Kết quả nghiên cứu tạo vật liệu khởi đầu cho công tác chọn tạo giống chè bằng phương pháp đột biến

VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TẠO VẬT LIỆU KHỞI ĐẦU CHO CÔNG TÁC<br /> CHỌN TẠO GIỐNG CHÈ BẰNG PHƯƠNG PHÁP ĐỘT BIẾN<br /> TS. Nguyễn Văn Toàn, TS. Nguyễn Thị Minh Phương,<br /> ThS. Phùng Lệ Quyên, KS. Chử Ngọc Oánh<br /> Viện KHKT Nông Lâm nghiệp miền núi phía Bắc<br /> SUMMARY<br /> The research results on creating starting materials for the tea breeding by<br /> mutation methods<br /> When treated with physics agents on germinated tea seeds, ungerminated seeds, and cutting stems,<br /> the higher dose of treatment was, the less servive rate, plants height, number of leaf, and stem diameter<br /> both in the nursery and the field were. Treated cutting stems were impacted larger than treated seeds.<br /> When increasing treated dosage the mutation frequency is increased. When applying chemical treatment<br /> on seeds and cutting stems, there was little effect on survival rate and growth of tea plants as well as<br /> the morphological changes. The effect of different levels of treatment does was not significant.<br /> From the source materials, 100 individuals were created under mutagens and sexual hybrids<br /> selected with mutations (including physics agent treated seeds:50 individuals were selected; 30<br /> individuals of high quality tea varieties were selected by the hybrid isolated mutant clones each; 20<br /> individuals were selected from the isolated mutant clones with free pollination. Since then 12 most<br /> outstanding individuals were chosen with precious characteristics such as good quality green tea<br /> individuals: ĐBK2, ĐBK1, ĐBTtd205, ĐBTtd208; good quality black tea individuals: ĐBP17, ĐBTL219,<br /> ĐBPL278, ĐBTtd405; and high yield individuals: ĐBK2, ĐBTL252, ĐBT5, ĐBK1.<br /> Keywords: Material, tea, mutation, breeding.<br /> <br /> I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1<br /> Đến nay Việt Nam có diện tích trên 130<br /> nghìn ha chè. Năng suất chè bình quân 7,3 tấn<br /> búp/ha tương đương năng suất bình quân chè thế<br /> giới. Giá bình quân khoảng 1.378 USD/tấn, chỉ<br /> bằng 50 - 70% so với giá bình quân trên thế giới.<br /> Một trong những nguyên nhân cơ bản là chúng ta<br /> chưa đủ giống tốt, đặc biệt là giống có chất lượng<br /> cao để cung cấp cho sản xuất.<br /> Hiện nay, ở nước ta chưa có giống chọn tạo<br /> trong nước có thể chế biến được chè ôlong chất<br /> lượng cao. Chúng ta đã nhập nhiều giống từ<br /> Trung Quốc, vùng lãnh thổ Đài Loan và Nhật<br /> Bản vào Việt Nam. Song những giống cho chất<br /> lượng chè xanh và ôlong cao, đa phần là sinh<br /> trưởng yếu và sâu bệnh nhiều, không thể phát<br /> triển được.<br /> Để công tác chọn tạo giống chè mới đạt hiệu<br /> quả cao cần thiết phải có nguồn vật liệu khởi đầu<br /> phong phú. Tuy nhiên, hiện nay chọn giống chè ở<br /> <br /> Người phản biện: TS. Nguyễn Văn Thiệp.<br /> <br /> 606<br /> <br /> Việt Nam chủ yếu dựa vào 2 nguồn chính là từ<br /> hạt lai hữu tính và từ nguồn giống thu thập trong<br /> và ngoài nước, còn nguồn vật liệu khởi đầu từ<br /> phương pháp gây đột biến mới được quan tâm<br /> nhưng ở mức độ chưa nhiều. Trong những năm<br /> vừa qua chọn tạo giống chè bằng phương pháp<br /> đột biến còn hạn hẹp cả về chiều rộng và chiều<br /> sâu, mặc dù phương pháp này có thể tạo ra nguồn<br /> vật liệu khởi đầu với số lượng lớn cũng như<br /> nguồn biến dị rất phong phú.<br /> Do vậy, chúng tôi đã tiến hành đề tài:<br /> “Nghiên cứu tạo nguồn vật liệu khởi đầu cho<br /> công tác chọn tạo giống chè bằng phương pháp<br /> đột biến” để đáp ứng nhu cầu của thực tiễn.<br /> II. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> 2.1. Vật liệu<br /> - Hạt và hom của 4 giống chè: Kim Tuyên,<br /> Phúc Vân Tiên, Shan Chất Tiền, Trung Du.<br /> - Các cá thể được tạo ra từ tác nhân gây đột<br /> biến và bằng phương pháp lai hữu tính.<br /> - Các dòng chè được chọn tạo ra bằng<br /> phương pháp gây đột biến từ giai đoạn trước<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất<br /> <br /> gồm các dòng: TRI777-0.8, TRI777-2.0,<br /> TRI777-4.0, TRI777-5.0, TRI777-3.5.2 TRI7773.5.1, PH1-1.0, PH1-2.0, PH1-5.0, PH1-5.1,<br /> PH1-5.2, PH1 (Đ/C), TRI777 (Đ/C).<br /> 2.2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 2.2.1. Phương pháp thu thập mẫu<br /> - Đối với mẫu hạt: Thu quả vào tháng 10 11, chọn hạt tốt theo phương pháp trọng lượng<br /> (thả vào nước, lấy hạt chìm, bỏ hạt nổi). Tạo hạt<br /> đang nảy mầm bằng cách ủ trong cát ẩm dày<br /> 20cm, độ ẩm cát 70 - 75%.<br /> - Đối với mẫu hom giống: Thu mẫu vào<br /> tháng 11, chọn cành bánh tẻ, lấy hom ở vị trí giữa<br /> cành. Hom dài 3 - 4cm, có 1 lá, một mầm dài <<br /> 1cm, trường hợp lá quá to có thể cắt bỏ bớt.<br /> 2.2.2. Phương pháp xử lý đột biến<br /> - Mẫu hạt, hom chè được xử lý ngắn hạn<br /> bằng bức xạgma (nguồn Co60) có năng lượng tia<br /> chiếu 133 MeV (Mega electron Von), với máy<br /> chiếu xạ có buồng chiếu tối đa là 114,16cm2.<br /> Với liều lượng từ 1 đến 5Kr đối với hạt chưa<br /> nảy mầm và hom, từ 0,5 - 3,5Kr đối với hạt<br /> đang nảy mầm.<br /> - Hóa chất Ethyl methanesulfonate nồng độ<br /> từ 5 - 500 phần vạn đối với hạt chưa nảy mầm<br /> và hom. Nồng độ từ 5 - 450 phần vạn đối với<br /> hạt đang nảy mầm.<br /> Phương pháp tiến hành xử lý hóa chất: pha<br /> hóa chất theo các nồng độ đã định sau đó ngâm<br /> mẫu hạt và hom vào hóa chất trong thời gian từ 3<br /> - 5 phút, vớt ra om (ủ) trong thời gian 4 - 5giờ,<br /> <br /> rồi rửa bằng nước cất 3 lần, tiến hành gieo hạt<br /> hoặc giâm hom trong vườn nhân giống.<br /> 2.2.3. Phương pháp lai<br /> - Sử dụng phương pháp lai đơn (a × b), lai<br /> thuận nghịch (a × b) (b × a), khử đực và dùng bao<br /> cách ly từng hoa riêng biệt.<br /> - Phương pháp chọn lọc dựa trên cơ sở đánh<br /> giá các chỉ tiêu hình thái, sinh trưởng và phát<br /> triển của cây chè con.<br /> - Các thí nghiệm về so sánh và khảo<br /> nghiệm giống được bố trí theo khối ngẫu nhiên<br /> đầy đủ (RCB).<br /> 2.2.4. Phương pháp xử lý số liệu<br /> - Thu thập và xử lý số liệu theo phương<br /> pháp thống kê sinh học thông dụng và phân<br /> tích phương sai trên phần mềm Excel và<br /> IRRISTAT 5.0.<br /> - Đánh giá sự đa dạng di truyền xử lý theo<br /> phần mềm NTSYSpc 2.1<br /> III. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN<br /> 3.1. Ảnh hưởng tác nhân vật lý đến sinh<br /> trưởng của cây chè con khi xử lý trên hạt và<br /> hom chè<br /> 3.1.1. Trên hạt nảy mầm<br /> Đánh giá các chỉ tiêu sinh trưởng của cây<br /> chè con sau khi trồng 3 tuổi (bảng 1) cho thấy: Ở<br /> các CT1, CT2 và CT3I tác nhân vật lý có tác<br /> động kích thích sự sinh trưởng chiều rộng tán, từ<br /> CT4 đến CT5 khi liều lượng tăng thì có chiều<br /> rộng tán lại nhỏ đi.<br /> <br /> Bảng 1. Ảnh hưởng của tác nhân vật lý đến một số chỉ tiêu sinh trưởng và tần số đột biến<br /> của các giống chè xử lý trên hạt nảy mầm (3 tuổi)<br /> Phúc Vân Tiên<br /> Kim Tuyên<br /> Trung Du<br /> Rộng Tần số<br /> Rộng<br /> Rộng<br /> Cao<br /> Tần<br /> số<br /> Tần<br /> số<br /> CT<br /> Cao cây<br /> Cao cây<br /> Cao cây<br /> tán<br /> tán<br /> tán<br /> cây<br /> đột biến<br /> đột<br /> đột<br /> (cm)<br /> (cm)<br /> (cm)<br /> (%)<br /> biến%<br /> biến%<br /> (cm)<br /> (cm)<br /> (cm)<br /> (cm)<br /> CT1<br /> 92,5<br /> 80,5<br /> 10<br /> 81,9<br /> 85,6<br /> 12<br /> 85,7<br /> 67,5<br /> 10<br /> 85,2<br /> CT2<br /> 91,5<br /> 81,6<br /> 12<br /> 83,2<br /> 87,0<br /> 12<br /> 87,1<br /> 68,3<br /> 6<br /> 87,1<br /> CT3<br /> 90,7<br /> 82,3<br /> 10<br /> 78,7<br /> 83,5<br /> 18<br /> 86,5<br /> 65,5<br /> 6<br /> 82,1<br /> CT4<br /> 90,5<br /> 79,5<br /> 10<br /> 79,2<br /> 81,5<br /> 20<br /> 81,0<br /> 58,3<br /> 8<br /> 84,5<br /> CT5<br /> 85,3<br /> 73,2<br /> 12<br /> 75,5<br /> 80,6<br /> 14<br /> 82,5<br /> 55,7<br /> 12<br /> 78,2<br /> CT6<br /> 83,7<br /> 72,1<br /> 18<br /> 71,3<br /> 78,5<br /> 16<br /> 81,6<br /> 57,0<br /> 20<br /> 78,6<br /> CT7<br /> 82,3<br /> 70,5<br /> 58<br /> 70,6<br /> 75,0<br /> 32<br /> 82,0<br /> 53,5<br /> 24<br /> 78,0<br /> Đ/C<br /> 88,5<br /> 74,9<br /> 10<br /> 75,8<br /> 80,1<br /> 18<br /> 83,0<br /> 58,1<br /> 6<br /> 81,3<br /> Trung bình 88,13<br /> 76,83<br /> 13,7<br /> 77,03<br /> 81,48<br /> 8,2<br /> 83,68<br /> 60,49<br /> 10,8<br /> 81,88<br /> CV (%)<br /> 9,4<br /> 8,3<br /> 4,3<br /> 8,5<br /> 9,5<br /> 2,6<br /> 7,4<br /> 8,5<br /> 2,2<br /> 8,3<br /> LSD .05<br /> 2,3<br /> 3,3<br /> 10<br /> 2,5<br /> 3,3<br /> 12<br /> 3,1<br /> 3,5<br /> 10<br /> 3,7<br /> <br /> Shan<br /> Rộng<br /> tán<br /> (cm)<br /> 83,7<br /> 84,5<br /> 85,8<br /> 80,4<br /> 76,8<br /> 77,5<br /> 78,1<br /> 77,5<br /> 80,54<br /> 7,5<br /> 3,4<br /> <br /> Tần số<br /> đột biến<br /> (%)<br /> 20<br /> 20<br /> 22<br /> 22<br /> 22<br /> 18<br /> 26<br /> 12<br /> 10,9<br /> 3,8<br /> 20<br /> <br /> Ghi chú: CT1 - 0,5Kr; CT2 - 1,0Kr; CT3 - 1,5Kr; CT4 - 2,0Kr; CT5 - 2,5Kr; CT6 - 3,0Kr; CT7 - 3,5Kr, CT Đ/C- Không<br /> xử lý.<br /> <br /> 607<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Điều đó cũng khẳng định rằng khi chiếu xạ<br /> với liều lượng nhỏ 0,5 - 2,0Kr thì có tác động<br /> kích thích sự sinh trưởng chiều rộng tán, khi tăng<br /> liều lượng lên thì có tác động ngược lại. Như vậy<br /> muốn tạo cho cây chè sinh trưởng khoẻ chỉ nên<br /> xử lý tiagma ở liều lượng nhỏ hơn 2,0Kr sẽ tác<br /> động tích cực đến sự sinh trưởng của cây như:<br /> Chiều cao, chiều rộng cũng như các chỉ tiêu<br /> đường kính thân, số cành các cấp, nếu xử lý liều<br /> lượng cao trên 2,0Kr thì có tác động tiêu cực đối<br /> với sự sinh trưởng của cây.<br /> <br /> Về tần số đột biến khi xử lý vật lý nguồn<br /> Co60 lên hạt chè nảy mầm trên tất cả các giống,<br /> khi liều lượng xử lý tăng thì tần số đột biến tăng<br /> lên, đều đạt cao nhất ở CT7 (xử lý với liều lượng<br /> 3,5Kr) tuy nhiên chúng ta nhận thấy tỷ lệ sống<br /> của CT7 rất thấp và các cây còn sống mang nhiều<br /> biến dị. Vì vậy khi xử lý vật lý trên hạt nẩy mầm<br /> chỉ nên xử lý ở liều lượng từ 0,5 - 3,0Kr để tạo ra<br /> nguồn vật liệu khởi đầu phong phú cho công tác<br /> chọn tạo giống.<br /> <br /> 3.1.2. Trên hạt chưa nẩy mầm<br /> Bảng 2. Ảnh hưởng của tác nhân vật lý đến khả năng sinh trưởng của giống chè (3 tuổi)<br /> Phúc Vân Tiên<br /> <br /> Kim Tuyên<br /> <br /> Trung Du<br /> <br /> Shan<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> Rộng<br /> tán<br /> (cm)<br /> <br /> Tần số<br /> đột<br /> biến%<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> Rộng<br /> tán<br /> (cm)<br /> <br /> Tần<br /> số đột<br /> biến%<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> Rộng<br /> tán<br /> (cm)<br /> <br /> Tần số<br /> đột<br /> biến<br /> (%)<br /> <br /> CT1<br /> <br /> 90,5 a<br /> <br /> 73,5 ab<br /> <br /> 14<br /> <br /> 79,9 a<br /> <br /> 72,6 ab<br /> <br /> 12<br /> <br /> 84,5 ab<br /> <br /> 62,5 ab<br /> <br /> 14<br /> <br /> 84,6 ab<br /> <br /> 82,7 ab<br /> <br /> 10<br /> <br /> CT2<br /> <br /> 89,1 ab<br /> <br /> 75,6 a<br /> <br /> 12<br /> <br /> 80,2 a<br /> <br /> 76,0 a<br /> <br /> 10<br /> <br /> 86,1 a<br /> <br /> 65,3 a<br /> <br /> 14<br /> <br /> 86,2 a<br /> <br /> 84,5 a<br /> <br /> 12<br /> <br /> CT3<br /> <br /> 83,7 bc<br /> <br /> 72,3 ab<br /> <br /> 14<br /> <br /> 75,7 b<br /> <br /> 73,5 ab<br /> <br /> 12<br /> <br /> 82,5 ab<br /> <br /> 59,5 b<br /> <br /> 12<br /> <br /> 82,1 b<br /> <br /> 83,8 a<br /> <br /> 8<br /> <br /> CT4<br /> <br /> 85,5 b<br /> <br /> 72,9 ab<br /> <br /> 14<br /> <br /> 77,2 ab<br /> <br /> 70,5b<br /> <br /> 14<br /> <br /> 83,4 ab<br /> <br /> 61,3 ab<br /> <br /> 14<br /> <br /> 83,5 ab<br /> <br /> 79,4 b<br /> <br /> 10<br /> <br /> CT5<br /> <br /> 84,6 bc<br /> <br /> 70,1 b<br /> <br /> 16<br /> <br /> 71,5 c<br /> <br /> 68,6 bc<br /> <br /> 28<br /> <br /> 81,5 b<br /> <br /> 57,7 bc<br /> <br /> 10<br /> <br /> 77,2 c<br /> <br /> 80,8 ab<br /> <br /> 10<br /> <br /> CT6<br /> <br /> 80,7 c<br /> <br /> 67,2 bc<br /> <br /> 22<br /> <br /> 73,3 bc<br /> <br /> 69,5 bc<br /> <br /> 20<br /> <br /> 82,6 ab<br /> <br /> 59,0 b<br /> <br /> 14<br /> <br /> 78,6 c<br /> <br /> 76,5 bc<br /> <br /> 10<br /> <br /> CT7<br /> <br /> 81,3 bc<br /> <br /> 68,7 bc<br /> <br /> 36<br /> <br /> 68,6cd<br /> <br /> 65,0 c<br /> <br /> 30<br /> <br /> 79,6 bc<br /> <br /> 52,5 c<br /> <br /> 30<br /> <br /> 78,1c<br /> <br /> 77,1 bc<br /> <br /> 14<br /> <br /> CT8<br /> <br /> 79,2 c<br /> <br /> 65,5c<br /> <br /> 32<br /> <br /> 66,8d<br /> <br /> 66,1c<br /> <br /> 24<br /> <br /> 80,5 b<br /> <br /> 54,1 c<br /> <br /> 46<br /> <br /> 76,1c<br /> <br /> 73,5 c<br /> <br /> 42<br /> <br /> CT9<br /> <br /> 78,5 c<br /> <br /> 63,4 c<br /> <br /> 46<br /> <br /> 67,0 d<br /> <br /> 62,5 c<br /> <br /> 28<br /> <br /> 76,1 c<br /> <br /> 50,0 c<br /> <br /> 32<br /> <br /> 76,5 c<br /> <br /> 74,5 c<br /> <br /> 28<br /> <br /> CT<br /> <br /> Cao cây<br /> (cm)<br /> <br /> Rộng<br /> tán<br /> (cm)<br /> <br /> Tần số<br /> đột<br /> biến<br /> (%)<br /> <br /> Đ/C<br /> <br /> 81,2 bc<br /> <br /> 67,5 bc<br /> <br /> 12<br /> <br /> 70,5 c<br /> <br /> 70,5 b<br /> <br /> 10<br /> <br /> 81,0 b<br /> <br /> 54,5 c<br /> <br /> 14<br /> <br /> 77,5<br /> <br /> 76,0 bc<br /> <br /> 8<br /> <br /> CV (%)<br /> <br /> 6,4<br /> <br /> 7,5<br /> <br /> 10,3<br /> <br /> 7,2<br /> <br /> 8,9<br /> <br /> 7,1<br /> <br /> 9,5<br /> <br /> 8,6<br /> <br /> 8,5<br /> <br /> 9,7<br /> <br /> 8.6<br /> <br /> 8,9<br /> <br /> LSD .05<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> 3,8<br /> <br /> 4,,0<br /> <br /> 3,4<br /> <br /> 4,3<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 4,3<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> 2,8<br /> <br /> 3,3<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 4,1<br /> <br /> Ghi chú: CT1 - 1,0Kr; CT2 - 1,5Kr; CT3 - 2,0Kr; CT4 - 2,5Kr; CT5 - 3,0Kr; CT6 - 3,5Kr; CT7 - 4,0Kr; CT8 4,5Kr; CT9 - 5,0Kr, CT Đ/C- Không xử lý.<br /> <br /> Khi liều lượng xử lý thấp từ 1,0 đến 3,0Kr<br /> không ảnh hưởng có hại đến sức sống của cây,<br /> khi liều lượng tăng lên trên 3,0Kr có tác hại đến<br /> sức sống của cây. Khi liều lượng xử lý thấp dưới<br /> 3,5Kr tần số đột biến chỉ tương đương đối chứng.<br /> Khi tăng liều lượng xử lý lên 4,0 - 5,0Kr tần số<br /> đột biến đã tăng nhảy vọt gấp 1,5 hoặc 2 lần so<br /> với đối chứng. Như vậy ở các liều lượng 4,0 5,0Kr sẽ tạo ra nguồn vật liệu khởi đầu phong<br /> phú cho công tác chọn tạo giống.<br /> Dưới tác động của tác nhân vật lý đã ảnh<br /> hưởng rất lớn đến khả năng sinh trưởng của các<br /> cá thể khi trồng ra đồi. Chiều cao cây trên tất cả<br /> các giống khi liều lượng xử lý càng cao chiều cao<br /> cây càng giảm.<br /> Theo dõi sự biến đổi hình thái khi xử lý tác<br /> nhân vật lý trên hạt chúng tôi có một số nhận xét,<br /> Trên tất cả các giống đều có những biến đổi sau:<br /> - Biến đổi về hình thái lá: Lá trứng, hình<br /> elip, thuôn dài, hình không xác định, chóp lá chia<br /> đôi, răng cưa sắc, lá mọc đối, biến dạng mép lá<br /> 608<br /> <br /> ăn sâu vào gân chính, chóp lá hình trái tim nhưng<br /> sự biến đổi chủ yếu xảy ra ở các lá gần gốc.<br /> - Màu sắc: Khảm lá màu xanh vàng ở mép<br /> lá, búp tím, tím hồng, có cây bạch tạng cả cây, có<br /> cây tím cả cây.<br /> - Có hiện tượng đa phôi ở hầu hết các công<br /> thức thí nghiệm.<br /> - Khi trồng ra đồi chúng tôi quan sát thấy có<br /> hiện tượng màu sắc hoa biến đổi; từ màu trắng sữa<br /> sang màu phớt hồng khi xử lý vật lý trên hạt giống<br /> Phúc Vân Tiên chưa nẩy mầm ở liều xạ 1,5Kr.<br /> 3.1.3. Trên hom chè<br /> Trong giai đoạn vườn ươm xử lý tác nhân<br /> vật lý trên hom chè ảnh hưởng nhiều đến khả<br /> năng sinh trưởng của các giống. Khi xử lý ở<br /> liều lượng càng cao thì chiều cao cây, số lá,<br /> đường kính thân càng giảm. Trên tất cả các<br /> giống khi xử lý với liều lượng trên 3Kr ảnh<br /> hưởng nhiều đến tỷ lệ sống, khả năng sinh<br /> trưởng của các giống.<br /> <br /> Hội thảo Quốc gia về Khoa học Cây trồng lần thứ nhất<br /> <br /> Bảng 3. Ảnh hưởng của tác nhân vật lý khi xử lý trên hom đến khả năng sinh trưởng<br /> của các giống chè (Sau trồng 12 tháng)<br /> Phúc Vân Tiên<br /> <br /> Kim Tuyên<br /> <br /> Trung Du<br /> <br /> Shan<br /> <br /> CT<br /> <br /> Cao cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> CT1<br /> <br /> 70,2<br /> <br /> 0,71<br /> <br /> 83,3<br /> <br /> 46,8<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 90,2<br /> <br /> 40,8<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 80,6<br /> <br /> 48,4<br /> <br /> 0,65<br /> <br /> 70,8<br /> <br /> CT2<br /> <br /> 63,4<br /> <br /> 0,72<br /> <br /> 73,3<br /> <br /> 42,8<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 61,1<br /> <br /> 38,6<br /> <br /> 0,53<br /> <br /> 72,1<br /> <br /> 42,0<br /> <br /> 0,49<br /> <br /> 60,0<br /> <br /> CT3<br /> <br /> 67,0<br /> <br /> 0,66<br /> <br /> 66,7<br /> <br /> 43,0<br /> <br /> 0,60<br /> <br /> 60,0<br /> <br /> 32,3<br /> <br /> 0,62<br /> <br /> 63,2<br /> <br /> 39,0<br /> <br /> 0,66<br /> <br /> 45,8<br /> <br /> CT4<br /> <br /> 60,4<br /> <br /> 0,57<br /> <br /> 46,7<br /> <br /> 35,2<br /> <br /> 0,51<br /> <br /> 45,7<br /> <br /> 28,7<br /> <br /> 0,40<br /> <br /> 45,7<br /> <br /> 38,0<br /> <br /> 0,54<br /> <br /> 44,4<br /> <br /> CT5<br /> <br /> 59,5<br /> <br /> 0,52<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 25,6<br /> <br /> 0,42<br /> <br /> 28,7<br /> <br /> 23,8<br /> <br /> 0,35<br /> <br /> 20,3<br /> <br /> 33,7<br /> <br /> 0,45<br /> <br /> 37,6<br /> <br /> Đ/C<br /> <br /> 65,1<br /> <br /> 0,61<br /> <br /> 90,5<br /> <br /> 50,5<br /> <br /> 0,60<br /> <br /> 85,6<br /> <br /> 65,7<br /> <br /> 0,71<br /> <br /> 85,7<br /> <br /> 50,5<br /> <br /> 0,65<br /> <br /> 78,2<br /> <br /> CV (%)<br /> <br /> 8,3<br /> <br /> 10,7<br /> <br /> 8,6<br /> <br /> 11,1<br /> <br /> 11,5<br /> <br /> 10,6<br /> <br /> 11,6<br /> <br /> LSD .05<br /> <br /> 3,2<br /> <br /> 4,1<br /> <br /> 3,6<br /> <br /> 5,9<br /> <br /> 3,1<br /> <br /> 5,1<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> Ghi chú: CT1 - 1,0Kr; CT2 - 1,5Kr; CT3 - 2,0Kr; CT4 - 2,5Kr; CT5 - 3,0Kr; CT6 - 3,5Kr; CT7 - 4,0Kr;<br /> CT8 - 4,5Kr; Ct9 - 5,0Kr, CT Đ/C: Không xử lý.<br /> <br /> Đánh giá sinh trưởng của các cá thể sau<br /> trồng 12 tháng cho thấy:<br /> Trong các giống xử lý thì giống Phúc Vân<br /> Tiên các cá thể sinh trưởng khoẻ nhất, chiều<br /> cao cây trên cả 5 công thức đều sinh trưởng<br /> khoẻ đạt cao nhất ở CT1, các CT còn lại tương<br /> đương đối chứng, dao động từ 59,5 - 70,2cm.<br /> <br /> Các giống Trung Du, Kim Tuyên và Shan sinh<br /> trưởng tương đương nhau dao động từ 25,6 48,4cm nhưng các công thức xử lý đều sinh<br /> trưởng kém hơn so với đối chứng, trong đó các<br /> công thức từ CT1 - CT3 sinh trưởng khoẻ hơn<br /> so với CT4, 5 và CT5 có chiều cao cây thấp<br /> nhất trên tất cả các giống.<br /> <br /> 3.2. Ảnh hưởng tác nhân hóa học (Ethyl methanesulfonate) đến tỷ lệ sống và sinh trưởng của cây<br /> chè con khi xử lý trên hạt và hom chè<br /> 3.2.1. Trên hạt nẩy mầm<br /> Bảng 4. Ảnh hưởng của tác nhân hóa học đến khả năng sinh trưởng của<br /> các giống chè sau trồng 12 tháng khi xử lý trên hạt nảy mầm<br /> Phúc Vân Tiên<br /> <br /> Kim Tuyên<br /> <br /> Trung Du<br /> <br /> Shan<br /> <br /> CT<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK<br /> gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK<br /> gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK<br /> gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ<br /> lệ sống<br /> <br /> CT1<br /> <br /> 63,2<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 76,08<br /> <br /> 72,0<br /> <br /> 0,96<br /> <br /> 62,50<br /> <br /> 57,4<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 48,6<br /> <br /> 0,68<br /> <br /> 27,91<br /> <br /> CT2<br /> <br /> 56,4<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> 79,76<br /> <br /> 64,6<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 49,02<br /> <br /> 53,0<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 55,2<br /> <br /> 0,63<br /> <br /> 27,21<br /> <br /> CT3<br /> <br /> 72,2<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 73,33<br /> <br /> 62,0<br /> <br /> 0,73<br /> <br /> 61,62<br /> <br /> 83,0<br /> <br /> 0,92<br /> <br /> 89,47<br /> <br /> 46,0<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 10,32<br /> <br /> CT4<br /> <br /> 65,8<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 54,90<br /> <br /> 58,4<br /> <br /> 0,71<br /> <br /> 55,56<br /> <br /> 80,6<br /> <br /> 0,91<br /> <br /> 82,46<br /> <br /> 50,0<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 54,55<br /> <br /> CT5<br /> <br /> 60,2<br /> <br /> 0,79<br /> <br /> 63,44<br /> <br /> 63,6<br /> <br /> 0,79<br /> <br /> 54,70<br /> <br /> 76,0<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 78,43<br /> <br /> 48,2<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 74,64<br /> <br /> CT6<br /> <br /> 67,2<br /> <br /> 0,90<br /> <br /> 78,57<br /> <br /> 59,4<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 53,70<br /> <br /> 49,8<br /> <br /> 0,84<br /> <br /> 54,39<br /> <br /> 51,0<br /> <br /> 0,73<br /> <br /> 70,63<br /> <br /> CT7<br /> <br /> 69,6<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 75,86<br /> <br /> 62,8<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 55,26<br /> <br /> 68,0<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 65,15<br /> <br /> 52,0<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> 47,29<br /> <br /> CT8<br /> <br /> 61,6<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 67,78<br /> <br /> 69,6<br /> <br /> 0,76<br /> <br /> 57,50<br /> <br /> 61,0<br /> <br /> 0,58<br /> <br /> 54,55<br /> <br /> 66,4<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 78,52<br /> <br /> CT9<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 58,7<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 58,73<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 45,2<br /> <br /> 0,61<br /> <br /> 33,33<br /> <br /> CT10<br /> <br /> 60,3<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 58,25<br /> <br /> 61,3<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> 55,44<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> 47,0<br /> <br /> 1,04<br /> <br /> 100<br /> <br /> Đ/C<br /> <br /> 73,8<br /> <br /> 1,07<br /> <br /> 86,11<br /> <br /> 60,6<br /> <br /> 0,81<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> 51,4<br /> <br /> 0,69<br /> <br /> 85,18<br /> <br /> 58,6<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 57,58<br /> <br /> CV (%)<br /> <br /> 8,5<br /> <br /> 10,6<br /> <br /> 10,5<br /> <br /> 7,6<br /> <br /> 8,5<br /> <br /> 9,1<br /> <br /> 9,3<br /> <br /> 8,6<br /> <br /> 9,7<br /> <br /> 9,6<br /> <br /> 8,5<br /> <br /> 10,1<br /> <br /> LSD .05<br /> <br /> 3,0<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> 4,0<br /> <br /> 2,6<br /> <br /> 0,10<br /> <br /> 5,1<br /> <br /> 2,2<br /> <br /> 0,12<br /> <br /> 3,8<br /> <br /> 2,6<br /> <br /> 0,15<br /> <br /> 3,9<br /> <br /> Ghi chú: CT1 - 5 phần vạn; CT2 - 50 phần vạn; CT3 - 100 phần vạn; CT4 - 150 phần vạn; CT5 - 200<br /> phần vạn; CT6 - 250 phần vạn; CT7 - 300 phần vạn; CT8 - 350 phần vạn; CT9 - 400 phần vạn; CT10 450 phần vạn; CT Đ/C - Không xử lý.<br /> <br /> 609<br /> <br /> VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Sau khi gieo được 9 tháng trong vườn nhân<br /> giống cho thấy: Chiều cao cây, số lá, đường<br /> kính thân của các cá thể không tuân theo quy<br /> luật nhất định. Điều đó cho thấy dưới tác động<br /> của tác nhân hóa học không ảnh hưởng đến các<br /> chỉ tiêu sinh trưởng của các cá thể trong giai<br /> đoạn vườn ươm.<br /> Khi xử lý tác nhân hóa học lên hạt chè nảy<br /> mầm ở tất cả các giống sự biến đổi hình dạng lá,<br /> <br /> thân với các nồng độ xử lý khác nhau mức độ<br /> ảnh hưởng không tuân theo quy luật.<br /> Qua bảng 4 cho thấy các cá thể đều sinh<br /> trưởng phát triển tốt.<br /> Từ các kết quả trên có thể nhận xét: Dưới tác<br /> động của tác nhân hóa học không có ảnh hưởng<br /> rõ rệt đến các chỉ tiêu sinh trưởng của các cá thể.<br /> Với các nồng độ khác nhau sự tác động không<br /> tuân theo một quy luật nhất định.<br /> <br /> 3.2.2. Trên hạt chưa nẩy mầm<br /> Bảng 5. Ảnh hưởng của tác nhân hóa học đến khả năng sinh trưởng của các giống<br /> khi xử lý trên hạt chưa nảy mầm (Sau trồng 12 tháng)<br /> Phúc Vân Tiên<br /> <br /> Kim Tuyên<br /> <br /> Trung Du<br /> <br /> Shan<br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> 0,94<br /> <br /> 77,08<br /> <br /> 69,2<br /> <br /> 0,96<br /> <br /> 92,38<br /> <br /> 0,90<br /> <br /> 70,83<br /> <br /> 73,4<br /> <br /> 0,94<br /> <br /> 81,58<br /> <br /> 80,4<br /> <br /> 0,89<br /> <br /> 82,22<br /> <br /> 64,2<br /> <br /> 0,74<br /> <br /> 72,97<br /> <br /> 68,63<br /> <br /> 64,2<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 83,33<br /> <br /> 77,8<br /> <br /> 0,81<br /> <br /> 87,18<br /> <br /> 1,02<br /> <br /> 67,71<br /> <br /> 77,6<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 94,44<br /> <br /> 57,2<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 25,85<br /> <br /> 71,6<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 77,78<br /> <br /> 79,8<br /> <br /> 0,95<br /> <br /> 94,44<br /> <br /> 55,2<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> 67,46<br /> <br /> 62,5<br /> <br /> 0,78<br /> <br /> 75,26<br /> <br /> 76,2<br /> <br /> 0,97<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> 69,6<br /> <br /> 0,75<br /> <br /> 73,33<br /> <br /> -<br /> <br /> 59,0<br /> <br /> 0,77<br /> <br /> 73,33<br /> <br /> 65,2<br /> <br /> 1,00<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> 88,2<br /> <br /> 0,94<br /> <br /> 86,67<br /> <br /> 0,65<br /> <br /> 76,19<br /> <br /> 58,6<br /> <br /> 0,90<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> 59,0<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 88,89<br /> <br /> 81,6<br /> <br /> 0,97<br /> <br /> 91,67<br /> <br /> 46,6<br /> <br /> 0,52<br /> <br /> 91,67<br /> <br /> 58,0<br /> <br /> 0,76<br /> <br /> 91,67<br /> <br /> 64,4<br /> <br /> 0,88<br /> <br /> 91,67<br /> <br /> 63,4<br /> <br /> 0,86<br /> <br /> 88,89<br /> <br /> 59,0<br /> <br /> 0,72<br /> <br /> 79,17<br /> <br /> 55,4<br /> <br /> 0,98<br /> <br /> 100<br /> <br /> 66,8<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 93,33<br /> <br /> 86,4<br /> <br /> 1,09<br /> <br /> 83,33<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK<br /> gốc<br /> (cm)<br /> <br /> 0,82<br /> <br /> 55,88<br /> <br /> 76,2<br /> <br /> 0,85<br /> <br /> 64,52<br /> <br /> 69,0<br /> <br /> 71,2<br /> <br /> 0,97<br /> <br /> 82,29<br /> <br /> 62,96<br /> <br /> 73,2<br /> <br /> 0,87<br /> <br /> 0,60<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> 74,6<br /> <br /> 63,2<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 78,16<br /> <br /> 53,8<br /> <br /> 0,70<br /> <br /> 61,90<br /> <br /> CT8<br /> <br /> -<br /> <br /> -<br /> <br /> CT9<br /> <br /> 54,4<br /> <br /> CT10<br /> CT11<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> sống<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK gốc<br /> (cm)<br /> <br /> 0,90<br /> <br /> 64,71<br /> <br /> 81,6<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 73,96<br /> <br /> 70,4<br /> <br /> 58,4<br /> <br /> 0,67<br /> <br /> 70,37<br /> <br /> CT4<br /> <br /> 70,8<br /> <br /> 0,60<br /> <br /> CT5<br /> <br /> 71,8<br /> <br /> CT6<br /> CT7<br /> <br /> Công thức<br /> <br /> Cao<br /> cây<br /> (cm)<br /> <br /> ĐK<br /> gốc<br /> (cm)<br /> <br /> CT1<br /> <br /> 67,0<br /> <br /> CT2<br /> <br /> 75,6<br /> <br /> CT3<br /> <br /> Đ/C<br /> <br /> 72,4<br /> <br /> 0,95<br /> <br /> 80,56<br /> <br /> 64,8<br /> <br /> 0,76<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> 59,2<br /> <br /> 0,69<br /> <br /> 87,88<br /> <br /> 70,0<br /> <br /> 0,73<br /> <br /> 63,64<br /> <br /> CV (%)<br /> <br /> 9,5<br /> <br /> 11,5<br /> <br /> 9,5<br /> <br /> 8,6<br /> <br /> 10,5<br /> <br /> 12,1<br /> <br /> 11,3<br /> <br /> 10,6<br /> <br /> 6,7<br /> <br /> 6,6<br /> <br /> 7,9<br /> <br /> 10,1<br /> <br /> LSD .05<br /> <br /> 3,0<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> 4,2<br /> <br /> 2,8<br /> <br /> 0,14<br /> <br /> 5,3<br /> <br /> 3,2<br /> <br /> 0,11<br /> <br /> 3,1<br /> <br /> 2,3<br /> <br /> 0,13<br /> <br /> 3,9<br /> <br /> Ghi chú: I - 5 phần vạn; II - 50 phần vạn; III - 100 phần vạn; IV - 150 phần vạn; V - 200 phần vạn; VI - 250<br /> phần vạn, VII - 300 phần vạn, VIII - 350 phần vạn, IX - 400 phần vạn, X - 450 phần vạn, XI - 500 phần vạn,<br /> CTĐ/C không xử lý.<br /> <br /> Khi xử lý tác nhân hóa học trên hạt chưa nẩy<br /> mầm gieo trồng trong vườn ươm trên cả 4 giống<br /> sự sai khác về chiều cao cây, số lá, đường kính<br /> gốc dưới tác động của các nồng độ xử lý khác<br /> nhau không tuân theo quy luật, ít có sự sai khác<br /> so với đối chứng.<br /> Tần số đột biến khi xử lý hóa học trên hạt<br /> chưa nẩy mầm của tất cả các giống đều không có<br /> sự khác biệt lớn giữa các nồng độ xử lý.<br /> Khả năng sinh trưởng của các cá thể trên các<br /> giống đều sinh trưởng tốt, trong đó giống Trung Du<br /> có các chỉ tiêu sinh trưởng lớn nhất, thấp nhất là<br /> giống Phúc Vân Tiên. Trong từng giống các chỉ tiêu<br /> sinh trưởng không tuân theo quy luật nhất định.<br /> Theo dõi sự biến đổi hình thái trên tất cả các<br /> giống khi xử lý hóa học đều có một số nhận xét:<br /> - Biến đổi về hình thái lá: Dưới tác nhân hóa<br /> học các cá thể sau khi trồng đều có biến đổi hình<br /> 610<br /> <br /> thái lá thành hình dạng không xác định, có một<br /> số cá thể không có răng cưa, lá mọc đối, biến<br /> dạng mép lá ăn sâu vào gân chính, có hiện tượng<br /> cây phân cành sớm, cây chung gốc, nhưng sự<br /> biến đổi chủ yếu xảy ra ở các lá gần gốc.<br /> - Màu sắc: Có hiện tượng khảm lá, mép lá có<br /> màu xanh vàng xen kẽ, hoặc khảm cả lá, có hiện<br /> bạch tạng lá gần gân chính, búp tím, phớt tím.<br /> - Trên tất cả các giống đều có hiện tượng đa<br /> phôi ở hầu hết các công thức xử lý trên hạt nảy<br /> mầm, còn trên hạt chưa nảy mầm hiện tượng này<br /> chỉ có ở CT1 - CT3.<br /> Từ các kết quả trên đi đến nhận xét: Khi xử<br /> lý tác nhân hóa học lên hạt chè chưa nảy mầm<br /> không ảnh hưởng đến tỷ lệ sống, sự sinh trưởng<br /> của các cá thể, nhưng có ảnh hưởng đến hình<br /> dạng lá, hình dạng cây và màu sắc lá, búp.<br /> <br />