Khoá luận tốt nghiệp: Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

64
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khoá luận này nghiên cứu hệ thống cơ sở lý thuyết, nghiên cứu thực nghiệm sức ảnh hưởng của các nhân tố vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán. Xác định các biến có ảnh hưởng đến sự biến động giá chứng khoán Gợi ý chính sách tiền tệ nhằm phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam ổn định. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP  CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHỈ SỐ GIÁ CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Giảng viên hướng dẫn : TS.Lê Đức Thắng Sinh viên thực hiện : Nguyễn Quý Long MSSV: 1211191362 Lớp: 12DTDN07 TP. Hồ Chí Minh, 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ TP. HỒ CHÍ MINH KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP  CÁC NHÂN TỐ VĨ MÔ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHỈ SỐ GIÁ CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM Ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP Giảng viên hướng dẫn : TS.Lê Đức Thắng Sinh viên thực hiện : Nguyễn Quý Long MSSV: 1211191362 Lớp: 12DTDN07 TP. Hồ Chí Minh, 2016 ii
LỜI CAM ĐOAN  Tôi Nguyễn Quý Long tác giả đề tài nghiên cứu “Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam” xin cam đoan nội dung đề tài là kết quả nghiên cứu của tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Đức Thắng. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực do tôi thu thập và phân tích hoàn toàn, số liệu sử dụng và một số đánh giá nhận xét của một số bài nghiên cứu khoa học, sách báo...tất cả đề có trích dẫn rõ rang. Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. Nguyễn Quý Long iii
LỜI CẢM ƠN  Sau một thời gian nghiên cứu tích cực, tôi đã hoàn thành bài luận văn này. Để có được bài làm hoàn chỉnh như hôm nay, tôi đã nổ lực hết mình đồng thời phải cảm ơn sự ủng hộ, giúp đỡ của rất nhiều các cá nhân, quý công ty, các tác giả khác đã định hướng để tôi có thể nghiên cứu theo đúng quy trình. Nhân đây, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giáo viên, người hướng dẫn khoa học của mình: TS.Lê Đức Thắng và các thầy cô khoa Kế toán Tài chính Ngân Hàng đại học Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, đã hết lòng giúp đỡ, tận tình hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu để có thể hoàn thành bài luận văn này. Một lần nữa trân trọng cảm ơn ! iv
NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP v
MỤC LỤC  LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iv NHẬN XÉT CỦA ĐƠN VỊ THỰC TẬP .................................................................v DANH MỤC VIẾT TẮT ........................................................................................ ix DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................x DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH ............................................ xi LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN CHỈ SỐ GIÁ CHỨNG KHOÁN. ....................................................................................................4 1.1 Khái niệm sơ bộ về thị trường chứng khoán và chỉ số giá chứng khoán ..........4 1.1.1 Khái niệm về thị trường chứng khoán ........................................................4 1.1.2 Chỉ số giá chứng khoán nói lên điều gì?.....................................................4 1.1.3 Chức năng của thị trường chứng khoán và những đóng góp của nó trong nền kinh tế Việt Nam ...........................................................................................5 1.2 Phân loại thị trường chứng khoán Việt Nam .....................................................6 1.2.1 Phân loại theo phương thức hoạt động của thị trường: ..............................6 1.2.2 Phân loại theo sự luận chuyển các nguồn vốn ............................................7 1.2.3 Phân loại theo hàng hoá trên thị trường ......................................................7 1.3 Cơ sở lý thuyết về các nhân tố kinh tế vĩ mô và quan hệ của chúng với chỉ số giá chứng khoán Việt Nam ......................................................................................8 1.3.1 Quan hệ giữa lạm phát và giá chứng khoán: ..............................................8 1.3.2 Lãi suất ảnh hưởng đến giá chứng khoán như thế nào? .............................9 1.3.3 Tỷ giá và chỉ số giá chứng khoán có mồi liên hệ với nhau? ......................9 1.3.5 Việc cung tiền tệ có ảnh hưởng đén chỉ số giá chứng khoán không? ......11 vi
1.4 Những kết quả từng nghiên cứu thực nghiệm về ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán. ............................................................13 1.4.1 Kết quả nghiên cứu ở nước ngoài .............................................................13 1.4.2 Kết quả nghiên cứu ở Việt Nam ...............................................................14 CHƢƠNG 2: NGHIÊN CỨU ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN GIÁ CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM. ..............................................15 2.1 Diễn biến chỉ số giá VN-Index giai đoạn 2009 - 2015....................................15 2.1.1 Thị trường chứng khoán Việt Nam và chỉ số VN-Index ..........................15 2.1.2 Các diễn biến chỉ số Vn-Index giai đoạn 2009 – 2015 .............................16 2.2 Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố vĩ mô đến thị trường chứng khoán Việt Nam 2009 – 2015 ..................................................................................................18 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................19 3.1 Dữ liệu nghiên cứu ..........................................................................................19 3.1.1 Nguồn dữ liệu ...........................................................................................19 3.1.2 Mô tả biến nghiên cứu ..............................................................................20 3.2 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................21 CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN CHỈ SỐ GIÁ CHỨNG KHOÁN ............................................................................22 4.1 Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán từ kết quả nghiên cứu..................................................................................22 4.1.1 Phân tích kết quả nghiên cứu ....................................................................22 4.1.2 Kết quả từ mô hình ...................................................................................23 4.2 Ảnh hưởng của nhân tố kinh tế vĩ mô trong điều kiện thực tế tại Việt Nam ..29 4.2.1 Ảnh hưởng của lạm phát ...........................................................................29 4.2.2 Ảnh hưởng của lãi suất .............................................................................30 4.2.3 Ảnh hưởng của tỷ giá ................................................................................31 4.2.4 Ảnh hưởng của giá xăng dầu ....................................................................32 4.2.5 Ảnh hưởng của việc cung tiền ..................................................................33 vii
CHƢƠNG 5: NHỮNG GỢI Ý VỀ CHÍNH SÁCH KINH TẾ VĨ MÔ NHẰM PHÁT TRIỂN ỔN ĐỊNH THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM TRONG TƢƠNG LAI. ...........................................................................................34 5.1 Hoạch định kế hoạch phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian tới, giai đoạn 2016 – 2020 .............................................................................34 5.1.1 Định hướng phát triển ...............................................................................34 5.2 Những ý kiến về chính sách vĩ mô nhằm phục vụ cho việc phát triển lâu dài và ổn định của thị trường chứng khoán Việt Nam ................................................35 5.2.1 Kiểm soát lạm phát ...................................................................................35 5.2.2 Ổn định tỷ giá hối đoái .............................................................................35 5.2.3 Cung, hút hiền theo cơ chế thị trường ......................................................36 5.2.4 Điều chỉnh chính sách lãi suất một cách linh hoạt và phụ hợp theo từng giai đoạn phát triển của nền kinh tế ...................................................................37 5.2.5 Phát triển ổn định thị trường xăng dầu còn nhiều biến động như hiện nay. ...........................................................................................................................38 5.2.6 Thực hiện mục tiêu thị trường tăng trưởng bền vững hơn tăng trưởng ....39 5.3 Nhóm giải pháp khác ngoài mô hình: .............................................................40 5.3.1 Đối với công ty niêm yết ..........................................................................40 5.3.2 Giải pháp đối với nhà đầu tư ....................................................................42 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................44 PHU LỤC……………………………………………………………………………. viii
DANH MỤC VIẾT TẮT  TTCK Thị trường chứng khoán CSTT Chính sách tiền tệ NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng trung ương SGDCK Sở giao dịch chứng khoán UBCK Uỷ ban chứng khoán TTGDCK Trung tâm giao dịch chứng khoán NĐT Nhà đầu tư ix
DANH MỤC CÁC BẢNG  Tên bảng Mô tả Trang Bảng 3.1 Dữ liệu và nguồn thu thập 20 Bảng 3.2 Thống kê và mô tả dữ liệu nghiên cứu 21 Bảng 3.3 Các biến sự dụng trong mô hình nghiên cứu 22 Thống kê biến nghiên cứu trong mô hình dưới dạng Bảng 3.4 22 logarit tự nhiên Bảng 4.1 Kết quả chạy mô hình 24 Bảng 4.2 Kết quả kiểm định đa cộng tuyến 26 Bảng 4.3 Kết quả kiểm định tự tương quan 28 x
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH ẢNH  Tên hình/ Mô tả Trang biểu đồ Các nhân tố vĩ mô ảnh hưởng đến giá chứng khoán Hình 1.1 22 Việt Nam Hình 2.1 Diễn biến chỉ số VN-index giai đoạn 2009 – 2015 18 Hình 2.2 Thay đổi của VN-Index giai đoạn 2009 – 2015 18 Biểu đồ 4.1 Diễn biến lạm phát và VNidex 38 Biểu đồ 4.2 Diễn biến tỷ giá và VNidex 39 Biểu đồ 4.3 Diễn biến lãi suất và VNidex 40 Biểu đồ 4.4 Diễn biến giá dầu và VNidex 41 Biểu đồ 4.5 Diễn biến cung tiền M2 và VNidex 42 xi
LỜI MỞ ĐẦU  1. Lý do chọn đề tài Thị trường chứng khoán Việt Nam (TTCKVN) chính thức đi vào hoạt động vào năm 2000 với việc vận hành sàn giao dịch chứng khoán (SGDCK) TP.HCM vào ngày 20/7/2000 và SGDCK Hà Nội vào ngày 8/3/2005 (trước đó các SGDCK hoạt động với mô hình là các Trung tâm Giao dịch chứng khoán và tổ chức dưới hình thức đơn vị sự nghiệp có thu thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước). Đến nay, sau 16 năm đi vào hoạt động và phát triển. Với sự phổ biến ngày càng rộng rãi của thị trường này, đề tài xin mang đến những kiến thức cơ bản và chuyên sâu để mọi người có thể nắm bắt được những nhân tố gây ảnh hưởng đến giá chứng khoán, ngoài ra đối với các nhà hoạch định chính sách, kết quả nghiên cứu này sẽ là định hướng cho họ có được sự lựa chọn tối ưu nhất khi muốn tác động vào nền kinh tế sao cho đúng mục đích. Còn đối với các nhà đầu tư, việc nắm rõ quan hệ giữa giá chứng khoán và các biến kinh tế vĩ mô giúp họ có khả năng dự đoán được thị trường nhằm ra quyết định đầu tư hợp lý. Tất cả những điều trên chính là lý do tôi đã chọn đề tài nghiên cứu này “ Các nhân tố vĩ mô ảnh hƣởng đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam” Các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ số giá chứng khoán bao gồm các yếu tố nội sinh, yếu tố ngoại sinh và một số yếu tố khác nữa. Nhưng trong nghiên cứu này tôi xin đề cập và quan tâm đến sự ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô (nhân tố ngoại sinh) đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam 1
2. Mục tiêu đề tài: Đề tài được nghiên cứu nhằm hiểu được tác động của các yếu tố kinh tế vĩ mô, đến chỉ số giá chứng khoán Việt Nam, thể hiện chi tiết qua: Hệ thống cơ sở lý thuyết, nghiên cứu thực nghiệm sức ảnh hưởng của các nhân tố vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán. Xác định các biến có ảnh hưởng đến sự biến động giá chứng khoán Gợi ý chính sách tiền tệ nhằm phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam ổn định. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a) Đối tượng: Sự ảnh hưởng của các biến kinh tế vĩ mô bao gồm: ảnh hưởng của lạm phát, , tỷ giá, lãi suất, giá vàng, giá xăng dầu. b) Phạm vi nghiên cứu Nghiên cứu sự biến động chỉ số giá chứng khoán Việt Nam, lấy điển hình là VNindex thông qua 5 nhân tố kinh tế vị mô là: lạm phát, tỷ giá, lãi suất và giá dầu và cung tiền. Giai đoạn từ tháng 1/2009 đến tháng 12/2015. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu a) Phương pháp nghiên cứu định lượng Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Nguồn dữ liệu thứ cấp phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài khá đa dạng, được lấy chủ yếu từ các nguồn wedsite, sách báo, tạp chí kinh tế, những đề tài nghiên cứu có liên quan. b) Phương pháp phân tích số liệu: Thống kê mô tả là các phương pháp sử dụng để tóm tắt hoặc mô tả một tập hợp dữ liệu của một mẫu nghiên cứu dưới dạng số hay đồ thị. Phân tích nhân tố bằng EviewS: trong nghiên cứu, chúng ta có thể thu thập được một số lượng biến khá lớn và hầu hết các biến này có liên hệ với nhau và số lượng phải đủ để có độ tin cậy cao, kết quả có giá trị ứng dụng vào thực tiễn và có thể sử dụng được. Liên hệ giữa các nhóm biến có liên hệ qua lại lẫn nhau được xem xét và trình bày dưới dạng một số ít các nhân tố cơ bản. 2
5. Kết cấu đề tài: Đề tài được cấu thành bởi 5 chương sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và nghiên cứu thực nghiệm về sự ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán. Chương 2: Nghiên cứu ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế vĩ mô đến giá chứng khoán Việt Nam. Chương 3: Phương pháp nghiên cứu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu nhân tố kinh tế vĩ mô đến chỉ số giá chứng khoán. Chương 5: Những gợi ý về chính sách kinh tế vĩ mô nhằm phát triển ổn định thị trường chứng khoán Việt Nam trong tương lai. . 3
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ SỰ ẢNH HƢỞNG CỦA CÁC NHÂN TỐ KINH TẾ VĨ MÔ ĐẾN 6CHỈ SỐ GIÁ CHỨNG KHOÁN. 1.1 Khái niệm sơ bộ về thị trƣờng chứng khoán và chỉ số giá chứng khoán 1.1.1 Khái niệm về thị trƣờng chứng khoán Thị trường chứng khoán là nơi phát hành và trao đổi các loại chứng khoán, thông qua đó một bộ phận vốn nhàn rỗi đem đi đầu tư được huy động và luân chuyển trong nền kinh tế. Thị trường chứng khoán là một bộ phận quan trọng của thị trường vốn, là nơi diễn ra các hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán trung và dài hạn. Việc mua bán này được diễn ra ở thị trường sơ cấp, khi người mua mua được những chứng khoán lần đầu phát hành ra công chúng, và ở những thị trường thứ cấp khi có sự mua đi bán lại các chứng khoán đã phát hành ở thị trường sơ cấp. Như vậy, xét về hình thức, thị trường chứng khoán là nơi diễn ra các hoạt động mua bán, trao đổi hay chuyển nhượng các loại chứng khoán, qua đó thay đổi chủ thể nắm giữ chứng khoán. 1.1.2 Chỉ số giá chứng khoán nói lên điều gì? Một thị trường vốn hiệu quả là thị trường mà giá chứng khoán được điều chỉnh ngay khi xuất hiện nguồn thông tin mới có liên quan hay nói cách khác sức khoẻ của mỗi doanh nghiệp niêm yết đều được thể rõ ràng thông qua chỉ số giá cổ phiếu của họ. Chỉ số giá chứng khoán cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư đánh giá và phân tích thị trường chứng khoán, từ đó đưa ra những quyết định đầu tư phù hợp . Chỉ số giá chứng khoán là số tương đối biểu hiện bằng điểm, bằng sự quan hệ so sánh giữa giá cổ phiếu bình quân kỳ nghiên cứu (hiện tại) với giá bình quân kỳ gốc đã chọn (thường coi là 100 hoặc 1000). Chỉ số giá chứng khoán được cấu thành bởi 2 yếu tố là loại chứng khoán (trọng số) và giá của từng chứng khoán cấu thành. Giá trị của chỉ số giá chứng khoán phản ánh tình hình của thị trường chứng khoán, chúng sẽ được tổng hợp từ danh mục các chứng khoán theo phương pháp nhất định. Thông thường, danh mục sẽ gồm các chứng khoán có đặc điểm chung như cùng ngành, cùng mức vốn hoá hay cùng một Sở giao dịch… 4
1.1.3 Chức năng của thị trƣờng chứng khoán và những đóng góp của nó trong nền kinh tế Việt Nam Thị trường chứng khoán Việt Nam đảm nhận 5 chức năng chủ yếu sau: Thứ nhất: xét về “quan hệ nguồn vốn”: Thị trường chứng khoán là nơi gặp gỡ giữa những người thiếu vốn và những người có vốn nhàn rỗi muốn đầu tư sinh lợi. Tại thị trường chứng khoán các cá thể này có thể chuyển các khoản tiết kiệm vào đầu tư, khi các nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty phát hành thì số tiền tiết kiệm nhàn rỗi của họ được đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh; qua đó mở rộng quy mô sản xuất xã hội, đáp ứng được nhu cầu cần vốn của các chủ thể phát hành. Đồng thời thông qua thị trường chứng khoán, Chính phủ Nhà Nước cũng huy động được các nguồn vốn trung và dài hạn phục vụ cho mục đích đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng cho xã hội. chức năng này vô cùng quan trọng vì nhờ có TTCK đã khơi thông dòng chảy tiền tệ trong nền kinh tế - khi phát hành chứng khoán vốn được huy động đầu tư cho nền kinh tế. Thứ hai: “đa dạng hoá đầu tư” khi không có thị trường chứng khoán, các nhà đâu tư thiếu đi một kênh đầu tư mạnh mẽ, chỉ đầu tư vào tiền gửi tiết kiệm, đầu tư bất động sản, đầu tư vàng và các khoán sản quý...tính thanh khoản không được linh hoạt như chứng khoán. Thị trường chứng khoán cung cấp cho công chúng kênh đầu tư đa dạng với cơ hội đầu tư phong phú, nhiều loại chứng khoán trên thị trường với mức độ rủi ro khác nhau để các nhà đầu tư có thể lựa chọn công cụ đầu tư phù hợp với khả năng và sở thích của mình. Thứ ba: “đánh giá tình hình hoạt động kinh doanh, giá trị của doanh nghiệp” sau khi lên sàn, giá trị của doanh nghiệp biểu hiện qua tổng giá trị cổ phiếu của doanh nghiệp, nó trực tiếp thể hiện sức khoẻ của doanh nghiệp qua các chỉ số ESP, chỉ số giá cố phiếu, các thông tin tích cực và tiêu cực của doanh nghiệp. Từ đó tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh, minh bạch nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, kích thích doanh nghiệp không ngừng cải tiến, để ra những chiến lược phù hợp, nâng cao giá trị doanh nghiệp. 5
Thứ tư: “tạo khả năng thanh khoản” TTCK là nơi các nhà đầu tư có thể chuyển đổi được các chứng khoán của họ thành tiền mặt hoặc có thể chuyển thành các loại chứng khoán khác mà họ có nhu cầu. Chức năng này rất quan trọng vì đây tạo cho nhà đầu tư niềm tin về hiệu quả hoạt động của TTCK. Thứ năm: “can thiệp vào thị trường” nhờ có sự tồn tại của thị trường chứng khoán, Chính phủ có thể thông qua đó mua hoặc bán trái phiếu/các loại giấy tờ có giá, tạo ra nguồn thu nhằm bù đắp thâm hụt ngân sách. Khi thị trường lạm phát, Chính phủ bán ra trái phiếu nhằm thu lại nguồn tiền mặt, giảm lượng lưu thông tiền trong hệ thống tiền tệ kiềm chế lạm phát. Mặt khác, khi cần kích thích nền kinh tế, Chính phủ có thể mua lại các giấy tờ có giá đó, bơm ra thị trường một nguồn tiền thích hợp đủ để hỗ trợ, đảm bảo kinh tế phát triển cân đối theo định hướng Nhà nước. 1.2 Phân loại thị trƣờng chứng khoán Việt Nam 1.2.1 Phân loại theo phƣơng thức hoạt động của thị trƣờng: Khi căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường thì có thể chia thị trường chứng khoán thành 2 loại, thị trường tập trung và thị trường phi tập trung. Trong đó: Thị trường tập trung hoạt động theo đúng các quy định của pháp luật các giao dịch được tiến hành tập trung theo một địa điểm, ở đây cụ thể là tại sở giao dịch chứng khoán. Các chứng khoán mua bán được các cơ quan có thẩm quyền cho phép, và bảo đảm hội đủ tiêu chuẩn quy định. Thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC) là thị trường mua bán ngoài Sở giao dịch, không có địa điểm tập trung những nhà môi giới, những nhà kinh doanh chứng khoán giống như tại Sở giao dịch. Các giao dịch ở đây chủ yếu là dựa vào thoả thuận giữa người mua và người bán, không có sự kiểm soát của hội đồng chứng khoán. Các loại chứng khoán mua bán ở đây không được đăng biểu, ít người biết hoặc ít được mua bán. 6
1.2.2 Phân loại theo sự luận chuyển các nguồn vốn Căn cứ theo sự luân chuyển nguồn vốn trong thị trường, có thể chia thị trường chứng khoán thành 2 loại: thị trƣờng sơ cấp và thị trƣờng thứ cấp. Thị trƣờng sơ cấp: là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽ được chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhà đầu tư mua các chứng khoán mới được phát hành đó. Vai trò của thị trường sơ cấp: là chứng khoán hoá nguồn vốn cần huy động thông qua việc phát hành mới chứng khoán. Thực hiện quá trình luân chuyển tài chính, trực tiếp đưa tiền từ tài khoán nhàn rỗi sang tài khoản đầu tư, chuyển tiền sang dạng vốn dài hạn. Thị trƣờng thứ cấp: là nơi giao dịch các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp. Vai trò của thị trường thứ cấp: nhờ có thị trường thứ cấp đã đảm bảo cho tính thanh khoản của các chứng khoán đã phát hành. 1.2.3 Phân loại theo hàng hoá trên thị trƣờng Xét về các loại hàng hoá được giao dịch, có thể chia thị trường thành theo 3 hướng: Thị trường cổ phiếu: thị trường là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổ phiếu bao gồm cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi. Thị trường trái phiếu: là thị trường giao dịch và mua bán các trái phiếu đã được phát hành, các trái phiếu này bao gồm trái phiếu Công ty, trái phiếu đô thị và trái phiếu thị trường. Thị trường các công cụ chứng khoán phái sinh: bên cạnh các giao dịch truyền thống về cổ phiếu, trái phiếu, các giao dịch mua bán chứng từ tài chính khác như: quyền mua bán chứng từ, hợp đồng quyền chọn đã xuất hiện. Các chứng từ tài chính này được ra đời từ các giao dịch chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếu) và được quyền đổi sang các chứng khoán bằng hành vi mua bán theo những điều kiện nhất định. Do đó, người ta gọi chúng là những chứng từ có nguồn gốc chứng khoán hay các “chứng khoán phái sinh”. Thị trường chứng khoán phái sinh là nơi mua đi bán lại các chứng khoán phái sinh đã được phát hành, chuyển giao những công cụ tài chính cao cấp. Vì vậy, thị trường này chỉ xuất hiện ở những nước có thị trường chứng khoán phát triển mạnh. 7
1.3 Cơ sở lý thuyết về các nhân tố kinh tế vĩ mô và quan hệ của chúng với chỉ số giá chứng khoán Việt Nam 1.3.1 Quan hệ giữa lạm phát và giá chứng khoán: Trong môi trường kinh tế hiện tại, thì lạm phát đóng vai trò là một biến đóng góp quan trọng trong sự phát triển của quốc gia. Khi xảy ra lạm phát, sự mất giá của đồng tiền làm thay đổi hành vi của người tiêu dùng và đầu tư của dân cư. Lạm phát thường được đo lường bởi chỉ số giá tiêu dùng CPI. Kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển cho thấy lạm phát và thị trường chứng khoán có mối liên hệ nghịch chiều với nhau, bởi lẻ xu hướng của lạm phát xác định tính chất tăng trưởng. Lạm phát cao luôn là một dấu hiệu cho thấy kinh tế đang “nóng”, báo hiệu sự tăng trưởng bền vững, trong khi thị trường chứng khoán như chiếc nhiệt kế đo sức khoẻ nền kinh tế. Khi lạm phát tăng cao, đồng tiền mất giá, người dân không còn muốn giữ tiền mặt hoặc gửi tiền trong ngân hàng nữa…thay vào đó, người ta sẽ đầu tư vào vàng, ngoại tệ mạnh, hoặc bất động sản đầu tư…khiến một lượng vốn nhàn rỗi đáng kể của xã hội nằm im dưới dạng tài sản “chết” , không tham gia vào lưu thông trong dòng chảy tiền tệ. Thiếu vốn đầu tư, không tích luỹ để mở rộng sản xuất, sự tăng trưởng của doanh nghiệp nói riêng và cả nền kinh tế nói chung sẽ bị chậm lại. Bên cạnh đó, lạm phát tăng cao còn ảnh hưởng tới các doanh nghiệp, dù kết quả kinh doanh là có lãi, chia cổ tức ở mức cao nhưng tỷ lệ cổ tức sẽ kém hấp dẫn một khi tỷ lệ lạm phát cao. Điều này khiến kênh đầu tư chứng khoán không còn là kênh sinh lợi cao nữa. Theo Leeb và Conrad (1996) đã thống kê và cho kết quả về tỷ lệ lạm phát, tỷ lệ tăng trưởng của thị trường chứng khoán Mỹ trong giai đoạn từ năm 1929 đến năm 1981 và nêu mối liên hệ “lạm phát tăng cao luôn là kẻ thù của thị trường chứng cổ phiếu” Kết quả này hoàn toàn phù hợp với những nghiên cứu thực nghiệm của Gan, Lee và Zhang (2006), Jiranyakul (2009). 8
1.3.2 Lãi suất ảnh hƣởng đến giá chứng khoán nhƣ thế nào? Chính sách tiền tệ mở rộng: làm giảm lãi suất của nền kinh tế, khi đó các nhà đầu tư sẽ quan tâm nhiều hơn đến TTCK, một kênh đầu tư có sức sinh lời cao. Một chuyên gia chứng khoán tại TpHCM phân tích, sở dĩ chính sách tiền tệ tác động mạnh tới chứng khoán vì các công ty niêm yết phụ thuộc rất lớn vào vốn vay ngân hàng. Tỷ lệ nợ trung bình lên tới 50%, thậm chí có những doanh nghiệp bất động sản tỷ lệ nợ rất nhiều, đến 70% - 80%. Vì vậy, chính sách lãi suất thay đổi ngay lập tức sẽ ảnh hưởng đến kinh doanh và lợi nhuận của các doanh nghiệp này. Nếu nới lỏng, đồng nghĩa với việc doanh nghiệp có thể vay được vốn, có thể thực hiện dự án, mở rộng quy mô sản xuất. Từ đó có doanh thu, có lợi nhuận, có thị phần…một xu hướng tốt, kích thích cho nền kinh tế phát triển từ nguồn gốc là chính sách tiền tệ. Khi chính sách tiền tệ thắt chặt được áp dụng: Việc tiến hành tăng lãi suất chính sách là điều chắc chắn một khi chính sách thắt chặt tiền tệ được đưa vào nền kinh tế. Ví dụ như lãi suất cơ bản tăng, dẫn đến việc tăng lãi suất thị trường được sử dụng để chiết khấu dòng tiền trong mô hình định giá, điều này làm cho giá cổ phiếu giảm đi. Thứ 2: khi lãi suất tăng, các nhà đầu tư sẽ bị hấp dẫn bởi những chứng khoán có thu nhập cố định (như trái phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu…), giảm sức hấp dẫn và tính thanh khoản vào cổ phiếu. Cuối cùng, sự thay đổi lãi suất làm giảm xu hướng vay vốn để đầu tư vào chứng khoán, làm tăng chi phí vận hành doanh nghiệp do đó ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty. 1.3.3 Tỷ giá và chỉ số giá chứng khoán có mối liên hệ với nhau? Tỷ giá hối đoái và thu nhập từ chứng khoán được rất nhiều nhà nghiên cứu giải thích, tuy nhiên kết quả của những nghiên cứu này vẫn không thống nhất được chiều ảnh hưởng của tỷ giá đến giá chúng khoán. Đây là một nhân tố tương đối khó dự báo được. Trên lý thuyết có 3 cách tiếp cận mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và giá chứng khoán: 9