Khuyến nông chăn nuôi bò sữa-phần 2

Chia sẻ: Vu Dinh Hiep | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

136
lượt xem 49
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phần 2: Chọn giống và quản lý bò sữa Tại sao chọn giống bò sữa để nuôi cần căn cứ vào điều kiện khí hậu? Đó là vì bò sữa phải thích nghi với thời tiết , khí hậu và nguồn thức ăn mới cho được năng suất cao. Bò sữa, đặc biệt là những giống có nguồn gốc ôn đới, khó thích nghi với khí hậu nóng và ẩm. Những vùng cao có khí hậu mát mẻ có thể nuôi các giống bò sữa chuyên dụng...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khuyến nông chăn nuôi bò sữa-phần 2

PhÇn 2: Chän gièng vµ qu¶n lý bß s÷a T¹i sao chän gièng bß s÷a ®Ó nu«i cÇn c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn khÝ hËu? §ã lµ v× bß s÷a ph¶i thÝch nghi víi thêi tiÕt, khÝ hËu vµ nguån thøc ¨n míi cho ®-îc n¨ng suÊt cao. Bß s÷a, ®Æc biÖt lµ nh÷ng gièng cã nguån gèc «n ®íi, khã thÝch nghi víi khÝ hËu nãng vµ Èm. Nh÷ng vïng cao cã khÝ hËu m¸t mÎ cã thÓ nu«i c¸c gièng bß s÷a chuyªn dông gèc «n ®íi (nh- bß Hµ Lan, bß Jec-x©y). Nh÷ng vïng ®ång b»ng cã khÝ hËu nãng Èm nu«i c¸c lo¹i bß lai h-íng s÷a (F1 vµ F2) sÏ cho hiÖu qu¶ kinh tÕ tèt h¬n.
Bß s÷a Hµ Lan (HF) cã tèt kh«ng? Bß s÷a Hµ Lan (HF) cã thÓ ®-îc nhËp trùc tiÕp tõ n-íc ngoµi vµo hay ®-îc nh©n thuÇn tõ trong n-íc. Bß Hµ Lan thuÇn chñng cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao, nh-ng kh¶ n¨ng chÞu nãng vµ kham khæ kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt. Tèt nhÊt chØ nªn nu«i ë nh÷ng vïng m¸t mÎ, cã ®iÒu kiÖn ch¨n nu«i vµ vÖ sinh thó y tèt. Dïng bß ®ùc Hµ Lan cho phèi víi bß c¸i Lai Sin hoÆc con lai cña chóng sÏ t¹o ra ®-îc nh÷ng con lai h-íng s÷a thÝch nghi ®-îc réng r·i h¬n víi c¸c vïng kh¸c nhau trong n-íc. Nu«i bß Jec-x©y cã triÓn väng kh«ng? Bß Jec-x©y cã nguån gèc tõ n-íc Anh, hiÖn nay ®· ®-îc nhËp vµo n-íc ta. Bß nµy tuy cã n¨ng suÊt s÷a thÊp h¬n bß Hµ Lan, nh-ng do cã thÓ vãc nhá nªn tiªu tèn Ýt thøc ¨n h¬n vµ chÞu nãng tèt h¬n bß Hµ Lan. Do vËy nu«i bß Jec-x©y cã nhiÒu triÓn väng vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Bß Jec-x©y cã thÓ dïng ®Ó cho phèi gièng víi bß Lai Sin hoÆc c¸c lo¹i bß kh¸c ®Ó t¹o ra c¸c con lai h-íng s÷a nu«i réng r·i trong n-íc.
Bß lai h-íng s÷a ë n-íc ta ®-îc t¹o ra nh- thÕ nµo? X §ùc HF C¸i Lai Sin X X §ùc HF C¸i F1 §ùc F2 (1/2 HF) (3/4HF) X §ùc HF C¸i F2 (3/4 HF) C¸i F2 (5/8 HF) C¸i F3 (7/8 HF) Bß lai F1 cã -u ®iÓm g×? Bß lai F1 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan víi bß c¸i nÒn Lai Sin. Bß lai F1 cã kh¶ n¨ng chÞu nãng vµ chèng bÖnh tèt h¬n bß s÷a HF thuÇn nªn cã thÓ nu«i ®-îc ë c¸c vïng kh¸c nhau trong n-íc. NÕu ®-îc chän läc vµ nu«i d-ìng tèt chóng cho n¨ng suÊt kh¸ cao. ChÊt l-îng s÷a cña bß F1 rÊt tèt. Nh÷ng ng-êi khëi sù ch¨n nu«i bß s÷a nªn b¾t ®Çu tõ bß lai F1 v× nã dÔ nu«i vµ Ýt bÞ bÖnh tËt h¬n c¸c lo¹i bß s÷a kh¸c.
Nu«i bß F2 cã khã h¬n F1 kh«ng? Bß lai F2 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan thuÇn víi bß c¸i lai F1. Bß F2 chÞu nãng kÐm h¬n bß F1 do cã nhiÒu m¸u bß HF h¬n nªn khã nu«i h¬n bß F1. Tuy vËy, bß lai F2 l¹i cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao h¬n nªn nÕu ®-îc ch¨m sãc, nu«i d-ìng vµ phßng bÖnh tèt trong ®iÒu kiÖn kh«ng qu¸ nãng th× bß lai F2 cã thÓ cho nhiÒu s÷a h¬n bß F1. Nãi chung, nÕu cã dinh d-ìng tèt th× bß F2 cã thÓ nu«i réng r·i ë c¸c vïng kh¸c nhau cña n-íc ta. Cã nªn nu«i bß lai F3 kh«ng? Bß lai F3 lµ kÕt qu¶ lai t¹o gi÷a bß ®ùc Hµ Lan thuÇn víi bß c¸i lai F2. Do cã tû lÖ m¸u HF cao nªn bß lai F3 chÞu nãng kÐm, dÔ c¶m nhiÔm bÖnh tËt. Do vËy ë nh÷ng vïng nãng Èm vµ nu«i d-ìng kÐm bß nµy khã thÝch nghi. Tuy nhiªn, ë nh÷ng vïng m¸t mÎ vµ ®-îc nu«i d-ìng tèt th× bß nµy cã thÓ cho nhiÒu s÷a nhê cã tiÒm n¨ng cho s÷a cao (nhiÒu m¸u HF).
Kh«ng muèn t¨ng tû lÖ m¸u bß Hµ Lan th× lµm c¸ch nµo? Ng-êi n«ng d©n khi ®· nu«i bß lai HF råi mµ kh«ng muèn t¨ng tû lÖ m¸u HF lªn n÷a (nÕu phèi tiÕp víi ®ùc HF) ®Ó ®¶m b¶o sù thÝch nghi cña ®êi con th× cã thÓ ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p sau: N - Dïng tinh bß ®ùc lai F2 (3/4 HF) phèi cho bß c¸i lai F1 vµ F2. - Dïng bß ®ùc (hoÆc tinh) gièng Jec-x©y, giång AFS (cña Australia) hoÆc gièng N©u Thuþ Sü phèi cho bß c¸i lai F2 vµ F3. - Dïng bß ®ùc (hoÆc tinh) gièng bß Sin hoÆc Sahiwal thuÇn cho phèi ng-îc l¹i víi bß c¸i lai F2 vµ F3. Lµm thÕ nµo ®Ó mua ®-îc mét con bß s÷a tèt? Ngoµi viÖc quyÕt ®Þnh lo¹i bß nµo ®Ó nu«i cho ohï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, ch¨m sãc vµ nu«i d-ìng cña m×nh th× ng-êi n«ng d©n cÇn ph¶i biÕt c¸ch chän con bß cô thÓ thuéc lo¹i ®ã ®Ó mua. Cã nhiÒu c¸ch chän bß, tèt nhÊt lµ kÕt hîp gi÷a c¸c c¸ch sau ®©y: - Chän theo nguån gèc (hÖ ph¶) - Chän theo ngo¹i h×nh vµ sù ph¸t triÓn c¬ thÓ - Chän theo n¨ng suÊt vµ ®Æc tÝnh c¸ thÓ.
C¸ch chän bß s÷a theo nguån gèc nh- thÕ nµo? Ph-¬ng ph¸p chän nµy lµ dùa vµo c¸c tÝnh n¨ng s¶n xuÊt cña «ng, bµ, bè, mÑ. Bëi v×, chØ «ng bµ, bè mÑ tèt th× míi cã thÓ cho thÕ hÖ con tèt. Khi ®¸nh gi¸ vµ chän läc theo nguån gèc cÇn chó ý: o Tæ tiªn xuÊt s¾c ë ®êi cµng gÇn th× cµng tèt. o C¸c tæ tiªn xuÊt s¾c gÆp cµng nhiÒu trong hÖ ph¶ th× cµng tèt. o NÕu chÞ em ruét thÞt vµ nöa ruét thÞt cho s÷a tèt th× kh¶ n¨ng con bß ®ã cho nhiÒu s÷a lµ rÊt cao. Chän bß s÷a theo ngo¹i h×nh vµ sù ph¸t triÓn c¬ thÓ nªn c¨n cø vµo ®©u? - Bß lín nhanh, khoÎ m¹nh, khèi l-îng c¬ thÓ phï hîp víi tõng ®é tuæi vµ víi gièng t-¬ng øng. - C¬ thÓ cã d¹ng “c¸i nªm“, th©n sau ph¸t triÓn h¬n th©n tr-íc, ®Çu thanh, nhÑ, måm to, mòi to, cæ dµi võa ph¶i, s-ên në, ngùc s©u, h«ng réng. Vai, l-ng vµ h«ng kh«ng vâng vµ réng dÇn vÒ phÝa x-¬ng chËu, m«ng ph¼ng, réng vµ dµi. Bèn ch©n khoÎ, kh«ng ch¹m khoeo. - §èi víi bß ®· v¾t s÷a cÇn chän nh÷ng con cã bÇu vó c©n ®èi, h×nh b¸t óp, bèn nóm vó dµi,
to võa ph¶i vµ ®Òu ®Æn. TÜnh m¹ch vó to, dµi, cã nhiÒu nÕp gÊp khóc. Sau khi v¾t s÷a, sê vµo vó thÊy mÒm m¹i, chøng tá bÇu vó chøa nhiÒu nang tuyÕn, chø kh«ng chøa nhiÒu m« liªn kÕt (sê vµo thÊy r¾n). C¸ch chän bß c¸i theo søc s¶n suÊt? Chän nh÷ng con cho n¨ng suÊt s÷a cao, chÊt l-îng s÷a tèt vµ sinh s¶n tèt. Muèn vËy cÇn dùa vµo c¸c chØ tiªu: - N¨ng suÊt s÷a/ngµy cao vµ æn ®Þnh. - S¶n l-îng s÷a/chu kú cao. - Tû lÖ mì s÷a cao. - Kho¶ng c¸ch gi÷a hai løa ®Î ng¾n (sím cã chöa l¹i sau khi ®Î). - DÔ v¾t s÷a, s÷a xuèng nhanh. - Bß hiÒn lµnh, dÔ gÇn.
Tai sao l¹i ph¶i ghi chÐp theo dâi phèi gièng, sinh s¶n vµ n¨ng suÊt s÷a cña bß? - §Ó cã hå s¬, lý lÞch râ rµng cho mçi bß s÷a. - Tr¸nh ®-îc phèi gièng ®ång huyÕt v× nÕu sö dông bß ®ùc gièng lµ bè hoÆc «ng ngo¹i cña bß c¸i ®Ó phèi gièng víi bß c¸i ®ã th× sÏ g©y ra ®ång huyÕt, ¶nh h-ëng lín tíi søc sèng vµ n¨ng suÊt cña ®êi con sau nµy. - §Ó theo dâi ®-îc kÕt qu¶ phèi gièng vµ dù kiÕn sinh ®Î cho bß. - L-u tr÷ sè liÖu vÒ n¨ng suÊt gióp cho c«ng t¸c chän läc, nh©n gièng bß s÷a sau nµy. - §Ó cã kÕ ho¹ch ch¨n nu«i cho phï hîp. ThÕ nµo lµ mét hÖ phæ cña bß? ¤ng néi Bè Bµ néi Bß c¸i ¤ng ngo¹i MÑ Bµ ngo¹i
Néi dung ghi chÐp phèi gièng, sinh s¶n vµ s¶n xuÊt s÷a? Tªn bß c¸i:.........................Ngµy sinh......................PhÈm gièng....................... Løa ®Î 1 2 3 4 5 Ngµy phèi lÇn 1 Ngµy phèi chöa §ùc phèi chöa Ngµy ®Î T×nh tr¹ng ®Î Khèi l-îng bª Ngµy c¹n s÷a S¶n l-îng s÷a C¸ch x¸c ®Þnh s¶n l-îng s÷a c¶ chu kú cña bß? C¸ch chÝnh x¸c nhÊt lµ c©n s÷a hµng ngµy, sau mçi lÇn v¾t s÷a. NÕu kh«ng, cã thÓ sö dông hai ph-¬ng ph¸p sau ®©y ®Ó x¸c ®Þnh s¶n l-îng s÷a: - Dùa vµo tû lÖ phÇn tr¨m s¶n l-îng s÷a tõng th¸ng so víi tæng s¶n l-îng s÷a c¶ chu kú vµ trªn c¬ së l-îng s÷a thùc tÕ v¾t ®-îc vµo mét ngµy nµo ®ã cã thÓ tÝnh ra ®-îc t-¬ng ®èi chÝnh x¸c s¶n l-îng chu kú theo b¶ng mÉu d-íi ®©y: N hã m T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng T h¸ ng C éng gi èng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 F1 11, 5 13, 0 13, 5 12, 4 10, 0 9,5 9,0 8,0 7,0 6,1 100 HL F2 11,2 12,4 13,0 12,0 11,4 9,6 9,5 8,0 6,8 6,1 100 HL - Mçi th¸ng c©n s÷a hai lÇn vµo ngµy mïng 1 vµ 15, lÊy trung b×nh cña hai lÇn c©n vµ sau ®ã nh©n víi sè ngµy tõ lÇn c©n thø nhÊt ®Õn lÇn c©n thø hai th× ta sÏ ®-îc l-îng s÷a do con bß ®ã tiÕt ra trong thêi gian t-¬ng øng. NÕu ta b¾t ®Çu
theo dâi ngay tõ khi bß cho s÷a vµ céng tÊt c¶ l¹i sÏ ®-îc l-îng s÷a thùc tÕ cña c¶ chu kú.