Giáo trình thực tập vi sinh gây bệnh

Chia sẻ: 986753421 986753421 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

223
lượt xem 63
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo sách 'giáo trình thực tập vi sinh gây bệnh', khoa học tự nhiên, công nghệ sinh học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình thực tập vi sinh gây bệnh

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C M THÀNH PH H CHÍ MINH KHOA CÔNG NGH SINH H C Giáo trình TH C T P VI SINH GÂY B NH Biên so n: Dương Nh t Linh Nguy n Văn Minh Tp.HCM, naêm 2008 (Löu haønh noäi boä) 1
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh M CL C PH N 1 : M T S K THU T C Ơ B N Bài 1: Kh o sát tr c ti p BÀI 2: K thu t kháng sinh đ PH N 2 : M T S K THU T Đ NH DANH VI KHU N BÀI 1: K thu t đ nh nhóm c u khu n BÀI 2: K thu t đ nh danh ph y khu n t BÀI 3: K thu t đ nh danh tr c khu n m xanh BÀI 4: K thu t đ nh danh vi khu n thương hàn Salmonella typhi PH N 3 : K THU T PHÂN TÍCH B NH PH M BÀI 1: Phương pháp l y và g i b nh ph m BÀI 2: Phân tích b nh ph m: các m u m và ch t d ch. PH N 4 : PH N NG HUY T THANH H C BÀI 1: Ph n ng ngưng k t kháng nguyên - kháng th BÀI 2: Ph n ng ngưng k t h ng c u HA (Hemagglutination test) và Ph n ng ngăn tr ngưng k t h ng c u HI (Hemagglutination Inhibition test) 2
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh PH N 1: M T S K THU T CƠ B N 3
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh Bài 1: KH O SÁT TR C TI P I/ CÁC PHƯƠNG PHÁP KH O SÁT TR C TI P. 1. Soi tươi - Qua kính hi n vi thư ng. + Soi tươi không c n n n, là phương pháp soi tươi qua kính hi n vi đóng b t t q uang, v i b nh ph m đ ư c đ t trong m t gi t nư c mu i sinh lý trên m t lame kính, treo hay ép dư i m t lamelle. Phương pháp n y dùng đ xem s di đ ng c a vi khu n. + Soi tươi c n n n, là phương pháp soi tươi qua kính hi n vi đóng b t t q uang v i b nh ph m đ ư c đ t trong m t gi t d ung d c h màu làm n n như dung d ch m c tàu; nigrosin; methylene blue, trên m t lame kính, ép dư i m t lamelle. Phương pháp n y dùng xem nang vi khu n, hay tìm n m men có trong b n h ph m nh ư Cryptococcus neoformans trong d ch não tu . - Qua kính hi n vi n n đen hay đ o phase + Qua kính hi n vi n n đen, m c đích thông thư ng nh t là xem hình d ng và s di đ ng c a vi khu n có trong m t b nh ph m đ t trong m t g i t nư c mu i sinh lý trên m t lame kính ép dư i m t lamelle. Phương pháp này đư c dùng đ tìm xo n k hu n g iang mai, vi khu n leptospira, hay kh o sát s di đ ng vi khu n. + Qua kính hi n vi đ o phase, m c đ ích thông thư ng nh t là xem nang vi khu n n hư là S. pneumoniae, hay tìm n m men có trong b nh ph m như Cryptococcus neoformans trong d ch não 4
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh tu . 2. Nhu m. - Nhu m G ram, là phương pháp nhu m thông thư ng nh t trong các phòng thí nghi m vi sinh. Phương pháp nhu m Gram cho phép xác đ nh đư c hình d ng, cách s p x p, và phân bi t vi khu n là thu c lo i G ram [+] hay Gram [-]. - Nhu m đơn Methylene blue ki m, là phương pháp hay đư c dùng đ nhu m kh o sát có s hi n d i n c a vi khu n Corynebacteria hay không vì phương pháp n y cho phép nhu m vi khu n và các h t bi n s c có trong vi khu n. - Nhu m kháng acid, là phương pháp hay đư c dùng đ nhu m và phát hi n các vi khu n kháng acid như các Mycobacteria. - Phương pháp nhu m huỳnh quang, là phương pháp nhu m vi khu n b ng ph m màu huỳnh uang, và ch áp d n g cho m t s trư ng h p như nhu m huỳnh quang rhodamin ph tđàm tìm vi khu n lao. - Phương pháp nhu m kháng th đ c hi u đánh d u men hay đánh d u huỳnh quang, là các phương pháp phát hi n tr c ti p vi sinh v t mu n tìm có trong b nh ph m nh kháng th đ c hi u kháng nguyên vi sinh v t đư c đánh d u b ng men (phát hi n qua quan sát b ng kính hi n vi thư ng) hay b ng hu ỳnh quang (phát hi n qua quan sát b ng kính hi n vi huỳnh quang) - Các phương pháp nhu m khác, như nhu m nang, flagella, spore…ch đư c dùng trong các trư ng h p đ c bi t. 5
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh II. VAI TRÒ VÀ Ý NGHĨA C A KH O SÁT TR C TI P. 1. Cho k t qu r t s m, g n như chung cu c. Có nh ng k t qu kh o sát tr c ti p giúp bác sĩ lâm sàng và phòng thí nghi m nghĩ ngay đ n tác nhân gây b nh v i s chính xác g n như 99%, ví d : - K t q u kh o sát tr c ti p d ch não tu th y có song c u G ram [- ]; nghĩ ngay đ n tác nhân N. meningitidis, th y song c u Gram [+] hình mũi giáo; nghĩ ngay đ n S. pneumoniae, hay th y tr c khu n Gram [-] nh ; nghĩ ngay đ n H . influenzae… - K t qu soi tươi m ni u đ o t đàn ông th y có song c u Gram [-]; nghĩ ngay đ n tác nhân N. gonorrhoeae… - K t q u soi tươi d ch não tu th y có n m m en có nang; nghĩ ngay đ n tác nhân n m men C. neoformans… - K t qu kh o sát tr c ti p ph t qu t c t cung phát hi n C. trachomatis b ng phương pháp nhu m kháng th huỳnh q uang đ c hi u C. trachomatis dương tính là đ đ k t ku n b nh nhân b nhi m vi khu n này. Các k t qu như trên r t có giá tr giúp cho bác sĩ đi u tr ch n đư c kháng sinh đi u tr ban đ u, và giúp phòng thí nghi m bi t đ ư c h ư ng phân l p ; đ nh danh; và kháng sinh đ trong xét nghi m c y và phân l p ti p theo. 2. Cho k t qu s m và g i ý. R t nhi u k t qu kh o sát tr c ti p, n u bi t t n d ng, bác sĩ lâm sàng s có hư ng đi u tr ban đ u cũng như phòng thí nghi m có hư ng phân l p và đ nh danh. Ví d : - K h o sát tr c ti p nư c ti u, th y có 1 vi khu n/quang trư ng 6
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh x100, có th nghĩ ngay là b nh nhân b nhi m trùng ti u và có th ch n l a kháng sinh đi u tr bư c đ u tùy theo hình nh Gram c a vi khu n hi n di n trong m u. - K h o sát ph t nhu m G ram m u m , hay abcess, hình nh vi khu n th y trong b nh ph m q ua ph t nhu m Gram g i ý đư c tác nhân vi khu n gây b n h, nh đó bác sĩ lâm sàng s c ó hư ng đi u tr ban đ u cũng như phòng thí nghi m có hư ng phân l p và đ nh danh…. 3. Cho k t qu đánh giá m u có tin c y đ nuôi c y và phân l p hay không, và cho k t qu g i ý. - Làm m t p h t G ram m u đ àm, quan sát q uang trư ng x100, có th đ ánh giá m u tin c y hay không đ c ó th ti p t c th c hi n quá trình nuôi c y phân l p - Cũng qua ph t nhu m Gram m u đàm, Mn u m u tin c y, có th ti p t c qua quang trư ng x1.000 đ quan sát hình n h Gram các vi khu n hi n d i n, và k t qu n y s r t có giá tr g i ý cho phòng thí nghi m hư n g phân l p vi khu n gây b nh, và bác sĩ s có th có hư ng dùng kháng sinh nào trong đi u tr ban đ u. 4. Có nh ng trư ng h p m u không c n p h i làm kh o sát tr c ti p. - M u quy t h ng, n u không có yêu c u tìm vi khu n b ch h u thì không c n thi t ph i làm kh o sát tr c ti p vì không có s khác bi t gi a m u không bênh v i m u b nh. - M u p hân, n u không có yêu c u tìm C ampylobacter, V. cholerae thì không c n thi t ph i làm kh o sát tr c ti p. 7
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh III/ CÁC PHƯƠNG PHÁP NHU M. A / NGUYÊN T C CHUNG KHI LÀM TIÊU B N NHU M. 1/ Ph t kính tiêu b n. Lau nh tiêu b n s ch b ng gi y m m, hơ qua đèn c n. Dùng bút chì m ho c bút lông ghi tên m u, và v vòng tròn φ ≈ 15mm, m t dư i lame kính đ đánh d u v t khu n phía trên lame. Đ t nóng đ que c y ( trư c và sau khi thao tác ), m nút bông, hơ nhanh mi ng ng nghi m. Trư ng h p 1: m u nuôi c y trong canh dinh dư ng, đưa đ u que c y vào mi ng ng nghi m ( v n gi g n ng n l a ), nhúng vào dung d ch canh c y, l y 1 vòng que c y. L y que c y ra, hơ nhanh mi ng ng nghi m và nút bông, đ y nút bông l i. Ph t canh khu n trên vòng que c y vào m t trên lam, gi a vòng tròn,dàn đ u ra xung quanh. Trư ng h p 2 : m u nuôi c y trong th ch dinh d ư ng, nh gi t dung d ch NaCl 9‰ lên gi a vòng tròn (m t trên lam . Thao tác gi ng trư ng h p 1, nhưng dùng c nh vòng tròn c a đ u que c y đ t nh lên khu n l c vi khu n, r i đ t vào gi t N aCl 9‰ trên lam, dàn m ng và đ u. 2/ C đ nh m u: M c đích gi t ch t vi khu n và làm cho vi khu n bám ch t vào lame. C đ nh m u b ng cách đ khô t nhiên. Chú ý : Nuc đ nh không t t vi khu n s trôi đi trong quá trình nhu m. 8
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh K hi c đ nh m u, ch hơ nhanh ch không đ t trên ng n l a. Không đư c ch m vào thành khi đưa đ u que c y vào và ra kh i ng nghi m vi khu n. Hình 1: Sơ đ th t p h t kính. B/ CÁC PHƯƠNG PHÁP NHU M. 1/ Phương pháp nhu m g ram ( Christian Gram ): Dùng phân bi t vi khu n gram dương và gram âm. Ø Nguyên t c: 9
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh Nhu m Gram, là phương pháp nhu m thông thư ng nh t trong các phòng thí n ghi m vi sinh. Phương pháp nhu m G ram cho phép xác đ nh đư c hình d ng, cách s p x p v à phân bi t v i khu n là thu c lo i G ram[+] hay Gram[-]. Do s khác bi t v c u trúc vách t bào nên trong quá trình nhu m G ram, vi khu n Gram [+] s gi đư c ph c h p tím Gentian-iode không b t y m àu b i alcool, trong khi vi khu n Gram [-] không gi đ ư c ph c h p m àu này, do v y k t qu sau khi nhu m là vi khu n Gram [+] v n gi đư c màu tím c a gentian, còn vi khu n G ram [-] ăn màu h ng c a p h m màu safranin hay fuchsin. Ø Thao tác: - Đ t tiêu b n đã ph t kính và c đ nh m u lên thanh th y tinh ch U, trên thau nh a. - Đ t mi ng gi y l c lên vòng ph t kính. - Nh dd Crystal violet th m ư t h t gi y l c. Đ t 1 – 2 phút ( n u vi khu n l y t canh l ng đ 2 phút, l y t th ch dinh dư ng đ 1 phút ). R a nư c, th m khô. - T y c n 96o t 1 5 – 30 giây ( t canh l ng t y 15 giây, t th ch dinh dư ng t y 30 giây ). R a nư c, th m khô. T y c n b n g cách đ nghiêng tiêu b n, cho c n ch y t t m ép trên phi n kính. Quan sát mép dư i cho đ n khi gi t c n v a m t màu tím. - Đ t mi ng gi y l c lên v t khu n, nh d ung d ch Fuschin ki m loãng (ho c Safranin O), đ 1 phút. R a nư c, th m khô. - Quan sát b ng v t kính d u, đ phóng đ i 1.000 l n. Vi khu n Gr+ b t màu tím Crystal violet, vi khu n G r– b t màu h ng Fuschin ( Safranin O). 10
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh C hú ý: - Trư c m i l n nh thu c nhu m lên tiêu b n, ph i đ t mi ng gi y l c ph lên v t bôi. - Sau m i l n nhu m đ u ph i r a nư c và th m khô tiêu b n. Hình 2: Sơ đ th t nhu m Gram. Ø Đ c k t qu : - Quan sát ph t nhu m Gram qua kính hi n vi, dư i v t kính d u, chúng ta s th y vi khu n G ram[+] ăn màu tím, còn vi khu n Gram[-] ăn màu h ng. - K hi tr l i m t k t q u nhu m G ram, ph i tr l i các chi ti t sau: + Hình dáng vi khu n. + Cách s p x p các vi khu n. + Cách ăn màu c a vi khu n, t c là vi khu n Gram [+] hay Gram [-]. 11
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh 2/ Phương pháp nhu m Ziehl – Neelsen (kháng acid): Dùng phân bi t vi khu n Lao v i các vi khu n khác: Ø Nguyên t c: Do t bào vi khu n kháng acid có l p v sáp bao b c nên khi đã nhu m đư c ph c h p màu carbolfuchsin, ph c h p này s không b t y màu b i dung d ch t y màu m nh (acid, alcool acid). Tuy nhiên đ ph c h p màu này có th th m xuyên qua l p v sáp c a vi khu n, có hai cách: (1) Đun nóng ph t nhu m v i dung d ch màu carbolfuchin, nh đó mà carbolfuchsin th m qua l p v sáp c a vi khu n đ nhu m màu vi khu n; đây là phương pháp nhu m nóng Ziehl Neelsen. (2) Phương p háp th hai là phương pháp nhu m l nh còn g i là phương pháp Kinyoun, trong phương pháp này ngư i ta dùng dung d ch carbolfuchsin đ m đ c, nh v y khi ph dung d ch màu đ m đ c này lên ph t nhu m v i th i gian lâu, carbolfuchsin v n có th th m qua l p v sáp đ nhu m màu vi khu n. Ø Thao tác: - Đ t tiêu b n đã ph t kính và c đ nh m u lên thanh th y tinh ch U, đ t trên thau nh a. - Đ t mi ng gi y l c lên vòng ph t kính. - N h dung d ch Fuschin đ m đ c th m ư t h t gi y l c, hơ nóng liên t c t 5 – 7 phút. - Trong khi hơ ph i nh b sung thu c nhu m liên t c đ gi y l c luôn th m ư t. - R a nư c, th m khô. - T y c n – acid đ n khi không còn màu h ng c a Fuschin đ m đ c ( kho ng 30 giây ). 12
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh - R a nư c, th m khô. - Q uan sát b ng v t kính d u, đ phóng đ i 1.000 l n. - V i khu n lao b t màu h ng Fuschin, vi khu n khác b t màu xanh methylen. C hú ý: Trư c m i l n nh thu c nhu m lên tiêu b n, ph i đ t mi ng gi y l c ph lên v t bôi. Sau m i l n nhu m đ u ph i r a nư c và th m khô. Trong khi hơ nóng: dung d ch nhu m không đư c sôi, thu c nhu m ph i luôn th m ư t gi y, không đư c khô. Không đư c nh m lãn gi a c n – acid ( nhu m Ziehl Neelsen ) và c n 96o ( dùng nhu m Gram ). Ø Đ c k t qu : - Quan sát ph t nhu m kháng acid qua kính hi n vi, dư i v t kính d u, tr c k hu n kháng acid ăn màu đ cánh sen, c òn vi - khu n thư ng cũng như các n n khác như t bào bi u mô hay b ch c u ăn màu xanh methylene blue. - Khi tr l i m t k t qu nhu m kháng acid, không đư c k t lu n là dương tính M. tuberculosis mà ch tr l i có hi n di n tr c khu n kháng acid. - Riêng đ i v i m u đ àm, c n q uan sát 3 dòng, m i dòng quan sát kho ng 100 quang trư ng (QT) d u, ghi nh n k t qu theo b n g dư i đây đ tr l i trên phi u tr l i k t qu : Cách ghi k t qu quan sát ph t nhu m kháng acid m t m u đàm: S tr c khu n kháng acid /s quang trư ng Cách ghi 13
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh k t qu 1-2/300 QT (3 dòng) +/- 1-9/100 QT (1 dòng) 1+, s trung bình/100 QT 1-9/10 QT 2+, s trung bình/10 QT 1-9/1 QT 3+, s trung bình/1QT >9/1 QT 4+, >9/QT 3/ Nhu m methylene blue ki m Ø N guyên t c. M ethylene blue khi đ ư c làm ki m hoá thì s nhu m đư c c ác h t b i n s c c a các tr c khu n Corynebacteria, đ c bi t là tr c khu n b ch h u . Do v y nhu m m ethylene blue ki m ngoài m c đích dùng đ nhu m đ ơn, nhu m n n sau khi nhu m kháng acid, còn có m c đích chính là nhu m các ph t phát hi n Corynebacterium b nh ph m q u t h u h n g đ diphtheriae. Ø B thu c nhu m methylene blue ki m Đ nhu m methylene blue ki m, c n có chai thu c nhu m methylene blue ki m c h a trong chai s m m àu, n p v n ch t, gi trong t i nhi t đ phòng. Ø Phương pháp th c hi n. - Trư c h t làm m t p h t m ng b n h Ph m hay vi khu n trên lame kính, đ khô t nhiên, r i sau đó g n trên lame b ng cách hơ nhanh qua ng n l a đèn c n hay đèn bunsen 3 l n. Lưu ý là ch hơ nh trên ng n l a đ lame ch m lên v a ph i ch không làm lame b quá nóng vì như v y s làm bi n th hình 14
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh d ng vi khu n. - Đ t lame trên giá nhu m, cho vài gi t thu c nhu m methylene blue ki m ph trùm lên ph t vi khu n, đ yên trong 1 phút. Sau đó c m lame lên và r a s ch màu th a dính trên lame dư i m t vòi nư c máy ch y r t nh . - Th m khô lame b ng cách ép lame gi a 2 t gi y th m. Đ khô lame hoàn toàn trong không khí. Sau đó nh m t gi t d u soi kính lên ph t nhu m và quan sát qua kính hi n vi, trư c h t v t kính x10 đ tìm vùng ph t b nh ph m, sau đó xoay sang v t kính ×100 (v t kính d u) đ q uan sát hình thái và cách ăn màu c a vi khu n. Ø Đ c k t qu . T bào vi khu n b t màu xanh bi n nh t, các h t bi n s c b t màu tím đen. 15
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh BÀI 2: K THU T KHÁNG SINH Đ - Kháng sinh đ là phương pháp tìm đ nh y c m c a vi khu n v i các lo i kháng sinh. - Th nghi m kháng sinh đ đư c ch đ nh th c hi n trên b t c vi khu n nào gây ra ti n trình nhi m trùng nh m đ m b o đư c kháng sinh tr li u m t khi không th đoán trư c đư c m t cách chính xác đ nh y c m c a vi khu n đ i v i kháng sinh n u ch d a vào đ nh danh vi khu n. - Th nghi m kháng sinh đ thư ng đư c th c hi n khi tác nhân vi khu n đ ư c coi là thu c các loài có kh năng đ kháng đư c các kháng sinh thông d ng. - Có m t s vi khu n ngư i ta có th đoán trư c đư c đ nh y c m v i kháng sinh và có th dùng đư c kháng sinh đi u tr theo kinh nghi m. Không c n thi t làm kháng sinh đ khi nhi m trùng đó gây ra do vi khu n đã đư c bi t là luôn luôn nh y c m v i kháng sinh đi u tr . - Kháng sinh đ r t quan tr ng trong vi c nghiên c u d ch t h c kháng thu c và trong nghiên c u các kháng sinh m i. - Có nhi u phương pháp th kháng sinh đ , ph m vi bài này ta kh o sát 2 phương pháp: • Phương pháp khu ch tán kháng sinh đ trên th ch Kirby Bauer. • Phương pháp pha lo ãng kháng sinh liên ti p (Phương pháp MIC tìm n ng đ c ch t i thi u). 16
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh I. PHƯƠNG PHÁP KIRBY BAUER. 1. Nguyên t c. K háng sinh đư c t m vào đĩa gi y theo n ng đ cho t ng lo i. Kháng sinh s khu ch tán chung quanh m t th ch môi trư ng nuôi c y. Đư ng kínhvòng vô khu n 2. Chu n b v t li u. 2.1 Đĩa kháng sinh. - Ch n l a các kháng sinh thích h p nh t đ th nghi m và phúc trình k t qu là quy t đ nh c a phòng thí nghi m vi sinh lâm sang đ có th tham v n v i các bác sĩ, khoa dư c, các b ph n dư c chính và y ban ki m soát nhi m trùng c a b nh vi n. - Có r t nhi u lo i kháng sinh. Tuy nhiên không th th nghi m kháng sinh đ h t cho t t c các lo i mà c n p h i có s l a ch n. - Các tiêu chu n l a ch n kháng sinh th nghi m đ ư c hư ng d n chi ti t b i y ban Qu c gia v tiêu chu n c a các phòng thí nghi m t i M . Các tiêu chu n chính: + Ch n kháng sinh đ i d i n cho nhóm có cùng ph ho t đ ng. + Tùy thu c vào lo i vi khu n th nghi m. + Tùy thu c vào v trí nhi m khu n. + Tùy theo chi n lư c và chính sách s d ng kháng sinh t ng vùng, t ng đ a phương. - Đĩa kháng sinh là nh ng đ ĩa gi y có đư ng kính 6mm, đư c t m dung d ch kháng sinh v i n ng đ tiêu chu n. - Các đĩa kháng sinh đư c đóng gói đ m b o đi u ki n không hút m. Các đĩa kháng sinh nên đư c lưu tr như sau: 17
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh 8 0C hay th p hơn hay + Các l ch a đĩa kháng sinh đư c gi -140C hay th p hơn cho đ n khi dùng. gi đông + Nên l y các l ch a đĩa kháng sinh còn đóng kín ra kh i t l nh trong kho ng 1- 2h đ nhi t đ trong l b ng v i nhi t đ phòng thí nghi m trư c khi m n p . Thao tác này nh m tránh các gi t nư c đ ng l i trên đĩa do khí m ti p xúc v i nhi t đ l nh c a đĩa. + Khi không s d ng, d ng c phân ph i đ a có ch a đĩa kháng sinh ph i luôn luôn đư c gi trong t l nh. + Ch s d ng các đĩa còn h n dùng, lo i b các đ ĩa kháng sinh quá h n. 2.2 Môi trư ng cơ b n th c hi n kháng sinh đ Th ch Mueller Hinton là môi trư ng t t nh t đ th nghi m kháng sinh đ thư ng qui (đ i v i vi khu n d m c)vì các lý do sau: + Cho k t qu có tính l p l i cao khi th nghi m kháng sinh đ v i các lo t môi trư ng. + Ít ch t c ch đ i v i sulfonamide, trimethprim và tetracycline. + Thích h p tăng trư ng cho h u h t các vi khu n d m c. + M t s lư ng l n các d li u và kinh nghi m là có t kháng sinh đ th c hi n trên môi trư ng này. Đ i v i các vi khu n khó m c thì tiêu chu n môi trư ng ph i đư c bi n đ i cho phù h p, b sung các ch t đ i v i m i lo i vi khu n. VD: 18
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh - Đ i v i các loài Haemophilus ph i ch n môi trư ng th nghi m là HTM (Haemophilus Test Medium). - Đ i v i vi c phát hi n ch ng Staphylococci kháng Methycilline thì môi trư ng c n thêm 2% NaCl, ch nh pH môi trư ng t 7.2 -7.4. - Đ i v i vi c p hát hi n ch ng Pseudomonas aeruginosa đ i v i các kháng sinh trong nhóm Aminoglycosides c n them Ca++ và Mg++. Pha th ch MHA và nh ng đi u c n lưu ý: + Đư c p ha t môi trư ng khô có s n trên thương m i, theo ch d n c a nhà s n xu t. + Đ ư c đ ngu i t 45 – 500C trong máy cách th y (b đi u nhi t) ngay sau khi h p ư t. + Đ môi trư ng v a pha và đ ngu i vào các h p P etri ph i th t p h ng đáy và Petri này đư c đ t trên m t th t ph ng đ th ch có b dày đ ng nh t kho ng 4mm + N ên đ ngu i môi trư ng nhi t đ p hòng thí nghi m, n u chưa s d ng trong ngày nên gi trong t l nh t 2 – 80C và đư c b c trong bao plastic đ h n ch s m t nư c. Các h p th ch ch nên đư c dùng trong vòng 1 tu n k t ngày pha. + M t m u đ i di n cho các h p th ch đã pha nên đư c ki m tra ngo i nhi m b ng cách mang 35- 350C/ 24h. + N u trư c khi dùng, trên m t th ch quá m thì nên đ h p m 350C hay trong bu ng khí lưu cho đ n khi th ch t khô m t (kho ng 10- 30 phút) 19
Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Th c t p vi sinh gây b nh - Trư ng Đ i h c M Tp. HCM Dương Nh t Linh + K hi tr i vi khu n, m t th ch nên m nhưng không có nư c đ ng trên m t và trên n p đ y. 2.3 Dung d ch chu n đ đ c 0 .5 McFarland - Đ chu n m c hóa đ đ c c a vi khu n th nghi m p h i đ t 108 t b ào/ml, nên dùng huy n d ch BaSO4 tương đương đ đ c 0.5McFarland hay m t huy n d ch tương đương th y b ng m t thư ng (huy n d ch latex). - Pha đ đ c chu n d a trên nguyên t c ph n ng gi a : BaSO4↓ + HCl H2SO4 + BaCl - Có 2 cách pha: CÁCH 1: Ch n 10 ng nghi m cùng ch t li u pha dung d ch chu n như sau: BaCl 1% S lư ng vi Th t H 2SO41% khu n x 106 1 9,9 0,1 300 2 9,8 0,2 600 3 9,7 0,3 900 4 9,6 0,4 1200 5 9,5 0,5 1500 6 9,4 0,6 1800 7 9,3 0,7 2100 8 9,2 0,8 2400 9 9,1 0,9 2700 10 9,0 1 3000 20