Giáo trình sản lượng rừng phần 3

Chia sẻ: Asdfada Asfsgs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST

Báo xấu

227
lượt xem 65
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ phương trình (1.62), xác định chiều cao cho từng cỡ đường kính, sau đó sử dụng biểu thể tích 2 nhân tố lập cho Thông đuôi ngựa (sổ tay điều tra quy hoạch rừng, 1995) xác định trữ lượng lâm phần.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình sản lượng rừng phần 3

BiÓu 1.6. Ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh cña c¸c bé phËn l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa tõ « ®iÒu tra 1000m2 Cì D (cm) 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 Tæng N1 7 15 14 18 28 18 8 4 0 1 0 0 1 114 Nc 7 15 12 12 8 2 56 N2 0 0 2 6 20 16 8 4 0 1 0 0 1 58 §−êng cong chiÒu cao ®−îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ph−¬ng tr×nh: H = 0,7546 + 9,720.logD (1.62) Tõ ph−¬ng tr×nh (1.62), x¸c ®Þnh chiÒu cao cho tõng cì ®−êng kÝnh, sau ®ã sö dông biÓu thÓ tÝch 2 nh©n tè lËp cho Th«ng ®u«i ngùa (sæ tay ®iÒu tra quy ho¹ch rõng, 1995) x¸c ®Þnh tr÷ l−îng l©m phÇn. D−íi ®©y lµ gi¸ trÞ x¸c ®Þnh cho tõng chØ tiªu cô thÓ: G/ha ⎯V/c©y ⎯g/c©y M/ha ChØ tiªu N/ha Dg Hg (m3/ha) (m2/ha) (m3) (m2) Bé phËn tr−íc TT 1140 126 21,45 0,110 0,0188 15,48 12,32 Bé phËn tØa th−a 560 38 6,84 0,070 0,0122 12,48 11,41 Bé phËn nu«i d−ìng 580 88 14,61 0,150 0,0251 17,91 12,93 Tõ sè liÖu trung gian võa tÝnh to¸n trªn ®©y, x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu cÇn thiÕt: 560 Nc% = ⋅ 100 = 49,12 1140 6,84 Gc% = ⋅ 100 = 31,92 21,45 38 Mc% = ⋅ 100 = 30,21 126 0,0122 = = 0,65 K G 0,0188 49
0,070 = = 0,61 K V 0,110 12,93 = = 1,05 K H 12,32 Qua vÝ dô trªn nhËn thÊy, th«ng qua tØa th−a, ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao b×nh qu©n l©m phÇn t¨ng lªn t−¬ng øng lµ 2,43cm vµ 0,60m. 1.2.4. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng l©m phÇn. Sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng c©y rõng còng nh− l©m phÇn lµ kÕt qu¶ t¸c ®éng tæng hîp cña c¸c nh©n tè néi t¹i vµ ngo¹i c¶nh. MÆc dï c¸c nh©n tè nµy rÊt ®a d¹ng, nh−ng cã thÓ tæng hîp l¹i theo mét sè lo¹i chÝnh d−íi ®©y: 1) Loµi c©y. 2) Tuæi l©m phÇn. 3) Nguån gèc l©m phÇn. 4) §iÒu kiÖn lËp ®Þa. 5) T¸c ®éng cña con ng−êi. §Æc ®iÓm sinh th¸i loµi c©y ¶nh h−ëng râ ®Õn quy luËt sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn. Do vËy, khi x¸c ®Þnh biÖn ph¸p t¸c ®éng cho mét l©m phÇn, yÕu tè ph¶i xem xÐt tr−íc tiªn lµ loµi c©y, còng v× thÕ mµ c¸c biÓu cÊp ®Êt hay biÓu s¶n l−îng ®Òu lËp theo ®¬n vÞ loµi c©y. C¸c loµi c©y kh¸c nhau, quy luËt sinh tr−ëng còng nh− nhu cÇu vÒ kh«ng gian dinh d−ìng ë c¸c tuæi còng kh¸c nhau, dÉn tíi thêi ®iÓm tØa th−a lÇn ®Çu, kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a còng nh− c−êng ®é tØa th−a còng kh¸c nhau. Nh÷ng loµi c©y sinh tr−ëng nhanh, thêi ®iÓm tØa th−a lÇn ®Çu ®Õn sím, kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a ng¾n h¬n so víi c¸c loµi c©y sinh tr−ëng chËm. C¸c loµi c©y kh¸c nhau, thêi ®iÓm ®Ó cho c©y rõng ®¹t tuæi thµnh thôc sè l−îng còng kh¸c nhau. Nh÷ng loµi sinh tr−ëng nhanh, thêi ®iÓm nµy ®Õn sím. Ngoµi ra, do ®Æc ®iÓm sinh tr−ëng cã sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c loµi c©y, tõ ®ã viÖc ph©n chia cÊp tuæi cho c¸c loµi c©y còng kh¸c nhau. Víi nh÷ng 50
loµi c©y sinh tr−ëng nhanh, mçi cÊp tuæi th−êng tõ 2 ®Õn 3 n¨m, cßn nh÷ng loµi sinh tr−ëng chËm, cÊp tuæi th−êng lµ 5 n¨m hoÆc 10 n¨m. Ta biÕt r»ng, sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng cña c©y rõng ®−îc coi lµ mét hµm cña thêi gian vµ ®−îc m« t¶ b»ng c¸c m« h×nh to¸n häc. C¸c m« h×nh nµy khi biÓu diÔn lªn biÓu ®å, chóng lµ c¸c ®−êng cong liªn tôc, nh−ng d¹ng th−êng phøc t¹p, cã ®o¹n ®−êng cong t¨ng hoÆc gi¶m nhanh, cã ®o¹n ®−êng cong gÇn nh− n»m ngang. §iÒu ®ã nãi lªn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng cña c©y rõng còng nh− l©m phÇn phô thuéc râ nÐt vµo tuæi. Trong kinh doanh rõng, cÇn cã sù hiÓu biÕt vÒ quy luËt nµy ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng ®óng lóc nh»m kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng suÊt cu¶ rõng. Ch¼ng h¹n nh−, ë giai ®o¹n non sinh tr−ëng diÖn tÝch t¸n cña c©y rõng m¹nh h¬n so víi c¸c giai ®o¹n kh¸c (h×nh 1.29), v× thÕ tØa th−a lÇn ®Çu ®èi víi phÇn lín c¸c loµi c©y trång ë n−íc ta nªn tiÕn hµnh sau khi rõng khÐp t¸n kho¶ng 2 n¨m. Thêi gian gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a cµng dµi khi tuæi l©m phÇn cµng cao. L©m phÇn cã nguån gèc kh¸c nhau, quy luËt sinh tr−ëng còng kh¸c nhau. Cïng loµi c©y, l©m phÇn cã nguån gèc chåi, th−êng sinh tr−ëng nhanh vµo giai ®o¹n ®Çu, sím ®¹t thµnh thôc sè l−îng. Víi ®èi t−îng nµy, môc ®Ých kinh doanh lµ gç nhá, cñi, bét giÊy. L©m phÇn ®−îc t¹o tõ c©y con, giai ®o¹n sinh tr−ëng nhanh còng nh− tuæi thµnh thôc ®Õn muén h¬n, chu kú kinh doanh dµi h¬n l©m phÇn cã nguån gèc tõ chåi. Cïng loµi c©y, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cã ¶nh h−ëng râ ®Õn quy luËt sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn. Nh÷ng l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt, th× quy luËt sinh tr−ëng gièng nh− quy luËt sinh tr−ëng cña nh÷ng loµi c©y sinh tr−ëng nhanh vµ ng−îc l¹i. H×nh 1.28 vµ 1.29 cho thÊy, quy luËt sinh tr−ëng chiÒu cao, diÖn tÝch t¸n c©y b×nh qu©n cña c¸c l©m phÇn Sa méc cã sù kh¸c nhau gi÷a c¸c cÊp ®Êt (®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau). §iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng tèt, ®−êng cong sinh tr−ëng cµng dèc vµ l©m phÇn cµng sím ®¹t thµnh thôc sè l−îng. 51
Nh÷ng hiÓu biÕt vÒ quy luËt sinh tr−ëng võa ®Ò cËp ë trªn lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh biÖn ph¸p kü thuËt cÇn t¸c ®éng phï hîp cho mçi lo¹i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Ch¼ng h¹n, víi loµi c©y nµo ®ã, khi muèn c¸c l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kh¸c nhau ®−îc tØa th−a lÇn ®Çu ë cïng tuæi, th× mËt ®é ban ®Çu cña chóng ph¶i kh¸c nhau theo tû lÖ nhÊt ®Þnh. Nguyªn t¾c chung lµ, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng xÊu, mËt ®é trång cµng cao vµ ng−îc l¹i. Tr−êng hîp mËt ®é trång ban ®Çu nh− nhau, th× nh÷ng l©m phÇn cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng tèt, thêi ®iÓm tØa th−a lÇn ®Çu ®Õn cµng sím vµ kú gi·n c¸ch gi÷a c¸c lÇn tØa th−a cµng ng¾n vµ ng−îc l¹i. T¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn bao gåm nh÷ng nh©n tè mµ con ng−êi cã thÓ ®iÒu chØnh ®−îc nh−: mËt ®é, ®é dÇy, tr÷ l−îng hiÖn t¹i... Tuy nhiªn, nÕu xÐt c¸c mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c nh©n tè, th× t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn ®−îc th«ng qua mËt ®é. Tõ mËt ®é trång ban ®Çu, kÕt hîp c¸c lÇn tØa th−a víi kú gi·n c¸ch vµ c−êng ®é kh¸c nhau, sÏ ¶nh h−ëng ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh sinh tr−ëng cña l©m phÇn, mµ trong ®ã cã thÓ cã mét hÖ thèng biÖn ph¸p t¸c ®éng hîp lý theo ®¬n vÞ loµi c©y vµ cÊp ®Êt. Theo kh¸i niÖm chung, mËt ®é lµ chØ tiªu ph¶n ¸nh møc ®é che phñ cña t¸n c©y trªn diÖn tÝch rõng (Avery, T.E., 1975) hoÆc chØ tiªu biÓu thÞ møc ®é lîi dông lËp ®Þa cña c¸c c©y trong l©m phÇn (Husch, B., 1982). Tõ kh¸i niÖm tæng qu¸t ®ã, c¸c t¸c gi¶ ®Òu cho r»ng, mËt ®é cã thÓ ®−îc biÓu thÞ b»ng gi¸ trÞ tuyÖt ®èi, nh− tæng tiÕt diÖn ngang (G/ha), tr÷ l−îng (M/ha), tæng diÖn tÝch t¸n (St/ha), sè c©y trªn ha (N/ha) hay gi¸ trÞ t−¬ng ®èi nh−: §é ®Çy: P = G®o/GbiÓu P = M®o/MbiÓu MËt ®é t−¬ng ®èi: N0 = N®o/NbiÓu N0 = St®o/StbiÓu 52
ë c¸c c«ng thøc trªn, G®o, M®o, N®o, St®o lµ tæng tiÕt diÖn ngang, tr÷ l−îng, sè c©y, tæng diÖn tÝch t¸n c©y trªn ha cña l©m phÇn hiÖn t¹i, cßn GbiÓu, MbiÓu, NbiÓu, StbiÓu lµ gi¸ trÞ cña c¸c ®¹i l−îng t−¬ng øng trong biÓu cña c¸c l©m phÇn cïng cÊp ®Êt vµ tuæi víi l©m phÇn ®iÒu tra. C¸c gi¸ trÞ ®−îc cho trong biÓu th−êng t−¬ng øng víi l©m phÇn chuÈn. V× thÕ, c¸c ®¹i l−îng t−¬ng øng ë trªn nãi lªn møc ®é ®Ëm ®Æc cña l©m phÇn hay nãi kh¸c ®i lµ, møc ®é lîi dông kh«ng gian dinh d−ìng cña c¸c c©y trong l©m phÇn. MÆc dï kh¸i niÖm vÒ mËt ®é phong phó vµ ®a d¹ng nh− vËy, nh−ng trong thùc tÕ chØ tiªu vÒ sè c©y trªn ha ®−îc sö dông réng r·i h¬n c¶. ChÝnh v× thÕ, ë néi dung nµy chØ ®Ò cËp ®Õn ¶nh h−ëng cña sè c©y vµ mËt ®é t−¬ng ®èi ®Õn sinh tr−ëng cña l©m phÇn. Alder, D. (1980) sö dông kho¶ng c¸ch t−¬ng ®èi lµm chØ tiªu biÓu thÞ mËt ®é l©m phÇn: D% = (D/H100).100 Trong ®ã, D lµ kho¶ng c¸ch trung b×nh gi÷a c¸c c©y, H100 lµ chiÒu cao tÇng −u thÕ. Avery, T.E., (1975) sö dông chØ sè c¹nh tranh t¸n c©y cña Krajicek lµm chØ tiªu ph¶n ¸nh mËt ®é l©m phÇn (gi¸n tiÕp th«ng qua diÖn tÝch t¸n c©y). ChØ sè nµy ®−îc ký hiÖu chung lµ CCF (Crown Competition Factor): 100 N CCF = ⋅ ∑ St (1.63) i S ë c«ng thøc (1.63), Sti lµ diÖn tÝch t¸n c©y thø i; N sè c©y cã trong l©m phÇn, S lµ diÖn tÝch l©m phÇn. Khi CCF = 100, th× tæng diÖn tÝch t¸n c¸c c©y trong l©m phÇn b»ng diÖn tÝch mÆt ®Êt (10.000m2/ha). Khi CCF > 100, c¸c c©y rõng ®ang trong thêi kú giao t¸n. Ng−îc l¹i, khi CCF < 100, c¸c c¸ thÓ ch−a thÓ hiÖn sù c¹nh tranh vÒ t¸n c©y. 53
NÕu ®−êng kÝnh t¸n c©y trong l©m phÇn ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua ®−êng kÝnh ngang ngùc theo quan hÖ ®−êng th¼ng (Dt = a + bD), th× hÖ sè c¹nh tranh t¸n c©y ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: 100 ⎡ π m ⎤ ( ) ⎢ ∑ n a + bD 2 ⎥ CCF = (1.64) i i⎥ S ⎢4 ⎣ ⎦ Trong ®ã, m lµ sè cì kÝnh, Di lµ trÞ sè gi÷a cì kÝnh thø i. Trong c¸c chØ tiªu s¶n l−îng, mËt ®é ¶nh h−ëng râ nÐt nhÊt ®Õn ®−êng kÝnh b×nh qu©n. Th«ng th−êng, ®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh b×nh qu©n, ng−êi ta th−êng x¸c lËp mèi quan hÖ gi÷a tæng tiÕt diÖn ngang víi chiÒu cao vµ mËt ®é. Tõ ®ã, víi mçi cÊp mËt ®é kh¸c nhau, cã c¸c ®−êng lý thuyÕt t−¬ng øng (h×nh 1.17). G (m2 /ha) Th«ng ®u«i ngùa Dg (cm) 60 Th«ng ®u«i ngùa N = 1600c©y/ha 25 N = 2000c©y/ha N = 1200c©y/ha 50 N = 800c©y/ha N = 800c©y/ha 20 N = 1200c©y/ha 40 N = 1600c©y/ha N = 2000c©y/ha 15 30 20 10 10 5 0 Ho 0 5 10 15 20 25 0 Ho 0 5 10 15 20 25 St (m2 /ha) M (m3 /ha) Th«ng ®u«i ngùa Th«ng ®u«i ngùa 18000 500 N = 1200c©y/ha N = 2000c©y/ha 450 16000 N = 1600c©y/ha N = 1600c©y/ha 400 14000 N = 800c©y/ha N = 2000c©y/ha N = 1200c©y/ha 350 12000 300 N = 800c©y/ha 10000 250 8000 200 6000 150 4000 100 2000 50 0 0 Ho Ho 0 5 10 15 20 25 0 5 10 15 20 25 H×nh 1.17. ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng cña c¸c l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa (th«ng qua chiÒu cao −u thÕ H0) 54
ë h×nh 1.17 ®−êng 1, 2, 3, 4 lµ c¸c ®−êng lý thuyÕt biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a ®−êng kÝnh Dg víi H0 t−¬ng øng víi c¸c cÊp mËt ®é 2000, 1600, 800 vµ 800 c©y trªn ha. §−êng kÝnh cña c¸c l©m phÇn ®−îc x¸c ®Þnh tõ tæng tiÕt diÖn ngang th«ng qua ph−¬ng tr×nh (3.72). ë mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh, khi mËt ®é t¨ng, tr÷ l−îng, tæng tiÕt diÖn ngang vµ tæng diÖn tÝch t¸n c©y trªn ha còng t¨ng theo. Tuy nhiªn, khi mËt ®é t¨ng qu¸ giíi h¹n nµo ®ã, th× c¶ tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang ®Òu gi¶m. C¸c ®−êng cong tæng tiÕt diÖn ngang ®−îc x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh (3.72), cßn c¸c ®−êng cong tr÷ l−îng ®−îc x¸c ®Þnh tõ c¸c ®−êng cong tæng tiÕt diÖn ngang t−¬ng øng kÕt hîp víi h×nh cao HF x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh (3.79). C¸c ®−êng cong tæng diÖn tÝch t¸n ®−îc x¸c ®Þnh tõ ph−¬ng tr×nh (3.43). §Ó thÊy râ ¶nh h−ëng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn, cã thÓ xem xÐt gi¸n tiÕp th«ng qua biÖn ph¸p tØa th−a. BiÖn ph¸p tØa th−a cã t¸c dông ®iÒu tiÕt mËt ®é chung cho c¶ l©m phÇn vµ kh«ng gian dinh d−ìng cho mçi c©y rõng, sao cho t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng b×nh qu©n chung cña c¶ chu kú kinh doanh lµ cao nhÊt. ChÝnh v× thÕ, tØa th−a lµ h×nh thøc thÓ hiÖn râ nhÊt t¸c ®éng cña con ng−êi ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn. Th«ng th−êng, c¸c l©m phÇn ®−îc tØa th−a tÇng d−íi, tõ ®ã kÝch th−íc cña c©y b×nh qu©n sÏ t¨ng lªn so víi tr−íc khi tØa th−a (h×nh 1.13). Víi ®Æc ®iÓm nµy, nh÷ng l©m phÇn ®· qua tØa th−a, ®Æc biÖt lµ tØa th−a nhiÒu lÇn, kh«ng thÓ cã c©y b×nh qu©n ®¹i diÖn cho c¶ chu kú kinh doanh. V× lÏ ®ã, khi lËp biÓu s¶n l−îng cho mçi loµi c©y trªn c¬ së sè liÖu gi¶i tÝch c©y b×nh qu©n, viÖc sö dông suÊt t¨ng tr−ëng lµ hîp lý, do chØ tiªu nµy cã tÝnh ®¹i diÖn cao vµ Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña tØa th−a. Theo quy luËt chung, c−êng ®é tØa th−a cµng lín, ®−êng kÝnh b×nh qu©n cµng t¨ng, tæng tiÕt diÖn ngang vµ tr÷ l−îng cµng gi¶m (h×nh 1.18). 55
Dg Dg H×nh 1.18. ¶nh h−ëng c−êng ®é tØa th−a ®Õn sinh tr−ëng Dg, M, G (Theo tµi liÖu Alder, D. 1980) Theo Wenk, G. (1990) c−êng ®é tØa th−a cµng lín, t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh còng cµng lín. NÕu thay tuæi vµ cÊp ®Êt cña l©m phÇn b»ng chiÒu cao b×nh qu©n, th× t¨ng tr−ëng tæng tiÕt diÖn ngang l©m phÇn gi¶m khi c−êng ®é tØa th−a lín (N gi¶m). §−êng cong biÕn ®æi theo chiÒu cao H0 cña t¨ng tr−ëng tæng tiÕt diÖn ngang (ZG) ë nh÷ng l©m phÇn cã c−êng ®é tØa th−a lín lu«n n»m d−íi ®−êng cong ZG cña nh÷ng l©m phÇn cã c−êng ®é tØa th−a nhá h¬n (h×nh 1.19). 56
ZG H×nh 1.19. ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn t¨ng tr−ëng tæng tiÕt diÖn ngang (Alder, D. 1980) Nh− ®· biÕt, trong sè nh÷ng ®¹i l−îng sinh tr−ëng, ®−êng kÝnh b×nh qu©n lµ ®¹i l−îng chÞu ¶nh h−ëng râ nÐt nhÊt cña c−êng ®é tØa th−a. C−êng ®é tØa th−a cµng lín th× sinh tr−ëng ®−êng kÝnh cµng m¹nh. ChÝnh v× thÕ, Alder, D. (1980) ®· ®Ò xuÊt mét chØ tiªu biÓu thÞ møc ®é ¶nh h−ëng cña c−êng ®é tØa th−a ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh b×nh qu©n: T = i/N (1.65) Víi: N lµ sè l©m phÇn thuéc cïng cì chiÒu cao −u thÕ. i lµ sè thø tù cña l©m phÇn ®−îc xÕp t−¬ng øng víi ®−êng kÝnh b×nh qu©n tõ nhá ®Õn lín trong sè nh÷ng l©m phÇn cã cïng cì chiÒu cao. Nh− vËy, T cµng lín th× ®−êng kÝnh b×nh qu©n cµng lín vµ c−êng ®é tØa th−a t−¬ng øng còng cµng lín. §Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c khi dù ®o¸n ®−êng kÝnh b×nh qu©n, t¸c gi¶ ®· sö dông chØ tiªu nµy nh− mét biÕn ®éc lËp thø 2 ngoµi chiÒu cao −u thÕ: Dg = b0 + b1H0 + b2T + b3H0T + b4H02 (1.66) Dg = b0 + b1H0k + b2T + b3H0kT (1.67) 57
Víi cïng cì ®−êng kÝnh, t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh ZD t¨ng khi c−êng ®é tØa th−a t¨ng. V× thÕ, víi nh÷ng l©m phÇn kinh doanh gç lín, th−êng ®−îc tØa th−a víi c−êng ®é cao. So víi chiÒu cao, ®−êng kÝnh l©m phÇn chÞu ¶nh h−ëng râ nÐt cña mËt ®é. Tõ ®ã, ®Ó biÓu thÞ ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng ®−êng kÝnh, Abdalla (1985) ®· sö dông quan hÖ gi÷a ®−êng kÝnh t−¬ng ®èi (D0) víi mËt ®é t−¬ng ®èi (N0), trong ®ã: D0 = D/D' N0 = N/N' (1.68) ë c«ng thøc (1.68), D vµ N lµ ®−êng kÝnh b×nh qu©n vµ mËt ®é cña l©m phÇn thùc tÕ; D', N' lµ ®−êng kÝnh b×nh qu©n vµ mËt ®é cña l©m phÇn trong biÓu s¶n l−îng (l©m phÇn trong biÓu cã cïng cÊp ®Êt vµ tuæi víi l©m phÇn thùc tÕ, N' ®−îc coi lµ mËt ®é tèi −u). §¹i l−îng D0 sÏ lÊy c¸c gi¸ trÞ: D0 < 1, khi N > N' D0 ≈ 1, khi N ≈ N' D0 > 1, khi N < N' §−êng lý thuyÕt biÓu thÞ quan hÖ D0/N0 lµ ®−êng cong gi¶m liªn tôc vµ b»ng 1 khi N0 = 1 (h×nh 1.20). §©y lµ mét trong nh÷ng c¬ së ®Ó xem xÐt mét biÓu s¶n l−îng lËp ra cã phï hîp víi thùc tÕ hay kh«ng. Víi mét sè loµi c©y trång ë n−íc ta, quan hÖ gi÷a D0 víi N0 ®−îc x¸c ®Þnh cô thÓ nh− sau: Th«ng ®u«i ngùa (NguyÔn ThÞ B¶o L©m, 1996): D 0 = 1,5017 ⋅ e − 0,3837N 0 (1.69) Keo l¸ trµm (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000): D0 = 0,132 + 0,863/N0 (1.70) Keo tai t−îng (NguyÔn V¨n DiÖn, 2001): 58
D 0 = 1,0878 ⋅ e − 0,1151N 0 (1.71) Abdalla (1985) ®· m« t¶ quan hÖ trªn cho loµi Acacia nibotica ë Xu®¨ng b»ng ph−¬ng tr×nh: D 0 = K ⋅ e − C .N 0 (1.72) 0 D Keo tai t−îng 0 0 D D 1.04 Th«ng ®u«i ngùa Keo l¸ trµm 1.4 2 1.02 1.8 1.2 1.6 1 1 1.4 0.98 1.2 0.8 1 0.96 0.6 0.8 0.94 0.6 0.4 0.4 0.92 0.2 0.2 0.9 0 0 0 0 0 1.5 N 1.5 N 1.5 N 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 0.3 0.5 0.7 0.9 1.1 1.3 H×nh 1.20. Quan hÖ D0/N0 cña mét sè loµi c©y trång ë n−íc ta T−¬ng tù nh− ®−êng kÝnh b×nh qu©n, ®«i khi ng−êi ta vÉn dïng quan hÖ gi÷a tr÷ l−îng t−¬ng ®èi (M0) víi mËt ®é t−¬ng ®èi (N0) vµ gi÷a tæng tiÕt diÖn ngang t−¬ng ®èi (G0) víi mËt ®é t−¬ng ®èi ®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn sinh tr−ëng tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang l©m phÇn (M0 vµ G0 lµ tû sè gi÷a tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang cña l©m phÇn thùc tÕ víi tr÷ l−îng vµ tæng tiÕt diÖn ngang cña l©m phÇn trong biÓu s¶n l−îng). Ng−îc l¹i víi D0, M0 vµ G0 ë mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh, cã quan hÖ ®ång biÕn víi N0 vµ chiÒu cao tÇng tréi. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho loµi Keo l¸ trµm (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000) vµ loµi Keo tai t−îng (NguyÔn V¨n DiÖn, 2001) d−íi ®©y lµ vÝ dô minh ho¹: - Keo l¸ trµm: LnM0 = -0,2957 + 0,6941LnN0 (1.73) - Keo tai t−îng: M0 = 0,424 + 0,016H0 + 0,373N0 (1.74) G0 = 0,395 + 0,012H0 + 0,455N0 (1.75) 59
Ngoµi c¸c nh©n tè võa ®Ò cËp ë trªn, kiÓu ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh Ýt nhiÒu còng cã ¶nh h−ëng ®Õn sinh tr−ëng l©m phÇn. KiÓu ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh ¶nh h−ëng nh− thÕ nµo ®Õn sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng l©m phÇn ®· ®−îc mét sè t¸c gi¶ ®Ò cËp, ®Æc biÖt víi ®èi t−îng rõng tù nhiªn (Lª Minh Trung, 1991, B¶o Huy, 1993 vµ Lª S¸u , 1996). Trong ®iÒu chÕ rõng, ph©n bè N/D cña c¸c l©m phÇn tù nhiªn ®−îc m« t¶ b»ng mét sè ph©n bè x¸c suÊt thÝch hîp. Khi thay ®æi gi¸ trÞ cña c¸c tham sè, sinh tr−ëng vµ t¨ng tr−ëng lý thuyÕt cña l©m phÇn còng thay ®æi theo. §©y lµ c¬ së khoa häc ®Ó x¸c ®Þnh biÖn ph¸p t¸c ®éng hîp lý h−íng ph©n bè N/D l©m phÇn tiÖm cËn ®Õn ®−êng cong ph©n bè lý t−ëng, t¹i ®ã l©m phÇn cho n¨ng suÊt cao nhÊt. Ph©n bè N/D ¶nh h−ëng ®Õn ph©n bè tr÷ l−îng ë c¸c cÊp kÝnh. Qua nghiªn cøu cña nhiÒu t¸c gi¶ cho thÊy, ph©n bè tr÷ l−îng t−¬ng øng víi c¸c cÊp kÝnh: dù tr÷, kÕ cËn vµ khai th¸c cña c¸c l©m phÇn tù nhiªn theo tû lÖ 1/3/5 lµ hîp lý. §èi víi rõng tù nhiªn kinh doanh gç lín ë n−íc ta, c¸c cÊp kÝnh nµy th−êng ®−îc quy ®Þnh chung nh− sau: CÊp dù tr÷: < 30cm. CÊp kÕ cËn: 30-50cm. CÊp kÝnh khai th¸c: > 50cm. 1.3. CÊu tróc l©m phÇn. Theo Husch, B. (1982), cÊu tróc lµ sù ph©n bè kÝch th−íc cña loµi vµ c¸ thÓ trªn diÖn tÝch rõng. CÊu tróc l©m phÇn lµ kÕt qu¶ cña ®Æc tÝnh sinh tr−ëng loµi c©y, ®iÒu kiÖn m«i tr−êng vµ biÖn ph¸p t¸c ®éng. Trong Gi¸o tr×nh L©m sinh tËp I (1992), c¸c t¸c gi¶ ®−a ra kh¸i niÖm cã tÝnh chÊt tæng qu¸t h¬n: CÊu tróc rõng lµ sù s¾p xÕp tæ chøc néi bé cña c¸c thµnh phÇn sinh vËt trong hÖ sinh th¸i rõng mµ qua ®ã c¸c loµi cã ®Æc tÝnh sinh th¸i kh¸c nhau cã thÓ chung sèng hµi hoµ vµ ®¹t tíi sù æn ®Þnh t−¬ng ®èi trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña tù nhiªn. CÊu tróc rõng võa lµ kÕt qu¶ võa lµ sù thÓ hiÖn quan hÖ 60
®Êu tranh lµ thÝch øng lÉn nhau gi÷a c¸c sinh vËt rõng víi m«i tr−êng sinh th¸i vµ gi÷a c¸c sinh vËt rõng víi nhau. C¸c nh©n tè trong cÊu tróc rõng rÊt phong phó, bao gåm tõ cÊu tróc tæ thµnh, cÊu tróc tÇng, cÊu tróc tuæi, cÊu tróc mËt ®é, cÊu tróc ®−êng kÝnh, chiÒu cao… V× vËy, víi l©m phÇn thuÇn loµi, ®Òu tuæi, vÒ lÜnh vùc t¨ng tr−ëng vµ s¶n l−îng rõng, chØ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng cÊu tróc c¬ b¶n nhÊt, ®ã lµ cÊu tróc ®−êng kÝnh, cÊu tróc chiÒu cao. 1.3.1. Ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn l©m phÇn, ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh (N/D) th−êng b¾t ®Çu ®−îc x¸c ®Þnh øng víi thêi ®iÓm tr−íc khi tØa th−a lÇn thø nhÊt vµ ®−îc gäi lµ ph©n bè ®−êng kÝnh ban ®Çu. Ph©n bè N/D ban ®Çu th−êng cã d¹ng lÖch tr¸i, ph¹m vi ph©n bè hÑp, ®−êng cong ph©n bè nhän vµ th−êng ®−îc m« t¶ b»ng ph©n bè Weibull (Clutter/Allison (1973); Beiley/Issos (1973) vµ Vanclay, J.K. (1999). Hµm mËt ®é cña ph©n bè Weibull cã d¹ng: β β − 1 − γX f ( X ) = βγ X (1.76) e Trong ®ã, β lµ tham sè ®Æc tr−ng cho ®é lÖch cña ph©n bè, γ lµ tham sè ®Æc tr−ng cho ®é nhän. Gi÷a β vµ γ cã mèi quan hÖ sau: n 1 γ= = (1.77) β β X ∑ fi X i Khi β = 1, ph©n bè cã d¹ng gi¶m: − γX f ( X ) = γe (1.78) NÕu cho X = D, th×: β > 3,6 ph©n bè cã d¹ng lÖch ph¶i. 61
β < 3,6 ph©n bè cã d¹ng lÖch tr¸i. NÕu cho X = Di - Dmin, th×: β > 3 ph©n bè cã d¹ng lÖch ph¶i. β < 3 ph©n bè cã d¹ng lÖch tr¸i. Víi Di lµ trÞ sè gi÷a cì kÝnh thø i. B¾t ®Çu tõ lÇn tØa th−a thø nhÊt, ph©n bè ®−êng kÝnh lu«n lu«n thay ®æi do tØa th−a vµ t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh. Th«ng th−êng c¸c l©m phÇn ®−îc tØa th−a tÇng d−íi, sau khi tØa th−a ®−êng kÝnh nhá nhÊt sÏ t¨ng lªn vµ ®Ønh ®−êng cong cã xu thÕ dÞch vÒ phÝa ph¶i so víi vÞ trÝ ban ®Çu vµ ngµy cµng tiÖm cËn ®Õn ph©n bè ®èi xøng. Nh− ®· biÕt, víi nh÷ng l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi, ë bÊt kú giai ®o¹n nµo, quan hÖ ZD/D cã d¹ng ®−êng th¼ng vµ tham sè b lu«n d−¬ng. V× thÕ, ®−êng kÝnh lín nhÊt lu«n t¨ng nhanh h¬n ®−êng kÝnh nhá nhÊt, dÉn ®Õn ph¹m vi ph©n bè ngµy cµng réng vµ ®−êng cong ph©n bè ngµy cµng bÑt dÇn (h×nh 1.21). H×nh 1.21. BiÕn ®æi theo tuæi cña ph©n bè N/D lý thuyÕt l©m phÇn Fichte (Wenk,G. 1990) 62
MÆc dï l©m phÇn ®−îc tØa th−a tÇng d−íi, nh−ng ®«i khi vÉn ph¶i tØa th−a nh÷ng c©y cã ®−êng kÝnh trung b×nh vµ lín ®Ó ®iÒu chØnh kh«ng gian dinh d−ìng cho c¸c c©y xung quanh mét c¸ch hîp lý. Tõ ®ã lµm cho ®−êng ph©n bè thùc nghiÖm cã nhiÒu ®Ønh. HiÖn t−îng nµy cµng phæ biÕn khi tuæi l©m phÇn cµng cao. Víi nh÷ng l©m phÇn Keo l¸ trµm tr−íc lÇn tØa th−a thø nhÊt (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000), tham sè β gi¶m theo tuæi, mÆc dï ë møc ®é kh«ng lín (tuæi 4-6: β = 2,74; 7-9: β = 2,47; 10-12: β = 2,34). Quan hÖ nµy ®−îc m« t¶ b»ng ph−¬ng tr×nh cô thÓ: β = 3,046 - 0,06578A (1.79) Ngoµi tuæi l©m phÇn ra, mËt ®é còng ¶nh h−ëng kh«ng nhá ®Õn ph©n bè N/D MËt ®é lµ nh©n tè ®éng, lu«n lu«n biÕn ®æi theo thêi gian, cho nªn nÕu sö dông mËt ®é tuyÖt ®èi (sè c©y / ha) th× víi mçi l©m phÇn, nã chØ cã gi¸ trÞ t−¬ng øng víi tõng tuæi x¸c ®Þnh. Víi quan ®iÓm nh− vËy, NguyÔn ThÞ M¹nh Anh (2000) vµ NguyÔn V¨n DiÖn (2001) ®· sö dông chØ tiªu mËt ®é t−¬ng ®èi ®Ó xem xÐt ¶nh h−ëng cña mËt ®é ®Õn cÊu tróc l©m phÇn Keo l¸ trµm vµ Keo tai t−îng. Th«ng th−êng ë giai ®o¹n tuæi non, mËt ®é cµng cao, ph©n bè cµng lÖch tr¸i. NÕu m« t¶ ph©n bè N/D b»ng hµm Weibull, th× gi¸ trÞ cña β sÏ gi¶m khi N0 t¨ng (h×nh 1.22). β 2.9 2.8 2.7 2.6 2.5 2.4 2.3 2.2 0 2N 0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 H×nh 1.22. Quan hÖ gi÷a tham sè β hµm Weibull víi N0 cña c¸c l©m phÇn Keo l¸ trµm tr−íc lÇn tØa th−a thø nhÊt (NguyÔn ThÞ M¹nh Anh, 2000) 63
§Ó m« t¶ ®éng th¸i ph©n bè sè c©y theo ®−êng kÝnh, c¸c t¸c gi¶ th−êng sö dông hai ph−¬ng ph¸p phæ biÕn: a) Dùa vµo t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh cña tõng cì kÝnh ë mçi ®Þnh kú vµ hÖ sè chuyÓn cÊp ®Ó x¸c ®Þnh sè c©y chuyÓn tõ cì kÝnh nµy sang cì kÝnh kh¸c. Gi¶ sö cì kÝnh j t¹i thêi ®iÓm A cã Nj c©y, sau ®Þnh kú n n¨m (n = 2,3,5,…10) cã t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh lµ ZDj, víi K lµ cù ly cì kÝnh (K=2;4cm), hÖ sè chuyÓn cÊp f ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: f = ZDj/K (1.80) HÖ sè chuyÓn cÊp f gåm 2 phÇn: PhÇn nguyªn (f1) vµ phÇn thËp ph©n (f2). PhÇn nguyªn lµ phÇn tr−íc dÊu phÈy, cã thÓ b»ng 0; b»ng 1 hoÆc b»ng 2… Tõ ®ã, sè c©y chuyÓn tõ cì kÝnh j t¹i thêi ®iÓm A lªn cì kÝnh i vµ i+1 t¹i thêi ®iÓm A+n ®−îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: Ni+1 = Nj.f2 (1.81) Ni = Nj - Nj.f2 (1.82) Víi i = j + f1 Vò TiÕn Hinh (1982) sö dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó m« t¶ ®éng th¸i ph©n bè N/D cho c¸c l©m phÇn Fichte ë §øc vµ n¨m 1987, t¸c gi¶ ®Ò xuÊt sö dông vµo viÖc dù ®o¸n ph©n bè N/D lµm c¬ së x¸c ®Þnh t¨ng tr−ëng tr÷ l−îng còng nh− tÝnh to¸n lu©n kú khai th¸c hîp lý cho rõng tù nhiªn ë n−íc ta. ZD ë c«ng thøc (1.80) ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua quan hÖ víi ®−êng kÝnh theo d¹ng ®−êng th¼ng: ZD= a + b.D (1.83) Trong 2 tham sè a vµ b, tham sè b cã quan hÖ chÆt víi tuæi l©m phÇn. Tuæi cµng t¨ng, b cµng gi¶m. Quy luËt nµy ®−îc minh ho¹ b»ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n tõ 30 c©y gi¶i tÝch thuéc l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa Yªn Dòng - Hµ B¾c (Vò TiÕn Hinh, 1991): ZD = 0,0985 + 0,2038D (tuæi 4-7) 64
ZD = -0,0727 + 0,1314D (tuæi 8-10) ZD = -0,0898 + 0,0896D (tuæi 11-13) ZD = -0,1154 + 0,0799D (tuæi 14-16) Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu víi loµi Fichte ë §øc vµ loµi th«ng ®u«i ngùa ë ViÖt Nam, t¸c gi¶ nhËn xÐt: Tham sè b cña ph−¬ng tr×nh (1.83) cã quan hÖ chÆt víi tuæi l©m phÇn (A) vµ ®−îc m« t¶ thÝch hîp theo d¹ng ph−¬ng tr×nh: b = a0 + a1/A (1.84) Víi loµi Th«ng ®u«i ngùa vïng §«ng B¾c, ph−¬ng tr×nh cô thÓ ®−îc x¸c ®Þnh lµ: b = -0,0565 + 1,7056/A (1.85) TrÇn V¨n Con (1991) vµ B¶o Huy (1993) sö dông t¨ng tr−ëng ®−êng kÝnh vµ hÖ sè chuyÓn cÊp f ®Ó dù ®o¸n ph©n bè N/D cho rõng khép vµ rõng B»ng L¨ng −u thÕ ë T©y Nguyªn. b) Dùa vµo ph©n bè lý thuyÕt. Khi ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy ®Ó m« pháng ®éng th¸i N/D cho rõng thuÇn loµi ®Òu tuæi, tr−íc tiªn cÇn chän ph©n bè lý thuyÕt thÝch hîp m« t¶ ph©n bè N/D, sau ®ã x¸c lËp quan hÖ gi÷a tham sè cña ph©n bè trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi tuæi l©m phÇn. ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu t¸c gi¶ sö dông ph©n bè Weibull (1.76) ®Ó m« t¶ ph©n bè N/D cho c¸c l©m phÇn thuÇn loµi ®Òu tuæi, nh−: Vò Nh©m (1988); Vò TiÕn Hinh (1991); Ph¹m Ngäc Giao (1996). TrÇn V¨n Con (1991) sö dông ph©n bè Weibull m« t¶ ph©n bè N/D cho rõng khép ë T©y Nguyªn. Vò TiÕn Hinh (1991) x¸c ®Þnh c¸c tham sè β vµ γ cña ph©n bè Weibull cho mét sè loµi c©y trång ë vïng Trung t©m vµ Vïng §«ng b¾c n−íc ta theo ph−¬ng tr×nh d−íi ®©y: β = 0,484 + 5,0282Z (1.86) 65
2 ⎛ ⎞ 1 γ =⎜ ⎟ (1.87) ⎜ 7,119 + 8,325X + 2,135X 2 ⎟ ⎝ ⎠ Z = r/R; r = ⎯D - Dmin; R = Dmax - Dmin Trong ®ã: X = β4.R2/104 Ph¹m Ngäc Giao (1996) sö dông ph©n bè Weibull m« t¶ ®éng th¸i ph©n bè N/D cho c¸c l©m phÇn Th«ng ®u«i ngùa vµ th«ng nhùa, trong ®ã tham sè β vµ γ ®−îc x¸c ®Þnh theo ph−¬ng tr×nh: β = 0,492 + 5,152Z (1.88) 1 = 0,71194 + 0,83251X + 0,21346 X 2 (1.89) 10 γ §−êng kÝnh⎯D, Dmin vµ Dmax ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua quan hÖ víi H0 vµ N. 1.3.2. §−êng cong chiÒu cao l©m phÇn. Gi÷a chiÒu cao vµ ®−êng kÝnh cña c¸c c©y trong l©m phÇn tån t¹i mèi quan hÖ chÆt chÏ (viÕt t¾t lµ quan hÖ H/D). §−êng cong biÓu diÔn quan hÖ nµy ®−îc gäi lµ ®−êng cong chiÒu cao. Do ®−êng kÝnh cña c¸c c©y trong l©m phÇn lu«n t¨ng theo tuæi, v× thÕ øng víi mçi cì ®−êng kÝnh x¸c ®Þnh tr−íc, ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau, c©y rõng thuéc c¸c cÊp sinh tr−ëng kh¸c nhau. VÝ dô, cïng cì kÝnh 20cm, ë h×nh 1.23 t¹i tuæi 40, c©y rõng thuéc cÊp sinh tr−ëng tèt, ®Õn tuæi 60 thuéc cÊp sinh tr−ëng trung b×nh vµ ®Õn tuæi 80 thuéc cÊp sinh tr−ëng kÐm. CÊp sinh tr−ëng cña c©y rõng ph¶n ¸nh tû lÖ H/D. CÊp sinh tr−ëng cµng kÐm, tû lÖ nµy cµng cao. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ, víi mçi cì kÝnh cho tr−íc, chiÒu cao cña c©y t¨ng dÇn theo tuæi. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn hiÖn t−îng cã tÝnh phæ biÕn cho mçi l©m phÇn lµ, ®−êng cong chiÒu cao lu«n dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn khi tuæi l©m phÇn t¨ng lªn. Ngoµi ra, ®é dèc cña ®−êng cong chiÒu cao còng gi¶m dÇn theo tuæi (Prodan, 1965). H×nh 1.23 minh ho¹ cho 66
nh÷ng quy luËt trªn. H×nh 1.23. BiÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn Kiefer cÊp ®Êt I (BiÓu s¶n l−îng loµi Kiefer, Wenk, G. 1990) Trªn ®©y lµ quy luËt biÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao l©m phÇn cã tÝnh phæ biÕn nhÊt. MÆc dï vËy, trªn thùc tÕ, vÉn cßn c¸ biÖt nh÷ng l©m phÇn, v× lý do nµy hay lý do kh¸c mµ ®é dèc cña ®−êng cong chiÒu cao l¹i t¨ng dÇn theo tuæi (h×nh 1.24). H×nh 1.24. BiÕn ®æi theo tuæi cña ®−êng cong chiÒu cao ë « nghiªn cøu ®Þnh vÞ (Wenk, G. 1990) 67
Qua nghiªn cøu mét sè l−îng lín ®−êng cong chiÒu cao, Prodan (1965) vµ Dittmar (1981) cho thÊy, d¹ng ®−êng cong chiÒu cao ë nh÷ng l©m phÇn cïng loµi c©y, cïng tuæi hay cïng ®−êng kÝnh b×nh qu©n, hÇu nh− kh«ng cã sù sai kh¸c râ nÐt. Nh÷ng l©m phÇn nh− vËy ®−îc x¸c lËp mét ®−êng cong chiÒu cao chung vµ ®−îc gäi lµ ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ. Tõ ®ã, theo ®¬n vÞ loµi c©y vµ cÊp ®Êt cã thÓ x¸c lËp ®−îc hÖ thèng ®−êng cong chiÒu cao. Lµm nh− vËy, viÖc x¸c ®Þnh tr÷ l−îng vµ t¨ng tr−ëng c©y rõng hay l©m phÇn sÏ ®¬n gi¶n h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra th«ng th−êng. Khi lËp biÓu s¶n l−îng cho loµi Kiefer (Wenk, G. 1990), c¸c t¸c gi¶ ®· sö dông ®−êng cong chiÒu cao ®¬n vÞ lËp theo cÊp ®Êt vµ cÊp tuæi, víi gi¶ thiÕt quan hÖ H/D cã d¹ng: H = a0 + a1D + a2D2 (1.90) Alder, D. (1980) ®· lËp quan hÖ gi÷a c¸c tham sè a0, a1, a2 cña ph−¬ng tr×nh (1.90) víi tuæi l©m phÇn: a0 = b0 + b1A + b2A2 (1.91) a1 = b0 + b1A + b2A2 + b3A3 (1.92) a2 = b0 + b1A (1.93) §Ó cã sè liÖu x¸c lËp c¸c ph−¬ng tr×nh trªn, t¸c gi¶ n¾n b»ng tay c¸c ®−êng cong chiÒu cao thùc nghiÖm. Trªn mçi ®−êng cong, x¸c ®Þnh 3 ®iÓm. Qua 3 ®iÓm Êy tÝnh gi¸ trÞ a0, a1, a2 cho mçi ®−êng cong (h×nh 1.25). 68