Khảo sát kết quả tức thời và ngắn hạn của phẫu thuật lé trong bẩm sinh ở trẻ em tại Bệnh viện Mắt TP. HCM

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> KHẢO SÁT KẾT QUẢ TỨC THỜI VÀ NGẮN HẠN CỦA PHẪU THUẬT<br /> LÉ TRONG BẨM SINH Ở TRẺ EM TẠI BỆNH VIỆN MẮT TP. HCM<br /> Phạm Thị Tuyết Nga*, Lê Minh Thông*, Nguyễn Thị Xuân Hồng**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nhận xét kết quả vận động và cảm thụ trong 6 tháng đầu sau phẫu thuật ở trẻ em được phẫu<br /> thuật lé trong bẩm sinh tại bệnh viện Mắt TPHCM.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiền cứu trên 61 trẻ em sau phẫu thuật lé trong bẩm sinh 6 tháng.<br /> Kết quả: Sau phẫu thuật 6 tháng, 82% bệnh nhân có kết quả chỉnh thị, trong đó 72% bệnh nhân chỉnh thị<br /> với phương pháp lùi 2 cơ trực trong. Tỷ lệ chỉnh thị giảm dần theo thời gian, 4 trường hợp có chỉ định phẫu<br /> thuật bổ sung. Tình trạng DVD sau phẫu thuật 6 tháng tăng 84% so với trước phẫu thuật.Tình trạng tư thế đầu<br /> bất thường, nystagmus, cường cơ trực trong giảm hoàn toàn sau phẫu thuật. Trong 28 trẻ em đo được thị giác<br /> hai mắt, có 39% phù thị, đa số phù thị ở mức độ thấp (3000 giây cung).<br /> Kết luận: Phẫu thuật lé trong bẩm sinh có thể đạt tỷ lệ chỉnh thị cao nhưng sự chỉnh thị này giảm dần theo<br /> thời gian. Trên những bệnh nhân này cũng có thể xuất hiệncác rối loạn sau phẫu thuật như: DVD, rung giãn<br /> nhãn cầu ẩn, tật khúc xạ, hoặc lé ẩn. Phù thị có thể được tăng cường sau khi mắt chỉnh thị hoặc lé trong độ nhỏ.<br /> Từ khóa: lé trong bẩm sinh, kết quả vận động, kết quả cảm thụ, chỉnh thị, thị giác hai mắt.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> EVALUATION OF IMMEDIATE AND SHORT-TERM OUTCOMES OF CONGENITAL ESOTROPIA<br /> SURGICAL CORRECTION<br /> Pham Thi Tuyet Nga, Le Minh Thong, Nguyen Thi Xuan Hong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 43 - 47<br /> Objectives: To determine the short-term motor and sensory results after surgical correction of patients with<br /> congenital esotropia.<br /> Method: Prospective study of 61 children with congenital esotropia 6 months after surgical correction.<br /> Results: 6 months after surgery, 72% of patients were aligned initially with bimedial rectus recession. The<br /> alignment rate decreases with time, four cases have indications for additional surgical procedures to maintain<br /> alignment. DVD increased 84% compared with that of pre-op. There is a complete decrease in abnormal head<br /> posture, nystagmus, medial rectus muscle overreaction. In 28 children abled to be measured binocular vision,<br /> 39% achieve a stereo acuity, mostly low-level stereo acuity of 3000 seconds (the Titmus fly).<br /> Conclusion: Surgical alignment of congenital esotropia can be achieved but this does not maintain<br /> continued alignment. These patients can also have one or more of the following: DVD, latent nystagmus,<br /> refractive error, or latent strabismus. Attainment of stereo acuity may be enhanced by attainment of orthotropia or<br /> small-angle esotropia.<br /> Keywords: congenital esotropia, motor result, sensory result, binocular vision.<br /> <br /> <br /> <br /> Bộ môn Mắt, Đại học Y Dược TP.HCM; ** BV. Mắt TP.HCM.<br /> <br /> Tác giả liên lạc: BS. Phạm Thị Tuyết Nga<br /> <br /> 42<br /> <br /> ĐT: 0988609956<br /> <br /> Email: bs.tuyetnga@gmail.com.<br /> <br /> Chuyên Đề Mắt – Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Lé trong bẩm sinh là dạng lé xuất hiện sớm<br /> trước 6 tháng tuổi, với khởi đầu lệch trục thị<br /> giác về phía mũi, thường có độ lé lớn, ổn định<br /> và không kèm theo rối loạn hệ thần kinh. Các<br /> rối loạn kèm theo lé trong bẩm sinh là rung giật<br /> nhãn cầu ẩn, DVD, giới hạn dạng mắt. Do xảy ra<br /> trong thời kỳ hình thành phát triển thị lực và thị<br /> giác hai mắt của trẻ nên lé trong bẩm sinh có<br /> nguy cơ cao về nhược thị và bất thường chức<br /> năng cảm thụ hai mắt(13).<br /> Trên thế giới, lé trong bẩm sinh là dạng lé<br /> phổ biến, tần suất từ 0,3% đến 2%(9). Theo<br /> nghiên cứu tại phòng khám lé bệnh viện Mắt<br /> TPHCM, lé trong bẩm sinh chiếm 10% trong<br /> tổng số lé trong. Mặt khác tỷ lệ nhược thị trong<br /> lé trong bẩm sinh và mất thị giác hai mắt cao<br /> 80%(5).<br /> Điều trị lé nhằm hai mục đích là thẳng trục<br /> thị giác và phục hồi thị giác hai mắt, gồm điều<br /> trị nhược thị trước phẫu thuật, phẫu thuật và<br /> điều trị phục hồi thị giác hai mắt sau phẫu<br /> thuật. Nếu được điều trị sớm, thị giác hai mắt có<br /> khả năng phục hồi, nếu đã qua giai đoạn hình<br /> thành thị giác hai mắt thì sẽ bị tổn thương vĩnh<br /> viễn. Phương pháp điều trị chủ yếu của lé trong<br /> bẩm sinh làphẫu thuật, nhưng lứa tuổi tối ưu để<br /> phẫu thuật và phương pháp phẫu thuật vẫn còn<br /> đang bàn cãi.<br /> Tại TP.Hồ Chí Minh, chưa có nghiên cứu<br /> nào chuyên biệt về kết quả sau phẫu thuật lé<br /> trong bẩm sinh, vì vậy chúng tôi tiến hành<br /> nghiên cứu này để có cái nhìn chung về kết quả<br /> sau phẫu thuật lé trong bẩm sinh.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> Bệnh nhân được chẩn đoán lé trong bẩm<br /> sinh tại phòng khám lé và được phẫu thuật tại<br /> BV mắt từ tháng 9/2010 đến tháng 3/2011 theo<br /> tiêu chuẩn sau:<br /> Khởi đầu lé trong vòng 6 tháng đầu sau khi<br /> sinh.<br /> <br /> Mắt<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Độ lé lớn (>30 PD), lé thường xuyên và ổn<br /> định.<br /> Có chỉ định phẫu thuật và chưa có tiền căn<br /> phẫu thuật lé trước đó.<br /> Sau phẫu thuật bệnh nhân có đến khám<br /> đúng hẹn (24 giờ sau phẫu thuật và 1 tháng, 3<br /> tháng, 6 tháng sau phẫu thuật).<br /> Có sự đồng ý tham gia nghiên cứu của<br /> người nhà bé.<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> Có bệnh thực thể tại mắt.<br /> <br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu tiến cứu.<br /> <br /> Công cụ thu thập thông tin<br /> Bệnh án nghiên cứu, phiếu nghiên cứu.<br /> Bảng thị lực xa tùy theo lứa tuổi.<br /> Bảng thị lực gần.<br /> Đồ che mắt.<br /> Vật tiêu khám thị giác gần, xa.<br /> Lăng kính rời (1/2 đến 50 ∆), thanh lăng<br /> kính.<br /> Titmus test, Máy Synoptophore.<br /> Kính sinh hiển vi; đèn pin.<br /> Thuốc nhỏ dãn đồng tử và liệt điều tiết:<br /> Cyclopentolate 1%, phenylephrine 10% và 2,5%,<br /> Atropin 0,5% và 1%.<br /> Đèn soi đáy mắt.<br /> Máy đo khúc xạ tự động, đèn skiascopie và<br /> hộp kính thử khúc xạ.<br /> <br /> Tiến hành nghiên cứu<br /> Bệnh nhân thỏa điều kiện chọn vào mẫu<br /> nghiên cứu.<br /> Ghi nhận đặc điểm dân số học, bệnh sử, tiền<br /> căn và kết quả khám trước phẫu thuật (Khám<br /> ghi nhận kết quả ít nhất 2 lần khám) và sau<br /> phẫu thuật 24 giờ, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng vào<br /> phiếu thu thập số liệu. Trẻ được điều trị tật khúc<br /> xạ và nhược thị nếu có.<br /> Gồm các bước:<br /> <br /> 43<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Quan sát: Tư thế đầu, chuyển động nhãn<br /> cầu, định thị 1 mắt/2 mắt.<br /> Thị lực: trước và sau điều chỉnh tật khúc xạ<br /> thích hợp.<br /> Độ lé: (thường là đo độ lé gần) bằng<br /> Hirschberg, Krimsky, nghiệm pháp che mắt lăng<br /> kính.<br /> Độ lé sau phẫu thuật: Thẳng hàng trong<br /> vòng 10 PD sau 6 tháng theo dõi được xem là<br /> kết quả tốt. Thặng chỉnh: >10PD lệch trục, Thiểu<br /> chỉnh: