 1 vµ 2 – Gãc ë ®Ønh mòi rÏ; L - ChiÒu dµi mòi rÏ; R vµ r- b¸n kÝnh l-în c¹nh bªn mòi rÏ. 16
2). §Üa h×nh sao: lµ bé phËn lµm viÖc ®Æc tr-ng cña m¸y gÆt. ChuyÓn ®éng quay cña ®Üa r R lµ bÞ ®éng do va ®Ëp cña vÊu g¹t xÝch (®ai dÑt g¾n vÊu g¹t) chuyÓn t¶i lªn c¸nh sao. Do ®Æc ®iÓm chuyÓn ®éng cña ®Üa sao nh- vËy nªn: - §Üa th-êng ®-îc chÕ t¹o b»ng vËt liÖu nhÑ L lµ nhùa PVC hoÆc b»ng nh«m. Mét sè c¬ së 2 chÕ t¹o c¸nh sao b»ng thÐp trßn hµn ghÐp l¹i. 1 - §Üa sao cã sè c¸nh z = 68; - B-íc c¸nh sao Ss phï hîp víi b-íc cña xÝch chuyÓn t¶i lóa; B-íc cña c¸nh sao cã ®é dµi tÝnh theo c«ng thøc: H×nh 3.9. C¸c th«ng sè vÒ mòi rÏ  360 0 180 0 S s  2 R sin  2 R sin  2 R sin 2 2z z , (3.4) trong ®ã: R - b¸n kÝnh ®Ønh c¸nh sao; z - sè c¸nh trªn ®Üa sao. - §-êng cong c¸nh sao cã d¹ng ®-êng cong Logarit    0etg (   s s s0 ) (3.5) Ss    0etg (   s s s0 ) m R H×nh 3.10. C¸c th«ng sè vÒ ®Üa h×nh sao Trong ®ã 0,s0 lµ b¸n kÝnh ban ®Çu vµ gãc ban ®Çu so víi trôc to¹ ®é; 17
s,s lµ b¸n kÝnh vµ gãc cña ®iÓm tiÕp theo so víi trôc to¹ ®é. Gãc ®Æt nghiªng cña ®Üa sao so víi mÆt ph¼ng n»m ngang (mÆt ®ång) m Vm cos  m  Sao cho Vs , (3.6) trong ®ã: Vs- VËn tèc trung b×nh cña ®Üa sao, m/s; Vm- VËn tèc di chuyÓn cña m¸y gÆt, m/s. HÖ sè ®éng häc cña ®Üa sao: =Vs/Vm th-êng chän trong ph¹m vi =1,3 1,5 lµ hîp lý. 1 2 3 4 5 3) Dao c¾t Bé phËn c¾t ®-îc sö dông trong c¸c m¸y gÆt phæ biÕn hiÖn nay lµ 0,05 0,3 kiÓu t«ng ®¬, bao gåm c¸c bé phËn lµm viÖc ®-îc m« t¶ trªn h×nh 3.11a vµ 3.11b. Hai chi tiÕt quan träng nhÊt 7 6 cña bé phËn c¾t lµ thanh dao ®éng H×nh 3.11a. CÊu t¹o b¨ng dao(c¸c c«ng ty chÕ gåm cã nhiÒu l-ìi c¾t ®-îc g¾n trªn t¹o) thanh dao 1-L-ìi dao ®éng, 2- TÊm ®Ì dao, 3- TÊm ®iÒu chØnh, 4- TÊm tr-ît, 5- Gi¸ ®ì, 6- Thanh dao, 7- Dao cè ®Þnh (tÊm kª) 1 2 3 4 5 6 7 8 H×nh 3.11b CÊu t¹o b¨ng dao (c¬ së t- nh©n chÕ t¹o) 1- L-âi dao ®éng, 2-L-ìi dao cè ®Þnh (tÊm kª), 3- Má qu¹, 4- TÊm ®Ì dao (tÊm Ðp), 5- Thanh dao, 6- Thanh tr-ît, 7- TÊm ®iÒu chØnh, 8- Gi¸ ®ì. a-a 1 2 a 3 4 5 H×nh 3.12: 1- L-ìi dao, 2- Thanh 5 dao, 3- §inh t¸n, 4- Thanh a truyÒn ®éng, 5- Chèt quay. Sè l-îng l-ìi dao cña m¸y quyÕt ®Þnh bëi bÒ réng lµm viÖc vµ lo¹i b-íc dao lùa chän khi thiÕt kÕ. Thanh dao chuyÓn ®éng qua l¹i nhê c¬ cÊu biªn-tay quay hay chèt qua lÖch t©m. 18
L-ìi dao ®-îc chÕ t¹o b»ng thÐp c¸c bon hoÆc thÐp hîp kim cã ®é dµy 2,53mm. L-ìi c¾t cã h×nh d¹ng nh- trªn h×nh 3.13, cã hai c¹nh bªn ®-îc mµi v¸t vµ c¾t trÊu ®Ó t¨ng kh¶ c¾t cña dao. Sau khi gia c«ng c¾t trÊu vµ t«i, hai bÒ mÆt trªn vµ d-íi cña l-ìi c¾t ph¶i ®-îc mµi ph¼ng vµ song song nhau b»ng m¸y mµi ph¼ng. C¸c l-ìi dao ph¶i cã cïng ®é dµy víi dung sai cho phÐp. Khi l-ìi c¾t bÞ mßn, c¹nh luìi c¾t cÇn ®-îc mµi l¹i ®Ó ®¶m b¶o ®é s¾c. Gãc nghiªng cña c¹nh s¾c víi h-íng chuyÓn ®éng cña nã cã t¸c dông lín. Gãc b nghiªng nµy nhá lùc c¶n c¾t sÏ lín. T¨ng gãc nghiªng nµy, lùc c¶n c¾t sÏ gi¶m. Nh-ng t¨ng gãc nghiªng ®Õn mét gi¸ trÞ  nµo ®ã c©y sÏ b¾t ®Çu tr-ît khái chç c¾t.  NÕu c¹nh s¾c tr¬n th× c©y sÏ tr-ît víi gãc h1 nghiªng lín h¬n 300. NÕu c¹nh s¾c cã c¾t 1 e trÊu kh¶ n¨ng gi÷ c©y tèt h¬n vµ sÏ tr-ît khi gãc nghiªng lín h¬n 500.ươ h t §Ó c©y khái tr-ît, ta cÇn cã ®iÒu kiÖn sau (chiÕu c¸c lùc lªn trôc OX h×nh 1.7): N 2 sin   F2 cos  F1  F1  0 , (3.7) Qua mét sè biÕn ®æi ta thu ®-îc: tg  tg (1   2 ) ;   1   2 ;        1   2   , trong ®ã 1, 2 lµ gãc ma s¸t gi÷a c©y víi l-ìi dao vµ tÊm kª. X Gãc  cã gi¸ trÞ lµ 3040 ®èi víi m¸y X gÆt vµ  = 1030 ®èi víi m¸y gÆt ®Ëp liªn hîp. KÝch th-íc cña l-ìi dao ®-îc quy ®Þnh   Y trong b¶ng d-íi ®©y. N2 Khi   500 th× cã hiÖn t-îng tr-ît c©y khi N1  c¾t. §Ó tr¸nh hiÖn t-îng nµy nªn chän gãc 
M¸y gÆt ®Ëp (lo¹i S=t=t0) 76,2 54 21 16 29 Gãc mµi c¹nh s¾c cã gãc ®é =160 190 ®é dµy l-ìi dao e=2mm. L-ìi cè ®Þnh (tÊm kª c¾t) ®-îc chÕ t¹o b»ng thÐp c¸c bon hoÆc thÐp hîp kim cã chiÒu dµy 23 mm, cã d¹ng h×nh thang c©n (theo tiªu chuÈn cña NhËt, b-íc dao 50 mm), hai c¹nh 15-200 bªn ®-îc mµi v¸t (h×nh 3.15.a). §èi víi c¸c lo¹i m¸y gÆt do c¸c c¬ së t- nh©n chÕ t¹o, l-ìi cè ®Þnh th-êng cã d¹ng h×nh ch÷ nhËt, gÇn ®©y cã c¬ së chÕ t¹o cã d¹ng nh- h×nh 3.15b, phÇn ®Çu cã t¸c dông rÏ lóa vµo vïng c¾t 20 3 hai bªn. H×nh 3.15b Dao cè ®Þnh (tÊm kª) 20