Giáo trình : Khoa học Trồng và chăm sóc rừng part 6

Chia sẻ: AJFGASKJHF SJHDB | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

80
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tính tăng sản. Tính tăng sản là sản lượng gỗ khá cao trên một đơn vị diện tích có đặc điểm thân cao tuổi thọ tương đối dài, tốc độ sinh trưởng nhanh thích hợp với việc trồng dày. Rừng tăng sản và rừng mọc nhanh là 2 khái niệm có liên hệ với nhau và có sự khác nhau. Một số loài mọc nhanh cũng tăng sản như Sa mộc, Dương; một số loài cây mọc nhanh sớm nhưng thời gian duy trì ngắn không thể trồng dày cho nên những loài đó chỉ mọc nhanh nhưng không tăng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình : Khoa học Trồng và chăm sóc rừng part 6

46 (2)TÝnh t¨ng s¶n. TÝnh t¨ng s¶n lµ s¶n l-îng gç kh¸ cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch cã ®Æc ®iÓm th©n cao tuæi thä t-¬ng ®èi dµi, tèc ®é sinh tr-ëng nhanh thÝch hîp víi viÖc trång dµy. Rõng t¨ng s¶n vµ rõng mäc nhanh lµ 2 kh¸i niÖm cã liªn hÖ víi nhau vµ cã sù kh¸c nhau. Mét sè loµi mäc nhanh còng t¨ng s¶n nh- Sa méc, D-¬ng; mét sè loµi c©y mäc nhanh sím nh-ng thêi gian duy tr× ng¾n kh«ng thÓ trång dµy cho nªn nh÷ng loµi ®ã chØ mäc nhanh nh-ng kh«ng t¨ng s¶n nh- Xoan, LiÔu, HoÌ còng cã loµi mäc nhanh nh-ng ®Õn muén sau thêi kú mäc nhanh l-îng sinh tr-ëng kh¸ lín thêi gian chu kú ®-îc dµi nh- V©n sam. NÕu chu kú ch¨m sãc dµi nh÷ng loµi c©y ®ã ph¶i ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trång vµ ch¨m sãc thÝch hîp cã thÓ cho s¶n l-îng cao. (3)ChÊt l-îng tèt. Nh÷ng loµi cã chÊt l-îng tèt lµ vÒ h×nh th¸i vµ chÊt gç, vÒ h×nh th¸i chñ yÕu lµ th©n th¼ng trßn ®Çy ph©n nh¸nh nhá rÔ tr-ëng thµnh, nh÷ng loµi ®ã cho tû lÖ gç cao dÔ vËn chuyÓn vµ ®-îc ¸p dông réng r·i; vÒ chÊt lµ chØ gi¸ trÞ kinh tÕ cña gç hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y l¸ kim ®Òu cho tÝnh tr¹ng tèt cho ®Õn nay trång rõng c©y l¸ kim vÉn v-ît qu¸ c©y l¸ réng. Trong c©y l¸ réng mét sè loµi th©n th¼ng trßn ®Çy nh-ng phÇn lín c¸c c©y l¸ réng chiÒu cao th©n thÊp (H«ng, HoÌ, Xoan) hoÆc trªn th©n cã nhiÒu m¾t thËm chÝ cßn cã c©y uèn khóc nh- B¹ch ®µn xanh. Sù tèt xÊu vÒ chÊt l-îng cña loµi cßn bao gåm c¶ vÒ tÝnh chÊt c¬ giíi lùc häc. Nãi chung ®Òu yªu cÇu gç cøng v©n thí th¼ng ®Òu, kh«ng biÕn d¹ng ®é co ngãt Ýt, dÔ gia c«ng chÞu mµi mßn vµ chèng môc tuú theo yªu cÇu vÒ c¸ch dïng kh¸c nhau mµ c¸c tÝnh chÊt ®ã còng cã sù kh¸c nhau nÕu lµ gç gia dông th× chÊt gç ph¶i dµy gç ®Ñp s¸ng bãng. Cã ng-êi cho r»ng kü thuËt gia c«ng hiÖn nay ë møc ®é cao vÊn ®Ò chÊt l-îng gç gÇn nh- kh«ng coi träng, trong thùc tÕ nã kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vÒ nhu cÇu gç trªn thÕ giíi. Gç cã chÊt l-îng cao cÊp kÝnh lín ®Òu lµ gç th-¬ng phÈm gi¸ c¶ rÊt cao nhÊt lµ c¸c loµi gç quý hiÕm cµng ngµy cµng Ýt ®i, gi¸ c¶ cung cÊp kh«ng cïng chÊt l-îng. Trong qu¸ tr×nh ch¨m sãc nh÷ng loµi c©y ®ã ph¶i cè g¾ng t¹o ra ®-îc sù t¨ng s¶n vµ mäc nhanh ®ång thêi trång rõng c©y quý hiÕm còng lµ mét nhiÖm vô quan träng s¾p xÕp theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸p øng x©y dùng kinh tÕ nhµ n-íc. 2.4.2 Chän lo¹i c©y trång rõng kinh tÕ. Yªu cÇu trång rõng kinh tÕ còng t-¬ng tù nh- yªu cÇu trång rõng lÊy gç cã thÓ bao gåm c¸c ®Æc tÝnh mäc nhanh t¨ng s¶n chÊt l-îng tèt nh-ng néi dung cña nã cã kh¸c nhau, vÝ dô rõng c©y lÊy qu¶ chñ yÕu mäc nhanh cã thÓ cho ®-îc thêi kú ¨n qu¶ sím, nh÷ng c©y cã s¶n l-îng cao trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. Nh÷ng c©y nh- vËy cã thÓ cã môc ®Ých lÊy dÇu, nh÷ng kh¸i niÖm sè l-îng nh- vËy trong thùc tÕ lµ gÇn víi mét phÇn cña kh¸i niÖm chÊt l-îng. VÝ dô qu¶ cho nh©n nh©n cho dÇu tû lÖ dÇu lµ chñ yÕu. TÝnh cho qu¶ sím cña rõng kinh tÕ cã mét ý nghÜa quan träng nh-ng yªu cÇu vÒ mäc nhanh nh- c©y lÊy gç th× l¹i kh¸c. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
47 Rõng kinh tÕ kh«ng ph¶i chØ nhiÒu loµi, mµ bé ph¹n lîi dông còng kh¸c nhau, tuy yªu cÇu loµi c©y còng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm cña nã, nh-ng vÌ c¬ b¶n cÇn phan tÝch 3 kh¸i c¹nh. §Ó tiÖn cho viÖc chän loµi c©y lo¹i rõng kinh tÕ vµ loµi c©y chñ yÕu ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 2-3. BiÓu 2-3 Lo¹i rõng kinh tÕ vµ loµi c©y chñ yÕu Lo¹i rõng Bé phËn sö Loµi c©y chñ yÕu dông Nguyªn liÖu dÇu Qu¶ ãc chã, së, trÈu, «liu, sßi, cä, dõa Tinh bét, qu¶ Qu¶ DÎ, hång, t¸o, ®iÒu, tr¸m kh« Cao su Nhùa c©y Cao su S¬n sèng Nhùa c©y S¬n Tannin Vá c©y, vá qu¶ C©y såi dÎ Verni ChÊt tiÕt rÖp ký Hoµng dµn, cä phÌn, ®Ëu thiÒu sinh S¸p tr¾ng ChÊt tiÕt rÑpp C©y b¹ch l¹p, xÊu hæ ký inh Lµm thuèc Vá , qña, gç H¹u ph¸c, ®ç träng, quÕ,chÌ ®en Gia vÞ Qu¶ vá c©y Chuèi,hoa tiªu Gç mÒm Gç, vá bchÊt Gç nhÑ,såi bÇn §an bÖn Cµnh Hße, liÔu, tre tróc, m©y Trong thêi kú ph¸t triÓn rõng kinh tÕ tr-íc hÕt ph¶i gi¶i quyÕt rõng kinh tÕ nµo cã lîi nhÊt mçi vïng nªn c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm khÝ hËu cña n¬i ®ã, lÞch sö vµ truyÒn thèng trång rõng x¸c ®Þnh mét ph-¬ng h-íng ph¸t triÓn sau khi x¸c ®Þnh ®-îc ph-¬ng h-íng kinh doanh vÊn ®Ò chän lo¹i c©y trång t-¬ng ®èi dÔ gi¶i quyÕt. Chän lo¹i c©y rõng kinh tÕ kú thùc lµ chän phÈm chÊt vµ lo¹i rõng lµ chñ yÕu. 2.4.3.Chän lo¹i c©y rõng phßng hé. §èi víi viÖc chän lo¹i rõng phßng hé v× ®èi t-îng kh¸c nhau mµ yªu cÇu còng kh¸c nhau, khi chän rõng c©y phßng hé ph¶i cã mét kh¸i niÖm hoµn chØnh vµ cã mÊy vÊn ®Ò sau: (1)Chän c©y rõng phßng hé ®ång ruéng. §èi t-îng chñ yÕu cña phßng hé ®ång ruéng lµ giã h¹i (giã kh« nãng tai h¹i cña giã vµ giã c¸t) chèng s-¬ng muèi chèng lò lôt h¹n h¸n c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn chiÓu khÝ hËu cña ®ång ruéng. Chøc n¨ng chñ yÕu cña nã lµ b¶o ®¶m cho ®ång ruéng cao s¶n vµ æn ®Þnh ®ång thêi c¸c lo¹i rõng ®ã còng lµm ®Ñp m«i tr-êng cho nªn nh÷ng loµi c©y rõng phßng hé ph¶i cã nh÷ng yªu cÇu sau: (1) Kh¶ n¨ng chèng giã kh«ng bÞ giã lµm g·y hoÆc giã lµm kh« ngän cã thÓ ph¸t huy ®-îc kh¶ n¨ng phßng hé th-êng bè trÝ nh÷ng loµi c©y tr-êng xanh. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
48 (2) Sinh tr-ëng nhanh th©n cao to l¸ mäc dµy (3) Bé rÔ s©u, rÔ phô cã biªn ®é tr¶i nhá, t¸n c©y ph¶i hÑp kh«ng ¶nh h-ëng ®Õn c©y trång. (4) Sinh tr-ëng æn ®Þnh tuæi thä dµi kh«ng cïng s©u bÖnh h¹i víi c©y n«ng nghiÖp. (5) Cã thÓ cho gç vµ l©m s¶n kh¸c vµ cã gi¸ trÞ kinh tÕ kh¸ cao. (2) Chän lo¹i c©y rõng b¶o vÖ ®Êt vµ n-íc. Chøc n¨ng chñ yÕu lµ hÊp thu ®-îc dßng ch¶y bÒ mÆt cè ®Þnh ®-îc ®Êt tr¸nh ®-îc c¸c lo¹i xãi mßn. §èi víi nh÷ng lo¹i c©y nµy còng cã nh÷ng yªu cÇu sau: (1) TÝnh thÝch øng m¹nh nhÊt lµ loµi c©y chÞu kh« h¹n tÇng ®Êt máng trªn ®Êt dèc. Nh÷ng rõng phßng hé ë d-íi thÊp yªu cÇu ph¶i chÞu óng n-íc chèng röa tr«i. (2) Sinh tr-ëng nhanh cµnh l¸ ph¸t triÓn t¸n c©y dµy cã thÓ h×nh thµnh tÇng cµnh kh« l¸ rông ®Ó ng¨n c¶n c¸c giät m-a trùc tiÕp va vµo mÆt ®Êt b¶o vÖ ®-îc tÇng ®Êt mÆt gi¶m bít ®-îc xãi mßn. (3) Bé rÔ ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ rÔ phô. (4) T¸n c©y dµy c¸c l¸ rông nhiÒu vµ dÔ ph©n gi¶i vµ cã thÓ n©ng cao kh¶ n¨ng b¶o vÖ ph©n vµ n-íc cña ®Êt. (3) Chän c©y trång rõng ch¾n c¸t. Rõng ch¾n c¸t cã chøc n¨ng chñ yÕu lµ ng¨n chÆn ®Êt c¸t bÞ giã xãi mßn kh«ng chøa ®-îc c¸t di ®éng nã lÊp c¸c thÞ trÊn ®-êng phè vµ c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hoÆc g©y t¸c h¹i cho s¶n xuÊt nh- ®ång ruéng vµ b·i ch¨n nu«i ®ång thêi hîp lý sö dông n¨ng lùc xö lý cña ®Êt c¸t. §èi víi loµi c©y rõng æn ®Þnh c¸t cã nh÷ng yªu cÇu sau: (1) TÝnh chÞu h¹n m¹nh c¸c l¸ c©y ph¶i cã kÕt cÊu h×nh th¸i kiÓu h¹n nh- l¸ tho¸i ho¸ cµnh mµu xanh, l¸ phñ nhiÒu l«ng khÝ khæng lâm xuèng, tÇng cotin cña cµnh non vµ l¸ ph¶i dµy. (2) TÝnh chèng giã xãi mßn c¸t m¹nh nh÷ng th©n sau khi vïi vµo c¸t cã thÓ h×nh thµnh rÔ bÊt ®Þnh khi c¸t vïi mét ®é thÝch hîp th× sinh tr-ëng nhanh tù nã h×nh thµnh nh÷ng ®¸m c©y bôi trong khi nã bÞ giã xãi mßn qu¸ s©u vÉn sinh tr-ëng b×nh th-êng, nh÷ng c©y bôi nh- vËy ®-îc gäi lµ c©y bôi mäc trªn c¸t hoÆc c©y bôi tiªn phong cè ®Þnh c¸t. (3) Kh¶ n¨ng chÞu ®Êt máng, mét sè loµi c©y mét phÇn cã nÊm vµ vi khuÈn céng sinh ngoµi ra rõng phßng hé ven biÓn rõng phßng hé b·i ch¨n nu«i chóng ®Òu cã nh÷ng yªu cÇu riªng. (4) Chän lo¹i c©y rõng lÊy cñi vµ rõng nguån n¨ng l-îng. Rõng lÊy cñi lµ nguån n¨ng l-îng xa x-a nhÊt cña con ng-êi vµ ®· cã lÞch sö lîi dông kinh doanh tõ l©u nh-ng do nhiÒu nguyªn nh©n nguån tµi nguyªn gç cñi vµ n¨ng l-îng ë n«ng th«n cµng thiÕu thèn, cuéc sèng cña nh©n d©n gÆp khã kh¨n, chÆt ®èt l-îng rõng qu¸ lín t¹o ra mét sè ®iÒu kiÖn xÊu nghiªm träng vÒ sinh th¸i ®· khèng chÕ rÊt nÆng nÒ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. Tuy nhiªn ë n«ng th«n trong c¶ n-íc ®· tiªu phÝ mét l-îng gç cñi rÊt lín, sù thiÕu cñi ®· trë thµnh sè ©m. Rõng lÊy cñi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
49 chuyªn doanh hiÖn nay cã mét ý nghÜa quan träng. Yªu cÇu chän lo¹i c©y lÊy cñi ph¶i cã: (1) Sinh tr-ëng nhanh s¶n l-îng cao, ph¶i sím cho gç cñi, c¸c lo¹i B¹ch ®µn, Keo cho s¶n l-îng hµng n¨m 20 – 30 tÊn /ha cao nhÊt lµ 40 – 60 tÊn/ha. Cã n¬i sau 3 n¨m cho mét s¶n l-îng 47,15 tÊn/ha. (2) Dung l-îng gç th©n cµnh nhiÒu nhiÖt l-îng cao dÔ ch¸y Ýt khãi vµ kh«ng næ ra hoa löa kh«ng cã khÝ ®éc. Nãi chung nhiÖt l-îng gç cñi th-êng 17572KJ/kg. (3) Cã kh¶ n¨ng t¸i sinh chåi m¹nh ®Ó x¸c ®Þnh lu©n kú khai th¸c, nãi chung rõng lÊy cñi lµ nh÷ng rõng thÊp chØ ¸p dông trong thêi gian ng¾n cho gç cñi sím vµ lîi dông l©u bÒn. ë MiÒn nam trång c©y Re, Kh¸o, B¹ch ®µn ®Òu cã nh÷ng ®Æc tÝnh Êy. (4) TÝnh thÝch øng m¹nh nh÷ng c©y chÞu kh« h¹n chÞu ®Êt máng vµ chÞu mÆn kiÒm chèng giã. Bëi v× rõng trång mét lÇn lµ nhiÒu lÇn khai th¸c dinh d-ìng ®Êt bÞ tiªu hao lín cho nªn ngoµi viÖc chän ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ph¶i chän nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh ®¹m, võa tù cung cÊp dinh d-ìng võa cho ph©n bãn lín c¶i thiÖn ®Êt ®ai. (5) Cã thÓ kÕt hîp viÖc t¹o cá ch¨n nu«i c¸c c©y gç ®-êng kÝnh nhá c¸c vËt liÖu ®an vµ ph¸t huy ®-îc hiÖu Ých phßng hé. Sù ph¸t triÓn rõng lÊu gç ®Õn rõng nguån n¨ng l-îng ®· cã nh÷ng tiÕn bé v-ît bËc. S¶n l-îng c©y gç rõng n¨ng l-îng cã mét yªu cÇu kh¸ nghiªm kh¾c, yªu cÇu chän lo¹i c©y trång vµ kü thuËt trång ph¶i tËp trung tho¶ m·n yªu cÇu rõng nguån n¨ng l-¬ngj cã s¶n l-îng cao. NhiÒu n-íc phÊn ®Êu trong vßng 10 n¨m ®· trång ®-îc c¸c loµi c©y cho nguån n¨ng l-îng nh- Mü vµ Cana®a ®· trång c¸c rõng HoÌ, Sau sau, B¹ch ®µn vµ thu ®-îc nh÷ng thµnh c«ng. (5) Chän lo¹i c©y rõng phßng hé m«i tr-êng vµ rõng c©y c¶nh. Ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm m«i tr-êng sinh th¸i vµ yªu cÇu lôc ho¸ c«ng viªn vµ ®Æc tÝnh cña loµi ph¶i xem xÐt tæng hîp c¸c chøc n¨ng chñ yÕu nh- ë xung quanh má vµ x-ëng m¸y ph¶i cã nh÷ng loµi c©y chèng h¬i ®éc nh- (SO2, HF, Cl) nh÷ng loµi c©y ®ã ph¶i hÊp thu khÝ bÞ « nhiÔm. C¨n cø vµo yªu cÇu chän lo¹i c©y trång ph¶i yªu cÇu ®Êt nµo c©y Êy. Hai c¸i ®ã ph¶i nhÊt trÝ víi nhau. tuú theo ý thøc vÒ m«i tr-êng sinh th¸i cña con ng-êi dÇn dÇn t¨ng lªn mµ viÖc nghiªn cøu vÒ mÆt nµy cµng ngµy cµng nhiÒu, tÝnh chèng chÞu víi h¬i ®éc cña c©y cã sù kh¸c nhau râ rÖt cã thÓ cung cÊp viÖc chän lo¹i rõng b¶o vÖ m«i tr-êng (biÓu 2..4). BiÓu 2-4 BiÓu ph©n cÊp tÝnh chèng chÞu víi khÝ ®éc h¹i cña c¸c loµi c©y Lo¹i khÝ ®éc h¹i Chèng chÞu Chèng chÞu võa Chèng chÞu yÕu m¹nh SO2 Dinh h-¬ng, B¹ch l¹p hoÌ, Pawlonia,thuû d©u, hoµ gai, xÊu hoµng liªn,sau sam, ãc chã hæ,b¸ch, tróc sau,d-¬ng, l·nh dµo,c¸ng lß,si, sam,long Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
50 såi, liÔu, xoan, n·o,nho Ng« ®ång Ph¸p HF §inh h-¬ng, xÊu DÎ,sau sau, hoÌ, Th«ng vá tr¾ng, hæ,anh ®µo,cam nguyÖt quÕ ®ç träng, d-¬ng quýt, l·nh sam, ,nho së Cl Tö sam, thiÕt HoÌ, liÔu, hoa Th«gn b¸ch, sam,c¸ng lß, xÊu mai,bå dÒ b¹ch l¹p, ng« hæ,dÎ, cä, cam ®ång ph¸p,.. quýt, si,tróc dµo, t¸o Bôi H2S Anh dµo, ®µo, Th«ng b¸ch trßn, Ng©n h¹nh,b¹ch t¸o, v©n b«ng,sßi,d©u, ll¹p, liÔu rñ,m¬, sam,d-¬ng, hoÌ, t¸o, ®µo, tö vi s¬n tra,mai s¸p Pawlonia, ãc chã, hång,dÎ,d©m bôt Ethylen B¸ch rång, tr¾c Hße, c¸ng b¸ch, b¹ch l¹p, lß,ngäc lan, th¹ch lùu, ®ç nguyÖt quÕ, quýen, ®ing hoµng d-¬ng h-¬ng Vi khuÈn g©y Th«ng dÇu, v©n Th«ng ®u«i B¹ch l¹p,liÔu bÖnh sam, b¸ch trßn, ngùa, sa méc, tö h¹n,b¹ch d-¬ng , ãc chã, liÔu sam, sam, b¸ch trßn, hoa tiªu, lª tuyÕt tïng b¹ch d-¬ng l¸ chuét. b¹c, ®inh h-¬ng , hao chu«ng, kim ng©n hoa Do n¨ng lùc thÝch nghi cña loµi c©y kh¸c nhau ®èi víi m«i tr-êng mét sè loµi c©y rÊt nh¹y c¶m víi h¬i ®éc, khi con ng-êi ch-a cã c¶m gi¸c th× nã ®· cã triÖu chøng bÞ h¹i, nh÷ng loµi c©y chØ thÞ nh- thÕ cã thÓ lµ mét “m¸y c¶nh b¸o” « nhiÔm m«i tr-êng. Møc ®é c¶nh b¸o th«ng th-êng do c¸c loµi c©y kh¸c nhau c¸c loµi khÝ ®éc kh¸c nhau mµ cã sù kh¸c nhau. HiÖn nay c¸c loµi c©y chØ thÞ ®-îc thÓ hiÖn ë biÓu 2.5. BiÓu 2-5 C©y chØ thÞ nh¹y c¶m th-êng dïng ChÊt « nhiÔm Tªn c©y SO2 Th«ng ®u«i ngùa, ®ç träng, dµo, lª HF Th«gn 5 l¸, lª, ®ç träng, anh ®µo, nho Cl Fuüei Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
51 Hîp chÊt NO Hoa chu«ng, thu h¶i ®-êng ë vïng gÇn thµnh phè do nhu cÇu nghØ ng¬i du lÞch cña quÇn chóng nh©n d©n mµ ph¶i cã rõng ngo¹i « thµnh phè, rõng c«ng viªn ngoµi tÝnh n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ cña loµi c©y cßn ph¶i xem xÐt ®Õn nhu cÇu mü quan vµ ho¹t ®éng nghØ ng¬i. nh÷ng loµi c©y trång rõng nªn lµ nh÷ng c©y ra l¸ sím rông l¸ muén hoÆc th-êng xanh, h×nh d¹ng c©y ph¶i ®Ñp mµu s¾c ph¶i t-¬i mµu qu¶ còng cã ®Æc tÝnh riªng biÖt vµ tèt nhÊt lµ bè trÝ xen kÏ nhau nhiÒu loµi c©y ph¶i tr¸nh mét m«i tr-êng ®¬n ®iÖu. VÒ yªu cÇu nµy ph¶i xem xÐt tËp qu¸n sinh ho¹t cña nh©n d©n c¸c n¬i liªn hÖ víi quan ®iÓm thÈm mü, kh«ng thÓ nhÊt nhÊt nh- nhau. TÊt c¶ c¸c loµi c©y b¶o vÖ m«i tr-êng vµ rõng phong c¶nh ngoµi nh÷ng tÝnh n¨ng trªn cßn ph¶i cã gi¸ trÞ kinh tÕ lín lµm cho quÇn chóng ®Þa ph-¬ng cã mét hiÖu Ých nghØ ng¬i du lÞch mµ cßn cã hiÖu Ých kinh tÕ lín h¬n. (6) Chän lo¹i c©y lôc ho¸ xung quanh. C©y lôc ho¸ xung quanh lµ c©y ph©n bè kh«ng gian víi c¸c lo¹i rõng kh¸c nhau tuú theo lôc ho¸ quanh thÞ trÊn, quanh n«ng th«n, bªn c¹nh ®-êng, bªn bê ®ª, bªn c¹nh hå…Nh÷ng loµi c©y lôc ho¸ nµy th-êng mäc th-a Ýt gç Ýt cñi lôc ho¸ ë xung quanh khu vùc nµo ®ã ph¶i chó ý t¸c dông phßng hé vµ tÝnh n¨ng s¶n xuÊt ®iÒu kiÖn ®Êt rõng ë ®ã ph¶i tèt, tiÒm lùc s¶n xuÊt lín. Nh÷ng c©y ë hai bªn ®-êng bªn c¹nh n-íc bªn c¹nh th« vµ bªn c¹nh hå cã ®iÒu kiÖn kh¸c nhau rÊt lín. Yªu cÇu chän lo¹i c©y trång ph¶i nhÊn m¹nh ®Êt nµo c©y Êy. Do diÖn tÝch kh¸ nhá ®iÒu kiÖn kinh doanh, viÖc chän lo¹i c©y trång còng nªn ®a d¹ng ho¸ võa phßng hé võa mü quan. §iÒu kiÖn lËp ®Þa cña c©y trång xung quanh thµnh tõng ®¸m nhá nh-ng ph¶i réng ph¶i thùc hiÖn kinh doanh ®a chøc n¨ng, trong ®ã hiÖu Ých kinh tÕ vµ hiÖu Ých phßng hé ph¶i râ rÖt cã tiÕn ®é réng r·i trong viÖc 2.5. Chän ®Êt vµ c©y thÝch hîp. khai th¸c lîi dông. 2.5.1.ý nghÜa cña ®Êt vµ c©y thÝch hîp (®Êt nµo c©y Êy) §Êt vµ c©y thÝch hîp lµ ®Æc tÝnh cña loµi c©y trång rõng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cña sinh th¸i häc ®Ó ph¸t huy tiÒm lùc s¶n xuÊt ®¹t ®-îc møc cao s¶n trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt tr-íc m¾t cña lËp ®Þa ®ã. §Êt nµo c©y Êy lµ thÓ hiÖn chän lo¹i c©y trång theo nguyªn t¾c ®Êt thÝch hîp lµ mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña ®Êt trång rõng. Kh¸i niÖm vµ yªu cÇu cña ®Êt nµo c©y Êy cã quan hÖ mËt thiÕt víi tr×nh ®é khoa häc kü thuËt cña s¶n xuÊt L©m nghiÖp. Kh¸i niÖm vÒ ®Êt nµo c©y Êy hiÖn ®¹i, c©y kh«ng ph¶i chØ dõng l¹i ë møc loµi c©y mµ cïng mét lo¹i h×nh trong cïng mét loµi c©y (nguån gièng ®Þa lý, lo¹i h×nh sinh th¸i), loµi s¶n phÈm, hÖ v« tÝnh. §Êt vµ c©y lµ hai mÆt m©u thuÉn thèng nhÊt. §Êt nµo c©y Êy lµ mét sù phï hîp thÝch øng kh«ng thÓ tuyÖt ®èi gi÷a ®Êt vµ c©y, còng kh«ng thÓ ®¹t ®-îc c©n b»ng l©u dµi. Chóng tha th-êng nãi sù thÝch øng cña ®Êt vµ Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
52 c©y lµ sù ®iÒu hoµ t-¬ng ®èi nh÷ng mÆt m©u thuÉn c¬ b¶n gi÷a chóng trong qu¸ tr×nh trång vµ ch¨m sãc rõng cã thÓ s¶n sinh yªu cÇu kinh tÕ mµ mäi ng-êi hy väng vµ ®¹t ®-îc môc ®Ých trång vµ ch¨m sãc vµ kh«ng lo¹i trõ nh÷ng m©u thuÉn lÉn nhau ë mét giai ®o¹n hoÆc ph-¬ng diÖn nµo ®ã, nh÷ng m©u thuÉn ®ã ph¶i th«ng qua biÖn ph¸p cña con ng-êi ®Ó ®iÒu chØnh. §-¬ng nhiªn nh÷ng biÖn ph¸p ®ã chÞu ¶nh h-ëng cña ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi. VÊn ®Ò nµy ph¶i tr¸nh hai khuynh h-íng, mét lo¹i lµ qu¸ c©u nÖ ®Æc tr-ng sinh th¸i häc cña loµi mµ gi÷ th¸i ®é qu¸ cÈn thËn kh«ng nh×n thÊy ®Æc tÝnh cña loµi cã mét tÝnh cã d·n nhÊt ®Þnh vµ con ng-êi trong ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng cña c©y cã tÝnh n¨ng ®éng chñ quan; mét khuynh h-íng kh¸c lµ kh«ng ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ ®Æc tÝnh sinh th¸i häc cña loµi mét c¸ch khoa häc, chØ dùa vµo “søc ng-êi th¾ng trêi vµ lßng nhiÖt t×nh” kh«ng dùa vµo gi¸ thµnh mµ chØ lµ dùa vµo c«ng hoÆc lao ®éng mµ kh«ng ®-îc h-ëng. 2.5.2.Tiªu chuÈn chän ®Êt vµ chän c©y thÝch hîp. Tuy chän ®Êt chän c©y lµ mét kh¸i niÖm t-¬ng ®èi nh-ng ph¶i xem xÐt nh÷ng tiªu chuÈn kh¸ch quan cã ®¹t ®-îc ®Êt nµo c©y Êy kh«ng. Tiªu chuÈn ®ã ph¶i cã môc ®Ých ®· ®-îc x¸c ®Þnh, ®èi víi loµi c©y gç ph¶i ®¹t ®-îc sèng thµnh rõng vµ thµnh gç cßn ph¶i cã tÝnh æn ®Þnh nhÊt ®Þnh. XuÊt ph¸t tõ yªu cÇu thµnh gç cßn ph¶i cã yªu cÇu sè l-îng, tiªu chuÈn sè l-îng cña ®Êt nµo c©y Êy chñ yÕu cã 3 ®iÓm: mét lµ chØ sè lËp ®Þa trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa nµo ®ã, thø hai lµ l-îng sinh tr-ëng thÓ tÝch gç b×nh qu©n, thø ba lµ chØ sè kú väng lËp ®Þa. (1) ChØ sè lËp ®Þa vµ chän lo¹i c©y trång. ChØ sè lËp ®Þa cã thÓ ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a tÝnh n¨ng lËp ®Þa vµ sinh tr-ëng c©y trång, nÕu th«ng qua ®iÒu tra tÝnh to¸n t×m hiÓu chØ sè lËp ®Þa cña c¸c ®iÒu kiÖn lËp ®Þa nhÊt lµ chØ sè lËp ®Þa cña loµi c©y kh¸c nhau trong cïng mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®Ó tiÕn hµnh so s¸nh ®Ó dùa vµo mét nguyªn t¾c ®Êt nµo c©y Êy ®Ó chän lo¹i c©y thÝch hîp. VÝ dô: trong mét ®iÒu kiÖn sinh tr-ëng Sa méc trªn vïng nói thÊp chØ sè lËp ®Þa
53 nh¾c chØ tiªu th× kh¸ phøc t¹p. vÒ møc ®é kinh doanh vµ nh÷ng biÖn ph¸p kü thuËt vÒ sù biÕn ®æi cña rõng trång trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau còng cã thÓ ph¶n ¶nh râ ¶nh h-ëng cña ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tõ ®ã t×m ra ph-¬ng ¸n chän ®Êt chän c©y thÝch hîp. Trong thùc tÕ ph¶i yªu cÇu dùa vµo lo¹i h×nh lËp ®Þa vµ c-êng ®é kinh doanh lËp ra biÓu thu ho¹ch l©m phÇn. VÒ mÆt nµy cßn lµm ch-a nhiÒu. (3) ChØ sè kú väng lËp ®Þa vµ chän lo¹i c©y trång. Do tuæi khai th¸c loµi c©y kh¸c nhau, chi phÝ trång ch¨m sãc, gi¸ c¶ gç…chØ sè lËp ®Þa cña loµi hoÆc chØ tiªu s¶n l-îng vÉn khã ph¶n ¸nh lËp ®Þa ®Êt rõng vÒ mÆt hiÖu Ých kinh tÕ. Cã ng-êi trong chØ tiªu ®¸nh gi¸ kinh tÕ lËp ®Þa thiÕt kÕ mét chØ sè kú väng lËp ®Þa dïng ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é hiÖu Ých kinh tÕ lËp ®Þa. ChØ sè kú väng lËp ®Þa trong thùc tÕ t-¬ng ®-¬ng víi gi¸ trÞ lËp ®Þa trong thêi kú sö dông nhÊt ®Þnh. VÝ dô: Iangdigao (1993) ®· c¨n cø vµo lu©n kú khai th¸c cña loµi c©y gç ®· chän 100 n¨m lµ mét kú sö dông ®-a vµo c«ng thøc tÝnh to¸n SE chØ sè kú väng lËp ®Þa, tham sè chñ yÕu cña c«ng thøc ®ã cã mét tû lÖ vÒ s¶n l-îng tiªu chuÈn tû lÖ cho gç gç ®-êng kÝnh to, võa, nhá, cµy bõa, trång rõng ch¨m sãc vµ s¶n xuÊt gç…®-a vµo gi¸ thµnh. Sè n¨m tõ khi ch¨m sãc rõng trång ®Õn khi chÆt chÝnh cã thÓ dù kiÕn ®-îc chi phÝ ®· tÝnh ®-îc c¸c tham sè chØ sè kú väng lËp ®Þa cña mét sè loµi c©y nh- V©n sam, Tr¾c b¸ch, HoÌ, GiÎ, D-¬ng. Ph-¬ng ph¸p tÝnh to¸n nµy ®· xem xÐt toµn diÖn nhiÒu nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn ®¸nh gi¸ kinh tÕ chÊt l-îng lËp ®Þa ®· liªn hÖ ®-îc chÆt chÏ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña viÖc chän c©y trång vµ chÊt l-îng lËp ®Þa. §iÒu ®¸ng chó ý lµ mçi tham sè trong c«ng thøc tÝnh to¸n nh- gi¸ c¶ gç vµ gi¸ c¶ t-¬ng øng ph¶i c¨n cø vµo biÕn ®éng cña thÞ tr-êng mµ söa ®æi. Nh-ng do m©u thuÉn gi÷a sù l©u dµi cña s¶n xuÊt gç vµ dù b¸o thÞ tr-êng lµ t¨ng ®é khã cña ®¸nh gi¸ kinh tÕ lËp ®Þa. 2.5.3.Con ®-êng vµ ph-¬ng ph¸p chän c©y thÝch hîp. Con ®-êng chän ®Êt vµ c©y thÝch hîp rÊt ®a d¹ng nh-ng cã thÓ quy n¹p thµnh 2 ®iÒu: mét lµ chän bao gåm chän c©y thÝch hîp víi ®Êt vµ chän ®Êt thÝch hîp víi c©y; hai lµ c¶i t¹o bao gåm c¶i t¹o c©y thÝch hîp ®Êt vµ c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp c©y. C¸i gäi lµ chän c©y thÝch hîp ®Êt lµ c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Êt ®ai cña vïng ®ã mµ x¸c ®Þnh lo¹i caay trång chÝnh hoÆc loµi c©y trång sÏ ph¸t triÓn. Chän ®Êt rõng thÝch hîp; chän ®Êt thÝch hîp víi c©y lµ sau khi x¸c ®Þnh ®-îc ®Êt trång rõng c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn lËp ®Þa mµ chän lo¹i c©y trång thÝch hîp. C¸i gäi lµ c¶i t¹o ®Êt thÝch hîp c©y lµ khi ®Êt vµ c©y cã mét mÆt nµo ®ã kh«ng thÝch hîp l¾m, th«ng qua chän gièng nhËp néi thuÇn ho¸, ch¨m sãc gièng c©y ®Ó lµm thay ®æi ®Æc tÝnh nµo ®ã cña c©y lµm cho nã cã thÓ phï hîp víi nhau. vÝ dô th«ng qua mét ph-¬ng ph¸p lai t¹o gièng ®· t¨ng c-êng tÝnh chÞu rÐt chÞu h¹n vµ chÞu muèi cña loµi c©y ®Ó cho nã thÝch øng víi sinh tr-ëng trªn ®Êt rõng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn ®ã. C¸i gäi lµ Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
54 c¶i t¹o c©y thÝch hîp víi ®Êt lµ th«ng qua cµy bõa b»ng ph©n t-íi n-íc trång hçn giao qu¶n lý ®Êt cã thÓ lµm thay ®æi m«i tr-êng sinh tr-ëng ®Êt rõng lµm cho nã thÝch hîp víi sù sinh tr-ëng cña c©y trång. VÝ dô ®èi víi nh÷ng loµi c©y tho¸t mÆn, ®é mÆn cña ®Êt gi¶m xuèng lµm cho sinh tr-ëng cña loµi c©y D-¬ng mäc nhanh chèng mÆn. Th«ng qua viÖc cµy bõa tho¸t n-íc lµm cho mét sè c©y chÞu Èm -ít trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Êt Èm -ít sinh tr-ëng thuËn lîi. Con ®-êng chän vµ con ®-êng c¶i t¹o lµ bæ xung cho nhau, con ®-êng c¶i t¹o sÏ dÇn dÇn ph¸t triÓn theo h-íng kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt nh-ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ kü thuËt hiÖn nay møc ®é c¶i t¹o cßn cã h¹n, chØ ®-îc sö dông trong mét t×nh h×nh nµo ®ã th«i vµ chän lo¹i c©y trång rõng ®Ó ®¹t ®-îc yªu cÇu ®Êt nµo c©y Êy vÉn lµ con ®-êng c¬ b¶n nhÊt. Chän lo¹i c©y trång ph¶i ®-îc x©y dùng trªn c¬ së nh©n thøc s©u s¾c ®Æc tÝnh c©y vµ ®Êt mµ nguån nhËn thøc ®ã ph¶i th«ng qua ®iÒu tra nghiªn cøu. NhËn thøc ®Æc tÝnh sinh vËt häc sinh th¸i häc cña loµi c©y mét lµ th«ng qua ®iÒu tra khu ph©n bè cña loµi, rõng tù nhiªn vµ rõng trång, hai lµ ph¶i më réng viÖc nghiªn cøu x¸c ®Þnh sinh lý sinh ho¸ vµ gi¶i phÉu häc chuyªn m«n nã sÏ gióp Ých cho viÖc chän c©y trång trªn ®Êt kh« h¹n. §iÒu tra nghiªn cøu t×nh h×nh sinh tr-ëng cña rõng trång trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau lµ ph-¬ng ph¸p chñ yÕu ®Ó th¨m dß ®Êt nµo c©y Êy, so s¸nh c¸c hiÖu øng sinh tr-ëng cña rõng trång cña cïng mét loµi c©y ph-¬ng ph¸p nµy dÔ lµm nh-ng mÆt thÝch øng kh¸ hÑp chØ cã thÓ trong mét t×nh h×nh ®Æc biÖt nµo ®ã míi tiÕn hµnh ®iÒu tra so s¸nh. §iÒu kiÖn thÝ nghiÖm nh- thÕ lu«n lu«n gÆp ph¶i nh÷ng giíi h¹n rÊt lín. Nãi chung c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa lµ rÊt nhiÒu vËn dông ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®a biÕn lµ cã thÓ t×m hiÓu ®-îc mèi quan hÖ t-¬ng hç gi÷a møc ®é t¸c dông ®Õn sinh tr-ëng c©y rõng víi c¸c nh©n tè vµ cã thÓ x©y dùng ®-îc mét m« h×nh to¸n häc vÒ sinh tr-ëng c©y gç tõ c¸c t¸c dông tæng hîp cña c¸c nh©n tè dïng ®Ó ®¸nh gi¸ lËp ®Þa vµ dù b¸o sinh tr-ëng ®Ó cung cÊp c¨n cø chän ®Êt vµ chän c©y thÝch hîp. M¸y tÝnh ®iÖn tö ®· ®-îc øng dông vµ ph¸t triÓn nhanh viÖc ®iÒu tra c¸c « mÉu rÊt lín cã thÓ cung cÊp kü thuËt ®¸ng tin cËy. 2.5.4.X¸c ®Þnh ph-¬ng ¸n chän ®Êt chän c©y Trªn c¬ së ®iÒu tra ph©n tÝch ®Çy ®ñ ph¶i kÕt hîp môc ®Ých trång rõng vµ yªu cÇu chän ®Êt chän c©y trång thcÝh hîp. Trong mét d¬n vÞ kinh doanh, cïng mét ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cã mÊy loµi c©y thcÝh hîp, cïng mét loµi c©y cã thÓ thÝch hîp víi mÊy ®iÒu kiÖn lËp ®Þa, ph¶i qua so s¸nh, trong ®ã mäc tèt nhÊt, cao s¶n nhÊt, cã gi¸ trÞ kinh tÕ nhÊt l¹i lµ loµi c©y lín nhÊt ®-îc xÕp vµo lo¹i c©y trång chñ yÕu; cßn nh÷ng loµi c©y kh¸c nh- gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh-ng ®iÒu kiÖn hµ kh¾c hoÆc tÝnh thÝch øng m¹nh nh-ng gi¸ trÞ kinh tÕ thÊp ®-îc xÕp vµ loµi c©y trång thø yÕu. Mçi mét ®¬n vÞ kinh doanhph¶i c¨n cø vµo ph-¬ng ch©m kinh doanh, tû lÖ loµi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)