Khảo sát nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhi có hội chứng thận hư nguyên phát

T¹P CHÝ Y - d−îc HäC QU¢N Sù Sè 1-2020<br /> <br /> KHẢO SÁT NỒNG ĐỘ IgA, IgG, IgM HUYẾT TƯƠNG Ở<br /> BỆNH NHI CÓ HỘI CHỨNG THẬN HƯ NGUYÊN PHÁT<br /> Nguyễn Thị Thu Hiền1; Phạm Văn Trân2; Lê Việt Thắng2<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: khảo sát nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương và mối liên quan với một số đặc<br /> điểm ở bệnh nhi có hội chứng thận hư nguyên phát. Đối tượng và phương pháp: nghiên cứu<br /> mô tả cắt ngang trên 94 đối tượng gồm 61 bệnh nhi có hội chứng thận hư nguyên phát và 33 trẻ<br /> khoẻ mạnh làm nhóm chứng. Tất cả đối tượng được định lượng nồng độ IgA, IgG và IgM trong<br /> huyết tương bằng phương pháp miễn dịch đo độ đục. Kết quả: nồng độ IgA, IgG, IgM huyết<br /> tương trung bình nhóm bệnh lần lượt 1,08; 2,23; 1,84 g/l. Tỷ lệ bệnh nhi giảm nồng độ IgA, IgG, IgM<br /> so nhóm chứng lần lượt là 3,3; 88,5 và 0%. Nồng độ IgG có mối tương quan thuận mức độ<br /> chặt, IgM tương quan nghịch mức độ ít với nồng độ albumin máu, p < 0,01. Nồng độ IgG có<br /> mối tương quan nghịch mức độ ít với lượng protein niệu 24 giờ, p < 0,01. Kết luận: giảm nồng độ IgG<br /> phổ biến ở bệnh nhi có hội chứng thận hư nguyên phát.<br /> * Từ khoá: Hội chứng thận hư nguyên phát; Nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương; Trẻ em.<br /> <br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ biểu hiện hậu quả thoát albumin nhiều.<br /> Ở trẻ em, HCTH thường nguyên phát, liên<br /> Hội chứng thận hư (HCTH) là một<br /> quan đến thay đổi nồng độ immunoglobulin<br /> hội chứng bao gồm các triệu chứng lâm<br /> miễn dịch, bao gồm IgA, IgG và IgM và yếu<br /> sàng và sinh hoá, xuất hiện ở cả người<br /> tố gen. Thay đổi nồng độ immunoglobulin<br /> lớn và trẻ em. HCTH có đặc trưng phù<br /> miễn dịch liên quan đến thải nhiều protein<br /> (nhiều bệnh nhân [BN] có tràn dịch<br /> qua nước tiểu và lắng đọng immunoglobulin<br /> khoang thanh mạc), protein niệu nhiều và<br /> này ở cầu thận [5, 6]. Việc xác định nồng<br /> chọn lọc với albumin niệu (> 80%), giảm<br /> độ immunoglobulin miễn dịch này ở bệnh<br /> protein máu và albumin máu, có rối loạn<br /> nhi có HCTH nguyên phát là cần thiết cho<br /> lipid máu. HCTH thường xuất hiện đột<br /> các nhà lâm sàng. Từ những lý do trên,<br /> ngột, không rõ nguyên nhân, bản chất là<br /> chúng tôi thực hiện đề tài nhằm:<br /> quá trình tổn thương màng lọc cầu thận,<br /> gây thoát protein, ra nước tiểu nhiều. Quá - Khảo sát nồng độ IgA, IgG, IgM huyết<br /> trình tổn thương màng lọc cầu thận diễn tương ở bệnh nhi HCTH nguyên phát.<br /> ra mang tính chất đặc biệt, gây thoát - Tìm hiểu mối liên quan giữa nồng độ<br /> protein, chủ yếu là albumin ra nước tiểu. IgA, IgG, IgM với albumin máu và protein<br /> Các rối loạn khác của HCTH bao gồm niệu 24 giờ ở bệnh nhi HCTH nguyên phát.<br /> <br /> 1. Trường Cao đẳng Y tế Phú Thọ<br /> 2. Bệnh viện Quân y 103<br /> Người phản hồi (Corresponding author): Nguyễn Thị Thu Hiền (bshienpt@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 18/12/2019; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 15/01/2020<br /> Ngày bài báo được đăng: 17/01/2020<br /> <br /> 40<br />  t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2020<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 2. Phương pháp nghiên cứu.<br /> NGHIÊN CỨU * Thiết kế nghiên cứu: mô tả cắt ngang,<br /> 1. Đối tượng nghiên cứu. so sánh nhóm chứng khỏe mạnh.<br /> 94 trẻ em, chia làm 2 nhóm: - Khai thác tiền sử mang thai, bệnh lý<br /> thận từ bố mẹ.<br /> - Nhóm bệnh: 61 trẻ có HCTH nguyên<br /> phát được chẩn đoán và điều trị tại Khoa - Hỏi bệnh từ bố mẹ.<br /> Thận - Tiết niệu, Bệnh viện Nhi Trung ương. - Khám toàn thân phát hiện các triệu<br /> chứng ở bệnh nhi.<br /> - Nhóm chứng: 33 trẻ khoẻ mạnh, thu<br /> - Xét nghiệm công thức máu, sinh<br /> thập từ trẻ khám sức khoẻ.<br /> hoá máu.<br /> * Tiêu chuẩn chọn nhóm bệnh:<br /> - Lấy nước tiểu 24 giờ định lượng<br /> - Bệnh nhi ≥ 06 tháng tuổi được chẩn protein niệu.<br /> đoán xác định HCTH nguyên phát theo - Định lượng nồng độ IgA, IgG và IgM<br /> tiêu chuẩn của Hội Thận học Nhật Bản và huyết tương: lấy máu tĩnh mạch các đối<br /> Thế giới về bệnh thận trẻ em: protein niệu tượng lúc đói, chống đông, sau đó tách<br /> ≥ 50 mg/kg/24 giờ, albumin máu ≤ 25 g/l, huyết tương. Định lượng IgA, IgG và IgM<br /> protein máu ≤ 56 g/l. bằng phương pháp miễn dịch đo độ đục.<br /> - Được bố, mẹ đồng ý cho tham gia Đơn vị tính: g/l. Chẩn đoán tăng, giảm<br /> nghiên cứu nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương dựa<br /> vào giá trị nhóm chứng khoẻ mạnh. Giá trị<br /> * Tiêu chuẩn loại trừ nhóm bệnh:<br /> nhóm bệnh được coi là bình thường nằm<br /> - HCTH bẩm sinh: HCTH phát hiện trong khoảng tứ phân vị nhóm chứng.<br /> < 3 tháng sau khi sinh. Khi bệnh nhi có giá trị nồng độ các chất<br /> - Bệnh nhi đang mắc các bệnh cấp trên < giá trị thấp của tứ phân vị xác định<br /> tính kèm theo như: sốt virut, viêm phổi, nồng độ giảm và nếu giá trị > giới hạn cao<br /> viêm phế quản… tứ phân vị được xác định tăng nồng độ.<br /> - Bệnh nhi đang nghi ngờ mắc bệnh - Xử lý số liệu bằng phần mềm SPSS<br /> ngoại khoa. 22.0. Vẽ đồ thị tự động trên máy tính.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> 1. Đặc điểm chung và nồng độ IgA, IgG, IgM của nhóm nghiên cứu.<br /> Bảng 1: So sánh tuổi, giới nhóm bệnh và nhóm chứng.<br /> <br /> Nhóm bệnh (n = 61) Nhóm chứng (n = 33)<br /> Đặc điểm<br /> n Tỷ lệ % n Tỷ lệ %<br /> <br /> Tuổi trung bình 6,32 ± 3,36 7,12 ± 2,66<br /> <br /> p > 0,05<br /> <br /> <br /> 41<br /> T¹P CHÝ Y - d−îc HäC QU¢N Sù Sè 1-2020<br /> <br /> Nhóm tuổi 0,05<br /> <br /> Max 2,92 2,86<br /> <br /> IgG (g/l) Trung vị 10,61 (9,79 - 12,82) 2,23 (1,11 - 5,33)<br /> <br /> Min 8,52 0,48 < 0,001<br /> <br /> Max 18,5 11,09<br /> <br /> IgM (g/l) Trung vị 1,29 (1,15 - 2,02) 1,84 (1,38 - 2,23)<br /> <br /> Min 0,57 0,59 < 0,01<br /> <br /> Max 4,07 3,44<br /> <br /> So sánh nồng độ immunoglobulin miễn dịch, chúng tôi nhận thấy có sự thay đổi<br /> không giống nhau ở immunoglobulin miễn dịch này. Nồng độ IgA trung bình trong<br /> huyết tương ở bệnh nhi thấp hơn nhóm trẻ khoẻ mạnh, tuy nhiên sự khác biệt không<br /> có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Ngược lại, nồng độ IgG huyết tương trung bình nhóm<br /> bệnh thấp hơn, IgM nhóm bệnh lại cao hơn nhóm chứng ở mức có ý nghĩa thống kê<br /> với p < 0,05.<br /> <br /> Bảng 4: Tỷ lệ BN tăng, giảm IgA, IgG, IgM so với nhóm chứng.<br /> Chỉ số n Tỷ lệ %<br /> <br /> IgA (g/l) Tăng 0 0<br /> <br /> Giảm 2 3,3<br /> <br /> IgG (g/l) Tăng 0 0<br /> <br /> Giảm 54 88,5<br /> <br /> IgM (g/l) Tăng 0 0<br /> <br /> Giảm 0 0<br /> <br /> (Khoảng nồng độ giới hạn các Igs: IgA: 0,52 - 2,91 g/l; IgG: 8,52 - 18,49 g/l; IgM:<br /> 0,57 - 4,03 g/l)<br /> 3,3% bệnh nhi có giảm nồng độ IgA, giảm IgG 88,5% và giảm IgM 0% so với nhóm<br /> chứng. So sánh với kết quả của các tác giả trong nước, chúng tôi chưa ghi nhận thông<br /> báo nào. Tuy nhiên, so với nghiên cứu của các tác giả nước ngoài, chúng tôi nhận<br /> thấy có sự tương đồng. Nghiên cứu của Youssef D.M và CS (2011) [8] trên 2 nhóm:<br /> 27 bệnh nhi HCTH, trong đó 16 bệnh nhi kháng corticosteroid tuổi trung bình 12,3,<br /> <br /> 43<br /> T¹P CHÝ Y - d−îc HäC QU¢N Sù Sè 1-2020<br /> <br /> 11 bệnh nhi nhạy với corticosteroid tuổi trung bình 11,6, so với 20 trẻ khoẻ mạnh tuổi<br /> trung bình 12,1. Nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương nhóm khoẻ mạnh lần lượt 2,4;<br /> 11,8 và 1,5 g/l. Trong nghiên cứu của chúng tôi, nồng độ lần lượt 1,25; 11,57 và 1,55<br /> g/l. Nhóm bệnh có nồng độ IgA, IgG thấp hơn, nồng độ IgM cao hơn. Lý giải điều này<br /> chúng tôi cho rằng giảm nồng độ IgA và IgG ở bệnh nhi là hợp lý, lượng IgA, IgG bị<br /> thải qua đường niệu và lắng đọng tại cầu thận dẫn đến nồng độ trong máu giảm.<br /> Ngược lại, với IgM kích thước lớn, rất ít IgM lắng đọng tại cầu thận nên nồng độ có thể<br /> tăng nhẹ, hoặc giảm nhưng không khác biệt.<br /> 2. Liên quan giữa IgA, IgG, IgM với albumin và protein niệu 24 giờ.<br /> Bảng 5: Tương quan giữa nồng độ các Igs với nồng độ albumin máu.<br /> <br /> Chỉ số đánh giá Albumin (g/l)<br /> Phương trình tương quan<br /> tương quan<br /> r p<br /> <br /> IgA (g/l) 0,214 > 0,05 -<br /> <br /> IgG (g/l) 0,794 < 0,001 IgG = 0,228*albumin - 2,029<br /> <br /> IgM (g/l) -0,35 < 0,01 IgM = 2,38 - 0,02*albumin<br /> <br /> Có mối tương quan thuận mức độ chặt và tương quan nghịch mức độ ít giữa nồng<br /> độ IgG, IgM huyết tương với albumin máu, p < 0,01.<br /> <br /> IgG = 0,228*albumin - 2,029<br /> 12<br /> <br /> 10<br /> <br /> 8<br /> IgG (g/l)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> <br /> 4<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> 0 10 20 30 40 50<br /> Albumin (g/l)<br /> <br /> Biểu đồ 1: Tương quan giữa nồng độ IgG với nồng độ albumin máu (n = 61).<br /> Nồng độ IgG có mối tương quan thuận mức độ chặt với albumin máu, r = 0,794,<br /> p < 0,001.<br /> <br /> 44<br />  t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2020<br /> <br /> <br /> IgM = 2,38 - 0,02*albumin<br /> 4<br /> 3.5<br /> 3<br /> 2.5<br /> IgM (g/l)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br /> 1.5<br /> 1<br /> 0.5<br /> 0<br /> 0 10 20 30 40 50<br /> Albumin (g/l)<br /> <br /> Biểu đồ 2: Tương quan giữa nồng độ IgM với nồng độ albumin máu (n = 61).<br /> Nồng độ IgM có mối tương quan nghịch mức độ ít với albumin máu, r = -0,35,<br /> p < 0,01.<br /> Bảng 6: Tương quan giữa nồng độ các Igs với nồng độ protein niệu 24 giờ (n = 61).<br /> Protein niệu 24 giờ (g)<br /> Chỉ số đánh giá tương quan Phương trình tương quan<br /> r p<br /> <br /> IgA (g/l) -0,24 > 0,05 -<br /> <br /> IgG (g/l) -0,432 < 0,01 IgG = 5,231 - 0,122*protein niệu<br /> <br /> IgM (g/l) 0,119 > 0,05 -<br /> <br /> Có mối tương quan nghịch mức độ ít giữa nồng độ IgA, IgG huyết tương với lượng<br /> protein niệu 24 giờ ở bệnh nhi mắc HCTH, p < 0,01.<br /> <br /> IgG =IgG<br /> 5,231 - 0,122*protein<br /> = 5,231 niệu<br /> - 0,122*protein 2424<br /> ni?u giờ<br /> h<br /> 12<br /> 10<br /> 8<br /> IgG (g/l)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> 4<br /> 2<br /> 0<br /> 0 10 20 30 40 50<br /> Protein<br /> Protein niệu 24hgiờ<br /> ni?u 24<br /> <br /> <br /> Biểu đồ 3: Tương quan giữa nồng độ IgG với protein niệu 24 giờ (n = 61).<br /> <br /> 45<br /> T¹P CHÝ Y - d−îc HäC QU¢N Sù Sè 1-2020<br /> <br /> Nồng độ IgG có mối tương quan 2. Nguyễn Thị Yến, Nguyễn Thị Quỳnh Hương.<br /> nghịch mức độ ít với protein niệu 24 giờ, Đặc điểm phù ở bệnh nhân bị hội chứng thận<br /> r = -0,432, p < 0,001. hư tiên phát kháng corticosteroid. Tạp chí<br /> Nghiên cứu Y học. 2012, 80 (3), tr.46-52.<br /> Khi tìm mối tương quan giữa nồng độ<br /> IgA, IgG và IgM với nồng độ albumin máu 3. Phạm Văn Đếm, Nguyễn Thu Hương,<br /> và nồng độ protein niệu 24 giờ, chúng tôi Nguyễn Thị Quỳnh Hương và CS. Đặc điểm<br /> nhận thấy có mối tương quan giữa nồng lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị hội<br /> độ các immunoglobulin IgG và IgM với chứng thận hư kháng thuốc steroid tại Khoa<br /> Thận - Lọc máu, Bệnh viện Nhi Trung ương.<br /> những đại lượng này. Điều này liên quan<br /> Tạp chí Đại học Quốc gia Hà Nội. 2016, 32 (1),<br /> đến cơ chế mất protein trong nước tiểu<br /> tr.41-46.<br /> và quá trình tổng hợp albumin từ gan.<br /> Như vậy, nồng độ các immunoglobulin 4. M.S Kashim, L.Y Ngo, I Lajin et al. Consensus<br /> miễn dịch liên quan mật thiết với quá statement: Management of idiopathic nephrotic<br /> syndrome in childhood. A report of the<br /> trình thải protein niệu ở bệnh nhi HCTH<br /> International Study of Kidney Disease in<br /> nguyên phát.<br /> Children.www.acadmed.org.my/<br /> view_file.cfm?fileid=217. 1996.<br /> KẾT LUẬN<br /> 5. KDIGO. Steroid-sensitive nephrotic<br /> Khảo sát nồng độ IgA, IgG và IgM<br /> syndrome in children. Kidney International<br /> huyết tương của 61 bệnh nhi HCTH<br /> 2012. Supplements 2, pp.163-171.<br /> nguyên phát, so sánh với 33 trẻ khoẻ<br /> 6. Nishi S, Ubara Y, Utsunomiya Y et al.<br /> mạnh, chúng tôi rút ra một số nhận xét:<br /> Evidence-based clinical practice guidelines<br /> - Nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương for nephrotic syndrome 2014. Clin Exp Nephrol.<br /> trung bình ở nhóm bệnh lần lượt 1,08; 2016, 20 (3), pp.342-370.<br /> 2,23; 1,84 g/l. Tỷ lệ bệnh nhi giảm nồng<br /> 7. El Mashad.GM, El Hady Ibrahim S.A,<br /> độ IgA, IgG, IgM so nhóm chứng lần lượt Abdelnaby SAA. Immunoglobulin G and M<br /> là 3,3; 88,5 và 0%. levels in childhood nephrotic syndrome: Two<br /> - Nồng độ IgG có mối tương quan centers Egyptian study. Electron Physician.<br /> thuận mức độ chặt, IgM tương quan 2017, 9 (2), pp.3728-3732.<br /> nghịch mức độ ít với nồng độ albumin 8. Youssef D.M, Salam S.M, Karam R.A.<br /> máu, p < 0,01. Nồng độ IgG có mối tương Prediction of steroid response in nephrotic<br /> quan nghịch mức độ ít với lượng protein syndrome by humoral immunity assessment.<br /> niệu 24 giờ, p < 0,01. Indian J Nephrol. 2011, 21 (3), pp.186-90.<br /> 9. Kang H.G, Cheong HII. Nephrotic<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO syndrome: What's new, what's hot. Korean J<br /> Pediatr. 2015, 58 (8), pp.275-282.<br /> 1. Vũ Thị Thơm, Nguyễn Quỳnh Hương,<br /> Phạm Văn Đếm và CS. Xét nghiệm gen cho 10. Zagury A, Oliveira A.L, Montalvao J.A<br /> trẻ em mắc hội chứng thận hư tiên phát et al. Steroid- resistant idiopathic nephrotic<br /> kháng corticosteroid: Cần thiết hay không? syndrome in children: Long-term follow-up<br /> Tạp chí Đại học Quốc gia Hà Nội. 2018, 34 (1), and risk factors for end-stage renal disease.<br /> tr.11-19. J Bras Nefrol. 35 (3), pp.191-199.<br /> <br /> 46<br />