Giáo trình Hàn tiếp xúc (Nghề: Hàn) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

Chia sẻ: Calliope09 Calliope09 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:33

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Hàn tiếp xúc với mục tiêu nhằm giúp các bạn làm việc trong các cơ sở sản xuất cơ khí; Mô tả đúng cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại thiết bị, dụng cụ hàn tiếp xúc; Vận hành sử dụng các loại dụng cụ, thiết bị hàn tiếp xúc thành thạo. Chuẩn bị phôi hàn đúng kích thước bản vẽ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật Tính chế độ hàn phù hợp với chiều dày, tính chất vật liệu và kiểu liên kết hàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Hàn tiếp xúc (Nghề: Hàn) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

BỘ NÔNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ CƠ GIỚI NINH BÌNH GIÁO TRÌNH Mô đun: HÀN TIẾP XÚC Mã số: MĐ 22 NGHỀ: HÀN Trình độ: CAO ĐẲNG NGHỀ Ninh bình, năm 2018 0
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 1
LỜI GIỚI THIỆU Trong những năm gần đây, với nhu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá dạy nghề đã có những bước tiến nhằm thay đổi chất lượng dạy và học, để thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp đáp ứng nhu cầu xã hội. Cùng với sự phát triển của khoa học công nghệ trên thế giới, lĩnh vực cơ khí chế tạo nói chung và ngành Hàn ở Việt Nam nói riêng đã có những bước phát triển đáng kể. Chương trình khung quốc gia nghề hàn đã được xây dựng trên cơ sở phân tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các môđun. Để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc biên soạn giáo trình kỹ thuật theo các môđun đào tạo nghề là cấp thiết hiện nay. Mô đun 22: Hàn tiếp xúc là mô đun đào tạo nghề được biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Trong quá trình thực hiện, nhóm biên soạn đã tham khảo nhiều tài liệu công nghệ hàn trong và ngoài nước, kết hợp với kinh nghiệm trong thực tế sản xuất. Mặc dầu đã có nhiều cố gắng, nhưng không tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Ninh Bình, năm 2012 Tham biên soạn 1.Chủ biên: Nguyễn Doãn Toàn 2. Trần Tuấn Anh 3. Nguyễn Trung Hiếu 2
MỤC LỤC ĐỀ MỤC TRANG I. Lời giới thiệu 1 II. Mục lục 2 Vị trí, ý nghĩa, vai trò của mô đun 3 Mục tiêu của mô đun 3 Nội dung mô đun 3 Yêu cầu đánh giá hoàn thành mô đun 4 III. Nội dung mô đun 5 Bài 1:Vận hành, sử dụng máy hàn tiếp xúc giáp mối 7 Bài 2: Hàn tiếp xúc giáp mối 11 Bài 3: Vận hành sử dụng máy hàn tiếp xúc điểm 19 Bài 4: Hàn tiếp xúc điểm 24 Bài 5: Vận hành, sử dụng máy hàn tiếp xúc đường 28 Bài 6: Hàn tiếp xúc đường 31 Kiểm tra mô đun Tài liệu tham khảo 3
MÔ ĐUN HÀN TIẾP XÚC Mã số: MĐ31 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun: - Vị trí: Là môn đun được bố trí cho người học sau khi đã học xong các môn học chung theo quy định của Bộ LĐTB-XH và học xong các môn học chuyên môn nghề từ MH07 đến MĐ18. - Ý nghĩa, vai trò mô đun: Là mô đun có vai trò quan trọng, người học được trang bị những kiến thức, kỹ năng hàn kim loại bằng phương pháp Hàn tiếp xúc để phục vụ sán xuất chế tạo các kết cấu quan trọng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: Chế tạo ô tô, xe máy, bồn bể, sản xuất các chi tiết máy... II. MỤC TIÊU CỦA MÔ ĐUN: Học xong mô-đun này người học có khả năng: - Làm việc trong các cơ sở sản xuất cơ khí - Mô tả đúng cấu tạo và nguyên lý làm việc của các loại thiết bị, dụng cụ hàn tiếp xúc - Vận hành sử dụng các loại dụng cụ, thiết bị hàn tiếp xúc thành thạo. - Chuẩn bị phôi hàn đúng kích thước bản vẽ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật - Tính chế độ hàn phù hợp với chiều dày, tính chất vật liệu và kiểu liên kết hàn. - Hàn các mối hàn tiếp xúc điểm, tiếp xúc đường, tiếp xúc giáp mối đảm bảo yêu cầu kỹ thuật, không rỗ khí ngậm xỉ, ít biến dạng - Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng. III. NỘI DUNG MÔ ĐUN: Thêi gian (giê) TT Tên các bài trong mô đun Tæng Lý Thùc KiÓm tra sè thuyÕt hµnh M§31 Hµn tiÕp xóc M§31. Vận hành, sử dụng máy hàn tiếp 38 8 28 2 1 xúc giáp mối M§31. Hàn tiếp xúc giáp mối 38 8 28 2 2 M§31. Vận hành sử dụng máy hàn tiếp 38 8 28 2 3 xúc điểm M§31. Hàn tiếp xúc điểm 40 8 30 2 4 M§31. Vận hành, sử dụng máy hàn tiếp 38 8 28 2 5 xúc đường M§31. Hàn tiếp xúc đường 38 8 28 2 6 Kiểm tra mô đun 12 4
230 48 170 12 Céng 5
Bài 1: VẬN HÀNH SỬ DỤNG MÁY HÀN TIẾP XÚC GIẤP MỐI Mã bài: 22.1 I. Môc tiªu: Häc xong bµi nµy ng-êi häc cã kh¶ n¨ng: - Trình bày đúng cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy hàn tiếp xúc giáp mối. - Lắp ráp, kết nối thiết bị hàn tiếp xúc giáp mối đảm bảo an toàn. - Chọn dòng điện hàn (Ih), mật độ dòng điện hàn (j), thời gian hàn th, lực ép Fe và lực chồn Fc phù hợp vớí chiều dày, tính chất của vật liệu và hình dáng của chi tiết hàn. - Vận hành thiết bị hàn tiếp xúc giáp mối thành thạo đúng quy trình quy phạm kỹ thuật. - Xử lí an toàn một số sai hỏng thông thường khi vận hành, sử dụng máy hàn tiếp xúc giáp mối. - Thực hiện tốt công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng II. §iÒu kiÖn thùc hiÖn: 1.VËt liÖu: ThÐp trßn ®Æc 10 2. ThiÕt bÞ vµ dông cô: - Dông cô cÇm tay: K×m, tuèc n¬ vÝt, cêlª, má lÕt, hép dông cô v¹n n¨ng. - ThiÕt bÞ: M¸y hàn tiÕp xóc gi¸p mèi. 3. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c: Gi¸o tr×nh Kü thuËt hµn, tµi liÖu tham kh¶o, m¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y chiÕu vËt thÓ, m¸y tÝnh, nguån ®iÖn 3 pha, tñ ®ùng dông cô, trang bÞ BHL§. III. Néi dung: 1. Thực chất, đặc điểm và phạm vi ứng dụng của hàn điện tiếp xúc: a. Thực chất: Hàn điện tiếp xúc ( còn gọi là hàn tiếp xúc ) là dạng hàn áp lực, sử dụng nhiệt do biến đổi điện năng thành nhiệt năng bằng cách cho dòng điện có cường độ lớn đi qua mặt tiếp xúc của hai chi tiết hàn để nung nóng kim loại. Nguyên lý của phương pháp hàn điện tiếp xúc như sau: Khi hàn hai mép hàn được ép sát vào nhau nhờ cơ cấu ép, sau đó cho dòng điện chạy qua mặt tiếp xúc, theo định luật Jun – Lenxơ nhiệt lượng sinh ra trong mạch điện hàn theo công thức: Q = 0,24.R.I2.t Trong đó: I - Cường độ dòng điện hàn; R - Điện trở toàn mạch; t - Thời gian dòng điện chạy qua vật hàn. Do bề mặt tiếp xúc giưa hai mép hàn có độ nhấp nhô, diện tích tiếp xúc thực tế bé hơn so với diện tích tiếp xúc danh nghĩa, mặt khác trên bề mặt có màng ôxýt và không sach hoàn toàn nên điện trở tiếp xúc lớn, lượng nhiệt sinh ra trong mạch chủ yếu tập trung ở mặt tiếp xúc của hai mép hàn, nung nóng kim loại đến trang thái hàn. Khi hai mép hàn được nung nóng đến trạng thái hàn, hai chi tiết hàn được ép vào nhau với áp lực lớn tạo thành mối hàn. 6
Phương pháp này phụ thuộc vào điện trỏ suất ρ. Kim loại điện trở suất nhỏ thì cường độ dòng điện cần phải lớn và ngược lại. Ví dụ: khi hàn đồng, nhôm và hợp kim của chúng thì phải dùng máy hàn có công suất lớn. b. Đặc điểm: - Thời gian hàn ngắn, năng suất cao. Mối hàn đẹp và bền. - Dễ cơ khí hoá và tự động hoá các hệ thống hàn điện tiếp xúc. - Đòi hỏi phải có máy hàn công suất lớn ( dòng điện hàn có thể lên đến vài chục nghìn Ampe ). Thiết bị hàn đắt, vốn đầu tư lớn. c. Phạm vi ứng dụng: Hàn điện tiếp xúc hiện nay được ứng dụng rất rộng rãi trong nhiều ngành công nghiệp như chế tạo ô tô, toa xe, máy bay, tên lửa, ống dẫn... So với các phương pháp hàn khác, như hàn hồ quang, hàn tiếp xúc có nhiều ưu điểm: năng suất cao, dễ cơ khí hoá và tự động hoá, tiết kiệm điện năng và giá thành hạ. 2. Hàn tiếp xúc giáp mối: Pk Pk 1 Haøn tieáp xuùc giaùp moái laø phöông pe pe phaùp haøn tieáp xuùc trong ñoù moái haøn ñöôïc taïo thaønh treân toaøn boä beà maët L1 L2 2 tieáp xuùc giöõa caùc chi tieát . 3 4 U Hình : Sô ñoà nguyeân lyù haøn giaùp moái Hình 1 - Sô ñoà nguyeân lyù haøn giaùp moái . 1. Chi tieát haøn . 2. Cöïc cuûa maùy tieáp xuùc . 3. Bieán theá haøn moät pha . 4. Coâng taéc . Pk : laø löïc eùp cuûa maùy haøn tieáp xuùc a. Nguyên lý chung: Các chi tiết hàn (1) được kẹp trong cực của má tiếp xúc (2) nhờ lực kẹp Pk. Các cực được nối với cuộn thứ cấp của biến thế hàn (3). Mạch điện hàn được đóng mở nhờ công tắc (4) khi dòng điện đi qua mặt tiếp xúc giữa các chi tiết, kim loại được nung nóng và dưới tác dụng của lực ép Pk chúng được nối liền với nhau. b. Chuẩn bị chi tiết trước khi hàn: Để đạt được chất lượng mối hàn tốt, quá trình chuẩn bị chi tiết hàn phải đạt mấy yêu cầu sau: - Làm sạch bề mặt tiếp xúc không bị ôxy hoá; - Chi tiết hàn khi gá lắp, kẹp chặt phải đồng tâm; - Phôi liệu phải được làm sạch gỉ; 7
- Các phôi liệu có diện tích tiếp xúc khác nhau đều phải gia công để kích thước của chúng bằng nhau hoặc gần bằng nhau: c. Kỹ thuật và chế độ hàn: Phương pháp hàn Hình 2. Chuẩn bị chi tiết hàn tiếp xúc được chia thành hai phương pháp hàn: Phương pháp hàn điện trở ( không chảy ) và phương pháp hàn chảy: * Hàn điện trở: - Lực ép: sau khi hai chi tiết hàn được ép sát vào với nhau nhờ lực ép sơ bộ từ 10 ÷ 15 N/mm2, tiến hành đóng điện nung kim loại mép hàn đến trạng thái dẻo, cắt điện và ép kết thúc với lực từ 30 ÷ 40 N/mm2 để tạo thành mối hàn. - Điện áp hàn: U = 1 ÷ 12 V. - Cường độ dòng điện hàn: có thể xác định theo công thức Trong đó: Th - Nhiệt độ cần hàn K2 - Hệ số tổn thất nhiệt ( đối với thép kết cấu thấp lấy bằng 0,75; các loại thép khác lấy bằng 0,9. ρtb - Điện trớ suất trung bình. ρtb = ρ0 ( 1 + α Th ) ( ρ0 là điện trở suất vật hàn ở 00C, α là hệ số điện trở) m1 là hệ số phụ thuộc điện trở tiếp xúc lấy gần đúng = 0,4. Rtx là điện trở tiếp xúc lúc bắt đầu hàn; C - Điện dung kim loại vật hàn. γ - Khối lượng riêng kim loại vật hàn; F - Diện tích tiết diện chi tiết. λ - Hệ số dẫn nhiệt ( Calo/cm.s ); t - Thời gian cần thiết nung nóng. Ta có J √ t = K 103; J - mật độ dòng điện , đôi với thép J = 20 ÷ 60 A/mm2 K - Hệ số phụ thuộc tính chất vật hàn, tiết diện chi tiết và chiều dài phần nhô: 8
- Công suất hàn: Công suất riêng thường lấy ( 0,12 ÷ 0,15 ) KVA/mm2. Khi hàn ống lấy bằng 0,2 KVA/mm2. - Chiều dài phần nhô l1, l2: l1 = ( 0,5 ÷ 1,5 ) d; l2 = ( 0,5 ÷ 4 ) d. - Trong ph-¬ng ph¸p hµn nµy: c¸c ®Çu chi tiÕt hµn ®-îc tiÕp xóc víi nhau vµ ®-îc ®èt nãng b»ng dßng ®iÖn tíi tr¹ng th¸i dÎo, sau ®ã ng¾t dßng ®iÖn vµ Ðp hai chi tiÕt dÝnh l¹i víi nhau thµnh mét khèi.( H×nh vÏ 3) Hình 3. Hàn điện trở - Dïng ph-¬ng ph¸p nµy, mèi hµn kh«ng bÞ ch¶y vµ cã thÓ hµn c¸c chi tiÕt b»ng thÐp Ýt cac-bon hoÆc c¸c kim lo¹i mµu cã bÒ mÆt ®· ®-îc lµm s¹ch tr-íc. DiÖn tÝch mÆt c¾t kh«ng qu¸ 1000 mm2. Khi hµn c¸c mÆt lín b»ng ph-¬ng ph¸p nµy th× khã ®-îc mèi hµn tèt v× sù nung nãng chi tiÕt kh«ng ®Òu trong mÆt c¾t. Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p nµy: N¨ng suÊt t-¬ng ®èi thÊp so víi c¸c ph-¬ng ph¸p kh¸c. 9
* Phương pháp hàn chảy: +Nguyªn lý chung: C¸c mÆt hµn ®-îc ¸p l¹i gÇn nhau sao cho trªn mèi hµn chØ cã mÊy ®iÓm tiÕp xóc nhá ®Ó khi dßng ®iÖn ®i qua ë ®ã sÏ lµ nh÷ng cÇu ®iÖn v× mËt ®é ®iÖn lín mµ diÖn tÝch tiÕp xóc l¹i nhá nªn chç hµn lËp tøc bÞ ®èt nãng ch¶y. ~ ~ ~ ~ ~ ~ W W H×nh: 3 Hµn nãng ch¶y Hình 4: Hàn nóng chảy - Kim lo¹i khi nãng ch¶y sÏ loang ra trong kÏ cña mèi hµn lµm cho m¹ch ®iÖn ë ®ã bÞ hë. Nh-ng nh÷ng ®iÓm tiÕp xóc nhá kh¸c do t¸c dông cña lùc Ðp ë ®Çu Ðp l¹i ®Ó cho dßng ®iÖn ch¹y qua, nªn sau khi nãng ch¶y kim lo¹i l¹i ch¶y t¶n ra xung quanh. Cø nh- thÕ diÖn tÝch nãng ch¶y sÏ to dÇn vµ trong mét thêi gian ng¾n trªn kh¾p mÆt mèi hµn sÏ cã mét líp kim lo¹i máng bao phñ, sau ®ã dïng mét lùc Ðp lín Ðp l¹i, kim lo¹i nãng ch¶y, xØ bÈn sÏ ®-îc ®Èy ra ngoµi vµ vËt hµn ®-îc g¾n chÆt l¹i. ( h×nh B) - C-êng ®é dßng ®iÖn dïng trong ph-¬ng ph¸p hµn nµy t-¬ng ®èi nhá nªn gi¸ thµnh cã rÎ h¬n so víi hµn ®iÖn trë. Qóa tr×nh hµn còng nhanh h¬n hµn ®iÖn trë mµ kh«ng cÇn ph¶i lµm s¹ch tr-íc c¸c vËt hµn. - ChÊt l-îng mèi hµn cao. Ngoµi ra dïng ph-¬ng ph¸p nµy cã thÓ hµn ®-îc nh÷ng lo¹i thÐp dÆc biÖt mµ ph-¬ng ph¸p hµn ®iÖn trë kh«ng thùc hiÖn ®-îc. + Cã hai ph-¬ng ph¸p tiÕn hµnh hµn gi¸p mèi nãng ch¶y: liªn tôc vµ gi¸n ®o¹n. Víi qu¸ tr×nh hµn liªn tôc: ban ®Çu hai mÐp hµn ®-îc Ðp nhÑ, ®ång thêi ®ãng ®iÖn. Ban ®Çu do tiÕp xóc kh«ng hoµn toµn, mËt ®é dßng ®iÖn t¹i c¸c ®Ønh tiÕp xóc lín, nhanh chãng lµm nãng ch¶y c¸c ®Ønh nhÊp nh«, diÖn tÝch tiÕp xóc t¨ng dÇn vµ c-êng ®é dßng ®iÖn t¨ng nhanh. 10
Khi kim lo¹i trªn mÆt tiÕp xóc nãng ch¶y hoµn toµn, c¸c «xyt vµ mét phÇn kim lo¹i nãng ch¶y cïng vËt lÉn bÞ ®Èy ra ngoµi do t¸c dông cña lùc ®iÖn tõ, c¾t ®iÖn vµ tiÕn hµnh Ðp víi lùc Ðp lín ( tõ 2500 ÷ 5000 N/mm2) t¹o thµnh mèi hµn. §iÖn ¸p hµn khi hµn nãng ch¶y liªn tôc U = 1÷12 V, mËt ®é dßng ®iÖn tõ 10÷50A/mm2. Víi qu¸ tr×nh hµn gi¸n ®o¹n: ®iÖn ®-îc ®ãng liªn tôc, cßn hai chi tiÕt hµn ®-îc Ðp tiÕp xóc víi nhau theo chu kú. Khi hai mÐp hµn tiÕp xóc, kim lo¹i bÞ nung nãng bëi dßng ®iÖn ch¹y qua mÆt tiÕp xóc, cßn khi hai mÐp hµn t¸ch ra, gi÷a hai mÐp hµn xuÊt hiÖn tia löa ®iÖn lµm t¨ng tèc ®é nung nãng mÐp hµn. Khi kim lo¹i hai mÐp hµn nãng ch¶y tèt, tiÕn hµnh Ðp kÕt thóc víi lùc Ðp tõ 15 ÷ 50 N/mm2, ®Ó t¹o thµnh mèi hµn. §iÖn ¸p hµn nãng ch¶y gi¸n ®o¹n U = 5 ÷15 V, mËt ®é dßng ®iÖn J = 3 ÷15 A/mm2. Hµn gi¸p mèi nãng ch¶y kh«ng ®ßi hái lµm s¹ch bÒ mÆt hµn kü tr-íc khi hµn, hµn ®-îc c¸c tiÕt diÖn phøc t¹p h¬n vµ chªnh lÖch nhau lín. Ph-¬ng ph¸p hµn nãng ch¶y gi¸n ®o¹n c«ng suÊt cña thiÕt bÞ yªu cÇu thÊp h¬n hµn liªn tôc. 3. VËn hµnh m¸y: Néi dung c¸c TT H×nh vÏ minh häa H-íng dÉn sö dông b-íc c«ng viÖc - §Êu nguån cho m¸y hµn, - Sau khi ®Êu bËt c«ng t¾c §Êu nèi nguån vµ quan s¸t ®Ìn xem ®iÖn 1 ®iÖn. ®· vµo m¸y hay ch-a - KiÓm tra l-îng n-íc lµm m¸t - KiÓm tra hÖ thèng lµm m¸t ®iÖn cùc b»ng c¸ch KiÓm tra t×nh 2 bËt c«ng t¾c xem m¸y b¬m tr¹ng m¸y cã ho¹t ®éng kh«ng, vßi cã bÞ t¾c kh«ng - L¾p ®Æt, lµm s¹ch mÆt 3 G¸ l¾p chi tiÕt ph«i 4 §iÒu chØnh chÕ - §iÒu chØnh Ih 11
®é hµn - §iÒu lo¹i b-íc hµn - §iªu chØnh gi¸ trÞ lùc Ðp - NÕu c¸c b-íc trªn ®· §ãng ®iÖn, hµn 5 hoµn thµnh th× míi hµn thö thö - Hµn t«n dÇy 1mm 4. An toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. - ChØ kiÓm tra, söa ch÷a khi ch¾c ch¾n r»ng nguån ®iÖn ®· ®-îc rót ra khái m¸y. - §iÒu chØnh dßng ®iÖn vµ cùc tÝnh chØ tiÕn hµnh khi kh«ng hµn. - Kh«ng ®-îc hµn thö khi kh«ng cã ph«i - Sö dông ®óng ®iÖn ¸p ®Çu vµo cña m¸y IV. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ TT Néi dung ®¸nh gi¸ C¸ch thøc thùc hiÖn KiÕn thøc: - Thùc chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông cña VÊn ®¸p hoÆc tù 1 hµn tiÕp xóc luËn - Kü thuËt hµn ®-êng, hµn ®iÓm? Kü n¨ng: - L¾p r¸p thiÕt bÞ Th«ng qua quan s¸t 2 - §iÒu chØnh chÕ ®é hµn ghi ë sæ theo dâi. Th¸i ®é: An toµn lao ®éng, bè trÝ vÞ trÝ Th«ng qua quan s¸t, 3 lµm viÖc khoa häc, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh kÕt qu¶ ghi ë sæ theo cÈn thËn dâi. ChÊt l-îng s¶n phÈm:§iÒu chØnh chÕ ®é 4 Hµn thö nghiÖm hµn hîp lý 12
Bài 2: HÀN TIẾP XÚC GIẤP MỐI Mã bài: 22.2 I. Môc tiªu: Häc xong bµi nµy ng-êi häc cã kh¶ n¨ng: - Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ hàn tiếp xúc giáp mối đầy đủ an toàn. - Chuẩn bị phôi hàn đúng kích thước bản vẽ, làm sạch hết các vết bẩn, lớp ô- xy hóa trên phôi. - Chọn dòng điện hàn (Ih), mật độ dòng điện hàn (j), thời gian hàn th, lực ép Fe và lực chồn Fc phù hợp vớí chiều dày, tính chất của vật liệu và hình dáng của chi tiết hàn. - Gá phôi hàn, hàn đính chắc chắn đúng kích thước bản vẽ, đảm bảo yêu cầu kỹ thuật. - Nóng sơ bộ đúng nhiệt độ, đảm bảo độ đồng đều. - Hàn các mối hàn tiếp xúc đường đảm độ sâu ngấu, không ngậm xỉ, ít biến dạng. - Kiểm tra đánh giá đúng chất lượng mối hàn. - Thực hiện tốt công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng. II. §iÒu kiÖn thùc hiÖn m« ®un: 1. VËt liÖu: ThÐp trßn ®Æc 10 2. ThiÕt bÞ vµ dông cô: M¸y hµn tiÕp xóc gi¸p mèi, dông cô b¶o hé lao ®éng. 3. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c: Gi¸o tr×nh Kü thuËt hµn, tµi liÖu tham kh¶o, m¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y chiÕu vËt thÓ, m¸y tÝnh, nguån ®iÖn 3 pha, tñ ®ùng dông cô, trang bÞ BHL§. III. Néi dung: 1. Tr×nh tù thùc hiÖn. Dông T Néi dung cô H×nh vÏ minh häa Yªu cÇu ®¹t ®-îc T c«ng viÖc ThiÕt bÞ - Lùa chän ®óng vËt liÖu hµn §äc b¶n vÏ + ThÐp tÊm 2 1 - §¸nh s¹ch mÆt ph«i ChuÈn bÞ b»ng bµn ch¶i s¾t hoÆc ph«i m¸y mµi tay - S = 78,5mm2 Chän chÕ - Dßng ®iÖn AC 1pha 2 ®é hµn 3,2kA - Thêi gian 5s 13
- ¸p lùc tr-íc 30MPa - ¸p lùc nÐn 70Mpa - Tèc ®é 30 mm/s Hµn tiÕp 3 xóc gi¸p mèi - KiÓm tra b»ng m¾t vµ 4 KiÓm tra th-íc ®o 2. Sai háng th-êng gÆp C¸ch H×nh vÏ minh TT Tªn Nguyªn nh©n kh¾c häa phôc - ¸p lùc nÐn qu¸ - Gi¶m ¸p Chi tiÕt cao lùc chån 1 kh«ng - G¸ ph«i kh«ng - G¸ ph«i ®ång t©m chuÈn th¼ng t©m - ¸p lùc nÐn qu¸ - Gi¶m ¸p Chi tiÕt cao lùc chån 2 hôt kÝch - NÐn qu¸ quy - NÐn th-íc ®Þnh ®óng chÕ ®é - ChÕ ®é hµn Mèi hµn - §¸nh kh«ng hîp lý 3 kh«ng s¹ch mÆt - MÆt hµn bÈn ngÊu hµn 4. An toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. - Thùc hiÖn theo quy ®Þnh vÒ an toµn cña nhµ s¶n xuÊt 14
IV. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ TT Néi dung ®¸nh gi¸ C¸ch thøc thùc hiÖn KiÕn thøc: - Thùc chÊt, ®Æc ®iÓm vµ c«ng dông 1 VÊn ®¸p hoÆc tù luËn cña hµn tiÕp xóc gi¸p mèi - Kü thuËt hµn tiÕp xóc gi¸p mèi? Kü n¨ng: - L¾p r¸p thiÕt bÞ Th«ng qua quan s¸t ghi ë 2 - §iÒu chØnh chÕ ®é hµn sæ theo dâi. Th¸i ®é: An toµn lao ®éng, bè trÝ vÞ Th«ng qua quan s¸t, kÕt 3 trÝ lµm viÖc khoa häc, tÝnh chÝnh qu¶ ghi ë sæ theo dâi. x¸c, tÝnh cÈn thËn ChÊt l-îng s¶n phÈm:§iÒu chØnh 4 Hµn thö nghiÖm chÕ ®é hµn hîp lý 15
Bài 3: VẬN HÀNH SỬ DỤNG MÁY HÀN ĐIỂM Mã bài: 22.3 I. Môc tiªu: Häc xong bµi nµy ng-êi häc cã kh¶ n¨ng: - Trình bày đúng cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy hàn tiếp xúc điểm. - Lắp điện cực, ống dẫn nước làm mát, ống dẫn khí tạo lực ép vào máy đảm bảo chắc chắn. - Làm sạch đầu điện cực hết các vết bẩn, ô- xy hóa, mài sửa đầu điện cực đúng góc độ. - Chọn thời gian hàn, thời gian ép, lực ép, cường độ dòng điện hàn, chế độ hàn liên tục không liên tục hợp lý. - Vận hành thiết bị hàn tiếp xúc điểm thành thạo đúng quy trình quy phạm kỹ thuật. - Xử lí an toàn một số sai hỏng thông thường khi vận hành, sử dụng máy hàn tiếp xúc điểm. - Thực hiện tốt công tác an toàn lao động và vệ sinh phân xưởng II. §iÒu kiÖn thùc hiÖn: 1.VËt liÖu: ThÐp tÊm 1.6 2. ThiÕt bÞ vµ dông cô: - Dông cô cÇm tay: K×m, tuèc n¬ vÝt, cêlª, má lÕt, hép dông cô v¹n n¨ng. - ThiÕt bÞ: M¸y hàn ®iÓm 3. C¸c ®iÒu kiÖn kh¸c: Gi¸o tr×nh Kü thuËt hµn, tµi liÖu tham kh¶o, m¸y chiÕu ®a n¨ng, m¸y chiÕu vËt thÓ, m¸y tÝnh, nguån ®iÖn 3 pha, tñ ®ùng dông cô, trang bÞ BHL§. III. Néi dung: 1. Nguyªn lý chung: - Hµn ®iÓm lµ mét d¹ng hµn ®iÖn trë, trong ®ã c¸c chi tiÕt hµn ®-îc nèi víi nhau t¹i nh÷ng ®iÓm riªng biÖt. Cïng mét thêi ®iÓm cã thÓ hµn mét, hai, hoÆc nhiÒu ®iÓm ~ P TÊm ®Öm ®ång ~ P P P S¬ ®å hµn ®iÓm hai phÝa S¬ ®å hµn ®iÓm mét phÝa H×nh: 4 S¬ ®å m¸y hµn ®iÓm 16
C¸c chi tiÕt hµn ®-îc Ðp l¹i víi nhau b»ng hai ®iÖn cùc, nung nãng chç tiÕp xóc cña c¸c chi tiÕt hµn lªn vµ lµm ch¶y mét líp máng trªn bÒ mÆt kim lo¹i, cßn khu vùc gÇn ®ã th× mÒm ë tr¹ng th¸i dÎo. Sau ®ã, ng¾t dßng ®iÖn hµn vµ Ðp c¸c ®iÖn cùc l¹i ®Ó thùc hiÖn qua tr×nh hµn. Hµn ®iÓm ®-îc thùc hiÖn trªn nh÷ng m¸y hµn ®iÓm chuyªn dïng, chóng cã thÓ lµ m¸y hµn mét ®iÓm (hµn ®iÓm hai phÝa), hoÆc m¸y hµn nhiÒu ®iÓm (hµn ®iÓm mét phÝa) m¸y hµn cè ®Þnh hay l-u ®éng cã truyÒn dÉn b»ng c«ng t¾c ®¹p ch©n, hay c¬ khÝ hãa, tù ®éng hoÆc b¸n tù ®éng. + Hµn hai phÝa ®-îc ¸p dông réng r·i ®Ó hµn thÐp tÊm, thµnh phÈm kim lo¹i ®en vµ kim lo¹i mµu chiÒu dµy cã thÓ h¬n 2 mm, cã thÓ hµn hai hoÆc nhiÒu tÊm l¹i víi nhau. + Hµn mét phÝa lµ hai ®iÖn cùc n»m vÒ mét phÝa cña chi tiÕt hµn, v× thÕ mçi lÇn Ðp ta hµn ®-îc hai ®iÓm. Ph-¬ng ph¸p nµy dïng ®Ó hµn c¸c tÊm réng nh-ng máng (cã chiÒu dµy nhá h¬n 2 mm), chØ hµn ®-îc hai tÊm. Khi hµn c«ng suÊt phô thuéc vµo chiÒu dµy vµ vµo h×nh thøc cña vËt hµn vµ lo¹i kim lo¹i. Muèn hµn cho tèt cÇn cã mét lùc Ðp thÝch ®¸ng. Lùc Ðp phô thuéc vµo chiÒu dµy cña vËt hµn, thµnh phÇn hãa häc cña kim lo¹i. VËt liÖu dïng lµm ®iÖn cùc ph¶i cã tÝnh dÉn ®iÖn vµ tÝnh dÉn ®iÖn cao, gi÷ ®-îc ë nhiÖt ®é cao, th-êng lµ ®ång, ®ång ®iÖn ph©n c¸n nguéi, ®ång ®en cã pha C« - ban vµ Catmi hîp kim cã chÊt chñ yÕu lµ Vonfram. Hµn ®iÓm ®-îc x©y dùng réng r·i trong c¸c ngµnh chÕ t¹o « t«, m¸y bay, toa xe,... Chñ yÕu cho c¸c lo¹i vËt liÖu tÊm b»ng thÐp Ýt c¸c bon, thÐp hîp kim thÊp, thÐp kh«ng gØ, c¸c tÊm b»ng hîp kim ®ång vµ nh«m. 2. Hµn ®iÓm nh«: §©y lµ P 1,3.Chi tiÕt hµn 4 mét 2.PhÇn låi 1 ph-¬ng 4.PhiÕn Ðp di ®éng 5.PhiÕn Ðp cè ®Þnh 2 ~ ph¸p hµn 3 H×nh: 6 S¬ ®å hµn ®iÓm nh« tiÕp xóc 5 P t-¬ng tù nh- hµn ®iÓm, trong ®ã c¸c chi tiÕt hµn ®-îc nèi víi nhau, t¹i phÇn mÆt tiÕp xóc cña chóng h¹n chÕ bëi c¸c ®iÓm nh« s½n cã. §iÓm nh« cã thÓ t¹o thµnh b»ng ph-¬ng ph¸p dËp nguéi. Chi tiÕt hµn n»m gi÷a phiÕn Ðp cè ®Þnh (4) vµ phiÕn Ðp di ®éng (3). C¸c phiÕn nµy ®-îc nèi víi cuén thø cÊp cña m¸y hµn. Dßng ®iÖn ch¹y qua mÆt giao diÖn vµ 17
tËp trung qua ®iÓm låi mµ n¨ng l-îng nhiÖt t¨ng nhanh. Khi nã chuyÓn sang tr¹ng th¸i dÎo vµ cuèi cïng nãng ch¶y th× ®iÓm låi nµy sÏ xÑp xuèng, kim lo¹i nãng ch¶y h×nh thµnh trªn bÒ mÆt giao diÖn. KÕt qu¶ thu ®-îc nh- hµn ®iÓm. Th«ng th-êng 2 hoÆc 3 ®iÓm låi sÏ ®-îc hµn cïng mét lóc. M¸y mãc cña hµn låi chñ yÕu t-¬ng tù nh- hµn ®iÓm. §iÖn cùc ®-îc thay thÕ b»ng tÊm ®ång ph¼ng g©y ra mét ¸p suÊt ®ång bé trªn vïng ®ang hµn. ViÖc lùa chän kÝch cì vµ h×nh d¸ng ®iÓm låi dùa trªn nh÷ng kinh nghiÖm cña nh÷ng lÇn hµn tr-íc hoÆc qua thö nghiÖm. Hµn låi th-êng kh«ng dïng ®Ó hµn nh÷ng ®o¹n dµi. Nã ¸p dông cã hiÖu qu¶ viÑc hµn nhá trong cÊu tróc tÊm. Nã ®-îc dïng phæ biÕn trong hµn låi ë th©n xe h¬i, thiÕt bÞ, dông cô trong gia ®×nh, vËt dông v¨n phßng, nh÷ng bé phËn m¸y mãc. VÝ dô nh- ®¹i èc g¾n chÆt cã thÓ dïng nh÷ng ®iÓm hµn låi nhá trªn bÒ mÆt ®-îc dïng ®Ó nèi thanh d-íi gÇm cña xe h¬i. Nh÷ng vßng gia cè th-êng lµ nh÷ng lç xung quanh hµn låi trong thïng b»ng kim lo¹i. 3. ChÕ ®é hµn ®iÓm ChÕ ®é hµn ®iÓm phô thuéc vµo vËt liÖu hµn. Khi hµn thÐp c¸cbon thÊp hoÆc thÐp hîp kim thÊp, dïng chÕ ®é hµn mÒm: J = 80 - 160 A/mm2; P = 15 - 40 N/mm2; t = 0,5 - 3 gi©y Khi hµn thÐp kh«ng rØ vµ c¸c hîp kim dÉn nhiÖt nhanh nh- hîp kim nh«m, hîp kim ®ång hoÆc c¸c tÊm cã líp phñ b¶o vÖ, dïng chÕ ®é hµn cøng: J = 120 - 360 A/mm2; P = 40 - 100 N/mm2; t = 0,001- 0,1 gi©y §iÖn cùc th-êng chÕ t¹o b»ng ®ång hoÆc hîp kim ®ång cã tÝnh dÉn ®iÖn vµ dÉn nhiÖt cao, bªn trong cã n-íc lµm nguéi, do ®ã mÆt tiÕp xóc gi÷a ®iÖn cùc vµ chi tiÕt Ýt sinh nhiÖt so víi t¹i ®iÓm hµn. 3. VËn hµnh m¸y: Néi dung c¸c TT b-íc c«ng H×nh vÏ minh häa H-íng dÉn sö dông viÖc - §Êu nguån cho m¸y hµn, - Sau khi ®Êu bËt c«ng t¾c vµ quan s¸t §Êu nèi 1 ®Ìn xem ®iÖn ®· vµo m¸y hay nguån ®iÖn. ch-a - KiÓm tra l-îng n-íc lµm m¸t - KiÓm tra hÖ thèng lµm m¸t KiÓm tra t×nh ®iÖn cùc b»ng c¸ch bËt c«ng t¾c 2 tr¹ng m¸y xem m¸y b¬m cã ho¹t ®éng kh«ng, vßi cã bÞ t¾c kh«ng 3 L¾p ®iÖn cùc - L¾p ®iÖn cùc, kiÓm tra ®Çu 18
®iÖn cùc - §iÒu chØnh Ih §iÒu chØnh 4 - §iÒu lo¹i b-íc hµn chÕ ®é hµn - §iªu chØnh gi¸ trÞ lùc Ðp - NÕu c¸c b-íc trªn ®· hoµn §ãng ®iÖn, 5 thµnh th× míi hµn thö hµn thö - Hµn t«n dÇy 1mm 4. An ttoµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp. - ChØ kiÓm tra, söa ch÷a khi ch¾c ch¾n r»ng nguån ®iÖn ®· ®-îc rót ra khái m¸y. - §iÒu chØnh dßng ®iÖn vµ cùc tÝnh chØ tiÕn hµnh khi kh«ng hµn. - Kh«ng ®-îc hµn thö khi kh«ng cã ph«i - Sö dông ®óng ®iÖn ¸p ®Çu vµo cña m¸y VI. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ TT Néi dung ®¸nh gi¸ C¸ch thøc thùc hiÖn KiÕn thøc:- Thùc chÊt, ®Æc ®iÓm vµ 1 c«ng dông cña hµn tiÕp xóc VÊn ®¸p hoÆc tù luËn - Kü thuËt hµn ®-êng, hµn ®iÓm? Kü n¨ng: - L¾p r¸p thiÕt bÞ Th«ng qua quan s¸t ghi ë sæ theo 2 - §iÒu chØnh chÕ ®é hµn dâi. - Thay ®æi ®iÖn cùc Th¸i ®é: An toµn lao ®éng, bè trÝ vÞ trÝ Th«ng qua quan s¸t, kÕt qu¶ ghi 3 lµm viÖc khoa häc, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh ë sæ theo dâi. cÈn thËn ChÊt l-îng s¶n phÈm: §iÒu chØnh chÕ 4 Hµn thö nghiÖm ®é hµn hîp lý 19