Góp phần đánh giá khả năng rút ngắn thời gian thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> GÓP PHẦN ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG RÚT NGẮN THỜI GIAN<br /> THỰC HIỆN NGHIỆM PHÁP DUNG NẠP GLUCOSE<br /> Trần Ngọc Thanh*, Nguyễn Thị Lệ**, Nguyễn Thị Bích Đào***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Việt Nam nằm trong nhóm nước có tỷ lệ bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) tăng nhanh trên thế giới.<br /> Do đó, việc tầm soát tiền ĐTĐ mang lại một ích lợi quan trọng vì giúp phòng bệnh nguyên phát, nhất là ở người<br /> trẻ hiện nay. Nghiệm pháp dung nạp (NPDN) glucose đường uống là một trong hai cách giúp để phát hiện tiền<br /> ĐTĐ với khả năng phát hiện mạnh hơn. Tuy nhiên, thời gian 2 giờ cần cho việc thực hiện nghiệm pháp là khá<br /> lâu và là một trong những rào cản đối với việc ứng dụng nghiệm pháp này trong thực tế nên cần thiết phải đánh<br /> giá khả năng cải tiến.<br /> Mục tiêu: Đánh giá khả năng rút ngắn thời gian thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose.<br /> Phương pháp nghiên cứu: nghiên cứu cắt ngang trên 354 học viên đến thực tập tại Bộ môn sinh lý học –<br /> Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Có khả năng rút ngắn thời gian thực hiện nghiệm pháp dành cho các đối tượng có kết quả bình<br /> thường tại thời điểm 90 phút và tỉ lệ trường hợp có thể được rút ngắn là 49%.<br /> Từ khóa: nghiệm pháp dung nạp glucose, đường huyết lúc đói, tiền đái tháo đường, rối loạn dung nạp<br /> glucose.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> THE PROBABILITY OF SHORTERNING ORAL GLUCOSE TOLERANCE TEST TIME<br /> Tran Ngoc Thanh, Nguyen Thi Le, Nguyen Thi Bich Dao<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 2 - 2012: 69 - 73<br /> Background: Vietnam is one of the most increasing prevalence of diabetes mellitus countries. Therefore,<br /> screening and defining the prevalance of pre-diabestes are very important, especially in young adults. Oral<br /> glucose tolerance test (OGTT), one of two ways to diagnose diabetes diseases and pre-diabetes has higher accuracy.<br /> However, 2-hour test time is too long for using in community and needs to be improved.<br /> Aim: to define the prevalence of pre-diabestes by using OGTT and to evaluate the probability of shortening<br /> test time.<br /> Method: cross-sectional study on 354 students practicing at Department of Physiology in the University of<br /> Medicine and Pharmacy at HCMC.<br /> Results: The prevalence of impaired glucose tolerance (pre-diabestes) by using OGTT was 26,5%. This<br /> study showed that there was a probability of shortening test time and this might be used for people having normal<br /> result at 90th minute of test. The prevalance of people who can be stopped at 90th minute of test was 49%.<br /> Keywords: oral glucose tolerance test, fasting glucose test, pre-diabetes, impaired glucose tolerance.<br /> <br /> * Bộ môn Sinh Lý Học, Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> ** Bộ môn Sinh Lý Học, Đại Học Y Dược TP.HCM.<br /> *** Khoa Nội tiết, Bệnh viện Chợ Rẫy<br /> Tác giả liên lạc: TS.BS. Nguyễn Thị Bích Đào,<br /> ĐT: 0983915048,<br /> Email: phd_bichdao@hotmail.com<br /> <br /> 70<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Đái tháo đường (ĐTĐ) là một rối loạn<br /> chuyển hóa do nhiều nguyên nhân phức tạp.<br /> Hậu quả của ĐTĐ là những tổn thương kéo dài,<br /> rối loạn và suy chức năng của các cơ quan khác<br /> nhau(3). Theo IDF 2011, hiện trên toàn thế giới có<br /> khoảng 366 triệu người mắc bệnh ĐTĐ, dự báo<br /> đến năm 2030 con số này sẽ tăng lên 522 triệu<br /> người(6). Việt Nam nằm trong nhóm nước có tỷ<br /> lệ bệnh ĐTĐ tăng nhanh. Do đó, việc tầm soát<br /> tiền ĐTĐ mang lại một ích lợi quan trọng góp<br /> phần phòng ngừa phát triển bệnh ĐTĐ. Nghiệm<br /> pháp dung nạp (NPDN) glucose đường uống là<br /> một trong ba cách giúp chẩn đoán ĐTĐ và cũng<br /> là cách để phát hiện tiền ĐTĐ(4). Tuy nhiên,<br /> nghiệm pháp dung nạp glucose cần thời gian<br /> thực hiện là 2 giờ như vậy khá lâu và là một<br /> trong những rào cản đối với việc ứng dụng<br /> nghiệm pháp này trong thực tế. Vậy có thể rút<br /> ngắn thời gian thực hiện hơn được không? Vì<br /> vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đánh giá<br /> khả năng rút ngắn thời gian thực hiện nghiệm<br /> pháp dung nạp glucose.<br /> Mục tiêu: Đánh giá khả năng rút ngắn thời<br /> gian thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Gồm 354 học viên đến thực tập tại Bộ môn<br /> sinh lý học – Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí<br /> Minh.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Hoàn toàn khỏe mạnh và không có dấu hiệu<br /> lo lắng hay có thai.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Người có bệnh lý hoặc đang điều trị bệnh lý<br /> nội, ngoại khoa.<br /> Đang dùng thuốc thiazide, thuốc ngừa thai<br /> đường uống, các corticoteroid hoặc các thuốc<br /> khác được biết là có ảnh hưởng đến glucose<br /> máu.<br /> Người nghiện cà phê, thuốc lá.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Tiến cứu – cắt ngang mô tả.<br /> Cỡ mẫu<br /> Tính theo công thức:<br /> <br /> Với α = 0,05, Z = 1,96 là giá trị tại độ tin cậy<br /> 95%, P = 0,094 là tỷ lệ ước đoán dựa theo báo cáo<br /> đánh giá của dự án phòng chống ĐTĐ Việt<br /> Nam, d = 0,05 thì cỡ mẫu cần thiết cho nghiên<br /> cứu này là n = 131<br /> <br /> Nội dung nghiên cứu<br /> Quy trình nghiên cứu<br /> Tất cả các đối tượng được nghiên cứu sẽ<br /> được hướng dẫn các nội dung cần tuân thủ, bao<br /> gồm: vấn đề ăn uống cho ba ngày trước nghiệm<br /> pháp, các sinh hoạt và việc dùng thuốc. Cần<br /> duy trì chế độ dinh dưỡng như thường ngày và<br /> dùng tối thiểu 3 chén cơm trắng trong một ngày.<br /> <br /> Tiêu chuẩn thu nhận<br /> Có chế độ ăn không giới hạn (trong đó chứa<br /> ít nhất 150g carbohydrate mỗi ngày) trong ít<br /> nhất 3 ngày.<br /> Ngưng đưa năng lượng vào cơ thể tối thiểu<br /> 8 giờ trước khi thực hiện nghiệm pháp (kể cả<br /> việc hút thuốc lá và dùng cà phê).<br /> Có thể tham gia thực hiện nghiệm pháp một<br /> cách liên tục trong thời gian là 2 giờ, thời gian<br /> bắt đầu trong khoảng từ 7 giờ đến 9 giờ sáng.<br /> <br /> Buổi sáng thực hiện nghiệm pháp, các đối<br /> tượng sẽ được sàng lọc lại bởi các tiêu chuẩn.<br /> Trong thời gian theo dõi, đối tượng sẽ không<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 71<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> được hoạt động thể lực gắng sức, không dùng<br /> các chất có ảnh hưởng đến kết quả theo dõi.<br /> <br /> 11.1 mmol/l) và đường huyết lúc đói < 126 mg/dl<br /> (7.0 mmol/l).<br /> <br /> Trị số đường huyết mao mạch tại các thời<br /> điểm: trước uống dung dịch glucose, sau uống<br /> dung dịch glucose 30 phút, 60 phút, 90 phút, 120<br /> phút.<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> Đánh giá kết quả đo đường huyết(2,3).<br /> Đối tượng được chẩn đoán là tiền đái tháo<br /> đường khi:<br /> - Glucose lúc đói là trong khoảng ≥ 100<br /> mg/dl đến < 126 mg/dl (5,6-7,0 mmol/l)<br /> - Hoặc nghiệm pháp dung nạp glucose bằng<br /> đường uống từ ≥ 140mg/dl đến < 200 mg/dl. (7,8-<br /> <br /> Phần mềm EXCEL 2007 và SPSS 16.0.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, tần suất<br /> nguy cơ mắc tiền ĐTĐ tại thời điểm đo đường<br /> huyết lúc đói (lúc 0 phút) là 16,1% và tỉ lệ ĐTĐ<br /> là 1,7%. Sau khi thực hiện xong NPDN glucose,<br /> chúng tôi xác định được tỉ lệ mắc rối loạn dung<br /> nạp glucose (tiền ĐTĐ) là 23,4% và ĐTĐ là<br /> 1,97% (n=7)(Hình 1).<br /> <br /> Hình 1: Tỉ lệ mắc tiền đái tháo đường theo kết quả đo đường huyết lúc đói (trái) và sau thực hiện nghiệm pháp<br /> dung nạp glucose (phải)<br /> Bảng 1: Tần suất mắc tiền đái tháo đường và tuổi<br /> Tuổi 21-30 31-40 41-50<br /> > 50<br /> Tổng<br /> Kết quả<br /> Dung nạp<br /> 157<br /> 85<br /> 20<br /> 2<br /> 264<br /> bình thường (77,3%) (75,2%) (71,4%) (66,7%) (76,1%)<br /> Tiền đái tháo<br /> 46<br /> 28<br /> 8<br /> 1<br /> 83<br /> đường<br /> (22,7%) (24,8%) (28,6%) (33,3%) (23,9%)<br /> Tổng<br /> 203<br /> 113<br /> 28<br /> 3<br /> 347<br /> (100%) (100%) (100%) (100%) (100%)<br /> <br /> Bảng 2: Tần suất mắc tiền đái tháo đường và giới<br /> Giới<br /> Kết quả<br /> Dung nạp bình thường<br /> Tiền đái tháo đường<br /> Tổng<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 52<br /> (80%)<br /> 13<br /> (20%)<br /> 65<br /> (100%)<br /> <br /> 212<br /> (75,2%)<br /> 70<br /> (24,8%<br /> 282<br /> (100%)<br /> <br /> 264<br /> (76,1%)<br /> 83<br /> (23,9%)<br /> 347<br /> (100%)<br /> <br /> Có 178 đối tượng nghiên cứu có mức đường<br /> huyết trở về bình thường ở phút thứ 90, trong<br /> đó có 94,9% (n=169) đạt giá trị bình thường cho<br /> đến khi thực hiện xong nghiệm pháp.<br /> <br /> 72<br /> <br /> Bảng 3: Kết quả phân loại glucose máu tại thời điểm<br /> 90 phút và 120 phút của NPDN glucose<br /> NPDN glucose phút 120<br /> Dung nạp Dung nạp<br /> bất thường bình thường<br /> Có thể dung<br /> 81<br /> 95<br /> nạp bất<br /> (90%)<br /> (36%)<br /> thường<br /> NPDN<br /> Có thể dung<br /> 9<br /> 169<br /> glucose<br /> nạp bình<br /> (10%)<br /> (64%)<br /> phút 90<br /> thường<br /> 90<br /> 264<br /> Tổng<br /> (100%)<br /> (100%)<br /> <br /> Tổng<br /> 176<br /> (49,7%)<br /> 178<br /> (50,3%)<br /> 354<br /> (100%)<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Theo hình 1, tỉ lệ mắc rối loạn glucose máu<br /> lúc đói (tiền ĐTĐ) trong mẫu nghiên cứu tại<br /> thời điểm 0 phút là 16,1%, và tỉ lệ ĐTĐ là 1,7%;<br /> và tỉ lệ mắc rối loạn dung nạp glucose (tiền<br /> ĐTĐ) là 23,4% và ĐTĐ là 1,97%. Tần suất này<br /> tăng lên do có 24,4% (n=71) đối tượng được<br /> đánh giá là bình thường tại thời điểm 0 phút và<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> có kết quả ngược lại sau 120 phút thực hiện<br /> nghiệm pháp trong khi có đến 69,8% (n=44)<br /> trường hợp được cho là có rối loạn glucose máu<br /> lúc đói nhưng kết quả thực hiện nghiệm pháp<br /> dung nạp glucose lại là bình thường. Điều này<br /> cũng phù hợp với những ghi nhận trong y văn<br /> về đánh giá hiệu quả của nghiệm pháp dung<br /> nạp glucose so với việc sử dụng glucose máu<br /> lúc đói(2,3). Do đó, trong thực hành tầm soát tiền<br /> ĐTĐ cho các đối tượng nguy cơ cao trong cộng<br /> đồng, nghiệm pháp dung nạp glucose là rất cần<br /> thiết.<br /> So với báo cáo của Tạ Văn Bình(8), năm 2006,<br /> tỉ lệ ĐTĐ là 2,6%, tỉ lệ rối loạn dung nạp glucose<br /> là 7,3%. Sự khác biệt về tỉ lệ mắc rối loạn dung<br /> nạp glucose của tác giả trên so với nghiên cứu<br /> của chúng tôi là đối tượng nghiên cứu của<br /> chúng tôi tập trung ở khoảng tuổi 21-52, sống<br /> trong tình trạng kinh tế khá hơn. Năm 2007, theo<br /> báo cáo của Sở Y Tế tỉnh Bình Định(7), tỷ lệ ĐTĐ<br /> là 9,2%, rối loạn glucose máu lúc đói 20,3%, rối<br /> loạn dung nạp glucose 11,1%. So với đối tượng<br /> nghiên cứu của chúng tôi là người trong độ tuổi<br /> lao động, trong khi đối tượng của các chương<br /> trình tầm soát là đối tượng nguy cơ cao của<br /> ĐTĐ nên tỉ lệ mắc ĐTĐ của chúng tôi thấp hơn.<br /> Mặt khác, NPDN glucose chỉ thực hiện cho<br /> những trường hợp có glucose máu lúc đói chưa<br /> rõ hoặc nghi ngờ chứ không thực hiện cho toàn<br /> bộ đối tượng như chúng tôi. Tuy nhiên, cũng<br /> cần chú ý là y văn có ghi nhận một lượng lớn<br /> người không triệu chứng có giá trị glucose máu<br /> cao sau 1 đến 2 giờ sau dung nạp nhưng lại có<br /> giá trị glucose máu lúc đói là bình thường(2).<br /> Năm 2009, Lê Quang Minh và cs. phát hiện<br /> 18,9% trường hợp có rối loạn dung nạp glucose<br /> máu; 24,9% rối loạn glucose máu lúc đói(4). Như<br /> vậy, tỉ lệ 23,4% mà chúng tôi tìm thấy trong<br /> nghiên cứu này vào năm 2011 cũng khá tương<br /> đồng với nghiên cứu của nhóm tác giả trên. Với<br /> tỉ lệ rối loạn dung nạp glucose ở người trong độ<br /> tuổi lao động cao như vậy, đi kèm với sự thay<br /> đổi chế độ ăn, lối sống cho thấy lực lượng đóng<br /> góp chính cho xã hội đang bị ảnh hưởng và vấn<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> đề tầm soát, điều chỉnh tiền ĐTĐ vẫn là việc làm<br /> cấp thiết và mang lại nhiều ích lợi.<br /> Trong nghiên cứu này, chúng tôi ghi nhận<br /> và tiến hành so sánh kết quả đo glucose máu<br /> mao mạch tại thời điểm 90 phút và 120 phút.<br /> Với cách làm như vậy, việc đo glucose máu tại<br /> thời điểm 90 phút được xem như là một xét<br /> nghiệm tầm soát mới và cần phải được so với<br /> một xét nghiệm chuẩn là nghiệm pháp đánh giá<br /> dung nạp glucose sau 120 phút về các thông số<br /> như độ nhạy (sensitivity, Ss), độ đặc hiệu<br /> (specificity, Sp), giá trị tiên đoán dương<br /> (positive predicted value, PV+) và giá trị tiên<br /> đoán âm (negative predicted value, PV-).<br /> Theo bảng 3, kết quả NPDN glucose tại thời<br /> điểm 90 phút có độ nhạy là 90%, độ đặc hiệu là<br /> 64%. giá trị tiên đoán dương và giá trị tiên đoán<br /> âm của NPDN glucose tại phút thứ 90 lần lượt<br /> là 46% và 94,9%. Mặc dù có độ nhạy cao nhưng<br /> với độ đặc hiệu thấp thì kết quả NPDN glucose<br /> tại phút thứ 90 không thể đóng vai trò là một xét<br /> nghiệm chẩn đoán như NPDN glucose chuẩn.<br /> Do đó, tất cả các kết quả tại thời điểm 90 phút<br /> không thể đại diện cho thời điểm 120 phút được.<br /> Điều này cũng đã được ghi nhận trong y văn và<br /> nhiều nghiên cứu khác nhau.<br /> Mặc dù vậy, khi xét riêng các trường hợp<br /> được đánh giá là bình thường ở phút 90 trong<br /> NPDN glucose, có 178 đối tượng nghiên cứu có<br /> mức glucose máu trở về bình thường ở thời<br /> điểm này, trong đó có 94,9% (n=169) đạt giá trị<br /> bình thường cho đến khi thực hiện xong nghiệm<br /> pháp (phút 120). Đây cũng chính là giá trị tiên<br /> đoán âm của NPDN glucose tại phút thứ 90.<br /> Theo Altman DG và cs.(2), giá trị tiên đoán âm<br /> được hiểu là thương số giữa tổng số trường hợp<br /> âm tính thật được xác nhận bằng phương pháp<br /> chuẩn so với tổng số trường hợp được cho là âm<br /> tính bởi kỹ thuật đang sử dụng. Một kỹ thuật có<br /> giá trị tiên đoán âm cao nghĩa là khi xét nghiệm<br /> cho kết quả âm tính thì kết quả thực sự ít khi là<br /> dương tính. Ngoài ra, một kỹ thuật có giá trị tiên<br /> đoán âm cao còn mang ý nghĩa là ít khi nào<br /> phân loại sai một trường hợp dương tính thật sự<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br /> 73<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 2 * 2012<br /> <br /> là âm tính. Trong nghiên cứu này, với giá trị tiên<br /> đoán âm đạt đến 94,9% cho thấy có một tỉ lệ cao<br /> các trường hợp có giá trị bình thường ở phút 90<br /> và duy trì đến phút 120. Do đó, vấn đề đặt ra là<br /> liệu có thể cân nhắc đến khả năng rút ngắn thời<br /> gian thực hiện nghiệm pháp glucose từ 120 phút<br /> xuống còn 90 phút dành cho các đối tượng có<br /> kết quả bình thường tại thời điểm 90 phút. Điều<br /> này có ý nghĩa quan trọng vì nó góp phần giúp<br /> ích cho các nhà nghiên cứu lâm sàng, dịch tễ học<br /> và đối tượng tham gia nghiên cứu. Đối với các<br /> nhà nghiên cứu, khi nghiệm pháp được rút<br /> ngắn sẽ góp phần giảm chi phí về vật lực và<br /> nhân lực. Trong nghiên cứu này, có đến 50,3%<br /> đối tượng nghiên cứu được đánh giá bình<br /> thường ở phút thứ 90, do đó có thể tiết kiệm đến<br /> hơn 50% chi phí cho lần thực hiện cuối cùng<br /> trong toàn bộ quá trình làm nghiệm pháp. Đối<br /> với các đối tượng tham gia sẽ giảm bớt được<br /> một lần thực hiện một kỹ thuật xâm lấn và gây<br /> đau, đồng thời cũng gia tăng sự thoải mái và tiết<br /> kiệm thời gian. Theo kết quả trên, có đến hơn<br /> 50% các đối tượng có thể dừng lại tại phút 90.<br /> Việc rút ngắn thời gian thực hiện nghiệm pháp<br /> dung nạp glucose cho những đối tượng có nồng<br /> độ glucose máu tại thời điểm 90 phút là phù<br /> hợp với ghi nhận của y văn về khuynh hướng<br /> thay đổi của glucose máu sau phút thứ 90. Theo<br /> ghi nhận của Stephen L. Aronoff(2), đường biểu<br /> diễn nồng độ glucose máu trung bình theo thời<br /> gian từ phút thứ 90 đến 120 trên cả hai nhóm đối<br /> tượng là người bình thường và người ĐTĐ là<br /> đường biểu diễn hướng xuống, nghĩa là glucose<br /> máu giảm dần.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> phố Hồ Chí Minh, chúng tôi rút ra những kết<br /> luận sau:<br /> - Tần suất rối loạn dung nạp glucose (tiền<br /> đái tháo đường) là 23,4%.<br /> - 50,3% các trường hợp tham gia thực hiện<br /> NPDN glucose có kết quả bình thường tại thời<br /> điểm 90 phút<br /> Kết quả nghiên cứu ban đầu cho thấy có khả<br /> năng rút ngắn thời gian thực nghiệm pháp dung<br /> nạp glucose dành cho các đối tượng. Tuy nhiên,<br /> cần có nhiều nghiên cứu quy mô hơn nữa, với<br /> cỡ mẫu lớn hơn và tiến hành trên nhiều đối<br /> tượng nghiên cứu khác nhau để xác định thêm<br /> về khả năng và phạm vi rút ngắn thời gian thực<br /> hiện nghiệm pháp.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Aronoff SL GMaR (2004). "Beyond Insulin and Glucagon".<br /> Diabetes Spectrum p. 183 – 90<br /> 2. Douglas G, Altman JMB (1994). "Predictive values". BMJ 309<br /> (6947).102.<br /> 3. Khatib OMN (2006). "Guidelines for the prevention,<br /> management and care of diebetes mellitus". Cairo. 23 - 9<br /> 4. Lê Quang Minh PTHV, Nguyễn Minh Tuấn (2009),. “Nghiên<br /> cứu rối loạn dung nạp Glucose máu và một số yếu tố liên quan ở<br /> các dân<br /> tộc tỉnh<br /> Bắc Kạn”. Available from:<br /> http://yhth.vn/LibraryDetail/1077/phat-hien-roi-loan-glucosemau-va-dai-thao-duong-typ-2-tai-tinh-bac-kan.htm.<br /> 5. New Youth State Departement of Health (2008), "Children with<br /> Diabetes – A resource guide for families and schools" p.13<br /> 6. Sacks DB (2006). "Carbohydrates". TIETZ Textbook of Clinical<br /> Chemistry and Molecular Diagnostics. 4th ed p. 837 - 64.<br /> 7. Sở Y Tế Bình Định (2007). "Báo cáo tổng kết công tác y tế dự phòng<br /> và phòng chống các bệnh xã hội năm 2007".<br /> 8. Tạ Văn Bình (2003). “Dịch tễ học bệnh đái tháo đường, các yếu<br /> tố nguy cơ và các vấn đề liên quan đến quản lý bệnh đái tháo<br /> đường”. Nhà xuất bản Y học Hà Nội.<br /> 9. WHO (2006). “Guidelines for the management of hypertension<br /> in patients with DM”. WHP.org, p5 - 11<br /> 10. Wild S GR, Green A, Sicree R, King H, (1998). "Estimates for the<br /> year 2000 and projections for 2030. Global Prevalence of<br /> Diabetes". Diabetes Care 27:1047 - 53.<br /> <br /> Qua nghiên cứu 347 học viên đến thực tập<br /> tại Bộ môn sinh lý học – Đại học Y Dược thành<br /> <br /> 74<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Bệnh Viện Chợ Rẫy Năm 2012<br /> <br />