Hiểu và điều trị đúng rối loạn lo âu

Chia sẻ: ViBandar2711 ViBandar2711 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

37
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Rối loạn lo âu là bệnh lý thường gặp với tỷ lệ mắc bệnh chung trong 1 năm khoảng 3%, và tỷ lệ bệnh chung suốt đời là 5%. Phụ nữ mắc bệnh này nhiều gấp 2 lần nam giới, tuổi khởi bệnh thường khó xác định, nhưng bệnh nhân hay đi khám bệnh trong độ tuổi từ 20–30.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hiểu và điều trị đúng rối loạn lo âu

TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 7 - 9/2016 HIỂU VÀ ĐIỀU TRỊ ĐÚNG RỐI LOẠN LO ÂU (Correct understanding andtreatment of anxiety disorders) Nguyễn Văn Ca1 MỞ ĐẦU tập, giao tiếp thì có thể đã chuyển sang một trạng thái lo âu bệnh lý. Trong cuộc sống, ai cũng có những lúc phải cảm thấy lo lắng hồi hộp trước Rối loạn lo âu (RLLA) có thể tác động một sự việc quan trọng. Ðó là những lo đến mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu từ tuổi vị lắng mang tính chất bình thường và là một thành niên trở lên và thường thấy ở nữ hơn sự đáp ứng tự nhiên của cơ thể. Trong xã là nam. Người bị RLLA thường sống với hội ngày nay, stress và lo lắng đã trở thành tâm lý cho rằng có điều gì xấu sắp xảy ra những vấn đề thường gặp của cuộc sống và thường tin nó là bệnh tật trong khi thực khi chúng ta phải đương đầu với những rắc tế lại không phải vậy. rối tài chính, cái chết của một người yêu Mặc dù rất phổ biến, nhưng rối loạn mến hay bạn bè, sự đòi hỏi của công việc, lo âu thường bị coi là sự lo lắng đơn thuần những mối quan hệ căng thẳng hay những thay vì là căn bệnh có thể gây suy nhược tình huống khó khăn khác. Đôi khi những hay tàn phế, cần hiểu đúng và điều trị đúng. cảm xúc như thế có thể giúp ích vì chúng Rối loạn lo âu là bệnh lý thường gặp hướng cho chúng ta có được sự nỗ lực lớn với tỷ lệ mắc bệnh chung trong 1 năm nhất hay phản ứng trong những tình huống khoảng 3%, và tỷ lệ bệnh chung suốt đời là khẩn cấp. 5%. Phụ nữ mắc bệnh này nhiều gấp 2 lần Nhưng khi sự việc đó không còn, mà nam giới, tuổi khởi bệnh thường khó xác sự lo lắng vẫn tồn tại và làm ảnh hưởng định, nhưng bệnh nhân hay đi khám bệnh đến mối quan hệ trong cuộc sống hàng trong độ tuổi từ 20–30. Tuy nhiên, chỉ có ngày, những hoạt động về công việc, học 1/3 đến khám và điều trị chuyên khoa tâm 1 Bệnh viện Quân Y 175 Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Văn Ca (Email: duycath@yahoo.com) Ngày nhận bài: 21/8/2016. Ngày phản biện đánh giá bài báo: 14/9/2016 Ngày bài báo được đăng: 30/9/2016 97
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 7 - 9/2016 thần, số còn lại điều trị tại các bác sĩ đa như rối loạn nhân cách ranh giới, cũng có khoa, tim mạch, hô hấp, tiêu hóa… thể được liên kết đến rối loạn lo âu tổng quát. NGUYÊN NHÂN - Lạm dụng lạm dụng ma túy hoặc Chưa được biết rõ, có những giả thiết rượu, nghiện internet có thể làm trầm trọng có thể liên quan đến chất chuyển hoá trong thêm rối loạn lo âu tổng quát. Trên toàn não, chẳng hạn như dopamine, serotonin thế giới, 37% con bạc bệnh lý báo cáo bị và norepinephrine. Ngoài ra tình trạng này rối loạn lo âu, trong khi các nghiên cứu về có thể do nguyên nhân di truyền học, nhân nghiện internet (chủ yếu ở các nước châu cách và kinh nghiệm sống. Á) thấy rằng tỷ lệ mắc lo âu cao hơn gấp Các yếu tố nguy cơ: 2 lần ở những người nghiện internet so vo - Chấn thương thời thơ ấu. Những trẻ với nhóm không nghiện. em đã phải chịu đựng sự lạm dụng hoặc PHÂN LOẠI chấn thương, bao gồm cả chứng kiến sự kiện chấn thương, có nguy cơ cao phát Theo ICD-10 (International triển rối loạn lo âu tổng quát tại một số Classification of Diseases – 10) thời điểm trong cuộc sống. Trên toàn cầu, Mục F40-F48: các rối loạn bệnh tâm tỷ lệ những người có tiền sử bị lạm dụng căn có liên quan đến stress và dạng cơ thể: tình dục báo cáo lo âu là từ 2% tới 82%. F40: Các rối loạn lo âu ám ảnh sợ: - Bệnh mãn tính hay bệnh tật nghiêm F40.0: ám ảnh sợ khoảng trống. trọng, chẳng hạn như ung thư, có thể dẫn F40.00: ám ảnh sợ khoảng trống đến nỗi lo thường trực về tương lai, điều không có rối loạn hoảng sợ. trị và tài chính. Khoảng 2% tới 49% những F40.01: ám ảnh sợ khoảng trống có người bị suy tim sung huyết có các triệu rối loạn hoảng sợ. chứng lo âu. Từ 10% tới 50% những người bị bệnh động mạch vành có rối loạn hoảng F40.1: ám ảnh sợ xã hội. sợ. F40.2: ám ảnh sợ đặc hiệu (riêng lẻ). Trong khi đó, tỷ lệ lo âu ở bệnh nhân F40.8: Các rối loạn lo âu ám ảnh sợ ung thư từ 15% tới 23%. khác. - Căng thẳng. Một sự kiện lớn hoặc F40.9: Rối loạn lo âu ám ảnh sợ không một số tình huống căng thẳng nhỏ hơn có biệt định. thể gây ra lo lắng quá mức. F41: Các rối loạn lo âu khác. - Nhân cách một số người dễ bị rối F41.0: Rối loạn hoảng sợ. loạn lo âu hơn những người khác. Ngoài F41.1: Rối loạn lo âu lan toả. ra, một số rối loạn nhân cách, chẳng hạn F41.2: Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm 98
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 7 - 9/2016 cảm. quan như đánh trống ngực, ngất xỉu, sợ F41.3: Các rối loạn lo âu hỗn hợp chết, sợ bị điên và sợ mất tự tin. khác. Lo âu tăng lên khi biết người khác F41.8: Các rối loạn lo âu biệt định không coi hoàn cảnh mà người bệnh từng khác. né tránh là sự đe doạ và nguy hiểm. Chỉ F41.9: Rối loạn lo âu không biệt định. xoay quanh suy nghĩ về hoàn cảnh gây ra ám ảnh sợ đã đủ để làm cho một trạng thái F42: Rối loạn ám ảnh nghi thức. lo âu xuất hiện. F42.0: ý nghĩ hoặc nghiền ngẫm ám Lo âu ám ảnh sợ thường kết hợp với ảnh chiếm ưu thế. trầm cảm và nặng lên khi có một giai đoạn F42.1: Hành vi nghi thức chiếm ưu trầm cảm xen vào. Một số giai đoạn trầm thế. cảm kèm theo lo âu ám ảnh sợ nhất thời F42.2: Các ý nghĩ và hành vi ám ảnh hoặc ám ảnh sợ khoảng trống cũng có khí hỗn hợp. sắc trầm. Các chẩn đoán bao gồm cả hai F42.8: Các rối loạn ám ảnh nghi thức hoặc chỉ một nếu rối loạn nào nổi bật hơn. khác. Nếu rối loạn trầm cảm xuất hiện trước thì F42.9: Rối loạn ám ảnh nghi thức được ưu tiên cho chẩn đoán rối loạn trầm không biệt định. cảm. Ám ảnh sợ gặp ở nữ giới nhiều hơn. Các rối loạn lo âu khác là những triệu TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG. chứng chính của rối loạn không khu trú Đặc điểm lâm sàng chung của rối loạn vào bất kỳ hoàn cảnh đặc biệt nào và ít khi lo âu. nghiêm trọng. Theo quan điểm của Tổ chức Y tế Thế Rối loạn ám ảnh nghi thức là nét chủ giới. yếu trong các ý tưởng ám ảnh hoặc động Các rối loạn lo âu ám ảnh sợ thì lo âu tác nghi thức tái diễn. Ý tưởng ám ảnh là xuất hiện hoặc duy nhất hoặc chủ yếu do những ý nghĩ, những hình ảnh hay xung những hoàn cảnh hay những đối tượng bên động vào não người bệnh lặp đi lặp lại ngoài chủ thể và thực tế không nguy hiểm. một cách định hình. Chúng làm cho người Kết quả đặc trưng là người bệnh hoặc né bệnh luôn đau khổ vì tính thô bạo, tà dâm tránh hoàn cảnh hoặc chịu đựng với nỗi hoặc tri giác vô nghĩa mà người bệnh phải khiếp sợ. luôn cưỡng lại một cách vô hiệu. Chúng là ý nghĩ riêng của người bệnh, mặc dù xuất Thường không phân biệt được lo âu hiện ngoài ý muốn, ghê tởm và không thú ám ảnh sợ với các loại lo âu khác về mặt vị gì. Trong trường hợp quá kéo dài, sự chủ quan và mức độ trầm trọng. Sự lo lắng kháng cự là thứ yếu và xuất hiện rối loạn của chủ thể có thể là các triệu chứng chủ thần kinh thực vật, cảm giác đau khổ hoặc 99
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 7 - 9/2016 căng thẳng tâm thần. Rối loạn trầm cảm tái bệnh nhân hiểu được bản chất của rối loạn diễn làm tăng mức độ trầm trọng của rối lo âu (nguyên nhân, lâm sàng, tiến triển). loạn ám ảnh. Rối loạn ám ảnh nghi thức - Chiến lược kiểm soát lo âu và giảm phổ biến đều cả nam giới lẫn nữ giới. Bệnh stress: bắt đầu ở tuổi trẻ con và vị thành niên, tiến • Liệu pháp nhận thức hành vi triển mạn tính và ít có triệu chứng trầm • Tập thư giãn, tập thở, tập khí công, cảm. tập yoga. * Để đơn giản hãy trả lời những câu • Tham gia các hoạt động vui chơi giải hỏi dưới đây. Nếu có ít nhất 4 câu trả lời trí, các hoạt động thể lực (để thư giãn hoặc “có” thì chẩn đoán rối loạn lo âu: lôi cuốn bệnh nhân). 1. Có thường xuyên thấy căng thẳng, 2. Điều trị bằng thuốc. lo lắng hoặc dễ cáu kỉnh, bực mình không? - Nhóm Benzodiazepine (BZ). 2. Sự lo lắng có ảnh hưởng đến công việc, học tập hoặc nhiệm vụ của bạn trong Tác dụng yên dịu, giải lo âu, gây gia đình không? ngủ. 3. Có cảm thấy sợ hãi mà biết là mình - Thuốc giải lo âu Buspirone. sợ rất vô lý nhưng không thể kiểm soát Ưu thế hơn BZ. được điều đó không? Không có triệu chứng cai. 4. Có tin rằng có một điều gì xấu sẽ - Nhóm chống trầm cảm SSRI. xảy ra nếu có một số việc không được làm Cơ chế tác động nên hệ serotonin. theo cách mà bạn nghĩ không? - Nhóm chống trầm cảm SNRI. 5. Có né tránh những tình huống hoặc - Nhóm chống trầm cảm 3 vòng. những hoạt động nhất định nào đó bởi vì - Các thuốc chống loạn thần. nó gây cho lo lắng không? Chống loạn thần liều thấp có thể thay 6. Có bị những cơn nhịp tim đập thế BZ và chống trầm cảm trong điều trị nhanh mà thường cho là mình bị bệnh lý các rối loạn dạng cơ thể. Ít tác dụng phụ, về tim mạch và đi khám thì không có bệnh không gây lệ thuộc thuốc. lý gì về tim mạch không? 7. Có cảm giác như là có điều gì nguy DỰ PHÒNG hiểm và thảm họa gì đó sắp xảy ra đối với Dưới đây là một vài điều có thể làm: mình không? Biểu hiện thế nào? - Tập thể dục hàng ngày. Tập thể dục ĐIỀU TRỊ làm giảm căng thẳng mạnh mẽ, có thể cải 1. Điều trị bằng tâm lý. thiện tâm trạng và có thể giữ cho khỏe mạnh. Tốt nhất nếu phát triển một thói - Tư vấn giúp bệnh nhân, gia đình quen thường xuyên và làm việc hầu hết 100
TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 7 - 9/2016 các ngày trong tuần. Bắt đầu chậm và dần cần thiết cho bộ não hoạt động. dần tăng số lượng và cường độ tập thể dục. TÀI LIỆU THAM KHẢO - Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh. Tránh béo, thức ăn có nhiều đường và chế 1. Chẩn đoán và điều trị rối loạn lo âu biến sẵn. (Tháng 10/2015). PGS.TS. Cao Tiến Đức Ăn các loại thực phẩm giàu axit béo - CNBM Tâm thần. omega-3 và các vitamin nhóm B. 2. Y học Cộng đồng tháng 11/2016. - Tránh uống rượu, bia và các chất 3. Lo âu và triệu chứng cơ thể: hình kích thích khác. Có thể làm trầm trọng thành một hội chứng mới ? Bs Phạm Văn thêm sự lo lắng. Trụ. Bv TT Tp HCM. - Sử dụng kỹ thuật thư giãn. Kỹ thuật 4. Roger MP, White K, Warshaw trực quan, thiền và yoga. MG, et al. Prevalence of medical illness - Ngủ đủ giấc và bảo đảm có chất in patients with anxiety disorders. Int J lượng giấc ngủ tốt. psychiatry Med 1994;24:83-96. - Vitamin B và acid folic. Các dưỡng 5. The ICD-10, Classiíỉcation of chất này có thể làm giảm lo lắng bằng cách Mental and Behavioural Disorders (1992), ảnh hưởng đến việc sản xuất các hóa chất World Health Organisation Geneva, pp. 141 101