Hải Dương Học biển đông - Lê Đức Tổ

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:218

Thêm vào BST

Báo xấu

147
lượt xem 55
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hải Dương học Biển Đông có thể xem như kết quả nghiên cứu của một đề tài khoa học, vì cho đến hiện nay cha có tác giả nào viết về vấn đề này một cách toàn diện, nhưng đề cập đến từng mặt của Biển Đông thì có nhiều.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hải Dương Học biển đông - Lê Đức Tổ

§¹I HäC QUèC GIA Hµ NéI TR¦êNG §¹I HäC KHOA HäC Tù NHI£N L£ §øC Tè H¶I D¦¥NG HäC BIÓN §¤NG Hµ NéI - 1999
MôC LôC Lêi giíi thiÖu Ch¬ng 1: Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ lÞch sö nghiªn cøu biÓn ®«ng ViÖt Nam 1.1 VÞ trÝ ®Þa lý BiÓn §«ng ViÖt Nam 7 1.2 LÞch sö ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng 21 Ch¬ng 2: §Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn ViÖt Nam 2.1 §Æc ®iÓm ®Þa chÊt ®Þa m¹o 36 2.2 §Æc ®iÓm cÊu tróc h×nh th¸i BiÓn §«ng 63 2.3 §Æc ®iÓm khÝ hËu BiÓn §«ng 71 2.4 Thñy triÒu vµ dao ®éng mùc níc 86 2.5 Hoµn lu líp níc mÆt BiÓn §«ng 97 2.6 Sãng biÓn trong hai mïa giã, sãng biÓn khi b·o 106 2.7 §Æc ®iÓm chÕ ®é nhiÖt muèi 109 Ch¬ng 3: Sinh vËt biÓn vµ c¸c hÖ sinh th¸i biÓn ViÖt Nam 3.1 Sinh vËt biÓn ViÖt Nam 118 3.2 C¸c hÖ sinh th¸i ven biÓn 127 Ch¬ng 4: tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ m«i trêng biÓn viÖt nam 4.1 Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 142 4.2 Tµi nguyªn sinh vËt 154 4.3 Tµi nguyªn muèi vµ c¸c ho¸ phÈm biÓn 169 4.4 §iÒu kiÖn ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i. 170 4.5 HiÖn tr¹ng m«i trêng biÓn ViÖt Nam 175 4.6 Khai th¸c vµ b¶o vÖ tµi nguyªn m«i trêng biÓn 187 205 Tµi liÖu tham kh¶o 1
The textbook "Oceanography of South-China Sea" presents the basic problems on natural conditions, resources and environment of the South-China sea. Chapter 1 deals with the geographical situation, the important role of this sea to Vietnam state. Chapter 2 presents natural conditions of South-China sea such as geological formulations, geomorphology, thermal and dynamical processes. Chapter 3 is paid to the estimation of biodiversity and ecological systems. Chapter 4 focuses to the problems of optimal use of marine resources and environmental protection as a main task of the economics fields. 2
LêI GIíI THIÖU H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng cã thÓ xem nh kÕt qu¶ nghiªn cøu cña mét ®Ò tµi khoa häc, v× cho ®Õn hiÖn nay cha cã t¸c gi¶ nµo viÕt vÒ vÊn ®Ò nµy mét c¸ch toµn diÖn, nhng ®Ò cËp ®Õn tõng mÆt cña BiÓn §«ng th× cã nhiÒu. Víi t c¸ch lµ mét gi¸o tr×nh gi¶ng d¹y ë bËc ®¹i häc, "H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng" ph¶i ®îc viÕt mét c¸ch thËn träng ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®Æc ®iÓm ®iÒu kiÖn tù nhiªn tµi nguyªn, m«i trêng cña BiÓn §«ng. TËp thÓ t¸c gi¶ ph¶i ch¾t läc c¸c th«ng sè c¬ b¶n nhÊt, tin cËy nhÊt tõ nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c Ch¬ng tr×nh BiÓn quèc gia (tõ 1980 ®Õn 1995), ®· ®îc c¸c héi ®ång c¬ së vµ cÊp Nhµ níc c«ng nhËn, trong ®ã cã danh tõ BiÓn §«ng vµ BiÓn §«ng ViÖt Nam. Khi nãi ®Õn BiÓn §«ng ViÖt Nam lµ muèn giíi h¹n sù nghiªn cøu ë vïng níc thuéc ViÖt Nam. H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng ®· ®Ò cËp ®Õn 4 vÊn ®Ò lín mét c¸ch c¬ b¶n, kh«ng tham väng ®i s©u nh mét chuyªn ®Ò. VÊn ®Ò thø nhÊt vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ tÇm quan träng cña BiÓn §«ng ®èi víi quèc gia ven biÓn, trong ®ã kh¼ng ®Þnh chñ quyÒn quèc gia cña Nhµ níc CHXHCN ViÖt Nam trªn BiÓn §«ng. VÊn ®Ò thø hai vµ thø ba lµ phÇn chÝnh cña cuèn s¸ch. Trong vÊn ®Ò thø hai ®· tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c thµnh t¹o ®Þa chÊt, trÇm tÝch, ®Þa m¹o h×nh th¸i vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm khÝ tîng thñy v¨n lµ nh÷ng nh©n tè quan träng t¹o nªn diÖn m¹o vµ b¶n chÊt cña BiÓn §«ng. VÊn ®Ò thø ba giµnh riªng cho nh÷ng néi dung vÒ thÕ giíi sinh vËt, ph¶n ¸nh kh¸ ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn tÝnh ®a d¹ng sinh häc cña mét biÓn nhiÖt ®íi lín nhÊt Th¸i B×nh D¬ng. VÊn ®Ò thø t lµ tµi nguyªn vµ m«i trêng, ë ®©y ®Ò cËp ®Õn nhiÒu néi dung quan träng cña vÊn ®Ò, võa cã tÝnh lý luËn võa thùc tiÔn cña BiÓn §«ng ViÖt Nam. Trong ®ã tËp trung vµo néi dung chÝnh lµ ®¸nh gi¸ c¸c d¹ng tµi nguyªn vµ hiÖn tr¹ng m«i trêng BiÓn §«ng ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc cña sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, nh©n d©n ta, Nhµ níc ta ph¶i cã th¸i ®é ®èi xö ®óng ®¾n ®èi víi tµi nguyªn m«i trêng BiÓn §«ng. Chóng t«i cho r»ng vÒ cÊu tróc vµ néi dung cuèn "H¶i D¬ng häc BiÓn §«ng" do GS. Lª §øc Tè - chñ biªn cã thÓ ®îc chÊp nhËn nh mét gi¸o tr×nh cho sinh viªn khoa KTTV vµ HDH trêng §HKHTN vµ còng cã gi¸ trÞ tham kh¶o nhÊt ®Þnh cho c¸c nhµ khoa häc quan t©m ®Õn BiÓn §«ng. Chóng t«i ch©n thµnh c¶m ¬n GS. TS. §Æng Ngäc Thanh, GS. TS. NguyÔn Ngäc Thôy, TS. Lª Duy B¸ch, TS. Hoµng Träng LËp vµ TS. Tr¬ng V¨n Tuyªn ®· cung cÊp nh÷ng bµi viÕt lµm t liÖu cho cuèn s¸ch nµy. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n ch¾c ch¾n cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt, chóng t«i mong sù gãp ý cña b¹n ®äc. 3
Ch¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ vÞ trÝ ®Þa lý vµ lÞch sö nghiªn cøu BiÓn ®«ng viÖt nam 1.1. VÞ trÝ ®Þa lý BiÓn §«ng ViÖt Nam 1.1.1. VÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña BiÓn §«ng BiÓn §«ng lµ biÓn r×a phÝa T©y cña Th¸i B×nh D¬ng ®· tõng ®îc gäi b»ng nhiÒu tªn : BiÓn §«ng, Giao chØ D¬ng, BiÓn Nam H¶i, BiÓn Nam Trung Hoa... Tªn " BiÓn §«ng" ®· xuÊt hiÖn trong cuèn §Þa lý vµo lo¹i cæ nhÊt ë níc ta do NguyÔn Tr·i so¹n n¨m 1435 tr×nh lªn vua Lª Th¸i T«ng víi dßng ch÷ "H¶i §«ng H¶i d·" tøc lµ "BiÓn lµ BiÓn §«ng vËy". Tªn BiÓn §«ng ®îc viÕt hoa trang träng c¶ hai ch÷ hiÖn ®ang ®îc dïng trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña Nhµ níc ViÖt Nam. Trªn c¸c b¶n ®å thÕ giíi xuÊt b¶n, BiÓn §«ng cã tªn tiÕng Anh lµ South China Sea, tøc lµ BiÓn Nam Trung Hoa. Theo qui íc cña tæ chøc thuû v¨n quèc tÕ, tªn cña c¸c biÓn ®îc ®Æt tªn theo vÞ trÝ t¬ng ®èi cña lôc ®Þa lín nhÊt kÒ bªn. BiÓn §«ng cã diÖn tÝch kho¶ng 3.447.000 km2, gÊp h¬n 8 lÇn BiÓn §en vµ gÇn mét lÇn rìi §Þa Trung H¶i, BiÓn §«ng bao gåm c¶ vÞnh B¾c Bé vµ vÞnh Th¸i Lan, cã ®é s©u trung b×nh 1.140m, diÖn tÝch kho¶ng 3.928.000km2, chiÒu dµi 3.500km (h×nh 1). BiÓn §«ng t¬ng ®èi kÝn xung quanh ®îc bao bäc bëi c¸c ®¶o, quÇn ®¶o vµ ®Êt liÒn, tuy vËy BiÓn §«ng ®Òu th«ng víi c¸c biÓn l©n cËn vµ c¸c ®¹i d¬ng qua c¸c eo biÓn. PhÝa t©y nam BiÓn §«ng th«ng ra Ên §é D¬ng qua eo Malacca gi÷a b¸n ®¶o Malaysia vµ ®¶o Sumatra (Indonesia), phÝa nam qua eo Karimata vµ BiÓn Giava (Indonesia) ®i ra Ên §é D¬ng b»ng hai cöa Sunda (gi÷a Giakacta vµ Lombok (gÇn Bali), mÆc dï tµu bÌ Ýt qua l¹i hai cöa nµy song chóng còng cã vÞ thÕ quan träng. PhÝa b¾c vµ phÝa ®«ng cña BiÓn §«ng th«ng víi Th¸i B×nh D¬ng qua c¸c eo biÓn s©u vµ c¸c eo biÓn cña quÇn ®¶o Philippine. Ven BiÓn §«ng cã 9 quèc gia, lµ Trung Quèc, Philippin, Malaysia , Indonesia, Brun©y, Singapore, Th¸i Lan, Campuchia vµ ViÖt Nam. Ngoµi ra cßn ph¶i kÓ ®Õn c¸c vïng l·nh thæ phô thuéc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh §µi Loan, Hång K«ng, Ma Cao n»m ven bê ®«ng b¾c BiÓn §«ng, Trung Quèc lµ quèc gia lín nhÊt ven BiÓn §«ng ¸n ng÷ phÝa b¾c. 4
H×nh 1a. §Þa h×nh ®¸y BiÓn §«ng 5
BiÓn §«ng H×nh 1b. BiÓn §«ng trong khu vùc §«ng Nam ¸ C¸c quèc gia quÇn ®¶o lµ Indonesia vµ Philippin víi hµng ngh×n ®¶o lín nhá ¸n ng÷ phÇn phÝa nam vµ phÝa ®«ng cña BiÓn §«ng. ViÖt Nam lµ quèc gia ven bê phÝa t©y cña BiÓn §«ng cïng víi Campuchia vµ Th¸i Lan, ViÖt Nam cã 3.260km bê biÓn. TÝnh trung b×nh cø 100km2 ®Êt liÒn cã 1 km ®é dµi bê biÓn. Trong lóc ®ã trªn thÕ giíi, trung b×nh 600km2 diÖn tÝch lôc ®Þa míi cã 1km ®é dµi bê biÓn, v× vËy ViÖt Nam lµ quèc 6
gia rÊt lîi thÕ vÒ biÓn. BiÓn §«ng quan träng vÒ chiÕn lîc, giµu vÒ tµi nguyªn vµ ®a d¹ng vÒ sinh häc, gi÷ vÞ trÝ quan träng thø hai trªn thÕ giíi sau §Þa Trung H¶i. §©y lµ con ®êng hµng h¶i quèc tÕ nèi Ên §é D¬ng víi Th¸i B×nh D¬ng, §«ng ¸ víi Nam ¸ vµ tõ ®ã víi c¸c con ®êng ®i vÒ ch©u Phi, ch©u ¢u. Nh×n lªn b¶n ®å giao th«ng vËn t¶i cña thÕ giíi tÊt c¶ c¸c con ®êng hµng kh«ng vµ hµng h¶i quèc tÕ chñ yÕu gi÷a Ên §é D¬ng vµ Th¸i B×nh D¬ng ®Òu qua BiÓn §«ng. BiÓn §«ng cã hai h¶i c¶ng lín cña thÕ giíi lµ Hång K«ng ë cöa phÝa b¾c cña BiÓn §«ng vµ Singapore n»m ë cöa phÝa nam cña BiÓn. Khèi lîng vËn chuyÓn qua BiÓn §«ng kh¸ lín, chØ tÝnh riªng dÇu löa ®· cã h¬n 90% nhu cÇu dÇu löa cña níc NhËt vËn chuyÓn qua biÓn nµy. N¬i ®©y tríc kia ®· tõng cã c¨n cø h¶i qu©n lín cña siªu cêng trªn biÓn ®ã lµ c¨n cø h¶i qu©n cña Mü ë Subich (Philippin). BiÓn §«ng cã hai vÞnh lín lµ vÞnh B¾c Bé vµ vÞnh Th¸i Lan VÞnh B¾c Bé n»m ë phÝa t©y cña BiÓn §«ng, réng tõ kinh tuyÕn 105 36'E ®Õn 109055E tr¶i dµi tõ vÜ tuyÕn 170 N xuèng vÜ tuyÕn 210N. DiÖn o tÝch cña vÞnh vµo kho¶ng 140.000 km2 ®Õn 160.000 km2 tuú theo c¸ch quy ®Þnh ph¹m vi. Chu vi cña vÞnh kho¶ng 1.950km, chiÒu dµi vÞnh lµ 496km, vÞnh cã chiÒu réng lín nhÊt lµ 314km. Trªn b¶n ®å thÕ giíi vÞnh B¾c Bé cßn cã tªn Tonkin gulf. VÞnh B¾c Bé ®îc bao bäc bëi bê biÓn miÒn B¾c ViÖt Nam ë phÝa t©y, bëi lôc ®Þa Trung Quèc ë phÝa b¾c vµ b¸n ®¶o L«i Ch©u cïng víi ®¶o H¶i Nam ë phÝa ®«ng. Bê vÞnh khóc khuûu vµ cã v« sè ®¶o ven bê, tËp trung chñ yÕu ë phÝa t©y b¾c vÞnh ven bê biÓnViÖt Nam, riªng phÇn vÞnh phÝa ViÖt Nam cã kho¶ng 1.300 ®¶o. §Æc biÖt cã ®¶o B¹ch Long VÜ cña ViÖt Nam n»m gÇn gi÷a vÞnh, cã diÖn tÝch kho¶ng 2,5 km2, c¸ch ®Êt liÒn ViÖt Nam kho¶ng 110km. ChiÒu dµi bê vÞnh phÝa ViÖt Nam tõ cöa s«ng B¾c Lu©n ®Õn mòi Lay kho¶ng 740km, bê vÞnh phÝa Trung Quèc tõ cöa s«ng B¾c Lu©n qua b¸n ®¶o L«i Ch©u tíi mòi Oanh Ca phÝa t©y ®¶o H¶i Nam kho¶ng 889km. Nguån níc chñ yÕu giao lu víi vÞnh B¾c Bé qua cöa phÝa Nam víi BiÓn §«ng réng chõng 230 km ë n¬i hÑp nhÊt, mét phÇn nhá khèi níc trao ®æi qua eo biÓn Quúnh Ch©u, §«ng H¶i. Eo Quúnh Ch©u hoµn toµn thuéc vÒ Trung Quèc lµ mét eo biÓn hÑp, chç hÑp nhÊt kho¶ng 18 km vµ s©u kho¶ng 7
20m. VÞnh B¾c Bé lµ mét vÞnh n«ng ®é s©u trung b×nh vµo kho¶ng 40 - 50m, n¬i s©u nhÊt kho¶ng 100m. Khu vùc cã ®é s©u nhá h¬n 30m chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 60% vÞnh. §Þa h×nh ®¸y biÓn t¬ng ®èi b»ng ph¼ng víi ®é dèc nhá, d¹ng lßng ch¶o nghiªng vÒ phÝa ®«ng nam (phÝa ®¶o H¶i Nam). Tõ cöa vÞnh trë ra BiÓn §«ng ®¸y thôt s©u xuèng tíi 1.000m vµ h¬n n÷a. VÞnh Th¸i Lan n»m ë phÝa t©y nam cña BiÓn §«ng. VÞnh ®îc bao bäc bëi bê biÓn, ViÖt Nam, Campuchia, Th¸i Lan vµ Malasia. DiÖn tÝch vÞnh kho¶ng 293.000 km2, gÇn gÊp ®«i diÖn tÝch vÞnh B¾c Bé, chu vi vÞnh kho¶ng 2.300km, chiÒu dµi vÞnh 628km. VÞnh Th¸i Lan lµ mét vÞnh n«ng, ®é s©u lín nhÊt ë trung t©m vµo kho¶ng 80m vµ ®é s©u lín nhÊt ë cöa vÞnh kho¶ng 60m. Gãc trong cïng cña vÞnh lµ eo Bangkok cã d¹ng lâm h×nh ch÷ nhËt. C¸c ®¶o chÝnh trong vÞnh Th¸i Lan lµ Phó Quèc, quÇn ®¶o Thæ Chu, ®¶o Poulowai, ®¶o Kokut ë phÝa ®«ng vÞnh c¸c ®¶o Kotao, ®¶o Kophangan, Kosamui ë phÝa t©y vÞnh. 1.1.2. C¸c vïng biÓn thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia cña ViÖt Nam B¶n ®å kinh tÕ chÝnh trÞ biÓn cña thÕ giíi vµ cña BiÓn §éng ®· vµ ®ang thay ®æi theo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña LuËt BiÓn. C¨n cø vµo sù ph¸t triÓn cña LuËt BiÓn quèc tÕ, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ra "Tuyªn bè vÒ l·nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa cña ViÖt Nam" ngµy 12/5/1977 vµ tiÕp sau ®ã ngµy 12/11/1982 ra "Tuyªn bè vÒ ®êng c¬ b¶n ven bê lôc ®Þa ViÖt Nam". Hai b¶n tuyªn bè rÊt quan träng nµy ®· chÝnh thøc ph©n chia vïng biÓn thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia cña níc ta thµnh vïng néi thuû, vïng l·nh h¶i, vïng tiÕp gi¸p, vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ vµ Ên ®Þnh thÒm lôc ®Þa cña níc ta.. Ngµy 23/6/1994 Quèc héi níc Céng hoµ X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ IX ®· phª chuÈn C«ng íc Liªn HiÖp Quèc vÒ LuËt BiÓn n¨m 1982, biÓu thÞ quyÕt t©m cña níc ta cïng víi céng ®ång quèc tÕ x©y dùng mét trËt tù ph¸p lý c«ng b»ng khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn vµ hîp t¸c trªn biÓn trong khu vùc. §êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i níc ta thuéc lo¹i ®êng c¬ së th¼ng. Trong ban Tuyªn bè quy ®Þnh ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu 8
réng l·nh h¶i ViÖt Nam ngµy 12/11/1982 níc ta míi quy ®Þnh ®êng c¬ së ven bê lôc ®Þa, cßn ®êng c¬ së cña c¸c quÇn ®¶o Hoµng Sa, Trêng Sa ë ngoµi kh¬i sÏ ®îc c«ng bè sau (h×nh 2). §iÓm xuÊt ph¸t cña ®êng c¬ së ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i níc ViÖt Nam lµ ®iÓm 0 - mét ®iÓm n»m trªn ranh giíi phÝa t©y nam cña vïng níc lÞch sö chung cña hai níc ViÖt Nam - Campuchia kÐo ®Õn ®iÓm A1 trªn hßn Nh¹n trong quÇn ®¶o Thæ Chu, thuéc tØnh Kiªn Giang, qua ®iÓm A2 thuéc hßn §¸ LÎ n»m ë ®«ng nam hßn Khoai thuéc tØnh Minh H¶i, ®Õn ®iÓm A3 ë hßn Tµi Lín, ®iÓm A4 ë hßn B«ng Lang, ®iÓm A5 ë hßn B¶y C¹nh trong nhãm quÇn ®¶o C«n §¶o, kÐo lªn ®iÓm A6 ë hßn H¶i thuéc nhãm ®¶o Phó Quý tØnh B×nh ThuËn,®Õn ®iÓm A7 ë trªn hßn §«i, tØnh Kh¸nh Hoµ, vµ ®iÓm A8 ë mòi §¹i L·nh, tØnh Phó Yªn, ®Õn ®iÓm A9 ë hßn ¤ng Can thuéc tØnh B×nh §Þnh, qua ®iÓm A10 ë ®¶o Lý S¬n thuéc tØnh Qu¶ng Ng·i ®Õn ®iÓm A11 ë ®¶o Cån Cá thuéc Qu¶ng TrÞ, vµ kÐo ®Õn ®iÓm gi÷a cña vÞnh B¾c Bé sÏ ®îc c«ng bè sau. Theo Tuyªn bè nµy, nh÷ng ®iÓm cña ®êng c¬ së c¸ch bê xa nhÊt lµ hßn Nh¹n kho¶ng 80 h¶i lý, hßn H¶i trªn 70 h¶i lý, C«n §¶o trªn 50 h¶i lý. C¸c ®o¹n ®êng c¬ së th¼ng gi÷a hai ®iÓm liªn tiÕp dµi nhÊt lµ tõ hßn H¶i ®Õn C«n §¶o trªn 170 h¶i lý, tõ hßn H¶i ®Õn hßn §«i 160 h¶i lý, tõ hßn Nh¹n ®Õn hßn §¸ LÎ kho¶ng 100 h¶i lý. Tuy ®êng c¬ së ven bê lôc ®Þa ViÖt Nam ®i qua mét sè ®¶o c¸ch xa bê tõ 50 ®Õn 80 h¶i lý vµ c¸ch xa nhau trªn 100 h¶i lý, nhng ®êng c¬ së nµy vÉn phï hîp víi c¸c tiªu chuÈn cña luËt ph¸p vµ thùc tiÔn quèc tÕ v× c¸c ®¶o cã nh÷ng lîi Ých kinh tÕ riªng biÖt mµ thùc tÕ vµ tÇm quan träng cña nh÷ng lîi Ých Êy ®· ®îc qu¸ tr×nh sö dông l©u dµi chøng minh râ rµng vµ ®êng c¬ së cña níc ta vÉn ch¹y theo xu thÕ chung cña bê biÓn. Däc theo d¶i ven biÓn níc ta cã nhiÒu mòi ®Êt nh« ra ngoµi biÓn, cã trªn 110 cöa s«ng, l¹ch lín nhá, cã nhiÒu vòng, vÞnh, cã c¸c ®¶o nhá vµ quÇn ®¶o n»m t¬ng ®èi xa bê, nhng vÒ mÆt kinh tÕ, quèc phßng, lÞch sö, ®Þa lý hµnh chÝnh lu«n g¾n bã víi d¶i ven bê vµ ®Êt liÒn, lµ mét bé phËn l·nh thæ níc ViÖt Nam kh«ng thÓ t¸ch rêi. VÝ dô nh ®iÓm A1 trªn hßn Nh¹n lµ mét ®¶o nhá xa nhÊt cña quÇn ®¶o Thæ Chu n»m ngoµi kh¬i vïng biÒn t©y nam cña Tæ Quèc. Hßn Nh¹n cïng víi 8 hßn ®¶o lín nhá kh¸c häp thµnh quÇn ®¶o Thæ Chu g¾n bã chÆt chÏ víi ®Êt liÒn tõ bao ®êi nay vÒ kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, quèc phßng. Trong s¸ch "§¹i Nam nhÊt thèng chÝ" do Quèc sö qu¸n nhµ NguyÔn so¹n xong n¨m 1882 ®· 9
viÕt: "§¶o Thæ Chu ë ngoµi biÓn kh¬i huyÖn Hµ Ch©u, c¸ch bê hai ngµy rìi ®êng, l¹i cã tªn lµ hßn Ch©u DÇu, chu vi chõng vµi tr¨m dÆm, c©y cèi xanh um, hang ®éng ©m u, s¶n xuÊt yÕn sµo, ®åi måi, vÝch, h¶i s©m, trªn cï lao cã d©n c ë". Trung quèc hµ néi Nam H¶i phßng . B¹ch Long VÜ §Þnh § V inh ®¶o H¶i Nam A11.®¶o Cån Cá ®¶o Phï LiÔn H uÕ ®¶o H oµng Sa TH¸i lan § µ N½ng ®¶o Linh C«n A10 ®¶o Tri T«n QuÇn ®¶o Hoµng Sa ®¶o Lý S¬n A9.hßn «ng Cån Quy Nh¬n A 8.mòi §¹i L·nh CAMPUCHIA Nha Trang ®¶o Song Tö §«ng Phan ThiÕt ®¶o BÕn L¹c ®¶o Phó Quèc ®¶o Song Tö T©y Tp Hå ChÝ Minh ®¶o B×nh Nguyªn ®¶o ®¶o S¬n Ca V òng Tµu A6.hßn H¶i Minh H¶i ®¶o Ba §×nh hßn Nh¹n A1.®¶o Thæ Chu A5.hßn B¶y Canh ®¶o Trêng ®¶o Nam YÕt C«n §¶o ®. Palapan Sa A2.hßn §¸ LÎ §¸ §«ng A4.hßn §ång Lang V ïng níc lÞch sö ®¶o An Bang ®¸ Hoa Lau MALAIXIA MALAIXIA I NDONEXIA b¸n ®¶o ®¶o Cakman Ion Q.® Natuna B¾c Malacca Côc §o ®¹c vµ b¶n ®å Nhµ níc vÏ th¸ng 7-1987 H×nh 2. §êng c¬ së níc Céng hßa x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam 10
Ba ®iÓm A2, A3, A4 n»m trªn ba hßn ®¶o B«ng Lang, B¶y C¹nh, Tµi Lín lµ nh÷ng ®iÓm nh« ra nhÊt cña quÇn ®µo C«n §¶o - mét quÇn ®¶o gåm 13 ®¶o lín nhá kh¸ trï phó, ®Êt ®ai mµu mì ..., d©n ViÖt hµng bao ®êi sinh sèng trªn ®¶o b»ng nghÒ ®¸nh b¾t h¶i s¶n vµ trång trät. Thêi Ph¸p thuéc, C«n §¶o lµ mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn trùc thuéc mét tØnh trong ®Êt liÒn. N¨m 1979 do vai trß quan träng, gi÷a C«n §¶o vµ ®Êt liÒn Vòng Tµu, §Æc khu Vòng Tµu - C«n §¶o ®· ®îc Nhµ níc thµnh lËp vµ hiÖn nay C«n §¶o lµ mét huyÖn thuéc tØnh Bµ RÞa - Vòng Tµu ®ang trë thµnh mét vïng kinh tÕ quan träng cña c¶ níc. Hßn H¶i n¬i cã ®iÓm A6 cña ®êng c¬ së lµ hßn ®¶o ngoµi cïng cña nhãm ®¶o Phó Quý, gåm trªn 8 ®¶o vµ b·i c¹n lµ mét quÇn ®¶o giµu, vÒ tæ chøc lµ mét huyÖn thuéc tØnh B×nh ThuËn. QuÇn ®¶o n»m ë vÞ trÝ ¸n ng÷ con ®êng biÓn vµo c¶ng Vòng Tµu vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. QuÇn ®¶o cã diÖn tÝch 32 km2, d©n sè ®«ng ®óc h¬n 15.000 ngêi sinh sèng trong c¸c lµng xãm sÇm uÊt. D©n ë ®©y theo nghÒ ®i biÓn xa vµ næi tiÕng vÒ giái nghÒ c¸ mËp. Vïng biÓn néi thuû cña níc ViÖt Nam bao gåm a) Vïng biÓn n»m phÝa trong ®êng c¬ së ven bê lôc ®Þa ViÖt Nam kÓ c¶ vïng vÞnh, cöa s«ng, vïng níc c¶ng biÓn. b) Vïng biÓn n»m phÝa trong ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i cña c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o cña hai quÇn ®¶o Trêng Sa vµ Hoµng Sa cña ViÖt Nam. c) C¸c vïng níc lÞch sö cña ViÖt Nam bao gåm phÇn vÞnh thuéc phÝa ViÖt Nam trong vÞnh B¾c Bé vµ vïng níc thuéc ViÖt Nam trong vïng níc lÞch sö cña hai níc ViÖt Nam vµ C¨mpuchia. Vïng níc lÞch sö cña ViÖt Nam tån t¹i ë hai vÞnh B¾c Bé vµ vÞnh Th¸i Lan: VÞnh B¾c Bé lµ mét vÞnh n»m s©u trong l·nh thæ cña níc Céng Hßa X· héi Chñ nghÜa ViÖt Nam vµ níc CHND Trung Hoa. VÒ mÆt ®Þa lý - ®Þa chÊt, vÞnh B¾c Bé g¾n bã h÷u c¬ víi l·nh thæ ®Êt liÒn phÝa b¾c cña níc ta vµ ¸n ng÷ hÇu nh toµn bé vïng l·nh thæ quan träng nµy. Vïng biÓn vÞnh B¾c Bé cã mét tÇm quan träng ®Æc biÖt ®èi víi nÒn an ninh vµ quèc phßng cña níc ta. N¨m 1887 gi÷a toµn quyÒn Ph¸p vµ nhµ Thanh ®· ký c«ng íc vÒ biªn giíi, trong ®ã cã quy ®Þnh "kinh tuyÕn 105043' Paris (tøc lµ 108003'13" kinh ®«ng Greenwich) ®i qua mòi phÝa ®«ng ®¶o Trµ Cæ t¹o thµnh biªn giíi kÓ tõ ®iÓm ph©n v¹ch cuèi cïng mµ hai uû ban c¾m 11
mèc ®· v¹ch ra". ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D¬ng còng ®· cã c¸c quy ®Þnh vµ hµnh ®éng cô thÓ buéc c¸c tµu thuyÒn níc ngoµi ho¹t ®éng ë phÝa t©y ®êng kinh tuyÕn trªn ph¶i ®¨ng ký vµ ®ãng thuÕ ... Sau n¨m 1954, c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ hay nghiªn cøu khoa häc ë trong vÞnh gi÷a níc ta víi Trung Quèc còng ®· sö dông ®êng kinh tuyÕn trªn lµm ®êng ph©n chia ranh giíi trªn biÓn gi÷a c¸c quèc gia (h×nh 2a). Trªn c¬ së ®ã, Nhµ níc ta ®· quy ®Þnh r»ng phÇn vÞnh thuéc phÝa ViÖt Nam trong vÞnh B¾c Bé n»m ë phÝa t©y kinh tuyÕn 108003'13" lµ vïng níc lÞch sö theo chÕ ®é néi thuû cña níc Céng Hoµ XHCN ViÖt Nam. Sau nµy khi hai níc ®µm ph¸n x¸c ®Þnh chÝnh thøc ®êng biªn giíi trong vÞnh, quy chÕ vïng níc trong vÞnh B¾c Bé sÏ ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ. Vïng níc lÞch sö ViÖt Nam - Campuchia ë vÞnh Th¸i Lan n»m gi÷a bê biÓn cña tØnh Kampot vµ ®¶o Wai cña Campuchia víi bê biÓn ®¶o Phó Quèc vµ nhãm ®¶o Thæ Chu cña ViÖt Nam ®· ®îc x¸c ®Þnh lµ vïng níc lÞch sö trong hiÖp ®Þnh vÒ vïng níc lÞch sö cña hai níc ký ngµy 7/7/1982 (h×nh 2b). H×nh 2b B¶n ®å hiÖp ®Þnh vÒ vïng níc lÞch sö ViÖt Nam Campuchia 12
VÒ mÆt ®Þa lý vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vïng biÓn nµy g¾n liÒn víi phÇn ®Êt liÒn cña hai níc ViÖt Nam vµ Campuchia, tõ l©u ®êi ®· thuéc vÒ hai níc. Nã cã mét vÞ trÝ quan träng, ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn nÒn an ninh quèc phßng cña c¸c tØnh miÒn T©y Nam Bé vµ c¸c tØnh ven biÓn miÒn Nam Campuchia. Trong khi cha x¸c ®Þnh ®îc ®êng biªn giíi quèc gia trªn biÓn trong vïng níc lÞch sö chung ViÖt Nam - Campuchia, hai níc cïng thùc hiÖn qu¶n lý vµ kiÓm so¸t trªn biÓn, viÖc ®¸nh b¾t vµ khai th¸c h¶i s¶n cña nh©n d©n ®Þa ph¬ng vÉn ®îc tiÕp tôc nh tËp qu¸n. Riªng viÖc khai th¸c c¸c lo¹i tµi nguyªn thiªn nhiªn kh¸c th× cÇn ph¶i cã sù bµn b¹c tho¶ thuËn gi÷a hai níc. L·nh h¶i lµ vïng biÓn n»m ngoµi l·nh thæ ®Êt liÒn vµ tiÕp liÒn víi néi thuû cña níc ven biÓn lµ n¬i chñ quyÒn níc ven biÓn ®ã ®îc më réng ra ngoµi l·nh thæ néi thuû. Chñ quyÒn nµy më réng ra c¶ vïng trêi trªn l·nh h¶i còng nh ®èi víi ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y l·nh h¶i. ChiÒu réng l·nh h¶i theo C«ng íc LuËt BiÓn 1982 quy ®Þnh kh«ng vît qu¸ 12 h¶i lý kÓ tõ ®êng c¬ së. V× vËy ®êng ranh giíi phÝa ngoµi cña l·nh h¶i lµ ®êng biªn giíi quèc gia trªn biÓn. L·nh h¶i ®îc coi lµ mét bé phËn l·nh thæ cña níc ven biÓn. Theo qui ®Þnh cña Nhµ níc ta, l·nh h¶i cña ViÖt Nam lµ mét d¶i biÓn réng 12 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së nèi liÒn c¸c ®iÓm nh« ra nhÊt cña bê biÓn vµ c¸c ®iÓm ngoµi cïng cña c¸c ®¶o ven biÓn cña ViÖt Nam tÝnh tõ ngÊn níc thuû triÒu thÊp nhÊt trë ra. Trong vïng biÓn nµy nh÷ng ngêi thùc hiÖn chñ quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn ®èi víi l·nh h¶i cña m×nh còng nh ®èi víi vïng trêi, ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y biÓn cña l·nh h¶i. TÝnh chÊt chñ quyÒn trong l·nh h¶i cã kh¸c víi tÝnh chÊt chñ quyÒn ë néi thuû. Trong néi thuû ta thùc hiÖn chñ quyÒn ®Çy ®ñ, tuyÖt ®èi vµ toµn vÑn. Cßn trong l·nh h¶i ta thùc hiÖn chñ quyÒn ®Çy ®ñ vµ toµn vÑn. Cã sù kh¸c nhau ®ã v× trong l·nh h¶i tµu thuyÒn c¸c quèc gia kh¸c ®îc hëng quyÒn qua l¹i v« h¹i víi ®iÒu kiÖn lµ kh«ng x©m ph¹m ®Õn hoµ b×nh, an ninh, trËt tù vµ ph¶i t«n träng c¸c quy ®Þnh vÒ l·nh h¶i cña quèc gia ven bê. PhÇn l·nh h¶i cña c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o cña hai huyÖn Hoµng Sa thuéc tØnh Qu¶ng Nam - §µ N½ng vµ huyÖn Trêng Sa thuéc tØnh Kh¸nh Hoµ sÏ 13
®îc c«ng bè sau (h×nh 3). Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i ViÖt Nam lµ mét vïng biÓn n»m ngoµi vµ tiÕp liÒn víi l·nh h¶i ViÖt Nam cã chiÒu réng lµ 12 h¶i lý vµ hîp víi l·nh h¶i t¹o thµnh mét vïng biÓn réng 24 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i. Níc ta thùc hiÖn sù kiÓm so¸t vµ ng¨n ngõa cÇn thiÕt ë vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i cña m×nh nh»m môc ®Ých b¶o vÖ an ninh, b¶o vÖ c¸c quyÒn lîi h¶i quan, thuÕ kho¸, b¶o ®¶m sù t«n träng c¸c quy ®Þnh vÒ y tÕ, vÒ di c, nhËp c trªn l·nh thæ hoÆc trong l·nh h¶i ViÖt Nam. So víi c¸c quy ®Þnh cña C«ng íc vÒ LuËt BiÓn 1982 vµ cña c¸c quèc gia ven biÓn kh¸c, do t×nh h×nh vµ ®Æc ®iÓm riªng cña níc ta, ChÝnh phñ ta ®· quy ®Þnh viÖc kiÓm so¸t cÇn thiÕt trong vïng tiÕp gi¸p ®èi víi ngêi vµ tµu thuyÒn níc ngoµi nh»m ng¨n ngõa vµ trõng trÞ nh÷ng vô vi ph¹m ®èi víi ph¸p luËt cña ViÖt Nam vÒ an ninh vµ di c tõ ®Êt liÒn hay trong néi thuû vµ l·nh h¶i cña níc ta. Vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i ®ång thêi n»m trong ph¹m vi vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ nªn ngoµi nh÷ng néi dung ph¸p lý ®· quy ®Þnh cho vïng tiÕp gi¸p l·nh h¶i ®· nãi ë trªn, nã cßn chÞu sù chi phèi hoµn toµn cña nh÷ng néi dung ph¸p lý ®· quy ®Þnh cho vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ. Trong b¶n Tuyªn bè 12/5/1977. ChÝnh phñ ta quy ®Þnh vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam tiÕp liÒn víi l·nh h¶i ViÖt Nam vµ hîp víi l·nh h¶i ®ã thµnh mét vïng biÓn réng 200 h¶i lý tÝnh tõ ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh chiÒu réng l·nh h¶i ViÖt Nam. Nh vËy, bÒ réng cña vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ thùc sù chØ lµ 188 h¶i lý, b¾t ®Çu tõ ranh giíi ngoµi l·nh h¶i. Trong vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ, ngêi níc ta cã ®Çy ®ñ c¸c quyÒn do C«ng íc vÒ LuËt BiÓn 1982 quy ®Þnh . Níc ta cã chñ quyÒn hoµn toµn ®èi víi c¸c quyÒn lîi vÒ kinh tÕ trong vïng ®Æc quyÒn vÒ kinh tÕ, nhng ta còng vÉn ®Ó cho tµu thuyÒn vµ m¸y bay níc ngoµi tù do hµng h¶i vµ hµng kh«ng vµ cã thÓ cho phÐp c¸c nhµ khoa häc cña c¸c níc kh¸c tiÕn hµnh nghiªn cøu trong vïng ®Æc quyÒn theo nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ C«ng íc míi vÒ LuËt BiÓn ®· trï ®Þnh, NghÞ ®Þnh 242 H§BT cña Héi ®ång Bé trëng ViÖt Nam ngµy 05/8/1991 ®· quy ®Þnh chi tiÕt. C«ng íc vÒ LuËt BiÓn 1982 ®· ®a ra mét ®Þnh nghÜa míi vÒ thÒm lôc ®Þa. ThÒm lôc ®Þa cña mét quèc gia ven biÓn bao gåm ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y biÓn thuéc phÇn kÐo dµi tù nhiªn cña l·nh thæ ®Êt liÒn vµ c¸c h¶i ®¶o cña quèc gia ven biÓn tÝnh tõ ranh giíi phÝa ngoµi cña l·nh h¶i cho tíi bê 14
ngoµi cña r×a lôc ®Þa. Bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa ®îc x¸c ®Þnh theo nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh. H×nh 3. Mét sè ®¶o, b·i ®¸ chÝnh cña quÇn ®¶o Hoµng Sa Nhµ níc ViÖt Nam ®· quy ®Þnh : thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam bao gåm ®¸y biÓn vµ lßng ®Êt díi ®¸y biÓn thuéc phÇn kÐo dµi tù nhiªn cña lôc ®Þa ViÖt Nam, më réng ra ngoµi l·nh h¶i ViÖt Nam cho ®Õn bê ngoµi cña r×a lôc ®Þa. N¬i nµo bê biÓn ngoµi cña r×a lôc ®Þa c¸ch ®êng c¬ së dïng ®Ó tÝnh l·nh h¶i ViÖt Nam kh«ng ®Õn 200 h¶i lý th× thÒm lôc ®Þa Êy ®îc më réng ra 200 h¶i lý ®êng c¬ së. Níc ViÖt Nam cã chñ quyÒn hoµn toµn vÒ mÆt th¨m dß vµ khai th¸c, b¶o vÖ vµ qu¶n lý c¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn ë thÒm lôc ®Þa ViÖt Nam. Khi nghiªn cøu biÓn ViÖt Nam, chóng ta cßn cÇn chó ý tíi mét vïng réng lín kh«ng ph¶i lµ biÓn riªng cña mét quèc gia, ®ã lµ biÓn c¶, mµ cã ngêi gäi lµ biÓn c«ng hay biÓn quèc tÕ. Nãi mét c¸ch kh¸i qu¸t, ®©y lµ vïng 15
biÓn n»m ngoµi c¸c vïng biÓn thuéc quyÒn tµi ph¸n quèc gia. TÊt c¶ c¸c níc ®Òu ®îc hëng c¸c quyÒn vµ nghÜa vô ngang nhau, kh«ng kÓ lµ níc cã biÓn hay kh«ng cã biÓn. Theo C«ng íc 1982, ViÖt Nam cã quyÒn tham gia vµo viÖc khai th¸c ®¸y ®¹i d¬ng vïng biÓn quèc tÕ. NÕu kh«ng tham gia trùc tiÕp khai th¸c còng cã quyÒn ®îc hëng tÊt c¶ nh÷ng lîi Ých do viÖc céng ®ång quèc tÕ khai th¸c ®¸y ®¹i d¬ng ®em l¹i. 1.1.3. QuÇn ®¶o Hoµng Sa - Trêng Sa VÞ trÝ ®Þa lý vµ tÇm quan träng cña hai quÇn ®¶o Hoµng Sa - Trêng Sa Hai quÇn ®¶o mµ c¸c b¶n ®å hµng h¶i quèc tÕ ngµy nay ghi lµ Parcels vµ Sprathy hay Sratly chÝnh lµ quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa cña ViÖt Nam ®· tõ l©u ®êi. Thêi xa c¸c nhµ hµng h¶i hiÓu biÕt vÒ Hoµng Sa vµ Trêng Sa cßn rÊt m¬ hå cha chÝnh x¸c, hä chØ biÕt cã mét khu vùc réng lín gi÷a BiÓn §«ng gåm c¸c b·i, côm ®¸ ngÇm nguy hiÓm cho c¸c tµu thuyÒn. Tõ thÕ kû XVI ®Õn thÕ kû XVII, c¸c nhµ hµng h¶i c¸c níc ph¬ng T©y ®Òu cã thÓ hiÓu chung hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa lµm mét mµ hä thêng gäi díi c¸i tªn Pracel hay Paracels. Tªn Paracels, theo gi¸o s Piere Yves Manguin, xuÊt xø tõ tiÕng Bå §µo Nha Ithas do Parcel (Paracel cã nghÜa lµ "®¸ ngÇm"). Trªn c¸c b¶n ®å cæ cña ViÖt Nam còng nh cña ph¬ng T©y, c¶ hai quÇn ®¶o ®îc vÏ gép liÒn víi nhau. Nh b¶n ®å hµng h¶i cña ngêi Bå §µo Nha thÕ kû thø XVI hay b¶n ®å vÒ BiÓn §«ng cña nhµ hµng h¶i Hµ Lan Henricus Van Langren vÏ n¨m 1595 vÒ hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa gép chung lµm mét víi c¸i tªn Paracel ... Sau ®ã, ngêi ta dÇn t¸ch ra lµm hai khu vùc. Nh trong "§¹i Nam thèng nhÊt toµn ®å" ë ®êi NguyÔn vÏ n¨m 1838 ®· ®Ò phÝa b¾c lµ "Hoµng Sa" vµ phÝa nam "V¹n lý Trêng Sa". Sau nµy nhê nh÷ng tiÕn bé cña khoa häc kü thuËt hµng h¶i, ngêi ta ®· ph©n biÖt ®îc hai quÇn ®¶o riªng biÖt lµ Hoµng Sa vµ Trêng Sa (Paracel vµ Spratly). Cho m·i tíi ®Çu thÕ kû XX míi xuÊt hiÖn c¸i tªn kh«ng râ nguån gèc lµ "T©y Sa quÇn ®¶o" mµ ngêi Trung Quèc dïng ®Ó gäi Hoµng Sa cña ViÖt Nam. Cßn kho¶ng gi÷a nh÷ng n¨m 30, c¸i tªn Nam Sa míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn ®Ó gäi quÇn ®¶o Trêng Sa cña ViÖt Nam. QuÇn ®¶o Hoµng Sa gåm 30 ®¶o, b·i ®¸ c¹n, n»m trong mét vïng réng 16
kho¶ng 14.000 km2 kÐo tõ vÜ ®é 15045' ®Õn 17015' vÜ B¾c vµ tõ 1100 ®Õn 1130 kinh §«ng, c¸ch §µ N½ng kho¶ng 170 h¶i lý vÒ phÝa ®«ng, c¸ch cï lao RÐ 220km (120 h¶i lý), c¸ch H¶i Nam Trung Quèc ë ®iÓm gÇn nhÊt kho¶ng 260km (140 h¶i lý). QuÇn ®¶o gåm hai nhãm. Nhãm phÝa ®«ng ViÖt Nam gäi lµ AnVÜnh, cßn ngêi ph¬ng T©y gäi lµ "Amphitrite" ®Ó kû niÖm tªn mét chiÕc tµu Ph¸p lÇn ®Çu tiªn ®îc göi sang BiÓn §«ng bÞ b·o ®¸nh d¹t vµo vïng nµy. Nhãm phÝa t©y c¸c ®¶o xÕp thµnh h×nh cong nh tr¨ng lìi liÒm nªn ViÖt Nam gäi lµ nhãm Lìi LiÒm vµ ngêi ph¬ng T©y thêng gäi lµ "Croissant". Trong quÇn ®¶o Hoµng Sa cã mét ®¶o tªn lµ Hoµng Sa, nhng ®¶o Hoµng Sa kh«ng ph¶i lµ ®¶o lín nhÊt quÇn ®¶o mµ lµ ®¶o Linh C«n vµ Phó L©m. Mçi ®¶o cã diÖn tÝch 1,6km2. C¸ch quÇn ®¶o Hoµng Sa vÒ phÝa ®«ng Nam 300 h¶i lý (450km) lµ quÇn ®¶o Trêng Sa. QuÇn ®¶o nµy cã tªn quèc tÕ Spratly do ngêi Anh ®Æt n¨m 1867 (h×nh 3). Khi tµu cña ngêi thuyÒn trëng Anh Spratly ®Õn vïng quÇn ®¶o Trêng Sa, «ng tëng ®· ph¸t kiÕn ra mét vïng quÇn ®¶o míi. QuÇn ®¶o Trêng Sa n»m trong kho¶ng vÜ ®é 6050' ®Õn 120 vÜ B¾c vµ kinh ®é 111030' ®Õn 117020' ®«ng, gåm kho¶ng 100 hßn ®¶o, ®¸, cån, san h« ... vµ tr¶i dµi trªn mét diÖn tÝch réng kho¶ng 160 ®Õn 180 ngµn km2 biÓn. Hßn ®¶o Trêng Sa gÇn ®Êt liÒn nhÊt, c¸ch Cam Ranh 450km (250 hai lý). Tæng céng phÇn ®¶o trªn mÆt níc cña quÇn ®¶o Trêng Sa còng nh Hoµng Sa ®Òu xÊp xØ kho¶ng 10km2, nhng diÖn tÝch biÓn cña quÇn ®¶o Trêng Sa lín gÊp 10 lÇn so víi vïng biÓn quÇn ®¶o Hoµng Sa. QuÇn ®¶o Hoµng Sa vµ quÇn ®¶o Trêng Sa rÊt giµu cã vÒ mÆt tµi nguyªn vµ ®Æc biÖt chóng cã vÞ trÝ chiÕn lîc cùc kú quan träng ®èi víi khu vùc nµy. QuÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa lµ l·nh thæ thiªng liªng cña ViÖt Nam. ViÖc x¸c ®Þnh chñ quyÒn cña ViÖt Nam ®èi víi hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa kh«ng ph¶i lµ c¨n cø vµo tÇm quan träng vµ vÞ trÝ chiÕn lîc cña chóng ®èi víi níc ta mµ ch×nh lµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng chøng cí lÞch sö vµ nh÷ng c¬ së ph¸p lý v÷ng ch¾c dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c vµ tiªu chuÈn c¬ b¶n cña luËt ph¸p vµ tËp qu¸n quèc tÕ. ViÖt Nam hiÖn ®ang cã mÆt b¶o vÖ 21 ®¶o vµ b·i ngÇm trªn quÇn ®¶o Trêng Sa, ®ã lµ ®¶o Trêng Sa, Trêng Sa §«ng, Song Tö T©y, Nam YÕt, Sinh Tån, S¬n Ca, Sinh Tån §«ng, hßn SËp (Phan Vinh), An Bang, ®¸ L¸t, ®¸ §«ng, ®¸ T©y, ®¸ Gi÷a, b·i Tèc Tan, ®¸ Nói Le, ®¸ Tiªn n÷, b·i ThuyÒn Chµi, ®¸ C« Lin, ®¸ Len §ao, ®¸ Lín, ®¸ Nói ThÞ. Lîi dông hoµn c¶nh chiÕn tranh ë ViÖt Nam vµ khã kh¨n trong lóc ph¶i x©y dùng l¹i ®Êt níc, nhiÒu níc ®· nh¶y vµo chiÕm ®ãng mét sè ®¶o vµ b·i 17
ngÇm trong quÇn ®¶o Trêng Sa t¹o nªn t×nh thÕ tranh chÊp chñ quyÒn víi ViÖt Nam. HiÖn nay Philippin chiÕm 8 ®¶o, Malaysia chiÕm 3 ®¶o phÝa nam quÇn ®¶o Trêng Sa, §µi Loan chiÕm 1 ®¶o lín nhÊt quÇn ®¶o vµ tõ th¸ng 2 n¨m 1988 tíi nay, Trung Quèc ®· chiÕm 8 b·i ngÇm trong quÇn ®¶o Trêng Sa vµ chiÕm ®ãng toµn bé quÇn ®¶o Hoµng Sa cña níc ta. Quan ®iÓm vµ lËp trêng cña ChÝnh phñ ta tõ tríc tíi nay ®èi víi hai quÇn ®¶o nµy ®· râ rµng vµ nhiÒu lÇn ®îc c«ng bè trong c¸c v¨n kiÖn chÝnh thøc cña Nhµ níc víi tinh thÇn nh sau :  Hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa lµ thuéc chñ quyÒn cña ViÖt Nam tõ nhiÒu thÕ kû nay. ViÖt Nam ®· chiÕm h÷u thùc sù hai quÇn ®¶o ngay tõ khi nã cha thuéc chñ quyÒn thùc sù cña bÊt kú quèc gia nµo. Nh÷ng b»ng chøng lÞch sö, nh÷ng c¨n cø ph¸p lý mµ phÝa ViÖt Nam ®· ®a ra vµ s½n sµng tiÕp tôc ®a ra ®Ó chøng minh sù thùc ®ã.  NhiÒu thÕ kû tríc ®©y, nh÷ng hµnh ®éng thùc hiÖn chñ quyÒn cña c¸c Nhµ níc ViÖt Nam ®èi víi nh÷ng quÇn ®¶o trªn cha hÒ vÊp ph¶i bÊt cø mét ph¶n øng nµo cña bÊt cø mét níc nµo trong khu vùc hoÆc ngoµi khu vùc. ChÝnh s¸ch cña chóng ta trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hai quÇn ®¶o lµ : "... kiªn quyÕt b¶o vÖ chñ quyÒn vµ toµn vÑn l·nh thæ cña m×nh ®ång thêi t«n träng nguyªn t¾c kh«ng dïng vò lùc ®e do¹ hay dïng vò lùc ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, tríc sau nh mét chñ tr¬ng gi¶i quyÕt b»ng th¬ng lîng hoµ b×nh mäi tranh chÊp". 1.2. LÞch sö ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng ViÖt Nam Sù nghiÖp ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng ViÖt Nam thùc sù ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch hÖ thèng tõ 1930, ngµy thµnh lËp viÖn H¶i D¬ng häc §«ng D¬ng, sau ®ã lµ H¶i häc viÖn Nha Trang, ngµy nay lµ ViÖn H¶i D¬ng häc Nha Trang vµ tõ 1960 khi mét lo¹t c¸c c¬ quan nghiªn cøu biÓn miÒn B¾c ra ®êi nh : Tr¹m nghiªn cøu biÓn H¶i Phßng (ngµy nay lµ ph©n viÖn H¶i d¬ng häc H¶i Phßng), Tr¹m Nghiªn cøu Thuû s¶n H¶i Phßng (nay lµ ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n H¶i Phßng), phßng h¶i v¨n, nha khÝ tîng Hµ Néi (nay lµ Trung t©m KTTV biÓn) v.v... Tõ khi thµnh lËp ®Õn 1930 díi sù chØ ®¹o cña nhiÒu nhµ khoa häc cã 18
tªn tuæi nh A. Kremp, P.Chevey, E.Saurin, R. Serene. ViÖn h¶i d¬ng häc §«ng D¬ng ®· thùc hiÖn mét khèi lín c«ng t¸c ®iÒu tra, nghiªn cøu BiÓn §«ng vÒ nhiÒu mÆt. Tõ 1939 sau khi ®¹i chiÕn thÕ giíi II bïng næ vµ cuéc kh¸ng chiÕn gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam kÐo dµi cho ®Õn n¨m 1954 c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu BiÓn §«ng míi ®îc phôc håi. Tõ 1960 ®Õn nay cã hai giai ®o¹n ho¹t ®éng ®iÒu tra nghiªn cøu nh sau : 1.2.1. Ho¹t ®éng ®iÒu tra nghiªn cøu biÓn ë miÒn B¾c ViÖt Nam trong thêi gian 1954 - 1975 Tõ n¨m 1954, tríc nh÷ng yªu cÇu míi vÒ x©y dùng vµ b¶o vÖ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, §¶ng vµ ChÝnh phñ ta cã chñ tr¬ng khai th¸c, sö dông biÓn phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ, quèc phßng. §Ó thùc hiÖn chñ tr¬ng nµy, Nhµ níc ®· thµnh lËp mét sè c¬ quan nghiªn cøu khoa häc chuyªn tr¸ch hoÆc b¸n chuyªn tr¸ch vÓ biÓn nh : Tr¹m Nghiªn cøu BiÓn H¶i Phßng thuéc Uû ban Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ níc ®îc thµnh lËp n¨m 1961, ®Õn n¨m 1967 ph¸t triÓn thµnh ViÖn Nghiªn cøu BiÓn H¶i Phßng. Tr¹m Nghiªn cøu C¸ BiÓn thuéc Tæng côc Thuû s¶n ®ùoc thµnh lËp n¨m 1961, ®Õn n¨m 1967 ph¸t triÓn thµnh ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n H¶i Phßng. §µi KhÝ Tîng Trung ¬ng thuéc Nha KhÝ T¬ng thµnh lËp n¨m 1955, ®a sè víi mét sè tr¹m quan tr¾c khÝ tîng h¶i v¨n t¹i mét sè khu vùc ven biÓn tõ Mãng C¸i tíi Cöa Tïng. §éi Kh¶o s¸t ThiÕt kÕ Giao th«ng còng ®îc thµnh lËp n¨m 1960. Nhµ níccòng cã chñ tr¬ng ®µo t¹o chuyªn gia vÒ biÓn tõ c¸c níc Liªn X« , Trung Quèc tõ 1957 vµ tõ 1966 trêng §¹i häc Tæng hîp Hµ Néi b¾t ®Çu ®µo t¹o c¸c chuyªn gia khoa häc biÓn ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ ph¸t triÓn gi÷a níc ta víi c¸c níc XHCN thêi ®ã, tríc hÕt lµ víi Liªn X«, Trung Quèc, còng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ng t¸c ®iÒu tra nghiªn cøu biÓn ViÖt Nam. Hµng lo¹t c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c ®iÒu tra vïng biÓn vÞnh B¾c Bé ®îc thùc hiÖn, cã thÓ hÖ thèng l¹i nh sau: Ch¬ng tr×nh §iÒu tra C¬ b¶n Tæng hîp vÞnh B¾c Bé (1959 - 1962) Ch¬ng tr×nh §iÒu tra C¬ b¶n Tæng hîp vÞnh B¾c Bé lµ mét kÕ ho¹ch lín cña Nhµ níc, do UBKH Nhµ níc chñ tr× thùc hiÖn víi sù phèi hîp lùc lîng cña ngµnh Thuû s¶n, KhÝ tîng, H¶i qu©n, Giao th«ng vµ hîp t¸c víi UBKH Trung Quèc ®iÒu tra vïng biÓn n»m phÝa ngoµi l·nh h¶i hai níc, réng 128.300 km2. KÕ ho¹ch ®iÒu tra trªn biÓn gåm hai ®ît: 19