Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa ô tô - Trường ĐH Công nghiệp Quảng Ninh

Chia sẻ: Dương Hàn Thiên Băng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình "Kỹ thuật sửa chữa ô tô" kết cấu gồm 3 chương, cung cấp cho học viên những nội dung về: kỹ thuật sửa chữa động cơ; kỹ thuật sửa chữa hệ thống truyền lực; kỹ thuật sửa chữa hệ thống phanh, treo và hệ thống lái;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Kỹ thuật sửa chữa ô tô - Trường ĐH Công nghiệp Quảng Ninh

BỘ CÔNG THƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP QUẢNG NINH Nguyễn Sĩ Sơn GIÁO TRÌNH KỸ THUẬT SỬA CHỮA Ô TÔ (LƯU HÀNH NỘI BỘ) Quảng Ninh- 2020
LỜI NÓI ĐẦU Kế hoạch đào tạo và giảng dạy tại trường Đại Học Công Nghiệp Quảng ninh của chuyên ngành công nghệ kỹ thuật cơ khí ô tô, học phần “ Kỹ Thuật Sửa chữa Ô tô” trang bị cho sinh viên những kiên thức lý thuyết bảo dưỡng, sửa chữa cơ bản để sinh viên thực hiện học phần thực tập tại xưởng và thực tập sản xuất tiếp theo trong chương trình đào tạo của nhà trường. Trong quá trình tham gia công tác giảng day tại bộ môn Cơ khí Ô tô thuộc khoa Cơ Khí Động Lực trường Đại Học Công Nghiệp Quảng ninh, chúng tôi nhận thấy sinh viên sau khi học cac học phần lý thuyết cơ bản, nhưng vẫn thấy những kiến thức đã học vẫn còn trừu tượng, khó tiếp thu những kiến thức tiếp theo. Nhằm tạo điều kiên thuận lợi cho sinh viên học tập và nghiên cứu tại trường tốt hơn, chúng tôi đã biên soạn giáo trình “ Kỹ Thuật Sửa chữa Ô Tô” để đáp ứng nhu cầu học tập và nghiên cứu của sinh viên. Nội dung giáo trình được biên soạn cô đọng đơn giản, kèm theo nhiều hình vẽ đơn giản dễ hiểu, bao gồm các chương sau đây: - Chương 1: Kỹ thuật sửa chữa động cơ - Chương 2: Kỹ thuật sửa chữa hệ thống truyền lực - Chương 3: Kỹ thuật sửa chữa hệ thống phanh, treo và Hệ thống lái Những kiến thức trên giúp cho sinh viên tiếp thu dễ dàng, cũng như thuận lợi cho việc giảng dạy giữa lý thuyết và thực hành. Vì sự nghiệp đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, tôi xin cảm ơn đồng nghiệp, sinh viên và các bạn đọc đã ủng hộ, khích lệ trong qua trình biên soạn. Trong quá trình biên soạn có những thiếu sót xin được góp ý để hoàn thiện tốt hơn. Xin chân thành cảm ơn. Biên soạn Th.s: Nguyễn Sĩ Sơn 1
Chương 1: KỸ THUẬT SỬA CHỮA ĐỘNG CƠ Bài 1: Kỹ thuật sửa chữa nắp máy 1.1. C¸c h- háng, nguyªn nh©n, hËu qu¶. TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 Vªnh n¾p m¸y Do th¸o l¾p kh«ng ®óng kÜ Dß h¬i ¶nh h-ëng ®Õn tØ thuËt sènÐn. 2 R¹n nøt n¾p m¸y Do c¸c vïng trªn n¾p m¸y ¶nh h-ëng ®Õn tie sè nÐn => chÞu nhiÖt ®é kh¸c nhau gi¶m c«ng suÊt cña ®éng c¬. hoÆc n¾p m¸y bÞ thay ®æi nhiÖt ®é ®ét ngét do ®æ n-íc l¹nh vµo khi ®éng c¬ cßn nãng 3 BÞ muéi than b¸m Do qu¸ tr×nh ch¸y kh«ng G©y hiÖn t-îng kÝch næ (®èi vµo buång ®èt. hoµn h¶o cña nhiªn liÖu nh- víi ®éng c¬ x¨ng) nÕu muéi hiÖn t-îng ch¸y rít, ch¸y than r¬i vµo khe hë gi÷a piston trÔ… vµ xi lanh cã thÓ g©y x-íc xi lanh hoÆc cã thÓ dÉn ®Õn kÑt xÐc m¨ng. 4 BÞ ¨n mßn ë khu Do tiÕp xóc víi s¶nh vËt Lµm gi¶m ®é bÒn cña m¾p cùc buång ®èt, c¸c ch¸y sinh ra. m¸y nÕu bÞ mßn nhiÒu sÏ lµm ®-êng dÉn dÇu b«i Do cã t¹p chÊt ¨n mßn lÉn n-íc vµo buån ®èt g©y nªn sù tr¬n, n-íc lµm trong dÇu b«i tr¬n, n-íc lµm cè vì piston lät dÇu vµo buågn m¸t. m¸t ®èt dÇu ch¸y sinh ra muéi than g©y kÝch næ vµ kÑt xÐc m¨ng 5 C¸c mèi ghÐp ren Do th¸o l¾p kh«ng ®óng kü §éng c¬ lµm viÖc kh«ng an bÞ háng thuËt toµn, lät h¬i, lät n-íc, lät dÇu. 6 §Öm n¾p m¸y bÞ Do qu¸ tr×nh th¸o l¾p kh«ng Lät h¬i vµ gi¶m tØ sè nÐn cña háng chó ý hoÆc qu¸ h¹n sö dông ®éng c¬. hÕt ®é nÐn. 2. VÖ sinh chi tiÕt 2
- Dïng bµn ch¶i mÒm vµ dung m«i lµm s¹ch n¾p m¸y -Dïng nËy, dao c¹o hÕt muéi than ra khái buång ®èt, mÆt n¾p m¸y vµ c¸c mÆt bÝch côm èng hót, «ng x¶ (cËn thËn kh«ng lµm x-íc bÒ mÆt m¸y) - lµm s¹ch c¸c èng dÉn h-íng xu p¸p trªn n¾p m¸y 1.2.KiÓm tra n¾p m¸y. * .KiÓm tra c¸c vÕt nøt, r¹n. H 3 -3) Lµm s¹ch buång H 3- 2 Lµm s¹ch mÆt m¸y ®èt - Víi c¸c vÕt nøt lín ta hoµn toµn cã thÓ kiÓm tra b»ng m¾t quan s¸t - Víi c¸c vÕt nøt nhá kh«ng nh×n thÊy ®-îc ta cã thÓ kiÓm tra b»ng 2 c¸ch sau: C¸ch 1. KiÓm tra b»ng s¬n mÇu. (H 3 -4) - Lµm s¹ch n¾p m¸y - Dïng b×nh phôt s¬n mÇu cã kh¶ n¨ng thÈm thÊu vµo chç cÇn kiÓm tra trªn n¾p m¸ H×nh 3.4. - Lau s¹ch sau ®ã quan s¸t, nÕu cã vÕt nøt th× sÏ cã mÇu s¬n cßn l¹i ë chç nøt C¸ch 2 Dïng dÇu b«i tr¬n vµ bét mÇu. 3
- Lµm s¹ch n¾p m¸y - Chç nµo nghi nøt ta nhá dÇu b«i tr¬n vµo sau ®ã lau s¹ch - TiÕp ®ã ta trµ bét mÇu lªn - Sau ®ã ta l¹i lau s¹ch, do dÇu cã kh¶ n¨ng thÈm thÊu víi bét mÇu nªn ë chç nøt bét mÇu sÏ ®-îc gi÷ l¹i ta quan s¸t ®-îc. * .KiÓm tra c¸c mèi ghÐp ren. Chóng ta cã thÓ quan s¸t b»ng m¾t hoÆc dïng bu l«ng cña nã ®Ó thö nÕu h- háng ph¶i söa ch÷a * .KiÓm tra ®é vªnh cña n¾p m¸y §Ó kiÓm tra ®é vªnh cña n¾p m¸y ta cã 2 c¸ch thÓ kiÓm tra sau: C¸ch 1. Dïng th-íc ph¼ng vµ c¨n l¸: -§Æt mÆt m¸y lªn,®-a th-íc kiÓm tra ph¼ng vµo vµ dïng c¨n l¸ kiÓm tra khe khë gi÷a th-íc vµ mÆt m¸y. TiÕn hµnh kiÓm tra ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau trªn mÆt m¸y. NÕu ®é cong vªnh lín h¬n 0,1mm trªn100mm chiÒu dµi th× ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a C¸ch 2. Dïng bµn m¸p vµ bét mÇu. MÆt m¸y Bµn m¸p - B«i bét mÇu lªn bµn m¸p sau khi ®· ®-îc pha chÕ, n¾p m¸y ®-îc lµm s¹ch vµ ®Æt bÒ mÆt n¾p m¸y tiÕp xóc víi bµn m¸p. xoay ®Òu mÆt m¸y trªn bµn m¸p b»ng 2 tay, Sau ®ã lÊy ra quan s¸t, nÕu diÖn tÝch bét mÇu t-¬ng ®èi ®Òu trªn kh¾p bÒ mÆt n¾p m¸y kho¶ng 90% diÖn tÝch th× n¾p m¸y ®¹t yªu cÇu, nÕu nhá h¬n 90% hoÆc cã chç rÊt ®Ëm l¹i cã chç rÊt nh¹t th× ph¶i ®-a n¾p m¸y ra tiÕn hµnh söa ch÷a 1.3. Söa n¾p m¸y 4
a. Söa ch÷a vÕt nøt - Víi nh÷ng vÕt nøt nhá ngoµi buång ®èt th× cã thÓ hµn b»ng kim lo¹i cïng lo¹i - Víi nh÷ng vÕt nøt lín hoÆc trong khu vùc buång ®èt th× ph¶i thay thÕ n¾p m¸y míi b. Söa ch÷a mèi ghÐp ren háng - NÕu trong giíi h¹n cho phÐp, ta r« l¹i ren. Khi ta r« ph¶i th-êng xuyªn nhá dÇu b«i tr¬n ®Ó cã ®-îc b-íc ren tèt nhÊt c. Söa ch÷a ®é cong vªnh n¾p m¸y - NÕu n¾p m¸y bÞ cong vªnh hoÆc bÞ x-íc nhá (®é conh vªnh nhá h¬n0,15mm th× tiÕn hµnh söa ch÷a b»ng ph-¬ng ph¸p rµ (H3-5) tuyÖt ®èi kh«ng trùc tiÕp ®Èy hoÆc kÐo mÆt n¾p m¸y mµ ph¶i cho mÆt n¾p m¸y chuyÓn ®éng theo ®-êng trßn. - NÕu n¾p m¸y bÞ cong vªnh lín h¬n ( 0,45mm) th× söa ch÷a b»ng ph-¬ng ph¸p mµi trªn m¸y chuyªn dïng. (khi mµi xong thÓ tÝch buång ®èt ph¶i lín h¬n 95% thÓ tÝch ban ®Çu, nÕu nhá h¬n ph¶i th©y thÕ v× nã ¶nh h-ëng ®Õn c«ng suÊt ®éng c¬ do kh«ng ®¶m b¶o thÓ tÝch buång ®èt. 5
Bµi 2: Kỹ thuật sửa chữa cơ cấu phân phối khí 2.1. Nh÷ng h- háng chÝnh cña c¬ cÊu ph©n phèi khÝ. - Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc, ma s¸t sinh ra ë c¸c bÒ mÆt tiÕp xóc (cæ trôc, bÒ mÆt cam, con ®éi, ®Çu ®ßn g¸nh) sÏ g©y hao mßn ë nh÷ng bÒ mÆt nµy. ngoµi ra c¸c chi tiÕt cã liªn kÕt ®éng häc víi nhau, khi lµm viÖc sÏ g©y ra lùc quan tÝnh g©y va ®Ëp gi÷a c¸c bÒ mÆt lµm viÖc cïng víi t¸c ®éng cña nhiÖt ®é cao, b«i tr¬n khã kh¨n lµm cho c¸c chi tiÕt bÞ mµi mßn nhanh chãng. - Hao mßn c¸c chi tiÕt nµy cã thÓ lµm gi¶m c«ng suÊt cña ®éng c¬, do gi¶m hÖ sè n¹p ®Çy vµ x¶ s¹ch kÐm bëi v× tiÕt diÖn l-u th«ng cña c¸c xu p¸p gi¶m. - MÆt kh¸c c¸c chi tiÕt mßn cßn ¶nh h-ëng tíi pha ph©n phèi lµm cho c¸c xu p¸p më muén h¬n, tØ sè nÐn cña ®éng c¬ còng bÞ gi¶m.Chi phÝ nhiªn liÖu t¨ng, khi lµm viÖc ®éng c¬ cã tiÕng gâ, khã khëi ®éng ®éng c¬. 2.1.1. Sửa chửa nhóm xupáp 2.1.1.1. æ ®Æt. 1. nh÷ng h- háng, nguyªn nh©n, hËu qu¶ TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 BÒ mÆt lµm viÖc cña æ Do va ®Ëp víi xup¸p, tiÕo TÊt c¶ nh÷ng d¹ng h- ®Æt bÞ mßn thµnh gê, r¹n xóc víi khÝ ch¸y ë nhiÖt háng trªn ®Òu cã thÓ lµm nøt trãc rç ®é cao cho xup¸p ®ãng kh«ng kÝn 2 BÒ mÆt lµm viÖc bÞ mßn Do tiÕp xóc víi dßng khÝ víi æ ®Æt, dÉn ®Õn lät khÝ. vµ ¨n mßn ho¸ häc cã tèc ®é lín. Trong BiÓu hiÖn lµ ®éng c¬ yÕu, kh«ng khÝ ch¸y cã chøa lµm viÖc kh«ng ®¹t c«ng nhiÒu chÊt «xy ho¸. suÊt tèi ®a, nhiÒu khãi ®en, 3 æ ®Æt cã thÓ vÞ mÊt ®é Do vËt liÖu chÕ t¹o kh«ng tèn nhiªn liÖu…Háng nÆng g¨ng l¾p ghÐp, biÕn d¹ng ®¶m b¶o, c«ng nghÖ chÕ t¹o cã thÓ ®éng c¬ kh«ng lµm thËm chÝ lµ nøt, vì. æ ®Æt, ®éng c¬ bÞ qu¸ nhiÖt viÖc ®-îc. 2. KiÓm tra. 6
- Sau khi th¸o ®éng c¬, tiÕn hµnh kiÓm tra s¬ bé ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn nh÷ng h- háng cña æ ®Æt - Tr-íc tiªn ta lau s¹ch bÒ mÆt lµm viÖc cña æ ®Æt vµ quan s¸t xem bÒ mÆt lµm viÖc cña nã cã bÞ mßn thanh gê, trãc rç bÒ mÆt, sãi mßn... hay kh«ng. - kiÓm tra c¸c vÕt tiÕp xóc cña æ ®Æt vµ xu p¸p b»ng c¸ch: B«i mét líp bét mÇu máng lªn bÒ mÆt lµm viÖc cña æ ®Æt sau ®ã ®-a xu p¸p vµo, Ên nhÑ (kh«ng xoay) sau ®ã lÊy xu p¸p ra quan s¸t vÕt bét mÇu mê trªn æ ®Æt. - VÕt tiÕp xóc ph¶i n»m trong kho¶ng gi÷a bÒ mÆt lµm viÖc cña æ ®Æt vµ cã bÒ réng vµo kho¶ng 1,4  2mm. 3. Söa ch÷a. - NÕu bÒ mÆt bÞ mßn Ýt ta sö dông ph-¬ng ph¸p rµ l¹i æ ®Æt cïng víi xu p¸p cña nã - NÕu æ ®Æt bÞ mßn t-¬ng ®èi nhiÒu ta sö dông ph-¬ng ph¸p mµi gia c«ng l¹i æ ®Æt (H 11-1) + §¸ mµi vµ ti dÉn h-íng + Mµi æ ®Æt b»ng m¸y mµi tay + Mµi æ ®Æt b»ng m¸y khoan ®øng - NÕu æ ®Æt bÞ mßn nhiÒu ta sö dïng ph-¬ng ph¸p doa ®Ó gia c«ng l¹i æ ®Æt trªn m¸y khoan hoÆc m¸y chuyªn dïng 4. Quy tr×nh thay míi æ ®Æt. - æ ®Æt ®-îc thay theo 2 ph-¬ng ph¸p : Ðp nãng vµ Ðp nguéi a. Ðp nguéi. (H 11 -1)Mµi gia c«ng l¹i æ ®Æt - §-îc ¸p dông cho lo¹i æ ®Æt yªu cÇu ®é g¨ng l¾p ghÐp kh«ng qu¸ 0,07mm. Cã thÓ dïng bóa thÐp nguéi hoÆc dïng m¸y Ðp ®Ó Ðp. b. Ðp nãng. - §-îc ¸p dông cho lo¹i æ ®Æt yªu cÇu ®é g¨ng l¾p ghÐp lín h¬n 0,07mm. Cã thÓ dïng ®Ìn x× ®Ó nung nãng n¾p m¸y tíi 400  5000 C, hoÆc lµ luéi m¸y m¸y trong dÇu, sau ®ã ®-a lªn m¸y Ðp thuû lùc ®Ó Ðp. 7
- Chó ý: Sau khi Ðp ta ph¶i ®Ó n¾p m¸y nguéi tõ tõ tr¸nh hiÖn t-îng cong, vªnh n¾p m¸y. æ ®Æt sau khi thay thÕ ph¶i ®-îc doa, mµi, rµ theo ®óng quy tr×nh vµ yªu cÇu kü thuËt. * Yªu cÇu kü thuËt sau khi söa ch÷a æ ®Æt - KÝch th-íc ®¶m b¶o ®é kÝn khÝt xu p¸p, bÒn vµ gi¸ thµnh söa ch÷a thÊp ®¶m b¶o tÝnh kinh tÕ. - Chó ý: §Ó b¶m b¶o ®é chÝnh x¸c trong qu¸ tr×nh kiÓm tra söa ch÷aæ ®Æt ta ph¶i kiÓm tra söa ch÷a èng dÉn h-íng xu p¸p tr-íc, ®Ó lµm ®é chuÈn ®ång t©m. 2.1.1.2. Xu p¸p. 1. Nh÷ng h- háng, nguyªn nh©n, hËu qu¶. TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 BÒ mÆt lµm viÖc Do va ®Ëp víi æ ®Æt, lµm Lµm cho xup¸p ®ãng kh«ng kÝn cña xup¸p bÞ trãc viÖc ë nhiÖt ®é cao, tiÕp c«ng suÊt cña ®éng c¬ bÞ gi¶m, rç, ¨n mßn ho¸ xóc víi dßng khÝ th¶i cã suÊt tiªu hao nhiªn liÖu t¨ng. häc tèc ®é lín vµ chøa nhiÒu chÊt «xy ho¸ 2 Xupap bÞ ch¸y Do lß xo xup¸p yÕu lµm Lµm h- háng nhanh xup¸p x¸m cho khÝ ch¸y lät qua 3 NÊm xupap bÞ Do va ®Ëp víi ®Ønh piston, ¶nh h-ëng lín ®Õn ®éng c¬ cã vªnh, nøt, thËm nhiÖt ®é ®éng c¬ cao qu¸ thÓ lµm cho ®éng c¬ kh«ng lµm chÝ bÞ vì vµ chÞu t¸c ®éng cña lùc viÖc ®-îc khÝ thÓ qu¸ lín (tõ 10 ®Õn 20 KN) 4 Th©n xup¸p bÞ Do ma s¸t víi èng dÉn Xupap chuûen ®éng kh«ng b×nh mßn kh«ng ®Òu h-íng, b«i tr¬n vµ lµm th-êng cã thÓ bÞ kÑt, treo. NÕu mßn c«n «van, cã m¸t khã kh¨n. Va ®Ëp víi g·y lµm nÊm r¬i vµo buång ®èt thÓ bÞ cong vÖnh ®Ønh piston, lµm viÖc l©u ¶nh h-ëng nghiªm träng tíi ®éng nøt g·y ë phÇn ngµy, vËt liÖu bÞ mái c¬. chuyÓn tiÕp 8
5 §u«i xupap bÞ Do va ®Ëp víi ®Çu cß mæ, Thay ®æi gãc pha phèi khÝ, ¶nh mßn, toÌ con ®éi, lµm viÖc l©u h-ëng trùc tiÕp ®Õn gãc më sím ngµy ®ãng muén, tíi qu¸ tr×nh n¹p ®Çy th¶i s¹ch cña ®éng c¬. 2. KiÓm tra. 1- kiÓm tra bÒ dÇy cña t¸n nÊm xu p¸p: Dïng th-íc th¼ng ®Ó kiÓm tra bÒ dÇy cña t¸n nÊm xu p¸p, bÒ dÇy nµy kh«ng ®-îc nhá h¬n0,5 mm (H 11 -2). 2- KiÓm tra chiÒu dµi toµn bé cña xu p¸p: Dïng th-íc cÆp ®Ó kiÓm tra, tuú thuéc vµo tõng lo¹i ®éng c¬ mµ xu p¸p cã chiÒu dµi kh¸c nhau (H11 - 3) 3- Quan s¸t ®u«i xu p¸p xem cã bÞ toÌ H×nh 1.2. H×nh 1.3. nhiÒu hay kh«ng, bÒ mÆt lµm viÖc cña xu p¸p cã bÞ ch¸y rç kh«ng ®Ó x¸c ®Þnh ph-¬ng ph¸p söa ch÷a cho hîp lý. 4- KiÓm tra ®é cong cña xu p¸p. Dïng ®ång hå so vµ dông cô chuyªn dïng ®Ó kiÓm tra 4. Söa ch÷a. - Khi bÒ mÆt lµm viÖc cña xu p¸p bÞ mßn nhiÒu th× ta tiÕn hµnh mµi l¹i xu p¸p b»ng m¸y mµi chuyªn dïng, sau ®ã míi rµ l¹i xu p¸p (H 11 - 4) (H 11 -4) Mµi rµ trªn m¸y chuyªn dïng - NÕu ®u«i xu p¸p bÞ mßn lâm, toÌ nhiÒu, ta sö dông ph-¬ng ph¸p mµi gia c«ng l¹i ®u«i xu p¸p - Th«ng th-êng khi th¸o m¸y lÇn ®Çu ta chØ cÇn rµ l¹i xu p¸p lµ ®-îc 9
* Chó ý: - Khi rµ xu p¸p kh«ng ®-îc bét rµ r¬i vµo th©n xu p¸p vµ èng dÉn h-íng v× nh- vËy sÏ lµm x-íc, mßn th©n xu p¸p vµ èng d©n h-íng - Sau khi tiÕn hµnh söa ch÷a xu p¸p xong ta cÇn kiÓm tra l¹i ®é kÝn khÝt gi÷a xu p¸p vµ æ ®Æt, b»ng c¸c ph-¬ng ph¸p sau: - C¸ch 1: Dïng x¨ng hoÆc dÇu ho¶ lau s¹ch bÒ mÆt lµm viÖc cña xu p¸p vµ æ ®Æt. L¾p côm xu p¸p vµo n¾p m¸y, lËt nghªng n¾p m¸y lªn, sau ®ã dïng x¨ng hoÆc dÇu ho¶ ®æ vµo ®-êng n¹p hoÆc ®-êng x¶. Theo dâi mét thêi gian xem x¨ng, dÇu cã dß rØ kh«ng, nÕu kh«ng thÊy dß rØ lµ ®-îc - C¸ch 2: : Dïng n-íc xµ phßng lau s¹ch bÒ mÆt lµm viÖc cña xu p¸p vµ æ ®Æt. L¾p côm xu p¸p vµo n¾p m¸y, b«i mét líp n-íc xµ phßng vµo n¾p m¸y n¬i tiÕp xóc víi xu p¸p, sau ®ã dïng b¬m khÝ nÐn cã ¸p suÊt tõ 3  5 kg/ cm2 vµo ®-êng n¹p hoÆc ®-êng x¶. Nõu kh«ng thÊy bong bãng xµ phßng lµ ®-îc, nÕu cã th× ph¶i rµ l¹i - Sau khi söa ch÷a xu p¸p vµ æ ®Æt ta cÇn kiÓm tra vµnh ®ai tiÕp xóc cña æ ®Æt vµ xu p¸p. ChiÒu réng nµy tuú thuéc vµo mçi lo¹i ®éng c¬, nh-ng th«ng th-êng vµo kho¶ng 1,5  3mm. 10
Bài 3: Kỹ thuật sửa chữa cơ cấu trục khuỷu thanh truyền 3.1. H- háng, nguyªn nh©n, t¸c h¹i 3.1.1. Nhóm piston Piston lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn n¨ng nÒ sau thêi gian lµm viÖc th-êng cã nh÷ng h- háng sau. TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 Th©n bÞ mßn Lùc ngang. Lµm cho piston chuyÓn c«n, « van. Do ma s¸t víi xi lanh. ®éng kh«ng v÷ng vµng ChÊt l-îng dÇu b«i tr¬n kÐm. trong xilanh g©y va ®Ëp. ThiÕu dÇu b«i tr¬n. Lµm viÖc l©u ngµy. 2 Th©n bÞ cµo x-íc DÇu cã cÆn bÈn. Mµi mßn nhanh gi÷a xi XÐc m¨ng bÞ bã kÑt trong xi lanh. lanh vµ piston. 3 R¹n nøt NhiÖt ®é cao. Kh«ng an toµn khi lµm Thay ®æi nhiÖt ®é ®ét ngét. viÖc. 4 R·nh l¾p xÐc Do va ®Ëp gi÷a xÐc m¨ng vµ r·nh Lµm cho sôc dÇu lªn buång m¨ng bÞ mßn pison. ®èt. réng Lät khÝ. 5 Mßn c«n, « van Do va ®Ëp víi chèt pitt«ng. Lµm cho tèc ®é mßn nhanh, lç bÖ chèt. gâ chèt khi ®éng c¬ lµm viÖc. 6 §Ønh piston bÞ Do tiÕp xóc víi s¶n vËt ch¸y. B¸m muéi than nhanh g©y ch¸y rç, ¨n mßn kÝch næ ho¸ häc. 7 Pitt«ng bÞ vì Do chÊt l-îng chÕ t¹o kÐm. Do Lµm cho ®éng c¬ kh«ng th¸o l¾p kh«ng ®óng kü thuËt. lµm viÖc ®-îc. Ph¸ huû Do sù cè (g·y chèt piston, v.v..) c¸c chi tiÕt kh¸c. 8 Piston bÞ bã kÑt Do nhiÖt ®é qu¸ cao khi ®éng c¬ Lµm cho ®éng c¬ kh«ng trong xi lanh. lµm viÖc. lµm viÖc ®-îc. Do khe hë gi÷a xi lanh vµ piston qu¸ nhá. 11
3.1.2 Chèt piston. Chèt pÝton lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao, b«i tr¬n khã kh¨n v× vËy trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th-êng bÞ nh÷ng h- háng sau: a. H- háng, nguyªn nh©n, t¸c h¹i TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 Mßn ë vÞ trÝ l¾p Do ma s¸t gi÷a hai bÒ Lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp. Khi ghÐp víi ®Çu nhá mÆt tiÕp xóc lµm viÖc g©y va ®Ëp gäi lµ gâ thanh truyÒn ¾c. 2 Mßn ë vÞ trÝ l¾p Do ma s¸t gi÷a hai bÒ Lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp vµ ghÐp víi lç bÖ mÆt tiÕp xóc. g©y va ®Ëp trong qu¸ tr×nh lµm chèt pitt«ng. viÖc. 3 Chèt piston bÞ cµo DÇu b«i tr¬n cã c¨n Lµm mßn nhanh c¸c chi tiÕt. x-íc bÒ mÆt bÈn, t¹p chÊt. 4 Chèt pitt«ng bÞ nøt Do chÊt l-îng chÕ t¹o Lµm ®éng c¬ kh«ng thÓ ho¹t g·y kh«ng ®¶m b¶o, sù cè ®éng ®-îc. ®éng c¬. 3.1.3. Nhóm thanh truyửn 1. Nh÷ng h- háng, nguyªn nh©n, t¸c h¹i Thanh truyÒn lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn nÆng nÒ víi lùc nÐn thay ®æi theo chu kú, lu«n lu«n thay ®æi vÒ ph-¬ng chiÒu vµ trÞ sè v× vËy th-êng cã nh÷ng thay ®æi sau; TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 Thanh Do ®éng c¬ bÞ kÝch næ, do Lµm cho piston ®am lÖch vÒ mét truyÒn bÞ ®¸nh löa qu¸ sím, do h-íng vµ xÐc m¨ng bÞ nghiªng lµm cong piston bÞ bã kÑt, ®Æt sai gi¶m ®é kÝn khÝt côm piston,xÐc cam, do gÉy chèt piston. m¨ng, xi lanh, xÐc m¨ng mßn nhanh vµ mßn kh«ng ®Òu 2 Thanh Do t¸c dông ®ét ngét v× Lµm cho ®-êng t©m cña ®Çu to vµ ®Çu truyÒn bÞ c¸c nguyªn nh©n kÓ trªn. nhá thanh truyÒn kh«ng n»m trªn cïng xo¾n Khe hë gi÷a ®Çu to thanh mét mÆt ph¼ng , b¹c ®Çu to vµ nhá bÞ mßn 12
truyÒn vµ cæ biªn qu¸ lín nhanh, bÞ xoay b¹c g©y va ®Ëp vµ bã kÑt piston bÞ xoay xoay lÖch trong xi lanh. 3 Thanh .Do dÇu cã cÆn bÈn, do b¹c Lµm dÇu kh«ng thÓ tíi chèt piston, truyÒn bÞ bÞ xoay piston vµ xi lanh dÉn tíi ph¸ háng t¾c lç dÇu c¸c chi tiÕt nµy. 4 thanh Do t¸c dông ®ét ngét v× §éng c¬ mÊt kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ truyÒn bÞ c¸c nguyªn nh©n kÓ trªn. g©y h- háng cho c¸c chi tiÕt kh¸c nøt, gÉy Do piston bÞ bã kÑt trong cña ®éng c¬ xi lanh, do gÉy ¾c piston 5 Lç ®Çu to vµ Do va ®Ëp (khe hë b¹c Khe hë l¾p ghÐp t¨ng, b¹c xoay lµm ®Çu nhá lín), do mµi mßn (b¹c bÞ bÞt lç dÇu g©y bã kÑt, ph¸t sinh tiÕng thanh xoay) kªu truyÒn bÞ mßn réng 6 Bu l«ng Do mái, do lùc uèn, lùc Lµm cho ®éng c¬ kh«ng lµm viÖc thanh kÐo, do lùc xiÕt qu¸ lín ®-îc. Ph¸ huû c¸c chi tiÕt kh¸c. truyÒn bi háng ren hoÆc bÞ gÉy 3.1.3. Trôc khuûu 1. H- háng, nguyªn nh©n, hËu qu¶ TT H- háng Nguyªn nh©n T¸c h¹i 1 BÒ mÆt lµm Do dÇu cã chøa nhiÒu cÆn bÈn, nÕu Lµm cho c¸c cæ trôc bÞ mßn viÖc cña c¸c cæ vÕt cµo x-íc s©u cã thÓ do c¸t hoÆc nhah, mßn thµnh gê. trôc vµ cæ biªn kim lo¹i bÞ cµo x-íc. 2 C¸c vÞ trÝ cæ - Do ma s¸t gi÷a b¹c vµ cæ trôc. - Lµm t¨ng khe hë l¾p ghÐp trôc, cæ biªn - ChÊt l-îng dÇu b«it r¬n kÐm, sinh ra va ®Ëp tron qu¸ tr×nh bÞ mßn c«n trong dÇu cã chøa nhiÒu t¹p chÊt. lµm viÖc. vµ «van. - Do b¹c bÞ mßn. - Lµm t¨ng khe hë gi÷a cæ 13
- Do lùc khÝ ch¸y thay ®æi theo chu trôc vµ cæ biªn dÉn tíi gi¶m kú. Do lµm viÖc l©u ngµy. ¸p suÊt dÇu b«i tr¬n. 3 BÒ mÆt lµm - Do thiÕu dÇu b«it r¬n, chÊt l-îng Lµm c¸c chi tiÕt bÞ mµi mßn viÖc cña b¹c dÇu b«it r¬n kÐm trong dÇu cã ch÷a nhanh. bÞ ch¸y x¸m, nhiÒu t¹p chÊt. trãc rç. - Do khe hë cña b¹c vµ trôc qu¸ nhá. - Do ®-êng dÇu bÞ t¾c dÉn tíi hiÖn t-îng thiÕu dÇu b«i tr¬n. 4 Trôc bÞ bã - Do khe hë l¾p ghÐp gi÷a trôc vµ Lµm gi¶m tuæi thä cña trôc ch¸y líp kim b¹c qu¸ nhá. khuûu còng nh- cña b¹c. lo¹i trªn bÒ - Do thiÕu dÇu b«i tr¬n, t¾c ®-êng NÕu nÆng cã thÓ ph¸ háng mÆt lµm viÖc. dÉn dÇu hoÆc do lçi chÕ t¹o. chi tiÕt cña trôc khuûu. 5 Cæ trôc bÞ - Do lät n-íc vµo trong buång ch¸y, - Lµm cho pitt«ng chuyÓn cong, xo¾n do kÝch næ hoÆc do sù cè piston ®éng xiªn trong xilanh. thanh truyÒn. - G©y hiÖn t-îng mßn c«n - Do lµm viÖc l©u ngµy. vµ «van cho xilanh, piston. - Do th¸o, l¾p kh«ng ®óng kü thuËt. 6 §-êng dÇu - Do trong dÇu b«i tr¬n cã chøa - Lµm cho c¸c vÞ trÝ cæ trôc, bÞ t¾c. nhiÒu cÆn bÈn. cæ biªn bÞ mßn nhanh do - Do c¸c ®-êng dÇu l©u ngµy kh«ng thiÕu dÇu b«i tr¬n. ®-îc th«ng röa. - NÕu thiÕu dÇu lín cã thÓ g©y hiÖn t-îng ch¸y, bã b¹c. 7 Trôc bÞ nøt, - Do hiÖn t-îng kÝch næ. - Lµm ph¸ háng trôc khuûu. g·y. - Do sù cè pitt«ng thanh truyÒn g©y ra. - Ph¸ háng ®éng c¬. - Do hiÖn t-îng lät n-íc vµo buång ®èt. - Do lçi cña nhµ chÕ t¹o hoÆc do vËt liÖu chÕ t¹o kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu. - Do th¸o l¾p kh«ng ®óng kü thuËt 3.1.4. Nhóm Xéc măng 1. Nh÷ng h- háng, nguyªn nh©n, t¸c h¹i 14
- XÐc m¨ng lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn rÊt nÆng nÒ chÞu nhiÖt ®é cao, ¸p suÊt lín, ®iÒu kiÖn b«i tr¬n khã kh¨n nã lµ chi tiÕt mßn, háng nhanh nhÊt cña bé h¬i. - C¸c biÓu hiÖn cña t×nh tr¹ng h- háng: Tiªu hao dÇu t¨ng lªn nhanh chãng, khãi ®éng c¬ cã mÇu xanh, c«ng suÊt gi¶m. - H- háng chñ yÕu lµ do ma s¸t víi thµnh xi lanh vµ do va ®Ëp víi ranh piston. - Nguyªn nh©n, t¸c h¹i: + Do thiÕu dÇu b«i tr¬n, ®iÒu kiÖn ¸p suÊt lín, nhiÖt ®é cao hµnh tr×nh cña piston phøc t¹p. XÐc m¨ng mßn lµm t¨ng khe hë miÖng lµm gi¶m ®é kÝn khÝt, g©y va ®Ëp gi÷a xÐc m¨ng vµ ranh piston, g©y ra hiÖn t-îng sôc dÇu, lät khÝ, gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬. + XÐc m¨ng bÞ bã kÑt, gÉy. Do nhiÖt ®é cao, thiÕu dÇu b«i tr¬n, g©y hiÖn t-îng cµo x-íc thµnh xi lanh 3.2. Phương pháp kiểm tra, sửa chữa 3.2.1 KiÓm tra vµ söa ch÷a piston 1. KiÓm tra. - VÖ sinh s¹ch sÏ tr-íc khi kiÓm tra - Dïng m¾t quan s¸t, kiÓm tra c¸c vÕt nøt, cµo x-íc ch¸y rç - Dïng pame ®o ®-ßng kÝnh dÉn h-íng ®Ó x¸c ®Þnh ®é mµi mßn cña th©n ( H5-1) - Dïng ®ång hå so ®o lç bÖ chèt x¸c ®Þnh ®é mßn c«n vµ «van( H4-2) - KiÓm tra khe hë l-ng, ®Æt xÐc m¨ng vµo trong r·nh th× mÆt xÐc m¨ng ph¶i thÊp h¬n mÐp r·nh lµ 0,2  0,3 mm (H5- 1) §o ®é « van (H 5- 2) §o lç chèt 15
(H5 - 3) KiÓm tra khe hë c¹nh (H5 - 3) KiÓm tra khe hë c¹nh,chèt - KiÓm tra khe hë c¹nh, dïng c¨n l¸ vµ xÐc m¨ng míi ®Ó kiÓm tra khe hë c¹nh. (H5 -3) vÝ dô kÝch th-íc khe hë c¹nh cña ®éng c¬ Hin«-EB 300: XÐc m¨ng sè 1: Khe hë lµ: 0,07  0,12 mm XÐc m¨ng sè 2,sè 3: Khe hë lµ: 0,06  0,11 mm XÐc m¨ng dÇu: Khe hë lµ: 0,03  0,75 mm - KiÓm tra khe hë gi÷a Piston vµ xi lanh §-a ng-îc Piston kh«ng cã xÐ m¨ng vµo xi lanh dïng c¨n l¸ vµ lùc kÕ ®o khe hë lµ 0,08  0,1 mm lùc kÐo lµ 2,2  3,6 kg - KiÓm tra ®é kÝn khÝt gi÷a lç Piston vµ chèt gi÷ thanh truyÒn, l¾c thö Piston lªn, xuèng , tíi , lui. NÕu c¶m thÊy cã ®é r¬ ( láng) th× ph¸i thay Piston vµ chèt cïng bé ( ®é d«i cho phÐp g÷a chèt Piston víi lç l¾p chèt lµ 0,01  0,02 mm) nÕu ®é d«i lín h¬n lµm cho chèt Piston kh«ng thÓ tù xoay ®-îc, dÉn ®Õn mßn kh«ng ®Òu chèt Piston 2. Söa ch÷a Piston: - Th©n Piston bÞ mßn Ýt, c¸c vÕt x-íc nhÑ th× cã thÓ ®¸nh bãng råi dïng tiÕp. NÕu dïng tiÕp th× ph¶i: + Dïng dao c¹o c¹o s¹nh muéi than b¸m trªn ®Ønh Piston; +Dïngdông cô chuyªn dïng hoÆc xÐc m¨ng gÉy lµm s¹ch r·nh xÐc m¨ng; +Piston bÞ nøt, vì th× ph¶i thay míi; +Khe hë Piston vµ xi lanh qu¸ tiªu chuÈn th× ph¶i thay míi; +Lç chèt Piston bÞ mßn, «van qu¸ quy ®Þnh th× ph¶i thay míi; a. Yªu cÇu kü thuËt cña bé Piston thay míi: - Piston míi ph¶i cã ®-êng kÝnh phï hîp víi ®-êng kÝnh xi lanh 16
- c¸c th«ng sè kü thuËt ph¶i ®¶m b¶o: +Khe hë tiªu chuÈn cña Piston víi xi lanh; +r·nh Pistn víi xÐc m¨ng ph¶i ®¶m b¶o tiªu chuÈn; + Lç Piston víi chèt piston ph¶i ®¶m b¶o tiªu chuÈn l¾p ghÐp ; +Träng l-îng piston trong bé ph¶i b»ng nhau. NÕu ®-êng kÝnh lín h¬n hoÆc b»ng 100mm th× ®é sai lªch kh«ng qu¸ 15g, ®-êng kÝnh nhá h¬n hoÆc b»ng 100mm th× ®é sai lªch kh«ng qu¸ 9g - Tr-êng hîp thay mét qu¶ piston míi th× c¸c th«ng sè kü thuËt cña qu¶ piston míi ph¶i b»ng c¸c qu¶ piston ®ang dïng - bÒ mÆt lµm viÖc cña piston ph¶i nh½n bãng b. KiÓm tra vµ söa ch÷a chèt piston  KiÓm tra - Dïng m¾t quan s¸t bÒ mÆt cña chèt piston xem cã c¸c vÕt nøt, cµo x-íc kh«ng - Dïng dông cô ®Ó ®o (pan me) ®Ó kiÓm tra ®é c«n, « van cña chèt - KiÓm tra ®é kÝn khÝt cña chèt. Khi piston ®· ®-îc luéc trong dÇu b«i tr¬n ë nhiÖt ®é 75  800c sau ®ã lÊy nhanh ra lau kh« piston l¾p chèt vµo lç piston dïng lùc bµn tay Ên chèt vµo lµ ®-îc - §é d«i cho phÐp lµ 0,01  0,02mm  Söa ch÷a Th-êng chèt piston háng th× thay míi, thay ®ång bé c¶ piston. (H 5 -4) L¾p chèt piston  KiÓm tra khe hë miÖng ( H 6 -1) - KiÓm tra xÐc m¨ng ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¨n l¸ khi ®Æt xÐc m¨ng vµo xi lanh míi vµ vu«ng gãc víi thµnh xi lanh. xÐc m¨ng ®-îc ®Æt ë vÞ trÝ thÊp nhÊt cña hµnh tr×nh xÐc m¨ng, kiÓm tra khe hë ë mét sè ®iÓm cÇn thiÕt. (H 6- 1) - Khe hë tiªu chuÈn ®èi víi tõng lo¹i ®éng c¬ kh¸c nhau. VÝ dô: §éng c¬ Hino - EB 300 + XÐc m¨ng sè 1. khe hë nguyªn thuû lµ 0,4  0,6 mm. Khe hë tèi ®a 3mm 17
+ XÐc m¨ng sè 2,3. khe hë nguyªn thuû lµ 0,3  0,5 mm. Khe hë tèi ®a 2mm + XÐc m¨ng dÇu. khe hë nguyªn thuû lµ 0,3  0,5 mm. Khe hë tèi ®a 2mm - ë mét sè lo¹i ®éng c¬ kh¸c khe hë miÖng tiªu chuÈn lµ 0,15  0,25 mm. khe hë tèi ®a lµ 1mm ®èi víi xÐc m¨ng h¬i vµ 1,5 ®èi víi xÐc m¨ng dÇu.  KiÓm tra khe hë c¹nh (H 6- 2) - Dïng c¨n l¸ vµ piston míi ®Ó kiÓm tra khe hë c¹nh - Khe hë tiªu chuÈn tõ 0,015  0,02 mm (H 6- 2)  KiÓm tra khe hë l-ng. - §Æt xÐc m¨ng vµo xi lanh míi cã kÝch th-íc phï hîp, ®óng tiªu chuÈn. Sau ®ã dïng mét c¸i chôp cã ®-êng kÝnh nhá h¬n ®-êng xi lanh `1  2 mm. Cho luång s¸ng ph¸t ra tõ ngän ®Ìn ®Æt d-ãi ®¸y xi lanh, nÕu l-ng xÐc m¨ng vµ mÆt xi lanh cã ®é hë th× ta sÏ nh×n thÊy, ta ®o ®ùoc tia s¸ng xuyªn qua lç ®ã sao cho tæng sè cung lät s¸ng kh«ng qua 1/3 chu vi. Tæng sè cung lät s¸ng kh«ng qu¸ 3 cung. - §Æt xÐc m¨ng vµo s©u trong r·nh piston, ph¶i thÊp h¬n mÐp r·nh tõ 0,2  0,3 mm (H 6- 3)  KiÓm tra mét sè h- háng kh¸c. - XÐc m¨ng ph¶i ®¶m b¶o ®ñ lùc ®µn håi cho mçi lo¹i - kiÓm tra ®é ®µn håi cña xÐc m¨ng b»ng dông cô chuyªn dïng (§é ®µn håi cña xÐc m¨ng h¬i lµ 60  80N, xÐc m¨ng dÇu lµ 10  80N) b. Söa ch÷a xÐc m¨ng. - XÐc m¨ng lµ mét chi tiÕt hao mßn nhanh lªn rÊt cÇn kiÓm tra vµ söa ch÷a th-êng xuyªn. C¸ch söa ch÷a th-êng lµ thay míi 3.2.2. KiÓm tra söa ch÷a 1. KiÓm tra söa ch÷a bu l«ng. - Dïng m¾t quan s¸t bÒ mÆt ren xem cã trãc, mßn xiªn kh«ng. BÒ mÆt tiÕp xóc cña bu 18
l«ng, ®ai èc cã ph¼ng kh«ng, th©n bu l«ng cã bÞ cong hay kh«ng, nÕu cã h- hánh th× ph¶i thay ngay. 2. KiÓm tra söa ch÷a lç dÇu. - Dïng khÝ nÐn ®Ó kiÓm tra, nÕu bÞ t¾c th× tiÕn hµnh th«ng ®Õn khi nµo hÕt t¾c míi th«i 3.2.3. KiÓm tra söa ch÷a lç ®Çu to vµ ®Çu nhá thanh truyÒn 1. KiÓm tra - L¾p ®Çu to thanh truyÒn (kh«ng cã b¹c lãt) vµ xiÕt ®óng lùc quy ®Þnh - Dïng ®ång hå so ®o lç kÕt hîp víi pan me ®o ngoµi ®Ó kiÓm tra ®-êng kÝnh lç,®é c«n vµ « van cña ®Çu to vµ ®Çu nhá thanh truyÒn - §é c«n , « van cho phÐp tõ 0,008  0,015mm. 2. Söa ch÷a - §èi víi lç ®Çu to doa l¹i theo kÝch th-íc söa ch÷a vµ m¹ ®ång ë l-ng b¹c lãt. NÕu ®iÒu kiÖn cho phÐp ta lªn thay míi lµ tèt nhÊt. - §èi víi lç ®Çu nhá doa réng theo kÝch th-íc söa ch÷a sau ®ã dïng b¹c ®ång cã kÝch th-íc t-¬ng øng ®Ó Ðp vµo. 3.2.4. KiÓm tra söa ch÷a ®é cong xo¾n thanh truyÒn 1. KiÓm tra b»ng dông cô chuyªn dïng (H 7 -1) (H 7 - 1) KiÓm tra b»ng dông cô chuyªn dïng * M« t¶ dông cô: 1- Th©n víi m¹t ph¼ng chuÈn 2- Th-íc kiÓm tra 3 ch©n (con ngùa) 19