Giáo trình Tiện nâng cao - Nghề: Cắt gọt kim loại

Chia sẻ: Cuahuynhde Cuahuynhde | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:72

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Tiện nâng cao là mô đun tổng hợp các kiến thức và kỹ năng của nghề tiện, đòi hỏi người học phải được đào tạo xong trình độ lành nghề cấp 2, thực hiện các phương pháp gia công cơ bản trên máy tiện rất thành thạo. Vì vậy mô đun này sẽ trang bị cho học sinh phần kiến thức và kỹ năng chủ yếu là các phương pháp nâng cao năng suất lao động khi gia công trên máy tiện, có áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật tiên tiến, trong phạm vi thiết bị hiện có.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Tiện nâng cao - Nghề: Cắt gọt kim loại

bé lao ®éng - th−¬ng binh vµ x héi tæng côc d¹y nghÒ Chñ biªn: Hoµng Thanh TÞnh Biªn so¹n: ng« thÞ kÕt Gi¸o tr×nh tiÖn n©ng cao NghÒ: c¾t gät kim lo¹i Tr×nh ®é: cao Dù ¸n gi¸o dôc kü thuËt vµ d¹y nghÒ (VTEP) Hµ néi – 2008
Tuyªn bè b¶n quyÒn : Tµi liÖu nµy thuéc lo¹i s¸ch gi¸o tr×nh, cho nªn c¸c nguån th«ng tin cã thÓ ®−îc phÐp dïng nguyªn b¶n hoÆc trÝch dïng cho c¸c môc ®Ých vÒ ®µo t¹o vµ tham kh¶o. Mäi môc ®Ých kh¸c cã ý ®å lÖch l¹c hoÆc sö dông víi môc ®Ých kinh doanh thiÕu lµnh m¹nh sÏ bÞ nghiªm cÊm. Tæng côc D¹y nghÒ sÏ lµm mäi c¸ch ®Ó b¶o vÖ b¶n quyÒn cña m×nh. Tæng côc D¹y nghÒ c¸m ¬n vµ hoan nghªnh c¸c th«ng tin gióp cho viÖc tu söa vµ hoµn thiÖn tèt h¬n tµi liÖu nµy. §Þa chØ liªn hÖ: Tæng côc D¹y nghÒ 37B - NguyÔn BØnh Khiªm - Hµ Néi 03 − 12 114 - 2008/CXB/03 - 12/L§XH M· sè: 22 − 01 2
Lêi nãi ®Çu Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn n©ng cao ®−îc x©y dùng vµ biªn so¹n trªn c¬ së ch−¬ng tr×nh khung ®µo t¹o nghÒ C¾t gät kim lo¹i ®· ®−îc Gi¸m ®èc Dù ¸n Gi¸o dôc kü thuËt vµ D¹y nghÒ quèc gia phª duyÖt dùa vµo n¨ng lùc thùc hiÖn cña ng−êi kü thuËt viªn tr×nh ®é lµnh nghÒ. Trªn c¬ së ph©n tÝch nghÒ vµ ph©n tÝch c«ng viÖc (theo ph−¬ng ph¸p DACUM) cña c¸c c¸n bé, kü thuËt viªn cã nhiÒu kinh nghiÖm, ®ang trùc tiÕp s¶n xuÊt cïng víi c¸c chuyªn gia ®· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng héi th¶o, lÊy ý kiÕn v.v..., ®ång thêi c¨n cø vµo tiªu chuÈn kiÕn thøc, kü n¨ng cña nghÒ ®Ó biªn so¹n. Ban gi¸o tr×nh m«®un TiÖn n©ng cao do tËp thÓ c¸n bé, gi¶ng viªn, kü s− cña Tr−êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp HuÕ vµ c¸c kü thuËt viªn giµu kinh nghiÖm biªn so¹n. Ngoµi ra cã sù ®ãng gãp tÝch cùc cña c¸c gi¶ng viªn Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi vµ c¸n bé kü thuËt thuéc C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä. Ban biªn so¹n xin ch©n thµnh c¶m ¬n Tr−êng §¹i häc B¸ch khoa Hµ Néi, C«ng ty C¬ khÝ Phó Xu©n, C«ng ty ¤t« Thèng NhÊt, C«ng ty s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng Long Thä, Ban Qu¶n lý Dù ¸n GDKT&DN vµ c¸c chuyªn gia cña Dù ¸n ®· céng t¸c, t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì trong viÖc biªn so¹n gi¸o tr×nh. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, ban biªn so¹n ®· nhËn ®−îc nhiÒu ý kiÕn ®ãng gãp th¼ng th¾n, khoa häc vµ tr¸ch nhiÖm cña nhiÒu chuyªn gia, c«ng nh©n bËc cao trong lÜnh vùc nghÒ C¾t gät kim lo¹i. Song do ®iÒu kiÖn vÒ thêi gian, mÆt kh¸c ®©y lµ lÇn ®Çu tiªn biªn so¹n gi¸o tr×nh dùa trªn n¨ng lùc thùc hiÖn, nªn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. RÊt mong nhËn ®−îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó gi¸o tr×nh m«®un TiÖn n©ng cao ®−îc hoµn thiÖn h¬n, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña thùc tÕ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ trong t−¬ng lai. Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn n©ng cao ®−îc biªn so¹n theo c¸c nguyªn t¾c: TÝnh ®Þnh h−íng thÞ tr−êng lao ®éng; TÝnh hÖ thèng vµ khoa häc; TÝnh æn ®Þnh vµ linh ho¹t; H−íng tíi liªn th«ng, chuÈn ®µo t¹o nghÒ khu vùc vµ thÕ giíi; TÝnh hiÖn ®¹i vµ s¸t thùc víi s¶n xuÊt. Gi¸o tr×nh m«®un TiÖn n©ng cao nghÒ C¾t gät kim lo¹i cÊp tr×nh ®é Cao ®· ®−îc Héi ®ång thÈm ®Þnh Quèc gia nghiÖm thu vµ nhÊt trÝ ®−a vµo sö dông vµ ®−îc dïng lµm gi¸o tr×nh cho häc viªn trong c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n hoÆc cho c«ng nh©n kü thuËt, c¸c nhµ qu¶n lý vµ ng−êi sö dông nh©n lùc tham kh¶o. §©y lµ tµi liÖu thö nghiÖm sÏ ®−îc hoµn chØnh ®Ó trë thµnh gi¸o tr×nh chÝnh thøc trong hÖ thèng d¹y nghÒ. HiÖu tr−ëng Bïi Quang ChuyÖn 3
4
Giíi thiÖu vÒ m« ®un VÞ trÝ, ý nghÜa, vai trß m« ®un: TiÖn n©ng cao lµ m« ®un tæng hîp c¸c kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña nghÒ tiÖn, ®ßi hái ng−êi häc ph¶i ®−îc ®µo t¹o xong tr×nh ®é lµnh nghÒ cÊp 2, thùc hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p gia c«ng c¬ b¶n trªn m¸y tiÖn rÊt thµnh th¹o. V× vËy m« ®un nµy sÏ trang bÞ cho häc sinh phÇn kiÕn thøc vµ kü n¨ng chñ yÕu lµ c¸c ph−¬ng ph¸p n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng khi gia c«ng trªn m¸y tiÖn, cã ¸p dông c¸c thµnh tùu khoa häc kü thuËt tiªn tiÕn, trong ph¹m vi thiÕt bÞ hiÖn cã Môc tiªu cña m« ®un: - M« ®un nµy nh»m rÌn luyÖn cho häc sinh cã c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ren m« ®un, ph−¬ng ph¸p rµ bæ ®«i, bæ t−, g¸ l¾p phøc t¹p. - Cã c¸c kü n¨ng tiÖn ren m« ®un, g¸ l¾p vµ tiÖn c¸c chi tiÕt cã h×nh d¸ng kh«ng c©n xøng, cång kÒnh, tiÖn ®ång thêi b»ng nhiÒu dao ®¹t yªu cÇu kü thuËt, n¨ng suÊt vµ an toµn. Môc tiªu thùc hiÖn cña m« ®un: Häc xong m« ®un nµy häc sinh cã kh¶ n¨ng: - Thùc hiÖn ®−îc c¸c biÖn ph¸p an toµn khi sö dông dông cô, ®å g¸ ®Æc biÖt. - G¸, rµ ®−îc chÝnh x¸c c¸c chi tiÕt khã, kh«ng ®èi xøng, cång kÒnh, mÆt bao kh«ng liªn tôc ( tay g¹t, th©n gèi ®ì, ô ®éng ...) - Tù t¹o ®ù¬c dao th«ng th−êng cho tiÖn qua nghiªn cøu cã h−íng dÉn. - §Þnh ®−îc quy tr×nh c«ng nghÖ hîp lý. Chän chÕ ®é c¾t thÝch hîp cho tõng tr−êng hîp vÒ tiÖn. H−íng dÉn bËc d−íi theo c«ng viÖc. - HiÖu chØnh vµ ®iÒu chØnh thiÕt bÞ, dao, ph«i ®¹t yªu cÇu; söa ®−îc c¸c khuyÕt tËt trong qu¸ tr×nh gia c«ng. - TÝnh to¸n b¸nh r¨ng thay thÕ vµ ®iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn ®−îc ren m« ®un kh«ng cã trong b¶ng h−íng dÉn cña m¸y. - Sö dông hîp lý dung dÞch tr¬n nguéi. - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao ®é bãng bÒ mÆt gia c«ng. 5
- TiÖn ren m« ®un, tiÖn c¸c chi tiÕt g¸ trªn ke g¸, g¸ trªn bµn xe dao, tiÖn nhiÒu dao ®¹t yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn. Néi dung chÝnh cña m« ®un: - H×nh d¸ng vµ kÝch th−íc cña ren m« ®un. - TiÖn ren m« ®un. - Ph−¬ng ph¸p rµ bæ ®«i, rµ bæ t− - TiÖn chi tiÕt cã h×nh d¸ng kh«ng ®èi xøng. - TiÖn chi tiÕt g¸ trªn bµn xe dao. - Nh÷ng ph−¬ng ph¸p gia c«ng c¬ b¶n trªn m¸y tiÖn b»ng nhiÒu dao cïng lµm viÖc mét lóc. G¸ l¾p, ®iÒu chØnh vµ tiÖn b»ng nhiÒu dao. 6
TN THCS 7
Ghi chó: TiÖn n©ng cao lµ m« ®un c¬ b¶n vµ b¾t buéc. Mäi häc viªn ph¶i häc vµ ®¹t kÕt qu¶ chÊp nhËn ®−îc ®èi víi c¸c bµi kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ thi kÕt thóc nh− ®· ®Æt ra trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o. Nh÷ng häc viªn qua kiÓm tra vµ thi mµ kh«ng ®¹t ph¶i thu xÕp cho häc l¹i nh÷ng phÇn ch−a ®¹t ngay vµ ph¶i ®¹t ®iÓm chuÈn míi ®−îc phÐp häc tiÕp c¸c m« ®un/ m«n häc tiÕp theo. 8
C¸c h×nh thøc häc tËp chÝnh trong m« ®un 1. Häc trªn líp: H×nh d¸ng vµ kÝch th−íc cña ren m« ®un - Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren m« ®un - Ph−¬ng ph¸p rµ bæ ®«i, rµ bæ t− - Ph−¬ng ph¸p tiÖn chi tiÕt cã h×nh d¸ng kh«ng ®èi xøng - Ph−¬ng ph¸p tiÖn chi tiÕt g¸ trªn bµn xe dao - Nh÷ng ph−¬ng ph¸p gia c«ng c¬ b¶n trªn m¸y tiÖn b»ng nhiÒu dao cïng lµm viÖc mét lóc vµ g¸ l¾p, ®iÒu chØnh vµ tiÖn b»ng nhiÒu dao - Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p an toµn khi sö dông dông cô, ®å g¸ ®Æc biÖt vµ ph−¬ng ph¸p g¸, rµ chÝnh x¸c c¸c chi tiÕt khã, kh«ng ®èi xøng, cång kÒnh, mÆt bao kh«ng liªn tôc ( tay g¹t, th©n gèi ®ì, ô ®éng ...) - Ph−¬ng ph¸p hiÖu chØnh vµ ®iÒu chØnh thiÕt bÞ, dao, ph«i ®¹t yªu cÇu; söa ®−îc c¸c khuyÕt tËt trong qu¸ tr×nh gia c«ng - TÝnh to¸n b¸nh r¨ng thay thÕ vµ ®iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn ®−îc ren m« ®un kh«ng cã trong b¶ng h−íng dÉn cña m¸y - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p n©ng cao ®é bãng bÒ mÆt gia c«ng - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc 2. Th¶o luËn nhãm: - LËp tr×nh tù c¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn chi tiÕt theo b¶n vÏ chi tiÕt - Chän chÕ ®é c¾t thÝch hîp cho tõng tr−êng hîp vÒ tiÖn 3. Xem tr×nh diÔn mÉu vÒ c¸c thao t¸c thùc hiÖn trªn m¸y tiÖn 4. Thùc hµnh tiÖn chi tiÕt theo yªu cÇu cña b¶n vÏ chi tiÕt - TiÖn ren m« ®un - TiÖn c¸c chi tiÕt g¸ trªn ke g¸ - TiÖn chi tiÕt g¸ trªn bµn xe dao - TiÖn b»ng nhiÒu dao 9
Yªu cÇu vÒ ®¸nh gi¸ hoµn thµnh m« ®un 1. KiÕn thøc: - ViÖc x¸c ®Þnh c¸c yÕu tè vµ tÝnh to¸n c¸c kÝch th−íc ren m« ®un, ph¹m vi øng dông cña ph−¬ng ph¸p rµ bæ ®«i, rµ bæ t−, c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi tiÖn ren m« ®un, khi tiÖn c¸c chi tiÕt cã h×nh d¸ng kh«ng ®èi xøng, ph−¬ng ph¸p sö dông ®ång thêi nhiÒu dao, c¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng bÒ mÆt gia c«ng - Qua bµi viÕt vµ tr¾c nghiÖm tù luËn ®¹t yªu cÇu 2. Kü n¨ng: - NhËn d¹ng, lùa chän, mµi söa vµ g¸ l¾p dao tiÖn ren - TÝnh to¸n vµ thay l¾p b¸nh r¨ng thay thÕ - ChuÈn bÞ vµ l¾p r¸p ®å g¸, g¸, rµ vµ kÑp chÆt ph«i cã h×nh d¸ng kh«ng ®èi xøng - G¸ l¾p vµ ®iÒu chØnh, chÝnh x¸c nhiÒu dao tham gia c¾t gät cïng mét lóc - Thao t¸c tiÖn ren, lµm c¸c phÇn viÖc tiÖn vµ sö dông c¸c lo¹i dông cô ®o cña nghÒ thµnh th¹o - §−îc ®¸nh gi¸ b»ng quan s¸t kÌm b¶ng kiÓm ®¹t yªu cÇu 3. Th¸i ®é : Tinh thÇn tr¸ch nhiÖm, quan t©m ®Õn m«i tr−êng 10
Bµi 1 TiÖn ren m« ®un M§ cg2 08 01 Môc tiªu thùc hiÖn: - Tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè vÒ h×nh d¸ng, kÝch th−íc cña ren m« ®un vµ c¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc khi tiÖn ren m« ®un - Mµi söa, g¸ l¾p dao, ph«i vµ tiÖn ren m« ®un ®¶m b¶o ®óng yªu cÇu kü thuËt, thêi gian vµ an toµn Néi dung chÝnh: - C¸c th«ng sè h×nh häc vµ c«ng dông cña ren m« ®un - C¸c yªu cÇu kü thuËt cña ren m« ®un - Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren m« ®un - C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¾c phôc - C¸c b−íc tiÕn hµnh tiÖn ren A. Häc trªn líp: 1. C¸c th«ng sè h×nh häc vµ c«ng dông cña ren m« ®un 1.1.C«ng dông - Ren m« ®un lµ lo¹i ren vÝt v« t©n dïng ®Ó truyÒn chuyÓn ®éng gi÷a c¸c chi tiÕt, bé phËn m¸y. §Æc ®iÓm cña ren vÝt v« tËn lµ ¨n khíp víi b¸nh vÝt v« tËn mµ kh«ng giíi h¹n bëi sè vßng quay - Dïng trong c¸c c¬ cÊu biÕn chuyÓn ®éng quay thµnh chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn nh− trong hép ®iÒu khiÓn bµn dao m¸y tiÖn vµ mét sè c¬ cÊu kh¸c trong m¸y phay, m¸y khoan.. 1.2. C¸c th«ng sè h×nh häc cña ren m« ®un Ren m« ®un cã biªn d¹ng lµ h×nh thang c©n, gãc ë ®Ønh b»ng 400, hay 290. Nh−ng ®−îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay lµ lo¹i cã gãc 400 (h×nh 08.1.1) - Lo¹i cã gãc α = 400 gåm cã c¸c kÝch th−íc sau: + BÒ réng ®Ønh ren F = 0,843. m 11
+ BÒ réng ch©n ren F1 = 0,7. m + ChiÒu cao ren h = 2,157. m + B−íc ren P = π. m (ren mét ®Çu mèi) Pn = π. m. n (ren nhiÒu ®Çu mèi). P + BÒ dµy trung b×nh cña ren: B = 2 Trong ®ã: P b−íc ren; Pn: b−íc xo¾n cña ren; π = 3,14 n: sè ®Çu mèi ren; m: M« ®un cña ren phô thuéc vµo m« ®un cña b¸nh vÝt + §−êng kÝnh ®Ønh ren: d + §−êng kÝnh ch©n ren: d1 = d – p p F B¸nh vÝt h2 α h h1 d F1 VÝt d4 H×nh 08.1.1. C¸c yếu tè cña ren m« ®un - Lo¹i ren m« ®un cã gãc α = 290 gåm cã c¸c kÝch th−íc: + BÒ réng ®Ønh ren F = 1,054. m + BÒ réng ch©n ren F1 = 0,972. m + ChiÒu cao ren h = 2,157. m + B−íc ren P = π. m (ren mét ®Çu mèi) Pn = π. m. n (ren nhiÒu ®Çu mèi) 12
Lo¹i ren nµy Ýt dïng 2. C¸c yªu cÇu kü thuËt cña ren m« ®un - Ren ®óng kÝch th−íc ®−êng kÝnh vµ b−íc ren - §óng biªn d¹ng ren, gãc ®Ønh ren - L¾p ghÐp truyÒn ®éng ªm - §é nh¾n bãng ®¹t yªu cÇu 3. Ph−¬ng ph¸p tiÖn ren m«®un 3.1.Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n vÒ ren m« ®un - §Ó c¾t ren chÝnh x¸c trªn m¸y tiÖn, tr−íc hÕt cÇn thùc hiÖn c¸c tÝnh to¸n trªn c¬ së c¸c th«ng sè c¬ b¶n cña ren, ®Ó ren cã kÝch th−íc phï hîp. ViÖc tÝnh to¸n nµy ph¶i theo yªu cÇu cô thÓ cña ren cÇn gia c«ng - Sau khi tÝnh to¸n ®−îc c¸c kÝch th−íc cña ren, tuú theo tõng lo¹i m¸y tiÖn mµ ta ®iÒu chØnh c¸c tay g¹t vÒ vÞ trÝ theo b¶ng chØ dÉn trªn m¸y t−¬ng tù nh− tiÖn c¸c lo¹i ren kh¸c. §èi víi nh÷ng b−íc ren kh«ng cã trong b¶ng th× ph¶i tÝnh l¾p l¹i bé b¸nh r¨ng thay thÕ. Ph−¬ng ph¸p tÝnh nh− sau: 3.1.1.TÝnh kÝch th−íc cña ren m« ®un VÝ dô 1: TiÖn ren m« ®un cã gãc ë ®Ønh α = 400, m« ®un m = 2,5, ®−êng kÝnh ®Ønh ren 32 mm, ren cã 1 ®Çu mèi. H·y tÝnh b−íc ren pn, chiÒu cao ren h, ®−êng kÝnh ch©n ren d1, bÒ réng ®Ønh ren F, bÒ réng ch©n ren F1? Gi¶i: B−íc ren p = π.m = 3,14 . 2,5 = 7,85mm BÒ réng ®Ønh ren F = 0,843. m = 2.1mm BÒ réng ch©n ren F1 = 0,7. m = 1,75mm ChiÒu cao ren h = 2,157. m = 5,39mm §−êng kÝnh ch©n ren d1 = d - p = 32 - 7,85 = 24,15mm VÝ dô 2: TiÖn ren m« ®un cã gãc ë ®Ønh α = 400, m« ®un m = 1,5, ®−êng kÝnh ®Ønh ren lµ 28 mm, ren cã 2 ®Çu mèi. H·y tÝnh b−íc ren pn, chiÒu cao ren h, ®−êng kÝnh ch©n ren d1, bÒ réng ®Ønh ren F, bÒ réng ch©n ren F1? Gi¶i: B−íc ren pn = π.m.n = 3,14 . 1,5. 2 = 9,42mm 13
pn 9,42 B−íc ren p = = = 4,71mm n 2 BÒ réng ®Ønh ren F = 0,843. 1,5 = 1,26mm BÒ réng ch©n ren F1 = 0,7. 1,5 = 1,05mm ChiÒu cao ren h = 2,157. 1,5 = 3,23mm §−êng kÝnh ch©n ren d1 = d - p = 28 - 7,85 = 24,15mm 3.1.2. TÝnh vµ l¾p b¸nh r¨ng thay thÕ ®Ó tiÖn c¸c b−íc ren kh«ng cã trong b¶ng h−íng dÉn cña m¸y V× b−íc ren p vµ b−íc xo¾n pn phô thuéc vµo h»ng sè π nªn khi tÝnh to¸n ph¶i ®æi π ra c¸c ph©n sè t−¬ng ®−¬ng ®Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh chän b¸nh r¨ng thay 22 thÕ, nh−ng ta th−êng chän ph©n sè t−¬ng ®−¬ng: 3,1415 ≈ 7 VÝ dô 1: CÇn tiÖn ren m« ®un cã m = 2,5mm trªn m¸y cã b−íc vÝt me pm = 6mm, ren cã 2 ®Çu mèi. TÝnh b¸nh r¨ng thay thÕ ®Ó l¾p? 22 Gi¶i: - TÝnh b−íc xo¾n cña ren pn = π.m.n = x 2,5 x 2 (mm) 7 pn - ¸p dông c«ng thøc tÝnh b¸nh r¨ng thay thÕ i tt = thay vµo ta cã: pm 22 x 2,5 x 2 22 x5 11x5 55 50 i tt = = = = x 7 x6 7 x6 7 x3 35 30 ZC1 ZC 2 55 50 Ta ph¶i l¾p 2 cÆp b¸nh r¨ng thay thÕ x = x ZT 1 ZT 2 35 30 55 50 5x 22 - Thö l¹i sau khi tÝnh: pn = 6x x = VËy bµi to¸n tÝnh ®óng, v× b−íc 35 30 7 xo¾n sau khi tÝnh b»ng b−íc xo¾n ®· cho. NÕu kh¸c nhau th× ph¶i tÝnh chän l¹i c¸c cÆp b¸nh r¨ng cho phï hîp - KiÓm tra ®iÒu kiÖn ¨n khíp: 55 + 35 > 50 + 15 50 + 30 > 35 + 15 Nh− vËy ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn ¨n khíp - L¾p b¸nh r¨ng thay thÕ:theo s¬ ®å sau: (h×nh 08.1.2) 14
ZC1 = 55 ZC2 = 50 ZT1= 35 ZT2 = 30 H×nh 08.1.2 VÝ dô 2: CÇn tiÖn ren m« ®un cã m = 1,75mm trªn m¸y cã b−íc vÝt me pm = 25,4 , ren cã 3 ®Çu mèi. TÝnh b¸nh r¨ng thay thÕ ®Ó l¾p? 4 22 Gi¶i: - TÝnh b−íc xo¾n cña ren pn = π.m.n = x 1,75 x 3 (mm) 7 pn - ¸p dông c«ng thøc tÝnh b¸nh r¨ng thay thÕ i tt = thay vµo ta cã: pm 22 / 7 x1,75 x3 22 x1,75 x3 x 4 i tt = = ë ®©y sÏ x¶y ra 2 tr−êng hîp: 25,4 / 4 7 x 25,4 Tr−êng hîp 1: m¸y cã Z127 r¨ng th× ta cã pn 22 x1,75 x3 x 4 11x 2 x3,5 x 2 x3 11x35 x12 11x7 x5 x12 110 60 = = = = = x pm 7 x 25,4 7 x 25,4 7 x 254 7 x 254 20 127 ZC1 ZC 2 110 60 Ta ph¶i l¾p 2 cÆp b¸nh r¨ng thay thÕ x = x zT 1 ZT 2 20 127 25,4 110 60 22 - Thö l¹i sau khi tÝnh: pn = x x = x 1,75 x 3mm 4 20 127 7 VËy bµi to¸n tÝnh ®óng, v× b−íc xo¾n sau khi tÝnh b»ng b−íc xo¾n ®· cho. NÕu kh¸c nhau th× ph¶i tÝnh chän l¹i cho phï hîp - KiÓm tra ®iÒu kiÖn ¨n khíp: 110 + 20 > 60 + 15 60 + 127 > 20 + 15 Nh− vËy ®¶m b¶o ®ñ ®iÒu kiÖn ¨n khíp, - L¾p b¸nh r¨ng thay thÕ:theo s¬ ®å sau: (h×nh 08.1.3a) 15
a/ b/ Z110 Z55 Z60 Z60 Z20 Z127 Z25 H×nh 08.1.3 Tr−êng hîp 2: m¸y kh«ng cã Z127 r¨ng th× ta thÊy pn 22 x1,75 x3 x 4 22 x1,75 x12 = = pm 7 x 25,4 7 x 25,4 §Ó tiÖn cho viÖc tÝnh to¸n ta ®æi trÞ sè 25,4 thµnh ph©n sè t−¬ng ®−¬ng: 330 11x30 25,4 ≈ = . Thay vµo ta cã: 13 13 pn 22 x1,75 x12 22 x1,75 x12 x13 13 65 = = = = pm 11x30 7 x11x10 x3 5 25 7x 13 ZC 65 Ta ph¶i l¾p 1 cÆp b¸nh r¨ng thay thÕ = ZT 25 25,4 65 22 22 - Thö l¹i sau khi tÝnh: pn = x = x 5,25 = x 1,75 x 3mm 4 25 7 7 VËy bµi to¸n tÝnh ®óng, v× b−íc xo¾n sau khi tÝnh b»ng b−íc xo¾n ®· cho 16
V× chØ l¾p 1 cÆp b¸nh r¨ng nªn ta ph¶i l¾p thªm b¸nh r¨ng trung gian ZTG vµo cÇu b¸nh r¨ng ®Ó nèi truyÒn ®éng tõ ZC tíi ZT. Sè r¨ng cña b¸nh r¨ng trung gian lµ: ZC + TT 65 + 55 ZTG = = = 60 r¨ng 2 2 - L¾p b¸nh r¨ng thay thÕ:theo s¬ ®å h×nh 08.1.3b 3.2. Dao tiÖn ren m« ®un - Dao tiÖn ren m« ®un còng nh− c¸c lo¹i dao tiÖn ren kh¸c, ®−îc sö dông dao thÐp giã hoÆc dao tiÖn ren hîp kim cøng H×nh 08.1.4. CÊu t¹o dao tiÖn ren m« ®un - Biªn d¹ng l−ìi c¾t cña dao ph¶i phï hîp víi biªn d¹ng cña ren, ®èi víi ren m« ®un gãc biªn d¹ng ε = 400, biªn d¹ng lµ h×nh thang c©n - Trong qu¸ tr×nh c¾t do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh− ®é cøng v÷ng cña hÖ thèng c«ng nghÖ, rung ®éng, chÊt l−îng l−ìi c¾t cña dao.. v.v mµ biªn d¹ng ren cã sai sè, nªn gãc biªn d¹ng ren ®−îc mµi nhá h¬n 10’ – 20’ ®èi víi dao thÐp giã vµ 20’ – 30’ ®èi víi dao hîp kim cøng - Khi tiÖn th« mµi gãc tho¸t γ = 50 - 100, khi tiÖn tinh mµi gãc γ = 0 - Gãc s¸t phô ë 2 bªn α1 = α2 = 30 - 50, gãc s¸t chÝnh α = 120 - 150 - Khi c¾t ren b−íc lín, ®Ó mÆt s¸t cña dao kh«ng cä vµo s−ên ren ta ph¶i mµi gãc s¸t theo c¸ch sau: + Mµi gãc s¸t phô cña l−ìi c¾t bªn (theo h−íng tiÕn cña dao) lín h¬n gãc n©ng cña ren. NÕu tiÖn ren ph¶i th× gãc s¸t phô ë phÝa bªn tr¸i αtr¸i = µ + α1. NÕu ren tr¸i αPh¶i = µ + α2 (µ lµ gãc n©ng cña ren) nh− h×nh 08.1.5a 17
Mµi theo ph−¬ng ph¸p nµy th× gãc tho¸t ë l−ìi c¾t ph¶i ©m (γ2 < 0) khi tiÖn ren ph¶i, nh− vËy lùc c¾t lín do khã tho¸t phoi, sinh ra rung ®éng nªn ®é tr¬n l¸ng thÊp. §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, däc theo l−ìi c¾t trªn mÆt tho¸t cña dao mµi thµnh r·nh hÑp, (nÕu tiÖn ren ph¶i th× mµi r·nh ë l−ìi c¾t ph¶i, ren tr¸i th× mµi ë l−ìi c¾t tr¸i) ®Ó ®¶m b¶o cho phoi tho¸t ra dÔ dµng nh− h×nh 08.1.5b H×nh 08.1.5. S¬ ®å mµi vµ g¸ dao ren kh«ng quay th©n dao a) Dao kh«ng mµi r·nh trªn mÆt tho¸t; b) Dao cã mµi r¸nh trªn mÆt tho¸t + Dao ®−îc mµi hai gãc s¸t b»ng nhau α1 = α2, gãc tho¸t γ = 0 nhy− h×nh 08.1.6a. Tr−êng hîp nµy khi g¸, dao ®−îc xoay nghiªng ®i mét gãc µ. V× vËy cÇn ph¶i sö dông c¸n dao cã ®Çu quay vµ v¹ch chia ®é nh− h×nh 08.1.6b a) b) H×nh 08.1.6. C¸n g¸ dao cã ®Çu quay 1. Dao; 2. VÝt h·m; 3. §Çu quay; 4. C¸n dao; 5. VÝt h·m 18
- Dao ®−îc g¸ theo d−ìng sao cho l−ìi c¾t chÝnh cña dao cao ngang t©m vµ song song víi ®−êng t©m Duìng mµi vµ chi tiÕt, ®−êng ph©n gi¸c cña gãc g¸ dao mòi dao vu«ng gãc víi ®−êng t©m 40° ph«i nh− h×nh 08.1.7 3.3. §iÒu chØnh m¸y ®Ó tiÖn ren m« ®un H×nh 08.17 b»ng dao - Còng nh− c¸c lo¹i ren kh¸c, viÖc ®iÒu chØnh m¸y trªn c¸c m¸y tiÖn ren tiªu chuÈn víi b−íc bÊt kú b»ng c¸ch ®iÒu chØnh c¸c tay g¹t theo b¶ng trÞ sè b−íc tiÕn g¾n ë trªn m¸y. §èi víi nh÷ng b−íc ren kh«ng cã trong b¶ng th× ph¶i tÝnh to¸n vµ l¾p l¹i bé b¸nh r¨ng thay thÕ nh− phÇn 1.3.1 ®· häc ë trªn - Tuú thuéc vµo kÝch th−íc cña ren mµ chän s¬ ®å c¾t kh¸c nhau. Ren cã b−íc nhá h¬n 4 mm c¾t b»ng mét dao, biªn d¹ng ®Çu dao phï hîp víi biªn d¹ng cña ren. - Trªn h×nh 8.1.8a dïng mét dao ®Ó tiÖn ren vµ lÊy chiÒu s©u c¾t b»ng bµn tr−ît ngang cho tiÕn dao ngang, h×nh 8.1.8b tiÕn dao xiªn so víi ®−êng ph©n gi¸c cña ε gãc mòi dao mét gãc . TiÖn ren m« ®un cã gãc biªn d¹ng cña ren 400 th× ta quay 2 ε bµn tr−ît trªn cïng chiÒu kim ®ång hå 700 ( = 200) 2 a) b) 20° H×nh 08.1.8. Ph−¬ng ph¸p tiÕn dao khi tiÖn ren m« ®un b»ng 1 dao a) TiÕn dao theo chiÒu ngang; b) TiÕn dao theo s−ên ren xiªn gãc 200 19
- Ren b−íc lín hoÆc ren cÇn gia c«ng chÝnh x¸c cã thÓ c¾t b»ng nhiÒu dao. Phæ biÕn nhÊt lµ s¬ ®å c¾t ren b»ng hai dao nh− h×nh 8.1.9a vµ ba dao nh− h×nh 8.1.9b - C¾t ren b»ng 2 dao (h×nh 8.1.9a): lóc ®Çu ren ®−îc c¾t s¬ bé b»ng dao ren vu«ng sè 1 cã chiÒu s©u ren vµ bÒ réng ch©n ren gÇn ®óng, sau ®ã c¾t tinh b»ng dao ren m« ®un sè 2 tiÖn l¸ng vÒ hai phÝa s−ên ren a) 1 2 2 b) 2 3 1 H×nh 08.1.9. C¾t ren m« ®un b−íc lín a) C¾t ren b»ng 2 dao; b) C¾t ren b»ng 3 dao - C¾t ren b»ng 3 dao (h×nh 8.1.9b): lÇn ®Çu c¾t s¬ bé b»ng dao c¾t l−ìi réng sè 1 víi chiÒu s©u b»ng 0,25 chiÒu s©u ren, sau ®ã c¾t b»ng dao c¾t l−ìi hÑp sè 2 ®Õn hÕt chiÒu s©u ren. Cuèi cïng c¾t tinh b»ng dao ren m« ®un sè 3 4. C¸c d¹ng sai háng, nguyªn nh©n vµ c¸ch kh¸c phôc D¹ng sai Nguyªn nh©n C¸ch kh¾c phôc háng - §iÒu chØnh vÞ trÝ c¸c tay - §iÒu chØnh l¹i vÞ trÝ tay g¹t cña 1. B−íc ren sai g¹t hép b−íc tiÕn sai m¸y - TÝnh vµ l¾p bé b¸nh r¨ng - TÝnh to¸n vµ thay l¹i b¸nh thay thÕ sai r¨ng thay thÕ - Trôc vÝt me mßn nhiÒu - Söa ch÷a, b¶o d−ìng l¹i trôc vÝt me 20