Giáo trình Nguyên lý kế toán (Nghề: Kỹ thuật chế biến món ăn) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

Chia sẻ: Calliope09 Calliope09 | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:62

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Nguyên lý kế toán cung cấp cho người học các kiến thức: Vai trò, chức năng, đối tượng và phương pháp hạch toán kế toán; Phương pháp chứng từ kế toán; Phương pháp tài khoản kế toán; Phương pháp tính giá và kế toán các quá trình kinh tế chủ yếu; Phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Nguyên lý kế toán (Nghề: Kỹ thuật chế biến món ăn) - CĐ Cơ Giới Ninh Bình

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN TRƯỜNG CAO ĐẲNG CƠ GIỚI NINH BÌNH GIÁO TRÌNH MÔN HỌC: NGUYÊN LÝ KẾ TOÁN NGHỀ: KỸ THUẬT CHẾ BIẾN MÓN ĂN TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG Ban hành kèm theo Quyết định số: / QĐ… ngày ….. tháng …. năm 2017 của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình 1
Ninh Bình, năm 2018 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2
LỜI NÓI ĐẦU Nguyên lý kế toán là môn học thuộc nhóm các môn học chuyên môn, có vị trí quan trọng trong khoa học kinh tế quản lý. Môn học cung cấp những kiến thức cơ bản, nền tảng về kế toán làm cơ sở cho học sinh học tốt các môn chuyên môn khác của nghề. Môn học Nguyên lý kế toán được biên soạn theo chương trình dạy nghề trình độ Cao đẳng kỹ thuật chế biến món ăn của Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình năm 2017, gồm 5 chương do tập thể giáo viên thuộc tổ môn chế biến món ăn biên soạn. Chương 1: Vai trò, chức năng, đối tượng và phương pháp hạch toán kế toán Chương 2: Phương pháp chứng từ kế toán Chương 3: Phương pháp tài khoản kế toán Chương 4: Phương pháp tính giá và kế toán các quá trình kinh tế chủ yếu Chương 5: Phương pháp tổng hợp, cân đối kế toán Để biên soạn tập bài giảng này, chúng tôi đã tham khảo các tài liệu: Giáo trình Lý thuyết kế toán của Vụ trung học chuyên nghiệp, Giáo trình Nguyên lý kế toán của Trường Đại học kinh tế Quốc dân, Giáo trình Hạch toán kế toán của Học viện tài chính. Giáo trình Nguyên lý kế toán đã được Hội đồng thẩm định Trường Cao đẳng Cơ giới Ninh Bình xét duyệt. Tuy nhiên trong quá trình biên soạn không tránh khỏi những sai sót, rất mong được sự đóng góp quý báu chân thành của bạn đọc. Trân trọng cảm ơn! 3
Nhóm biên soạn 1. Chủ biên : Đào Thị Thủy 2. An Thị Hạnh 3. Cao Thị Kim Cúc MỤC LỤC Tên môn học: Nguyên lý kế toán ............................................................................................... 4 Nội dung của môn học: .............................................................................................................. 5 .................................................................................................................................................... 5 .................................................................................................................................................... 5 CHƯƠNG 1: VAI TRÒ, CHỨC NĂNG, ĐỐI TƯỢNG ......................................................... 6 VÀ PHƯƠNG PHÁP HẠCH TOÁN KẾ TOÁN ...................................................................... 6 1. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của hạch toán kế toán ...................................................... 6 1.1. Hạch toán kế toán và tính tất yếu khách quan của hạch toán kế toán ..................... 6 3.4. Phương pháp tổng hợp cân đối: Là phương pháp kế toán mà việc thiết kế và sử dụng các bảng tổng hợp cân đối được dựa trên cơ sở các mối quan hệ cân đối vốn có của kế toán để tổng hợp số liệu từ các sổ sách kế toán theo các chỉ tiêu kinh tế tài chính cần thiết nhằm cung cấp thông tin cho việc điều hành, quản lý các hoạt động kinh tế của đơn vị và những người có lợi ích nằm ngoài đơn vị ................................... 13 4.2. Phân loại TK theo công dụng và kết cấu ................................................................. 27 5.Hệ thống tài khoản kế toán .............................................................................................. 29 CHƯƠNG TRÌNH MÔN HỌC Tên môn học: Nguyên lý kế toán Mã môn học: MH 13 Vị trí tính chất của môn học: 4
Vị trí: Là môn khoa học chuyên môn trong nội dung chương trình đào tạo của nghề kỹ thuật chế biến món ăn, được bố trí giảng dạy sau khi học các môn chung, các môn cơ sở và học song song với các môn chuyên môn. Tính chất: Là môn học chuyên môn. Mục tiêu môn học: Về kiến thức: + Trình bày được những kiến thức cơ bản của lĩnh vực kế toán: Khái niệm, đặc điểm, nhiệm vụ, yêu cầu, đối tượng của kế toán; + Phân loại được tài sản của đơn vị kế toán và hệ thống phương pháp kế toán; + Phân biệt được các hình thức kế toán và xác định được các loại sổ sách cần thiết cho từng hình thức kế toán. Về kỹ năng: + Sử dụng được các phương pháp kế toán để thực hành ghi chép các hoạt động chủ yếu trong đơn vị kế toán; + Vận dụng được những kiến thức đã được học vào nghiên cứu môn học chuyên môn cuả nghề và ứng dụng có hiệu quả vào hoạt động thực tiễn sau này. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm: Có ý thức tích cực, chủ động trong quá trình học tập; tuân thủ những yêu cầu về phẩm chất của nghề kế toán là trung thực, chính xác, khoa học. Nội dung của môn học: 5
CHƯƠNG 1: VAI TRÒ, CHỨC NĂNG, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP HẠCH TOÁN KẾ TOÁN Giới thiệu: Chương 1 nhằm trang bị cho người học những kiến thức về vai trò, chức năng, nhiệm vụ của hạch toán kế toán, giới thiệu phương pháp hạch toán kế toán để thực hành ghi chép vào hoạt động chủ yếu trong đơn vị kế toán. Mục tiêu: Trình bày được khái niệm, đặc điểm, nhiệm vụ và yêu cầu của kế toán. Xác định được đối tượng của hạch toán kế toán; Phân loại được toàn bộ tài sản của đơn vị kế toán; Phân tích được khái niệm của từng phương pháp trong hệ thống phương pháp kế toán; Có ý thức tích cực, chủ động trong quá trình học tập. Nội dung chính: 1. Vai trò, chức năng, nhiệm vụ của hạch toán kế toán 1.1. Hạch toán kế toán và tính tất yếu khách quan của hạch toán kế toán 1.1.1. Định nghĩa: Kế toán là công việc tính toán, ghi chép bằng con số dưới hình thức giá trị hiện vật và thời gian lao động, chủ yếu dưới hình thức giá trị để phản ánh, kiểm tra tình hình vận động của các loại tài sản, quá trình và kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, sử dụng vốn và kinh phí của Nhà nước cũng như của từng tổ chức, xí nghiệp. Về góc độ khoa học: Là khoa học về thông tin, về việc phản ánh và kiểm tra các hoạt động kinh tế thông qua các phương pháp: Phương pháp chứng từ, phương pháp tài khoản kế toán, phương pháp tính giá,... Về góc độ nghề nghiệp: Công việc tính toán, ghi chép bằng con số mọi hoạt động kinh tế tài chính phát sinh tại một tổ chức nhất định để cung cấp thông tin (đầy đủ, kịp thời, trung thực và hợp lý về tài sản, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh,,..) 1.1.2. Tính tất yếu khách quan của hạch toán kế toán Khi tiến hành các hoạt động sản xuất, con người luôn có ý thức quan 6
tâm đến hao phí cần thiết cho sản xuất, kết quả sản xuất và cách thức tổ chức quản lý nhằm thực hiện hoạt động sản xuất ngày càng đem lại hiệu quả cao hơn. + Trong thời kỳ nguyên thuỷ, sản xuất chưa phát triển, nhu cầu và khả năng thu nhận thông tin chưa nhiều, hạch toán được tiến hành bằng các phương thức hết sức giản đơn; đánh dấu lên thân cây, buộc nút dây, bỏ hạt đậu,.. + Khi xã hội chuyển sang chiếm hữu nô lệ: Hạch toán được sử dụng trong các trang trại để theo dõi sử dụng nô lệ và chiếm dụng lao động của nô lệ, để vơ vét nhiều sản phẩm thặng dư, đổi tiền…để theo dõi các nghiệp vụ về giao dịch, thanh toán và buôn bán, sổ sách kế toán xuất hiện thay cho cách ghi và đánh dấu của thời nguyên thuỷ. + Đến thời phong kiến: Sự phát triển kinh tế mạnh mẽ của nông nghiệp với qui mô lớn gắn liền với sự ra đời của địa chủ và nông dân, ra đời địa tô phong kiến, chế độ cho vay nặng lãi…hình thành hệ thống sổ sách phong phú và chi tiết hơn. + Thời kỳ tư bản chủ nghĩa: Sự phát triển nhanh chóng của thương nghiệp…quan hệ, trao đổi buôn bán được mở rộng, sự xuất hiện của các đối tượng mới này là nguồn gốc cho sự ra đời của các phương pháp đối ứng tài khoản kế toán, hạch toán hình thành được ứng dụng rộng rãi với hệ thống hoàn chỉnh: chứng từ, đối ứng tài khoản, tính giá, tổng hợp cân đối kế toán. 1.2. Vai trò của hạch toán kế toán trong nền kinh tế thị trường Là công cụ đắc lực cho quản lý tài chính, để cho các nhà quản lý định ra các kế hoạch, dự án và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch, các dự án đặt ra. Qua phân tích thông tin kế toán quyết định: nên sản xuất mặt hàng nào, nguyên liệu từ đâu, đầu tư đổi mới cái gì,… Thu nhận và cung cấp thông tin về toàn bộ hoạt động kinh tế tài chính của đơn vị từ khâu mua hàng đến bán hàng, khắc phục kịp thời những thiếu sót, đề ra biện pháp quản lý hữu hiệu hơn. Thu nhận và cung cấp thông tin để đánh giá việc thực hiện các nguyên tắc hạch toán kinh doanh trong đơn vị. Cung cấp tài liệu để thực hiện việc kiểm tra nội bộ, cũng như kiểm tra, kiểm soát của các cơ quan có thẩm quyền đối với đơn vị nhằm đảm bảo 7
kinh doanh đúng pháp luật, cạnh tranh lành mạnh… Giúp Nhà nước theo dõi, tổng hợp số liệu các thành phần kinh tế, các đơn vị, các ngành sản xuất…Qua đó đánh giá sự phát triển của từng ngành kinh tế cụ thể cũng như sự phát triển của nền kinh tế quốc dân. 1.3. Chức năng và nhiệm vụ của HTKT 1.3.1. Chức năng Chức năng thông tin (thu nhận và cung cấp) + Đo lường các hoạt động kinh tế bằng cách kế toán theo dõi toàn bộ các hiện tượng kinh tế tài chính phát sinh trong quá trình hoạt động của đơn vị và tiến hành ghi chép các dữ liệu thu được vào chứng từ. + Xử lý các dữ liệu thu nhận được thành các thông tin có ích cho người sử dụng, thông qua phân loại, sắp xếp, hệ thống hoá và tổng hợp dữ liệu (sổ sách kế toán). + Sau cùng thông tin được xử lý, được truyền qua hệ thống báo cáo tài chính. Chức năng kiểm tra: Thông qua việc ghi chép, tính toán sẽ nắm được một cách có hệ thống toàn bộ tình hình và kết quả hoạt động của đơn vị. Qua đó kiểm tra việc tính toán, ghi chép phản ánh kế toán về các mặt kịp thời, chính xác, trung thực, chấp hành chế độ, thể lệ kế toán…. 1.3.2. Nhiệm vụ và yêu cầu của hạch toán 1.3.2.1. Nhiệm vụ Ghi chép, tính toán, phản ánh số hiện có, tình hình luân chuyển và sử dụng TS vật tư, tiền vốn, quá trình và kết quả hoạt động SXKD. Kiểm tra tình hình thực hiện kế hoạch SXKD, kế hoạch thu chi tài chính, kỷ luật thu nộp, thanh toán…nhằm ngăn chặn hành động tham ô, lãng phí… Cung cấp các số liệu, tài liệu cho việc điều hành hoạt động SXKD, kiểm tra và phân tích hoạt động kinh tế tài chính… 1.3.2.2. Yêu cầu Tính nhất quán: Cung cấp phải đảm bảo tính thông nhất về nội dung và phương pháp tính toán với các tài liệu kế hoạch, với tài liệu kế toán kỳ trước, với tài liệu kế toán cùng ngành, đảm bảo cho kế toán kiểm tra và phản ánh tình hình thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch cũng như xu hướng phát triển 8
của kinh tế của đơn vị. Tính trung thực: Tài liệu cung cấp phải phản ánh chính xác, trung thực và khách quan tình hình thực tế hoạt động, quản lý kinh tế của đơn vị. Tình kịp thời: Tài liệu kế toán phải phản ánh kịp thời các hoạt động kinh tế của đơn vị. Tính đầy đủ: Tài liệu kế toán phải phản ánh đầy đủ các hoạt động, các hiện tượng kinh tế xảy ra trong đơn vị. Tính rõ ràng: Tài liệu kế toán phải cung cấp rõ ràng, dễ hiểu. Tính tiết kiệm: Công tác kế toán ở đơn vị phải quán triệt nguyên tắc tiết kiệm, nhằm đảm bảo công tác kết toán có hiệu suất cao, nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị. 1.4. Phân loại hạch toán kế toán 1.4.1. Hạch toán nghiệp vụ Hạch toán nghiệp vụ là sự quan sát, phản ánh và giám đốc trực tiếp từng nghiệp vụ kinh tế cụ thể, để chỉ đạo thường xuyên và kịp thời các nghiệp vụ đó. Đối tượng: Là các nghiệp vụ kinh tế hoặc kỹ thuật sản xuất như tiến độ thực hiện các hoạt động cung cấp, sản xuất, tiêu thụ và tình hình biến động và sử dụng các yếu tố của quá trình sản xuất, các nghiệp vụ cụ thể về kết quả sản xuất kinh doanh. Đặc điểm: Không dùng một loại thước đo nào cả, mà căn cứ vào tính chất của từng nghiệp vụ và yêu cầu quản lý mà sử dụng một trong ba thước đo phù hợp. + Thường sử dụng các phương tiện thu thập, truyền tin đơn giản như chứng từ ban đầu, điện thoại điện báo, hoặc truyền miệng. + Với đối tượng rất chung và phương pháp rất đơn giản nên hạch toán nghiệp vụ chưa trở thành môn khoa học độc lập. 1.4.2. Hạch toán thống kê Là một môn khoa học, nghiên cứu mặt lượng trong mối liên hệ mật thiết với mặt chất của các hiện tượng kinh tế xã hội số lớn trong điều kiện thời gian và địa điểm cụ thể nhằm rút ra bản chất và tính qui luật trong sự phát triển của các hiện tượng đó. Đặc điểm 9
+ Hạch toán thống kê không chỉ nghiên cứu hoạt động kinh tế, mà còn nghiên cứu các hiện tượng khác, thuộc về quan hệ sản xuất và các tình hình khác thuộc về sinh hoạt xã hội. Đối với các hiện tượng trên, thống kê không nghiên cứu và giám đốc một cách toàn diện và liên tục, mà chỉ nghiên cứu và giám đốc trong điều kiện thời gian cụ thể, địa điểm cụ thể. + Phạm vi nghiên cứu của hạch toán thống kê rất rộng: cả nước, các cấp hành chính của Trung ương (Bộ) và địa phương (tỉnh, huyện). Nhiệm vụ chủ yếu của thống kê là nghiên cứu hiện tượng số lớn nhưng không chỉ hạn chế trong phạm vi đó mà còn nghiên cứu các hiện tượng cá biệt. 1.4.3. Hạch toán kế toán Là môn khoa học phản ánh và giám đốc các mặt hoạt động kinh tế tài chính ở tất cả các doanh nghiệp, tổ chức sự nghiệp và các cơ quan. Đặc điểm + Hạch toán kế toán phản ánh và giám đốc một cách liên tục, toàn diện và có hệ thống tất cả các loại vật tư tiền vốn và mọi hoạt động kinh tế + Hạch toán kế toán sử dụng 3 loại thước đo, nhưng thước đo tiền tệ là chủ yếu + Các phương pháp nghiên cứu như chứng từ kế toán, đối ứng tài khoản, tính giá, tổng hợp – cân đối kế toán. 2. Đối tượng của hạch toán kế toán 2.1. Đối tượng chung của hạch toán kế toán Tài sản và sự vận động của tài sản trong quá trình hoạt động của đơn vị. 2.2. Đối tượng cụ thể của đối tượng hạch toán kế toán trong đơn vị 2.2.1. Tài sản của đơn vị sản xuất Tài sản là biểu hiện bằng dạng vật chất hoặc phi vật chất và được đo bằng tiền. 2.2.1.1. Tài sản lưu động (TSLĐ) và đầu tư ngắn hạn * Khái niệm: TSLĐ là toàn bộ giá trị tài sản (vô hình, hữu hình) của đơn vị có thời gian luân chuyển ngắn (thường là một chu kỳ kinh doanh hoặc 1 năm) như: tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, nguyên vật liệu,… * Theo lĩnh vực luân chuyển của TSLĐ 10
TSLĐ trong lĩnh vực sản xuất; + TSLĐ dự trữ trong sản xuất: NVL, CCDC… + TSLĐ trong sản xuất là giá trị các loại tài sản đang nằm trong quá trình sản xuất. Ví dụ như: Nửa thành phẩm, sản phẩm dở dang,… TSLĐ trong lĩnh vực lưu thông: là những TS đã và đang chuẩn bị tham gia vào quá trình lưu thông. + TSLĐ dự trữ cho lưu thông: Thành phẩm, hàng gửi bán, hàng hoá,… + TSLĐ trong quá trình lưu thông: Bao gồm vốn bằng tiền, các khoản phải thu khách hàng, tiền tạm ứng và các khoản phải thu khác trong nội bộ… TSLĐ đầu tư tài chính: đầu tư chứng khoán ngắn hạn * Phân loại theo mức độ khả thanh Tiền: Là tài sản của doanh nghiệp tồn tại trực tiếp dưới hình thức giá trị: Tiền mặt, tiền gửi ngân hàng, ngân phiếu… Các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn: Là những khoản đầu tư vốn nhằm mục đích kiếm lời có thời hạn thu hồi trong vòng 1 năm hay 1 chu kỳ kinh doanh: Cổ phiếu, trái phiếu…. Các khoản phải thu là số tài sản của đơn vị đang bị các tổ chức cá nhân khác chiếm dụng mà đơn vị có trách nhiệm phải thu hồi, thu của người mua, đặt trước cho người bán, các khoản phải thu nội bộ… Hàng tồn kho là TSLĐ tồn tại dưới hình thái vật chất có thể cân đo đong đếm được: Ví dụ như vật liệu, thành phẩm, hàng mua đang đi đường… Tài sản lưu động khác là những TSLĐ còn lại ngoài những thứ đã kể ở trên, như các khoản tạm ứng cho công nhân viên chức, chi phí trả trước, ký cược ký quỹ ngắn hạn… 2.2.1.2. Tài sản cố định (TSCĐ) * Khái niệm: Là những tài sản của đơn vị có thời gian luân chuyển dài (Thường trên một năm hay lớn hơn 1 chu kỳ kinh doanh) * Theo hình thái biểu hiện TSCĐ hữu hình: Là những TLLĐ có giá trị lớn và thời gian sử dụng lâu dài: Nhà cửa, máy móc, thiết bị… TSCĐ vô hình: Là những TSCĐ không có hình thái vật chất, phản ánh một lượng giá trị mà đơn vị đã thực sự đầu tư, xuất phát từ lợi ích hay đặc quyền, đặc lợi của đơn vị gồm có: chi phí thành lập doanh nghiệp, bằng phát 11
minh sáng chế… 2.2.1.3. Phân loại tài sản theo nguồn hình thành Vốn của doanh nghiệp được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau được gọi là nguồn vốn * Vốn đầu tư chủ sở hữu: Là nguồn vốn của các chủ sở hữu, các nhà đầu tư đóng góp khi mới thành lập đơn vị và được bổ sung trong quá trình kinh doanh. Nguồn vốn kinh doanh: Là số vốn đơn vị dùng vào mục đích kinh doanh do các đơn vị thành viên tham gia thành lập đơn vị đóng góp. Lợi nhuận chưa phân phối: Lợi nhuận là phần chênh lệch giữa một bên là toàn bộ doanh thu của hoạt động kinh doanh với một bên là toàn bộ chi phí của HĐKD. Nguồn vốn chuyên dùng: Là nguồn vốn được qui định cho mục đích chuyên dùng nhất định như XDCB, khen thưởng phúc lợi… Nguồn vốn chủ sở hữu khác: Là nguồn vốn có nguồn gốc hình thành từ TS của đơn vị trong quá trình kinh doanh do nguyên nhân khách quan tạo ra như chênh lệch tỷ giá… * Nợ phải trả là: Là số tiền vốn đơn vị đi vay, chiếm dụng của các đơn vị tổ chức khác. Nợ ngắn hạn: Là khoản nợ đơn vị có trách nhiệm thanh toán trong thời hạn 1 năm hoặc một chu kỳ kinh doanh. + Nợ tín dụng: Là khoản nợ phải trả cả vốn lẫn lãi. + Nợ chiếm dụng: Là khoản nợ đơn vị chiếm dụng của người khác. Nợ dài hạn: Là khoản nợ mà đơn vị phải có trách nhiệm thanh toán trên 1 năm hay hơn 1 chu kỳ kinh doanh. + Nợ tín dụng: Vay dài hạn, trung hạn, Nợ dài hạn. + Nợ chiếm dụng: Là các khoản nhận ký cược, ký quỹ dài hạn… Phương trình cơ bản: Giá trị Tài sản = Giá trị Nguồn vốn = vốn chủ sở hữu + Nợ phải trả 2.2.2. Sự vận động của tài sản Giai đoạn mua hàng: Đơn vị bỏ tiền ra mua sắm vật tư, hàng hoá để chuẩn bị cho sản xuất do đó tài sản của đơn vị chuyển từ hình thái tiền tệ sang hiện 12
vật. Giai đoạn sản xuất: Đơn vị sử dụng các loại NVL, TLLĐ, sức lao động để tạo ra theo mục đích đã định. Giai đoạn bán hàng: giai đoạn này đơn vị xuất kho thành phẩm hàng hoá chuyển cho người mua để thu về lượng tiền tương ứng. 3. Phương pháp hạch toán kế toán 3.1. Phương pháp chứng từ kế toán: Là phương pháp kế toán phản ánh các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh và thật sự hoàn thành theo thời gian và địa điểm phát sinh nghiệp vụ đó. 3.2. Phương pháp tài khoản kế toán: Là phương pháp kế toán phân loại các loại kế toán để phản ánh và kiểm tra một cách thường xuyên liên tục, có hệ thống tình hình và sự vận động của từng đối tượng kế toán riêng biệt. 3.3. Phương pháp tính giá: Là phương pháp kế toán sử dụng thước đo tiền tệ để tính toán, xác định giá trị của từng loại và tổng số tài sản của đơn vị thông qua mua vào, SX ra theo những nguyên tắc nhất định. 3.4. Phương pháp tổng hợp cân đối: Là phương pháp kế toán mà việc thiết kế và sử dụng các bảng tổng hợp cân đối được dựa trên cơ sở các mối quan hệ cân đối vốn có của kế toán để tổng hợp số liệu từ các sổ sách kế toán theo các chỉ tiêu kinh tế tài chính cần thiết nhằm cung cấp thông tin cho việc điều hành, quản lý các hoạt động kinh tế của đơn vị và những người có lợi ích nằm ngoài đơn vị 13
CHƯƠNG 2 : PHƯƠNG PHÁP CHỨNG TỪ KẾ TOÁN Giới thiệu: Chương 2 nhằm trang bị cho người học những kiến thức về chứng từ kế toán. Các loại chứng từ kế toán và các yếu tố cơ bản của chứng từ, trình tự luân chuyển chứng từ kế toán. Mục tiêu: Trình bày được khái niệm, ý nghĩa của phương pháp chứng từ kế toán; Trình bày được nội dung cụ thể và tác dụng của từng cách phân loại chứng từ kế toán; 14
Xác định được một chứng từ hợp pháp, hợp lệ; Vận dụng đúng trình tự luân chuyển chứng từ kế toán; Phân loại được các loại chứng từ kế toán, các loại kiểm kê; Lập được các chứng từ kế toán theo đúng mẫu quy định của chế độ kế toán hiện hành; Có ý thức tích cực, chủ động trong quá trình học tập. Nội dung chính: 1. Khái niệm, ý nghĩa của phương pháp chứng từ kế toán 1.1. Khái niệm: Phương pháp chứng từ kế toán là phương pháp kế toán phản ánh các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh và thực sự hoàn thành theo thời gian và địa điểm phát sinh của nghiệp vụ đó vào các chứng từ phục vụ cho công tác kế toán và công tác quản lý. 1.2. Ý nghĩa Thu được thông tin một cách kịp thời, nhanh chóng phục vụ cho việc quản lý, điều hành từng nghiệp vụ một cách có hiệu quả. Cung cấp số liệu để ghi sổ kế toán và thông tin kinh tế. Kế toán thực hiện chức năng kiểm tra các hoạt động kinh tế tài chính. 2. Các loại chứng từ kế toán 2.1. Khái niệm và ý nghĩa của chứng từ kế toán 2.1.1. Khái niệm: Chứng từ kế toán là những vật mang tin về các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh, nó chứng minh cho các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và thực sự hoàn thành. 2.1.2. Ý nghĩa Bằng chứng để chứng minh tính hợp pháp, hợp lý của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ở đơn vị. Căn cứ pháp lý cho mọi số liệu, thông tin kinh tế và là cơ sở số liệu để ghi sổ kế toán. Căn cứ pháp lý để kiểm tra việc chấp hành chế độ và quản lý kinh tế tài chính ở đơn vị, kiểm tra tình hình bảo quản và sử dụng tài sản Bằng chứng để kiểm tra kế toán, giải quyết các vụ kiện tụng, tranh chấp về kinh tế, kiểm tra kinh tế, kiểm toán trong đơn vị. 2.2. Các loại chứng từ kế toán 15
2.2.1. Phân loại chứng từ theo công dụng Chứng từ mệnh lệnh: Là loại chứng từ mang quyết định của chủ thể quản lý như lệnh chi tiền, lệnh xuất kho, chỉ thể hiện lệnh chưa phản ánh nghiệp vụ kinh tế phát sinh nên chưa phải là căn cứ để ghi sổ kế toán. Chứng từ thực hiện: Là loại chứng từ phản ánh các nghiệp vụ kinh tế phát sinh và thực sự hoàn thành, là căn cứ để ghi sổ kế toán. VD: Phiếu thu, phiếu chi…Thông qua chứng từ có thể thấy mức độ thực hiện các quyết định đồng thời biểu thị các trách nhiệm vật chất trong khi sảy ra nghiệp vụ kinh tế. Chứng từ liên hợp: Là loại chứng từ kết hợp 2 nội dung của 2 loại chứng từ trên. Ví dụ: Lệnh kiêm phiếu chi… * Tác dụng: Là căn cứ phân biệt loại chứng từ nào để ghi sổ và loại chứng từ nào là cơ sở để thực hiện. Giúp cho người quản lý biết cách làm thế nào để tăng loại chứng từ liên hợp để giảm bớt số lượng chứng từ. 2.2.2. Phân loại chứng từ theo địa điểm lập Chứng từ bên trong: Là loại chứng từ do các bộ phận nội bộ của đơn vị lập như: phiếu xuất kho, nhập kho, bảng kê thanh toán tiền lương, bảo hiểm xã hội, biên bản kiểm kê nội bộ… Chứng từ bên ngoài: Là loại chứng từ phản ánh các loại nghiệp vụ kinh tế tài chính có liên quan đến đơn vị và được lập từ các đơn vị bên ngoài; hoá đơn mua hàng, giấy báo nợ của ngân hàng, hợp đồng vận chuyển thuê ngoài… * Tác dụng: Xác định được trọng tâm của việc kiểm tra. 2.2.3. Phân loại chứng từ theo nội dung của nghiệp vụ kinh tế phản ánh trên chứng từ. Chứng từ tiền mặt. Chứng từ tiền gửi ngân hàng. Chứng từ vật tư hàng hoá. Chứng từ TSCĐ. * Tác dụng: Là cơ sở phân loại, tổng hợp số liệu, định khoản kế toán để ghi sổ kế toán. 16
2.2.4. Phân loại chứng từ theo mức độ khái quát và số hiệu phản ánh trên chứng từ Chứng từ gốc: Là loại chứng từ phản ánh trực tiếp tại chỗ các nghiệp vụ kinh tế phát sinh như phiếu thu, phiếu chi… Chứng từ tổng hợp: Là loại chứng từ được dùng để tổng hợp các số liệu chứng từ gốc (chứng từ ban đầu) theo từng nghiệp vụ kinh tế (nội dung kinh tế) nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc ghi sổ kế toán. VD: chứng từ ghi sổ, bảng tổng hợp chứng từ… * Tác dụng Giảm bớt số lần ghi sổ Xác định tầm quan trọng của chứng từ mà có cách sử dụng và bảo quản thích hợp. 2.3. Các yếu tố cơ bản của chứng từ Tên gọi chứng từ: Thường khái quát nội dung kinh tế của các nghiệp vụ kinh tế ghi trong chứng từ; phiếu xuất, phiếu thu,… Yếu tố này là căn cứ, là cơ sở để phân loại chứng từ, tổng hợp số liệu của các chứng từ cùng loại để ghi sổ kế toán. Số và ngày ghi chứng từ: Phản ánh số thứ tự, thời gian của các nghiệp vụ kinh tế phát sinh ghi trong chứng từ, giúp cho việc ghi sổ, đối chiếu, kiểm tra số liệu theo thứ tự thời gian đảm bảo tính khoa học của công tác kế toán. Nội dung tóm tắt nghiệp vụ kinh tế: Ghi tóm tắt nội dung kinh tế phát sinh giúp cho việc kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của nghiệp vụ đó, là căn cứ xác định mối quan hệ đối ứng để định khoản ghi sổ kế toán. Các đơn vị đo lường cần thiết: Thể hiện qui mô của nghiệp vụ kinh tế phát sinh về số lượng, giá trị, là căn cứ để kiểm tra tính hợp lý, hợp pháp của nghiệp vụ, là cơ sở để ghi sổ kế toán… Tên, địa chỉ và chữ ký của những người có trách nhiệm liên quan đến nghiệp vụ kinh tế ghi trong chứng từ, yếu tố này nhằm đảm bảo tính hợp pháp của chứng từ, là cơ sở để xác định trách nhiệm vật chất của những người có liên quan đến nghiệp vụ ghi trên chứng từ kế toán. Ngoài ra trên một số chứng từ còn các yếu tố bổ sung như: Phương 17
thức bán hàng, phương thức thanh toán, định khoản kế toán… 3. Trình tự luân chuyển chứng từ kế toán 3.1. Kiểm tra và hoàn chỉnh chứng từ Kiểm tra tính hợp pháp, hợp lệ của chứng từ, việc ghi chép, tính toán trên chứng từ là đúng hay sai. Có ghi đầy đủ các yếu tố nội dung qui định, chế độ tài chính hay không. Đồng thời kiểm tra việc chấp hành các qui chế quản lý nội bộ của người lập và xét duyệt với từng loại nghiệp vụ kinh tế. Trong kiểm tra nếu có gì sai sót hoặc gian lận của người thực hiện nghiệp vụ, người lập chứng từ phải tiến hành hoàn chỉnh chứng từ hoặc biện pháp xử lý phù hợp. 3.2. Tổ chức luân chuyển chứng từ để ghi sổ kế toán Căn cứ vào nội dung kinh tế mà chứng từ phản ánh, kế toán tiến hành phân loại chứng từ theo từng loại nghiệp vụ, tính chất các khoản chi phí… tổng hợp số liệu rồi định khoản ghi vào sổ kế toán có liên quan. 3.3. Lưu trữ chứng từ Chứng từ kế toán vừa là căn cứ pháp lý để ghi sổ kế toán, vừa là căn cứ pháp lý của mọi thông tin, vừa là tài liệu lịch sử của đơn vị. Cần phải tổ chức lưu trữ, bảo quản một cách khoa học, hợp lý nhằm đảm bảo an toàn, tránh mất mát và tiện kiểm tra khi cần thiết. BÀI TẬP THỰC HÀNH Doanh nghiệp A bán cho công ty B một số sản phẩm, thanh toán bằng chuyển khoản. Hàng hóa hai bên đã giao xong bao gồm: Ti vi: 50 chiếc, giá vốn 4 triệu, giá bán cả thuế GTGT 10% là 4,73 triệu; Cassette: 100 chiếc, giá vốn 1 triệu, giá bán cả thuế GTGT 10% là 1,32 triệu; Tủ lạnh: 80 chiếc, giá vốn 3 triệu, giá bán cả thuế GTGT 10% là 3,74 triệu. Yêu cầu: 1. Lập “Hóa đơn GTGT” tại doanh nghiệp A. 18
2. Lập “Phiếu xuất kho” tại công ty B; 3. Chỉ rõ các yếu tố bổ sung và bắt buộc của mỗi chứng từ. CHƯƠNG 3 : PHƯƠNG PHÁP TÀI KHOẢN KẾ TOÁN Giới thiệu: Chương 3 nhằm trang bị cho người học những kiến thức về tài khoản kế toán, mô tả kết cấu chung, mô tả hệ thống của tài khoản kế toán. Trên cơ sở đó, người học có thể phân loại được kết cấu chung của một số loại tài khoản chủ yếu, lập được định khoản kế toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh chủ yếu. Mục tiêu: Trình bày được khái niệm phương pháp tài khoản kế toán, tài khoản kế toán, định khoản kế toán; Mô tả được kết cấu chung của tài khoản kế toán; Mô tả được hệ thống tài khoản kế toán; Vận dụng được cách ghi chép vào tài khoản kế toán trên các tài khoản kế toán trong hệ thống tài khoản kế toán; Phân loại được kết cấu chung của một số loại tài khoản kế toán chủ yếu; Lập được định khoản kế toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh; Thực hiện được việc kiểm tra số liệu ghi chép trên tài khoản kế toán chi tiết và tài khoản kế toán tổng hợp; Phân loại được các tài khoản phản ảnh trong hệ thống tài khoản kế toán; Có ý thức tích cực, chủ động trong quá trình học tập. Nội dung chính: 1. Khái niệm, ý nghĩa của phương pháp tài khoản kế toán 1.1. Khái niệm: Phương pháp tài khoản kế toán là phương pháp kế toán phân loại các đối tượng kế toán để phản ánh và kiểm tra một cách thường xuyên, liên tục và có hệ thống tình hình hiện có và sự vận động của từng đối tượng kế toán riêng biệt. 19
1.2. Ý nghĩa: Nó thể hiện được tính hai mặt là tính vận động và tính quan hệ chặt chẽ với nhau thông qua các tài khoản kế toán sử dụng và cách ghi chép trên tài khoản kế toán. 2. Tài khoản kế toán (TKKT) 2.1. Khái niệm: TKKT là một nội dung của phương pháp tài khoản kế toán, dùng để phản ánh thường xuyên, liên tục và có hệ thống các nghiệp vụ kinh tế tài chính phát sinh theo từng đối tượng kế toán cụ thể. 2.2. Kết cấu chung của TKKT. Tài khoản được dùng để phản ánh thường xuyên, liên tục và có hệ thống số hiện có và tình hình vận động của từng đối tượng kế toán riêng biệt. Bất kỳ đối tượng kế toán cụ thể nào cũng luôn vận động theo hai mặt đối lập đó là tăng và giảm. Trong thực tế công tác kế toán, tài khoản được thể hiện trong các tờ sổ bao gồm 2 cột chủ yếu là Nợ và Có và các cột khác có liên quan như: cột số hiệu và ngày tháng của chứng từ, cột diễn giải. Trong học tập và nghiên cứu người ta sơ đồ hoá TK theo hình chữ T Nợ TK... Có + Bên trái gọi là Nợ + Bên phải gọi là Có + Nợ và Có chỉ mang tính qui ước không có hàm ý về mặt kinh tế Nguyên tắc ghi: + Các nghiệp vụ gây nên sự vận động tăng tập hợp 1 bên và bên còn lại tập hợp các nghiệp vụ gây nên sự vận động giảm. + Ghi Nợ một TK là ghi một số tiền vào bên Nợ của TK đó + Ghi Có một TK là ghi một số tiền vào bên Có của TK đó 2.3. Nội dung và kết cấu chung một số loại TKKT chủ yếu 2.3.1. Tài khoản phản ánh các giá trị tài sản (TS) Kết cấu chung + Bên Nợ: Phản ánh các nghiệp vụ làm tăng giá trị TS + Bên Có: Phản ánh các nghiệp vụ làm giảm giá trị TS + Dư cuối kỳ bên Nợ = DĐK (bên Nợ) + PS tăng (bên Nợ) PS giảm (bên Có) 20