Giáo trình nghiệp vụ thuế_4

Chia sẻ: Thanh Thảo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

107
lượt xem 27
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'giáo trình nghiệp vụ thuế_4', tài chính - ngân hàng, kế toán - kiểm toán phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình nghiệp vụ thuế_4

nh−ng viÖc tÝnh thuÕ cã phÇn phøc t¹p. BiÓu thuÕ Ýt bËc cã −u ®iÓm lµ thuËn lîi trong viÖc tÝnh thuÕ nh−ng møc thuÕ gi÷a hai bËc th−êng chªnh nhau nhiÒu, nhÊt lµ kho¶ng tiÕp gi¸p gi÷a hai bËc, g©y t©m lý kh«ng c«ng b»ng trong nghÜa vô thuÕ. Nh×n chung, khi x¸c lËp biÓu thuÕ thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, cã mét sè nguyªn lý mµ c¸c quèc gia th−êng sö dông lµ: - §¸nh thuÕ cïng mét møc vµo thu nhËp tæng hîp víi sè l−îng thuÕ suÊt võa ph¶i ®Ó cã thÓ qu¶n lý tèt h¬n. - Møc thuÕ kh«ng nªn qu¸ cao lµm ¶nh h−ëng ®Õn nç lùc lao ®éng, tiÕt kiÖm vµ ®Çu t−. - Tuú theo ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi mµ cã thÓ sö dông thuÕ suÊt −u tiªn linh ho¹t cho tõng lo¹i thu nhËp. Theo tËp tôc truyÒn thèng th× hÇu hÕt c¸c n−íc sö dông thuÕ suÊt −u ®·i ®èi víi thu nhËp tõ lao ®éng h¬n lµ thu nhËp tõ vèn. 1.2.4. Sö dông kÕt hîp ph−¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i nguån vµ ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trong qu¶n lý thu nép ThuÕ thu nhËp cã thÓ ®−îc thu theo ph−¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i nguån hoÆc ph−¬ng ph¸p thu trùc tiÕp. Ph−¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i nguån ®−îc ¸p dông cho c¸c kho¶n thu nhËp ph¸t sinh cã tÝnh chÊt æn ®Þnh nh− thu nhËp tõ l−¬ng, thu nhËp tõ bÊt ®éng s¶n... Theo ph−¬ng ph¸p nµy, ng−êi hoÆc c¬ quan chi tr¶ thu nhËp ph¶i tiÕn hµnh khÊu trõ tr−íc sè thuÕ ph¶i nép cña c¸ nh©n ®Ó nép cho c¬ quan thuÕ, sau ®ã míi tiÕn hµnh chi tr¶ phÇn cßn l¹i cho ng−êi ®−îc h−ëng. C¬ quan hoÆc ng−êi ®−îc uû nhiÖm khÊu trõ th«ng th−êng ®−îc trÝch l¹i mét tû lÖ thï lao nhÊt ®Þnh song ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc ph¸p luËt vÒ nghÜa vô khÊu trõ thuÕ thu nhËp tr−íc khi chi tr¶ thu nhËp. Ph−¬ng ph¸p thu trùc tiÕp lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së ng−êi nép thuÕ dïng tê khai in s½n ®Ó kª khai thu nhËp vµ göi cho c¬ quan thuÕ. Trªn c¬ së ®ã, c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép dùa trªn sè liÖu kª khai vÒ thu nhËp, vÒ c¸c kho¶n ®−îc phÐp khÊu trõ, gi¶m trõ...kÕt hîp víi sù thÈm tra, kiÓm so¸t cña c¬ quan thuÕ. Ph−¬ng ph¸p nµy tuy phøc t¹p nh−ng ®¶m b¶o c«ng b»ng h¬n v× kh¶ n¨ng tæng hîp nhiÒu nguån thu nhËp vµ g¾n víi hoµn c¶nh cña tõng c¸ nh©n. Xu h−íng chung hiÖn nay ®èi víi c¸c n−íc (kÓ c¶ c¸c n−íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn lµ sö dông kÕt hîp c¶ hai ph−¬ng ph¸p thu nép trªn. Ph−¬ng ph¸p khÊu trõ t¹i nguån ®−îc coi nh− h×nh thøc t¹m thu cßn ph−¬ng ph¸p kª khai trùc tiÕp ®−îc coi lµ h×nh thøc quyÕt to¸n. Tr−êng hîp sè t¹m thu lín h¬n sè ph¶i thu th× c¬ quan thuÕ sÏ hoµn tr¶. Tr−êng hîp ng−îc l¹i th× c¬ quan thuÕ sÏ thu thªm. ViÖc kÕt hîp c¶ hai ph−¬ng ph¸p nh− vËy kh«ng nh÷ng t¹o kh¶ n¨ng kiÓm so¸t thu nhËp tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau mµ cßn ®¶m b¶o sè thu ®Òu ®Æn cho ng©n s¸ch nhµ n−íc, ®ång thêi khuyÕn khÝch sù tù gi¸c chÊp hµnh luËt ph¸p cña c«ng d©n trong viÖc chÊp hµnh nghÜa vô thuÕ. 98 http://www.ebook.edu.vn
1.3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n trªn thÕ giíi vµ ë ViÖt Nam Sù ph¸t triÓn cña thuÕ kho¸ ®· ph¸t sinh ra mét lo¹i thuÕ ®ã lµ thuÕ thu nhËp c¸ nh©n. ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®−îc ®−a ra vµ ¸p dông lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1799 ë V−¬ng quèc Anh nh»m t¹o ra nguån thu tµi trî cho cuéc chiÕn chèng Nap«nª«ng. §Çu tiªn nã ®−îc xem nh− lµ kho¶n thuÕ lîi nhuËn tÝnh theo ®Çu ng−êi vµ vµo n¨m 1803 nã ®−îc më réng ra cho tÊt c¶ c¸c thu nhËp mµ c¸ nh©n nhËn ®−îc. ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n hoµn chØnh ®−îc chÝnh thøc ban hµnh ë Anh vµo n¨m 1842, sau ®ã ®−îc c¸c n−íc t− b¶n ph¸t triÓn ¸p dông: NhËt (1887), Mü (1913), Ph¸p (1914) vµ ®Õn nay ®−îc nhiÒu n−íc ¸p dông (c¸c n−íc cã nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng). Tuy nhiªn, mét sè n−íc kh«ng ¸p dông thuÕ thu nhËp c¸ nh©n nh−: Bahrain, Bermudy, C« oÐt, Brunei,.... Tr−íc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt, sè ng−êi nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n kho¶ng 1 triÖu ng−êi, n¨m 1939 sè ng−êi nép thuÕ lµ 5 triÖu ng−êi th× ®Õn n¨m 1980 sè ng−êi nép thuÕ nµy lµ kho¶ng 100 triÖu ng−êi vµ hiÖn nay thuÕ nµy mang tÝnh ®¹i chóng vµ t¹o nªn nguån thu chñ yÕu t¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn. Sù c¶i c¸ch vÒ thuÕ ë c¸c n−íc ®· cho thÊy sù gi¶m dÇn vÒ thuÕ suÊt cao nhÊt còng nh− sè l−îng thuÕ suÊt trong biÓu thuÕ suÊt, nh−ng møc t¨ng nguån thu cho Ng©n s¸ch nhµ n−íc kh«ng gi¶m ®i mµ tr¸i l¹i ngµy cµng t¨ng lªn. ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n chiÕm tû träng gÇn 40% trong tæng thu thuÕ cña Ng©n s¸ch Liªn Bang cña Mü; T©y Ban Nha, 38%; Anh, 35%; §an M¹ch, 50%. Trong 66 n−íc ®ang ph¸t triÓn trªn thÕ giíi sè thu vÒ thuÕ thu nhËp c¸ nh©n chØ chiÕm kho¶ng 2% GDP vµ kho¶ng 11,2% tæng sè thu tõ thuÕ.1 KÓ tõ n¨m 1986 ®Õn nay, sù c¶i c¸ch thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ë c¸c n−íc trªn thÕ giíi ngµy cµng m¹nh mÏ. Sù c¶i c¸ch nµy g¾n liÒn víi sù gi¶m thuÕ suÊt biªn cao nhÊt, gi¶m dÇn sè l−îng thuÕ suÊt vµ më réng c¬ së thu nhËp chÞu thuÕ. ë n−íc ta, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n lÇn ®Çu tiªn ®−îc Quèc Héi ban hµnh víi Ph¸p lÖnh ThuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao vµo ngµy 27/12/1990, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/4/1991. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, Ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao ®· qua 5 lÇn söa ®æi, bæ sung vµo th¸ng 6/1994, th¸ng 02/1997, th¸ng 7/1999, th¸ng 5/2001 vµ th¸ng 3/2004. Nh÷ng sù söa ®æi bæ sung nµy ®· n©ng møc khëi ®iÓm chÞu thuÕ tõ møc thu nhËp b×nh qu©n th¸ng lµ 500.000 lªn ®Õn 5.000.000 vµ ®· gi¶m thuÕ suÊt biªn cao nhÊt xuèng cßn 40% vµ bá thuÕ thu nhËp bæ sung. ThuÕ thu nhËp ®èi víi nh÷ng ng−êi cã thu nhËp cao ë n−íc ta cã ®ãng gãp ngµy cµng t¨ng vµ tæng sè thu tõ thuÕ cho ng©n s¸ch nhµ n−íc. 2. Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n hiÖn hµnh ë ViÖt Nam ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n ë n−íc ta ®−îc gäi lµ " ThuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao" ®−îc thùc hiÖn theo Ph¸p lÖnh cña Uû ban Th−êng vô Quèc Héi sè 14/2004/PL-UBTVQH11 ngµy 24/3/2004 söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña Ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao, NghÞ ®Þnh sè 147/N§-CP ban hµnh ngµy 23 th¸ng 7 n¨m 2004 h−íng dÉn chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh sè 1 IMF (1996) 99 http://www.ebook.edu.vn
14/2004/PL-UBTVQH11 vµ Th«ng t− sè 81/2004/TT-BTC ngµy 13 th¸ng 8 n¨m 2004 hướng dẫn thi hành Nghị định số 147/2004/NĐ-CP ngày 23/7/2004 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Pháp lệnh thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao. 2.1. Ph¹m vi ¸p dông 2.1.1. §èi t−îng nép thuÕ ViÖc x¸c ®Þnh ®èi t−îng nép thuÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña thuÕ thu nhËp c¸ nh©n. §èi t−îng nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n th−êng ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn hai tiªu thøc: n¬i c− tró vµ nguån ph¸t sinh thu nhËp. Tiªu thøc n¬i c− tró cho r»ng mét c¸ nh©n ®−îc x¸c ®Þnh lµ c− tró ë mét n−íc trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh hoÆc v« thêi h¹n hoÆc mang quèc tÞch cña n−íc ®ã. Tiªu thøc nguån ph¸t sinh thu nhËp cho r»ng c¸ nh©n thu ®−îc thu nhËp ph¸t sinh t¹i n−íc nµo th× ph¶i nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ë n−íc ®ã. HiÖn nay, n−íc ta ¸p dông c¶ hai tiªu thøc nµy vµ ®èi t−îng nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao lµ: C¸ nh©n lµ c«ng d©n ViÖt Nam cã thu nhËp chÞu thuÕ; C¸ nh©n kh«ng mang quèc tÞch ViÖt Nam nh−ng ®Þnh c− kh«ng thêi h¹n t¹i ViÖt Nam cã thu nhËp chÞu thuÕ; C¸ nh©n lµ ng−êi n−íc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam cã thu nhËp chÞu thuÕ. 2.1.2. Thu nhËp chÞu thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao lµ: thu nhËp th−êng xuyªn vµ thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn. Thu nhËp th−êng xuyªn lµ c¸c kho¶n thu nhËp ph¸t sinh th−êng xuyªn, cã tÝnh chÊt ®Òu ®Æn vµ æn ®Þnh trong n¨m cña c¸ nh©n vµ cã thÓ dù tÝnh ®−îc, bao gåm: - TiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thï lao; bao gåm c¶ tiÒn l−¬ng lµm thªm giê, l−¬ng ca 3, l−¬ng th¸ng thø 13 (nÕu cã), tiÒn trî cÊp thay l−¬ng nhËn tõ quü b¶o hiÓm x· héi; tiÒn ¨n tr−a, ¨n gi÷a ca (nÕu nhËn b»ng tiÒn). Tr−êng hîp khi ký kÕt hîp ®ång lao ®éng nÕu quy ®Þnh thu nhËp thùc nhËn kh«ng cã thuÕ thu nhËp ( thu nhËp NET ) th× thu nhËp kh«ng cã thuÕ ph¶i quy ®æi thµnh thu nhËp cã thuÕ ®Ó lµm c¨n cø x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. - TiÒn th−ëng th¸ng, quý, n¨m, th−ëng ®ét xuÊt nh©n dÞp ngµy lÔ, tÕt, ngµy thµnh lËp ngµnh tõ c¸c nguån, d−íi c¸c h×nh thøc: tiÒn, hiÖn vËt. - Thu nhËp do tham gia hiÖp héi kinh doanh, Héi ®ång qu¶n trÞ, Héi ®ång qu¶n lý, Héi ®ång doanh nghiÖp. - C¸c kho¶n thu nhËp æn ®Þnh mµ c¸c c¸ nh©n thu ®−îc do tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô c¸c lo¹i kh«ng thuéc ®èi t−îng nép thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp nh−: thiÕt kÕ, kiÕn tróc, dÞch vô t− vÊn theo hîp ®ång dµi h¹n, gi¶ng d¹y, luyÖn thi, biÓu diÔn v¨n ho¸ nghÖ thuËt; ho¹t ®éng thÓ dôc thÓ thao mang tÝnh chuyªn nghiÖp. - C¸c kho¶n thu nhËp do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n chi tr¶ thu nhËp chi tr¶ hé tiÒn nhµ, ®iÖn, n−íc. Riªng tiÒn nhµ tÝnh theo sè thùc tÕ chi tr¶ hé nh−ng kh«ng v−ît qu¸ 15% sè thu nhËp vÒ tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng, tiÒn thï lao. Tr−êng hîp c¸ nh©n ë 100 http://www.ebook.edu.vn
t¹i trô së lµm viÖc th× thu nhËp chÞu thuÕ trong tr−êng hîp nµy c¨n cø vµo tiÒn thuª nhµ hoÆc chi phÝ khÊu hao tÝnh theo tû lÖ gi÷a diÖn tÝch c¸ nh©n sö dông vµ diÖn tÝch cña c¨n nhµ vµ còng ®−îc tÝnh tèi ®a 15%. Thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn lµ c¸c kho¶n thu nhËp ph¸t sinh riªng lÎ, kh«ng th−êng xuyªn vµ kh«ng cã tÝnh chÊt ®Òu ®Æn vµ khã cã thÓ dù tÝnh ®−îc, bao gåm: - Thu nhËp vÒ quµ biÕu, quµ tÆng b»ng hiÖn vËt do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tõ n−íc ngoµi göi vÒ cho c¸c c¸ nh©n ë ViÖt Nam d−íi c¸c h×nh thøc: göi qua c¸c tæ chøc chi tr¶ thu nhËp nh− b−u ®iÖn, nhê ng−êi mang hé vÒ n−íc. Ng−êi nhËn quµ lµ c¸c c¸ nh©n ng−êi ViÖt Nam, ng−êi n−íc ngoµi, chñ hoÆc ng−êi ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp t− nh©n. Tr−êng hîp hiÖn vËt cña b¶n th©n c¸ nh©n mang theo ng−êi vµo ViÖt Nam ®· kª khai trong tê khai h¶i quan khi lµm thñ tôc nhËp c¶nh th× kh«ng thuéc thu nhËp chÞu thuÕ vÒ quµ biÕu, quµ tÆng. - Thu nhËp vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, trõ tr−êng hîp biÕu, tÆng. - Thu nhËp vÒ tiÒn b¶n quyÒn c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt. - Thu nhËp vÒ thiÕt kÕ kü thuËt x©y dùng, thiÕt kÕ kü thuËt c«ng nghiÖp vµ c¸c dÞch vô: t− vÊn, ®µo t¹o, dÞch vô m«i giíi; thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng biÓu diÔn nghÖ thuËt, thÓ dôc thÓ thao kh«ng mang tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp. - Thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng khoa häc nh−: héi th¶o, ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc c¸c cÊp. - Tróng th−ëng xæ sè do Nhµ n−íc ph¸t hµnh vµ c¸c h×nh thøc xæ sè khuyÕn m¹i. C¸c kho¶n thu nhËp mµ c¸ nh©n nhËn ®−îc t¹m thêi ch−a thu thuÕ nh−: l·i tiÒn göi ng©n hµng; l·i tiÒn göi tiÕt kiÖm; l·i mua tÝn phiÕu, tr¸i phiÕu, kú phiÕu vµ cæ phiÕu. 2.1.3. Thu nhËp kh«ng chÞu thuÕ Lµ c¸c kho¶n thu nhËp mµ c¸ nh©n nhËn ®−îc sÏ kh«ng ®−îc tÝnh lµ kho¶n thu nhËp ph¶i chÞu thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao. - C¸c kho¶n thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam: Phô cÊp lµm ®ªm (kh«ng bao gåm l−¬ng ca ba); Phô cÊp ®éc h¹i, nguy hiÓm ®èi víi nh÷ng nghÒ hoÆc c«ng viÖc ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn ®éc h¹i, nguy hiÓm nh−: hÇm lß; giµn khoan ngoµi biÓn; treo ng−êi trªn cao; tiÕp xóc trùc tiÕp víi chÊt ®éc, khÝ ®éc, bôi ®éc; lµm viÖc ë n¬i cã phãng x¹, tia bøc x¹ trªn møc cho phÐp; lµm viÖc ë n¬i cã bÖnh truyÒn nhiÔm; Phô cÊp tr¸ch nhiÖm theo quy ®Þnh cña Nhµ n−íc; Phô cÊp khu vùc, phô cÊp thu hót, phô cÊp ®Æc biÖt ®èi víi nh÷ng n¬i xa x«i hÎo l¸nh, khÝ hËu xÊu, vïng kinh tÕ míi, ®¶o xa ®Êt liÒn, vïng biªn giíi cã ®iÒu kiÖn khã kh¨n (kh«ng bao gåm phô cÊp xa Tæ quèc cña ng−êi n−íc ngoµi); Phô cÊp th©m niªn ®èi víi lùc l−îng vò trang vµ H¶i quan; Phô cÊp an ninh quèc phßng; Phô cÊp ®Æc thï cña mét sè ngµnh nghÒ: ph¸p y, mæ; Phô cÊp l−u ®éng ¸p dông víi mét sè nghÒ hoÆc c«ng viÖc ph¶i th−êng xuyªn thay ®æi c«ng viÖc vµ n¬i ë; Phô cÊp −u ®·i ®èi víi c¸n bé ho¹t ®éng c¸ch m¹ng tr−íc n¨m 1945 vµ c¸c kho¶n phô cÊp kh¸c cã nguån chi tõ ng©n s¸ch Nhµ n−íc; TiÒn c«ng t¸c phÝ trong c¸c lÇn ®i c«ng t¸c lµ c¸c kho¶n tiÒn tr¶ cho ph−¬ng tiÖn ®i l¹i, tiÒn thuª phßng ngñ cã chøng tõ hîp lý, tiÒn l−u tró theo chÕ ®é. Tr−êng hîp kho¸n c«ng t¸c phÝ th× còng 101 http://www.ebook.edu.vn
chØ ®−îc trõ nh÷ng chi phÝ trªn; XuÊt ¨n ®Þnh l−îng cña mét sè c«ng viÖc, mét sè nghÒ ®Æc biÖt, b÷a ¨n t¹i chç, ¨n tr−a, ¨n gi÷a ca (trõ tr−êng hîp nhËn b»ng tiÒn); C¸c kho¶n trî cÊp x· héi cña c¸c ®èi t−îng h−ëng chÝnh s¸ch x· héi nh−: th−¬ng binh, bÖnh binh, gia ®×nh liÖt sü, ng−êi cã c«ng gióp ®ì c¸ch m¹ng; trî cÊp khã kh¨n ®ét xuÊt, trî cÊp gi¶i quyÕt c¸c tÖ n¹n x· héi; TiÒn båi th−êng b¶o hiÓm do tham gia b¶o hiÓm con ng−êi vµ tµi s¶n; Trî cÊp th«i viÖc, trî cÊp mÊt viÖc lµm cho c¸c ®èi t−îng theo quy ®Þnh cña Bé luËt lao ®éng; Trî cÊp ®iÒu ®éng vÒ c¬ së s¶n xuÊt theo quy ®Þnh cña Nhµ n−íc bao gåm c¶ trî cÊp chuyÓn vïng mét lÇn cña ng−êi n−íc ngoµi ®Õn c− tró t¹i ViÖt Nam; TiÒn th−ëng vÒ c¶i tiÕn kü thuËt, s¸ng chÕ ph¸t minh, c¸c gi¶i th−ëng quèc tÕ, c¸c gi¶i th−ëng quèc gia do Nhµ n−íc ViÖt Nam tæ chøc, c«ng nhËn (trõ tiÒn th−ëng do c¸c tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c tµi trî); TiÒn th−ëng kÌm theo c¸c danh hiÖu do Nhµ n−íc phong tÆng nh−: Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng, Anh hïng lùc l−îng vò trang Nh©n d©n, Anh hïng Lao ®éng, Gi¸o s−, Nhµ gi¸o Nh©n d©n, Nhµ gi¸o −u tó, NghÖ sü Nh©n d©n, NghÖ sü −u tó... - Thu nhËp cña chñ hé kinh doanh c¸ thÓ, cña c¸c c¸ nh©n lµ ng−êi n−íc ngoµi ®· thuéc diÖn chÞu thuÕ theo LuËt ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. - Thu nhËp th−êng xuyªn cña ng−êi n−íc ngoµi c− tró ë ViÖt Nam d−íi 30 ngµy trong ph¹m vi 12 th¸ng liªn tôc kÓ tõ ngµy ®Õn ViÖt nam. - C¸c lîi Ých ®−îc h−ëng do c¬ quan chi tr¶ thu nhËp thanh to¸n nh−: chi phÝ ®µo t¹o nh©n viªn tr¶ cho n¬i ®µo t¹o, chi vÐ m¸y bay vÒ phÐp cña ng−êi n−íc ngoµi vÒ th¨m gia ®×nh, häc phÝ cho con ng−êi n−íc ngoµi tr¶ trùc tiÕp cho c¸c tr−êng häc t¹i ViÖt Nam. 2.2. C¨n cø tÝnh thuÕ C¨n cø tÝnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao lµ: thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt. ViÖc x¸c ®Þnh møc khëi ®iÓm, khung thu nhËp chÞu thuÕ vµ c¸c møc thuÕ suÊt tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi cô thÓ cña tõng n−íc mµ cã thÓ ph©n biÖt ra thu nhËp th−êng xuyªn, thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn, thu nhËp tõ lao ®éng, thu nhËp tõ ®Çu t−, thu nhËp kh¸c vµ møc thuÕ suÊt ®èi víi tõng lo¹i thu nhËp cã thÓ kh¸c nhau. 2.2.1. X¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ Thu nhËp chÞu thuÕ ë n−íc ta ®−îc x¸c ®Þnh theo tiªu thøc thu nhËp th−êng xuyªn vµ thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn mµ kh«ng cã sù ph©n biÖt râ rµng vÒ thu nhËp tõ lao ®éng, thu nhËp tõ ®Çu t− vµ thu nhËp kh¸c. §èi víi thu nhËp th−êng xuyªn: kho¶n thu nhËp nµy ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tæng thu nhËp th−êng xuyªn thu ®−îc trong n¨m (kh«ng kÓ thu ®−îc trong n−íc hay ngoµi n−íc) chia cho 12 th¸ng. Sau khi x¸c ®Þnh ®−îc thu nhËp th−êng xuyªn b×nh qu©n th¸ng, ®èi chiÕu víi biÓu thuÕ ®Ó x¸c ®Þnh møc thuÕ ph¶i nép. C¸c tr−êng hîp cô thÓ ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - C«ng d©n ViÖt Nam ë trong n−íc hoÆc ®i c«ng t¸c, lao ®éng ë n−íc ngoµi, c¸ nh©n lµ ng−êi kh«ng mang quèc tÞch ViÖt Nam nh−ng ®Þnh c− kh«ng thêi h¹n t¹i ViÖt Nam: lÊy tæng thu nhËp thu ®−îc trong n¨m kÓ c¶ thu nhËp ë n−íc ngoµi chia cho 12 th¸ng (theo n¨m d−¬ng lÞch). 102 http://www.ebook.edu.vn
- Ng−êi n−íc ngoµi c− tró t¹i ViÖt Nam tõ 183 ngµy trë lªn (sau ®©y gäi lµ ng−êi c− tró t¹i ViÖt Nam) lÊy tæng sè thu nhËp ph¸t sinh trong n¨m, bao gåm thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam vµ thu nhËp ph¸t sinh ngoµi ViÖt Nam chia cho 12 th¸ng. Tr−êng hîp kª khai thu nhËp b×nh qu©n th¸ng ë n−íc ngoµi thÊp h¬n thu nhËp b×nh qu©n th¸ng ë ViÖt Nam mµ kh«ng chøng minh ®−îc th× lÊy thu nhËp b×nh qu©n th¸ng trong thêi gian ë t¹i ViÖt Nam ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ cho thêi gian ë n−íc ngoµi. Th¸ng tÝnh thuÕ quy −íc lµ 30 ngµy. - Ng−êi n−íc ngoµi ë ViÖt Nam tõ 30 ngµy ®Õn 182 ngµy th× thu nhËp chÞu thuÕ lµ tæng thu nhËp ph¸t sinh do c«ng viÖc lµm t¹i ViÖt Nam trong kho¶ng thêi gian ®ã kh«ng ph©n biÖt n¬i nhËn thu nhËp ë ViÖt Nam hay ë n−íc ngoµi. Møc khëi ®iÓm thu nhËp chÞu thuÕ cña thu nhËp th−êng xuyªn ®−îc ¸p dông ph©n biÖt gi÷a c«ng d©n ViÖt Nam vµ c¸c c¸ nh©n ®Þnh c− t¹i ViÖt Nam víi ng−êi ViÖt Nam lao ®éng, c«ng t¸c ë n−íc ngoµi vµ ng−êi n−íc ngoµi c− tró t¹i ViÖt Nam, vµ ®−îc ¸p dông biÓu thuÕ víi thuÕ suÊt luü tiÕn tõng phÇn. Møc khëi ®iÓm cña thu nhËp th−êng xuyªn b×nh qu©n th¸ng ®èi víi c«ng d©n ViÖt Nam vµ c¸c c¸ nh©n ®Þnh c− t¹i ViÖt Nam lµ 5.000.000 ®ång. Riªng ®èi víi ca sü, nghÖ sü xiÕc, cÇu thñ bãng ®¸, tiÕp viªn hµng kh«ng, vËn ®éng viªn chuyªn nghiÖp ®−îc trõ 25% thu nhËp khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ. Møc khëi ®iÓm cña thu nhËp th−êng xuyªn b×nh qu©n th¸ng ®èi víi ng−êi ViÖt Nam lao ®éng, c«ng t¸c ë n−íc ngoµi vµ ng−êi n−íc ngoµi c− tró t¹i ViÖt Nam lµ 8.000.000 ®ång. Ng−êi n−íc ngoµi ë ViÖt Nam tõ 30 ngµy ®Õn 182 ngµy trong mét n¨m th× møc khëi ®iÓm cña thu nhËp th−êng xuyªn b×nh qu©n th¸ng lµ 0 ®ång. §èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn: lµ sè thu nhËp mµ c¸c c¸ nh©n nhËn ®−îc theo tõng lÇn ph¸t sinh thu nhËp, sè thu nhËp nµy v−ît qu¸ møc giíi h¹n th× bÞ ®¸nh thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao. Cô thÓ: Thu nhËp vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ tÝnh theo gi¸ trÞ tõng hîp ®ång vµ thu nhËp vÒ tróng th−ëng xæ sè d−íi c¸c h×nh thøc (kÓ c¶ tróng th−ëng khuyÕn m¹i) cã møc thu nhËp khëi ®iÓm tõng lÇn lµ 15.000.000 ®ång. 2.2.2. ThuÕ suÊt vµ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép ThuÕ suÊt ®−îc thiÕt kÕ theo biÓu luü tiÕn tõng phÇn vµ cho tõng ®èi t−îng nép thuÕ ®èi víi thu nhËp th−êng xuyªn, vµ cã sù ph©n biÖt lo¹i thu nhËp ®èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn vµ ngo¹i trõ mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt. Cô thÓ: §èi víi thu nhËp th−êng xuyªn - BiÓu thuÕ ®èi víi c«ng d©n ViÖt Nam vµ c¸ nh©n kh¸c ®Þnh c− t¹i ViÖt Nam, ®−îc ¸p dông theo biÓu thuÕ luü tiÕn tõng phÇn nh− sau: 103 http://www.ebook.edu.vn
§¬n vÞ tÝnh: 1000 ®ång Thu nhập b×nh qu©n Thuế suất Bậc Sè thuÕ ph¶i nép th¸ng/người (%) Đến 5.000 1 0 0 Trªn 5.000 đến 15.000 2 10 TNCT x 10% - 500 Trªn 15.000 đến 25.000 3 20 TNCT x 20% - 2.000 Trªn 25.000 đến 40.000 4 30 TNCT x 30% - 4.500 5 Trªn 40.000 40 TNCT x 40% - 8.500 - §èi víi ng−êi n−íc ngoµi c− tró t¹i ViÖt Nam vµ c«ng d©n ViÖt Nam lao ®éng, c«ng t¸c ë n−íc ngoµi, ®−îc ¸p dông theo biÓu thuÕ luü tiÕn tõng phÇn nh− sau: Đơn vị tính: 1000 đồng Bậc Thu nhập bình quân Thuế suất Sè thuÕ ph¶i nép tháng/người (%) 1 Đến 8.000 0 0 2 Trên 8.000 đến 20.000 10 TNCT x 10% - 800 3 Trên 20.000 đến 50.000 20 TNCT x 20% - 2.800 4 Trên 50.000 đến 80.000 30 TNCT x 30% - 7.800 5 Trên 80.000 40 TNCT x 40% - 15.800 - §èi víi ng−êi n−íc ngoµi cã mÆt ë ViÖt Nam tõ 30 ngµy ®Õn 182 ngµy trong 1 n¨m, th× thuÕ suÊt ¸p dông thèng nhÊt lµ 25% trªn tæng thu nhËp (sè thuÕ ph¶i nép = 25% x tæng thu nhËp). - Đối với c«ng d©n Việt Nam nếu trong năm tÝnh thuế vừa cã thu nhập ở trong nước, vừa cã thu nhập ở nước ngoài th× thuế suất ¸p dụng đối với thời gian ở trong nước theo Biểu thuế đối với người Việt Nam, thời gian ở nước ngoài theo Biểu thuế đối với người nước ngoài nªu trªn. §èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn - §èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn cña tõng c¸ nh©n nhËn ®−îc tõng lÇn tõ chuyÓn giao c«ng nghÖ cã møc thuÕ suÊt thèng nhÊt lµ 5% trªn tæng sè thu nhËp (sè thuÕ ph¶i nép = 5% x tæng thu nhËp, nh−ng tæng thu nhËp ph¶i lín h¬n 15.000.000 ®ång/lÇn) - §èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn cña tõng c¸ nh©n nhËn ®−îc tõng lÇn tõ tróng th−ëng xæ sè cã møc thuÕ suÊt thèng nhÊt lµ 10% trªn tæng sè thu nhËp, (sè thuÕ ph¶i nép = 10% x tæng thu nhËp, nh−ng tæng thu nhËp ph¶i lín h¬n 15.000.000 ®ång/lÇn). 2.3. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ thu nhËp c¸ nh©n 2.3.1. §¨ng ký thuÕ Mäi c¸ nh©n cã thu nhËp th−êng xuyªn chÞu thuÕ vµ c¸c c¬ quan chi tr¶ thu nhËp cã c¸ nh©n thuéc diÖn chÞu thuÕ thu nhËp ®Òu ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ ®Ó ®−îc cÊp m· sè thuÕ. Mçi c¸ nh©n chØ ph¶i ®¨ng ký ®Ó ®−îc cÊp m· sè thuÕ thu nhËp mét lÇn vµ ®−îc cÊp mét m· sè thuÕ duy nhÊt. C¸ nh©n ®· ®−îc 104 http://www.ebook.edu.vn
cÊp m· sè thuÕ sÏ sö dông m· sè thuÕ cho viÖc khai b¸o nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ hoÆc th«ng b¸o m· sè thuÕ cho c¬ quan chi tr¶ thu nhËp. 2.3.2. Kª khai thuÕ - C¸ nh©n cã thu nhËp chÞu thuÕ (bao gåm thu nhËp th−êng xuyªn vµ thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn) cã tr¸ch nhiÖm chñ ®éng khai b¸o vÒ thu nhËp víi c¬ quan chi tr¶ thu nhËp hoÆc c¬ quan thuÕ t¹i ®Þa ph−¬ng n¬i lµm viÖc. - §èi víi c¬ quan chi tr¶ thu nhËp do c¬ quan thuÕ cÊp côc hoÆc cÊp chi côc qu¶n lý thu thuÕ (thuÕ GTGT, ThuÕ TNDN) th× kª khai ®¨ng ký, kª khai nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n víi cÊp qu¶n lý thuÕ t−¬ng øng. - §èi víi c¬ quan chi tr¶ thu nhËp kh«ng thuéc ®èi t−îng do c¬ quan thuÕ qu¶n lý thu thuÕ GTGT, thuÕ TNDN ( kh«ng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vÝ dô: v¨n phßng ®¹i diÖn, c¸c tæ chøc quèc tÕ...) th× kª khai ®¨ng ký thuÕ, kª khai nép thuÕ thu nhËp c¸ nh©n t¹i Côc thuÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng n¬i ®¬n vÞ ®ãng trô së. - §èi víi thu nhËp th−êng xuyªn, c¸c ®èi t−îng nép thuÕ ph¶i thùc hiÖn kª khai t¹m nép thuÕ hµng th¸ng (riªng ®èi víi c¸c kho¶n thu nhËp th−êng xuyªn ngoµi tiÒn l−¬ng, tiÒn c«ng nh− thu nhËp do tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cô thÓ: dÞch vô t− vÊn theo hîp ®ång dµi h¹n, d¹y häc, d¹y nghÒ, luyÖn thi, biÓu diÔn v¨n ho¸ nghÖ thuËt do ®Æc ®iÓm nhËn kh«ng ®Òu ®Æn hµng th¸ng, ®Ó ®¶m b¶o tæ chøc thu nép kÞp thêi, sau mçi lÇn tr¶ thu nhËp tõ 500.000 ®ång trë lªn th× c¬ quan chi tr¶ thu nhËp t¹m khÊu trõ 10% trªn tæng thu nhËp. C¬ quan chi tr¶ thu nhËp cã tr¸ch nhiÖm kª khai nép thuÕ vµ cÊp biªn lai thuÕ cho c¸ nh©n cã thu nhËp chÞu thuÕ. 2.3.3. Nép thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ - §èi víi thu nhËp th−êng xuyªn Nép thuÕ: Tæ chøc, c¸ nh©n chi tr¶ thu nhËp, c¸c ®èi t−îng nép thuÕ sau khi nép tê khai thuÕ cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ vµo ng©n s¸ch Nhµ n−íc ngay sau khi kª khai thuÕ (Ng−êi n−íc ngoµi vµo ViÖt Nam nÕu ch−a x¸c ®Þnh tr−íc ®−îc thêi h¹n c− tró th× t¹m nép theo thuÕ suÊt 25%, hÕt n¨m sÏ quyÕt to¸n chÝnh thøc sè ph¶i nép). Thêi h¹n nép thuÕ chËm nhÊt kh«ng ®−îc qu¸ ngµy 25 th¸ng sau, qu¸ thêi h¹n trªn sÏ bÞ ph¹t nép chËm tiÒn thuÕ theo LuËt ®Þnh. QuyÕt to¸n thuÕ: ThuÕ thu nhËp ®èi víi thu nhËp th−êng xuyªn quyÕt to¸n theo n¨m d−¬ng lÞch, cuèi n¨m hoÆc sau khi hÕt h¹n hîp ®ång, c¸ nh©n tæng hîp tÊt c¶ c¸c nguån thu nhËp trong n¨m thùc hiÖn kª khai thuÕ thu nhËp vµ nép tê khai quyÕt to¸n thuÕ cho c¬ quan chi tr¶ thu nhËp nÕu chØ nhËn thu nhËp ë mét n¬i. Tr−êng hîp c¸ nh©n trong cïng thêi gian cña n¨m ®ång thêi lµm viÖc vµ cã thu nhËp tõ nhiÒu n¬i th× ph¶i tæng hîp, kª khai quyÕt to¸n thuÕ thu nhËp t¹i n¬i cã thu nhËp æn ®Þnh hoÆc nép tê khai vµ thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ t¹i c¬ quan thuÕ qu¶n lý n¬i lµm viÖc cuèi cïng cña n¨m. C¬ quan chi tr¶ thu nhËp hoÆc c¸ nh©n thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt kh«ng qu¸ ngµy 28 th¸ng 2 n¨m sau hoÆc 30 ngµy kÓ tõ khi hÕt h¹n hîp ®ång. - §èi víi thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn C¬ quan chi tr¶ thu nhËp cÊp tê khai cho ng−êi cã thu nhËp ®Ó kª khai thu nhËp chÞu thuÕ vµ thùc hiÖn tÝnh thuÕ, khÊu trõ tiÒn thuÕ tr−íc khi chi tr¶ thu 105 http://www.ebook.edu.vn
nhËp. ViÖc quyÕt to¸n thuÕ gi÷a ng−êi nép thuÕ vµ c¬ quan chi tr¶ thu nhËp ®−îc thùc hiÖn ngay trªn tê khai. - Hµng th¸ng chËm nhÊt lµ ngµy 15, c¬ quan chi tr¶ thu nhËp ph¶i lËp b¶ng kª sè liÖu cña th¸ng tr−íc vÒ sè ng−êi, sè thu nhËp, sè tiÒn thuÕ ®· khÊu trõ, sè tiÒn thï lao ®−îc h−ëng, sè tiÒn thuÕ ph¶i chuyÓn nép ng©n s¸ch nhµ n−íc vµ nép vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc trong thêi h¹n 15 ngµy kÓ tõ ngµy quyÕt to¸n. Thêi h¹n nép thuÕ thu nhËp kh«ng th−êng xuyªn chËm nhÊt vµo ngµy 25 th¸ng sau. Qu¸ thêi h¹n trªn, c¬ quan chi tr¶ thu nhËp sÏ bÞ ph¹t nép chËm tiÒn thuÕ theo qui ®Þnh. - §èi víi c¸c kho¶n thu nhËp b»ng hiÖn vËt th× c¬ quan chi tr¶ thu nhËp ph¶i thu ®ñ tiÒn thuÕ thu nhËp tr−íc khi chi tr¶ thu nhËp. - C¸c kho¶n thu nhËp mµ ng−êi nhËn thu nhËp kh«ng cã sù hiÖn diÖn nh− tiÒn chuyÓn giao c«ng nghÖ, tiÒn b¶n quyÒn... th× c¬ quan chi tr¶ thu nhËp ph¶i kª khai thay cho ng−êi cã thu nhËp, thùc hiÖn khÊu trõ tiÒn thuÕ ®Ó nép ng©n s¸ch nhµ n−íc tr−íc khi chi tr¶ thu nhËp vµ th«ng b¸o cho ng−êi chÞu thuÕ biÕt. - Ng−êi chuyÓn hé quµ biÕu, quµ tÆng b»ng hiÖn vËt tõ n−íc ngoµi chuyÓn vÒ ph¶i kª khai vµ nép thuÕ thay cho ng−êi nhËn quµ biÕu, quµ tÆng. - C¸c tr−êng hîp cã thu nhËp vÒ thiÕt kÕ kü thuËt c«ng nghiÖp, thiÕt kÕ kü thuËt x©y dùng... tiÒn thuÕ khÊu trõ theo sè tiÒn ®−îc nhËn tõng lÇn vµ kª khai, quyÕt to¸n tiÒn thuÕ theo gi¸ trÞ quyÕt to¸n hîp ®ång 2.4. Tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ thu nhËp c¸ nh©n Trong giai ®o¹n hiÖn nay, nÒn kinh tÕ n−íc ta cßn sö dông tiÒn mÆt lµ chñ yÕu nªn viÖc qu¶n lý thu nhËp cña c¸ nh©n lµ rÊt khã kh¨n. Thu nhËp cña c¸ nh©n nhËn ®−îc th−êng g¾n chÆt víi nh÷ng c¸ nh©n hoÆc tæ chøc chi tr¶ thu nhËp. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o thuËn tiÖn trong qu¶n lý thu thuÕ vµ gi¶m thiÓu chi phÝ qu¶n lý, viÖc thu thuÕ thu nhËp ®èi víi ng−êi cã thu nhËp cao ®−îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c khÊu trõ t¹i nguån, nghÜa lµ c¸ nh©n (tæ chøc) chi tr¶ thu nhËp cã nghÜa vô kª khai vµ khÊu trõ tiÒn thuÕ thu nhËp ®Ó nép vµo ng©n s¸ch nhµ n−íc tr−íc khi chi tr¶ thu nhËp cho c¸ nh©n vµ c¸ nh©n (tæ chøc) chi tr¶ thu nhËp nµy ®−îc h−ëng mét kho¶n thï lao tÝnh trªn sè tiÒn thuÕ thu nhËp ®· khÊu trõ, trõ mét sè tr−êng hîp c¬ quan thuÕ trùc tiÕp thu. 106 http://www.ebook.edu.vn
Ch−¬ng 7 ThuÕ tμi nguyªn 1. Giíi thiÖu chung vÒ thuÕ tµi nguyªn 1.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, sù cÇn thiÕt ®¸nh thuÕ tµi nguyªn Tµi nguyªn lµ nguån cña c¶i thiªn nhiªn ch−a ®−îc khai th¸c. Cã lo¹i tµi nguyªn cã thÓ t¸i t¹o ®−îc, ch¼ng h¹n nh− n−íc, kh«ng khÝ… Cã lo¹i tµi nguyªn kh«ng thÓ t¸i t¹o ®−îc nh− c¸c lo¹i kho¸ng s¶n. ViÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn ®Ó phôc vô cho cuéc sèng con ng−êi lµ ®ßi hái tÊt yÕu. Tuy nhiªn, ®Ó viÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn mét c¸ch hiÖu qu¶, tr¸nh l·ng phÝ nguån tµi nguyªn, phôc vô tèt nhÊt cho cuéc sèng con ng−êi, chÝnh phñ c¸c n−íc ph¶i ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch kh¸c nhau, trong ®ã, thuÕ tµi nguyªn ®−îc coi lµ mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu. ë c¸c n−íc, thuÕ ®µnh vµo viÖc khai th¸c tµi nguyªn cã thÓ cã nhiÒu tªn gäi kh¸c nhau nh− thu tiÒn thuª, thu phÝ, ®¸nh thuÕ tµi nguyªn… Dï d−íi tªn gäi g×, thuÕ tµi nguyªn còng chØ ®¸nh vµo viÖc khai th¸c mét sè lo¹i tµi nguyªn nhÊt ®Þnh mµ kh«ng ®¸nh vµo tÊt c¶ c¸c lo¹i tµi nguyªn. Th«ng th−êng, thuÕ tµi nguyªn chØ ®¸nh vµo nh÷ng tµi nguyªn mµ nhµ n−íc cã thÓ kiÓm so¸t ®−îc viÖc khai th¸c sö dông vµ c¸c tµi nguyªn nµy cã h¹n, cÇn khai th¸c, sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶, hay cÇn ®Çu t− chi phÝ ®Ó t¸i t¹o chóng… ThuÕ tµi nguyªn lµ thuÕ ®¸nh vµo tµi nguyªn thiªn nhiªn khai th¸c ®−îc. Víi c¸ch hiÓu nh− trªn, thuÕ tµi nguyªn cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: - ThuÕ tµi nguyªn lµ kho¶n thu mang tÝnh chÊt t« nh−îng. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ tµi s¶n do tù nhiªn ban tÆng, lµ tµi s¶n c«ng cña mét quèc gia mµ nhµ n−íc lµ chñ së h÷u. V× vËy, nh÷ng c¬ së khai th¸c, sö dông nguån tµi nguyªn ph¶i tr¶ cho nhµ n−íc mét kho¶n tiÒn gièng nh− viÖc tr¶ tiÒn mua tµi s¶n cho chñ së h÷u tµi s¶n. Th«ng qua ®ã nhµ n−íc cã thÓ thu håi mét phÇn gi¸ trÞ cña tµi nguyªn. - ThuÕ tµi nguyªn kh«ng mang tÝnh chÊt thuÕ trùc thu mµ còng kh«ng mang tÝnh chÊt thuÕ gi¸n thu. ThuÕ tµi nguyªn kh«ng ph¶i lµ kho¶n céng thªm vµo gi¸ b¸n do ng−êi tiªu dïng g¸nh chÞu. Nã chØ lµ nh©n tè ®¶m b¶o ng−êi tiªu dïng ph¶i tr¶ gi¸ theo ®óng gi¸ trÞ cña hµng ho¸. MÆt kh¸c, thuÕ tµi nguyªn còng kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh cô thÓ cña tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c, sö dông tµi nguyªn, cho dï nã g¾n chÆt víi viÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn. - Trong nhiÒu tr−êng hîp, thuÕ tµi nguyªn mang tÝnh chÊt cña mét lo¹i phÝ sö dông. Trong nhiÒu tr−êng hîp, nhµ n−íc ph¶i chi phÝ ®Ó qu¶n lý, quy ho¹ch, kh¶o s¸t vµ gi¶i quyÕt hËu qu¶ tiªu cùc ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i do viÖc khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn g©y nªn. V× vËy, thuÕ tµi nguyªn ®−îc coi lµ mét lo¹i phÝ sö dông ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chi phÝ cã liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý, b¶o vÖ vµ t¸i t¹o nguån tµi nguyªn. 1.2. Nguyªn t¾c thiÕt lËp thuÕ tµi nguyªn - C¬ së x¸c ®Þnh thuÕ tµi nguyªn lµ tµi nguyªn nguyªn khai 107 http://www.ebook.edu.vn
Tµi nguyªn nguyªn khai lµ tµi nguyªn vÉn ë tr¹ng th¸i nh− nã vèn cã tr−íc khi khai th¸c, khi võa khai th¸c, hoÆc míi chØ ®−îc lµm s¹ch mµ ch−a thay ®æi tÝnh chÊt lý, ho¸ cña tµi nguyªn. Lý do ph¶i ®¸nh thuÕ vµo gi¸ trÞ tµi nguyªn nguyªn khai xuÊt ph¸t tõ môc ®Ých qu¶n lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ xuÊt ph¸t tõ b¶n chÊt cña lo¹i thuÕ nµy lµ ®¸nh vµo c¸c s¶n phÈm cña tù nhiªn cã ®−îc qua qu¸ tr×nh khai th¸c. MÆt kh¸c, trong qu¸ tr×nh khai th¸c, mçi c¬ së l¹i cã ®iÒu kiÖn vµ chi phÝ khai th¸c tõng lo¹i tµi nguyªn kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, viÖc ®¸nh thuÕ vµo tµi nguyªn nguyªn khai còng lµ c¸ch ®¶m b¶o c«ng b»ng cho c¸c c¬ së khai th¸c. Theo nguyªn t¾c nµy, viÖc ®¸nh thuÕ tµi nguyªn cÇn ®¶m b¶o gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn kh«ng bao gåm c¸c chi phÝ khai th¸c, ph©n lo¹i, sµng tuyÓn, vËn chuyÓn… - §¸nh thuÕ tµi nguyªn ph¶i c¨n cø vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm, ®iÒu kiÖn khai th¸c cña tõng lo¹i tµi nguyªn. MÆc dï ®Òu do tù nhiªn sinh ra nh−ng mçi lo¹i tµi nguyªn l¹i cã tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm kh¸c nhau nh− gi¸ trÞ cña tµi nguyªn, tiÒm n¨ng khai th¸c, kh¶ n¨ng t¸i t¹o, ®iÒu kiÖn khai th¸c… §Ó b¶o vÖ vµ h−íng dÉn viÖc khai th¸c tµi nguyªn mét c¸ch hiÖu qu¶ th× møc thuÕ tµi nguyªn cÇn ®−îc thiÕt kÕ cho tõng nhãm, tõng lo¹i tµi nguyªn dùa vµo nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã. Cô thÓ lµ: - Nh÷ng lo¹i tµi nguyªn cã kh¶ n¨ng t¸i t¹o nhanh nªn ®¸nh víi thuÕ suÊt thÊp h¬n so víi nh÷ng tµi nguyªn t¸i t¹o l©u hoÆc chØ khai th¸c ®−îc mét lÇn. - §iÒu kiÖn khai th¸c cµng khã kh¨n th× møc thuÕ tµi nguyªn cµng thÊp… - Møc thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn cÇn ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn lîi thÕ so s¸nh gi÷a tµi nguyªn thiªn nhiªn khai th¸c vµ sö dông víi c¸c nguån vËt liÖu s½n cã kh¸c. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt. Trong mét sè tr−êng hîp, viÖc sö dông tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét sù thay thÕ cho c¸c nguyªn vËt liÖu ®Çu vµo kh¸c. Ch¼ng h¹n nh−, cã thÓ sö dông tµi khai th¸c thay cho vËt liÖu nhËp khÈu; tµi nguyªn khai th¸c thay thÕ cho c¸c vËt liÖu nh©n t¹o kh¸c… V× vËy, møc thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn cÇn ®−îc x¸c ®Þnh dùa trªn lîi thÕ so s¸nh gi÷a tµi nguyªn khai th¸c víi c¸c nguån vËt liÖu kh¸c, sao cho sau khi chÞu thuÕ chi phÝ sö dông tµi nguyªn t−¬ng ®−¬ng víi chi phÝ sö dông c¸c nguyªn vËt liÖu kh¸c. §iÒu nµy gãp phÇn ®¶m b¶o c«ng b»ng trong ph©n phèi c¸c nguån lùc x· héi vµ tÝnh kh¶ thi cña thuÕ tµi nguyªn, ®ång thêi khuyÕn khÝch sö dông tµi nguyªn mét c¸ch hiÖu qu¶. - ChÝnh s¸ch thuÕ tµi nguyªn ®−îc thiÕt lËp g¾n chÆt víi yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i. Tµi nguyªn thiªn nhiªn kh«ng ph¶i lµ v« h¹n vµ viÖc khai th¸c, sö dông tµi nguyªn bõa b·i kh«ng chØ ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ cßn ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i. §Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn cña ®Êt n−íc vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, chÝnh s¸ch thuÕ tµi nguyªn ph¶i ®−îc thiÕt lËp theo h−íng g¾n chÆt víi yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, coi thuÕ tµi nguyªn lµ mét biÖn ph¸p tµi chÝnh nh»m b¶o vÖ m«i tr−êng. Theo ®ã, viÖc khai th¸c nh÷ng lo¹i tµi nguyªn nµo cã nguy c¬ dÉn ®Õn nguy h¹i cho m«i tr−êng, hoÆc cÇn nhiÒu chi phÝ 108 http://www.ebook.edu.vn
®Ó kh¾c phôc hËu qu¶ khai th¸c nh»m tr¸nh ph¸ ho¹i m«i tr−êng, th× cÇn ®¸nh møc thuÕ suÊt cao, vµ ng−îc l¹i. 1.3. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thuÕ tµi nguyªn trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam ThuÕ tµi nguyªn cã lÞch sö ph¸t triÓn t−¬ng ®èi l©u dµi. ë mçi n−íc, thuÕ tµi nguyªn cã thÓ ®−îc ®¸nh kh¸c nhau vµ cã tªn gäi kh¸c nhau. Nh×n chung, ë c¸c n−íc mµ tµi nguyªn thiªn nhiªn phÇn lín thuéc së h÷u t− nh©n th× thuÕ tµi nguyªn ®−îc x¸c ®Þnh d−íi h×nh thøc tiÒn thuª má mµ bªn khai th¸c (bªn ®i thuª) ph¶i tr¶ cho chñ së h÷u tµi nguyªn (bªn cho thuª). Tuy nhiªn, nh÷ng ng−êi ®−îc cÊp quyÒn khai th¸c ph¶i nép mét kho¶n tiÒn b¾t buéc gièng nh− kho¶n lÖ phÝ khai th¸c cho c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. Kho¶n tiÒn nµy th−êng ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo sè l−îng khai th¸c, chÊt l−îng tµi nguyªn vµ hµm l−îng tµi nguyªn. Víi nh÷ng n−íc mµ tµi nguyªn thuéc së h÷u nhµ n−íc th× kho¶n thuÕ tµi nguyªn th−êng lµ kho¶n thu cña c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng. ThuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn cã thÓ ®−îc x¸c lËp theo mét møc cè ®Þnh hay møc cè ®Þnh luü tiÕn hoÆc theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn doanh thu khai th¸c. ë ViÖt Nam, tuy ch−a cã tªn gäi lµ thuÕ tµi nguyªn nh−ng ngay tõ thêi B¾c thuéc (thÕ kû I tr−íc c«ng nguyªn) ®· cã lo¹i thuÕ kho¸ng s¶n (chñ yÕu lµ s¾t) vµ thuÕ thuû s¶n do ThiÕt quan vµ Thuû quan ®¶m nhËn viÖc thu thuÕ. Tr¶i qua c¸c triÒu ®¹i phong kiÕn d©n téc (tõ thÕ kû X ®Õn gi÷a thÕ kû XIX), lo¹i thuÕ nµy vÉn ®−îc c¸c triÒu ®¹i vua chóa (nh− vua Lý Th¸i Tæ, triÒu Lª S¬, chóa TrÞnh, chóa NguyÔn, triÒu NguyÔn) duy tr× d−íi h×nh thøc thu thuÕ ®èi víi c¸c s¶n vËt nói rõng (nh− sõng tª, ngµ voi, h−¬ng liÖu, quÕ, gç, mËt ong, s¸p ong, s¬n, m©y, tre, song…), vµ thu thuÕ ®èi víi viÖc khai th¸c kho¸ng s¶n (than, quÆng, c¸c má vµng, b¹c…), vµ khai th¸c thuû s¶n. §Õn thêi kú Ph¸p thuéc (tõ 1858 ®Õn 1945), kho¶n thuÕ dÇu má, thuÕ hÇm má, thuÕ khai th¸c l©m thæ s¶n còng lµ mét nguån thu lín cho Nhµ n−íc thùc d©n. Cho ®Õn tr−íc n¨m 1990, thuÕ tµi nguyªn ®−îc ¸p dông d−íi h×nh thøc chÕ ®é thu tiÒn nu«i rõng, chÕ ®é thu ®èi víi vµng sa kho¸ng… N¨m 1990, tr−íc yªu cÇu cña c«ng cuéc c¶i c¸ch thuÕ b−íc 1 lµ hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ ®Ó bao qu¸t c¸c nguån thu, Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn ®· ®−îc ban hµnh ngµy 30/3/1990 vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/1/1991. ViÖc ra ®êi Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn cña n−íc ta. Sau h¬n 6 n¨m thùc hiÖn, Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn ®· béc lé mét sè nh−îc ®iÓm vÒ ph¹m vi vµ ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh. V× vËy, ngµy 16/4/1998, Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi) ®· ®−îc Uû ban th−êng vô Quèc héi kho¸ X ban hµnh vµ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 1/6/1998. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ tµi nguyªn hiÖn hµnh bao gåm: Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn ngµy 30/3/1990. Ph¸p lÖnh sè 05/1998/PL- UBTVQH 10 ngµy 16/4/1998 vÒ thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi). 109 http://www.ebook.edu.vn
NghÞ ®Þnh sè 68/1998/N§- CP ngµy 03/9/1998 quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi). Th«ng t− sè 153/1998/TT- BTC ngµy 26/11/1998 h−íng dÉn thi hµnh NghÞ ®Þnh sè 68/1998/N§- CP ngµy 03/9/1998 cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi). LuËt DÇu khÝ ban hµnh ngµy 06/7/1993, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ 01/9/1993. NghÞ ®Þnh sè 84/CP ngµy 17/12/1996 quy ®Þnh chi tiÕt viÖc thi hµnh LuËt DÇu khÝ. 2. Néi dung c¬ b¶n cña ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn 2.1. Ph¹m vi ¸p dông 2.1.1 . §èi t−îng chÞu thuÕ Tµi nguyªn thiªn nhiªn thuéc diÖn chÞu thuÕ lµ c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn trong ph¹m vi ®Êt liÒn, h¶i ®¶o, néi thñy, l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa thuéc chñ quyÒn cña n−íc Céng hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam, bao gåm: kho¸ng s¶n kim lo¹i; kho¸ng s¶n kh«ng kim lo¹i; dÇu má; khÝ ®èt; s¶n phÈm cña rõng tù nhiªn; thñy s¶n tù nhiªn; n−íc thiªn nhiªn; tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c. Nh− vËy, ho¹t ®éng chÞu thuÕ tµi nguyªn lµ ho¹t ®éng khai th¸c cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®èi víi c¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn kÓ trªn theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. Mäi tr−êng hîp cè ý tiÕn hµnh khai th¸c c¸c lo¹i tµi nguyªn cÊm khai th¸c ®Òu bÞ xö lý theo Ph¸p luËt hiÖn hµnh. Khi kiÓm tra ph¸t hiÖn nh÷ng vô viÖc vi ph¹m, c¬ quan thuÕ ph¶i th«ng b¸o vµ phèi hîp víi c¬ quan cã chøc n¨ng ®Ó tiÕn hµnh xö lý theo thÈm quyÒn. Tr−êng hîp tµi nguyªn thiªn nhiªn cÊm khai th¸c bÞ b¾t gi÷, tÞch thu vµ ®−îc phÐp b¸n ra th× tæ chøc ®−îc giao b¸n ph¶i tÝnh ®Çy ®ñ thuÕ tµi nguyªn trong gi¸ b¸n vµ nép vµo Ng©n s¸ch. 2.1.2. §èi t−îng nép thuÕ §èi t−îng thuéc diÖn ph¶i ®¨ng ký, kª khai vµ nép thuÕ tµi nguyªn lµ tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ViÖt Nam. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n bao gåm: doanh nghiÖp nhµ n−íc, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, hîp t¸c x·, doanh nghiÖp t− nh©n, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi hay bªn n−íc ngoµi tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo LuËt §Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, hé s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n kh¸c. Mét sè tr−êng hîp cô thÓ ®−îc quy ®Þnh nh− sau: - Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµ bªn n−íc ngoµi hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång ®ang tr¶ tiÒn tµi nguyªn hay nép thuÕ tµi nguyªn theo møc cô thÓ ®· quy ®Þnh trong GiÊy phÐp ®Çu t− cÊp tr−íc ngµy 01/06/1998 th× tiÕp tôc ®−îc tr¶ tiÒn tµi nguyªn hay nép thuÕ tµi nguyªn theo quy ®Þnh ®ã cho ®Õn hÕt thêi h¹n cña GiÊy phÐp ®−îc cÊp. 110 http://www.ebook.edu.vn
- Doanh nghiÖp liªn doanh víi n−íc ngoµi ho¹t ®éng theo LuËt §Çu t− n−íc ngoµi t¹i ViÖt Nam mµ bªn ViÖt Nam gãp vèn ph¸p ®Þnh b»ng c¸c nguån tµi nguyªn ®−îc ghi trong GiÊy phÐp ®Çu t− th× doanh nghiÖp liªn doanh kh«ng ph¶i nép thuÕ tµi nguyªn ®èi víi sè tµi nguyªn mµ Bªn ViÖt Nam dïng ®Ó gãp vèn ph¸p ®Þnh. §Þnh kú 3 th¸ng, 6 th¸ng, bªn ViÖt Nam ph¶i kª khai sè tµi nguyªn ph¸t sinh ®· gãp vèn, b¸o c¸o Bé Tµi chÝnh ®Ó ghi vèn Ng©n s¸ch Nhµ n−íc vµ qu¶n lý vèn theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Doanh nghiÖp khai th¸c tµi nguyªn ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së liªn doanh, hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh vµ hîp ®ång chia s¶n phÈm, th× thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép cña doanh nghiÖp liªn doanh hay cña bªn n−íc ngoµi ph¶i ®−îc x¸c ®Þnh trong hîp ®ång liªn doanh vµ tÝnh vµo phÇn s¶n phÈm chia cho bªn ViÖt Nam. Khi chia s¶n phÈm, bªn ViÖt Nam cã tr¸ch nhiÖm nép thuÕ tµi nguyªn vµo Ng©n s¸ch Nhµ n−íc theo quy ®Þnh cña LuËt Ng©n s¸ch. 2.2. C¨n cø tÝnh thuÕ Sè thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép trong kú nép thuÕ ®−îc tÝnh nh− sau: S¶n l−îng tμi Gi¸ tÝnh Sè thuÕ tμi ThuÕ tμi = ThuÕ nguyªn th−¬ng thuÕ ®¬n nguyªn ®−îc × × - nguyªn ph¶i phÈm thùc tÕ vÞ tμi suÊt miÔn, gi¶m (nÕu nép trong kú khai th¸c nguyªn cã) 2.2.1 S¶n l−îng tµi nguyªn th−¬ng phÈm thùc tÕ khai th¸c Lµ sè l−îng, träng l−îng hay khèi l−îng cña tµi nguyªn khai th¸c thùc tÕ trong kú nép thuÕ, kh«ng phô thuéc vµo hiÖn tr¹ng vµ môc ®Ých khai th¸c tµi nguyªn (®Ó b¸n ngay, ®em trao ®æi, tiªu dïng néi bé, dù tr÷ ®−a vµo s¶n xuÊt tiÕp theo...). Mét sè tr−êng hîp cô thÓ ®−îc quy ®Þnh nh− sau: - §èi víi lo¹i tµi nguyªn kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc sè l−îng, träng l−îng hay khèi l−îng thùc tÕ khai th¸c do chøa nhiÒu chÊt kh¸c nhau, hµm l−îng t¹p chÊt lín, th× thuÕ tµi nguyªn ®−îc tÝnh trªn sè l−îng, träng l−îng hay khèi l−îng tõng chÊt thu ®−îc do sµng tuyÓn, ph©n lo¹i. VÝ dô: Mét c«ng ty trong kú nép thuÕ ph¶i sµng tuyÓn hµng ngh×n m3 ®Êt, ®¸, n−íc (kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc sè l−îng), ®Ó thu ®−îc 2 kg vµng cèm, 100 tÊn quÆng s¾t... th× thuÕ tµi nguyªn ®−îc tÝnh trªn sè l−îng vµng cèm vµ quÆng s¾t nµy. - Tr−êng hîp khai th¸c thñ c«ng, ph©n t¸n hoÆc khai th¸c l−u ®éng, kh«ng th−êng xuyªn, khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý th× cã thÓ thùc hiÖn kho¸n sè l−îng tµi nguyªn khai th¸c theo mïa vô hoÆc ®Þnh kú. C¬ quan thuÕ phèi hîp víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh ®Ó Ên ®Þnh sè l−îng tµi nguyªn thùc tÕ khai th¸c ®−îc kho¸n. Còng trong tr−êng hîp nªu trªn, nÕu lo¹i tµi nguyªn khai th¸c ®−îc tËp trung vµo ®Çu mèi thu mua vµ ®−îc c¬ së thu mua cam kÕt chÊp thuËn th× côc thuÕ tØnh, thµnh phè cã thÓ quyÕt ®Þnh (b»ng v¨n b¶n) ®Ó tæ chøc, c¸ nh©n thu mua tµi nguyªn nép thay thuÕ tµi nguyªn cho ng−êi khai th¸c. 2.2.2 Gi¸ tÝnh thuÕ 111 http://www.ebook.edu.vn
Gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn lµ gi¸ b¸n ®¬n vÞ cña tµi nguyªn t¹i n¬i khai th¸c tµi nguyªn vµ ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong tõng tr−êng hîp nh− sau: (1) Lo¹i tµi nguyªn x¸c ®Þnh ®−îc s¶n l−îng ë kh©u khai th¸c vµ cã thÓ b¸n ra ngay sau khi khai th¸c (nh−: ®Êt, ®¸, c¸t, sái, thñy s¶n...) th× gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn lµ gi¸ thùc tÕ b¸n ra t¹i n¬i khai th¸c trõ thuÕ doanh thu hoÆc ch−a bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng (nÕu cã) ph¶i nép. NÕu ph¸t sinh chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, l−u kho b·i, tõ n¬i khai th¸c ®Õn n¬i tiªu thô th× c¸c chi phi ®ã ®−îc trõ khi x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn; Tr−êng hîp nµy nÕu kh«ng b¸n ra (nh−: ®−a vµo quy tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo), th× ¸p dông gi¸ tÝnh thuÕ do UBND tØnh, thµnh phè quy ®Þnh. (2) Lo¹i tµi nguyªn x¸c ®Þnh ®−îc s¶n l−îng ë kh©u khai th¸c, nh−ng ch−a thÓ b¸n ra ®−îc mµ ph¶i qua sµng tuyÓn, chän läc... míi b¸n ra, th× gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn lµ gi¸ b¸n cña s¶n phÈm ®· qua sµng tuyÓn, ph©n lo¹i, trõ (-) c¸c chi phÝ ph¸t sinh tõ n¬i khai th¸c ®Õn n¬i tiªu thô vµ quy ®æi theo hµm l−îng hay tØ träng ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n cña tµi nguyªn thùc tÕ khai th¸c, cã trõ thuÕ doanh thu hoÆc kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. VÝ dô: Gi¸ b¸n 1 tÊn than s¹ch lµ 65.000 ®ång/tÊn, chi phÝ sµng tuyÓn, vËn chuyÓn tõ n¬i khai th¸c ®Õn n¬i b¸n ra lµ 10.000 ®ång/tÊn; tû träng than s¹ch trong than thùc tÕ khai th¸c lµ 80% th×: Gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn mét ThuÕ gi¸ trÞ = 65.000® - 10.000 x 80/100 - tÊn than t¹i n¬i khai th¸c gia t¨ng (3) Lo¹i tµi nguyªn kh«ng x¸c ®Þnh ®−îc sè l−îng ë kh©u khai th¸c v× t¹p chÊt lín, cã nhiÒu chÊt kh¸c nhau th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ b¸n thùc tÕ cña tõng chÊt t¹i n¬i khai th¸c trõ thuÕ doanh thu hoÆc kh«ng bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, vÝ dô nh−: vµng cèm, quÆng s¾t,... (4) Lo¹i tµi nguyªn khai th¸c vµ ®−îc sö dông lµm nguyªn liÖu s¶n xuÊt trong s¶n phÈm, nh−: n−íc thiªn nhiªn dïng cho s¶n xuÊt n−íc tinh läc, n−íc kho¸ng, c¸c lo¹i bia vµ n−íc gi¶i kh¸t kh¸c; ®Êt lµm nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, thñ c«ng nghiÖp th× gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn lµ gi¸ b¸n s¶n phÈm cuèi cïng trõ ®i c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ra s¶n phÈm ®ã (bao gåm c¶ thuÕ doanh thu hoÆc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép nh−ng kh«ng bao gåm chi phÝ khai th¸c tµi nguyªn), nh−ng møc tèi thiÓu kh«ng thÊp h¬n gi¸ tÝnh thuÕ do UBND tØnh, thµnh phè quy ®Þnh. Tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c tµi nguyªn chÊp hµnh ®Çy ®ñ chÕ ®é sæ s¸ch kÕ to¸n, chøng tõ kÕ to¸n theo quy ®Þnh, ®−îc tÝnh to¸n vµ ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn theo h−íng dÉn t¹i c¸c ®iÓm trªn. Mäi tr−êng hîp kh¸c vµ c¸c tr−êng hîp khai th¸c tµi nguyªn ®Ó sö dông cho c¸c môc ®Ých kh¸c kh«ng thuéc h−íng dÉn t¹i c¸c ®iÓm nãi trªn th× ¸p dông gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn do UBND tØnh, thµnh phè quy ®Þnh. Côc thuÕ tØnh, thµnh phè tham kh¶o ý kiÕn cña së tµi chÝnh - vËt gi¸ vµ c¬ quan qu¶n lý ngµnh ë ®Þa ph−¬ng x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn tr×nh UBND tØnh, thµnh phè quyÕt ®Þnh vµ b¸o c¸o Tæng Côc thuÕ. (5) Gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn ®èi víi n−íc thiªn nhiªn dïng s¶n xuÊt thñy ®iÖn lµ gi¸ b¸n ®iÖn th−¬ng phÈm, ®èi víi gç lµ gi¸ b¸n t¹i b·i 2. 112 http://www.ebook.edu.vn
(6) Gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn ®èi víi dÇu th« lµ gi¸ FOB t¹i ®iÓm giao nhËn theo c«ng bè gi¸ cña c¬ quan ®−îc ChÝnh phñ ViÖt Nam uû quyÒn trªn c¬ së tham kh¶o gi¸ quèc tÕ. Trong tr−êng hîp kh«ng cã c«ng bè gi¸ th× gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn ®èi víi dÇu th« lµ gi¸ trung b×nh nh©n cña dÇu th« do ng−êi b¸n theo gi¸ FOB t¹i ®iÓm giao nhËn theo hîp ®ång mua b¸n sßng ph¼ng trong kú nép thuÕ. Trong tr−êng hîp kh«ng cã gi¸ FOB b¸n theo hîp ®ång mua b¸n sßng ph¼ng th× gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn ®èi víi dÇu th« ®−îc tÝnh dùa trªn gi¸ FOB theo thÞ tr−êng sßng ph¼ng trong th−¬ng m¹i quèc tÕ ®èi víi lo¹i dÇu th« ®ã trong kú tÝnh thuÕ cã xÐt ®Õn nh÷ng gi¸ b¸n cña mét tËp hîp thÝch hîp ba lo¹i dÇu t−¬ng tù tõ c¸c n−íc §«ng Nam ¸ víi nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch ®¸ng theo chÊt l−îng, ®Þa ®iÓm vµ c¸c yÕu tè cã liªn quan kh¸c. Gi¸ tÝnh thuÕ tµi nguyªn ®èi víi khÝ thiªn nhiªn lµ gi¸ t¹i ®iÓm giao nhËn theo c«ng bè gi¸ cña c¬ quan ®−îc ChÝnh phñ ViÖt Nam uû quyÒn trªn c¬ së tham kh¶o gi¸ quèc tÕ. 2.2.3 ThuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi) hiÖn hµnh quy ®Þnh khung thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn ®èi víi tõng lo¹i tµi nguyªn. Khung thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn quy ®Þnh thuÕ suÊt cao nhÊt vµ thuÕ suÊt thÊp nhÊt ®èi víi tõng lo¹i vµ tõng nhãm tµi nguyªn. ThuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn ®−îc x¸c ®Þnh trªn nguyªn t¾c võa ®¶m b¶o nguån thu cho Nhµ n−íc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn viÖc båi d−ìng, t¸i t¹o nguån tµi nguyªn, võa ®¶m b¶o cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh sau khi thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n−íc. C¨n cø vµo gi¸ trÞ cña tõng lo¹i tµi nguyªn, ®iÒu kiÖn khai th¸c vµ yªu cÇu qu¶n lý ®èi víi tõng lo¹i tµi nguyªn trong tõng thêi kú, bé hoÆc ngµnh chñ qu¶n tËp hîp c¸c sè liÖu, tµi liÖu liªn quan ®Õn lo¹i tµi nguyªn khai th¸c, b¸o c¸o Bé Tµi chÝnh ®Ó xem xÐt ®iÒu chØnh thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn phï hîp víi khung thuÕ suÊt. ViÖc ®iÒu chØnh thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn chØ tiÕn hµnh trong tr−êng hîp cÇn thiÕt vµ theo lo¹i tµi nguyªn cô thÓ, kh«ng ®iÒu chØnh thuÕ suÊt cho tr−êng hîp c¸ biÖt. Theo biÓu thuÕ tµi nguyªn hiÖn hµnh, tµi nguyªn ®−îc chia thµnh 8 nhãm phï hîp víi 8 nhãm ®èi t−îng chÞu thuÕ. Trong tõng nhãm, thuÕ suÊt ®−îc quy ®Þnh cho tõng lo¹i tµi nguyªn. Nhãm tµi nguyªn cã møc thuÕ suÊt cao nhÊt lµ S¶n phÈm rõng tù nhiªn (nhãm V) víi c¸c møc thuÕ suÊt tõ 5 ®Õn 40%. Nhãm cã møc thuÕ suÊt thÊp nhÊt lµ n−íc thiªn nhiªn (nhãm VII) cã thuÕ suÊt tõ 0 ®Õn 4%. Riªng thuÕ tµi nguyªn ®èi víi dÇu th« vµ khÝ thiªn nhiªn ®−îc tÝnh trªn c¬ së luü tiÕn tõng phÇn cña tæng s¶n l−îng dÇu hoÆc khÝ thùc, cã ph©n biÖt theo ®iÒu kiÖn khai th¸c. ThuÕ suÊt ®èi víi khai th¸c dÇu th« tõ 8 ®Õn 25% (trªn bê vµ ®é s©u ®Õn 200 m n−íc) hoÆc tõ 6 ®Õn 20% (®é s©u trªn 200 m n−íc). ThuÕ suÊt ®èi víi khai th¸c khÝ thiªn nhiªn tõ 0 ®Õn 10% (trªn bê vµ ®é s©u ®Õn 200 m n−íc) hoÆc 0 ®Õn 6% (®é s©u trªn 200 m n−íc). Trong tr−êng hîp ®Æc biÖt, tuú thuéc c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa lý, kü thuËt cô thÓ cña má, thuÕ suÊt thuÕ tµi nguyªn ®èi víi dÇu th« vµ khÝ ®èt cã thÓ ®−îc tÝnh cao h¬n hoÆc b»ng mét møc thuÕ cè ®Þnh do ChÝnh phñ ViÖt Nam quyÕt ®Þnh. 113 http://www.ebook.edu.vn
2.3. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ 2.3.1. §¨ng ký thuÕ C¸c tæ chøc, c¸ nh©n ho¹t ®éng khai th¸c tµi nguyªn cã tr¸ch nhiÖm ®¨ng ký ho¹t ®éng khai th¸c tµi nguyªn víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ 10 ngµy kÓ tõ ngµy ®−îc phÐp khai khai th¸c tµi nguyªn hoÆc chËm nhÊt lµ 5 ngµy tr−íc khi cã sù s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia, t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n hay cã sù thay ®æi trong ho¹t ®éng khai th¸c tµi nguyªn. B¶n ®¨ng ký ®−îc lËp thµnh 2 b¶n, mét b¶n göi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý thu thuÕ, mét b¶n l−u gi÷ t¹i c¬ së khai th¸c tµi nguyªn. 2.3.2. Kª khai thuÕ Hµng th¸ng, trong thêi h¹n chËm nhÊt lµ 10 ngµy cña th¸ng sau, tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c tµi nguyªn ph¶i kª khai thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép cña th¸ng tr−íc, kÓ c¶ tr−êng hîp kh«ng ph¸t sinh thuÕ tµi nguyªn vµ nép cho c¬ quan thuÕ. Tê khai lËp thµnh hai b¶n, cã x¸c nhËn cña c¸n bé trùc tiÕp qu¶n lý thu thuÕ, mét b¶n göi c¬ quan thuÕ, mét b¶n l−u t¹i c¬ së. Tr−êng hîp khai th¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n kh«ng cã ®iÒu kiÖn kª khai hµng th× thêi gian kª khai cã thÓ dµi h¬n, phï hîp víi ®Æc thï ho¹t ®éng khai th¸c theo h−íng dÉn b»ng v¨n b¶n cña Côc ThuÕ tØnh, thµnh phè. 2.3.3. Nép thuÕ ThuÕ tµi nguyªn ®−îc nép theo th¸ng. C¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n nép thuÕ tµi nguyªn theo ®óng thêi h¹n ghi trong th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ, nh−ng chËm nhÊt kh«ng ®−îc qu¸ ngµy 25 cña th¸ng sau th¸ng ph¸t sinh thuÕ tµi nguyªn. Tr−êng hîp tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c thñ c«ng, ph©n t¸n, ho¹t ®éng kh«ng th−êng xuyªn... ®−îc c¬ quan thuÕ chÊp nhËn nép thuÕ theo ph−¬ng thøc kho¸n th× c¬ quan thuÕ c¨n cø vµo tê khai cña c¬ së khai th¸c tµi nguyªn kÕt hîp víi tµi liÖu ®iÒu tra thùc tÕ vÒ nguån tµi nguyªn, vèn, lao ®éng, ph−¬ng tiÖn khai th¸c, gi¸ c¶ tµi nguyªn ®Ó x¸c ®Þnh s¸t ®óng s¶n l−îng tµi nguyªn khai th¸c thùc tÕ vµ sè thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép. ViÖc Ên ®Þnh møc kho¸n ph¶i ®¶m b¶o c«ng khai, d©n chñ, s¸t ®óng víi kh¶ n¨ng ho¹t ®éng khai th¸c tµi nguyªn. ViÖc kho¸n thuÕ tµi nguyªn cã thÓ ®−îc tÝnh to¸n ®Ó g¾n liÒn víi viÖc kho¸n thu c¸c lo¹i thuÕ kh¸c. 2.3.4. QuyÕt to¸n thuÕ Trong thêi h¹n 30 ngµy sau khi kÕt thóc n¨m ho¹t ®éng hoÆc hîp ®ång khai th¸c, tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c tµi nguyªn ph¶i quyÕt to¸n viÖc nép thuÕ tµi nguyªn víi c¬ quan thuÕ. Trong thêi h¹n 10 ngµy sau khi c¬ quan thuÕ kiÓm tra vµ ra th«ng b¸o, tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c tµi nguyªn ph¶i nép ®ñ sè thuÕ cßn thiÕu (nÕu cã) vµo ng©n s¸ch; sè thuÕ ®· nép thõa sÏ ®−îc hoµn tr¶ còng trong thêi gian quy ®Þnh ®ã hoÆc tÝnh vµo sè thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép cña kú tiÕp theo. 2.4. MiÔn, gi¶m thuÕ 2.4.1. C¸c tr−êng hîp ®−îc miÔn thuÕ tµi nguyªn (1) MiÔn thuÕ tµi nguyªn ®èi víi s¶n phÈm rõng tù nhiªn do d©n c− trªn ®Þa bµn x· cã rõng ®−îc phÐp khai th¸c nh−: gç, cµnh, cñi, tre, nøa, l¸, giang, tranh, vÇu, lå « phôc vô cho cuéc sèng sinh ho¹t hµng ngµy; kÓ c¶ cã d− thõa b¸n ra trong ph¹m vi ®Þa bµn huyÖn n¬i khai th¸c. 114 http://www.ebook.edu.vn
C¨n cø ®Ò nghÞ cña UBND cÊp x· vµ c¬ quan kiÓm l©m trùc tiÕp qu¶n lý rõng, thñ tr−ëng c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý quyÕt ®Þnh miÔn thuÕ tµi nguyªn cho ®èi t−îng nµy. QuyÕt ®Þnh ph¶i ghi râ cô thÓ lo¹i tµi nguyªn ®−îc phÐp khai th¸c, ®Þa ®iÓm, h×nh thøc khai th¸c, n¬i tiªu thô. Thêi h¹n ghi trong mçi quyÕt ®Þnh kh«ng qu¸ 3 th¸ng, sau ®ã c¬ quan thuÕ ph¶i tiÕn hµnh xem xÐt kiÓm tra l¹i tr−íc khi tiÕp tôc ra quyÕt ®Þnh miÔn thuÕ tµi nguyªn. C¸c tr−êng hîp bÞ ph¸t hiÖn lîi dông viÖc miÔn thuÕ tµi nguyªn ®Ó tæ chøc khai th¸c bõa b·i rõng tù nhiªn, c¬ quan thuÕ ph¶i thu håi quyÕt ®Þnh miÔn thuÕ (nÕu cã) vµ chuyÓn c¬ quan cã thÈm quyÒn xö lý theo ph¸p luËt hiÖn hµnh. (2) MiÔn thuÕ tµi nguyªn ®èi víi n−íc thiªn nhiªn dïng vµo s¶n xuÊt thñy ®iÖn kh«ng hßa vµo m¹ng l−íi ®iÖn quèc gia. C¨n cø ®¬n ®Ò nghÞ cña tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c, cã ý kiÕn cña Së C«ng nghiÖp tØnh, thµnh phè, thñ tr−ëng c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý quyÕt ®Þnh miÔn thuÕ tµi nguyªn cho tr−êng hîp nµy. (3) MiÔn thuÕ tµi nguyªn ®èi víi ®Êt khai th¸c ®Ó sö dông vµo môc ®Ých sau: a - San lÊp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phôc vô an ninh, quèc phßng. b - San lÊp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh ®ª ®iÒu, thñy lîi, trùc tiÕp phôc vô n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, ng− nghiÖp, lµm ®−êng giao th«ng. c - San lÊp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh mang ý nghÜa nh©n ®¹o, tõ thiÖn hoÆc dµnh −u ®·i ®èi víi ng−êi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. d - San lÊp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng ë miÒn nói (trong ®Þa bµn cÊp huyÖn lµ huyÖn miÒn nói theo danh môc do Uû ban D©n téc vµ miÒn nói ban hµnh) phôc vô cho viÖc ph¸t triÓn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi trong vïng. ® - Khai th¸c trong ph¹m vi ®Êt ®−îc giao, ®−îc thuª ®Ó san lÊp, t«n ®¾p, x©y dùng t¹i chç trong ph¹m vi diÖn tÝch ®ã. e - San lÊp, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm cña Quèc gia theo quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ cho tõng tr−êng hîp cô thÓ. Trong c¸c tr−êng hîp nªu t¹i ®iÓm a, b, c, d, ®, tæ chøc c¸ nh©n khai th¸c ph¶i cã ®¬n ®Ò nghÞ, tr×nh bµy râ lý do, cã chøng nhËn vµ ®Ò nghÞ cña UBND cÊp tØnh hoÆc cÊp huyÖn (nÕu c«ng tr×nh chØ thuéc ph¹m vi cÊp huyÖn qu¶n lý) n¬i x©y dùng c«ng tr×nh ®Ó xuÊt tr×nh cho c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý ë vïng khai th¸c xÐt quyÕt ®Þnh miÔn thuÕ. 2.4.2. C¸c tr−êng hîp ®−îc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ tµi nguyªn (1) C¸c dù ¸n thuéc ®èi t−îng −u ®·i ®Çu t− quy ®Þnh t¹i LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc vµ c¸c v¨n b¶n cña ChÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc, nÕu cã khai th¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n (trõ dÇu khÝ) th× ®−îc gi¶m tèi ®a 50% thuÕ tµi nguyªn trong 3 n¨m ®Çu kÓ tõ khi b¾t ®Çu khai th¸c; ®èi víi nh÷ng dù ¸n ®· triÓn khai thuéc ®èi t−îng trªn th× xÐt gi¶m thuÕ thêi gian cßn l¹i kÓ tõ ngµy Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi) cã hiÖu lùc thi hµnh (01/06/1998). C¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý c¨n cø vµo giÊy phÐp thµnh lËp, giÊy chøng nhËn −u ®·i ®Çu t− vµ quy ®Þnh t¹i c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn LuËt KhuyÕn khÝch ®Çu t− trong n−íc ®Ó quyÕt ®Þnh gi¶m thuÕ trong tr−êng hîp nµy. 115 http://www.ebook.edu.vn
(2) Tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c tµi nguyªn gÆp thiªn tai, ®Þch häa, tai n¹n bÊt ngê, g©y tæn thÊt tµi nguyªn ®· kª khai vµ nép thuÕ ®−îc miÔn thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép cho sè tµi nguyªn bÞ tæn thÊt. Tr−êng hîp ®· nép thuÕ tµi nguyªn th× ®−îc hoµn tr¶ l¹i sè thuÕ ®· nép hoÆc bï trõ vµo sè thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép cña kú sau nÕu tæ chøc, c¸ nh©n nép thuÕ chÊp nhËn. Møc ®é thiÖt h¹i ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: - §èi víi lo¹i tµi nguyªn bÞ thiÖt h¹i vÒ s¶n l−îng cô thÓ th× x¸c ®Þnh thiÖt h¹i theo s¶n l−îng cô thÓ. - §èi víi lo¹i tµi nguyªn bÞ thiÖt h¹i lµm gi¶m phÈm cÊp, tû träng tµi nguyªn th× ®¸nh gi¸ vµ x¸c ®Þnh l¹i gi¸ tÝnh thuÕ, møc thuÕ ph¶i nép. Sè thuÕ tµi nguyªn ®−îc miÔn b»ng møc chªnh lÖch gi÷a sè thuÕ ®· tÝnh vµ kª khai tr−íc ®ã víi sè thuÕ tµi nguyªn ph¶i nép tÝnh sau khi x¶y ra thiÖt h¹i. VÝ dô: Tû träng than s¹ch lµ 80% trong than nguyªn khai, nh−ng trong kú m−a lò lµm tû träng than s¹ch gi¶m xuèng cßn 50% th× ph¶i tÝnh l¹i gi¸ thuÕ, x¸c ®Þnh møc chªnh lÖch thuÕ ®−îc miÔn. Thñ tôc ®Ò nghÞ gi¶m thuÕ ph¶i cã: - V¨n b¶n ®Ò nghÞ, nªu râ lý do, sè tæn thÊt, sè thuÕ xin gi¶m. - Biªn b¶n kiÓm tra, x¸c ®Þnh cña c¬ quan thuÕ qu¶n lý trùc tiÕp kÌm theo ®Ò nghÞ xÐt gi¶m thuÕ tµi nguyªn. Côc tr−ëng côc thuÕ quyÕt ®Þnh gi¶m thuÕ tµi nguyªn cho tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c bÞ thiÖt h¹i. (3) Tæ chøc, c¸ nh©n ho¹t ®éng khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê b»ng ph−¬ng tiÖn cã c«ng suÊt lín [lµ c¸c lo¹i tµu, thuyÒn khai th¸c thñy s¶n l¾p m¸y chÝnh cã c«ng suÊt tõ 90 m· lùc (CV) trë lªn] ®−îc miÔn thuÕ tµi nguyªn trong 5 n¨m ®Çu kÓ tõ khi ®−îc cÊp giÊy phÐp khai th¸c vµ gi¶m 50% thuÕ tµi nguyªn trong 5 n¨m tiÕp theo. C¨n cø ®¬n ®Ò nghÞ, giÊy phÐp ho¹t ®éng khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê do tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c ®−îc cÊp xuÊt tr×nh, Thñ tr−ëng c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý quyÕt ®Þnh miÔn, gi¶m thuÕ cho tõng n¨m. C¸c tr−êng hîp ®· ho¹t ®éng khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê tr−íc ngµy 01/06/1998 th× viÖc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ tµi nguyªn b¾t ®Çu ®−îc tÝnh tõ ngµy 01/06/1998 víi ®ñ thêi gian theo quy ®Þnh. VÝ dô: C¬ së A ®· ®−îc cÊp giÊy phÐp khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê vµo th¸ng 12/1997 th× c¬ së A sÏ ®−îc miÔn thuÕ tµi nguyªn trong 5 n¨m vµ gi¶m 50% thuÕ trong 5 n¨m tiÕp theo. Thêi gian tÝnh b¾t ®Çu tõ ngµy 01/06/1998. Trong thêi gian ho¹t ®éng, nÕu tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê cã sù thay ®æi vÒ c¸c ®iÒu kiÖn miÔn, gi¶m lµm gi¶m møc −u ®·i thuÕ th× ph¶i kÞp thêi khai b¸o cho c¬ quan thuÕ gÇn nhÊt biÕt vµ x¸c nhËn. Tr−êng hîp kh«ng khai b¸o ®Ó tiÕp tôc ®−îc h−ëng miÔn, gi¶m thuÕ ®Òu bÞ coi lµ trèn lËu thuÕ vµ bÞ xö lý theo quy ®Þnh cña Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn (söa ®æi). Sau thêi gian miÔn vµ gi¶m thuÕ tµi nguyªn nªu trªn (10 n¨m), nÕu tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c thñy s¶n ë vïng biÓn xa bê cßn bÞ lç th× sÏ ®−îc xÐt gi¶m thuÕ tµi nguyªn t−¬ng øng víi sè lç cña tõng n¨m trong thêi gian kh«ng qu¸ 5 n¨m liªn tôc tiÕp theo. 116 http://www.ebook.edu.vn
2.5 . Tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ tµi nguyªn Qu¶n lý thuÕ tµi nguyªn cã ý nghÜa quan träng trong viÖc ®¶m b¶o cho ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn ph¸t huy hiÖu lùc. Trong qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ tµi nguyªn cÇn tËp trung vµo mét sè néi dung sau: 2.5.1. Qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ Qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ lµ kh©u ®Çu tiªn nh»m ®¶m b¶o thu ®óng, thu ®ñ sè thuÕ tµi nguyªn cho Ng©n s¸ch Nhµ n−íc. V× c¸c ®èi t−îng nép thuÕ tµi nguyªn rÊt ®a d¹ng, ho¹t ®éng khai th¸c trªn ®Þa bµn réng vµ ph©n t¸n, ph−¬ng thøc vµ thêi gian khai th¸c rÊt kh¸c nhau nªn c«ng t¸c qu¶n lý ®èi t−îng nép thuÕ cµng cã ý nghÜa quan träng. §Ó lµm tèt c«ng viÖc nµy, c¬ quan thuÕ ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ c¸c ®èi t−îng nép thuÕ vÒ sè l−îng, quy m«, c¸ch thøc, ph−¬ng tiÖn khai th¸c, thêi gian khai th¸c b»ng c¸ch tæ chøc qu¶n lý theo ®Þa bµn, vïng l·nh thæ; phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan nh− c¬ quan kiÓm l©m, c¬ quan thuû s¶n ®Ó qu¶n lý chÆt chÏ ®¨ng ký kinh doanh. §ång thêi, cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra c¸c hîp ®ång khai th¸c còng nh− kiÓm tra thùc tÕ t¹i ®Þa bµn khai th¸c. §Æc biÖt, trong tr−êng hîp c¸c tæ chøc, c¸ nh©n khai th¸c thñ c«ng, ph©n t¸n, hoÆc khai th¸c l−u ®éng, kh«ng th−êng xuyªn (®©y lµ ®èi t−îng th−êng bÞ Ên ®Þnh vµ thu thuÕ kho¸n) th× c¬ quan thuÕ cÇn chó träng ®Õn c¸c ®Çu mèi thu mua, khuyÕn khÝch c¸c ®èi t−îng nµy nép thuÕ tµi nguyªn thay cho ng−êi khai th¸c. 2.5.2. Qu¶n lý c¨n cø tÝnh thuÕ Qu¶n lý c¨n cø tÝnh thuÕ bao gåm qu¶n lý sè l−îng tµi nguyªn khai th¸c ®−îc trong kú tÝnh thuÕ, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c gi¸ tÝnh thuÕ cña tõng lo¹i tµi nguyªn vµ ¸p dông thuÕ suÊt ®óng theo quy ®Þnh cña biÓu thuÕ hiÖn hµnh. Qu¶n lý tèt c¨n cø tÝnh thuÕ kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n−íc mµ cßn ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ nghÜa vô cña c¸c §TNT. §Ó qu¶n lý tèt c¸c c¨n cø tÝnh thuÕ, cÇn lµm tèt nh÷ng c«ng viÖc sau: - X¸c ®Þnh chÝnh x¸c s¶n l−îng tõng lo¹i tµi nguyªn khai th¸c: yªu cÇu c¸n bé thuÕ ph¶i n¾m b¾t ®−îc t×nh tr¹ng khai th¸c t¹i tõng ®Þa ®iÓm khai th¸c cña tõng ®èi t−îng nép thuÕ nh− lo¹i tµi nguyªn, tr÷ l−îng, tû lÖ t¹p chÊt, ph−¬ng tiÖn, c«ng suÊt khai th¸c… §Æc biÖt, trong tr−êng hîp ho¹t ®éng khai th¸c ph©n t¸n hoÆc l−u ®éng, c¬ quan thuÕ cÇn phèi hîp chÆt chÏ víi chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý chuyªn ngµnh ®Ó Ên ®Þnh s¶n l−îng tõng lo¹i tµi nguyªn khai th¸c cho s¸t víi thùc tÕ. - §Ó qu¶n lý tèt gi¸ tÝnh thuÕ, c¸c c¸n bé thuÕ cÇn theo s¸t ®Ó n¾m b¾t gi¸ thÞ tr−êng còng nh− sù thay ®æi gi¸. KiÓm tra ho¸ ®¬n chøng tõ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn, tiªu thô tµi nguyªn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ … 2.5.3. Qu¶n lý viÖc thùc hiÖn chÕ ®é miÔn, gi¶m thuÕ Môc ®Ých cña c«ng t¸c nµy nh»m ®¶m b¶o quyÒn lîi cho c¸c c¬ së kinh doanh, ®ång thêi ng¨n chÆn t×nh tr¹ng c¸c ®èi t−îng nép thuÕ lîi dông c¬ chÕ miÔn gi¶m thuÕ ®Ó thùc hiÖn c¸c hµnh vi gian lËn nh»m trèn thuÕ. 117 http://www.ebook.edu.vn