Hướng dẫn kỹ thuật thâm canh các giống lúa chuyên mùa năng suất cao

Chia sẻ: Nguyễn Bắc Kiều Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:50

Thêm vào BST

Báo xấu

301
lượt xem 87
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hướng dẫn kỹ thuật thâm canh các giống lúa chuyên mùa năng suất cao. Trong hệ thống các cây trồng Nông nghiệp ở nước ta cây 1úa luôn giữ vị trí trọng yếu. Ngày nay khi mà lúa gạo đã có đủ cho nhu cầu trong nước và có dư để xuất khẩu thì vị trí của các giống lúa chất lượng cao ngày càng quan trọng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn kỹ thuật thâm canh các giống lúa chuyên mùa năng suất cao

PTS. NGUYÔN V¡N HOAN H−íng dÉn Kü THUËT TH¢M CANH C¸C GiènG LóA CHUY£N mïa CHÊT L−îNG CAO NHµ XUÊT B¶N N¤NG NGHIÖP Hµ NéI - 1997
Môc lôc LêI NãI §ÇU ..........................................................................................................................5 Kü THUËT TH¢M CANH C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA CHÊT L−îNG CAO..................................................................................6 1. §ÆC §IÓM CHUNG CñA C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA..................................6 1.1. C¸c gièng lóa chuyªn mïa ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n .......................................6 1.2. C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng ..................................................7 2. C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA.................................................................................9 2.1. C¸c gièng lóa th−êng ......................................................................................................9 - Gièng Méc tuyÒn lïn ........................................................................................................9 - Gièng Bao thai lïn ............................................................................................................9 - Gièng M90 ......................................................................................................................10 2.2. C¸c gièng lóa lai ...........................................................................................................11 2.3. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ...................................................................................................12 2.3.1. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ë §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé.......................................12 - Gièng T¸m Êp bÑ Xu©n §µi ............................................................................................12 - Gièng T¸m Xoan Th¸i B×nh ............................................................................................13 - Gièng t¸m NghÜa H−ng ...................................................................................................13 - Gièng T¸m §en H¶i Phßng .............................................................................................14 - Gièng T¸m B»ng Phó Thä ...............................................................................................14 - Gièng Dù H−¬ng .............................................................................................................15 - Gièng nÕp c¸i Hoa Vµng .................................................................................................15 - Gièng nÕp B¾c .................................................................................................................16 2.3.2 C¸c gièng lóa ®Æc s¶n gieo trång ë c¸c tØnh phÝa Nam ............................................16 - Gièng Th¬m sím ............................................................................................................16 2
- Gièng Nµng Th¬m Nhµ BÌ ..............................................................................................16 - Gièng lóa th¬m B×nh Ch¸nh............................................................................................17 - Gièng Nµng Th¬m §øc Hoµ ...........................................................................................17 - Gièng Nµng Th¬m chî §µo ............................................................................................18 - Gièng Nµng H−¬ng .........................................................................................................18 3. PHôC TR¸NG C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA ...................................................19 3.1. Sù tho¸i ho¸ cña c¸c gièng lóa.................................................................19 3.2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra tho¸i ho¸ cña c¸c gièng lóa vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc...........................................................19 1/ Do lÉn c¬ giíi ................................................................................................................19 2/ Do lai tù nhiªn ...............................................................................................................20 3/ Do kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn gieo trång phï hîp .........................................................20 4/ Do tÝch luü cña bÖnh lý thùc vËt....................................................................................21 3.3. X©y dùng tiªu chuÈn phôc tr¸ng..............................................................21 1/ Phôc tr¸ng lµ g×?............................................................................................................21 2/ X©y dùng tiªu chuÈn phôc tr¸ng....................................................................................21 3/ S¬ ®å phôc tr¸ng...........................................................................................................25 4/ Tr×nh tù vµ ph−¬ng ph¸p phôc tr¸ng..............................................................................26 5/ KiÓm tra h¹t gièng phôc tr¸ng.......................................................................................32 4. Duy tr× c¸c gièng lóa chuyªn mïa .............................................................37 4.1 Tiªu chuÈn duy tr×...............................................................................................37 4.2. Tr×nh tù tiÕn hµnh duy tr× ............................................................................38 4.2.1. S¬ ®å duy tr×..........................................................................................................38 . 4.2.2. Tr×nh tù vµ c¸ch tiÕn hµnh ......................................................................................38 5. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa chuyªn mïa ..............................41 5.1. X¸c ®Þnh thêi gian thÝch hîp tõ cÊy ®Õn træ......................................41 3
5.2. Tuæi m¹ ¶nh h−ëng ®Õn n¨ng suÊt cña c¸c gièng lóa chuyªn mïa...................................................................................42 5.3. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa nÕp (NÕp Hoa vµng, NÕp B¾c...) ..................................................................................................42 5.3.1. Xö lý h¹t gièng.......................................................................................................43 5.3.2. Ng©m ñ ...................................................................................................................43 5.3.3. Lµm m¹...................................................................................................................43 5.3.4. Thêi kú lóa .............................................................................................................44 5.4. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa lai .................................................44 5.4.1. Ng©m ñ ...................................................................................................................45 5.4.2. Lµm ®Êt gieo m¹, ch¨m sãc m¹ ..............................................................................45 5.4.3. Thêi kú lóa .............................................................................................................45 5.5. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa th¬m ®Æc s¶n..........................46 5.5.1. Xö lý thãc gièng, ng©m ñ .......................................................................................47 5.5.2. M¹...........................................................................................................................47 5.5.3. Lóa..........................................................................................................................47 5.6. Kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa thuÇn..........................................48 . 5.6.1 C¶i tiÕn c¸ch ng©m ñ ..............................................................................................48 5.6.2. C¶i tiÕn c¸ch gieo m¹ .............................................................................................48 5.6.3. C¶i tiÕn kh©u cÊy vµ bãn ph©n c©n ®èi ...................................................................48 TµI liÖU THAM KH¶O .....................................................................................................50 4
LêI NãI §ÇU Trong hÖ thèng c¸c c©y trång N«ng nghiÖp ë n−íc ta c©y 1óa lu«n gi÷ vÞ trÝ träng yÕu. Ngµy nay khi mµ lóa g¹o ®· cã ®ñ cho nhu cÇu trong n−íc vµ cã d− ®Ó xuÊt khÈu th× vÞ trÝ cña c¸c gièng lóa chÊt l−îng cao ngµy cµng quan träng. Nhãm gièng lóa chuyªn mïa ch¼ng nh÷ng chØ cã chÊt l−îng cao mµ cßn lµ nhãm gièng th¬m ®Æc s¶n. C¸c gièng lóa th¬m ®Æc s¶n næi tiÕng trong suèt bÒ dµy lÞch sö trång lóa cña n−íc ta nh− T¸m xoan, Di h−¬ng, GiÐ th¬m, Nµng h−¬ng, Nµng th¬m... ®Òu lµ c¸c gièng lóa chuyªn mïa (chØ gieo cÊy ®−îc trong vô mïa). Nhu cÇu sö dông c¸c gièng lóa chÊt l−îng cao, c¸c gièng lóa ®Æc s¶n ngµy mét gia t¨ng, trong khi hÇu hÕt c¸c gièng lóa ®Æc s¶n ®ang trong t×nh tr¹ng bÞ tho¸i ho¸, chÊt l−îng gieo trång thÊp, kü thuËt canh t¸c ch−a phï hîp nªn s¶n phÈm ch−a ®¹t yªu cÇu chÊt l−îng nh− mong muèn. V× vËy cuèn s¸ch: "H−íng dÉn kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa chuyªn mïa chÊt l−îng cao" ®−îc biªn so¹n nh»m ®¸p øng mét phÇn ®ßi hái cña n«ng d©n, phôc vô réng r·i c¸c c¸c bé kü thuËt lµm c«ng t¸c gièng lóa vµ s¶n xuÊt lóa, c¸c c¸n bé khuyÕn n«ng trong c¶ n−íc. Trong qua tr×nh biªn so¹n t¸c gi¶ ®· ®−îc sù phèi hîp chÆt chÏ cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu, chØ ®¹o s¶n xuÊt vµ c¸c ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n. Ngoµi c¸c kh©u kü thuËt th©m canh th−êng thÊy cuèn s¸ch cßn dµnh mét phÇn rÊt c¬ b¶n ®Ó tr×nh bµy c«ng t¸c phôc tr¸ng vµ duy tr× gièng, kh©u then chèt ®Ó lu«n cã l« h¹t gièng víi chÊt l−îng gieo trång cao, tiÒn ®Ò cho viÖc ¸p dông cã hiÖu qu¶ c¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh kh¸c. Do tÝnh chÊt phøc t¹p cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ sù ®a d¹ng trong trao ®æi, xö lý th«ng tin nªn ch¾c ch¾n s¸ch cßn nhiÒu khiÕm khuyÕt. RÊt mong b¹n ®äc l−îng thø vµ gãp ý söa ch÷a. T¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, c¸c c¬ quan h÷u quan vµ b¹n bÌ gÇn xa ®· ®éng viªn gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó cuèn s¸ch ra m¾t b¹n ®äc. T¸c gi¶ 5
Kü THUËT TH¢M CANH C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA CHÊT L−îNG CAO 1. §ÆC §IÓM CHUNG CñA C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA Trong lÞch sö trång lóa cña n−íc ta c¸c gièng lóa chØ gieo cÊy ë vô mïa gi÷ mét vÞ trÝ träng yÕu trong nÒn canh t¸c vµ v¨n minh lóa n−íc. C¸c gièng lóa chuyªn mïa nhê sö dông n−íc m−a tù nhiªn nªn kh«ng chØ ®−îc gieo cÊy ë §ång b»ng mµ cßn ®−îc gieo cÊy ë c¶ Trung du vµ MiÒn nói trªn c¸c ruéng bËc thang, trong c¸c thung lòng, ven c¸c s«ng suèi ®Æc biÖt lµ vïng Trung du vµ MiÒn nói phÝa B¾c n−íc ta. Ngµy nay, nhê c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ gièng mµ rÊt nhiÒu gièng lóa míi ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt, tuy nhiªn do tÝnh ®Æc thï cña c¸c gièng lóa chuyªn mïa ®−îc sö dông trong s¶n xuÊt nªn vô mïa ë miÒn B¾c ViÖt Nam vÉn lµ vô gieo cÊy víi diÖn tÝch lín nhÊt trong n¨m. Nh− vËy, c¸c gièng lóa chuyªn mïa cã mét vÞ trÝ träng yÕu trong nÒn canh t¸c lóa n−íc ë miÒn B¾c n−íc ta. VÞ trÝ nµy cµng quan träng h¬n khi trong nhãm gièng lóa kÓ trªn cã rÊt nhiÒu gièng chÊt l−îng h¶o h¹ng thuéc hµng ®Æc s¶n. Ta xÐt qua xem c¸c gièng lóa chuyªn mïa cã nh÷ng ®Æc ®iÓm g×. 1.1. C¸c gièng lóa chuyªn mïa ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt vµ riªng biÖt nhÊt ë nhãm gièng lóa chuyªn mïa lµ tÝnh ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. C¸c gièng lóa ë nhãm chuyªn mïa chØ ph©n ho¸ ®ßng khi mµ ®é dµi chiÕu s¸ng trong ngµy xuèng d−íi 12 giê 30 phót. Qua kÕt qu¶ quan s¸t nhiÒu n¨m, n«ng d©n B¾c bé ®· tæng kÕt tÝnh ®Æc thï cña nhãm lóa mïa vµ nhãm lóa chiªm trong c©u ''chiªm cËp cîi, mïa ®îi nhau". ''Mïa ®îi nhau", hay cô thÓ h¬n lµ cÊy sím hay cÊy muén th× c¸c gièng lóa chuyªn mïa còng ph¶i ®îi ®Õn thêi kú "Ngµy th¸ng m−êi ch−a c−êi ®· tèi" míi træ b«ng. C¸c nhµ khoa häc ®· bè trÝ thÝ nghiÖm víi gièng T¸m xoan. Gieo m¹ 30 ngµy tuæi vµ cø 15 ngµy th× cÊy mét thêi vô. Thêi vô ®Çu cÊy vµo ngµy 15 th¸ng 2 vµ thêi vô cuèi cÊy vµo 15 th¸ng t¸m. KÕt qu¶ lµ ë tÊt c¶ thêi vô cÊy, gièng lóa T¸m xoan ®Òu træ b«ng ®ång lo¹t 14 - 18 th¸ng 10. Tõ thÝ nghiÖm trªn cho ta kÕt luËn: NÕu cÊy c¸c gièng lóa chuyªn mïa vµo vô xu©n th× kÕt thóc vô xu©n c©y lóa vÉn ch−a træ, lóa r¬i vµo t×nh tr¹ng ''TrÎ m·i kh«ng giµ", buéc ph¶i ph¸ ®i g©y thÊt thu hoµn toµn. Nh− vËy tuyÖt ®èi kh«ng gieo cÊy c¸c gièng lóa chuyªn mïa vµo vô xu©n. C¨n cø vµo møc ph¶n øng víi sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy mµ ng−êi ta chia c¸c gièng lóa chuyªn mïa thµnh 3 nhãm: - Nhãm 1: Gåm c¸c gièng ph¶n øng nhÑ víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. ë nhãm gièng nµy nÕu ®· sinh tr−ëng ®ñ sè l¸ tèi thiÓu th× c©y lóa cã thÓ ph©n ho¸ ®ßng khi sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy ®¹t tíi møc 12 giê 30 phót. Nh− vËy nhãm gièng nµy cã thÓ ph©n ho¸ ®ßng xung quanh tiÕt B¹ch lé (8/9) vµ træ vµo kho¶ng 3 - 5 ngµy sau tiÕt thu ph©n. Thuéc nhãm gièng nµy cã c¸c gièng: T¸m B»ng Phó Thä, T¸m §en H¶i Phßng, B¸c −u 64, M90... 6
- Nhãm 2: Gåm c¸c gièng ph¶n øng chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. C¸c gièng lóa ë nhãm ph¸n øng chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n chØ ph©n ho¸ ®ßng khi sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy xung quanh 12 giê 10 phót. NÕu c©y lóa ®· sinh tr−ëng ®ñ sè l¸ th× còng ph¶i mét tuÇn sau tiÕt B¹ch lé (sau 15/9) míi ph©n ho¸ ®ßng vµ træ b«ng vµo nh÷ng ngµy ®Çu th¸ng 10, tøc xung quanh tiÕt hµn lé. Thuéc nhãm gièng nµy cã c¸c gièng rÊt quen thuéc víi nh©n d©n vïng §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé nh−: Bao thai lïn, Méc tuyÒn, NÕp c¸i hoa vµng, NÕp B¾c, Dù h−¬ng, GiÐ th¬m... - Nhãm 3: Gåm c¸c gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. C¸c gièng lóa ë nhãm 3 chØ ph©n ho¸ ®ßng khi sè giê chiÕu s¸ng trong ngµy xuèng d−íi 12 giê. Sau tiÕt thu ph©n (25/9) dï cho c©y lóa cã sinh tr−ëng ®ñ sè l¸ th× còng ph¶i 20 - 22 ngµy sau khi ph©n ho¸ ®ßng chóng míi træ b«ng, tøc xung quanh 15 - 18 th¸ng 10. Do træ muén, nhiÒu n¨m gÆp giã mïa ®«ng b¾c nªn g©y ra ®æ ng·, tû lÖ lÐp cao, thËm chÝ chØ cã 8 phÇn 10 sè h¹t cã thÓ chÝn ®−îc, khi ®ã buéc ph¶i thu ho¹ch v× ®· vµo ®«ng. Thuéc nhãm nµy gåm c¸c gièng cã chÊt l−îng g¹o rÊt cao víi mïi th¬m ®Æc biÖt nh−: Gièng T¸m Xu©n §µi, T¸m xoan Trùc Th¸i, T¸m xoan Th¸i B×nh, gièng Nµng th¬m Nhµ BÌ, Nµng th¬m §øc Hoµ, gièng Nµng H−¬ng... 1.2. C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng §Æc ®iÓm næi bËt nhÊt cña nhãm gièng lóa chuyªn mïa lµ tÝnh ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n. Tuy nhiªn, chØ cã ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n th× vÉn ch−a ®ñ ®Ó nhãm gièng nµy hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng cña chóng. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ®· rót ra kÕt luËn lµ: §Ó nhãm gièng lóa chuyªn mïa hoµn thµnh chu kú sinh tr−ëng b×nh th−êng cÇn cã ®ñ 3 yÕu tè: 1. YÕu tè ngµy ng¾n 2. Sinh tr−ëng ®ñ sè l¸ tèi thiÓu 3. Kh«ng gÆp nhiÖt ®é qu¸ thÊp ë giai ®o¹n træ - chÝn. Trong ®iÒu kiÖn ë miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam n−íc ta, yÕu tè ngµy ng¾n ®−îc tho¶ m·n trong kho¶ng thêi gian 23 th¸ng 9 ®Õn 21 th¸ng 3 n¨m sau. Sè l¸ tèi thiÓu mµ c¸c gièng cÇn cã ®Ó cho n¨ng suÊt b×nh th−êng lµ 14 - 15 l¸. NÕu gieo cÊy trong ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n th× c¸c gièng lóa chuyªn mïa cã thÓ træ khi sinh tr−ëng ®−îc 11 - 12 l¸ xong ë ®iÒu kiÖn nµy c©y lóa thÊp bÐ, b«ng bÐ, Ýt h¹t, n¨ng suÊt qu¸ thÊp kh«ng ®¹t yªu cÇu. V× lý do nµy mµ trong kü thuËt th©m canh c¸c gièng lóa chuyªn mïa cÇn bè trÝ thêi vô sao cho chóng sinh tr−ëng ®−îc 15 l¸, trong ®ã cã 7,5 - 8,5 l¸ ë thêi kú m¹. Chóng ta sÏ bµn kü vÊn ®Ò nµy ë môc ''Kü thuËt th©m canh". NÕu cã ®ñ 2 yÕu tè: Ngµy ng¾n vµ sè l¸ tèi thiÓu th× c¸c gièng lóa chuyªn mïa sÏ ph©n ho¸ ®ßng ®Ó chuyÓn sang giai ®o¹n cuèi: Giai ®o¹n træ - chÝn. Trong ®iÒu kiÖn c¸c tØnh phÝa B¾c (tõ Qu¶ng B×nh trë ra), giai ®o¹n ngµy ng¾n ®ång thêi còng lµ giai ®o¹n ho¹t ®éng m¹nh cña giã mïa ®«ng b¾c g©y ra rÐt, nhiÖt ®é kh«ng khÝ thÊp. NÕu giai ®o¹n træ - chÝn gÆp nhiÖt ®é qu¸ thÊp (d−íi 150C) th× c¸c gièng lóa chuyªn mïa rÊt khã træ hoÆc kh«ng træ b«ng ®−îc. Sau khi træ xong gÆp nhiÖt ®é thÊp kÐo dµi (rÐt kÐo dµi) th× h¹t lóa kh«ng vµo ch¾c ®−îc dÉn ®Õn lÐp, löng kh«ng cã thu ho¹ch, nh− vËy c©y lóa còng kh«ng hoµn thµnh ®−îc chu kú sinh tr−ëng b×nh th−êng. ë c¸c tØnh phÝa Nam, ®iÒu kiÖn ngµy ng¾n ®Õn muén h¬n 30 ngµy so víi vïng §ång b»ng - Trung du B¾c bé vµ r¬i vµo thêi kú kh« h¹n, tuy vËy kh«ng cã nhiÖt ®é thÊp ë giai ®o¹n træ - 7
chÝn. §Ó c¸c gièng lóa chuyªn mïa c¸c tØnh phÝa Nam ®¹t n¨ng suÊt cao cÇn hÕt søc chó ý cung cÊp ®ñ n−íc ë giai ®o¹n cuèi, ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c gièng ®¹t sè l¸ cÇn thiÕt vµ vÉn sung søc b−íc vµo ph©n ho¸ hoa (xung quanh 23 - 25 th¸ng 10) vµ træ b«ng (13 - 15 th¸ng 11). N¾m v÷ng nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña nhãm gièng lóa chuyªn mïa vµ ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt ®Æc thï ë giai ®o¹n cuèi vô ®Ó chóng ta chñ ®éng ®iÒu tiÕt c¸c kh©u kü thuËt t¸c ®éng nh»m t¹o cho c©y lóa chuyªn mïa nh÷ng yÕu tè tèt nhÊt - TiÒn ®Ò ®Ó cã n¨ng suÊt cao. 8
2. C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA 2.1. C¸c gièng lóa th−êng C¸c gièng lóa th−êng ®−îc kÓ ®Õn lµ c¸c gièng cã chÊt l−îng g¹o tèt nh−ng kh«ng cã h−¬ng th¬m ®Æc biÖt. Sè gièng nµy ®−îc trång chñ yÕu ë c¸c tØnh phÝa B¾c. * Gièng Méc tuyÒn lïn Lµ d¹ng h×nh thÊp c©y ®−îc chän läc tõ gièng Méc tuyÒn cao c©y di thùc tõ Trung Quèc vµo n−íc ta. Méc tuyÒn lïn hiÖn vÉn ®−îc trång rÊt phæ biÕn t¹i vïng ®Êt chua mÆn ven biÓn c¸c tØnh H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, Nam §Þnh, Hµ Nam. Méc tuyÒn còng lµ gièng chñ lùc ®Ó sö dông cho cÊy t¸i gi¸ trong nh÷ng n¨m bÞ ngËp, vô gieo cÊy chÝnh bÞ lôt ph¸ háng. • Thêi gian sinh tr−ëng: Theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng th× Méc tuyÒn cã thêi gian sinh tr−ëng tõ 158 - 160 ngµy víi lÞch gieo cÊy nh− sau: - Gieo m¹ 5/6 - CÊy 10/7 - Thu ho¹ch 10/11 Do tÝnh ®Æc thï ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn nÕu gieo cÊy muén ®i th× thêi gian sinh tr−ëng cña gièng Méc tuyÒn còng ng¾n l¹i. ThËm chÝ ë vô gieo cÊy t¸i gi¸ thêi gian sinh tr−ëng cña Méc tuyÒn rót l¹i chØ cßn 92 - 100 ngµy. • ChiÒu cao c©y: 115 - 120 cm (theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng) • Sè h¹t/b«ng: 80 - 90 • Tû lÖ ch¾c: 90 - 92% • 1000 h¹t: 23 - 24 gam • KiÓu h¹t: Ng¾n trßn. Tû lÖ dµi/réng = 2,68 • Tû lÖ g¹o: Cao, ®¹t 71 - 72,5% • G¹o trong, c¬m mÒm, chÊt l−îng nÊu n−íng tèt, ®−îc ng−êi tiªu dïng −a thÝch. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 40 - 50 t¹/ha. • §Æc tÝnh chèng chÞu: ChÞu chua tèt, chÞu mÆn, chÞu phÌn, chÞu thiÕu l©n kh¸. • S©u bÖnh: Chèng b¹c l¸, kh«ng nhiÔm ®¹o «n, nhiÔm kh« v»n nhÑ, kh«ng nhiÔm ®èm n©u. NhiÔm rÇy n©u vµ s©u ®ôc th©n g©y b«ng b¹c. * Gièng Bao thai lïn Lµ d¹ng thÊp c©y ®−îc chän läc tõ gièng Bao thai tr¾ng cao c©y di thùc tõ Trung Quèc cïng thêi gian víi gièng Méc tuyÒn vµo n−íc ta. Bao thai lïn hiÖn vÉn lµ gièng lóa chñ lùc trong vô mïa ë c¸c tØnh Trung du, MiÒn nói phÝa B¾c nh− B¾c Giang, Phó Thä, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Hµ Giang... ë B¾c Giang Bao thai lïn lµ gièng lóa ®−îc sö dông réng r·i cÊy vô muén sau vô ®Ëu t−¬ng hÌ. 9
• Thêi gian sinh tr−ëng: Theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng th× Bao thai lïn cã thêi gian sinh tr−ëng 158 - 160 ngµy víi lÞch gieo cÊy phæ biÕn nh− sau: • Gieo m¹: 5 - 7 th¸ng 6 • CÊy: 10 - 12 th¸ng 7 • Thu ho¹ch: 10 - 12 th¸ng 11 ë vô gieo cÊy muén sau vô ®Ëu t−¬ng hÌ thêi gian sinh tr−ëng cña Bao thai lïn rót ng¾n l¹i theo quy luËt chung cña c¸c gièng lóa ph¶n øng ¸nh s¸ng ngµy ng¾n vµ chØ cßn 122 - 125 ngµy ë tuæi m¹ 40 - 42 ngµy. • §Î nh¸nh: KhoÎ • ChiÒu cao c©y: 112 - 118 cm (theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng) • Sè h¹t/b«ng: 90 - 110 • Tû lÖ ch¾c: 90 - 92% • P. 1000 h¹t: 22 - 24 gam • KiÓu h¹t: Ng¾n, h¬i trßn. Tû lÖ dµi/réng = 2,76 • Tû lÖ thµnh g¹o: Cao, ®¹t 71 - 72% • G¹o trong, c¬m dÎo, mÒm, chÊt l−îng nÊu n−íng rÊt tèt. • G¹o Bao thai lïn ®−îc ng−êi tiªu dïng rÊt −a chuéng vµ lµ lo¹i g¹o cã chÊt l−îng cao nhÊt trong sè c¸c lo¹i g¹o tiªu dïng th−êng ngµy ë miÒn B¾c n−íc ta. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 45 - 52 t¹/ha. • §Æc tÝnh chèng chÞu: ChÞu chua, chÞu h¹n tèt. • ChÞu ®−îc ®Êt xÊu, nghÌo dinh d−ìng cña vïng Trung du. ChÞu ®−îc rÐt giai ®o¹n træ. Chèng ®æ tèt h¬n Méc tuyÒn nh−ng vÉn thuéc nhãm chèng ®æ kÐm, cÇn chó ý c¸c biÖn ph¸p canh t¸c nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng chèng ®æ cña gièng Bao thai lïn th× hiÖu qu¶ gieo cÊy ®−îc ®¶m b¶o. • S©u bÖnh: Chèng b¹c l¸, ®¹o «n, nhiÔm nhÑ kh« v»n ®èm n©u. NhiÔm nhÑ rÇy n©u, nhiÔm s©u ®ôc th©n g©y b«ng b¹c. * Gièng M90 M90 ®−îc chän läc tõ tæ hîp lai Méc tuyÒn/IR 2153-26-3-5-2 do t¸c gi¶ Lª VÜnh Th¶o vµ c¸c céng t¸c viªn thùc hiÖn. Gièng M90 ®−îc khu vùc ho¸ tõ n¨m 1995. So víi Méc tuyÒn, M90 cã nhiÒu −u ®iÓm h¬n nh− tiÒm n¨ng n¨ng suÊt cao h¬n, cøng c©y h¬n nªn chèng ®æ tèt h¬n, kh¸ng bÖnh b¹c l¸ cao h¬n Méc tuyÒn vµ cã kh¶ n¨ng chÞu h¹n ë giai ®o¹n sau træ h¬n h¼n Méc tuyÒn. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña gièng M90 nh− sau: - Thêi gian sinh tr−ëng: NÕu gieo cÊy cïng Méc tuyÒn th× thêi gian sinh tr−ëng t−¬ng ®−¬ng: 158 - 160 ngµy. Tuy nhiªn M90 ®−îc gieo muén h¬n vµ cÊy víi tuæi m¹ ng¾n h¬n vÉn træ cïng Méc tuyÒn, v× gièng cã ph¶n øng ¸nh s¸ng ngµy ng¾n t−¬ng tù Méc tuyÒn, khi ®ã thêi gian sinh tr−ëng cña M90 lµ 140 - 150 ngµy. Lµ gièng lóa míi 10
nh−ng do ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn M90 lµ gièng lóa chØ gieo cÊy ë vô mïa. • ChiÒu cao c©y: 110 - 115 cm • Sè h¹t ch¾c trung b×nh mét b«ng: 80 - 90 h¹t • H¹t thon dµi h¬n Méc tuyÒn, tû lÖ dµi/réng - 2,93 • P. 1000 h¹t: 20 - 21 gam • Tû lÖ thµnh g¹o cao, ®¹t 70 - 71%, c¬m ngon. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 55 - 60 t¹/ha. Trong ®iÒu kiÖn gieo cÊy nh− nhau M90 ®¹t n¨ng suÊt cao h¬n Méc tuyÒn 9 - 18%, xong M90 lµ gièng lóa cã kh¶ n¨ng th©m canh ®Ó ®¹t n¨ng suÊt 55 - 60 t¹/ha lµ møc n¨ng suÊt mµ gièng Méc tuyÒn lïn kh«ng thÓ ®¹t ®−îc do bãn ph©n ®¹m víi liÒu cao sÏ lµm cho Méc tuyÒn bÞ ®æ lóc vµo ch¾c. • C¸c ®Æc tÝnh kh¸c cña M90: M90 cã kh¶ n¨ng chÞu chua tèt, m¹ sinh tr−ëng m¹nh ®¹t chiÒu cao 40 - 50 cm trong 30 - 35 ngµy, nÕu th©m canh m¹ chu ®¸o, gièng cã kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh khoÎ v× vËy M90 cã thÓ cÊy ë c¸c ch©n ®Êt vµn thÊp ®Õn h¬i tròng cho n¨ng suÊt rÊt kh¶ quan. 2.2. C¸c gièng lóa lai HiÖn nay ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt réng míi chØ cã gièng Bac −u 64 (T¹p giao 4). Bac −u 64 lµ gièng lóa lai ®−îc nhËp néi tõ Trung Quèc thuéc hÖ "3 dßng" víi bè lµ B0A (Bac A) vµ mÑ lµ Ce64 (ChÐo 64). Bac −u 64 lµ gièng ph¶n øng nhÑ víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n, tuy chØ gieo cÊy ë vô mïa xong khi sinh tr−ëng ®ñ sè l¸ th× cã thÓ træ b«ng, kho¶ng 5 - 7 ngµy sau tiÕt thu ph©n tøc lµ vµo nh÷ng ngµy cuèi th¸ng 9. So víi c¸c gièng lóa th−êng gieo cÊy ë vô mïa vïng §ång b»ng Trung du B¾c bé vµ Duyªn h¶i miÒn Trung th× gièng Bac −u 64 træ sím h¬n 7 - 10 ngµy, v× thÕ nã ®−îc coi lµ mét gièng mïa trung muén dïng ®Ó gieo cÊy trªn c¸c ch©n ®Êt lµm c©y vô ®«ng ®iÓn h×nh (khoai t©y, rau ®«ng c¸c lo¹i) hoÆc c¸c ch©n ®Êt vµn thÊp ®Õn h¬i tròng kh«ng lµm c©y vô ®«ng sau 2 vô lóa. Bac −u 64 cã kh¶ n¨ng th©m canh cao, c©y cøng, chèng ®æ tèt, ®Î nh¸nh khoÎ, tû lÖ b«ng h÷u hiÖu cao víi c¸c ®Æc tr−ng ®Æc tÝnh nh− sau: • Thêi gian sinh tr−ëng: 135 - 138 ngµy • ChiÒu cao c©y: 92 - 95 cm • Sè h¹t trung b×nh 1 b«ng: 110 - 115 • H¹t gÇn gièng h¹t cña gièng M90 • P. 1000 h¹t: 22 - 24 gam • Tû lÖ thµnh g¹o cao, ®¹t 70 - 70,5%, c¬m ngon • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: RÊt cao, th©m canh cã thÓ ®¹t 70 - 80 t¹/ha. 11
• §Æc tÝnh chèng chÞu: ChÞu chua kh¸, chèng ®æ tèt, chÞu ngËp óng kh¸, Ýt nhiÔm kh« v»n, chèng ®¹o «n, nhiÔm b¹c l¸ nhÑ, nhiÔm rÇy n©u. Bac −u 64 lµ gièng dÔ tÝnh thÝch øng réng, gieo cÊy ®−îc ë nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau. Th©m canh m¹ Bac −u 64 tèt cã thÓ ®¹t chiÒu cao 40-50cm, thÝch hîp cho viÖc trång cÊy ë c¸c ch©n ®Êt tròng vïng §ång b»ng B¾c bé. DiÖn tÝch gieo cÊy Bac −u 64 ®ang ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c tØnh Ninh B×nh, Nam §Þnh, Hµ Nam, Thanh Ho¸... Bac −u 64 ®−îc ®Æc biÖt chó ý v× cã kh¶ n¨ng cho n¨ng suÊt cao h¬n h¼n c¸c gièng lóa thuÇn. Nã cho n¨ng suÊt gÊp hai lÇn Méc tuyÒn, gÊp r−ìi Bao thai trong khi tæng chi phÝ chØ t¨ng 20 - 25% so víi gieo cÊy Méc tuyÒn, Bao thai lïn. 2.3. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ®−îc gieo cÊy víi diÖn tÝch kh«ng lín, nh−ng do cã chÊt l−îng h¶o h¹ng vêi mïi th¬m hÊp dÉn nªn tr¶i qua nhiÒu n¨m th¸ng nhãm gièng lóa ®Æc s¶n lu«n gi÷ mét vai trß ®Æc biÖt gÇn nh− kh«ng thÓ thay thÕ. Tr¶i däc ®Êt n−íc tõ vïng nói cao phÝa B¾c ®Õn vïng Trung du - §ång b»ng B¾c bé, ven biÓn miÒn Trung, T©y Nguyªn ®Õn §ång b»ng Nam bé n¬i nµo còng cã c¸c gièng lóa ®Æc s¶n cña ®Þa ph−¬ng - ë ®©y chØ ®iÓm qua c¸c gièng lóa ®Æc s¶n næi tiÕng ®−îc gieo cÊy ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng, tËp trung chñ yÕu ë §ång b»ng B¾c bé vµ §ång b»ng Nam bé. 2.3.1. C¸c gièng lóa ®Æc s¶n ë §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé * Gièng T¸m Êp bÑ Xu©n §µi T¸m Xu©n §µi lµ gièng t¸m truyÒn thèng cña tØnh Nam §Þnh ®−îc trång l©u ®êi ë lµng Xu©n §µi thuéc huyÖn H¶i HËu ngµy nay. T¸m Xu©n §µi lµ gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ rÊt muén (xung quanh 20/10). Do træ muén nªn th−êng gÆp ®é Èm kh«ng khÝ thÊp cuèi vô vµ gÆp rÐt cña giã mïa ®«ng b¾c g©y ra lµm cho lóa træ kh«ng tho¸t tiÕng ®Þa ph−¬ng gäi lµ Êp bÑ . T¸m Xu©n §µi lµ mét trong sè c¸c gièng ®Æc s¶n ®−îc −a chuéng trång trªn c¸c ch©n vµn, vµn tròng chua vµ h¬i mÆn cña c¸c huyÖn ven biÓn §ång b»ng B¾c bé vµ Duyªn h¶i miÒn Trung víi c¸c ®Æc ®iÓm sau: • Thêi gian sinh tr−ëng: 165 - 168 ngµy ë c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng: m¹ 35 ngµy tuæi, cÊy 10/7 thu ho¹ch 20/11. • ChiÒu cao c©y: M¹ cao 50 - 60 cm, lóa cao 137 - 140 cm. Th©n cøng, r¹ to. • Sè h¹t trung b×nh 1 b«ng: 150 víi tû lÖ lÐp lµ 17 - 20% hay cã kho¶ng 120 - 130 h¹t ch¾c/b«ng. • Lµ gièng ®Î nh¸nh khoÎ. • P.1000 h¹t: 21 - 22 gam, h¹t thon. Tû lÖ dµi/réng = 3,15. • PhÈm chÊt: §−îc xÕp vµo lo¹i phÈm chÊt rÊt cao, c¬m dÎo, rÊt th¬m, ®−îc ng−êi tiªu dïng −a chuéng. • §Æc tÝnh chèng chÞu: ChÞu chua tèt, chèng ®æ kh¸ nhÊt trong nhãm t¸m nh−ng do c©y cao nªn gÆp giã to vÉn bÞ ®æ nghiªng, chèng b¹c l¸ vµ ®¹o «n tèt nhiÔm nhÑ kh« v»n vµ rÇy n©u. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 35 - 41 t¹/ha. 12
* Gièng T¸m Xoan Th¸i B×nh T¸m Xoan Th¸i B×nh lµ gièng t¸m ®Æc s¶n rÊt næi tiÕng ë miÒn B¾c ®−îc trång rÊt l©u ®êi ë vïng ven biÓn TiÒn H¶i vµ nhiÒu vïng kh¸c cña tØnh Th¸i B×nh. T¸m Xoan Th¸i B×nh lµ gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ rÊt muén (xung quanh 18 - 20 th¸ng 10), nhiÒu n¨m 1 th¸ng sau træ lóa míi chÝn ®−îc 80% tæng sè h¹t ®· ®−îc thô tinh th× ®Õn thêi kú ph¶i thu ho¹ch v× gÆp rÐt. V× lý do nµy mµ l« g¹o T¸m Xoan th−êng cã mét tû lÖ 15 - 18% h¹t xanh. Gièng t¸m Xoan Th¸i B×nh cã c¸c ®Æc ®iÓm sau ®©y: • Thêi gian sinh tr−ëng: 160 - 165 ngµy ë c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng: m¹ 35 ngµy, cÊy 5 - 10 th¸ng 7, thu ho¹ch 15 - 20 th¸ng 11. • ChiÒu cao c©y: 140 - 145 cm. Cao h¬n gièng t¸m Xu©n §µi xong c©y mÒm h¬n nªn dÔ ®æ h¬n. • Sè h¹t trung b×nh 1 b«ng: 120 - 125 h¹t víi tû lÖ lÐp 15 - 20% hay cã kho¶ng 105 - 110 h¹t ch¾c 1 b«ng. • §Î nh¸nh khoÎ. • P.1000 h¹t: 18 - 19 gam. G¹o thon nhá. • PhÈm chÊt: §−îc xÕp vµo lo¹i ®Æc biÖt, g¹o tr¾ng trong, c¬m dÎo, th¬m ngµo ng¹t, ®−îc ng−êi tiªu dïng rÊt −a chuéng. Gi¸ b¸n cao nhÊt ë thÞ tr−êng c¸c tØnh phÝa B¾c. • §Æc tÝnh chèng chÞu: ChÞu chua, chÞu phÌn nhÑ, chÞu rÐt khi træ, bÞ b¹c l¸ vµ kh« v»n nhÑ. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 30 - 32 t¹/ha. * Gièng t¸m NghÜa H−ng T¸m NghÜa H−ng lµ gièng ®iÓn h×nh cho vïng chua tròng c¸c tØnh phÝa B¾c, xong ®−îc gieo cÊy nhiÒu nhÊt ë huyÖn NghÜa H−ng tØnh Nam §Þnh. T¸m NghÜa H−ng cã kh¶ n¨ng chÞu óng tèt ®−îc gieo cÊy ë nh÷ng ch©n ®Êt thÊp, v× vËy kh«ng sî bÞ h¹n cuèi vô. §©y lµ gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ muén vµo 18 - 20 th¸ng 10. • Thêi gian sinh tr−ëng: 160 - 165 ngµy ë c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. ë ph−¬ng thøc gieo cÊy c¶i tiÕn thêi gian sinh tr−ëng ®−îc rót ng¾n l¹i cßn 140 - 142 ngµy. • ChiÒu cao c©y: M¹ cao 45 - 55 cm. Lóa cao 130 - 135 cm, cøng c©y trung b×nh. • §Î nh¸nh khoÎ. • Sè h¹t trung b×nh 1 b«ng: 130 - 135 víi tû lÖ lÐp 15 - 18% • P. 1000 h¹t: 20 - 21 gam, g¹o thon dµi. • PhÈm chÊt: G¹o nhá, tr¾ng trong cã lÉn trong xanh, c¬m dÎo, rÊt th¬m ngon ®−îc ng−êi tiªu dïng −a thÝch. • §Æc tÝnh chèng chÞu: Chèng ®æ trung b×nh, chÞu chua chÞu óng kh¸, kh«ng nhiÔm ®¹o «n, b¹c l¸, nhiÔm nhÑ kh« v»n, rÇy n©u. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 30 - 32 t¹/ha. T¸m NghÜa H−ng lµ gièng ®Æc s¶n chñ lùc cña ch©n ®Êt s©u, chua cña c¸c tØnh §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé. 13
* Gièng T¸m §en H¶i Phßng Gièng t¸m nµy ®−îc gäi lµ T¸m §en v× cã h¹t thÉm mµu nhÊt trong sè c¸c gièng lóa t¸m ®−îc trång ë miÒn B¾c. T¸m §en ®−îc trång rÊt réng r·i ë H¶i Phßng nhÊt lµ c¸c huyÖn ven biÓn. T¸m §en ph¶n øng nhÑ víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn cã thÓ træ b«ng vµo cuèi th¸ng 9 hoÆc 5 ngµy ®Çu th¸ng 10 khi tiÕt trêi cßn Êm. V× thÕ T¸m §en H¶i Phßng lµ gièng cho n¨ng suÊt cao nhÊt trong sè c¸c gièng t¸m ®Æc s¶n ë miÒn B¾c. N¨ng suÊt ë nh÷ng n¨m Ýt rÐt cã thÓ ®¹t 42 - 45 t¹/ha. Tuy nhiªn, T¸m §en cã ®é th¬m kÐm c¸c gièng kh¸c. • Thêi gian sinh tr−ëng: 140 - 145 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng: M¹ 30 ngµy, cÊy 5 - 10/7, thu ho¹ch 30/10 - 5/11. • ChiÒu cao c©y: 125 - 127 cm. C©y cøng, chèng ®æ tèt. • Sè h¹t ch¾c trung b×nh 1 b«ng: 120 - 125. B«ng to dµi, tû lÖ lÐp 10 - 15% • §Î nh¸nh trung b×nh. • P. 1000 h¹t: 22 - 23 gam. H¹t dµi. • PhÈm chÊt: PhÈm chÊt tèt, th¬m nhÑ, c¬m dÎo, ngon ®−îc ng−êi tiªu dïng −a thÝch. Tuy nhiªn ®é th¬m kÐm T¸m Xu©n §µi vµ T¸m xoan Th¸i B×nh nªn gi¸ thµnh thÊp h¬n. • Chèng chÞu: ChÞu chua, chÞu mÆn kh¸, kh«ng chÞu ngËp óng, kh«ng nhiÔm b¹c l¸, ®¹o «n, bÞ kh« v»n rÊt nhÑ. NhiÔm rÇy n©u vµ s©u ®ôc th©n. Bãn ph©n c©n ®èi, cÊy th−a võa ph¶i th× T¸m §en cã kh¶ n¨ng chèng ®æ tèt. T¸m §en cã thÓ cÊy thay Bao thai ë Trung du vµ MiÒn nói phÝa B¾c nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ. * Gièng T¸m B»ng Phó Thä Gièng T¸m B»ng Phó Thä ®· tõng ®−îc gieo cÊy réng r·i ë vïng Trung du thuéc c¸c tØnh Phó Thä, B¾c Giang, Th¸i Nguyªn, B¾c C¹n vµ ph©n bè réng r·i nhÊt lµ vïng Phó Thä. Gièng t¸m nµy ®Î rÊt tËp trung, træ tËp trung rÊt b»ng cæ, ®Òu b«ng nªn sau khi træ xong rÊt Ýt chªnh lÖch vÒ ®é cao trong mét khãm lóa vµ trªn c¶ ruéng lóa. V× thÕ mµ nh©n d©n Phó Thä gäi gièng nµy lµ T¸m B»ng. T¸m B»ng ph¶n øng nhÑ víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ b«ng gièng nh− T¸m §en H¶i Phßng (kho¶ng 1 - 5 th¸ng 10). T¸m B»ng cã h¹t thon dµi, g¹o tr¾ng trong, c¬m rÊt ngon rÊt ®−îc nh©n d©n vïng Trung du −a thÝch song do mïi th¬m kÐm c¸c gièng t¸m kh¸c nªn dÇn dÇn ®−îc thay thÕ bëi c¸c gièng t¸m cã ®é th¬m cao h¬n. Mét sè ®Æc ®iÓm cña gièng T¸m B»ng Phó Thä: • Thêi gian sinh tr−ëng: 142 - 145 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. • ChiÒu cao c©y: 115 - 120 cm. C©y cøng trung b×nh xong th©n yÕu nªn bãn ph©n mÊt c©n ®èi dÔ bÞ ®æ. • §Î nh¸nh: Trung b×nh. • Sè h¹t trung b×nh 1 b«ng: 80 - 100 h¹t. • P. 1000 h¹t: 20 - 21 gam. 14
• TÝnh chèng chÞu: ChÞu chua rÊt tèt, −a ®Êt cã ®é ph× trung b×nh, chÞu h¹n khi træ rÊt tèt, chèng b¹c l¸, ®¹o «n, nhiÔm nhÑ kh« v»n. BÞ rÇy n©u vµ s©u dôc th©n g©y b«ng b¹c h¹i vµo cuèi vô. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 30 - 35 t¹/ha (ë vïng Trung du). * Gièng Dù H−¬ng Gièng Dù H−¬ng ®−îc trång l©u n¨m ë c¸c tØnh ven biÓn §ång b»ng B¾c bé, thuéc nhãm g¹o dÎo cã mïi th¬m ®Æc tr−ng. Dù H−¬ng thuéc nhãm lóa cã h¹t to trßn, hiÖn nay ®−îc chó ý kh«i phôc trë l¹i do tÝnh chÞu mÆn, chÞu chua phÌn vµ g¹o Dù H−¬ng ®−îc coi lµ lo¹i g¹o ®Æc s¶n dïng trong ngµy lÔ, ngµy tÕt, ngµy giç, sinh nhËt vµ nhµ hµng ®Æc s¶n. • Thêi gian sinh tr−ëng: Lµ gièng ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n cã thêi gian træ trong kho¶ng 8 - 10 th¸ng 10. Theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng th× Dù H−¬ng cã thêi gian sinh tr−ëng tõ 155 - 158 ngµy. • ChiÒu cao c©y: 112 - 115 cm, th©n cøng trung b×nh. • Kh¶ n¨ng ®Î nh¸nh: Tèt. • Sè h¹t ch¾c trung b×nh 1 b«ng: 100 - 110 h¹t. • P. 1000 h¹t: 24 - 25 gam, h¹t to trßn. • C¬m dÎo, th¬m, ®−îc ng−êi tiªu dïng −a thÝch. * Gièng nÕp c¸i Hoa Vµng NÕp c¸i Hoa Vµng lµ gièng lóa nÕp truyÒn thèng ®−îc trång rÊt réng ë §ång b»ng vµ Trung du B¾c bé. G¹o nÕp Hoa Vµng rÊt næi tiÕng ®Ó lµm ra nh÷ng s¶n phÈm truyÒn thèng nh− x«i hoa cau, b¸nh ch−ng, b¸nh kh¶o, o¶n, r−îu nÕp, chÌ lam... NÕp c¸i Hoa Vµng lµ gièng ph¶n øng víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn cã thêi gian træ t−¬ng ®èi æn ®Þnh, trong kho¶ng 7 - 10 th¸ng 10 vµ thu ho¹ch kho¶ng 1 th¸ng sau khi træ. Mét sè ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nÕp c¸i Hoa Vµng lµ: • Thêi gian sinh tr−ëng: 140 - 145 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. • ChiÒu cao c©y: 125 - 127 cm, c©y cøng, r¹ to, chèng ®æ kh¸ nÕu bãn ph©n c©n ®èi. • §Î nh¸nh trung b×nh yÕu. • Sè h¹t ch¾c trung b×nh 1 b«ng: 105 - 107 h¹t, h¹t to trßn. • P.1000 h¹t: 26 - 27 gam. C¬m, x«i rÊt dÎo, th¬m ngµo ng¹t, ®−îc ng−êi tiªu dïng rÊt −a chuéng. • Kh¶ n¨ng chèng chÞu: ChÞu chua kh¸, chÞu h¹n cuèi vô tèt, ®¹o «n nhÑ, bÞ nhiÔm kh« v»n, rÇy n©u vµ s©u ®ôc th©n, g©y b«ng b¹c. • TiÒm n¨ng n¨ng suÊt: 35 - 40 t¹/ha. HiÖn nay do kh«ng chó ý chän läc duy tr× nªn nÕp c¸i Hoa Vµng ®ang trong t×nh tr¹ng tho¸i ho¸ nÆng. 15
* Gièng nÕp B¾c Gièng nÕp B¾c ®−îc trång phæ biÕn ë B¾c Ninh vµ Hµ T©y. H¹t lóa nÕp B¾c to h¬n nÕp Hoa Vµng vµ cã mµu n©u sÉm víi c¸c vÖt vµng däc theo chiÒu dµi h¹t. C©y cña nÕp B¾c to vµ cøng h¬n nÕp Hoa Vµng, vá c¸m cã mµu n©u s¸ng. Hµm l−îng ®¹m cña g¹o lËt nÕp B¾c cao h¬n nÕp Hoa Vµng. C¸c ®Æc ®iÓm kh¸c t−¬ng tù nÕp Hoa Vµng. G¹o lËt cña nÕp B¾c dïng ®Ó lµm r−îu nÕp t¹o ra lo¹i r−îu ¨n t−¬i rÊt ®−îc nh©n d©n miÒn B¾c −a chuéng. Gièng nÕp B¾c cÊy trªn c¸c ch©n vµn cao, ch¨m sãc chu ®¸o cã thÓ ®¹t n¨ng suÊt 37 - 42 t¹/ha (cao h¬n nÕp Hoa Vµng). 2.3.2 C¸c gièng lóa ®Æc s¶n gieo trång ë c¸c tØnh phÝa Nam * Gièng Th¬m sím Lµ gièng lóa ®Æc s¶n cña §ång b»ng Nam bé ®−îc trång cÊy phæ biÕn ë Long An, TiÒn Giang, thµnh phè Hå ChÝ Minh. Th¬m sím cã c¬m dÎo, th¬m nhÑ, h¹t dµi 7,2-7,3 mm, tr¾ng trong nªn ngoµi lµ g¹o ®Æc s¶n cña miÒn Nam cßn ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÊu lo¹i I. Mét sè ®Æc ®iÓm cña gièng Th¬m sím nh− sau: • Thêi gian sinh tr−ëng: 150-160 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. Th¬m sím ph¶n øng nhÑ víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn trong ®iÒu kiÖn §ång b»ng Nam bé nã træ b«ng vµo ®Çu th¸ng 11 vµ cho thu ho¹ch vµo ®Çu th¸ng 12. • ChiÒu cao c©y: 130 - 140 cm, c©y yÕu, dÔ ®æ • Søc ®Î nh¸nh: Trung b×nh • Sè h¹t ch¾c trung b×nh 1 b«ng: 120 - 130. • P. 1000 h¹t: 23 - 24 gam. • TÝnh chèng chÞu: ChÞu phÌn vµ mÆn nhÑ, kh«ng nhiÔm ch¸y l¸ (b¹c l¸), kh« v»n. Th¬m sím ®−îc gieo cÊy ë c¸c ruéng ch©n vµn ®Õn vµn cao. NÕu bãn ph©n c©n ®èi lóa kh«ng bÞ ®æ n¨ng suÊt ®¹t 35 - 40 t¹/ha. * Gièng Nµng Th¬m Nhµ BÌ Lµ gièng lóa chuyªn mïa ®Þa ph−¬ng ®−îc gieo cÊy l©u ®êi, g¹o Nµng Th¬m lµ g¹o ®Æc s¶n, s¶n phÈm ®éc ®¸o cña vïng ®Êt phÌn - mÆn §ång b»ng s«ng Cöu Long. §Æc ®iÓm gièng: • Thêi gian sinh tr−ëng: 170-175 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. Gièng Nµng Th¬m Nhµ BÌ ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ vµo cuèi th¸ng 11 vµ cho thu ho¹ch vµo cuèi th¸ng 12. • ChiÒu cao c©y: 145 - 155 cm, c©y cøng trung b×nh • Søc ®Î nh¸nh: Trung b×nh • Sè h¹t ch¾c / b«ng: 120 - 150 thuéc lo¹i h×nh b«ng to • P. 1000 h¹t: 20 - 22 gam. G¹o: Tr¾ng trong, h¹t thon, dµi 6,9 mm; réng 2,0 mm. C¬m mÒm, th¬m nhÑ. Lµ lo¹i g¹o ®−îc nh©n d©n miÒn Nam rÊt −a chuéng. 16
• TÝnh chèng chÞu: ChÞu phÌn, chÞu mÆn nªn gieo cÊy ®−îc vµ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ë c¸c ch©n ®Êt phÌn, mÆn nhÑ. NhiÔm nhÑ bÖnh thèi cæ giÐ vµ b¹c l¸. N¨ng suÊt 35 - 45 t¹/ha Nµng Th¬m Nhµ BÌ ®−îc nh©n d©n ta gieo cÊy ë c¸c ch©n ®Êt vµn ®Õn vµn tròng, ®Æc biÖt lµ ë Long An vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. * Gièng lóa th¬m B×nh Ch¸nh Lóa th¬m B×nh Ch¸nh lµ gièng lóa ®Æc s¶n lo¹i 2 (sau c¸c gièng Nµng Th¬m vµ Nµng H−¬ng) ®−îc gieo trång réng r·i ë §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ ngo¹i thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh. §Æc ®iÓm gièng: • Thêi gian sinh tr−ëng: 165-170 ngµy theo c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. Gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ vµo gi÷a th¸ng 11 vµ cho thu ho¹ch vµo gi÷a th¸ng 12. • ChiÒu cao c©y: 140 - 150 cm • Søc ®Î nh¸nh: Trung b×nh • Sè h¹t ch¾c / b«ng: 120 - 130 thuéc lo¹i h×nh b«ng trung b×nh. • P. 1000 h¹t: 23 - 24 gam. • G¹o tr¾ng trong, h¹t dµi, th¬m nhÑ, c¬m ngon, lµ lo¹i g¹o cao cÊp ®−îc ng−êi tiªu dïng phÝa Nam −a thÝch. Gièng lóa th¬m B×nh Ch¸nh thÝch øng réng song phï hîp víi c¸c ch©n ®Êt vµn ®Õn vµn thÊp kh«ng bÞ h¹n cuèi vô. * Gièng Nµng Th¬m §øc Hoµ Gièng Nµng Th¬m §øc Hoµ (nãi riªng) vµ c¸c gièng Nµng Th¬m, Nµng H−¬ng (nãi chung) thuéc nhãm ®Æc s¶n cã vai trß gièng nh− nhãm gièng t¸m ë miÒn B¾c. Nµng Th¬m §øc Hoµ ®−îc trång phæ biÕn ë §«ng Nam bé trªn c¸c ch©n ®Êt sö dông n−íc trêi. Nµng Th¬m §øc Hoµ cã c¸c ®Æc ®iÓm: • Thêi gian sinh tr−ëng: 170 - 175 ngµy ë c¸ch gieo cÊy truyÒn thèng. Gièng ph¶n øng chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ b«ng 15 - 20 th¸ng 11 cho thu ho¹ch 15 - 20 th¸ng 12 hµng n¨m. • ChiÒu cao c©y: 130 - 145 cm, c©y cøng võa ph¶i. • Søc ®Î nh¸nh: Trung b×nh. • H¹t ch¾c trung b×nh 1 b«ng: 125 - 140 thuéc lo¹i h×nh b«ng to võa. • P. 1000 h¹t: 20 - 22 gam. • G¹o thon dµi, tr¾ng trong, c¬m th¬m dÎo, chÊt l−îng cao, rÊt ®−îc ng−êi tiªu dïng c¸c tØnh phÝa Nam −a chuéng. • Nµng Th¬m §øc Hoµ chÞu ®−îc phÌn mÆn, Ýt nhiÔm s©u bÖnh, dÔ tÝnh, chØ cÇn chó ý tr¸nh h¹n cuèi vô khi gieo cÊy th× n¨ng suÊt cã thÓ ®¹t 35 - 40 t¹/ha, ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. 17
* Gièng Nµng Th¬m chî §µo Lµ gièng ®Æc s¶n cña huyÖn CÇn §−íc vµ ®−îc gieo trång t¹i nhiÒu vïng cña Long An, TiÒn Giang. §Æc ®iÓm gièng: • Thêi gian sinh tr−ëng: 180 - 185 ngµy. Gièng ph¶n øng rÊt chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n nªn træ vµo cuèi th¸ng 11 vµ cho thu ho¹ch vµo cuèi th¸ng 12. • ChiÒu cao c©y: 150 - 160 cm. C©y cao, dÔ ®æ. • Søc ®Î nh¸nh: Kh¸, cÇn cÊy th−a. • H¹t ch¾c/b«ng: 120 - 130, thuéc d¹ng b«ng to võa. • P. 1000 h¹t: 22 - 23 gam. • G¹o: Thon, dµi, tr¾ng trong. C¬m th¬m, gi÷ mïi th¬m l©u (tíi 12 giê sau khi ®Ó nguéi), c¬m ngon, dÎo, ®−îc ng−êi tiªu dïng rÊt −a chuéng, cã gi¸ b¸n cao nhÊt trªn thÞ tr−êng thµnh phè Hå ChÝ Minh. Nµng Th¬m chî §µo chÞu ®−îc phÌn, h¬i mÆn, mùc n−íc s©u 40 cm. Gièng chèng ®−îc bÖnh ®¹o «n, Ýt nhiÔm kh« v»n, nhiÔm s©u ®ôc th©n g©y b«ng b¹c. * Gièng Nµng H−¬ng Gièng Nµng H−¬ng lµ gièng lóa chÊt l−îng cao ®−îc trång réng r·i ë §ång b»ng s«ng Cöu Long vµ §«ng Nam bé. ViÖn khoa häc N«ng nghiÖp miÒn Nam ®· ®−a vµo phôc tr¸ng vµ ®−a phæ biÕn réng trong s¶n xuÊt. V× thÕ, ®Ó ph©n biÖt víi l« gièng do n«ng d©n tù ®Ó gièng, l« gièng ®· phôc tr¸ng ®−îc gäi lµ Nµng H−¬ng chän läc. §Æc ®iÓm gièng: • Thêi gian sinh tr−ëng: 160 - 165 ngµy, ph¶n øng chÆt víi ¸nh s¸ng ngµy ng¾n, træ vµo gi÷a th¸ng 11 vµ thu ho¹ch vµo gi÷a th¸ng 12. • ChiÒu cao c©y: 150 - 160 cm. • Søc ®Î nh¸nh: Trung b×nh. • H¹t ch¾c/b«ng: 100 - 120 thuéc lo¹i h×nh b«ng trung b×nh. • P. 1000 h¹t: 24 - 25 gam. • G¹o tr¾ng trong, dµi 6,8 - 7,2 mm, ®¹t tiªu chuÈn xuÊt khÈu. C¬m th¬m võa, dÎo, ®−îc ng−êi tiªu dïng c¸c tØnh phÝa Nam −a chuéng. Nµng H−¬ng chän läc (c¸c dßng 2, 3, 9) thÝch øng réng, chÞu ®−îc phÌn mÆn, Ýt nhiÔm b¹c l¸, kh« v»n, thÝch hîp trªn ch©n ®Êt vµn hoÆc vµn cao, cã t−íi cuèi vô. 18
3. PHôC TR¸NG C¸C GIèNG LóA CHUY£N MïA 3.1. Sù tho¸i ho¸ cña c¸c gièng lóa C¸c gièng lóa ®−îc gieo cÊy trong s¶n xuÊt ®Òu cã c¸c ®Æc ®iÓm riªng, nhê ®ã mµ gièng ®em l¹i hiÖu qu¶ cho s¶n xuÊt. VÝ dô: gièng T¸m Xoan Th¸i B×nh cã mïi th¬m ngµo ng¹t, hÊp dÉn, c¬m ngon, dÎo, ®Ëm, gièng l¹i chÞu ®−îc chua, phÌn nhÑ, mÆc dï n¨ng suÊt chØ ®¹t 30 - 32 t¹/ha xong lµ lo¹i g¹o ®Æc s¶n cã chÊt l−îng cao, nªn gi¸ b¸n cao gÊp hai lÇn c¸c lo¹i g¹o th−êng ®−a hiÖu qu¶ kinh tÕ cña 1 ®¬n vÞ diÖn tÝch cÊy gièng T¸m Xoan cao h¬n c¸c gièng lóa gieo cÊy th«ng th−êng. Trong qu¸ tr×nh gieo cÊy do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau mµ c¸c ®Æc ®iÓm riªng cña mét gièng lóa dÇn dÇn bÞ mÊt ®i, ch¼ng h¹n: - Mïi th¬m dÇn dÇn gi¶m sót vµ cã thÓ mÊt h¼n. - G¹o ®á xuÊt hiÖn ngµy mét nhiÒu. - B«ng lóa bÐ ®i, sè h¹t cña 1 b«ng Ýt dÇn lµm cho n¨ng suÊt suy gi¶m. - C¸c c©y lóa trong ruéng lóa kh«ng ®Òu nhau, thêi gian træ chªnh lÖch, ruéng lóa trë nªn hçn ®én, tÝnh chèng chÞu s©u bÖnh bÞ thay ®æi hoÆc gi¶m sót nghiªm träng v.v... Sù thay ®æi vÒ c¸c ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña c¸c gièng lóa lµm suy gi¶m hoÆc mÊt ®i nh÷ng tÝnh chÊt quý vèn cã cña gièng gäi lµ sù tho¸i ho¸. CÊy c¸c gièng lóa bÞ tho¸i ho¸ ch¼ng nh÷ng chØ lµm gi¶m n¨ng suÊt mµ cßn lµm gi¶m c¶ tÝnh chèng chÞu vµ phÈm chÊt cña g¹o, g©y thiÖt h¹i cho n«ng d©n. 3.2. C¸c nguyªn nh©n g©y ra tho¸i ho¸ cña c¸c gièng lóa vµ biÖn ph¸p kh¾c phôc 1/ Do lÉn c¬ giíi LÉn c¬ giíi lµ sù trén lÉn h¹t gièng cña gièng nµy vµo l« h¹t gièng cña gièng kh¸c. Do mçi gièng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt nªn khi lÉn vµo nhau c¸c gièng kh¸c nhau sÏ c¹nh tranh nhau trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng g©y ra sù kh«ng ®ång ®Òu, n¨ng suÊt bÞ suy gi¶m kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ gieo cÊy. ë c¸c gièng lóa ®Æc s¶n th× sù lÉn t¹p h¹t gièng lóa th−êng vµo h¹t gièng ®Æc s¶n cßn lµm gi¶m ®¸ng kÓ chÊt l−îng g¹o vµ chÊt l−îng th−¬ng tr−êng. VÝ dô: Gièng T¸m Xoan bÞ lÉn IR 17494, CR 203 vµo th× l« g¹o bÞ gi¶m mïi th¬m, c¬m gi¶m phÈm chÊt, l« g¹o bÊt ®ång ®Òu, kh«ng ®−îc ng−êi tiªu dïng mua gi¸ cao. ThËt lµ khã chÞu khi cã l« g¹o nÕp l¹i bÞ lÉn g¹o tÎ vµo. Cã rÊt nhiÒu nguån g©y nªn sù lÉn t¹p c¬ giíi, ®ã lµ: • Tµn d− trªn ®ång ruéng: Khi trªn cïng mét diÖn tÝch ë 2 vô ®−îc cÊy 2 gièng kh¸c nhau. §iÒu tra ë Kim S¬n cho thÊy: Vô xu©n cÊy gièng IR 17494, VN10, DT10, DT13 sau ®ã vô mïa cÊy gièng T¸m NghÜa H−ng ®Ó lµm gièng. KiÓm tra l« gièng thu ®−îc th× cã rÊt nhiÒu h¹t gièng cña c¸c gièng võa kÓ trªn bÞ lÉn vµo. §ã lµ do sãt l¹i ë gèc r¹, cña h¹t bÞ r¬i rông ë vô xu©n tiÕp tôc ph¸t triÓn trong ruéng lóa ë vô mïa. L« gièng bÞ lÉn t¹p nµy kh«ng thÓ tiÕp tôc lµm gièng. • Sù trén lÉn c¬ giíi trong qu¸ tr×nh lµm m¹: Trªn mét ruéng m¹ gieo nhiÒu gièng kh¸c nhau. NÕu sau khi gieo bÞ m−a tr«i th× h¹t gièng cña c¸c gièng kh¸c nhau bÞ trén lÉn vµo 19
nhau. Sù trén lÉn cßn x¶y ra khi gieo m¹: h¹t gièng bÞ v¨ng lÉn vµo nhau hoÆc do chim chuét lµm di chuyÓn h¹t còng g©y ra sù trén lÉn. • LÉn c¬ giíi trong qu¸ tr×nh thu ho¹ch, b¶o qu¶n h¹t gièng. Khi thu ho¹ch h¹t gièng cã thÓ bÞ lÉn do nhÇm lÉn, khi dïng chung m¸y tuèt cho c¸c gièng kh¸c nhau, bao b×, thóng, nong nia kh«ng ®−îc vÖ sinh s¹ch, khi ph¬i bÞ gµ, chã lµm v¨ng h¹t gièng cña gièng nµy vµo gièng kh¸c v.v... • BiÖn ph¸p kh¾c phôc: BiÕt ®−îc nguyªn nh©n cña lÉn c¬ giíi ta cÇn cã biÖn ph¸p tr¸nh hoÆc h¹n chÕ, ch¼ng h¹n: lµm ®Êt kü, vÖ sinh ®ång ruéng ®Ó tr¸nh c¸c tµn d−, gieo m¹ cña mçi gièng ë mét khu riªng ®Ó tr¸nh bÞ lÉn, chó ý vÖ sinh s¹ch c¸c dông cô lµm gièng vµ b¶o qu¶n gièng, lu«n lu«n cÈn thËn trong b¶o qu¶n vµ ng©m ñ... BiÖn ph¸p triÖt ®Ó nhÊt lµ tiÕn hµnh chän läc cã hÖ thèng, tæ chøc s¶n xuÊt h¹t gièng theo mét tr×nh tù khoa häc ë khu vùc chuyªn. C¸c vÊn ®Ò nµy sÏ ®−îc ®Ò cËp ë phÇn duy tr× gièng. 2/ Do lai tù nhiªn ë c©y lóa cã mét tû lÖ thô phÊn chÐo nhÊt ®Þnh phô thuéc vµo ®é thß cña vßi nhuþ c¸i vµ sù tung phÊn nhanh hay chËm cña bao phÊn sau khi lóa në hoa. NÕu vßi nhuþ thß dµi, bao phÊn tung phÊn chËm sau khi hoa lóa ®· në vµ ë ngay s¸t c¹nh cã gieo trång c¸c gièng lóa kh¸c còng në hoa th× tû lÖ lai tù nhiªn t¨ng cao. C¸c con lai tù nhiªn ë thÕ hÖ sau l¹i tiÕp tôc lai víi c¸c c¸ thÓ kh¸c trong gièng vµ theo c¸ch nµy lµm cho ®é thuÇn cña gièng gi¶m sót, c¸c ®Æc ®iÓm riªng cña gièng bÞ mÊt ®i. C¸c d¹ng lóa Cêi ë NÕp B¾c, nÕp Hoa vµng, c¸c d¹ng træ sím ë T¸m §en, T¸m Xoan, Nµng Th¬m, Nµng H−¬ng ®Òu lµ c¸c con lai tù nhiªn. • BiÖn ph¸p kh¾c phôc: Kh«ng gieo trång c¸c gièng kh¸c nhau ®Ó lµm gièng trªn cïng mét ruéng, trong nh©n gièng ph¶i b¶o ®¶m kho¶ng c¸ch ly (kho¶ng c¸ch gi÷a 2 gièng) tèi thiÓu lµ 10m. Trong tr−êng hîp b¾t buéc ph¶i trång 2 gièng s¸t nhau th× ph¶i gÆt bá 1 b¨ng réng 1,5 - 2 m ë phÇn s¸t liÒn gi÷a 2 gièng ®Ó lo¹i bá c¸c h¹t lµ con l¹i tù nhiªn gi÷a 2 gièng. MÆt kh¸c cÇn th−êng xuyªn chän läc vµ sö dông l« gièng chuÈn ®−îc chän läc duy tr× theo quy tr×nh ®Ó gieo cÊy th× chÊt l−îng gièng lu«n lu«n ®−îc ®¶m b¶o. 3/ Do kh«ng ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn gieo trång phï hîp Mét gièng lóa chØ ph¸t huy hÕt c¸c ®Æc ®iÓm cña nã khi ®iÒu kiÖn gien trång ®−îc b¶o ®¶m. NÕu trong qu¸ tr×nh nh©n gièng, ®iÒu kiÖn gieo trång kh«ng phï hîp th× c¸c biÕn dÞ sÏ cã dÞp ph¸t huy, lÊn ¸t lµm cho gièng bÞ tho¸i ho¸. VÝ dô: §Êt qu¸ chua, qu¸ mÆn th× c¸c d¹ng g¹o ®á, cã r©u ë T¸m Xoan, Nµng H−¬ng ngµy mét nhiÒu. §Êt kiÒm thóc ®Èy c¸c d¹ng kh«ng th¬m ë T¸m §en ph¸t triÓn dÇn dÇn lµm mÊt mïi th¬m vèn cã cña gièng. MÆt kh¸c, nÕu bãn ph©n kh«ng ®ñ, kh«ng c©n ®èi, kh«ng gi÷ ®ñ n−íc, khi træ gÆp h¹n, gÆp rÐt lµm cho h¹t lóa nhá ®i, ph«i ph¸t triÓn kÐm, chÊt l−îng gieo trång cña l« gièng bÞ gi¶m sót nghiªm träng, n¨ng suÊt thÊp. • BiÖn ph¸p kh¾c phôc: CÇn chän ®−îc vïng ®Êt ®Æc thï ®Ó nh©n gièng nhÊt lµ c¸c gièng ®Æc s¶n. CÇn bãn ph©n c©n ®èi, ®ñ l−îng, ch¨m sãc ruéng gièng chu ®¸o, kÕt hîp víi chän läc th−êng xuyªn ®Ó cã l« h¹t gièng thuÇn vµ chÊt l−îng cao. 20