zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Thư viện thông tin

Khoa học mở và tiềm năng phát triển tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nhằm đưa ra một chiến lược phát triển khoa học mở cụ thể và hiệu quả. Trong tương lai, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư vào khoa học mở. Việc thúc đẩy khoa học mở sẽ đem lại những lợi ích to lớn, không chỉ cho ngành KH&CN, mà còn cho sự phát triển kinh tế và xã hội của Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoa học mở và tiềm năng phát triển tại Việt Nam

Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Khoa học mở và tiềm năng phát triển tại Việt Nam ThS Ngô Minh Phước Trung tâm Công nghệ Thông tin, Bộ Khoa học và Công nghệ Trong những năm qua, cộng đồng khoa học mở trên thế giới đã đạt được những tiến bộ đáng kể, tạo ra một nền tảng vững chắc để khuyến khích các nhà khoa học trên toàn cầu đăng tải, chia sẻ và sử dụng thông tin khoa học một cách hiệu quả và bền vững hơn. Đặc biệt, năm 2021 Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) với sự đồng thuận của 193 thành viên (trong đó có Việt Nam) đã đưa ra bản Khuyến nghị về khoa học mở (Recommendation on open science). Bản khuyến nghị đã tạo ra một cách thức mới về nghiên cứu mở và khoa học mở, cho phép mọi người truy cập và sử dụng miễn phí các tài nguyên khoa học, như bài báo khoa học, dữ liệu, phần mềm, công cụ và thiết bị. Khoa học mở - Tương lai của khoa học? Nguyên tắc Panton là một bộ quy tắc được đưa ra vào năm 2010 nhằm khuyến khích các nhà khoa học đăng tải tài liệu khoa học của họ theo cách tự do và mở rộng. Theo đó, tất cả các nghiên cứu được xuất bản dưới dạng bài báo, tài liệu hội nghị, tài liệu tham khảo hoặc bất kỳ hình thức nào, phải được cung cấp miễn phí cho công chúng. Khuyến nghị của UNESCO về khoa học mở được đưa ra trong bối cảnh khoa học và công nghệ (KH&CN) đang phát triển nhanh chóng và việc sử dụng nguồn lực cho nghiên cứu khoa học đang trở thành một thách thức đối với các quốc gia đang phát triển. Khoa học mở mang lại cơ hội để tăng cường sự công bằng trong khoa học và giúp các quốc gia đang phát triển tiếp cận với những tài nguyên khoa học chất lượng cao. Khuyến nghị của UNESCO đề Khuyến nghị về khoa học mở của UNESCO. 16 Số 6 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy và các chuyên gia quốc tế thảo luận tại Hội thảo Khoa học mở - Khuyến nghị của UNESCO: Cơ hội và thách thức cho các quốc gia (Hà Nội, ngày 20/10/2022). xuất các biện pháp để khuyến Về quyền sở hữu trí tuệ, một việc đảm bảo khả năng tiếp cận khích và thúc đẩy khoa học mở, số nhà khoa học có thể lo ngại về thông tin khoa học của các nhà bao gồm việc tăng cường tài việc bị mất quyền sở hữu trí tuệ nghiên cứu và người dân ở những nguyên và hỗ trợ kỹ thuật, khuyến khi đăng tải nghiên cứu của họ khu vực đang phát triển. khích việc chia sẻ dữ liệu và công trên các nền tảng khoa học mở. Về cảnh báo giả mạo, với việc bố khoa học mở, cũng như đưa ra Để giải quyết vấn đề này, nhiều thông tin khoa học trở nên phổ chính sách và quy định để bảo vệ tổ chức đang thúc đẩy việc sử biến hơn và dễ dàng truy cập quyền sở hữu trí tuệ và thúc đẩy dụng các giấy phép sở hữu trí tuệ hơn, khả năng giả mạo và làm sai sự phát triển bền vững của khoa mở rộng như Creative Commons* lệch thông tin khoa học cũng trở học mở. để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ nên phổ biến hơn. Để giải quyết cho các nhà khoa học. Tuy nhiên, trên thế giới, khoa vấn đề này, các tổ chức đang tìm học mở vẫn tồn tại những thách Về khả năng tiếp cận, mặc dù cách phát triển các công nghệ thức không dễ vượt qua: khoa học mở đã giúp giảm thiểu như blockchain để đảm bảo tính sự khác biệt trong văn hoá tiếp toàn vẹn và độ tin cậy của thông Về tài trợ, một số tổ chức, đặc cận thông tin giữa các quốc gia tin được công bố. biệt là các nhà xuất bản, vẫn và các tổ chức, nhưng vẫn còn đang kiếm lời từ việc bán các tài Trong tương lai, khoa học mở nhiều thách thức liên quan đến liệu khoa học, vì vậy họ có thể có thể sẽ tiếp tục phát triển và không muốn thay đổi mô hình * Tổ chức phi lợi nhuận có trụ sở tại California trở thành một phần không thể (Mỹ) tập trung vào việc mở rộng số lượng tác kinh doanh của mình để hỗ trợ thiếu của hoạt động khoa học. phẩm có tính sáng tạo mà người khác có thể cho khoa học mở. tạo lại hoặc chia sẻ. Việc giảm thiểu giới hạn tiếp 17 Số 6 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ cận thông tin khoa học và tạo ra nước tham gia vào các hoạt động khoa học Việt Nam vẫn chưa một cộng đồng khoa học mở sẽ khoa học mở quốc tế… quan tâm và hiểu rõ về lợi ích giúp đẩy nhanh tiến trình nghiên của khoa học mở, do đó việc đẩy Bộ KH&CN đã phát triển các cứu và tăng cường khả năng mạnh khoa học mở cần kèm theo cơ sở dữ liệu nhằm hỗ trợ hoạt giải quyết các vấn đề toàn cầu. các hoạt động giáo dục, tuyên động khoa học mở tại Việt Nam, Ngoài ra, khoa học mở cũng có truyền nhằm nâng cao nhận thức bao gồm: xây dựng các cơ sở dữ thể giúp tăng cường tính minh của cộng đồng. liệu về nhiệm vụ KH&CN Việt bạch và độ tin cậy trong nghiên Nam, các công bố KH&CN Việt Thứ hai, lo lắng về vấn đề bản cứu khoa học. Với việc chia sẻ dữ Nam; phát triển các phần mềm hỗ quyền. Bản quyền là một vấn đề liệu và kết quả nghiên cứu, các trợ việc kết nối, quản lý và chia sẻ quan trọng đối với khoa học mở, nhà khoa học có thể phát hiện dữ liệu khoa học từ các nhà xuất tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam, các lỗi sai hoặc sự gian lận trong bản quốc tế (ScienceDirect, IEE, chưa có quy định rõ ràng và cụ nghiên cứu của nhau. Chính vì Springer, ProQuest, SAGE, ACS, thể về bản quyền trong việc chia những ưu điểm này, chính sách IGPublishing…); hỗ trợ đào tạo và sẻ dữ liệu và tài liệu khoa học. khoa học mở đang được đưa ra nâng cao năng lực cho các nhà Điều này gây khó khăn cho các ở nhiều quốc gia. Chẳng hạn như khoa học và sinh viên về khoa nhà khoa học khi muốn chia sẻ Liên minh châu Âu đã triển khai học mở. dữ liệu và tài liệu của mình. chính sách khoa học mở, với yêu cầu các nghiên cứu được tài trợ Các trường đại học và viện Thứ ba, thiếu hệ thống khoa bởi Liên minh này phải được công nghiên cứu cũng đang thúc đẩy học mở. Việc xây dựng hệ thống bố trên những nền tảng khoa học hoạt động khoa học mở thông khoa học mở là một điều kiện tiên mở. qua việc đăng tải các bài báo quyết để phát triển khoa học mở khoa học trên các tạp chí khoa ở Việt Nam. Tuy nhiên, hiện nay, Triển vọng và thách thức tại Việt Nam học mở, tạo điều kiện cho sinh hệ thống khoa học mở ở Việt Nam Hiện nay, khoa học mở ở Việt viên và các nhà khoa học truy vẫn còn yếu và chưa đầy đủ. Nam đang bắt đầu được quan tâm cập, chia sẻ các tài liệu khoa học Thứ tư, thiếu tài trợ và chính và đầu tư bởi Chính phủ và các miễn phí. sách hỗ trợ. Khoa học mở đòi hỏi tổ chức quốc tế. Chính phủ Việt Các tổ chức phi chính phủ và sự đầu tư và hỗ trợ từ các tổ chức Nam đã ban hành Quyết định số tư nhân cũng đang tham gia và và chính phủ. Tuy nhiên, hiện 569/QĐ-TTg ngày 11/5/2022 về hỗ trợ cho hoạt động khoa học nay, các chính sách hỗ trợ khoa việc thực hiện chiến lược phát mở tại Việt Nam, thông qua các học mở ở Việt Nam vẫn chưa đầy triển khoa học, công nghệ và hoạt động, tài trợ dự án, đầu tư đủ và còn khá hạn chế. đổi mới sáng tạo đến năm 2030, vào các công ty công nghệ phục trong đó có các chính sách hỗ trợ vụ cho khoa học mở. Thứ năm, thiếu chính sách hoạt động khoa học mở như: tăng về đánh giá và công nhận. Để Tuy nhiên, khoa học mở vẫn khuyến khích các nhà khoa học cường xây dựng cơ sở dữ liệu mở còn khá mới mẻ ở Việt Nam và tham gia vào khoa học mở, cần về khoa học, kho dữ liệu dùng đang phải đối mặt với nhiều thách có chính sách đánh giá và công chung; khuyến khích các tổ chức thức: đầu tư vào hoạt động khoa học nhận kết quả nghiên cứu từ các mở; kết nối các cộng đồng khoa Thứ nhất, nhận thức về khoa hoạt động hợp tác khoa học mở. học mở; tạo điều kiện cho các học mở của cộng đồng chưa cao. Tuy nhiên, hiện nay, việc đánh giá nhà khoa học và tổ chức trong Đa số nhà khoa học và cộng đồng và công nhận các kết quả nghiên 18 Số 6 năm 2023
Diễn đàn Khoa học và Công nghệ cứu từ khoa học mở vẫn chưa có thể chia sẻ thông tin khoa học; Khoa học mở đã trở thành một được đưa vào các quy trình đánh xây dựng mạng lưới giữa các tổ xu hướng toàn cầu trong lĩnh vực giá và công nhận chính thức. chức để tạo ra một môi trường nghiên cứu và phát triển. Tại Việt hợp tác và chia sẻ thông tin khoa Nam, việc phát triển khoa học mở Thứ sáu, thiếu sự tham gia của học tốt hơn; thúc đẩy việc chia sẻ sẽ đem lại những lợi ích lớn cho các nhà khoa học và tổ chức. Để thông tin khoa học thông qua các sự phát triển kinh tế và xã hội của phát triển khoa học mở, cần có sự cuộc thi, hội thảo, diễn đàn; tổ đất nước, đồng thời đóng góp vào tham gia của các nhà khoa học, chức các hoạt động giáo dục để việc giải quyết các thách thức tổ chức và cộng đồng khoa học. thay đổi tư duy và thói quen của toàn cầu như biến đổi khí hậu, Tuy nhiên, hiện nay, số lượng nhà cộng đồng khoa học Việt Nam, bảo vệ môi trường và cải thiện khoa học và tổ chức tham gia đặc biệt là các nhà khoa học và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, khoa học mở ở Việt Nam vẫn còn cơ quan quản lý; xây dựng các để đạt được những lợi ích này, hạn chế. tiêu chuẩn và hướng dẫn để đảm Việt Nam cần phải đưa ra một Thứ bảy, thách thức về hạ tầng bảo tính toàn vẹn và chất lượng chiến lược phát triển khoa học mở kỹ thuật. Khoa học mở yêu cầu của thông tin được chia sẻ trong cụ thể và hiệu quả. Trong tương việc sử dụng công nghệ thông khoa học mở. lai, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư tin để chia sẻ dữ liệu khoa học, vào khoa học mở. Việc thúc đẩy Chiến lược phát triển khoa học tuy nhiên, hiện nay, cơ sở hạ tầng khoa học mở sẽ đem lại những lợi mở ở Việt Nam cần phải tập trung kỹ thuật để hỗ trợ khoa học mở ở ích to lớn, không chỉ cho ngành vào các hoạt động như đẩy mạnh Việt Nam vẫn còn khá hạn chế. KH&CN, mà còn cho sự phát triển sự chia sẻ và sử dụng thông tin kinh tế và xã hội của Việt Nam ? Thứ tám, vấn đề về văn hóa. khoa học, đào tạo và tăng cường Văn hóa của cộng đồng khoa học nhận thức của cán bộ quản lý, tạo TÀI LIỆU THAM KHẢO Việt Nam vẫn còn đóng kín và ra môi trường thúc đẩy và đưa ra 1.vhttps://unesdoc.unesco.org/ ark:/48223/pf0000379949, accessed khá truyền thống, khiến việc chia các chính sách, quy định cụ thể 12 March 2023. sẻ và mở rộng kiến thức khoa học về khoa học mở. Điều này sẽ 2.vhttps://sparcopen.org/our-work/ trở nên khó khăn. giúp Việt Nam tăng cường khả innovator/panton/, accessed 20 March năng tiếp cận và sử dụng thông 2023. Những việc cần làm tin khoa học mở, đồng thời đóng 3.vhttps://creativecommons.org/, Thực tế trên đòi hỏi Việt Nam accessed 12 March 2023. góp vào sự phát triển kinh tế và cần nỗ lực thực hiện tổng hợp xã hội của đất nước. Ngoài ra, để 4. Chính sách Khoa học mở của Liên minh châu Âu, https://www.aalto. nhiều giải pháp, bao gồm: Tạo đảm bảo hiệu quả của chiến lược fi/en/open-science-and-research/ ra các chính sách và cơ chế phát triển khoa học mở, cần có european-union-open-science-policy, truy cập ngày 25/4/2023. khuyến khích phát triển khoa học sự hợp tác giữa các bên liên quan mở, bao gồm cả việc tài trợ các bao gồm các tổ chức nghiên cứu, 5. Thủ tướng Chính phủ (2022), Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ nghiên cứu khoa học và cơ chế doanh nghiệp, chính phủ và cộng tướng Chính phủ: Ban hành Chiến lược thưởng cho các nhà khoa học và đồng khoa học. Điều này sẽ giúp phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030. tổ chức chia sẻ thông tin khoa tạo ra một môi trường hỗ trợ và học mở; tạo ra các nền tảng và cơ đối tác để thúc đẩy việc chia sẻ sở dữ liệu chia sẻ miễn phí như và sử dụng thông tin khoa học một phần của hạ tầng công nghệ mở, đồng thời tạo ra những giá trị để các nhà khoa học và tổ chức kinh tế và xã hội. 19 Số 6 năm 2023

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.