Huyền thoại về Achimède

Chia sẻ: Trần Lê Kim Yến | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay còn ai không biết định luật Acsimet ? Định luật này không những đúng đối với các chất lỏng , mà còn đúng đối với cả các chất khí. Các kĩ sư khi chế tạo tàu thuyền, khí cầu v.v... đều phải ứng dụng định luật Acsimet. Cách đây ba bốn nghìn năm, các thuyền buôn Ai Cập, Phênixi, sau đó là các thuyền buôn Hi Lạp, La Mã, đã chở các hàng hóa đủ loại, đi lại trên Địa Trung Hải. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Huyền thoại về Achimède

Huyền thoại về Achimède Ngày nay còn ai không biết định luật Acsimet ? Định luật này không những đúng đối với các chất lỏng , mà còn đúng đối với cả các chất khí. Các kĩ sư khi chế tạo tàu thuyền, khí cầu v.v... đều phải ứng dụng định luật Acsimet. Cách đây ba bốn nghìn năm, các thuyền buôn Ai Cập, Phênixi, sau đó là các thuyền buôn Hi Lạp, La Mã, đã chở các hàng hóa đủ loại, đi lại trên Địa Trung Hải. Đã có bao lần, khi chất hàng lên thuyền, các thuỷ nhìn thấy thuyền lún dần xuống nước do sức nặng của hàng hóa. Nhưng vì sao chiếc thuyền nổi trên mặt nước ? Đã có bao nhiêu người, trước Acsimet, cố công tìm kiếm định luật về sự nổi của các vật nhưng không thành công. Chỉ đến Acsimet, với óc quan sát tinh tế của nhà bác học thiên tài, định luật đó mới được tìm ra. Một huyền thoại kể rằng có lần đức vua Hiêrôn sai một người thợ kim hoàn chế tạo một mũ miện bằng vàng. Ngờ rằng người thợ thiếu lương tâm kia đã biển thủ một số vàng và thay vào đó một số bạc, nhà vua cho gọi Acsimet đến và phán: Đây là chiếc vương miện của trẫm. Không được làm hỏng mũ, nhà ngươi phải tìm ra trong này có pha bạc không ?
Acsimet lo lắng, ngày đêm suy nghĩ tìm cách giải bài toán hóc hiểm này. Lúc ăn ông cũng nghĩ đến nó, lúc đi dạo ông cũng nghĩ đến nó, thậm chí lúc tắm ông cũng nghĩ đến nó. Một hôm, Acsimet vào tắm trong nhà tắm công cộng, mà đầu óc vẫn đang bị chiếc vương miện ám ảnh. Khi thả mình vào bồn tắm, ông bỗng nhận xét thấy một điều mà lâu nay không ai để ý đến. Ong cảm thấy khi dìm mình trong nước, thân thể mình có vẻ nhẹ nhõm hơn, tựa như có cái gì đấy nó từ dưới, nâng nó lên cao. Một ý nghĩa mới mẻ loé sáng trong đầu ông . Quên cả mặc áo quần, ông phấn khởi nhảy ra khỏi bồn tắm, chạy thẳng ra ngoài phố và mừng rỡ reo vang : « Ơrêka ! Ơrêka ! » (nghĩa là : ta tìm ra rồi, ta tìm ra rồi !). Ong đã tìm ra một định luật mới cho phép giải bài toán của Hiêrôn. Đó là định luật về sức đẩy của một chất lỏng lên một vật nhúng vào chất đó. Sau này định luật đó được gọi là định luật Acsimet. Không có tài liệu nào kể lại một cách chính xác Acsimet đã thí nghiệm như thế nào để kiểm tra chiếc vương miện. Có thể phỏng đoán cách làm như sau : Ong đã xác định sức đẩy của nước lên chiếc vương miện và lên một thỏi vàng nguyên chất có cùng trọng lượng. Nếu chiếc vương miện bằng vàng nguyên chất thì sức đẩy trong hai trường hợp là như nhau. Nhưng ở đây sức đẩy lại khác nhau. Acsimet phát hiện được rằng chiếc vương miện đã bị pha bạc, và đã xác định được tỉ lệ pha là bao nhiêu. Mọi người vô cùng kinh ngạc, và người thợ kim hoàn gian lận đã phải thú tôị. Như vậy là nhằm giải quyết một bài toán cụ thể, trong phạm vi hẹp, Acsimet đã phát minh ra một định luật có phạm vi ứng dụng rộng rãi. Kết quả đạt được lớn hơn rất nhiều so với mục tiêu đề ra ban đầu.
Nhà khoa học, Nhà yêu nước Acsimet sinh năm 287 trước công nguyên tại thành bang Xyraquydơ trên đảo Xixilia. Cha ông là nhà thiên văn Phidi. Ngay từ nhỏ, cậu đã được người cha truyền cho lòng say mê khoa học. Lòng say mê đó đã dẫn dắt chàng trai Acsimet lên đường vượt biển sang Alecxanđria bên Ai Cập. Thời đó, Alecxanđria nổi tiếng là một trung tâm khoa học lớn. Ở đây có một thư viện khổng lồ chưa trên 700 ngàn cuốn sách chép tay. Acsimet đã đến học ở đền Mudêôn, một viện bảo tàng, một viện hàn lâm quy tụ hầu hết các bộ óc uyên bác nhất lúc đó. Tại đây Acsimet đã được làm quen với các nhà bác học nổi tiếng như nhà toán học Eratôxten, nhà thiên văn Cônon v.v... Sau khi thành tài, Acsimet trở về phục vụ xứ sở, phục vụ đất nước. Theo lời kể của Plutác, nhà văn kiêm nhà sử học Cổ Hi Lạp, Acsimet rất say mê toán học. Các công trình toán học của ông bao trùm khắp mọi lĩnh vực toán học đương thời : hình học, số học, đại số. Cho đến nay, mặc dù đã trải qua biết bao năm tháng, nhiều tác phẩm của ông đã bị thất truyền, vậy mà chúng ta vẫn còn giữ lại được một di sản toán học khá phong phú. Acsimet còn là một kĩ sư tài ba. Chính ông đã xây dựng đài thiên văn hay Vòm cầu vũ trụ, nhờ đó người ta có thể quan sát được sự chuyển động của Mặt Trời, Mặt Trăng và năm hành tinh. Tương truyền, có lần ở Xyraquydơ người ta đóng một con thuyền ba tầng rất to và nặng đến nỗi không sao hạ thủy nó được. Toàn thể cư dân Xyraquydơ đều được huy động ra kéo con thuyền, nhưng nó
không hề nhúc nhích. Họ bèn cho mời Acsimet đến. Ông nhìn địa thế rồi cho dựng quanh con thuyền đồ sộ này một hệ thống đòn bẩy và ròng rọc phức tạp. Hàng trăm bàn tay nắm chặt vào dây chão. Thế là con vật khổng lồ ngoan ngoãn bò xuống nước. Khi đại quân La Mã do danh tướng Macxenluyxơ chỉ huy đến xâm lăng Xyraquydơ, Acsimet đã cho các máy phóng đá bí mật của mình xuất trận. Các loại tên đạn độc đáo ấy lao vun vút về phía quân thù làm hàng ngũ địch quân hỗn loạn. Trong khi đó trên mặt biển bất thần có vô vàn phiến gỗ từ mặt thành văng ra trúng vào thuyền địch với một sức mạnh như trời giáng... Quân La Mã hoảng sợ, đến nỗi chỉ cần nhìn thấy một sợi giây thừng hay một chiếc gậy gỗ ở trên tường là đã la hét thất thanh, cho là Acsimet đang quay những cỗ máy về phía mình và chạy thục mạng. Plutac đã viết những dòng như thế và còn viết thêm câu chuyện mang màu sắc huyền thoại sau đây : Khi những chiếc thuyền cuả Macxenluyxơ lọt vào khoảng tầm tên bắn thì ông già Acsimet ra lệnh đưa đến một chiếc gương sáu mặt do chính ông làm ra. Ong còn cho đặt một loạt gương giống như vậy, nhưng nhỏ hơn ở những vị trí đã tính trước. Những chiếc gương đó tự quay được trên các bản lề và được đặt dưới ánh nắng mùa hè cũng như mùa đông. Tia sáng phản chiếu từ những chiếc gương đó gây ra những đám cháy rất lớn thiêu đốt chiến thuyền địch từ khi chúng còn ở cách một tầm tên bắn... Thất bại chua cay, Macxenluyxơ than thở : Thế là chúng ta đã phải ngừng giao chiến với nhà toán học đó rồi. Ong ta ngồi yên trên bờ biển, đánh đắm chiến thuyền của chúng ta, bắn chúng ta mỗi loạt không biết cơ man nào làtên đạn. Ông
ta quả đã vượt xa những người khổng lồ trong các câu chuyện thần thoại... Acsimet là con dân thành phố Xyraquydơ. Ong đã cùng với nhân dân thành phố, bằng sức lao động và tài năng của bản thân, xây dựng lên những ngôi nhà và những đường phố, những bến cảng và những con thuyền, những vườn hoa và những giàn nho.... Giờ đây, trước họa xâm lăng, ông đã sát cánh cùng với nhân dân thành phố quê hương đứng lên bảo vệ thành phố mình. Chính điểm ấy đã làm cho ông trở thành người khổng lồ bất tử... Không được đụng đến những đường tròn của ta ! Sau một thời kì hãm thành lâu dài, rút cục, năm 212 trước công nguy ên, người La Mã đánh chiếm được Xyraquydơ. Bọn phản quốc đã tiếp tay cho người La Mã. Binh lính La Mã ồ ạt kéo vào trong thành và thẳng tay chém giết tất cả những ai chúng bắt gặp. Và chúng chạm trán với cả ông già Acsimet. Một bức tranh ghép mảnh cổ xưa đã lưu lại cho chúng ta giây phút ấy. Acsimet ngốì trên một chiếc ghế con đang hí hoáy dùng cây gậy vạch trên cát những hình hình học, còn trước mắt ông ánh gươm loé chớp trong tay một tên lính La Mã. Nghe nói, khi nhìn thấy tên lính, Acsimet thét : Không được đụng đến những đường tròn của ta ! Lúc này, ông quên mình, ông chỉ nhớ đến khoa học. Nhưng tên lính La Mã ngu dốt có kể gì khoa học. Và, Acsimet đã gục ngã dưới lưỡi gươm của kẻ xâm lăng, máu ông nhuốm đỏ những hình vẽ ông vừa khắc vạch... Acsimet, con người khổng lồ của nhân dân mình, con người khi phát hiện ra sức
mạnh ẩn tàng trong chiếc đòn bẩy giản đơn đã thốt kêu lên : Cho ta một điểm tựa ta có thể bẩy tung cả Trái Đất này lên !, vậy mà cuối cùng gục ngã dưới lưỡi gươm tàn bạo của bọn xâm lăng. Xyraquydơ trở thành một thành bang chịu sự thống trị của người La mã. Quân xâm lược tìm cách ngăn chận không cho nhân dân nhắc đến tên tuổi nhà khoa học anh hùng, chúng vẫn sợ ông... Thậm chí mộ ông, chúng ngăn cấm không cho người lui tới, thời gian xoá phai, giờ đây gai góc phủ đầy... Nhưng nhà khoa học vẫn sống và phát triển. Thế gian vẫn có những con người ngưỡng mộ công tích và khí phách những nhà khoa học đã hi sinh vì quê hương xứ sở, vẫn có những con người bùi ngùi xúc động lần tìm dấu vết và những kỉ vật của các nhà bác học cổ xưa. Xirêôn, nhà văn kiêm nhà hoạt động chính trị La Mã, với một hoài vọng xúc động đã kể lại giây phút ông lần mò đi tìm nấm mồ của Acsimet : ... Khi ở Xixilia lòng tôi dội lên ý nghĩ đi tìm mộ Acsimet. Nhưng về điểm này, người dân địa phương biết rất ít. Thậm chí nhiều người còn quả quyết rằng mộ Acsimet hiện nay không còn dấu vết. Thế nhưng, một nỗi niềm khao khát giục tôi và tôi vẫn say mê tìm kiếm. Cuối cùng, giữa những lùm cây gai góc và cỏ lác, tôi đã tìm ra tấm bia trên mộ ông. Sở dĩ tôi tìm ra được tấm bia này là nhờ tôi đã thuộc lòng mấy câu thơ khắc trên đó và một hình cầu *** trong một khối trụ khác ở phía trên... Người La Mã đã muốn xoá nhòa tất cả những kỷ niệm về Acsimet trong trí nhớ nhân dân Xyraquydơ. Thế nhưng, cho dù biết bao thế kỉ đã trôi qua, cho dù những thắng lợi và khúc khải hoàn của kẻ xâm lăng La Mã đã biến thành hồi ức, nhưng điều Acsimet đã giành giật cho loài người vẫn không thể bị xoá nhòa. LIỆU ACSIMET CÓ NHẤC NỔI TRÁI ĐẤT??? “Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng trái đất lên!” -tục truyền đó là lời của Archimède, một nhà cơ học thiên tài thời cổ, người đã khám phá ra các định
luật về đòn bẩy. Nhưng bạn có biết muốn nâng một vật nặng bằng trái đất lên cao dù chỉ 1 cm thôi, Acsimet sẽ mất bao nhiêu thời gian không? Không dưới ba mươi nghìn tỷ năm! Có lần Archimède viết thư cho vua Hieron ở thành phố Cyracuse, là người đồng hương và cũng là bạn thân của ông rằng, nếu dùng đòn bẩy, thì với một lực dù nhỏ bé đi nữa, cũng có thể nâng được một vật nặng bất kỳ nào: chỉ cần đặt vào lực đó một cánh tay đòn rất dài của đòn bẩy, còn vật nặng thì cho tác dụng vào tay đòn ngắn. Và để nhấn mạnh thêm điều đó, ông viết thêm rằng nếu có một trái đất thứ hai, thì bước sang đấy ông sẽ có thể nhấc bổng trái đất của chúng ta lên. Nhưng, giá như nhà cơ học thiên tài thời cổ biết được khối lượng của trái đất lớn như thế nào thì hẳn ông đã không “hiên ngang” thốt lên như thế nữa. Ta hãy thử tưởng tượng trong một lát rằng Archimède có một trái đất thứ hai, và có một điểm tựa như ông đã muốn; rồi lại tưởng tượng thêm rằng ông đã làm được một đòn bẩy dài đến mức cần thiết. Nhưng kể cả khi đã có mọi thứ, muốn nâng trái đất lên cao dù chỉ 1 cm thôi, Archim ède sẽ phải bỏ ra không dưới ba vạn tỷ năm! Sự thật là như thế đấy. Khối lượng của trái đất, các nhà thiên văn đã biết, tính tròn là: 60 000 000 000 000 000 000 000 000 N Nếu một người chỉ có thể trực tiếp nâng bổng được một vật 600 N, thì muốn “nâng trái đất” lên, anh ta cần đặt tay của mình lên tay đòn dài của đòn bẩy, mà tay đòn này phải dài hơn tay đòn ngắn gấp: 100 000 000 000 000 000 000 000 lần! Làm một phép tính đơn giản bạn sẽ thấy rằng khi đầu mút của cánh tay đòn ngắn được nâng lên 1cm thì đầu mút kia sẽ vạch trong không gian một cung “vĩ đại”, dài: 1 000 000 000 000 000 000 km. Cánh tay Archimède tỳ lên đòn bẩy phải đi qua một đoạn đường dài vô tận như thế chỉ để nâng trái đất lên 1 cm ! Thế thì ông sẽ
cần bao nhiêu thời gian để làm công việc này? Cho rằng Archim ède có đủ sức nâng một vật nặng 600 N lên cao một mét trong một giây (khả năng thực hiện công gần bằng 1 mã lực!) thì muốn đưa trái đất lên 1 cm, ông ta phải mất một thời gian là: 1 000 000 000 000 000 000 000 giây, hoặc ba vạn tỷ năm! Archimède dành suốt cả cuộc đời dài đằng đẵng của mình cũng chưa nâng được trái đất lên một khoảng bằng bề dày của một sợi tóc mảnh…. Không có một thứ mưu mẹo nào của nhà phát minh thiên tài lại có thể nghĩ ra cách rút ngắn khoảng thời gian ấy được. “Luật vàng của cơ học" đã nói rằng bất kỳ một cái máy nào, hễ làm lợi về lực thì tất phải thiệt về đường đi. Vì thế, ngay như Archimède có cách để làm cho cánh tay mình có được vận tốc lớn nhất có thể trong tự nhiên là 300.000 km/s (vận tốc ánh sáng) thì với cách giả sử quãng đường này, ông cũng phải mất 10 vạn năm mới nâng được trái đất lên cao 1 cm! Số phận bản thảo Archimedes Hành trình bản thảo của khoa học gia vĩ đại Archimedes là một trong những câu chuyện kỳ thú nhất lịch sử khoa học. Trong 2.000 năm, tài liệu này từng bị "ngược đãi", bị xé toạc và bỏ phế cho bụi bặm thời gian. Bây giờ, một nhóm sử gia Mỹ đang hồi sinh nó... Khi đoàn quân La Mã đến Sicily và sau đó đánh chiếm thành Syracuse (thời điểm đó thuộc người Hy Lạp), một người lính La Mã bất ngờ gặp một ông già ngồi bình thản, bất chấp chiến sự xung quanh, hí hoáy vẽ hình học và phương trình toán học trên cát. “Đừng làm hỏng những vòng tròn này nghe” - ông cụ nói. Tuy nhiên, tên lính đánh thuê La Mã không chỉ làm hỏng những hình tròn trên cát mà còn giơ kiếm chém chết ông cụ! Ít nhất đó là truyền thuyết khá phổ biến về cái
chết của Archimedes. Sự thật lịch sử lại khác. Được giao trách nhiệm nghiên cứu hệ thống pháo binh cho Hieron II (Vua Syracuse từ năm 270-215 TCN), Archimedes từng đóng vai trò quan trọng trong khoa học quân sự thời Syracuse bị chiếm đóng với nhiều sáng chế ngoạn mục. Ông đã phát minh loại dàn ná cực mạnh có thể nã thủng tàu chiến kẻ thù bằng đạn đá. Ông cũng sử dụng gương to hội tụ ánh sáng giúp thiêu rụi đoàn tàu chiến La Mã. Nhờ ông, sự kháng cự của Sicily kéo dài được hơn 2 năm. Năm 73 tuổi, Archimedes bị La Mã giết. Cái chết của ông - theo cách nói mỉa mai của triết gia nổi tiếng người Anh Paul Strathern - là “đóng góp tiên quyết duy nhất của La Mã cho nền toán học!”. Khó có thể kể hết khám phá nền tảng cho toán học nói riêng và khoa học nói chung của Archimedes (285-212 TCN), người từng đi vào lịch sử văn minh nhân loại với câu nói lừng danh “Eureka” (Tôi đã phát hiện). (Ảnh: Malaspina.edu)
Thật không may, nhiều tài liệu viết trên da dê về những công trình của Archimedes đã thất lạc, trong khi phần còn lại được viết lại bằng tiếng Arập và Latinh. Phải mất rất nhiều thời gian, người ta mới phát hiện bản thảo gốc Hy Lạp của Archimedes... Năm 1906, Giáo sư người Đan Mạch Johan Ludvig Heiberg (1854-1928), khi nghiên cứu nhiều tài liệu Hy Lạp cổ, nhận thấy một tập da dê gồm các câu kinh nguyện viết vào thế kỷ XIII lại có kèm thêm một văn bản cũ hơn viết vào thế kỷ X. Sau khi nghiên cứu cẩn thận, Heiberg khẳng định rằng đó là một trong những tài liệu chưa từng biết, ghi chép nhiều công trình của Archimedes (không lâu sau, tài liệu được nhà toán học - sử gia lừng danh người Anh Thomas Heath, 1861-1940, dịch sang tiếng Anh). Theo website chuyên về bản thảo Archimedes (archimedespalimpsest.org), cùng với sự thăng hoa của đế quốc Byzantine vào giai đoạn thế kỷ IX - X, khi khoa học được đề cao và cổ xúy, việc sao chép tài liệu khoa học cổ, trong đó có công trình Archimedes bắt đầu bùng nổ. Đó hẳn là thời gian mà bản thảo da dê Archimedes hình thành (năm 2002, dùng kỹ thuật tia cực tím, Giáo sư John Lowden tại Viện Courtauld thuộc Đại học London đã giải mã được một trang cuối của tài liệu trong đó có ghi ngày là 13/4/1229). Cho đến trước khi được phân loại bởi học giả Hy Lạp Papadopoulos-Kerameus vào năm 1899, tập sách da dê vẫn được xem là bộ sách kinh. Theo Der Spiegel (22/6/2007), một nhà chép sử cho triều đình Byzantine hẳn đã viết bộ sách da dê trong đó có ghi lại công trình Archimedes vào khoảng năm 950. Năm 1229, một tu sĩ dùng tập bản thảo da dê để “tái chế” nhằm có thể sử dụng lại. Dùng miếng bọt biển và nước chanh, ông ta chà trang sách da dê cho hết mực, cắt những trang sạch làm đôi rồi đóng lại thành quyển sách mới, dùng để viết kinh và nghi thức hành lễ (kh ông chỉ tài liệu Archimedes, bộ sách da dê nguyên thủy còn có 10 trang viết của Hyperides - nhà hùng biện lừng danh sống tại Athens khoảng năm 350 TCN; cũng như một số trang viết về triết gia Aristotle).
Cũng trong thời gian Trung cổ, tập sách da dê được mang đến tu viện Chính thống giáo Hy Lạp St. Savvas gần Jerusalem. Giữa thế kỷ XIX, sau khi kinh qua hai địa điểm nữa, nó được chuyển đến Constantinople (nơi từng là trung tâm của đế quốc Byzantine trước khi thành phố này rơi vào tay người Ottoman năm 1453; cũng như là cái nôi Tập bản thảo Archimedes tại Viện bảo của Giáo hội Chính thống giáo). tàng nghệ thuật Walters.(Ảnh: msn/ap) Thế rồi, gần như chẳng ai biết bộ bản thảo Archimedes lưu lại nơi đâu, cho đến năm 1923, khi nó nằm trong vali của doanh nhân Marie Louis Sirieix, người cho biết mình mua tập bản thảo từ một tu sĩ (thực hư chuyện này thế nào vẫn là một bí ẩn bởi Sirieix không thể chứng minh bằng biên lai mua bán hoặc giấy tờ tương tự). Khi Sirieix mất năm 1956, tập bản thảo Archimedes vẫn được giấu kỹ trong tầng hầm nhà ông tại Paris. Bị ảnh hưởng khí hậu ẩm mốc và thời gian, bộ bản thảo Archimedes bị hư hỏng nặng, trông còn tệ hơn đống giấy lộn! Thập niên 70 thế kỷ XX, với ý định biến bộ bản thảo Archimedes thành kho vàng, con gái Sirieix in 200 quyển sách viết về bộ tài liệu cổ và âm thầm đến các viện bảo tàng tại châu Âu và Mỹ để giới thiệu và rao bán. Cuối cùng, ngày 29/10/1998, tại nhà đấu giá Christie's, bộ bản thảo Archimedes - được đặt tên “Eureka 9058” - được mang ra đấu giá. Trước đó vài ngày, một giáo sĩ tại Jerusalem từng cố ngăn cản phiên đấu giá nhưng bất thành.
Tại phiên đấu giá, viên Tổng lãnh sự Hy Lạp tại New York cũng nỗ lực mua lại bộ bản thảo Archimedes, bởi ông xem nó là một phần di sản văn hóa quốc gia mình nhưng đành chịu thua ở mức giá 1,9 triệu USD. Cuối cùng, bộ bản thảo Archimedes được bán với giá 2,2 triệu USD, cho “một tỉ phú thuộc công nghiệp máy tính” giấu tên (đến nay người mua bí mật này vẫn chưa lộ diện nhưng một số nhân vật trong cuộc am hiểu thì tin rằng đó chính là Jeffrey Bezos, người sáng lập trang web mua bán trực tuyến Amazon.com). Sau đó, người mua đã cho Viện Bảo tàng nghệ thuật Walters (Baltimore, Maryland) mượn. Tại đây, bộ bản thảo được nghiên cứu bằng kỹ thuật hiện đại để làm lộ ra vết mực bị tẩy từ thời Trung cổ. Nhiều hình vẽ hình học cùng các phương pháp toán học đã hiện ra dưới ánh sáng của tia cực tím và người ta bây giờ đã có thể khẳng định chắc rằng đó là tài liệu cổ viết về những công trình đồ sộ của khoa học gia đại tài Archimedes. Tháng 9/2007, bản in hiện đại toàn bộ bản thảo Archimedes sẽ được ấn hành...