Giáo trình Trang bị điện 2 (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (2021)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:40

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Trang bị điện 2 (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng) được biên soạn với mục tiêu nhằm giúp sinh viên phân tích được các sơ đồ mạch điều khiển dùng rơle công tắc tơ dùng trong khống chế động cơ 3 pha; Phân tích được nguyên lý của sơ đồ làm cơ sở cho việc phát hiện hư hỏng và chọn phương án cải tiến mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Trang bị điện 2 (Nghề: Điện công nghiệp - Cao đẳng) - Trường Cao đẳng nghề Hà Nam (2021)

SỞ LAO ĐỘNG THƯƠNG BINH & XÃ HỘI TỈNH HÀ NAM TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ HÀ NAM GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN: TRANG BỊ ĐIỆN 2 NGÀNH/NGHỀ: ĐIỆN CÔNG NGHIỆP TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG Ban hành kèm theo Quyết định số: 835/QĐ - CĐN ngày 31 tháng 12 năm 2021 của Trường Cao Đẳng Nghề Hà Nam Hà Nam, năm 2021
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 1
LỜI GIỚI THIỆU Để giúp cho học sinh sinh viên nắm được các kiến thức cơ bản vê trang bị điện cho các máy công nghiệp. Tác giả đã biên soạn giáo trình môn học thực hành trang bị điện để làm tài liệu giảng dậy cho sinh viên cao đẳng, và đại học, các ngành công nghệ kỹ thuật điện, kỹ thuật điện điện tử, công nghệ tự động. Giáo trình gồm hai phần chính: * Phần thực hành, lắp đặt và sửa chữa, vận hành các mạch điều khiển động cơ không đồng bộ xoay chiều 3 pha. * Phần này gồm các bài tập cơ bản vẽ được sơ đồ nguyên lý, sơ đồ lắp ráp, phân tích mạch, lắp đặt và vận hành các mạch điều khiển động cơ. - Trang bị cho sinh viên các kiến thức kỹ năng lắp đặt, đấu nối mạch điện trong tủ điện. vận hành và sửa chữa được các mạch điện. - Trang bị cho sinh viên những kiến thức các máy gia công kim loại thường sử dụng trong các dây chuyền sản xuất. Sinh viên có thể lắp dựng được các mô hình điều khiển của máy, vận hành và sửa chữa các máy khi hư hỏng. Trong quá trình biên soạn tập bài giảng này nhóm tác giả đã tham khảo các tài liệu liên quan, cập nhật những thông tin mới nhất trong lĩnh vực điều khiển bằng các thiết bị tự động. Mặc dù biên soạn đã cố gắng nhưng chắc chắn không thể tránh được những thiếu sót, chúng tối rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc để tập bài giảng được hoàn thiện hơn. Lời cảm ơn của các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đã tham gia. Hà nam, ngày tháng năm 2021 Tham gia biên soạn Chủ biên: Nguyễn Thị Tuyến 2
MỤC LỤC Trang LỜI GIỚI THIỆU BÀI 1: MẠCH MỞ MÁY TRỰC TIẾP ................................................................ 1 1. Mạch khởi động từ đơn .................................................................................. 1 1.1 Sơ đồ nguyên lý (hình 1).................................................................................. 1 1.2. Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 2) ................................................................. 2 1.3. Trình tự đấu nối mạch điện ............................................................................. 3 1.4 Một số hư hỏng thường gặp,nguyên nhân và biện pháp khắc phục ............. 3 2. Mạch khởi động từ kép nút bấm đơn ............................................................. 4 2.1 Sơ đồ nguyên lý mạch điện (hình 3) ............................................................... 4 2.2 Sơ đồ đấu nối mạch điện:(hình 4) ................................................................... 5 2.3. Trình tự đấu nối mạch điện ............................................................................. 5 2.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ........... 6 3. Mạch khởi động từ kép nút bấm kép ............................................................. 7 3.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 5) ............................................................... 7 3.2 Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 6) .................................................................. 7 3.3. Trình tự đấu nối mạch điện ............................................................................. 8 3.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ........... 8 4. Mạch 2 cấp tốc độ kiểu Y – YY ..................................................................... 9 4.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 7) ............................................................... 9 4.2. Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 8) ............................................................... 10 4.3. Trình tự đấu nối mạch điện ........................................................................... 10 4.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ..........11 BÀI 2: MẠCH MỞ MÁY GIÁN TIẾP. .............................................................. 15 1. Mạch loại cuộn kháng ở chế độ tự động ...................................................... 16 1.1. Sơ đồ nguyên lý làm việc của mạch(hình 11) ............................................. 16 1.2. Sơ đồ đi dây mạch điện(hình 12) ................................................................. 17 1.3.Trình tự đấu nối mạch điện ............................................................................ 17 1.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và cách khắc phục .................. 18 2. Mạch khởi động Y/∆ ở chế độ bằng tay ....................................................... 18 2.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 13) ........................................................... 18 2.2.Sơ đồ đi dây mạch điện .................................................................................. 19 2.3.Các bước đấu nối và vận hành mạch điện .................................................... 20 2.4 Những sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục. ......... 20 3. Mạch khởi động Y/∆ ở chế độ tự động ........................................................ 21 3.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 15) ........................................................... 21 3.2. Sơ đồ đi dây mạch điện(hình 16) ................................................................. 22 3.3. Các bước đấu nối mạch điện ........................................................................ 22 3.4. Những sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ......... 23 BÀI 3: MẠCH HÃM DỪNG ĐỘNG CƠ .......................................................... 25 Mã bài: MĐ23- 03 ............................................................................................... 25 1.2. Sơ đồ đi dây mạch điện(hình 18) ................................................................. 27 1.3. Trình tự đấu nối mạch điện ........................................................................... 27 3
1.4. Những sai hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ......... 28 2. Mạch hãm ngược .......................................................................................... 29 2.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 19) ........................................................... 29 2.2. Sơ đồ đi dây mạch điện(hình 20) ................................................................. 30 2.3. Trình tự đấu nối mạch điện ........................................................................... 30 2.4. Những sai hỏng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục ............................. 31 BÀI 4: MẠCH BẢO VỆ ..................................................................................... 32 1. Mạch bảo vệ mất pha, quá áp, thấp áp, quá dòng. ....................................... 32 4
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN Tên mô đun: Trang bị điện 2 Mã mô đun: MĐ 22 Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun: - Vị trí: Mô đun này cần phải học sau khi đã học xong các môn học/mô-đun Máy điện, Cung cấp điện, Trang bị điện 1. - Tính chất: là mô đun chuyên môn thuộc mô đun đào tạo bắt buộc. Mục tiêu mô đun: - Kiến thức: + Phân tích được các sơ đồ mạch điều khiển dùng rơle công tắc tơ dùng trong khống chế động cơ 3 pha. + Phân tích được nguyên lý của sơ đồ làm cơ sở cho việc phát hiện hư hỏng và chọn phương án cải tiến mới. - Kỹ năng: + Lắp đặt, sửa chữa được các mạch mở máy, dừng máy cho động cơ 3 pha. + Vận hành được mạch theo nguyên tắc, theo qui trình đã định. Từ đó sẽ vạch ra kế hoạch bảo trì hợp lý, đảm bảo an toàn. - Năng lực tự chủ và trách nhiệm: + Hoàn thành công việc về vẽ và phân tích được các sơ đồ mạch điện, vấn đề phức tạp cho việc phát hiện hư hỏng và chọn phương án cải tiến mới trong điều kiện làm việc thay đổi. + Chịu trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ lắp đặt, sửa chữa, vận hành được các mạch điện. + Hoàn thành công việc có tính thường xuyên và không thường xuyên. Nội dung của mô đun: 5
BÀI 1: MẠCH MỞ MÁY TRỰC TIẾP Mã bài: MĐ 22- 01 Giới thiệu: Nội dung của bài giúp người học hiểu được phương pháp khởi động trực tiếp động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc, có kỹ năng đấu nối, vận hành cũng như sửa chữa được một số hư hỏng của mạch khởi động trực tiếp. Mục tiêu: - Đọc, vẽ và phân tích các sơ đồ mạch điều khiển dùng rơle, công tắc tơ dùng trong khống chế động cơ 3 pha theo yêu cầu. - Vận dụng các nguyên tắc tự động khống chế phù hợp, linh hoạt, đảm bảo an toàn cho từng loại động cơ và qui trình của máy sản xuất. - Lắp đặt, sửa chữa được một số mạch điều khiển đơn giản trên bảng thực hành đảm bảo an toàn tiết kiệm và vệ sinh công nghiệp. - Phát huy tính tích cực, chủ động và tư duy sáng tạo. Nội dung chính 1. Mạch khởi động từ đơn 1.1 Sơ đồ nguyên lý (hình 1) Các thiết bị trong mạch điện: - CD: cầu dao - Contacto: K - Rơle nhiêt: RN - Nút bấm mở máy: M - Nút bấm dừng máy: D - Động cơ xoay chiều không đồng bộ 3 pha rôto lồng sóc: M 1
Hình 1: Sơ đồ nguyên lý mạch khởi động từ đơn 1.2. Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 2) Hình 2: Sơ đồ đấu nối mạch điện khởi động từ đơn 2
1.3. Trình tự đấu nối mạch điện Ghi TT Tên các bước Công việc phải làm Kết quả đạt được chú Lựa chọn kiểm Cấp nguồn thử tác động Hút không kêu, đo các 1 tra thiết bị các công tắc tơ, khởi động tiếp điểm liền mạch từ, rơ le các loại Gá lắp bố trí Lắp thiết bị trên bo đúng Thiết bị chắc chắn 2 thiết bị vị trí bằng vít Lắp mạch Gia công đầu cốt, bắt Đi dây theo máng 3 điều khiển vào thiết bị nhựa tránh chồng chéo Thử mạch điều Cấp nguồn điều khiển và Mạch tác động theo 4 khiển tắc động đóng , mở máy đúng yêu cầu điều bằng các nút điều khiển khiển Lắp mạch Gia công đầu cốt lắp dây Dây động lực phải động lực động lực. Đấu dây vào đúng chủng loại đi 5 động cơ dây theo máng nhựa tránh chồng chéo Vận hành động Kiểm tra đủ nguồn điện Động cơ quay, chạy 6 cơ 3 pha, đóng nguồn và êm theo đúng yêu cầu khởi động máy điều khiển 1.4 Một số hư hỏng thường gặp,nguyên nhân và biện pháp khắc phục TT Kết Hiện tượng Nguyên nhân Kiểm tra, sửa chữa quả Khi đóng cấp Chưa có nguồn Kiểm tra lại dây cấp nguồn nguồn mạch điều tới cuộn hút cho mạch điều khiển 1 khiển không làm công tắctơ K việc Khi tác động mở Mất duy trì Kiểm tra tiếp điểm duy trì 2 máy, động cơ của công tắc tơ, hoặc dây nối quay, bỏ ra thì mất tới nó Công tắctơ làm Thiếu một pha Kiểm tra tiếp điểm của động việc nhưng động nguồn cấp cho lực của công tắctơ, hoặc dây 3 cơ M quay chậm động cơ dẫn đấu tới động cơ 3
2. Mạch khởi động từ kép nút bấm đơn 2.1 Sơ đồ nguyên lý mạch điện (hình 3) Hình 3: Sơ đồ nguyên lý mạch điện khởi động từ kép nút bấm đơn Các thiết bị trong mạch điện: RN: Rơle nhiệt T: Côngtắctơ điều khiển động cơ quay thuận N: Côngtắctơ điều khiển động cơ quay ngược CD: cầu dao dùng để đóng - cắt nguồn điện mach động lực D, MT, MN : Nút bấm dừng, điều khiển động cơ quay thuận, ngược ĐKB: Động cơ xoay chiều không đồng bộ ba pha rôto lồng sóc 4
2.2 Sơ đồ đấu nối mạch điện:(hình 4) Hình 4: Sơ đồ đấu nối mạch điện khởi động từ kép nút bấm đơn 2.3. Trình tự đấu nối mạch điện Tên các Ghi TT Công việc phải làm Kết quả đạt được bước chú Lựa chọn Cấp nguồn thử tác Hút không kêu, đo các kiểm tra thiết động các công tắc tiếp điểm liền mạch 1 bị tơ, khởi động từ, rơ le các loại Gá lắp bố trí Lắp thiết bị trên bo Thiết bị chắc chắn 2 thiết bị đúng vị trí bằng vít Lắp mạch Gia công đầu cốt, Đi dây theo máng 3 điều khiển bắt vào thiết bị nhựa tránh chồng chéo Thử mạch Cấp nguồn điều Mạch tác động theo điều khiển khiển và tắc động đúng yêu cầu điều 4 đóng, mở máy bằng khiển các nút điều khiển 5
Lắp mạch Gia công đầu cốt Dây động lực phải động lực lắp dây động lực. đúng chủng loại đi dây 5 Đấu dây vào động theo máng nhựa tránh cơ chồng chéo Vận hành Kiểm tra đủ nguồn Động cơ quay, chạy động cơ điện 3 pha, đóng êm theo đúng yêu cầu 6 nguồn và khởi động điều khiển máy 2.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục Kiểm tra, sửa TT Hiện tượng Nguyên nhân Kết quả chữa Khi đóng cấp Chưa có nguồn tới Kiểm tra lại dây nguồn mạch điều 1 cuộn hút công cấp nguồn cho khiển không làm tắctơ K mạch điều khiển việc Kiểm tra tiếp Khi tác động mở điểm duy trì của máy MT(hoặcMN), 2 Mất duy trì công tắc tơ T ( 3- động cơ quay, bỏ 5 ),N( 3-9 ), hoặc ra thì mất dây nối tới nó Đảo lại dây Không đảo được Chưa đảo pha nguồn động lực 3 chiều quay động nguồn động lực vào cơ vào côngtắctơ N Công tắctơ N Kiểm tra tiếp điểm của động Côngtắctơ làm Thiếu một pha lực của 4 việc nhưng động nguồn cấp cho côngtắctơ, hoặc cơ M quay chậm động cơ dây dẫn đấu tới động cơ 6
3. Mạch khởi động từ kép nút bấm kép 3.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 5) Hình 5: Sơ đồ nguyên lý mạch điện khởi động từ kép nút bấm kép Các thiết bị trong mạch điện: RN: Rơle nhiệt KT: Côngtắctơ điều khiển động cơ quay thuận KN: Côngtắctơ điều khiển động cơ quay ngược CD : Cầu dao 3 pha, đóng-cắt nguồn điện mach động lực. 1 pha mạch điều khiển D,MT,MN : Nút bấm dừng, điều khiển động cơ quay thuận, ngược KĐB: Động cơ xoay chiều không đồng bộ ba pha rôto lồng sóc 3.2 Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 6) 7
Hình 6: Sơ đồ đấu nối mạch điện khởi động từ kép nút bấm kép 3.3. Trình tự đấu nối mạch điện Tên các Ghi TT Công việc phải làm Kết quả đạt được bước chú Lựa chọn Cấp nguồn thử tác động Hút không kêu, đo các 1 kiểm tra thiết các công tắc tơ, khởi tiếp điểm liền mạch bị động từ, rơ le các loại Gá lắp bố trí Lắp thiết bị trên bo Thiết bị chắc chắn 2 thiết bị đúng vị trí bằng vít Lắp mạch Gia công đầu cốt, bắt Đi dây theo máng 3 điều khiển vào nhựa tránh chồng thiết bị chéo Thử mạch Cấp nguồn điều khiển Mạch tác động theo điều khiển và tắc động đóng , mở đúng yêu cầu điều 4 máy bằng các nút điều khiển khiển Lắp mạch Gia công đầu cốt lắp Dây động lực phải động lực dây động lực. Đấu dây đúng chủng loại đi 5 vào động cơ dây theo máng nhựa tránh chồng chéo Vận hành Kiểm tra đủ nguồn điện Động cơ quay, chạy 6 động cơ 3 pha, đóng nguồn và êm theo đúng yêu cầu khởi động máy điều khiển 3.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục Kiểm tra, sửa Kết TT Hiện tượng Nguyên nhân chữa quả Khi đóng cấp nguồn Chưa có nguồn tới Kiểm tra lại dây 1 mạch điều khiển cuộn hút công tắctơ cấp nguồn cho không làm việc K mạch điều khiển Khi tác động mở Kiểm tra tiếp máy MT ( hoặc MN), điểm duy trì của động cơ quay, bỏ ra Mất duy trì công tắc tơ T( 3- 2 thì mất 5 ), N( 3-9 ), hoặc dây nối tới nó 8
Không đảo được Chưa đảo pha Đảo lại dây chiều quay động nguồn động lực vào nguồn động lực 3 cơ Công tắctơ N vào Công tắctơ N Công tắctơ làm việc Thiếu một pha Kiểm tra tiếp nhưng động cơ M nguồn cấp cho động điểm của động quay chậm cơ lực của công 4 tắctơ, hoặc dây dẫn đấu tới động cơ 4. Mạch 2 cấp tốc độ kiểu Y – YY 4.1. Sơ đồ nguyên lý mạch điện(hình 7) Hình 7: Sơ đồ nguyên lý mạch điện 2 cấp tốc độ kiểu Y – YY Các thiết bị trong mạch điện: RN: Rơle nhiệt Y: Công tắctơ điều khiển động cơ chạy tốc dộ chậm YY Công tắctơ điều khiển động cơ chạy tốc độ nhanh CD: cầu dao dùng để đóng - cắt nguồn điện mach động lực D, MY, MYY : Nút bấm dừng, điều khiển động cơ quay 2 cấp tốc độ ĐKB: Động cơ xoay chiều không đồng bộ ba pha rôto lồng sóc 9
4.2. Sơ đồ đấu nối mạch điện: (hình 8) Hình 8: Sơ đồ đấu nối mạch điện 2 cấp tốc độ kiểu Y – YY 4.3. Trình tự đấu nối mạch điện Ghi TT Tên các bước Công việc phải làm Kết quả đạt được chú Lựa chọn kiểm Cấp nguồn thử tác Hút không kêu, đo tra thiết bị động các công tắc tơ, các tiếp điểm liền 1 khởi động từ, rơ le mạch các loại Gá lắp bố trí Lắp thiết bị trên bo Thiết bị chắc chắn 2 thiết bị đúng vị trí bằng vít Lắp mạch Gia công đầu cốt, bắt Đi dây theo máng 3 điều khiển vào nhựa tránh chồng thiết bị chéo Thử mạch điều Cấp nguồn điều Mạch tác động theo khiển khiển và tắc động đúng yêu cầu điều 4 đóng , mở máy bằng khiển các nút điều khiển 10
Lắp mạch Gia công đầu cốt lắp Dây động lực phải động lực dây động lực. Đấu đúng chủng loại đi 5 dây vào động cơ dây theo máng nhựa tránh chồng chéo Vận hành động Kiểm tra đủ nguồn Động cơ quay, chạy cơ điện 3 pha, đóng êm theo đúng yêu 6 nguồn và khởi động cầu điều khiển máy 4.4. Một số hư hỏng thường gặp, nguyên nhân và biện pháp khắc phục Kết TT Hiện tượng Nguyên nhân Kiểm tra, sửa chữa quả Khi đóng cấp Chưa có nguồn Kiểm tra lại dây cấp nguồn mạch điều tới cuộn hút nguồn cho mạch điều 1 khiển không làm côngtắctơ Y,YY khiển việc Khi tác động mở Kiểm tra tiếp điểm duy máy MY (hoặc Mất duy trì trì của công tắc tơ Y(3- 2 MYY), động cơ 5 ), YY( 3-9 ), hoặc dây quay, bỏ ra thì mất nối tới nó Không thay đổi Các đầu ra dây Kiểm tra lại các vị tri 3 được tốc độ quay quấn stator nối đấu dây quấn stator và của động cơ ko đúng YY Công tắctơ làm việc Thiếu một pha Kiểm tra tiếp điểm nhưng động cơ M nguồn cấp cho của động lực của công 4 quay có tiếng kêu động cơ tắctơ, hoặc dây dẫn đấu gừ gừ tới động cơ CÂU HỎI ÔN TẬP 1. Mạch điện điều khiển động cơ KĐB xoay chiều 3 pha roto lồng sóc quay 1 chiều, điều khiển tại hai nơi. a. Học viên vẽ hoàn chỉnh sơ đồ lắp ráp mạch điện b. Vận hành, quan sát và ghi nhận hiện tượng c. Mô phỏng sự cố, quan sát ghi nhận hiện tượng. 11
2. Mạch điện điều khiển động cơ 3 pha quay 2 chiều điều khiển hai nơi. a. Học viên vẽ hoàn chỉnh sơ đồ lắp ráp mạch điện 12
b. Vận hành, quan sát và ghi nhận hiện tượng c. Mô phỏng sự cố, quan sát ghi nhận hiện tượng. 13
3. Trình tự đấu nối mạch điện điều khiển động cơ quay theo 1 chiều tại 2 nơi? 4. Trình tự đấu nối mạch điện điều khiển động cơ quay theo 2 chiều sử dụng tay gạt cơ khí? 14