1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Từ lâu, thơ ca đã ăn sâu vào tiềm thức, tâm hồn và cả lối sống của
người Việt Nam. Một trong những giá trị làm nên điệu tâm hồn Việt khiến thơ
ca gắn bó sâu sắc với con người và cuộc sống hàng ngày, đó chính là ngôn ngữ.
Thơ ca được xem là hiện tượng độc đáo của văn học ở cơ chế vận hành bộ máy
ngôn ngữ của nó. Khác với văn xuôi, thơ ca là thể loại chỉ dùng một lượng hữu
hạn các đơn vị ngôn ngữ để biểu hiện cái vô hạn của cuộc sống bao gồm các sự
kiện tự nhiên và xã hội cũng như những điều thầm kín trong tâm hồn con
người. Để thực hiện sứ mệnh đó, từ hệ thống ngôn ngữ tự nhiên vô cùng phong
phú, người nghệ sĩ đã sáng tạo một thế giới ngôn từ mới. Đó cũng là căn
nguyên tạo nên biết bao cuộc tranh luận gay gắt và thú vị ở nhiều thời đại.
1.2. Trên thi đàn thơ Việt Nam hiện đại, Nguyễn Duy là một tiếng nói
quan trọng góp phần làm nên diện mạo riêng của thế hệ thơ trẻ thời kháng
chiến chống Mỹ cứu nước. Sau chiến tranh, trở về với đời thường, Nguyễn
Duy vẫn chứng tỏ được bút lực dồi dào của mình. Theo thời gian, sức sống
của thơ Nguyễn Duy dường như mỗi lúc một mãnh liệt và toả sáng, được bạn
đọc cũng như giới nghiên cứu - phê bình văn học quan tâm và đón nhận nồng
nhiệt hơn. Đặc biệt, những sáng tạo của ông về ngôn từ nghệ thuật luôn hấp
dẫn độc giả - những người thưởng thức và cả những người nghiên cứu về thơ
ca. Sẽ rất thiếu xót nếu chúng ta bỏ qua yếu tố ngôn từ nghệ thuật như một
sức sống tiềm ẩn trong thơ ca của Nguyễn Duy. Đi sâu tìm hiểu về ngôn ngữ
trong thơ ca Nguyễn Duy sẽ cho chúng ta cái nhìn toàn diện hơn về nhà thơ
này. Đồng thời, phần nào thấy rõ hơn những giá trị đặc trưng của ngôn ngữ
thơ Việt Nam.
Mặt khác, thơ Nguyễn Duy đã được lựa chọn và đưa vào chương trình
giảng văn ở bậc phổ thông, vì vậy, việc tìm hiểu ngôn từ nghệ thuật trong thơ
Nguyễn Duy nói riêng và thơ ca Việt Nam nói chung nhằm đáp ứng nhu cầu
