Khu vực Trung Đông và khả năng mở rộng quan hệ hợp tác với Việt Nam: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:209

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ebook Trung Đông và khả năng mở rộng quan hệ hợp tác với Việt Nam: Phần 1 gồm có những nội dung chính sau: Chương I: Cơ sở lý luận và thực tiễn ảnh hưởng đến quan hệ hợp tác Việt Nam - Trung Đông; Chương II: Tình hình phát triển tại khu vực Trung Đông. Mời các bạn cùng tham khảo để biết thêm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khu vực Trung Đông và khả năng mở rộng quan hệ hợp tác với Việt Nam: Phần 1

V 3A HOC XA HOI VIET NAM Y C K .0000071175 :H Â U PHI VÀ TRUNG DÔNG r a o . i a. ü u D Û C DINH (Chu bien) NHÀ XUÂT BÁN CHÍNH TR| QUOC GIA
32(V)8 Mà sô: CTQG - 2013
VIÊN HÀN LÂM KHOA HOC XÄ HÔI VIÊT NAM VIÊN NGHIÊN CÛU CHÂU PHI VÀ TRUNG DÔNG PGS. TS. DÔ DÛC DJNH (Chu biên) TRONE flüNE « À KHfl NÄNG MÛ RÔNG QUANHÉH0PTÁC Vdl VIÊT NAM ■ (Sách tham khâo) NHÀ XUÄT BÀN CHÍNH TR| QUOC GIA - SU THÂT HÀ N0I -2013
5 CÙNG BAN DOC Trung Dông dude nhân loai biet den là que hUdng cua nguài Aràp và dao Hôi. Ndi dây côn dUdc thiên nhiên ifu dâi. ban tàng mot mon quà "không lo", dó là nguon vàng den dâu mô dôi dào và quÿ già. Tuy nhiên, cho den nay, vùng dät húa này luôn tiêm ân nhiéu thách thúc, khô khàn dôi vói nhüng quoic gia. khu vüc muôn thiêt lâp hay md rông moi quan hê, bdi nhüng cuôc chien tranh, xung dot vàn liên tiep diên ra tai dây và chUa biet khi nào ket thúc, kéo theo tien trình hôa binh Trung Dông sê khô thoàt khôi be tàc trong tUdng lai gân. De giùp ban doc hiéu rô hdn vé khu vue Trung Dông và quan hê cùa Viêt Nam vâi khu vüc này, Nhà xuât ban Chinh tri quôc gia - Su th ât phôi hdp vói Viên Hàn lâm Khoa hoc xà hôi Viêt Nam - Viên Nghiên cûu châu Phi và Trung Dông xuàt ban cuô'n sàch T ru n g D ôn g và k liù n ö tig m à rô n g q u a n hê help tá r ìirti Vi f t N a m do PGS. TS. Dô Dúc Dinh làm chu biên. Cuon sàch gôm bon chUdng: Chiidng I: Cd sd lÿ luán và thUc tiên ânh hUdng dên quan hê hdp tàc Viêt Nam - Trung Dông
6 TRUNG DÔNG VÀ KHÂ NÂNG MÔ RÔNG QUAN HÊ Chiictng II: Tinh hînh phât triên tai khu vue Trung Dông Chiiüng III: Quan hê quôc te và khu vüc cüa Trung Dông ChUdng IV: ThUc trang, quan diem và giâi phâp dôt phâ chien lUdc dê md rông quan hê hdp tâc Viêt Nam - Trung Dông Nôi dung cuôn sâch luân giâi vê mot van de khà rông. phûc tap và vân dang tiê’p diên, cho nên khô trânh khôl nhüng khiem khuyet và han che. De ban doc thuàn tien theo dôi, chüng tôi cô gang giü nguyên y kiên cüa tâc giâ và coi dây là quan diém riêng. Xin giôi thiêu cuôn sâch cùng ban doc. Thdng 10 nâm 2013 NHÀ XUÂT BAN CHÎNH TRI QUOC GL - SU THÂT A
7 LÓI MÓ OAU Trong bói cánh hói nháp toan cáu ngáy cáng sáu róng va tién trinh dói mdi ngáy cáng p h át trien, Viét Nam tiep tuc nó lUc mó róng quan hé hdp tác ve moi m át vói ban bé nám cháu. trong dó có các nuóc T rung Dóng - ndi thu hút sii quan tám ngáy cáng cao cúa cóng dóng quóc te, dác biet lá ve các lính vUc chính tri, ngoai giao, kinh te, thUdng mai. khai thác vá buón bán dáu khí, nhám ph át trien các moi quan hé hdp tác cúng có ldi, tán g cUdng vi th é cúa Viét Xam trén trUdng quóc té, góp phán váo sU p h át trien bén vüng cúa dát niíóc. T rung Dóng lá khu vUc có vi trí dia - chính trj quan trong, lá vüng dát giao thoa giüa ba cháu luc Á - Áu - Phi, tiep nói giüa hai bien lón lá Dia T rung Hái vá An Dó Dudng. lá mach giao thóng rá t quan trong cüa the giói. Hdn thé. T rung Dóng con chúa diJng nguón tái nguyén dáu mó ldn n h át thé gidi, chiém b»% tru luong dáu ihó toán cáu, nguón náng lüdng quy giá vá can thiet cho quá trinh cóng nghiép hóa, hién dai hóa cüa moi quóc gia. Nhóm các quóc gia thuóc Hói dóng Hdp tác vüng Vinh (GCC) có tiém lüc tái chính lón, có k h á náng dáu tu
8 TRUNG OÓNG VÁ KHÁ NÁNG MÓ RÓNG QUAN HÉ tren nhiéu llnh vüc. Trung Dóng theo nghia róng có dán so khoáng 350 triéu ngUdi vói múc thu nháp trung binh cao, la mót thi trUdng lón ve háng hóa, dich vu, lao dóng. trong dó Viét Nam có khá náng cung cap mót so" mát háng nhU: nóng san, háng tiéu düng, lao dóng,... Nhán thúc ró tám quan trong cüa khu vUc Trung Dóng, Chính phü Viét Nam dá dUa váo thüc hién “Chiicfng trinh hánh dóng thúc dáy quan hé hcfp tác Viét N am - Trung Dóng giai doan 2008-2015" nhám táng cUdng phát trien sü hdp tác nhiéu mát, cúng có ldi, thiét thUc vá hiéu quá vói các nUÓc trong khu vüc náy. Cho dén nay, ChUdng trinh náy dang dude trien khai, buóc dáu dat dude nhüng thánh tUu nhát dinh. Trong khi khüng hoáng kinh té' the giói tü nám 2008 dén nay dang kéo thi phán xuát kháu cüa Viét Nam d các thi trUdng truyén thóng giám xuóng thi kim ngach xuát kháu cüa Viét Nam tói thi trUdng Trung Dóng có xu huóng táng lén. Dó lá mót dáu hiéu tót cho tiém náng quan hé hdp tác thUdng mai giüa Viét Nam vói thi trUdng Trung Dóng. Tuy nhién, quan hé náy con han ché, chua tUdng xúng vói tiém náng kinh té, thUdng mai cüa Viét Nam vá Trung Dóng. Mót trong nhüng nguyén nhán quan trong khién quan hé hdp tác kinh té cüa Viét Nam vói Trung Dóng con d múc tháp lá vi sü hiéu biét cüa chúng ta vé Trung Dóng chUa nhiéu. Tái liéu tra cúu thóng tin vé các nUóc Trung Dóng nhám hó trd dánh giá, phán tích tiém náng, thé manh cüa thi trUdng Trung Dóng; phán tích, giói thiéu vé ván hóa, táp tuc, ton giáo, cüng nhU nhüng dác diem
LÖI MÖDÄU 9 ve chinh tri. luät phäp cüa cäc quöc gia Trung Dong cön ra t sd säi. Xuat phät tü thüc tra n g vä nhu cäu thüc tien hien nay, chüng ta cän di säu tim hieu ve Trung Dong nöi chung, thi trUdng Trung Dong nöi rieng. Do väy, viec lua chon de täi nghien cüu ve khu vüc Trung Dong vä khä näng hdp täc cüa Viet Nam vöi cäc nüöc trong khu vüc näy lä rät cän thiet, khöng chi nhäm göp phän thüc hien th än h cöng ChUdng trinh hänh döng quoc gia, mä cön göp phän näng cao nhän thüc cüa ban doc Viet Nam ve Trung Dong, cung cäp cäc cü lieu khoa hoc cän thiet cho viec hoach dinh chinh säch cüa Nhä nUöc, nghien cüu, giäng day vä hoc täp d cäc trüdng hoc, cäc vien nghien cüu, cäc cd quan co lien quan, dong thdi cung cäp cäc thöng tin cän thiet cho cäc doanh nghiep Viet Nam quan täm, tim hieu cd hoi, däy manh hoat dong kinh doanh tai Trung Dong. Nhäm thüc hien muc tieu neu tren vä phuc vu cho viec xäy düng, thüc thi cäc chinh säch cüa Chinh phü Viet Nam, trong quä trinh nghien cüu, nhöm täc gia cö tham khäo mot so quan niem khäc nhau düdc cäc to chüc quöc te vä cäc nüöc khäc tren the giöi dä neu ra, trong dö trong täm täp trung nghien cüu cäc nüöc Trung Döng theo quan niem vä khuön kho chinh säch dä düdc neu trong De än thüc däy quan he Viet Nam - Trung Döng giai doan 2008- 2015 mä Thü tüöng Chinh phü Viet Nam dä phe duyet. Theo De än näy, Trung Döng lä khu vüc cö 16 nüöc vöi töng dien tich khoäng 6 trieu km 2, dän so tren 260 trieu ngüdi, gom cäc nüöc cu the: Aräp Xeüt, Baren, Cata, Cäc tieu vüdng quöc Aräp thöng nhät, Cöoöt, Gioöcdani, Iran,
10 TRUNG OÒNG VÀ KHÀ NÁNG MÒ RÓNG QUAN HÉ Iràc, Ixraen. Libàng. Óman. Palextin, Sip. Tho Nhì Ky, Xyri và Yémen. Nói dung nghièn cúu cua cuón sách táp trung vào nhüng van de chính gom: cd sd ly luán và thuc tién cua quan hé hdp tàc Vièt Nam - Trung Dòng; tình hình chinh tri, an ninh, ngoai giao cua khu vile; thUc trang, tiém nàng, trien vong phát trién càc quan hé kinh te, thUdng mai, dàu tu, lao dóng, khai thàc tài nguyén thièn nhién, du lich; cùng càc quan hé hdp tàc mang tình khu vUc nhu hdp tàc thóng qua Hòi dóng Hdp tàc vùng Vinh (GCC)...; tu' dó có mót so' dành già, ket luán và kien nghi ve các khàu dot phà chien lUdc de md ròng quan hé hdp tàc cua Vièt Nam vói càc nuóc Trung Dóng tù nay den nàm 2020 và xa hdn. Tham già vièt cuón sách này có PGS. TS. Dó Dùc Dinh, PGS. TS. Tràn Vàn Tùng, PGS. TS. Nguyén Thanh Hién, PGS. TS. Bùi Nhát Quang, TS. Tràn Thi Lan Hudng, ThS. Tran Thùy PhUdng, ThS. Dó Dùc Hièp, ThS. Kiéu Thanh Nga và CN. Pham Thi Kim Huè. Mac dù dà có nhiéu nò lue, nhung do dày là mót de tài lón vói nhieu vàn de khó, càc tàc già con có nhüng han ché" trong quà trình nghién cúu, nhà't là it có dièu kién di nghièn cúu, tiép cán thuc té tai các nUóc Trung Dóng, nèn khóng tránh khói nhüng khiem khuyet nhát dinh, rat mong dUdc ban doc góp y và bo khuyet. Hà Nói, tháng 1 nàm 2013 Thay màt táp thè tàc già Chu bièn PGS. TS. DÒ DÜC DINH
11 DANH MUC T Ü V IET TAT Viet t i t Tleng Anh Tieng Viet ACWA ACWA Power International Cong ty Nang lirong quoc te ACWA cua Arap Xeut AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vuc Thircmg mai tir do ASEAN AKP Trong tiéng Tho NhT Ky la AK Dang Cong ly va Phat trien parti hoác AKP (A d a le t ve K a lky n m a P artisi) AL Arab League Lien doan Arap AMED Asia - Middle East Dialogue Ooi thoai chSu A - Trung Dong AMU Alliance of Maghreb Union Lien minh Arap Maghreb APEC Asia Pacific Economic To chCrc Hop tac kinh te chau A - Cooperation Thai Binh Duong ARAMCO Arabian American Oil Company Cong ty dau My Arap Xeut ARC ASEAN Riyadh Commitee Uy ban Riyadh ASEAN Arab FTA Arab Free Trade Area Khu v ltc Thuong mai ttf do Arap ASEAN Association of Southeast Asian Hiep hdi cac quoc gia Dong Nam A Nations BIRD Bank of International Ngan hang Tai thiet va phat then Reconstruction and quoct^ Development CIA Central Intelligence Agency Cue Tinh bao trung uong My CNPC China National Petroleum Tap doan Dau khi quoc ga Trung Quoc Corporation EIA Energy Information Co quan Thong tin nang luong (My) Administration EIU Economic Intelligence Unit To chuc Thong tin kinh te EMP Euro-Mediterranean Partnership 06i tac ch§u Au - Dia Trung Hai
12 TRUNG OÖNG VÀ KHÀ NÄNG MÓ RÖNG QUAN HÉ ENP European Neighborhood Policy Chính sách láng giéng chàu Áu EU European Union Lièn minh cháu Àu EUREKA To’ chúc hop tác và tài tro, nghién cinj và phát trien cháu Áu EURO-MED Euro - Mediterranean Hiép djnh cháu Áu - Dia Trung Hai Agreement EUPOL COPPs Vàn phóng Oiéu phói hó tro cánh sát Palextin Eurostat European Statistics Co quan thóng ké cháu Áu FDI Foreign Direct Investment Dáu tu truc tiép nude ngoài GAFTA Greater Arab Free Trade Area Khu vi/c Thuong mai tu do Aràp mò ròng GATT General Agreement on Trade Hiép dinh chung vé thué quan và and Tariffs thuong mai GCAA General Civil Aviation Authority Tóng cuc Hàng khóng dàn dung cùa Càc tiéu vuong quóc Aràp thóng nhat GCC Gulf Cooperation Council Hòi dóng Hop tác vùng Vinh GDP Gross Domestic Product Tdng sàn phäm quóc nói GFP Global Fire Power To chirc Hòa lue toan cau GSD Gulf Security Dialogue Dói thoai an ninh vùng Vjnh GSP Generalized System of Preferences Quy che uu dai thué quan pho cap IAEA International Atomic Energy Co quan Nàng luong nguyèn tir Agency quóc té IAF Islam Action Front Mat trän Hành dóng Hói giào (Gioócdani) ICI Financing Instrument for Cóng cu tài chinh de hop tác vói các Cooperation with Industrialised quóc già và vùng lành thó’ cóng and other high - income nghièp hóa, có thu nhàp cao countries and territories
LOI MO DÂU 13 ICT Information and Communication Công nghê thông tin va truyén thông Technologies IEA International Energy Agency Ca quan Näng li/ong quöc té IEF International Energy Fund Dien dàn Näng luong quôc té IIC Israel Investment Center Trung tarn däu tu Ixraen MF Institute for International Finance Viên Tài chinh quôc té IKC Idemitsu Kosan Corp Tâp doàn Idemitsu Kosan ILO International Labour To c h jc Lao döng quôc té Organization IMF International Monetary Fund Quÿ Tién té quôc té IMO International Maritime To chirc Hàng hài quôc té Organization IPIC International Petroleum Công ty Däu tu dâu mô quôc té Investment Company IRENA International Renewable Energy Ca quan Näng luong tài sinh quôc té Agency KEPCO Korea Electric Power Công ty Näng luong quôc gia Hàn Corporation Quôc KNPC A Subsidiary of Kuwait Công ty Dâu khi quôc gia Côoét Petroleum Corporation KPC Kuwait Petroleum Corporation Tông công ty Dâu khi quôc gia Côoét LHQ United Nations Liên hop quôc LN G Liquefied natural gac Khi tir nhiôn hna Inno Maghreb Maghreb Liên minh Arâp Maghreb MCI Mitsui Chemical Inc Công ty Hôa chat Mitsui MEFTA Middle East Free Trade Area Khu vire Thircmg mai tu do Trung Donc MENA Middle East - North Africa Nhôm câc ni/ôc Trung Dông - Bac Ph
14 TRUNG OÔNG VÀ KHÁ NÀNG MÒ RÔNG QUAN HÊ MFN Most Favour Nations Quyen toi hue quoc MIT Masachusett Institute of Vien Cong nghe Masachusett Technology MOU Memorandum of Understanding Ban ghi nhd M&A Merge & Association Sap nhap va mua lai Mubadala Mubadala Development Cong ty Phat trien Mubadala Company NAFTA North America Free Trade Area Khu vuc Thuong mai tu do Bac My NATO North Atlantic Treaty Td chirc Hiep irdc Bac Dai Tay Duong Organization Neo Neo - Ottomanism Chu nghla 6ttoman men Ottomanism NIOC National Iranian Oil Company Cong ty Dau khi quoc gia Iran NOGA National Oil and Gas Authority Co quan Dau mo va khi quoc gia Baren OECD Organization of Economic Td chirc Hop tac va phat trien kinh te Cooperation and Development OFID OPEC Fund for International Quy Phat tne’n quoc te cua OPEC Development OIC Organization of Islam Td chirc Hoi nghi Hoi giao Conference OPEC Organization of Petroleum Td chirc cac nude xuat khau dau mo Export Countries PAFTA Pan Arab Free Trade Area Khu vac Thi/cmg mai tif do lion Arap PE Polythylene Polythylene PLO Palextin Liberation Organization Td chirc Giai phong Palextin PP Polypropylene Polypropylene PPP Purchasing Power Parity SCrc mua tuong duong
LOI MÔOÂU 15 PVI Petrovietnam Insurance Joint Tong Cong ty co phän bào hiem dâu Stock Corporation khi Viêt Nam PVN Petrovietnam Tâp doàn Dâu khi quóc gia Viêt Nan QFC Quatar Financial Center Trung tâm Tài chính Cata QP Qatar Petroleum Tâp doàn Dâu khi quóc gia Cata QPI Qatar Petroleum International Công ty Dâu khi quóc té Cata QSTP Qatar Science and Technology Trung tâm Khoa hoc và công nghé Park Cata R&D Research & Development Nghiên cùu và phàt tnen SAGIA Saudi Arabia General T rung tâm tac dông dâu tu Arâp Investment Authority SANARCOM The Saudi National Committee Hôi dóng Tuyén dung lao dông quóc for Recruitment gia Arâp Xêût SCG Siam Cement Group Tâp doàn Xi màng Thâi Lan SINOPEC China National Petrochemical Tâp doàn Hôa dâu quóc gia Trung Corporation Quóc SIPRI Stockholm International Peace Vièn Nghiên ciru hôa binh quóc té Research Institute Stockholm SWFs Sovereign Wealth Fund Quÿ Tài chinh nhâ nuôc TAQA Abu Dhabi National Energy Công ty Nàng luwig quóc gia Abu Company Dhabi TASWEEQ Qatar International Petroleum Công ty Tiép thi dâu khi quóc té Caa Marketing T IhA 1rade and Investment Hiep dinh khung vë thuong mai va Framework Agreement dâu tu TNCs Transnational corporations Câc công ty xuyên quóc gia TPC Thailand Plastic and Chemical Công ty trách nhiém hüu han Nhua Company và hôa chat Thâi Lan
16 TRUNG DÔNG VÀ KHÂ NÄNG MÔ RÔNG QUAN HÉ UAE United Arab Emirates Câc tieu virong quôc Arâp thong nhat UFM Union for the Mediterranean Liên minh Dia Trung Hai UNCTAD United Nations Conference on Hôi nghi Liên hop quôc vé thi/ong Trade and Development mai và phât triln UNDOF United Nations Disengagement Phéi bô giâm sât ngirng ban Liên hop Observer Force quôc UNESCO United Nations Education - Tô chirc Giâo duc Khoa hoc và Vàn Science - Culture Organization hôa Liên hop quôc UNWTO World Tourism Organization Tô chirc Du lich thé gicri VCCI Vietnam Chamber of Commerce Phông Tht/cmg mai và Công nghiêp and Industry Viêt Nam VCM vinyl chloride monomer vinyl chloride monomer Vinachem Vietnam Chemical Tâp doàn Hôa chat Viêt Nam WB World Bank Ngân hàng Thé giôi WEF World Economic Forum Diên dàn Kinh té thé gicri WHO World Health Organization TÔ chirc Y té thé gidi WTO World Trade Organisation Tô chirc Thuong mai thé gicri
17 Chwang I CO SO LY LUÁN VÁ THl/C TlÉN ÁNH HLÍONG DEN QUAN HE HOP TÁC VIÉT NAM - TRUNG OÓNG Trung Dóng la khu vüc có nhiéu mó hinh thé che kháe nhau. Thé che chính tri mót m at phu thuóc váo các tíi diéu ton giáo, m at khác bi chi phoi bdi chính sách cai tñ va s\J tra n h giánh ánh hUdng cüa các quóc gia cháu Ai, Lién Xó cü, My vá de quóc Ottóman. Vi trí dia - chính tri cüa T rung Dóng có tám quan trong chién lude, khóng cH vi dáy lá cáu nó"i giao thUdng giüa ba cháu luc lón Á - Áu - Phi, má con vi d dó chúa dUng nguón tái nguyén dáu ktí lón n h á t the giói, có nhiéu tiém náng phát trien chUa dUoc khai thác, khién các siéu cUdng luón nhóm ngó, tr a m giánh ánh huóng. Dói vdi Viét Nam, Trung Dóng cüng lá khu vUc dá ó moi quan hé hdp tác tü khá láu, n h á t lá tü khi nUóc ti cüng các nUóc Trung Dóng chia sé nhüng kinh nghién dáu tra n h giánh dóc láp dán tóc vá xáy düng dát nuó(. NhUng h áu h ét pé-c-quan h é hrtp t á p trUdc dáy chü yéi
18 TRUNG DONG VÄ KHÄ NÄNG MÖ RÖNG QUAN h £. tap trung trong linh vüc chfnh trj, ngoai giao, chi den mot väi thäp nien gän day möi chuyen dän sang cäc linh vUc kinh te, vän hoa, xä hoi. khoa hoc - cöng nghe mang tinh thiet thüc hdn. De hieu rö nhüng cd hoi vä thäch thüc trong tien trinh däy manh hdn nüa cäc quan he hdp täc giüa Viet Nam vä cäc quoc gia Trung Dong tü nay den näm 2020 vä xa hdn, cuon säch se bät däu tü viec nghien cüu nhüng cd sd ly thuyet, chinh säch vä thUc tien chinh tri, kinh te - xä hoi läm nen täng cho nhüng quan he hdp täc truöc mät cüng nhu läu däi giüa hai ben. ' 1. Nhümg ly thuyet vä quan diem, chinh säch cö änh hirong töi quan he hdp täc Viet Nam - Trung Oöng Ldi the quoc gia, näng lüc canh tranh lä möt chü de dudc nghien cüu vä dänh giä häng näm tren Dien dän Kinh te the giöi (WEF). PhUdng phäp dänh giä chü yeü do cäc giäo sU Dai hoc Harvard nhu Porter, Jeffrey, Andrew vä mot so chuyen gia cüa WEF nhu Peter, Mache Levinson vä Klaus Schwale xäy dUng tü thäp nien 1970. Den cuoi thäp nien 1980, hoc giä My S. Nye lai dUa ra khäi niem ve süc manh mem cüa mot quoc gia. Theo öng, nhieu quoc gia hien nay khöng chi co süc manh cüng (düdc dänh giä qua näng lüc canh tranh), mä cön co ldi the ve süc manh mem nhu vän höa, hinh thäi y thüc, he thöng giä tri, tü tüdng ve tü do, dän chü, nhän quyen,... Ldi the cüa mot quoc gia düdc hieu d nhüng cap do khäc nhau, trüöc het lä ldi the so sänh, tiep theo lä ldi the canh tranh vä cao hdn lä näng täm cäc ldi the do thänh süc manh quoc gia.
Chirong I CO SO LŸ LUÂN VÀ THl/C TIÉN 19 1.1. L y thuyét vé loi th é so sânh Trong tâc phâm Lçfi the canh tranh quôc gia xuât ban nàm 1990. M. Porter dâ phân tich rô nhüng khâc biêt giüa ldi the so sânh và ldi the canh tranh. the hiên trên câc màt sau dây: th û n h â t, ldi the so sânh là khâi niêm cùa kinh te hoc, côn ldi the canh tranh là khâi niêm xuât phât tù khoa hoc quân lÿ. T h û haï. ldi the so sânh quan tâm tôi giâ câ thi trüdng, côn ldi the canh tranh quan tâm tôi hoat dông cüa doanh nghiêp, nhân manh tôi hoat dông doi môi, sâng tao. T hû ba, ldi the so sânh chü ÿ tôi sô lüdng câc yéu tô dàu vào cho sân xuât, côn ldi the canh tranh chü ÿ dén chat lüdng câc yeu tô sân xuât, chat lüdng hàng hôa, nàng lüc quàn lÿ. Mac dù trong lÿ luân ve kinh te cô thé phân biêt düdc hai khâi niêm này nhüng trong thüc tê* chüng cô quan hê chat chê vôi nhau. Bdi lë chüng cô mot so dâc diêm chung nh ü sü chi phôi cüa giâ câ, bi không che bdi tài nguyên kh an hiem, quy mô thi trüdng và tri thüc công nghê. Nhiêu ngüdi cho rang mot quoc gia cô ldi the so sânh d mot ngành thi cüng cô ldi the canh tranh d ngành dô. Màt khâc, ban chat cüa ldi the so sânh và ldi thê" canh tranh déu hüông tôi so sânh vé nàng suât trên binh diên quôc té. Tuy nhiên, ldi th é so sânh chü yéu do thiên nhiên uu ài, tau ra. Vi th é cüa mot quôc gia cüng nhü câc công ty trong hê thông kinh tê th é giôi do nhiêu yéu tô quyêt dinh. Xét trên binh diên phân công quôc tê" thi ldi th é so sânh cô tâc dung quyét dinh. Xét d phüdng diên ngành thi ldi thê' canh tranh
20 TRUNG DÖNG VÀ KHÀ NÄNG MO RÔNG QUAN HÊ có vi tri quyét dinh lón hön. Theo Porter, mot trong nhüng nguyên nhân càn ban can trd toc dô phât triên kinh té là do chüa nhân thüc dày du sü khâc nhau vë ldi th é so sânh và ldi th é canh tranh cüa mot quóc già. Chî düa vào tài nguyên, già nhân công rè và gia công làp ràp thi chüa dû diéu kiên düa dât nüdc tdi phôn vinh kinh te. Nên hiêu ldi thé so sânh là câc yêü to cap thâ'p do thiên nhiên, vi tri dia lÿ tao ra; khi quâ trinh toàn càu hôa, khu vüc hôa diên ra thi ldi th é này giâm dan vai trò. Ldi thè" canh tranh quoc gia càn phâi düdc tâp trung vào câc yêü to chüa düng nàng lüc dông. Trong so dó, câc yêü tô' chat lüdng nhân lüc, nàng lüc công nghê, ha tâng cd sd, tinh thân chü dông hôi nhâp là râ t quan trong. 1.2. Thuyét loi the canh tranh quoc gia Sü thinh viïdng cüa mot quoc gia diidc xâc dinh bdi GDP binh quân dàu ngiïdi, dô là thilôc do tong quât vê nàng lüc, ldi th é canh tran h quoc gia và cô quan hê dài han vói mûc song cüa ngüdi dân. GDP binh quân dâu ngüdi phu thuôc vào von dâu tü và trinh dô công nghê. Khài niêm vô’n dâu tü d dây düdc hiêu theo nghîa rông, bao gôm cd sd kÿ th u ât (mây môc, thiét bi, nhà xüdng, ha tâng kÿ thuât), nguón von con ngüdi (trinh dô hoc van, kÿ nàng ngliê ngliiôp, tliài dô làm viôc, sûc khôe), nguón lüc xà hôi và hê thông thé ché cho hoat dông sân xuât kinh doanh. Tàng trüdng GDP phu thuôc vào tÿ lê tiét kiêm, trinh dô công nghê hiên dai và toc dô doi môi, cài tién công nghê. Tuy nhiên, ngày nay con cô nhiéu yéu tô tâc
Chuang I: C ö SO LŸ LUÂN VA THlfC TIÉN 21 dông tôi tàng trüdng. mot y ëu tô quan trong dang düdc chu ÿ là thê ché (bao gôm câ thé ché chinh tri và thé ché kinh té). Thê ché, hê thông phâp luât và chinh sâch kinh tê vî mô cö vai trô tao ra môi trüdng chung. Côn ban th ân nàng suât phu thuôc nhiêu vào sü câi thiên nàng lüc d cap vi mô, tûc là cap ngành và doanh nghiêp. Theo WEF, ldi th é canh tran h cua mot quôc gia düdc quy dinh bdi tâm yéu tô cd ban: T h û nhât, mite dô m ô cùa hôi nhâp cua nên kin h te. Yêu tô này bao gôm câc chinh sâch xuât khâu, nhâp khâu, thu hüt dâu tu trUc tiêp niïôc ngoài (FDI), câc dich vu hô trd xuât nhâp khâu nhtf tin dung, bao hiém và khâ nàng chuyên doi dông tien khi thüc hiên câc giao dich vâng lai. Thiïôc do dô md cua nên kinh té thiïdng là tÿ trong xuât nhâp khâu trong GDP, nhüng giâ tri tàng thêm cûa xuât khâu cô ÿ nghîa quan trong hdn. Chuyên giao công nghê düdc thüc hiên thông qua nhiéu kênh n hüng công nghê gàn chàt vôi hàng hôa, dich vu. Do dô, nhâp khâu hàng hôa là mot kênh chuyên giao công nghê. Dô md cûa nê'n kinh tê càng sâu thi doi môi công nghê càng nhanh, tâc dông tich cüc tôi nàng suât, là dieu kiên quan trong cho mot quôc gia nâng cao nàng lüc canh tran h. Mô cüa dê thu h ü t FDI cô ÿ nghîa dàc biêt quan trong doi vdi cac nüdc dang p h ât trién. T âc dông cüa F D I tôi nàng lüc sân xuât và dich vu cüa mot quôc gia không chî thông qua sü phân bo nguôn lüc trong hê thông công ty mà côn giüp cho viêc tiêu thu sân phâm, lan toa công nghê, chuyên dich cd câu kinh té, tiên tôi câc ngành công nghê,