intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học (Tập 1): Phần 1 - GS.TSKH. Lê Huy Bá (chủ biên)

Chia sẻ: Hoa La Hoa | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:239

Thêm vào BST
Báo xấu
1.086
lượt xem 424
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học gồm hai tập. Tập 1 từ chương 1 đến chương 19, trình bày các vấn đề về thuật ngữ cũng như các khái niệm cơ bản, phương pháp cho người mới tập làm khoa học hay cho sinh viên làm luận án tốt nghiệp. Trong đó phần 1 của tập 1 gồm nội dung 9 chương đầu tài liệu. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học (Tập 1): Phần 1 - GS.TSKH. Lê Huy Bá (chủ biên)

  1. GS - TSKH LEÂ HUY BAÙ (Chuû bieân) PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC (Tập 1) (Daønh cho sinh vieân ngaønh Moâi tröôøng, Sinh hoïc vaø caùc ngaønh lieân quan) NHAØ XUAÁT BAÛN ÑAÏI HOÏC QUOÁC GIA TP HOÀ CHÍ MINH – 2006
  2. Nhöõng ngöôøi bieân soaïn: GS. TSKH. LEÂ HUY BAÙ ThS. NGUYEÃN TROÏNG HUØNG ThS. THAÙI LEÂ NGUYEÂN ThS. HUYØNH LÖU TRUØNG PHUØNG ThS. NGUYEÃN THÒ TROÁN ThS. LEÂ ÑÖÙC TUAÁN TS. NGUYỄN ðINH TUẤN 2
  3. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc Lời nói ñầu Phương pháp nghiên cứu khoa học là một môn học rất quan trọng mà hầu như sinh viên, học viên cao học nào cũng phải trải qua. Vậy mà hiện nay thầy trò các ngành ñều ñang trong tình trạng mày mò, giáo trình chưa có. Thành ra, ñây là một mảng ñề tài mà tài liệu hiện ñang rất thiếu. Trước nhu cầu thực tiễn ñó, tập thể tác giả chúng tôi biên soạn giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học gồm hai tập. Taäp 1 töø chöông 1 ñeán chöông 19 goàm caùc vaán ñeà veà thuaät ngöõ cuõng nhö caùc khaùi nieäm cô baûn, phöông phaùp cho ngöôøi môùi taäp laøm khoa hoïc hay cho sinh vieân laøm luaän aùn toát nghieäp. Trên cơ sở của tập 1, chúng tôi triển khai trình bày tập 2 ở cấp ñộ cao hơn, cấp ñộ dành cho ñối tượng là học viên cao học, nghiên cứu sinh ngành môi trường vaø caùc ngaønh coù lieân quan. Trong saùch naøy chuùng toâi trích daãn moät soá tö lieäu (xem phaàn cuoái) trong ñoù dòch vaø trích daãn chuû yeáu cuûa Ranjit Kuma (1996), Research Methodology – Step by Step Guider for Beginners: Longman, Australia töø chöông 3 ñeán chöông 12 cuøng moät soá taøi lieäu tham khaûo khaùc. Giaùo trình naøy ñược bieân soaïn vaø xuaát baûn laàn ñaàu neân khoù traùnh khoûi nhöõng saùi soùt. Mong nhaän ñöôïc yù kieán ñoùng goùp töø baïn ñoïc gaàn xa ñeå giaùo trình ngaøy caøng hoaøn chænh vaø kòp thôøi ñaùp öùng nhu caàu nghieân cöùu khoa hoïc cuûa sinh vieân, hoïc vieân cao hoïc vaø nghieân cöùu sinh. Mọi ý kiến ñóng góp xin vui lòng gửi về: lehuyba@hcm.vnn.vn Xin chân thành cám ơn. Tập thể tác giả 3
  4. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc DANH MUÏC VIEÁT TAÉT BCC : Baùo caùo chính BCTT : Baùo caùo toùm taét BCKH : Baùo caùo khoa hoïc BVMT : Baûo veä moâi tröôøng ÑH : Ñaïi hoïc ÑT : Ñeà taøi GDMT : Giaùo duïc moâi tröôøng KH : Khoa hoïc KHMT : Khoa hoïc moâi tröôøng KTMT : Kyõ thuaät moâi tröôøng LA : Luaän aùn MT : Moâi tröôøng MTNV : Moâi tröôøng nhaân vaên MTSTNV : Moâi tröôøng sinh thaùi nhaân vaên MTTN : Moâi tröôøng taøi nguyeân NC : Nghieân cöùu NCAD : Nghieân cöùu aùp duïng NCCB : Nghieân cöùu cô baûn NCKH : Nghieân cöùu khoa hoïc NCKHTN : Nghieân cöùu khoa hoïc thöïc nghieäm NCLT : Nghieân cöùu lyù thuyeát NCÖD : Nghieân cöùu öùng duïng NCS : Nghieân cöùu sinh NCTN : Nghieân cöùu thöïc nghieäm NCUD : Nghieân cöùu öùng duïng PP : Phöông phaùp 5
  5. GS-TSKH Leâ Huy Baù (Chuû bieân) PPNCKH : Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc PTCS : Phoå thoâng cô sôû PTTH : Phoå thoâng trung hoïc QLMT : Quaûn lyù moâi tröôøng TLTK : Taøi lieäu tham khaûo TN : Thí nghieäm TNCT : Thí nghieäm chính taéc TNTD : Thí nghieäm thaêm doø TNMT : Taøi nguyeân moâi tröôøng VN : Vieät Nam VND : Vieät Nam ñoàng 6
  6. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) MỤC LỤC (Tập 1) PHẦN I LÝ THUYẾT ðẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Chương 1 ðẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 1.1 GIỚI THIỆU 1 1.2 ðỊNH NGHĨA, KHÁI NIỆM 3 1.2.1 Khoa học. 3 1.2.2 Nghiên cứu khoa học 6 1.3 PHÂN LOẠI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 10 1.3.1 Theo quan ñiểm Ranjit Kumar (1996) 10 1.3.2 Theo quan ñiểm chung 15 1.4 TIỂU KẾT 17 Chương 2 CÁC PHƯƠNG PHÁP TIẾP CẬN TRONG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 2.1. PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC (Methodology of of 18 Research) 2.2. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN (Methods of Research) 18 2.3. PHƯƠNG PHÁP CHỨNG MINH 20 2.3.1 Phương pháp chứng minh trực tiếp 20 2.3.2 Phương pháp chứng minh gián tiếp 20 2.4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM 20 2.5 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SINH HỌC 21 2.6 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TÂM LÝ HỌC 21 2.7 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU SỬ HỌC 22 2.8 GIỚI THIỆU PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG 22 2.8.1 Phương pháp luận 22 2.8.2 Các phương pháp nghiên cứu 27 i
  7. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) PHẦN II CÁC BƯỚC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Chương 3 GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT CÁC BƯỚC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 3.1 GIỚI THIỆU CÁC BƯỚC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHO CÁC NGÀNH 36 QUẢN TRỊ MÔI TRƯỜNG, Xà HỘI, KINH TẾ 3.1.1 Bước 1: Hình thành ý tưởng nghiên cứu. 37 3.1.2 Bước 2: Hình thành khung khái niệm. 37 3.1.3 Bước 3: Xây dựng một quy trình thu thập thông tin. 38 3.1.4 Bước 4: Chọn mẫu. 38 3.1.5 Bước 5: Viết ñề cương nghiên cứu. 39 3.1.6 Bước 6: Lập dàn bài (ñề cương chi tiết) bài báo cáo (hay luận án). 40 3.1.7 Bước 7: Thu thập thông tin. 40 3.1.8 Bước 8: Xử lý thông tin. 40 3.1.9 Bước 9: Viết báo cáo. 41 3.2 CÁC BƯỚC NGHIÊN CỨU KHOA HỌC THỰC NGHIỆM 41 3.3 TIỂU KẾT 42 PHẦN III XÂY DỰNG Ý TƯỞNG, ðỀ TÀI NGHIÊN CỨU Chương 4 THU THẬP VÀ ðỌC TÀI LIỆU 4.1 LÝ DO THU THẬP VÀ ðỌC TÀI LIỆU 46 4.1.1 Giúp ñem ñến sự thông suốt và mục tiêu của ñề tài nghiên cứu 46 4.1.2 Cải thiện phương pháp luận nghiên cứu 46 4.1.3 Mở rộng phạm vi kiến thức trong lãnh vực nghiên cứu 46 4.2 CÁC BƯỚC ðỌC TÀI LIỆU 47 4.3 TÌM ðỌC CÁC TÀI LIỆU ðà XUẤT BẢN CÓ LIÊN QUAN 47 4.3.1 Thu thập và ñọc Sách 48 4.3.2 Thu thập và ñọc Tạp chí 49 4.3.3 Tìm kiếm thông tin trên mạng internet. 49 4.4 XEM LẠI CÁC BÀI ðà CHỌN 54 4.5 HÌNH THÀNH KHUNG LÝ THUYẾT 54 4.6 HÌNH THÀNH KHUNG KHÁI NIỆM 55 4.7 VIẾT RA CÁC BÀI ðà ðỌC 56 4.8 TIỂU KẾT 56 ii
  8. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) Chương 5 HÌNH THÀNH ðỀ TÀI NGHIÊN CỨU 5.1 ðỀ TÀI NGHIÊN CỨU 57 5.2 ðIỀU QUAN TRỌNG TRONG HÌNH THÀNH ðỀ TÀI NGHIÊN CỨU 58 5.3 CÁC NGUỒN ðỀ TÀI 59 5.4 NHỮNG VẤN ðỀ CẦN QUAN TÂM KHI LỰA CHỌN ðỀ TÀI 60 5.5 CÁC BƯỚC HÌNH THÀNH ðỀ TÀI 61 5.6 HÌNH THÀNH CÁC MỤC TIÊU 62 5.7 CÁC PHƯƠNG PHÁP HÌNH THÀNH CÁC KHÁI NIỆM 63 Chương 6 BIẾN SỐ 6.1 ðỊNH NGHĨA MỘT BIẾN SỐ 64 6.2 SỰ KHÁC NHAU GIỮA Ý NIỆM VÀ BIẾN SỐ 65 6.3 Ý NIỆM, NHẬN DẠNG VÀ BIẾN SỐ 65 6.4 PHÂN LOẠI BIẾN SỐ 66 6.4.1 Từ quan ñiểm của mối quan hệ nguyên nhân - kết quả 66 6.4.2 Từ quan ñiểm của ñề cương nghiên cứu 69 6.4.3 Từ quan ñiểm ñơn vị ñánh giá 69 6.5 MỘT SỐ THANG ðÁNH GIÁ 71 6.5.1 Phân loại theo ñề xuất hay xếp hạng 71 6.5.2 Phân loại theo thứ bậc hay theo hàng lối 72 6.5.3 Phân loại hay ñánh giá theo tỷ lệ ñiều tra hay phỏng vấn 72 6.3.4 Phân loại theo thang ñánh giá tỷ lệ 73 6.6 BIẾN SỐ TRONG ðỀ TÀI NGHIÊN CỨU 73 Chương 7 CÁCH XÂY DỰNG GIẢ THIẾT 7.1 ðỊNH NGHĨA GIẢ THIẾT 79 7.2 CÁC CHỨC NĂNG CỦA MỘT GIẢ THIẾT 80 7.3 ðẶC ðIỂM CỦA GIẢ THIẾT 81 7.4 CÁC LOẠI GIẢ THIẾT 81 7.5 SAI SÓT TRONG KIỂM TRA GIẢ THIẾT 83 7.6 TIÊU CHUẨN CHỦ ðẠO TRONG MỘT GIẢ THIẾT NGHIÊN CỨU 83 7.7 PHÁN ðOÁN TRONG GIẢ THIẾT KHOA HỌC 83 iii
  9. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) PHẦN IV HÌNH THÀNH KHÁI NIỆM VỀ MỘT CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU Chương 8 CHỌN DẠNG ðỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU 8.1 CHỌN DẠNG ðỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU BỘ PHẬN TIÊU BIỂU 85 8.2 CHỌN DẠNG ðỀ CƯƠNG NGHIÊN CỨU TRƯỚC VÀ SAU 86 Chương 9 CHỌN PHƯƠNG PHÁP THU THẬP THÔNG TIN 9.1. GIỚI THIỆU 88 9.2. THU THẬP THÔNG TIN TỪ CÁC NGUỒN SƠ CẤP 89 9.3. QUAN SÁT 90 9.3.1 Các hình thức quan sát 90 9.3.2 Các khó khăn khi sử dụng quan sát ñể thu thập dữ liệu 90 9.3.3 Các tình huống có thể thực hiện việc quan sát 91 9.4 GHI CHÉP QUAN SÁT 91 9.4.1 Tường thuật 91 9.4.2 Thang ñiểm 91 9.4.3 Ghi nhận theo loại 92 9.4.4 Ghi nhận bằng các dụng cụ cơ học 92 9.5 PHỎNG VẤN 93 9.5.1 Phỏng vấn phi cấu trúc 93 9.5.2 Phỏng vấn có cấu trúc 93 9.6 BẢNG CÂU HỎI 94 9.6.1 Chọn lựa giữa bảng liệt kê phỏng vấn và bảng câu hỏi 94 9.6.2 Các cách thực hiện một bảng câu hỏi 96 9.6.3 Các ưu ñiểm của bảng câu hỏi 96 9.6.4 Các nhược ñiểm của bảng câu hỏi 97 9.6.5 Ưu ñiểm của phỏng vấn 97 9.6.6 Các nhược ñiểm của phỏng vấn 98 9.6.7 Các loại câu hỏi 98 9.6.8 Ưu và nhược ñiểm câu hỏi mở 100 9.6.9 Ưu và nhược ñiểm của câu hỏi ñóng 101 9.6.10 Các cân nhắc khi ñặt câu hỏi 101 9.6.11 Những câu hỏi là cấu trúc một công cụ nghiên cứu 103 9.6.12 Hỏi các câu hỏi cá nhân và nhạy cảm 103 9.6.13 Trình tự các câu hỏi 104 9.7 NỘI DUNG CỦA THƯ GIẢI THÍCH BẢN PHỎNG VẤN 104 iv
  10. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) 9.8 CÁC ðIỀU KIỆN QUYẾT ðỊNH CHO VIỆC THU THẬP DỮ LIỆU 104 9.9 THU THẬP THÔNG TIN BẰNG NGUỒN THỨ CẤP 105 9.10 CÁC KHÓ KHĂN KHI DÙNG SỐ LIỆU TỪ NHỮNG NGUỒN THỨ CẤP 105 Chương10 THU THẬP SỐ LIỆU DÙNG CÁC THANG ðIỂM QUAN ðIỂM 10.1 CÁC CHỨC NĂNG CỦA NHỮNG THANG ðIỂM THÁI ðỘ 107 10.2 CÁC KHÓ KHĂN TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN THANG ðÁNH GIÁ THÁI 108 ðỘ 10.3 CÁC LOẠI THANG ðÁNH GIÁ THÁI ðỘ 108 10.3.1 Thang ñánh giá tổng (hay thang ñánh giá Likert) 108 10.3.2 Các cân nhắc trong việc xây dựng một thang ñánh giá Likert 109 10.3.3 Quy trình thực hiện một thang ñánh giá Likert 110 10.3.4 Thang ñánh giá có khoảng tương ñương (hay Thurstone) 112 10.3.5 Thang ñánh giá tích lũy (hay thang ñánh giá Guttman) 112 10.3.6 Mối liên hệ giữa thang ñánh giá thái ñộ và thang ñánh giá ước lượng 113 Chương 11 THIẾT LẬP ðỘ TIN CẬY VÀ GIÁ TRỊ CỦA MỘT CÔNG CỤ NGHIÊN CỨU QUẢN TRỊ MÔI TRƯỜNG 114 11.1 GIỚI THIỆU. 114 11.2 KHÁI NIỆM GIÁ TRỊ. 115 11.3 CÁC LOẠI GIÁ TRỊ. 115 11.3.1 Giá trị bề mặt và giá trị nội dung. 116 11.3.2 Giá trị dự báo và giá trị ñồng quy. 116 11.3.3 Giá trị cấu trúc. 116 11.4 KHÁI NIỆM VỀ ðỘ TIN CẬY CỦA CÔNG CỤ NGHIÊN CỨU. 116 11.5 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ðẾN KHẢ NĂNG TIN CẬY CỦA MỘT CÔNG 117 CỤ NGHIÊN CỨU. 11.6 CÁC PHƯƠNG PHÁP XÁC ðỊNH KHẢ NĂNG TIN CẬY CỦA MỘT CÔNG 117 CỤ. 11.6.1 Các quy trình nhất quán bên ngoài. 118 11.6.2 Các quy trình nhất quán bên trong. 119 v
  11. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) Chương 12 LẤY MẪU 12.1 KHÁI NIỆM LẤY MẪU. 120 12.2 HỆ THỐNG THUẬT NGỮ TRONG VIỆC LẤY MẪU. 121 12.3 NGUYÊN TẮC LẤY MẪU. 121 12.4 CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ðẾN NHỮNG KẾ T LUẬN RÚT RA TỪ MẪU. 123 12.5 CÁC MỤC TIÊU TRONG VIỆC CHỌN MẪU. 124 12.6 CÁC HÌNH THỨC LẤY MẪU. 124 12.7 CÁC KIỂU LẤY MẪU XÁC SUẤT NGẪU NHIÊN. 124 12.8 CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MỘT MẪU NGẪU NHIÊN. 125 12.9 SỬ DỤNG CÁC HỆ THỐNG KHÁC ðỂ CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN. 128 12.10 KIỂU LẤY MẪU XÁC SUẤT/ NGẪU NHIÊN ðẶC TRƯNG. 128 12.11 CÁC KIỂU LẤY MẪU XÁC SUẤT KHÔNG NGẪU NHIÊN. 131 12.11.1 Lấy mẫu theo hạn ngạch. 131 12.11.2 Lấy mẫu tình cờ. 132 12.11.3 Lấy mẫu có mục ñích hay chủ ý. 132 12.11.4 Lấy mẫu theo mạng lưới-chuỗi. 132 12.11.5 Các kiểu lấy mẫu “hỗn hợp” kiểu lấy mẫu ñối xứng. 133 12.12 TÍNH TOÁN KÍCH CỠ MẪU. 134 Chương 13 CÁCH VIẾT MỘT ðỀ XUẤT NGHIÊN CỨU 13.1 ðỀ XUẤT NGHIÊN CỨU. 139 13.2 MỞ ðẦU HAY LỜI GIỚI THIỆU MỘT ðỀ XUẤT NGHIÊN CỨU. 140 13.3 ðẶT VẤN ðỀ 142 13.4 MỤC ðÍCH NGHIÊN CỨU 144 13.5 CÁC GIẢ THIẾT ðƯỢC KIỂM TRA 145 13.6 KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU 145 13.7 TIẾP CẬN ðỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 147 13.8 CÁC THỦ TỤC ðO LƯỜNG THÍ NGHIỆM, HAY ðIỀU TRA 148 13.9 LẤY MẪU 148 13.10 PHÂN TÍCH SỐ LIỆU 149 13.11 CẤU TRÚC CỦA BÁO CÁO 151 13.12 NHỮNG KHÓ KHĂN VÀ HẠN CHẾ 153 13.13 THỜI GIAN BIỂU LÀM VIỆC 153 13.14 PHỤ LỤC 153 13.15 GIỚI THIỆU MỘT SỐ ðỀ CƯƠNG THAM KHẢO 154 vi
  12. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) Chương 14 Mà SỐ HÓA SỐ LIỆU PHỤC VỤ XỬ LÝ DỮ LIỆU TRONG NGHIÊN CỨU QUẢN TRỊ MÔI TRƯỜNG VÀ NGHIÊN CỨU ðIỀU TRA 14.1 BIÊN TẬP SỐ LIỆU 178 14.2 Mà HOÁ SỐ LIỆU 179 14.3 PHÁT TRIỂN SỔ Mà HIỆU - SỐ 180 14.4 KIỂM TRA TRƯỚC SỔ Mà HÓA 192 14.5 SỐ HÓA SỐ LIỆU 192 14.6 XÁC NHẬN SỐ LIỆU ðà SỐ HÓA 196 14.7 PHÁT TRIỂN MỘT CƠ CẤU PHÂN TÍCH 196 14.7.1 Các phân phối tần suất 197 14.7.2 Phương pháp lập bảng ma trận (Mastic) 197 14.7.3 Xây dựng các khái niệm chính 201 14.7.4 Các thủ tục thống kê 201 14.8 PHÂN TÍCH SỐ LIỆU 202 14.9 VAI TRÒ CỦA MÁY TÍNH TRONG NGHIÊN CỨU 203 14.10 VAI TRÒ CỦA THỐNG KÊ TRONG NGHIÊN CỨU 203 Chương 15 QUY TRÌNH XỬ LÝ THỐNG KÊ THÔNG DỤNG ÁP DỤNG CHO CÁC KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM MÔI TRƯỜNG 15.1 GIỚI THIỆU 206 15.2 KHÁI NIỆM QUY TRÌNH THỐNG KÊ THÔNG DỤNG 207 15.3 NHỮNG ðIỀU KIỆN CHO QUY TRÌNH XỬ LÝ THỐNG KÊ THÔNG 208 DỤNG 15.4 NGHIÊN CỨU ðỊNH TÍNH VÀ ðỊNH LƯỢNG TRONG KHOA HỌC MÔI 208 TRƯỜNG 15.4.1 Dạng nghiên cứu ñịnh tính 208 15.4.1 Dạng nghiên cứu ñịnh lượng 210 15.5 CÁC THAM SỐ XÁC ðỊNH MỨC ðỘ PHÂN TÁN CỦA MẪU 213 15.5.1 Phạm vi biến ñộng 213 15.5.2 ðộ lệch chuẩn mẫu 213 15.5.3 Hệ số biến thiên CV (%) 216 15.5.4 Tìm khoảng tin cậy số liệu kết quả nghiên cứu 217 15.5.5 Tìm ñộ tin cậy t 220 15.6 ỨNG DỤNG VÀO NHỮNG VẤN ðỀ MÔI TRƯỜNG 223 15.7 KHÁI QUÁT HOÁ TỚI NHỮNG ðIỀU KIỆN MÔI TRƯỜNG VÀO NHỮNG 228 THÀNH PHỐ KHÁC 15.8 KHẢO SÁT THỰC ðỊA CHỌN MẪU NGẪU NHIÊN 231 vii
  13. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) 15.9 MỘT SỐ VÍ DỤ THỐNG KÊ XÁC SUẤT MÔI TRƯỜNG 232 Chương 16 XỬ LÝ TÌM HỆ SỐ TƯƠNG QUAN TRONG NGHIÊN CỨU MÔI TRƯỜNG 16.1 TỶ LỆ TƯƠNG QUAN 235 16.2 PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN 2 CHIỀU 235 16.2.1 Khái niệm 235 16.2.2 Một thí dụ ñơn giản ñể tính hệ số tương quan 236 16.3 PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN HÀM SỐ HAI CHIỀU 243 16.3.1 Bài toán 243 16.3.2 Dùng chương trình Tool - Rata Analysis - Rigriession trong phần mềm 245 Excel 5.0 thể hiện tương quan hai chiều 16.4 PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN NHIỀU CHIỀU 248 16.4.1 Phương pháp dùng chương trình Tools, Data Analysis, Regression 250 16.4.2 Phương pháp ma trận 250 16.5. GIỚI THIỆU MỘT SỐ PHẦN MỀM XỬ LÝ THỐNG KÊ 254 16.5.1. Ứng dụng phần mềm MSTATC xử lý số liệu và tính toán thống kê 254 16.5.2. Ứng dụng Phần mềm SPSS ñể xử lý và phân tích dữ kiện nghiên cứu 257 Chương 17 CÁCH BIỂU DIỄN DỮ LIỆU KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 17.1 GIỚI THIỆU 260 17.2 BIỂU DIỄN BẰNG BẢNG BIỂU 261 17.2.1 Cấu trúc 261 17.2.2 Những kiểu bảng 262 17.2.3 Những kiểu phần trăm 264 17.3 BIỂU DIỄN QUA ðỒ THỊ 265 17.4 THỂ HIỆN BẰNG BIỂU ðỒ (HISTOGRAM) 266 17.4.1 Biểu ñồ thanh (the bar chart) 267 17.4.2 Biểu ñồ thanh chồng 267 17.4.3 Biểu ñồ thanh 100% 268 17.4.4 ða giác tần số 269 17.4.5 ða giác tần số tích lũy 269 17.4.6 Trình bày dữ liệu theo thân cây và lá cây 269 17.4.7 Biểu ñồ nan quạt (hay cắt bánh) 269 17.4.8 Sơ ñồ hàng hoặc ñường cong khuynh hướng 270 17.4.9 Biểu ñồ vùng 270 17.5 PHƯƠNG PHÁP HỆ SỐ ðƯỜNG ẢNH HƯỞNG 271 17.5.1 Khái niệm và hệ số ñường ảnh hưởng 271 viii
  14. Phương pháp luận nghiên cứu khoa học GS. TSKH Lê Huy Bá (Chủ Biên) 17.5.2 ðịnh nghĩa và chứng minh hệ số ñường ảnh hưởng 271 17.5.3 Hệ số xác ñịnh 272 17.5.4 Quan hệ giữa nguyên nhân và kết quả ñược xác ñịnh qua hệ số ñường 272 ảnh hưởng 17.5.5. Một vài thuật toán ñể giải các bài toán ứng dụng về hệ số ñường ảnh 278 hưởng trong nghiên cứu môi trường. Chương 18 VIẾT MỘT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU (Báo cáo ñầy ñủ) 18.1 VIẾT NGHIÊN CỨU TỔNG QUÁT 282 18.2 THAM KHẢO TÀI LIỆU VÀ VIẾT DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 283 18.2.1 Tham khảo tài liệu 283 18.2.2 Sắp xếp tài liệu tham khảo 283 18.3 VIẾT MỘT THƯ MỤC 284 18.4 PHÁT TRIỂN MỘT DÀN BÀI CHI TIẾT 284 18.5 VIẾT VỀ BIẾN SỐ 287 18.6 CÁC VÍ DỤ ðỀ CƯƠNG VIẾT BÁO CÁO NGHIÊN CỨU 289 18.6.1 ðề cương viết báo cáo khoa học ñề tài cấp tỉnh 289 18.6.2 ðề cương viết báo cáo nghiên cứu bảo vệ luận văn thạc sỹ 293 18.6.3 ðề cương viết luận án và tóm tắt luận án tiến sỹ chuyên ngành 298 Chương 19 CÁCH VIẾT BÁO CÁO TÓM TẮT, TỪ KHOÁ VÀ CÁCH TRÌNH BÀY BÁO CÁO KHOA HỌC TẠI HỘI NGHỊ 19.1 VIẾT BÁO CÁO TÓM TẮT 314 19.2 CÁCH VIẾT BÀI TÓM TẮT CỦA MỘT BÁO CÁO 314 19.2.1 Cách viết Summary 315 19.2.2 Cách viết một Abstract 317 19.2.3 Cách viết KEYWORD 317 19.3 CÁCH VIẾT MỘT THÔNG BÁO KHOA HỌC 318 19.3.1 Cách viết thông báo khoa học cực ngắn 318 19.3.2 Cách viết Bài thông báo khoa học 319 19.4 DÀN Ý VIẾT BÀI BÁO CÁO KHOA HỌC TRÌNH BÀY TẠI HỘI NGHỊ 319 HAY ðĂNG BÁO (xem Chương 17) 19.5 TRÌNH BÀY BÁO CÁO KHOA HỌC 319 19.6 CÁC LOẠI HỘI NGHỊ KHOA HỌC 320 19.7 CÁC DẠNG BÁO CÁO HỘI NGHỊ KHOA HỌC 321 ix
  15. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc PHẦN I LÝ THUYẾT ðẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHƯƠNG 1 ðẠI CƯƠNG VỀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 1.1. GIỚI THIỆU Xã hội phát triển là nhờ vào các thành tựu khoa học và kỹ thuật, muốn có thành tựu khoa học tất nhiên phải NCKH. Muốn NCKH có kết quả tốt phải có phương pháp nghiên cứu ñúng ñắn. Các thành tựu khoa học hiện ñại ñã làm thay ñổi bộ mặt thế giới. NCKH ñã trở thành hoạt ñộng sôi nổi trên mọi lĩnh vực và rộng khắp toàn cầu. Nghiên cứu là cách thức suy luận, xem xét, tìm hiểu các mặt khác nhau trong chuyên môn và ñưa ra những qui ñịnh trong những văn bản cụ thể; triển khai thực hiện các phương pháp mới ñể tăng cường chuyên môn. Trong nghiên cứu luôn có thói quen ñặt các câu hỏi “tại sao?”, "phải làm gì?". Mục ñích nghiên cứu thực tế là ñể tìm ra câu trả lời hợp lý nhất, cùng với việc thay ñổi những chính sách thích hợp ñể phục vụ cho chuyên môn hiệu quả hơn. Thử lấy ví dụ một số ngành sau: Giả sử trong lĩnh vực ñộc học môi trường liên quan ñến chăm sóc sức khoẻ cộng ñồng, bạn là người muốn biết rõ vấn ñề tại sao hiện nay có rất nhiều người ngộ ñộ thức ăn? Hay càng ngày càng nhiều người bị ung thư?… Dù ở bất kỳ vị trí nào, bạn cũng có thể ñặt ra các câu hỏi sau: Có bao nhiêu người nhiễm ñộc môi trường mỗi ngày? Các bệnh môi trường thường 7
  16. GS-TSKH Leâ Huy Baù (Chuû bieân) gặp phải là những căn bệnh gì? Nguyên nhân gây ra những căn bệnh ñó, có phải là từ ô nhiễm hay không? Tại sao chỉ có một số người mắc bệnh này trong khi những người khác thì không? Các nhu cầu sức khoẻ cộng ñồng là gì? Tại sao có một số người cùng trong một môi trường sống nhưng có người nhiễm có người lại không? Chất ñộc ñi qua con ñường thực phẩm như thế nào? Tại sao chất ñộc lại gây nên một số tác hại ñối với cơ thể sinh vật? Tốc ñộ lan truyền như thế nào? Cách hạn chế lượng chất ñộc và biến ñổi chất ñộc như thế nào? Sau những câu hỏi “tại sao?”, sẽ là các câu hỏi: “giải quyết các vấn ñề ñó như thế nào?” Bạn có thể ñặt ra nhiều câu hỏi nữa. Tùy thuộc vào công việc, có thể bỏ qua một số câu hỏi này, nhưng có khi lại phải cố tìm ra câu trả lời cho câu hỏi khác, vì tính cấp thiết của công việc, hoặc ñôi khi bạn buộc phải ñưa ra các câu trả lời ñể có sự hoạch ñịnh và ñiều hành hiệu quả. Chúng ta thử xem xét mặt ngành nghề khác như: nghiên cứu thương mại. Giả sử bạn làm trong lãnh vực tiếp thị và có thể ở nhiều khâu khác nhau như: giá cả, chất lượng sản phẩm, quảng cáo, khuyến mãi… Các câu hỏi ñặt ra cho lãnh vực này là vô tận. Các câu hỏi và câu trả lời sẽ rất ña dạng ở từng công việc và từng cơ quan. Có thể bạn chỉ muốn biết ñược mức ñộ bán ra trong một tháng của một sản phẩm ñặc biệt hay bạn có thể yêu cầu lên kế hoạch chiến lược R&D ñể cạnh tranh thị trường với những ñối thủ khác. Ngoài ra, có thể có những câu hỏi khác như: Chiến lược khuyến mãi tốt nhất ñể bán ñược sản phẩm này là gì? Cần bao nhiêu nhân viên bán hàng?  Hiệu quả của chiến dịch quảng cáo sản phẩm này là gì?  Mức ñộ hài lòng của khách hàng ñối với sản phẩm này như thế nào?  Có bao nhiêu khách hàng sẽ sử dụng mặt hàng này?  Người tiêu dùng sẽ thích hoặc không thích sản phẩm này ở ñiểm nào?  Người tiêu dùng sẽ thích kiểu ñóng gói nào cho sản phẩm này? 8
  17. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc  Nhân viên bán hàng cần tập huấn gì ñể gia tăng lượng sản phẩm bán ra?  Một nhân viên bán hàng giỏi cần những yếu tố gì? Thử xét nhiều ví dụ khác. Giả sử rằng bạn là nhà tâm lý, cố vấn hay nhân viên xã hội. ðể công việc ñược tốt, bạn tự ñặt ra những câu hỏi:  Các khách hàng thường gặp những vấn ñề gì?  Những vấn ñề nổi cộm thường gặp ở khách hàng là gì?  Hoàn cảnh kinh tế - xã hội của khách hàng?  Tại sao mình lại thành công trong những trường hợp này mà những người khác lại không?  Cộng ñồng có thể giúp gì cho những nhu cầu ñặc biệt của khách hàng?  Hướng giải quyết hợp lý nhất cho vấn ñề này?  Mức ñộ hài lòng của hách hàng ñối với các dịch vụ của mình như thế nào? Nếu là một giám sát viên, nhà quản trị hay nhà quản lý của một cơ quan, công ty, các câu hỏi có thể là:  Có bao nhiêu người sẽ ñến với công ty?  Các ñặc ñiểm dân số - kinh tế - xã hội của khách hàng là gì?  Có bao nhiêu trường hợp trong ngày mà một nhân viên phải giải quyết?  Tại sao một số người sử dụng dịch vụ này mà những người khác lại không?  Hiệu quả của dịch vụ này như thế nào?  Những yêu cầu thường gặp nhất ở khách hàng ñến với công ty?  Những ưu, nhược ñiểm của dịch vụ này?  Mức ñộ hài lòng của hách hàng ñối với dịch vụ này như thế nào?  Có thể cải thiện dịch vụ này cho khách hàng như thế nào? 9
  18. GS-TSKH Leâ Huy Baù (Chuû bieân) Laø moät chuyeân gia, baïn muoán tìm ra caùc caâu traû lôøi cho caùc caâu hoûi mang tính lyù thuyeát nhö laø:  Cách giải quyết nào là hiệu quả nhất cho một sự cố môi trường?  Cái gì gây ra X hay cái gì là kết quả của Y?  Mối liên hệ giữa hai hiện tượng là gì?  Làm thế nào ñể ño ñược mức ñộ thỏa mãn của khách hàng?  Làm thế nào khẳng ñịnh ñược tính hiệu quả của bảng hỏi?  Mô hình nào của Chương trình là thích hợp cho cộng ñồng?  Cách tốt nhất ñể biết ñược thái ñộ của cộng ñồng ñối với chủ trương thu phí nươc thải.  Cách tốt nhất ñể biết ñược hiệu quả của việc xử lý ô nhiễm.  Làm thế nào ñể có một mô hình quản lý rác hợp lý? ðối với người tiêu dùng, bạn không thể không phục vụ. Khách hàng có quyền hỏi về chất lượng và hiệu quả của dịch vụ mà họ ñang sử dụng, và với tư cách là người cung cấp dịch vụ, bạn bắt buộc phải trả lời các câu hỏi này. Các câu hỏi của khách hàng có thể là:  Hiệu quả của dịch vụ tôi ñang sử dụng như thế nào?  Nó có ñáng ñồng tiền không?  Những người cung cấp dịch vụ ñược huấn luyện như thế nào? Các nhà kỹ thuật thì lại có nhiều câu hỏi:  Muốn năng xuất sản xuất cao, ít nguyên liệu, sản phẩm sạch phải dùng máy gì?  Nguyên liệu chế tạo từ kim loại hay composite thì thích hợp vôùi ñieàu kieän moâi tröôøng?  Các công ñoạn trong quy trình công nghệ có phù hợp không?  Cải tiến phương pháp tiết kiệm ñược bao nhiêu tiền  Có cách nào ñể hạn chế bớt chất thải? 10
  19. Phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc  Công nghệ nào mà tiêu hao ít nguyên liệu, ít tài nguyên thiên nhiên nhất? Như vừa nói ở trên, các câu hỏi ñược ñặt ra cho bất kỳ nhà chuyên môn nào, dù bạn là người cung cấp dịch vụ trực tiếp hay không trực tiếp - chăm sóc sức khỏe (y tá, trị liệu bằng lao ñộng, vật lý trị liệu, sức khỏe cộng ñồng, cải thiện sức khỏe), bạn là nhà môi trường hay nhà giáo dục, nhà quy hoạch thành phố, nhà nghiên cứu hay nhân viên thư viện, nhà tâm lý học... Trả lời những câu hỏi ñó là ta ñã tìm hiểu, tức là ta nghiên cứu, có khác chăng chỉ ở quy mô nghiên cứu mà thôi. Như vậy, NCKH là rất cần thiết cho nhiều lĩnh vực sản xuất, cuộc sống ñời thường và cho cả xã hội tương lai. 1.2. ðỊNH NGHĨA, KHÁI NIỆM 1.2.1 Khoa học (science) 1.2.1.1 ðịnh nghĩa Khoa học là một hệ thống kiến thức hợp thành, coù ñöôïc töø bằng các kết quả nghiên cứu, quan trắc, thí nghiệm, thực nghiệm các vấn ñề thế giới vật chất, quy luật tự nhiên, môi trường, xã hội nhân văn. Người làm khoa học chuyên nghiệp ñược gọi là Nhà khoa học (scientist) Những nhà khoa học trong mỗi ngành khoa học chuyên sâu ñược gọi là chuyên gia hay nhà bác học (scolar, learned man). Theo “The Oxfond Modern Enghish Dictonary” thì khoa hoïc laø : 1. AÙp duïng cho khoa hoïc töï nhieân, phaàn kieán thöùc coù heä thoáng, noù ñaït ñöôïc nhôø söï quan saùt theo moät trình töï nhaát ñònh hay thöôøng qua keát quaû thöïc nghieäm ñeå giaûi thích veà vaät chaát , chöùc naêng cuûa toaøn boä theá giôùi vaät chaát 2. AÙp duïng cho khoa hoïc chính trò, khoa hoïc cuõng coù theå laø kieán thöùc ñöôïc trình baøy theo moät heä thoáng ñaëc bieät hay moät chuû 11
  20. GS-TSKH Leâ Huy Baù (Chuû bieân) ñeà ñaëc bieät. Maët khaùc, khoa hoïc cuõng laø moät söï theå hieän nhöõng nguyeân taéc, nhöõng qui luaät cuûa lónh vöïc chính trò xaõ hoäi. 3. AÙp duïng cho ngaønh ngoân ngöõ hoïc, khoa hoïc laø toaøn boä kieán thöùc veà moät lónh vöïc trong tieáng noùi chöõ vieát, vaên phaïm cuûa moät daân toäc moät ñaát nöôùc … * Rieâng ñoái vôùi moâi tröôøng, khoa hoïc moâi tröôøng (environmontal Science) laø taát caû söï hieåu bieát kyõ vaø coù heä thoáng veà toaøn boä sinh quyeån vôùi taát caû nhöõng beân trong vaø beân ngoaøi ñeán caùc sinh vaät (keå caû con ngöôøi) bao goàm caû aûnh höôûng töø caùc yeáu toá voâ sinh vaø caùc aûnh höôûng laãn nhau cuûa caùc sinh vaät Khoa hoïc moâi tröôøng cuõng laø söï hieåu bieát veà taùc ñoäng cuûa hoaït ñoäng con ngöôøi ñeán caùc heä sinh thaùi treân traùi ñaát, ñaëc bieät laø haäu quaû veà oâ nhieãm khoâng khí, thoaùi hoùa ñaát, ñaëc bieät laø haäu quaû nguoàn nöôùc, (Envenronmental Science – MeGran Hill, 1994) 1.2.1.2 Phân loại Có nhiều cách phân loại khác nhau. Ở ñây xin giới thiệu hai cách phân loại phổ biến: a. Theo hệ thống “lĩnh vực” Khoa học ñược chia thành nhiều lĩnh vực khác nhau. Trong lĩnh vực lại chia ra thành nhiều ngành, trong ngành lại chia ra thành nhiều chuyên ngành. Trong chuyên ngành lại có các chuyên ngành nhỏ hơn… (Hình 1.1). Ví dụ: Khoa học có các lĩnh vực như khoa học tự nhiên, khoa học xã hội - nhân văn… Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên lại chia ra thành các ngành như Toán học, Lý học, Sinh học, Hoá học, Môi trường học.... Trong ngành Sinh học lại chia ra thành các chuyên ngành như: 1- Công nghệ sinh học, 2- Thực vật học, 3- ðộng vật học, 4- Vi sinh vật học, 5- Sinh lý học.... 12
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2