Hiệu quả tín dụng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số qua các chương trình của Ngân hàng Chính sách xã hội

Chia sẻ: ViSatori ViSatori | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với mục tiêu tập trung giải quyết những vấn đề khó khăn, từng bước cải thiện và nâng cao điều kiện sống cho hộ dân tộc thiểu số nghèo, giảm dần chênh lệch trong phát triển giữa vùng dân tộc thiểu số và miền núi với các vùng khác trong cả nước, Chính phủ Việt Nam đã có những chính sách tín dụng ưu đãi đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), được thực hiện thông qua các chương trình tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH).

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hiệu quả tín dụng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số qua các chương trình của Ngân hàng Chính sách xã hội

CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ Hiệu quả tín dụng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số qua các chương trình của Ngân hàng Chính sách xã hội Đỗ Thị Kim Hảo Chu Khánh Lân Trần Huy Tùng Ngày nhận: 15/01/2019 Ngày nhận bản sửa: 22/01/2019 Ngày duyệt đăng: 29/01/2019 Với mục tiêu tập trung giải quyết những vấn đề khó khăn, từng bước cải thiện và nâng cao điều kiện sống cho hộ dân tộc thiểu số nghèo, giảm dần chênh lệch trong phát triển giữa vùng dân tộc thiểu số và miền núi với các vùng khác trong cả nước, Chính phủ Việt Nam đã có những chính sách tín dụng ưu đãi đối với đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), được thực hiện thông qua các chương trình tín dụng của Ngân hàng Chính sách xã hội (NHCSXH). Bằng dữ liệu thứ cấp và sơ cấp thu được qua khảo sát các hộ đồng bào DTTS và cán bộ tín dụng tại các tỉnh Yên Bái, Lâm Đồng, Trà Vinh và Hà Giang, bài viết đánh giá hiệu quả các chương trình tín dụng chính sách cho đồng bào DTTS ở Việt Nam và đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả tín dụng cho đồng bào DTTS tại NHCSXH trong tương lai. Từ khóa: tín dụng chính sách, đồng bào DTTS, NHCSXH 1. Tín dụng chính sách cho đồng bào dân tộc thiểu số ới mục tiêu tập trung giải quyết những vấn đề khó khăn, bức xúc nhất về đời sống, sản xuất; từng bước cải thiện và nâng cao điều kiện sống cho hộ DTTS © Học viện Ngân hàng ISSN 1859 - 011X nghèo; góp phần giảm nghèo bền vững, giảm dần chênh lệch trong phát triển giữa vùng DTTS và miền núi với các vùng khác trong cả nước, Chính phủ đã có những chính sách tín dụng ưu đãi đối với đồng bào DTTS. Tính đến hết 30/6/2018, trong số hơn 33 chương trình, dự án tín dụng đang triển khai tại NHCSXH, 27 có 3 chương trình tập trung dành riêng cho hộ DTTS và 2 chương trình cho cả hộ DTTS và các đối tượng khác. Mặc dù rủi ro tín dụng lớn hơn so với các hộ gia đình sinh sống ở khu vực đồng bằng , Chính phủ Việt Nam vẫn dành sự ưu đãi tín dụng cho hộ nghèo DTTS. Theo đó, mức cho vay tối đa bình quân đối Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 200+ 201- Tháng 1&2. 2019 CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ Bảng 1. Chương trình tín dụng cho hộ DTTS tại NHCSXH TT Chương trình Căn cứ pháp lý Đối tượng Mức cho vay tối đa 1 Cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ DTTS đặc biệt khó khăn Quyết định số 54/2012/QĐ-TTg (thay thế Quyết định 32/2007/QĐ-TTg) Hộ DTTS đặc 8 triệu đồng/hộ (cao biệt khó khăn hơn mức cũ: 5 triệu hoặc sống tại đồng/hộ) vùng khó khăn 2 Cho vay hỗ trợ giải quyết đất ở, giải quyết việc làm cho hộ đồng bào DTTS nghèo, đời sống khó khăn Đồng bằng sông Cửu Long Quyết định số 29/2013/QĐ-TTg (thay thế Quyết định 74/2008/QĐ-TTg) Hộ DTTS nghèo, đời sống khó khăn vùng Đồng bằng sông Cửu Long 4 5 Lãi suất 5 năm 1,2%/ năm Học nghề: 1,5 triệu đồng/tháng 7,2%/ năm Xuất khẩu lao động: tối đa bằng chi phí người vay phải đóng góp theo từng thị trường 3,6%/ năm Phát triển sản xuất kinh doanh: 8 triệu đồng/hộ 3 Kỳ hạn tối đa 5 năm 1,2%/ năm Cho vay hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào DTTS nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn Quyết định số Hộ DTTS 1592/2009/QĐ-TTg, nghèo Quyết định 755/2013/ QĐ-TTg Tạo đất sản xuất và chuyển đổi nghề: 15 triệu đồng/hộ 1,2%/ năm Xuất khẩu lao động: tối đa bằng chi phí người vay phải đóng góp theo từng thị trường 3,6%/ năm Cho vay bảo vệ và phát triển rừng, gắn với chính sách giảm nghèo nhanh, bền vững và hỗ trợ đồng bào DTTS giai đoạn 2015-2020 Nghị định 75/2015/ NĐ-CP Hộ DTTS; Hộ người Kinh nghèo sinh sống tại các xã điều kiện kinh tế khó khăn (khu vực II, III) thuộc vùng dân tộc và miền núi Trồng rừng: 15 triệu đồng/ha Cho vay theo chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2017-2020 Quyết định 2085/2016/QĐ-TTg Hộ DTTS nghèo; Hộ nghèo ở xã khu vực III, thôn, bản đặc biệt khó khăn 50 triệu đồng/hộ 20 năm 1,2%/ năm Phát triển chăn nuôi: 10 năm 50 triệu đồng/hộ 10 năm 50% lãi suất cho vay hộ nghèo Nguồn: Tổng hợp của nhóm tác giả 28 Số 200+201- Tháng 1&2. 2019 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ Bảng 2. Kết quả các chương trình cho vay có hộ dân tộc thiểu số tại Ngân hàng Chính sách xã hội, 30/6/2018 Đơn vị: tỷ đồng, hộ Chương trình Thời gian thực hiện Doanh số tích lũy từ Tổng Số lượt 01/01/2003 Dư hộ vay nợ vốn Cho Thu Xóa vay nợ nợ Nợ Quá hạn Khoanh Cho vay vốn phát triển sản xuất đối với hộ DTTS đặc biệt khó khăn 2008 – 2012 1.419 2013 – 2016 642 7,3 770 225.221 5,3 2,6 Cho vay hỗ trợ giải quyết đất ở, giải quyết việc làm cho hộ đồng bào DTTS nghèo, đặc biệt khó khăn tại Đồng Bằng Sông Cửu Long 2009 – 2013 2014 – 2016 655 275 35 344 66.884 73 79 Cho vay hỗ trợ đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt cho hộ đồng bào DTTS nghèo và hộ nghèo ở xã, thôn, bản đặc biệt khó khăn 2010 – 2012 2014 – 2016 839 88 0,405 749 56.737 0,041 0,822 2.913 1.005 42,705 1.863 348.842 78,341 82,422 Tổng các chương trình dành riêng cho hộ DTTS Cho vay theo Nghị định số 75/2015/NĐ-CP (*) 2015 - 2020 176 4 0 172 4.082 0 0 Cho vay theo Quyết định số 2085/2016/QĐ-TTg (*) 2017 – 2020 177 1 0 176 4.425 0 0 Tổng các chương trình dành cho hộ DTTS và các đối tượng khác 3.266 1.010 42,705 2.211 357.349 78.341 82.442 (*) Số liệu bao gồm cả hộ DTTS và các đối tượng khác trong chương trình với đối tượng này tăng dần và hiện nay bằng với mức cho vay tối đa đối với hộ nghèo là 50 triệu đồng/hộ. Kỳ hạn cho vay tối đa lên thành 10 năm, riêng đối với cho vay trồng rừng có thể lên tới 20 năm. Lãi suất cho vay bình quân cho hộ nghèo vùng DTTS chỉ bằng khoảng 20% lãi suất cho vay hộ nghèo vùng đồng bằng. Tính tới 30/6/2018, 3 chương trình tín dụng dành riêng cho hộ DTTS có doanh số cho vay đạt 2.913 tỷ đồng, doanh Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng số thu nợ đạt 1.005 tỷ đồng; doanh số xóa nợ khoảng 42,7 tỷ đồng , chiếm 2,29% tổng dư nợ; số lượt hộ được tiếp cận vốn vay lên tới 348.842 hộ (NHCSXH, 2018). Nếu tính cả số liệu cho vay hộ DTTS từ 2 chương trình mới là cho vay theo Quyết định số 2085/NĐ-TTg và Nghị định số 75/2015/NĐ-CP thì doanh số cho vay và số hộ được tiếp cận vốn vay còn cao hơn nữa. Theo thời gian, kết quả cho vay các chương trình tín dụng Nguồn: NHCSXH, 2018 được thể hiện trong Hình 1 và Hình 2. Theo đó, tốc độ tăng trưởng dư nợ bình quân đạt khoảng 32% trong giai đoạn 2008- 2017. Năm 2012 và 2013 là các năm ban hành các Quyết định thay thế, chuyển tiếp các chương trình cũ được thực hiện từ năm 2008 nên tăng trưởng dư nợ và doanh số cho vay giảm trong thời gian này. Về chất lượng dư nợ, tỷ lệ nợ trong hạn giảm xuống từ năm 2014, giảm từ mức 98% Số 200+201- Tháng 1&2. 2019 29 CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ Hình 1. Dư nợ và tỷ lệ nợ trong hạn của các chương trình tín dụng chính sách (*) cho hộ DTTS, 2008- 2017 Hình 2. Doanh số cho vay, Doanh số thu nợ và Khách hàng còn dư nợ hàng năm của các chương trình tín dụng chính sách (*) cho hộ DTTS, 2008- 2017 Nguồn: NHCSXH, 2018 (*): Không bao gồm chương trình cho vay theo Nghị định 75/2015 và Quyết định 2085/2016 xuống 91% trong năm 2017. Việc suy giảm chất lượng tín dụng đến chủ yếu từ chương trình cho vay hỗ trợ giải quyết đất ở, giải quyết việc làm cho hộ đồng bào DTTS nghèo, đặc biệt khó khăn tại Đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, Chương trình này tính tới 30/6/2018, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ khoanh chiếm tỷ lệ cao so với tổng dư nợ, xấp xỉ 21%. Nếu phân theo đối tượng dân tộc thụ hưởng, các DTTS thụ hưởng được nhiều tín dụng của NHCSXH xét theo tiêu chí doanh số cho vay, tổng dư nợ và số hộ có dư nợ, theo thứ tự gồm có: Tày, Thái, Mường. Về chất lượng dư nợ, nếu như năm 2014 dân tộc Hmông dẫn đầu về tỷ lệ nợ quá hạn so với dư nợ (khoảng 0,11%, chiếm 18,8% dư nợ quá hạn của toàn bộ các DTTS) thì năm 2017 vị trí này thuộc về dân tộc Khơ-me với con số khoảng 4,7% (chiếm đến 67,5% trong tổng số dư nợ 30 quá hạn của tất cả các DTTS). Chất lượng dư nợ của dân tộc Hmông được cải thiện nhờ nỗ lực của NHCSXH trong công tác thu hồi nợ thông qua tích cực phối hợp với chính quyền xã và các tổ chức chính trị xã hội. Hơn nữa, bản thân người Hmông có thiện chí trả nợ tốt, cộng thêm việc họ có thể sang Trung Quốc để kiếm việc làm thêm và sử dụng làm nguồn trả nợ vay ngân hàng. Ngược lại, dân tộc Khơ-me sinh sống ở khu vực giáp biên giới Campuchia, điều kiện vượt biên làm ăn khó khăn hơn so với dân tộc Hmông sinh sống ở khu vực biên giới với Trung Quốc. Chất lượng dư nợ của các DTTS ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng tín dụng cho đồng bào DTTS tại các địa phương nơi chủ yếu có dân tộc đó sinh sống. Nếu như năm 2014, dư nợ quá hạn tại Hà Giang cao nhất thì tới năm 2017 vị trí này thuộc về lần lượt Số 200+201- Tháng 1&2. 2019 Sóc Trăng, An Giang (nơi có nhiều đồng bào dân tộc Khơme). Xét về quy mô tín dụng và khách hàng thụ hưởng tín dụng, các tỉnh phía bắc được tiếp cận với nhiều tín dụng chính sách của NHCSXH hơn. 2. Hiệu quả của tín dụng chính sách đối với đồng bào dân tộc thiểu số 2.1. Phân tích từ dữ liệu thứ cấp Các chương trình cho vay đối với hộ đồng bào DTTS đã đạt được hiệu quả thiết thực, thể hiện rõ nhất là tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS tiếp tục giảm mạnh và số hộ thoát nghèo tăng lên. Theo Ngân hàng Thế giới (WB, 2018), tỷ lệ nghèo của Việt Nam tiếp tục giảm, đặc biệt tỷ lệ nghèo của DTTS giảm mạnh còn 13% từ mức 23% năm 2017. Tỷ lệ hộ nghèo vùng DTTS và miền núi trung bình mỗi Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ Bảng 3. Cơ cấu theo dân tộc về doanh số cho vay, tổng dư nợ, dư nợ quá hạn và số hộ dư nợ tại Ngân hàng Chính sách xã hội Đơn vị tính: % TT Dân tộc 2014 2017 Doanh số cho vay Dư nợ Dư nợ quá hạn Số hộ dư nợ Doanh số cho vay Dư nợ Dư nợ quá hạn Số hộ dư nợ 1 Cơ-ho 1,2 1,2 0,0 1,3 1,2 1,2 0,2 1,3 2 Khơ-me 5,8 5,7 9,6 9,3 4,7 6,2 67,5 10,3 3 Chăm 0,9 0,9 1,3 1,2 1,4 1,3 1,4 1,5 4 Ê-đê 1,6 1,6 0,4 1,9 2,0 2,0 0,4 2,4 5 Sán Dìu 0,9 0,9 0,0 0,9 0,9 0,9 0,3 0,8 6 Ra-glai 1,1 1,0 0,0 1,3 1,1 1,1 0,2 1,3 7 Gia-rai 4,1 3,9 2,2 4,2 3,9 3,3 0,3 3,5 8 Tày 23,3 23,7 25,3 21,4 20,3 20,8 7,8 17,6 9 Ba-na 1,8 1,7 0,2 1,9 2,0 1,7 0,3 1,9 10 Mnông 1,0 1,0 0,0 1,1 1,4 1,3 0,3 1,3 11 Sán Chay 1,0 1,0 0,0 1,0 1,0 1,0 0,8 1,0 12 Bru-Vân Kiều 0,9 0,8 0,0 0,8 0,8 0,9 0,3 0,9 13 Hmông 6,3 6,3 18,8 5,9 7,6 7,6 4,4 7,6 14 Dao 6,4 6,3 4,7 5,5 6,9 6,5 1,6 5,6 15 Hrê 1,3 1,2 1,1 1,1 1,1 1,4 0,2 1,3 16 Mường 9,9 10,2 8,3 10,8 10,1 10,0 2,1 10,1 17 Nùng 7,9 7,7 5,2 6,7 6,9 6,6 1,4 5,8 18 Hoa 0,9 0,9 1,5 1,0 NA NA NA NA 19 Xơ-đăng 1,5 1,5 0,6 1,4 1,9 1,8 1,6 1,8 20 Thái 15,6 16,0 11,9 14,8 17,4 16,9 4,5 15,8 21 Dân tộc khác 6,3 6,2 8,9 6,5 6,3 6,6 4,4 7,2 Nguồn: NHCSXH, 2018 Bảng 4. Xếp hạng các tỉnh theo doanh số cho vay, dư nợ, dư nợ quá hạn và số hộ dư nợ cho hộ dân tộc thiểu số tại Ngân hàng Chính sách xã hội Xếp hạng Doanh số cho vay Năm 2014 Năm 2017 Dư nợ Dư nợ quá hạn Số hộ dư nợ Doanh số cho vay Dư nợ Dư nợ quá hạn Số hộ dư nợ Hà Giang Sơn La Sơn La Sơn La Sóc Trăng Sơn La Hòa Bình Lạng Sơn An Giang Hòa Bình Hà Giang Hòa Bình Nghệ An Hà Giang 1 Lạng Sơn Lạng Sơn 2 Sơn La Sơn La 3 Cao Bằng Cao Bằng Thanh Hóa Lạng Sơn Bắc Kạn Hòa Bình Nguồn: Tổng hợp dữ liệu từ NHCSXH, 2018 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 200+201- Tháng 1&2. 2019 31