zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Y Tế - Sức Khoẻ

» Y khoa - Dược

Giáo trình phân tích khối ưu tuyến thượng thận với phương pháp ghi hình phóng xạ p5

Chia sẻ: Sa Fasf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Báo xấu

55
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đối với DCPX này để phát hiện các tổn thương ở mô mềm và di căn xương có thể đạt độ nhạy tới 80% và độ đặc hiệu là 70%. 123 I, 131 I - MIBG cũng được sử dụng để phát hiện các tái phát ở tổ chức mô mềm và các di căn xương từ các khối u thần kinh nội tiết, đặc biệt là các u nguyên bào thần kinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình phân tích khối ưu tuyến thượng thận với phương pháp ghi hình phóng xạ p5

h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k nguyªn nh¾c l¹i nhiÒu lÇn. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lÇn tiªm tuú thuéc v o mçi lo¹i kh¸ng nguyªn v tÝnh ®Æc hiÖu cña chóng. 2.2.2. C¸c thuéc tÝnh cña kh¸ng huyÕt thanh C¸c kh¸ng huyÕt thanh thu ®−îc trong qu¸ tr×nh g©y miÔn dÞch trªn ®éng vËt cÇn ph¶i ®−îc kiÓm tra vÒ ®é nh¹y, ®é ®Æc hiÖu v x¸c ®Þnh nång ®é ph¶n øng thÝch hîp cho phÐp ®Þnh l−îng. §Ó cã ®−îc nång ®é thÝch hîp, kh¸ng huyÕt thanh cÇn ®−îc pha lo ng cho ®Õn khi g¾n ®−îc 50% kh¸ng nguyªn ®¸nh dÊu (B/F=1) khi cã kh¸ng nguyªn kh«ng ®¸nh dÊu. Møc dé pha lo ng cña kh¸ng huyÕt thanh phô thuéc v o ho¹t ®é riªng cña kh¸ng nguyªn v ®é ®Æc hiÖu cña kh¸ng thÓ. §é nh¹y cña kh¸ng huyÕt thanh ®−îc x¸c ®Þnh b»ng kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn ®−îc mét l−îng nhá nhÊt kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng. TÝnh ®Æc hiÖu cña kh¸ng huyÕt thanh ®−îc x¸c ®Þnh kh«ng chØ l kh¶ n¨ng g¾n cña nã víi kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng, m cßn ph¶n øng chÐo víi c¸c kh¸ng nguyªn kh¸c cã cÊu tróc t−¬ng tù ®Ó t¹o th nh nh÷ng liªn kÕt kh«ng ®Æc hiÖu l m gi¶m ®é nh¹y cña nghiÖm ph¸p. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i kiÓm tra ®é ®Æc hiÖu v ®é nh¹y cña kh¸ng huyÕt thanh tr−íc khi sö dông. 2.2.3. B¶o qu¶n kh¸ng huyÕt thanh Sau khi thu ®−îc kh¸ng huyÕt thanh thÝch hîp, viÖc b¶o qu¶n còng rÊt cÇn ph¶i quan t©m ®Õn ®Ó chóng kh«ng bÞ thay ®æi cho ®Õn khi sö dông. Ph−¬ng ph¸p b¶o qu¶n 0 th«ng th−êng l l m ®«ng kh«, chia th nh nh÷ng l−îng nhá v gi÷ ë nhiÖt ®é -23 C. Tr−íc khi dïng, cÇn ®Ó tan ®¸ tù nhiªn v sö dông ngay. Mét ph−¬ng ph¸p kh¸c l l m tña gammaglobulin, sau ®ã l m s¹ch b»ng thÊm tÝch v ®«ng kh«. ë d¹ng n y còng cã thÓ l−u gi÷ kh¸ng thÓ ®−îc nhiÒu n¨m m kh«ng l m thay ®æi tÝnh chÊt cña chóng. 2.3. HÖ thèng t¸ch phÇn tù do (F) v phÇn phøc hîp (B) §©y l mét kh©u quan träng trong kü thuËt ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹. Cã t¸ch ®−îc th× míi cã thÓ ®o ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B, phÇn F ®Ó lËp c¸c tû sè v x©y dùng ®å thÞ chuÈn. Cã mét sè kü thuËt t¸ch nh− sau: - Ph−¬ng ph¸p t¸ch phÇn F ra khái phÇn B: b»ng c¸c kü thuËt nh− s¾c ký, ®iÖn di trªn gel, ®iÖn di trªn giÊy, trao ®æi ion, thÈm tÝch, läc... - Ph−¬ng ph¸p hÊp phô pha r¾n th nh phÇn F: b»ng c¸c chÊt hÊp phô nh− nhùa Amberlit, than ho¹t, Silicat, Dextran, Florisil, bét Sellulose, Sephadex ... - Ph−¬ng ph¸p hÊp phô pha r¾n th nh phÇn B b»ng c¸c kü thuËt: + KÕt tña ho¸ häc (Chemical precipitation): dïng dung m«i h÷u c¬ nh− polyethylenglucol (PEG) hoÆc c¸c muèi (NH4)2SO4, Na2SO4... + KÕt tña miÔn dÞch phãng x¹ (Immunological precipitation): dïng kh¸ng thÓ thø hai (kü thuËt Sandwich). Kh¸ng thÓ thø nhÊt ®−îc hÊp phô hoÆc g¾n b»ng ho¸ häc lªn bÒ mÆt cña gi¸ ®ì r¾n (th nh èng nghiÖm hay c¸c h¹t nhùa), kh¸ng thÓ thø hai ë d¹ng tù do v ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. Kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng sÏ liªn kÕt víi c¶ hai kh¸ng thÓ n y. Ph−¬ng ph¸p n y th−êng ®−îc sö dông trong kü thuËt ®Þnh l−îng ®o phãng x¹ miÔn dÞch (IRMA). 3. C¸c b−íc tiÕn h nh 3.1. ChuÈn bÞ bÖnh nh©n BÖnh nh©n ®−îc lÊy m¸u khi ®ãi hoÆc ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu cña xÐt nghiÖm. MÉu m¸u kh«ng chèng ®«ng ®−îc ly t©m ®Ó lÊy huyÕt thanh. C¸c
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k mÉu huyÕt thanh cÇn ®−îc ®Þnh l−îng c ng sím c ng tèt. NÕu ch−a l m ngay cã thÓ l−u gi÷ ®−îc v i ng y ë nhiÖt ®é 2-8 0C, ®Ó l©u h¬n th× cÇn b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é -20 0C. 3.2. Hãa chÊt, dông cô v thiÕt bÞ ®o ®Õm 3.2.1. Hãa chÊt: c¸c RIA kit ®−îc c¸c h ng chÕ s½n. 3.2.2. Dông cô v thiÕt bÞ ®o ®Õm: - Bé micropipets, m¸y trén mÉu, m¸y l¾c mÉu tù ®éng, m¸y ly t©m, tñ l¹nh. - ThiÕt bÞ ®o ®Õm: M¸y ®o ho¹t ®é phãng x¹ chuyÓn mÉu tù ®éng hoÆc b¸n tù ®éng cã g¾n phÇn mÒm ®Ó xö lý sè liÖu b»ng computer theo ch−¬ng tr×nh ® ®−îc g i ®Æt s½n. 3.3. Qui tr×nh ®Þnh l−îng Tuú theo chÊt cÇn ®Þnh l−îng v Kit cña c¸c h ng s¶n xuÊt m trong quy tr×nh thùc hiÖn cã c¸c chi tiÕt kh¸c nhau. §Ó minh ho¹, sau ®©y l qui tr×nh ®Þnh l−îng FT3 víi kit RIA – FT3 cña h ng CIS Biointernational (Ph¸p). Mét bé RIA – FT3 kit gåm cã: - 1 lä 110 ml tracer 125I- FT3 víi ho¹t tÝnh
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k 4.1. Nguyªn lý ChÊt cÇn ®Þnh l−îng ®ãng vai trß kh¸ng nguyªn (KN) ®−îc kÕt hîp víi kh¸ng thÓ t−¬ng øng ® ®¸nh dÊu phãng x¹ (KT*). L−îng kh¸ng thÓ t−¬ng øng ®−a v o lu«n ë møc d− thõa ®Ó kÕt hîp ®−îc víi tÊt c¶ kh¸ng nguyªn tham gia ph¶n øng. KÕt qu¶ l nÕu l−îng KN c ng t¨ng th× phøc hîp KN-KT*(phÇn B) ®−îc t¹o ra c ng nhiÒu. Nh− vËy ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B tû lÖ thuËn víi nång ®é chÊt cÇn ®Þnh l−îng. Phæ biÕn nhÊt trong ph−¬ng ph¸p IRMA l kÜ thuËt kh¸ng thÓ kÐp (kü thuËt Sandwich). Trong kü thuËt n y, chÊt cÇn ®Þnh l−îng l kh¸ng nguyªn ®−îc liªn kÕt gi÷a hai kh¸ng thÓ. Kh¸ng thÓ thø nhÊt cã thÓ l ®¬n dßng hoÆc ®a dßng ®−îc g¾n v o pha r¾n nh− th nh èng nghiÖm hoÆc c¸c h¹t nhùa. Kh¸ng thÓ thø hai ph¶i l kh¸ng thÓ ®¬n dßng ® ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. Kh¸ng nguyªn cÇn ®Þnh l−îng sÏ liªn kÕt gi÷a hai kh¸ng thÓ n y (h×nh 5.3). 1 2 3 4 H×nh 5.3: S¬ ®å kü thuËt Sandwich cña ph−¬ng ph¸p IRMA 1. Pha r¾n (th nh èng nhùa) 2. Kh¸ng thÓ thø nhÊt 3. ChÊt cÇn ®Þnh l−îng (kh¸ng nguyªn) 4. Kh¸ng thÓ thø hai ® ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹. §o ho¹t tÝnh phãng x¹ phÇn liªn kÕt kh¸ng nguyªn-kh¸ng thÓ ®¸nh dÊu (phÇn B). X©y dùng ®å thÞ chuÈn dùa trªn sù t−¬ng quan gi÷a ho¹t ®é phãng x¹ (phÇn B) v nång ®é cña c¸c mÉu chuÈn, tõ ®ã tÝnh ®−îc nång ®é c¸c chÊt cÇn ®Þnh l−îng. 4.2. Nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a ph−¬ng ph¸p RIA v IRMA H×nh 5.4: §å thÞ chuÈn cña kü thuËt IRMA. C¶ hai ph−¬ng ph¸p RIA v IRMA ®Òu l ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ nh−ng cã nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n sau: - Trong kü thuËt RIA: l−îng KN* ë møc d− thõa cßn KT ë møc giíi h¹n do ®ã cã sù c¹nh tranh gi÷a KN* v KN ®Ó liªn kÕt víi KT. Ng−îc l¹i trong IRMA: l−îng KT* ®−a v o ë møc d− thõa do vËy sau khi KN ® kÕt hîp hÕt víi KT* th× vÉn cßn mét l−îng nhÊt ®Þnh KT* ë d¹ng tù do. ChÝnh v× vËy m RIA l kü thuËt c¹nh tranh (Competitive assay) cßn IRMA l kü thuËt kh«ng c¹nh tranh (Non-competitive assay). - Trong RIA kh¸ng nguyªn ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹ (KN*), tr¸i l¹i trong IRMA kh¸ng thÓ ®−îc ®¸nh dÊu phãng x¹ (KT*). Do ®ã ho¹t ®é phãng x¹ cña phÇn B trong
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k RIA tû lÖ nghÞch víi nång ®é chÊt cÇn ®Þnh l−îng, cßn trong IRMA th× ng−îc l¹i (tû lÖ thuËn). - §é ®Æc hiÖu cña kü thuËt IRMA h¬n h¼n RIA v× kh¸ng thÓ ®−îc dïng trong IRMA l kh¸ng thÓ ®¬n dßng. - §é nh¹y cña IRMA ®¹t ë møc 10-12 mol/l trong khi ®ã ®é nh¹y cña RIA chØ ®¹t cì 10 -10 mol/l. 5. KiÓm tra chÊt l−îng trong ®Þnh l−îng phãng x¹ miÔn dÞch 5.1 C¸c sai sè cã thÓ xÈy ra trong qu¸ tr×nh ®Þnh l−îng 5.1.1. Sai sè do pipet (pipeting error): gÆp ph¶i khi pipet kh«ng æn ®Þnh l m cho thÓ tÝch mçi lÇn sö dông cã thÓ kh¸c nhau. 5.1.2. Sai sè trong qu¸ tr×nh thao t¸c (performance error): x¶y ra do thêi gian v ®iÒu kiÖn ñ kh«ng chuÈn hoÆc ly t©m kh«ng cïng mét ®iÒu kiÖn (ly t©m nhiÒu lÇn trong mét mÎ lín cã nhiÒu mÉu xÐt nghiÖm). Sai sè còng cã thÓ xÈy ra do ng−êi thao t¸c kh«ng chuÈn, nhá mÉu kh«ng ®Òu tay. 5.1.3. Sai sè do m¸y ®Õm (counting error): nÕu hiÖu suÊt ®Õm cña m¸y kh«ng æn ®Þnh. §Ó h¹n chÕ nh÷ng sai sè trªn cÇn tiÕn h nh c¸c viÖc sau: - KiÓm tra tÝnh æn ®Þnh cña m¸y ®Õm. - KiÓm tra ®é chÝnh x¸c cña pipet. - KiÓm tra tay nghÒ cña ng−êi l m. - Tr¸nh c¸c sai sè nh− sù chªnh lÖch vÒ thêi gian ñ, nhiÖt ®é trong phßng xÐt nghiÖm, c¸c ®iÒu kiÖn ly t©m mÉu... Nh− vËy trong qóa tr×nh l m RIA c¸c sai sè kÓ trªn cã thÓ x¶y ra l m ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ xÐt nghiÖm. V× vËy t¹i c¸c Labo RIA ngo i c¸c kiÓm tra kÓ trªn, ng−êi ta cßn ph¶i ®Þnh kú kiÓm tra chÊt l−îng th× c¸c sè liÖu thu ®−îc míi ®¶m b¶o ®é tin cËy. 5.2. C¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra chÊt l−îng trong ®Þnh l−îng phãng x¹ miÔn dÞch 5.2.1 KiÓm tra néi kiÓm - KiÓm tra trong mét mÎ (Intrabatchassay): ®Ó xem kÕt qu¶ xÐt nghiÖm cã thÓ sö dông ®−îc kh«ng b»ng c¸ch sö dông c¸c mÉu kiÓm tra víi nång ®é ® cho tr−íc. C¸c mÉu n y cÇn ®−îc ®Þnh l−îng cïng víi c¸c mÉu cña bÖnh nh©n. NÕu kÕt qu¶ cña mÉu kiÓm tra chØ sai lÖch kho¶ng 10% so víi gi¸ trÞ thùc cña chóng th× xÐt nghiÖm míi ®¶m b¶o ®é tin cËy. - KiÓm tra gi÷a c¸c mÎ (Interassay) gióp so s¸nh, ®èi chiÕu kÕt qu¶ cña c¸c lÇn xÐt nghiÖm kh¸c nhau. §Ó thùc hiÖn cÇn ph¶i cã mét l−îng lín c¸c mÉu kiÓm tra chÊt cÇn ®Þnh l−îng víi c¸c nång ®é kh¸c nhau. C¸c mÉu n y sÏ ®−îc l m cïng víi c¸c mÉu bÖnh phÈm trong tõng ®ît ®Ó ®¸nh gi¸, so s¸nh kÕt qu¶ gi÷a c¸c lÇn xÐt nghiÖm. 5.2.2 KiÓm tra ngo¹i kiÓm (External quality assessment-EQAS) Dïng ®Ó ®èi chiÕu, ®¸nh gi¸ kü thuËt cña c¸c phßng xÐt nghiÖm (Labo) ë c¸c vïng, c¸c quèc gia kh¸c nhau. §Ó l m ®−îc viÖc n y ph¶i cã mét Labo trung t©m göi mÉu QC cho c¸c Labo th nh viªn nh−ng chØ cã Labo trung t©m biÕt ®−îc gi¸ trÞ thùc cña c¸c mÉu. C¸c Labo th nh viªn sau khi l m xong sÏ göi tr¶ kÕt qu¶ vÒ Labo trung t©m, t¹i ®ã sÏ ®¸nh gi¸ kü thuËt v chÊt l−îng RIA cña tõng Labo ®−îc göi mÉu. 6. Mét sè −u, nh−îc ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ 6.1. ¦u ®iÓm
h a n g e Vi h a n g e Vi XC XC e e F- F- w w PD PD er er ! ! W W O O N N y y bu bu Y Häc H¹t Nh©n 2005 to to k k lic lic C C w w m m w w w w o o .c .c .d o .d o c u -tr a c k c u -tr a c k - Ph−¬ng ph¸p ®Þnh l−îng miÔn dÞch phãng x¹ l kü thuËt cã ®é nh¹y v ®é chÝnh x¸c cao, cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc c¸c ph©n tö sinh häc ë miÒn nång ®é rÊt thÊp cì 10-9: nanogram, thËm chÝ tíi 10-12: picogram). - Kü thuËt ®¸nh dÊu phãng x¹ t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n. - M¸y ®o tia gamma kh«ng qu¸ ®¾t. 6.2. Nh−îc ®iÓm - Ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch phãng x¹ sö dông ho¸ chÊt phãng x¹ nªn phßng thÝ nghiÖm cÇn ph¶i ®−îc thiÕt kÕ phï hîp ®Ó ®¶m b¶o c¸c qui ®Þnh vÒ an to n phãng x¹. - §ång vÞ phãng x¹ bÞ ph©n r nªn thêi gian sö dông th−êng bÞ h¹n chÕ. 7. øng dông trong l©m s ng 7.1. Ph¹m vi øng dông Ng y nay b»ng ph−¬ng ph¸p miÔn dÞch phãng x¹ cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc h¬n 400 hîp chÊt kh¸c nhau ®ang øng dông réng r i trong rÊt nhiÒu lÜnh vùc y häc nh−: néi tiÕt, tim m¹ch, nhi khoa, s¶n phô khoa, di øng, ung th−... C¸c lo¹i hormon, c¸c chÊt sinh häc cã thÓ ®Þnh l−îng ®−îc: 7.1.1 C¸c hormon cã b¶n chÊt peptit: Insulin, Proinsulin, GH, ACTH, PTH, TSH, LH, FSH, Oxytoxin, Calcitonin... 7.1.2. C¸c hormon phi peptit: Estrogen, Testosteron, Cortisol, Aldosteron, Progesteron, T3, T4, FT3, FT4... 7.1.3. C¸c chÊt phi hormon: - Thuèc: Digitoxin, Digoxin, Morphin, Gentamycin, Atropin. Vitamin... - C¸c hormon v protein liªn quan ®Õn ung th−: Insulin, Glucagon, Cortisol, Calcitonin, Serotonine, Pancreatic polypeptide, Adrenalin, Noradrenalin... Beta 2 - Microglobulin(B2-M), Thyroglobulin, hCG, hTG. 7.1.4. C¸c kh¸ng nguyªn liªn quan ®Õn ung th−: - TPA (Tissue polypeptide antigen) - AFP (Alphafetoprotein) - CEA (Carcinoembryonic antigen) - SCC (Squamous cell carcinoma antigen) - PSA (Prostate specific antigen) - CA (Cancer antigen)19-9, CA 125, CA 50, CA 15-3, CA 19-5, CA 72-4 - TG (Thyroglobulin) - TPS, Cyfra 21-1... 7.2. §Þnh l−îng c¸c hormon liªn quan ®Õn tuyÕn gi¸p 7.2.1. §Þnh l−îng hormon gi¸p to n phÇn (T3, T4): Th−êng sö dông kü thuËt RIA ®Ó ®Þnh l−îng T3 v T4 to n phÇn (bao gåm c¶ d¹ng tù do v d¹ng kÕt hîp víi protein mang: TBG, TBPA...). Do c¸c hormon T3, T4 to n phÇn chiÕm phÇn lín trong m¸u (kho¶ng 99,95% T4, v 95,5% T3 ë d¹ng kÕt hîp so víi d¹ng tù do) v nång ®é cña chóng cì nanomol/l nªn viÖc ®Þnh l−îng Ýt gÆp khã kh¨n v dÔ d ng xö lý vÒ mÆt kü thuËt. Ngo i ra l−îng T4 to n phÇn trong m¸u chiÕm tíi 93% v chØ kho¶ng 7% l T3 to n phÇn, nªn viÖc ®Þnh l−îng T4 th−êng dÔ thùc hiÖn v Ýt sai sè h¬n T3 b»ng kü thuËt RIA. Tuy nhiªn nång ®é T3, T4 to n phÇn dÔ bÞ biÕn ®éng bëi mét sè yÕu tè (tuæi, giíi, nhÞp ng y ®ªm ...), bÖnh trong v ngo i tuyÕn gi¸p nªn ®«i khi còng gÆp khã kh¨n ®Ó ph©n biÖt ®−îc vïng b×nh gi¸p v vïng bÖnh lý. Ngo i ra T3, T4 ë d¹ng kÕt hîp kh«ng

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.