Mã SKKN
Ở Ụ Ạ Ộ S GIÁO D C VÀ ĐÀO T O HÀ N I
Ế
Ệ
SÁNG KI N KINH NGHI M
Ệ
M T S KINH NGHI M D Y HÁT DÂN CA TRONG ƯƠ
Ạ Ộ
Ậ
Ể
Ạ Ộ Ố NG TRÌNH CHÍNH KHÓA VÀ HO T Đ NG T P TH
CH
Ọ
Ọ
Ể
CHO H C SINH TI U H C
Ự
Ạ
LĨNH V C: ÂM NH C
Ọ
Ấ
Ể C P TI U H C
ọ
Năm h c 2016 2017
Ụ Ụ M C L C
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
Ứ Ấ Ặ Ấ Ầ Ề PH N TH NH T: Đ T V N Đ
ọ ề
ặ ệ ủ
ậ ạ ệ ư ạ 1. Lý do ch n đ tài: ữ Âm nh c là ngôn ng ngh thu t âm thanh, mang đ c tr ng c a ngh ữ ể ả
ọ ể ữ
ạ ạ ng đ o đ c đúng đ n, có lý t ư ưở t
ẩ ạ
ọ
ả t
ụ ư ưở ặ ệ ạ ả
ệ ậ ả ộ thu t bi u hi n, là ngôn ng bi u c m, tình c m. Do đó, âm nh c cũng là m t ọ ọ trong nh ng môn h c quan tr ng giúp cho h c sinh hình thành nhân cách, có ưở ắ ứ ố ố ng hoài bão cao xa, l i s ng lành m nh, t ả ố ẹ ạ ả ư ưở ấ ưỡ t đ p… ng tình c m t Gi ng d y âm tu d t ng ph m ch t lành m nh, t ạ ướ ấ ỳ ọ ể i b t k hình h c sinh nh c nói chung và dân ca nói riêng cho Ti u h c, d ế ỉ ế ơ ở ế ầ ứ cũng c n đ n c s là tình c m, n u ch thuy t ng nào th c giáo d c t ư ẽ ắ ậ ứ ụ ề ả gi ng suông ho c truy n th lý lu n c ng nh c thì s khó đ t hi u qu nh mong mu n. ố
ạ ượ c ta, dân ca đ Trong kho tàng âm nh c dân gian c a n
ủ
ậ ả ứ ộ ộ ố ớ
ơ ọ ậ ủ ướ ể ả ắ ầ
ề ả
ạ ư
ạ ấ ư ấ ị ả ể ấ ủ ọ ữ ạ ẽ duy, trí tu , th ch t, nh ng tình c m đ o đ c t
ẩ ọ ả ộ ơ
ứ ứ ữ ừ ẽ ề
ằ
ữ ả ớ ố ạ ề ố ẹ t đ p v i văn hóa truy n th ng. Khi các em đ
ầ ầ
ồ ưỡ ị ế ằ
c xem là di ộ ể ả ả s n văn hóa c a dân t c. Ngoài n i dung bi u c m phong phú, chuy n t i tâm ủ ệ ư tình c m, có tác đ ng mãnh li t và sâu s c đ i v i nh n th c c a con t ể ọ ườ i, giúp cho h c sinh thông qua h c t p ph n nào hi u rõ h n v dân ca, ng ượ ỹ ắ c k năng âm nh c nh t đ nh. Các bài hát dân ca còn có kh năng tác n m đ ể ộ đ ng m nh m vào tâm t , tình c m c a h c sinh giúp các em phát tri n các ứ ố ẹ ệ ph m ch t t t đ p và quan ớ ạ ở ọ h c sinh ý th c dân t c và tình yêu v i âm nh c tr ng h n là hình thành ả ắ ố ọ ọ gìn và trân tr ng b n s c văn truy n th ng. T đó h c sinh s có ý th c gi ọ ụ ọ ộ hóa dân t c mình. D y hát dân ca cho h c sinh là nh m giáo d c cho h c sinh ượ c nghe, nh ng tình c m t ả ọ ọ h c hát các bài dân ca đã d n d n hình thành trong h c sinh tình c m yêu ả ấ ắ thích. Đó cũng là con đ ng th hi u và tình c m ng ng n nh t nh m b i d ắ ạ ứ đ o đ c đúng đ n cho h c sinh.
ồ ộ ố ủ
ề ề ố ố ả ườ ọ ộ ộ ị ể
ề ữ ặ ả ươ ắ
ủ
ượ ư th h này sang th h
ườ ắ
ờ ố ỗ ườ ủ ạ ộ
ỗ ớ Là qu c gia c a m t c ng đ ng v i 54 dân t c anh em chung s ng, m i ệ ậ ộ dân t c đ u có đ c đi m đ a lý, khí h u, đi u ki n, hoàn c nh s ng khác ể ng s c riêng, tô đi m nhau. Đi u đó đã s n sinh ra nh ng bài dân ca mang h ẹ ệ t Nam. Cái hay, cái đ p, cái tinh túy c a dân ca thêm cho kho tàng dân ca Vi ế ệ ọ ắ ọ ề ừ ế ệ đã đ c nhân dân ta ch t l c, g t giũa, l u truy n t ầ ộ ố ớ i, đi vào đ i s ng tinh th n, khác. Dân ca đã g n bó v i cu c s ng con ng tham gia vào các sinh ho t văn hóa, lao đ ng hàng ngày c a m i ng i dân lao đ ng.ộ
1/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ồ ơ ệ ừ t đã đ Ngay t thu u th , m i tr em trong c ng đ ng dân t c Vi
ủ ở ấ ữ
ệ ữ ỗ ẻ ệ ể
ỗ ả ế i dân Vi
ậ ẫ ọ ế ặ ắ ủ ừ ệ t. Cho đ n ngày nay, nh ng di s n ngh ồ ữ
ộ ấ ủ ấ ỗ ữ i,
ị ế ồ ầ
ạ ư
ả ạ ữ
ữ
ộ ệ ủ Hát dân ca là m t trong nh ng tinh hoa văn hóa c a dân t c Vi
ữ ể
ọ ọ ư ố ớ ủ
ể
ọ ọ ể ọ
ề ữ ủ ậ
ư
ạ ạ ị
ự ữ ượ ộ ộ c ữ ắ t tha c a nh ng câu hát ru. t m mình trong nh ng âm đi u ng t ngào, thi ề Nh ng làn đi u dân ca tiêu bi u, đ c s c c a t ng vùng mi n đã làm rung ệ ườ ồ ộ ữ đ ng tâm h n m i ng ưỡ ưỡ ể ồ ổ ng thu t quý báu y v n là nh ng ngu n s a dinh d ng đ b i b , nuôi d ố ả ậ ờ ườ nh t là trong b i c nh c a th i kì h i nh p và tâm h n cho m i con ng ế ự toàn c u hóa, khi mà s giao thoa và ti p bi n các giá tr văn hóa nói chung ữ ộ ớ và văn hóa dân gian nói riêng đã t o nên nh ng trào l u m i trong xã h i, ể ớ ự ưở ng không ít t và cũng t o nên nh ng nh h i s hình thành và phát tri n ế ệ ẻ ủ nh ng nét tâm lý, tính cách c a th h tr . ộ t Nam, ụ ữ ượ đã và đang đ c gìn gi , phát tri n. Đ i v i giáo d c, các bài hát dân ca đã ượ ươ ậ đ ng trình h c c a các b c h c. Tuy nhiên, trong c đ a vào trong ch ươ ạ ủ ậ ư ch ng trình môn Âm nh c c a b c Ti u h c thì các bài hát dân ca còn ch a ậ ự ể ề ư ế ủ nhi u. Do v y s hi u bi t c a các em h c sinh Ti u h c v dân ca ch a ự ộ ậ ự ạ ặ M t khác s xâm nh p nhanh chóng c a nh ng dòng nh c th t s sâu r ng. ị ế ế ả ạ ạ ệ i trí đã khi n cho các em, tuy còn nh ng cũng theo th hi u hi n đ i, nh c gi ậ ệ ề ắ b t nh p vàít nhi u b thu hút theo dòng nh c hi n đ i này. Trong nh ng năm qua, cùng v i phong trào thi đua “Xây d ng Tr
ợ
ổ ứ ệ ự ề ch c nhi u H i thi
n ễ ể ổ ứ ừ ễ ườ g tôi đã k t ế h p v i ộ di n văn ngh các c p ễ ư ch c nh ngày 20/1 do nhà tr ng t
ượ ự ồ ạ , múa ô ... đ
ữ ặ ắ ễ ộ c dàn d ng công phu ề , cũng thông qua h i di n nh
ể
ạ ộ ữ ượ ả ng và giáo viên c n ph i có nh ng ho t đ ng th
ậ ạ
ườ ự ơ ỏ ả
ượ ọ
ọ
ườ ừ ự ế ọ ậ ủ ọ ổ ớ ồ ư ự ệ ế ạ ườ ớ ng ớ phòng giáo d cụ ọ ệ ọ h c thân thi n H c sinh tích c c”, tr ế ế ấ , thi t ự u n ậ đã t và đào t o Qạ t k ộ ệ ữ ộ , thi bi u di n văn ngh gi a các chi đ i ờ ễ ể và bi u di n th i trang các dân t c 1, 8/3, 26/3, h iộ ườ chào m ng các ngày l ộ ệ ấ ợ Qua đ y l ng ghép các bài hát dân ca nh ng đi u múa dân t c ch xuân ... ữ ư , đ c s c, mang nh ng nét nh múa s p ằm phát tri nể ủ ừ ư ặ đ c tr ng c a t ng vùng mi n ngườ phong trào ca hát nói chung và yêu thích dân ca nói riêng trong các tr Ti uể h c. ọ Tuy nhiên , đ phong trào đó mãi đ ị ư ụ c duy trì nh m c tiêu đã đ nh ườ ỏ ầ thì đòi h i nhà tr ng ở ộ ơ xuyên h n, tích c c h n. Vì v y, là m t giáo viên Âm nh c, tôi luôn trăn tr ư ế ể ặ và đ t cho mình câu h i: Ph i làm gì, và làm nh th nào đ duy trì và phát ọ ể ể tri n đ ng Ti u h c, h c sinh đam mê tìm c phong trào hát dân ca trong tr ể h c t p c a h c sinh và qua hi u, yêu thích h c hát các bài dân ca? T th c t ả ề nhi u năm tr c ti p gi ng d y, trao đ i v i đ ng nghi p cũng nh nghiên
2/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ạ ươ
ệ ệ
ạ ị đ nh h ữ ố ờ ạ ị
ồ ọ ứ ố ủ ể
ượ đ
ả ề ủ ị ư ạ ệ ứ ng ti n thông tin đ i chúng, tôi m nh d n đ a ra c u trên các tài li u, ph ộ ố ị ế ướ ổ ớ m t s kinh nghi m trao đ i v i mong mu n nâng cao ng th hi u ầ ư ọ ưở ng th c âm nh c cho h c sinh, đ ng th i góp ph n l u gi th giá tr văn hóa ộ giúp cho h c sinh Ti u h c yêu thích h c hát, hát ọ ọ ề truy n th ng c a dân t c, ữ c nh ng giá hay, hát đúng các bài dân ca, góp ph n b o t n và phát huy tr văn hóa to l n ồ ầ ộ thông qua đ tài : ớ c a dân t c,
ộ ố ệ ạ ươ “M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch ng trình chính
ậ ọ ạ ộ khóa và ho t đ ng t p th
ừ ọ
ế ể ọ ng: H c sinh Ti u h c ộ ố ứ ệ
ạ ọ ươ ch
ạ ộ ạ Ứ ụ ể ạ ậ ể ể ọ ” ể cho h c sinh Ti u h c ờ 2. Th i gian: T tháng 9/2016 đ n tháng 3/2017 ố ượ 3. Đ i t ạ 4. Ph m vi nghiên c u: M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ậ ể ể ng trình chính khóa và ho t đ ng t p th cho h c sinh Ti u h c. ạ ộ 5. ng d ng: D y Âm nh c và ho t đ ng t p th trong tr ọ ườ ng Ti u
h c.ọ
3/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
Ầ Ứ Ả Ấ Ế Ề
PH N TH HAI: GI I QUY T V N Đ ậ ơ ở
ọ ế ể ổ ừ ổ ấ
1. C s lý lu n: H c sinh Ti u h c ớ ọ ạ
ọ ể ạ ọ ở ứ ậ ệ
ọ ệ ườ
ọ ạ
ế ừ ớ c a dân ca, t
ầ ữ ộ góp ph n giáo d c các em tr thành nh ng ng
ở ồ t trân tr ng, yêu quý, bi ườ ớ
ẳ i cái “Chân Thi n M ”. V ầ ủ ị ữ ữ ệ ồ đi u h n dân t c, ệ ể ỏ
ạ ở ể ọ ọ ộ
ọ ạ ả ứ 6 đ n 11, đây là l a tu i r t nh y c m l a tu i t ứ ủ ọ ị ế ớ v i Âm nh c. V i nh n th c c a h c sinh Ti u h c thì hát dân ca chi m v trí ướ ạ ậ ng quan tr ng trong ngh thu t âm nh c. Âm nh c dân gian giúp các em h ỉ ơ ệ ư ỹ ớ ng h c không ch đ n t i c đ a dân ca vào tr ọ ượ ậ c thu n là d y dân ca, hát dân ca mà quan tr ng là giúp h c sinh nh n ra đ ế ư ọ đó các em bi t l u nh ng giá tr to l n ụ i phát gi ệ tri n toàn di n. Ngoài ra, còn giúp các em có tâm h n phong phú và b t m t m i sau nh ng gi ươ c th c hi n t
ữ Trong ch ự ượ ấ ế
ạ ệ ạ ọ
ớ ạ ươ ế
ề ắ ạ
ề ộ ề ộ
ạ ớ
ữ ử ụ ế ế ặ
ễ ở ộ thành đ ng c đ tôi tìm tòi khám phá, th
ơ ể ệ ề ệ ụ ủ ệ ể ờ ọ h c căng th ng. ọ Ti u h c, h c hát là n i dung tr ng ng trình Âm nh c ế ớ ệ ừ ớ l p 1 đ n l p 5, đây cũng là phân môn h c sinh yêu tâm, đ ọ ệ t Nam, thích nh t. Phân môn H c hát có ba d ng bài là: Bài hát thi u nhi Vi ọ ể ướ c ngoài. Vi c d y hát dân ca cho h c sinh Ti u h c là dân ca và các bài hát n ấ ở ng trình sách giáo khoa. B i r t khó so v i d y các bài hát thi u nhi trong ch ươ ữ ớ ờ ố ỗ ng trình đ u g n li n v i đ i s ng sinh ho t, nh ng m i bài dân ca trong ch ặ ủ ặ ố ẹ ủ ố văn hóa t t đ p c a m t vùng, ho c c a đ c thù riêng m t dân truy n th ng ễ ơ ộ t c, có cách nói, cách di n đ t khác nhau gi a vùng này v i vùng khác, h n ấ ệ ủ ể ữ n a đ c đi m riêng bi t c a dân ca là s d ng ti ng hát có luy n, láy r t ử ừ ự nhi u. T th c ti n đó đã tr ự ằ nghi m b ng kinh nghi m và năng l c nghi p v c a mình đ tìm ra kinh
4/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ệ ư ữ ươ ạ ọ
ớ ặ ạ ế ớ ủ ạ ợ ng pháp d y h c phù h p v i đ c thù c a d y ẹ
ả ơ ạ nghi m s ph m, nh ng ph ậ hát dân ca, giúp các em nhanh ti p c n v i văn hóa âm nh c dân gian, nh ệ nhàng và hi u qu h n.
ủ ấ ự ạ ề 2. Th c tr ng c a v n đ .
ậ ợ a. Thu n l i – khó khăn
ậ ợ * Thu n l i:
ạ ừ ụ ư
ọ ọ ườ ươ ớ ứ ề ạ
ớ
ướ ề ổ ng h c ph thông t ọ ọ ộ c sang Ti u h c, n i dung h c hát này không còn l
ữ ữ ế
ơ ườ ở
ưỡ ầ
ộ T nhi u năm nay, B giáo d c đã đ a ch ng trình d y dân ca vào các ầ ừ ấ c p h c M m non v i nhi u hình th c đa d ng, tr ớ ượ ậ c làm quen v i các bài hát dân ca, nên phong phú. Do v y, h c sinh s m đ ạ ố ớ ọ ể đ i v i các em. khi b ư ờ ợ ệ Theo đó, nh ng đi u hò man mát xa kh i, nh ng ti ng ru v i v i tr a hè, ữ ố ớ ộ ấ ẫ ấ i…đã tr nên quen thu c đ i v i nh ng bài ca th m đ m tình đ t, tình ng ồ ề nhi u h c sinh, góp ph n nuôi d ng tâm h n, hình thành nhân cách các em ngay t ọ ừ ỏ nh .
ộ * Khó khăn: ấ Theo c u trúc ch
ấ ọ c sâu v lo i hình văn hóa ngh
ượ ụ ấ ơ
ạ ể ữ ơ ở ậ phòng d y môn Âm nh c còn nh , c
ế ị ươ ư ệ ộ ạ ở ấ ớ ch n. V i th i l ề ạ ả ạ ỏ ác trang thi ư ử ụ ế, ch a s d ng ph ạ ụ li u, các nh c c dân t c… ạ ạ còn h n ch
ỗ ớ ọ ể ươ c p Ti u h c m i l p ng trình b môn âm nh c ờ ượ ự ọ ọ ng khiêm có 12 bài hát chính khóa và 6 bài hát h c thêm t ệ ể ố t n đó, r t khó đ giúp h c sinh tìm hi u đ ư ậ ụ thu t này. H n n a c s v t ch t ph c v cho gi ng d y dân ca còn ch a ượ t b tranh c phong phú, đ ả nh, t ng pháp ễ ướ di n x ng dân ca .
ạ
ứ ề ế b. Thành công – h n ch * Thành công ố ọ Đa s h c sinh đ u hào h ng và yêu thích các bài hát dân ca khi đ ượ c
h c.ọ
ướ ầ ọ ượ ể ơ B c đ u h c sinh đ ề c tìm hi u sâu h n v kho tàng dân ca Vi ệ t
Nam.
ế ọ ế ư ữ ữ ị Các em đã bi t trân tr ng, yêu quý, bi t l u gi nh ng giá tr văn hóa
ộ ủ c a dân t c.
ể ễ ễ ệ ộ ờ ộ Tham gia các cu cộ H i di n văn ngh và bi u di n th i trang dân t c
ộ ứ . m t cách hào h ng
5/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ế
ế ạ
ộ ố ọ ư ự ạ
ở
ư ẩ ồ
* H n chạ ứ ọ ậ ủ ả ế Kh năng ti p thu và ý th c h c t p c a m t s em còn h n ch . ạ ư ộ ố tin, ch a m nh d n khi h c hát. M t s em ch a t ư ẹ ọ ộ ố ậ ắ M t s b c cha m h c sinh ch a quan tâm nh c nh con em mình ọ ủ ề ầ ị ư ọ ậ h c t p, cũng nh chu n b ch a đ y đ v sách giáo khoa, đ dùng h c ậ t p môn Âm nh c.
ạ ạ ạ ố ạ ế ệ ủ ặ ế ặ c. M t m nh – m t y u ặ * M t m nh ữ Nh ng n t nh c luy n láy, nh ng giai đi u du d
ễ ọ ườ ạ ươ ng c a dân ca t o ấ i, nên h c sinh r t thích nghe, thích
ữ ố nên âm thanh lôi cu n d đi vào lòng ng hát và thu c r t nhanh các bài hát dân ca.
ề ạ ọ
ủ ừ ư ể ạ
ế ề ậ ọ ấ ướ ề
ộ ấ ặ ế * M t y u ấ Các bài hát dân ca còn mang tính ch t vùng mi n, khi d y hát h c sinh ch a hi u h t v t p quán sinh ho t khi sáng tác bài dân ca c a t ng vùng khác nhau trên m i mi n đ t n ế ứ ơ ẳ c. ề ủ ệ ố V n ki n th c s đ ng v dân ca Vi t Nam nói chung c a các em
ế ấ ạ r t h n ch .
ộ ế ố tác đ ng
ủ
ạ d. Các nguyên nhân, y u t * Nguyên nhân c a thành công ấ Đ c s quan tâm c a các c p lãnh đ o và ban giám hi u
ệ nhà tr ế ị ạ ạ ngườ ọ t b d y h c
ộ ố ệ ủ ượ ự ấ ố ầ ệ ươ ề đã t o đi u ki n t ư môn Âm nh c nh đàn Organ, m t s nh c c gõ đ m.
ủ ề ơ ở ậ ng đ i đ y đ v c s v t ch t, trang thi ạ ụ ọ
ạ ố ọ ự ệ ệ ủ ề t tình c a các đ ng nghi p trong vi c góp ý v
ọ ọ ế ươ ph ỡ ệ ồ ộ ứ ổ ứ ạ ch c d y h c giúp h c sinh ti n b .
ả ả ạ
ọ ạ ả
ứ ư ằ ươ ế ứ ề ạ Đa s h c sinh ngoan, yêu thích h c môn Âm nh c Có s giúp đ nhi ng pháp, hình th c t ọ ệ B n thân luôn nghiên c u tham kh o tài li u, tìm tòi sáng t o và h c ợ ữ ng pháp gi ng d y phù h p ư
ạ ể ự ệ ỏ h i kinh nghi m đ l a ch n, đ a ra nh ng ph ớ ừ ọ ố ượ v i t ng đ i t ng h c sinh nh m nâng cao ki n th c v dân ca cũng nh ươ ph
ủ ữ ầ
ng pháp d y hát dân ca. ế ủ ạ * Nguyên nhân c a h n ch ư ứ ấ C s v t ch t ch a đáp ng đ y đ nh ng yêu c u c n thi ộ ạ ụ ầ ọ ả
ơ ở ậ ế ễ ư ể ể ế ọ ơ ư
ế ể ạ ầ t đ d y ữ dân ca nh : Thi u các nh c c dân t c, tranh nh minh h a… H n n a không ượ gian đ bi u di n các bài hát dân ca trong các ti c đáp t h c cũng ch a đ ng.ứ
6/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ể ệ ế
ủ ế ọ ng Ti u h c còn h n ch ả ư ệ Tài li u, t (ch y u là giáo viên t ạ ở ườ tr s u t m và ch n l c trong quá trình gi ng d y)
ể ệ ệ ề ạ ự ư ầ ự
ả ườ
ữ
ư ề ườ Bi u hi n v năng l c âm nh c c a h c sinh cũng khác bi ế ạ ế ở ặ i y u ộ
ộ ề ậ m t này nh ng l ữ ạ i ch a v ng v tr ộ ả ư t nh ng l
ạ ộ ệ
ạ ủ ọ
li u v d y hát dân ca ạ ọ ọ ề ỗ ớ ạ ủ ọ t, m i l p ữ ạ ế ng có c nh ng em có năng khi u và không có năng khi u Âm nh c. th ọ ế ở ặ m t khác, Cũng có nh ng h c sinh có năng khi u ề ả ư ụ ng đ , có kh năng gõ ví d : hát đúng v cao đ thì l ố ọ ạ ế ệ i y u v v n đ ng theo nh c… Đa s h c sinh có kh năng đ m t ạ ộ ạ ư ậ hát k t h p các ho t đ ng khác nh : v n đ ng theo nh c, gõ đ m, tham gia ố ở trò ch i… H ng thú, s thích âm nh c c a h c sinh không hoàn toàn gi ng nhau, c m nh n th m mĩ Âm nh c c a các em cũng khác bi
ứ ẩ ậ ự ế ệ ạ ủ ả ệ t. ạ ủ ạ
ể ỗ ớ ươ
ọ ự ọ ọ
ạ ố
ề ề ạ t âm nh c không nhi u và th i l
ụ ạ ầ
ề
ượ ề ệ ể ọ ọ ố ế ợ ơ ả ọ ộ hi n nay, trong gi ng d y b môn âm nh c c a Ti u h c, Th c t ố ớ ố ọ ở ứ m c “khiêm t n”: kh i l p 1,2,3 m i l p có 12 ng trình h c dân ca còn ch ỗ ớ ọ ự ố bài chính khóa và 6 bài h c thêm t ch n, kh i 4,5 m i l p có 10 bài chính ờ ượ ố ớ ọ ch n. V i th i l ng khiêm t n đó, dù h c sinh khóa và 6 bài h c thêm t ự ự ế ộ t nhi u bài hát dân ca khó thành th c s yêu Âm nh c dân t c mong mu n bi ộ ờ ượ ệ ự ố ế ặ hi n th c, m t khác do s ti ng cho m t ệ ế ế ế ọ t h c cũng h n ch (35 – 40 phút /1 ti t/1 tu n), nên vi c giáo d c dân ca ti ọ ể cho h c sinh khó có th đi vào chi u sâu. ọ V sách giáo khoa hi n hành, h c sinh Ti u h c đ c h c 55 bài hát,
trong đó có 11 bài dân ca, đó là: ươ ươ ẹ (dân ca Nùng) ng t i đ p
ắ (dân ca Nam B )ộ
ạ ơ ắ
ắ ằ
ngươ (dân ca Khmer)
ổ
ể ệ ướ ươ
Quê h Lícây xanh (dân ca Nam B )ộ Xoè hoa (dân ca Thái) B c kim thang Gà gáy (dân ca C ng)ố Ngày mùa vui (dân ca Thái) B n (dân ca Ba na) i l ng nghe Cò lả (dân ca đ ng b ng B c B ) ộ ồ Chim sáo (dân ca Khmer) Màu xanh quê h Hát m ngừ (dân ca Hrê) ọ ạ Đ vi c d y và h c dân ca trong tr ễ ư ộ ng nh m t ph ệ ượ ẫ ổ ế ạ ớ ậ ườ ng ph bi n t ầ c n di n x chay v n là hi n t ệ ả ng ph thông phát huy hi u qu , ạ ệ ệ ng pháp d y. Tuy nhiên hi n nay, vi c d y ể ọ ên l p t p th , h c ườ ạ i các tr ọ ng h c: L
7/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ệ ươ ử ụ
i, hát đúng giai đi u là xong, ít giáo viên s d ng ph ầ ớ ờ i
ạ ờ ế ứ ạ ộ ộ vi c thu c lòng l ế t h c nh c khô c ng. M t khác, dân ca liên quan đ n môi tr
ế ng nh : cây đa, b n n
ư ủ ồ c, sân đình, đ i s ng sinh ho t xã h i th ệ ạ ụ
ễ ự ệ
ộ ờ ễ ng pháp di n thu c l ạ ướ ng (vì không có th i gian cho các ho t đ ng này). Ph n l n giáo viên d y x ả ừ ệ ạ ở ệ i bài hát, làn đi u, theo sách giáo khoa, k t qu d ng l ặ ườ ễ ế ọ ng di n ti ờ ố ướ ườ ộ ướ ng x ộ ể ề ngày c a đ ng bào các dân t c, các vùng mi n…các trang ph c cho vi c bi u ư ượ c th c hi n th di n các bài hát dân ca ch a đ ớ ệ Đ th c hi n nhi m v đ i m i ph
ữ ườ ươ ụ ổ ạ Qu n ậ đã t ụ phòng giáo d c và đào t o
ộ ế ị ư ự ng t ng m t ti ch
ầ ng còn ít nh ng cũng đã góp ph n làm phong phú ngu n t
ấ ượ ụ ạ ng xuyên. ạ ạ ọ ng pháp d y h c Âm nh c. ữ ổ ổ ứ ch c nh ng bu i ế ữ t ộ ọ t trên m t h c kì. Tuy ề ồ ư ệ li u v dân ụ ng giáo d c Âm nh c và giáo d c văn hóa ng, nâng cao ch t l
ể ự ệ ầ Nh ng năm g n đây ạ ả ấ ậ chuyên đề, t p hu n và đ a vào gi ng d y các bài hát dân ca vào nh ng ti ớ ố ượ nọ v i s l ươ ọ h c dành cho đ a ph ư ố ượ s l ị ca đ a ph ườ trong tr
ế ươ ọ ng h c. ệ
ổ ằ ế
ặ ề ạ
ụ
ủ ị
ạ ọ ọ ủ
ọ nh n ra đ t trân tr ng, yêu quý, bi ế ượ t đ
ể ọ ố ề ọ
c qua đó các em có th h c t ộ ạ
ồ
ự ư ế
ữ
3. Các bi n pháp ti n hành: ệ ượ ả ữ Nh ng gi i pháp, bi n pháp đ c nêu trong đ tài nh m t ng k t các ằ ượ ừ ự ả ễ ng pháp, kĩ năng thu đ th c ti n gi ng d y. M t khác nh m trao ạ ươ ậ ề ệ ng pháp vào ượ ớ c a dân ca, ậ ữ c nh ng giá tr to l n ữ ữ nh ng nét văn hóa c a dân ế ư t l u gi ữ ọ ụ ậ c nh ng phong t c t p quán trên m i t các môn h c khác. ố ế c ngoài (g m 2 ti ề ắ ủ ự ế ả ậ ụ ươ c t ph ổ ớ đ i v i các giáo viên d y Âm nh c v vi c v n d ng các ph ạ ả trong gi ng d y giúp h c sinh ế ừ đó các em bi t ồ ờ ộ t c, đ ng th i giúp h c sinh bi ấ ướ mi n đ t n ạ ớ ệ Quy trình d y hát m t bài hát dân ca cũng gi ng v i vi c d y hát các ướ ế ớ ế ạ bài hát thi u nhi và các bài hát n t d y bài hát m i t: Ti ệ ệ ậ ạ ậ t ôn t p), nh ng kĩ thu t d y hát dân ca có nhi u khác bi và ti t t. S khác bi Sau đây là m tộ ớ ạ này m i t o nên nh ng phong cách, màu s c riêng c a dân ca. ạ ủ ố gi ng d y c a mình: s kinh nghi m mà tôi đã v n d ng trong th c t
ệ ố ớ ế ạ t d y bài hát dân ca
ệ ề ụ ầ 3.1 Đ i v i ti ớ ướ i thi u bài hát (các đ m c trong các ph n 3.1; 3.2... in c 1: Gi
B ấ ậ đ m t
ớ ệ ườ t) ướ B c gi
i thi u bài hát, tôi th ờ ả ng dùng b n đ đ gi ả
ớ
c ra đ i, dùng tranh nh, ữ , trang ph c, nh ng phong t c ả ượ ề ị i thi u v đ a danh ồ ạ ộ ấ ứ ề ề ị ị ệ ồ ể ớ i thi u v trí đ a ạ ữ ơ clip, nh ng đo n phim lí n i mà bài hát dân ca đ ụ , hình nhả sinh ho tạ ụ ệ ắ ng n gi văn hoá, sinh ho t c ng đ ng, v phong c nh các vùng mi n, xu t x và nét
8/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ọ ắ ủ ư
ộ
ớ i thi u s l
ị ọ ợ ề ộ ố ỉ
ọ ấ ấ ề ướ ề
ơ ọ
ạ ấ ứ ả ệ c Vi
ế ắ ạ
ữ ộ ề ộ
ư ẹ ỗ ộ
ấ ướ ả ể ạ ằ ắ
ế ạ ữ c nh ng m i m t bài dân ca có nh ng nét đ p riêng. Vi c s ự nh m thu hút s chú ý tò mò ham hi u bi ờ ạ d y thêm phong phú và s
ạ ạ ừ ụ ọ ớ ư loa máy, máy tính, máy chi uế , các từ ặ đ c tr ng c a bài dân ca s p h c (nh ớ ự ế ủ ụ ệ đ m, trang ph c, các đ ng tác múa…) sao cho phù h p v i s ti p thu c a ạ ụ ộ ủ ệ ơ ượ ọ c v m t s nh c c dân t c c a h c sinh, ngoài ra tôi còn gi ồ ể ậ ả ọ vùng mi n đó, sau đó tôi g i 1 – 2 h c sinh lên ch v trí trên b n đ đ nh n ế ẫ ứ ế t. B c này r t h p d n h c sinh và mang l i cho các em nhi u ki n th c bi ủ ể ề ổ b ích, giúp h c sinh hi u sâu h n v xu t x bài hát, là dân ca c a vùng ồ ấ ướ ơ ở ị mi nề nào, vùng mi nề đó t Nam. Trên c v trí nào trên b n đ đ t n ế ơ ể ể ư ượ ở s đó các em tuy không đ t s c đi thăm quan nh ng cũng có th hi u bi ấ ớ ề ượ i c v vùng đ t đó l thông qua nh ng đo n phim ng n tôi trình chi u , gi ằ ỗ ệ . M i dân t c có m t n n văn hoá riêng, các vùng dân ca n m thi u cho các em ệ ử ắ kh p đ t n ế ụ ồ , đo n phim ng n đó t d ng b n đ ử ữ ủ ọ c a h c sinh. không nh ng th nó còn t o cho gi ệ ả ồ ụ d ng đ dùng đ t hi u qu . ế Ví d : D y ti t 19 (L p 5) H c hát: Bài “Hát m ng” dân ca Hrê
(Tây Nguyên).
ớ ả ầ ệ ư i thi u bài hát, tôi đ a ra b n đ đ a lí Vi
ỉ ọ Trong ph n gi ầ ồ ị ữ
ộ ề ữ ủ
ể ấ ư ấ
ồ ớ
ừ ư ồ c…khi làm l
ễ ườ th ụ ủ ộ ệ , t Nam ế ủ t c a yêu c u h c sinh lên ch vùng Tây Nguyên và nêu nh ng hi u bi ư ế ặ mình v dân t c Hrê và nh ng nét đ c tr ng riêng c a vùng đ t này (n u ề ứ ề ộ ố ế ế t). Sau đó tôi cung c p m t s ki n th c v Tây Nguyên nh : Có nhi u bi ư ễ ộ ộ ế ễ ộ ủ h i c a đ ng bào các dân t c (nh L h i m ng lúa m i, cúng b n l ớ ạ ụ ử ụ ướ i n ả ệ thi u trang ph c c a dân t c Hrê qua hình nh). ng s d ng các nh c c nh c ng, chiêng…và gi
9/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ớ ệ Hay khi gi ắ i thi u bài hát B c kim thang?.....
10/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ắ ộ B c kim thang – Dân ca Nam B
ệ ọ thì vi c nghe
ả ẽ
ộ ẹ ơ ướ ẫ B c 2: Nghe hát m u ể ố ớ ọ Đ i v i h c sinh Ti u h c ọ ọ ạ
ơ ậ ố ượ ọ ẫ
ả ừ ượ
ữ ể ộ
ề
ầ ắ ộ
ặ
ộ ổ
ườ ng t ả ể ễ ớ ơ
ế ợ ủ ệ ạ ụ ộ
.
ẫ ế ợ hát m u k t h p đ ng tác ậ ượ ủ ọ ầ c minh h a kèm theo, s làm cho h c sinh c m nh n đ y đ , tr n v n đ ẽ ấ ọ ủ ả i và h c sinh s th y thích thú h n, mong tình c m c a bài dân ca đó mang l ườ ọ c h c hát h n. Vì v y khi cho h c sinh nghe bài hát m u, tôi th ng mu n đ ệ ể ọ ữ ư ầ nh ng băng đĩa có hình nh c nghe giai đi u bài đ h c sinh v a đ s u t m ề ừ ượ ơ ễ ể c xem nh ng đ ng tác bi u di n, giúp các em hi u kĩ h n v dân ca, v a đ ặ ủ ừ ư ộ ụ trang ph c và đ ng tác múa hát đ c tr ng c a t ng vùng mi n. Qua đó, khi ế ợ ượ ậ ạ c d y các em trình bày bài hát k t h p v n đ ng, các em đã ph n nào n m đ ư ủ ữ nh ng đ ng tác múa hát đ c tr ng c a bài dân ca mình trình bày. Tuy nhiên, ự ế ọ ể ẫ trình đ thay đ i không khí cho các ti t h c, khi hát m u tôi cũng th ặ ử ộ ố ộ bày bài hát dân ca k t h p v i m t s đ ng tác bi u di n đ n gi n ho c s ụ ư d ng nh c c gõ đ m c a dân t c nh : Song loan, thanh phách… tôi quan sát ấ th y h c sinh r t chăm chú khi nghe bài hát ế ả ớ ọ ồ ấ ạ ụ ằ t 12 (L p 4) H c hát: Bài “Cò l ” dân ca Đ ng b ng
ọ Ví d : D y ti ộ B c Bắ
11/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ẫ ệ
ớ ả ầ ị ủ ụ ọ ơ ầ ế ợ
ả .
ủ ượ ủ ừ
ọ ấ ệ ề ủ ộ ộ
ọ ể ộ ộ ẽ ả ế ợ Khi hát m u bài hát: L n 1, tôi k t h p dùng thanh phách gõ đ m theo ộ ố ộ nh p c a bài hát, l n 2, tôi k t h p v i m t s đ ng tác ph h a đ n gi n phù ớ ộ ợ h p v i n i dung bài Cò l ướ ọ ờ i ca B c 3: Đ c l ể ể ọ c n i dung ý nghĩa c a bài dân ca, c a t ng câu Đ h c sinh hi u đ ộ i ca dân gian c a m t dân t c, m t vùng mi n là vi c làm r t quan tr ng, ấ ượ c ý nghĩa n i dung bài dân ca, các em s c m th y
ướ ả ọ ng cho h c sinh gi
ừ ế ể ế i nghĩa ả i
ừ ờ t , l vì khi h c sinh hi u đ ơ ầ g n gũi v i bài hát h n. ọ ờ c đ c l (n u các em bi ể ọ ườ ừ ọ ừ ư h c sinh ch a hi u, tôi gi khó trong bài hát.
ộ ố
ề ế ỗ ặ , t
ả ắ ỡ ầ ộ
ị ờ ặ
ộ ươ ỉ ơ ư ớ ị
ừ ề ớ ọ Trong b i ca, sau khi đ c, tôi th ữ ớ ộ ố ủ c a m t s ca t t). V i nh ng t ữ ượ c nh ng t nghĩa và phân tích kĩ đ h c sinh năm đ ừ Xoè hoa trong bài cùng tên có nghĩa là “Múa hoa”. Bài Gà Ví d : Tụ “ừ té le” là m t cách c m nh n c a đ ng bào C ng v ti ng gáy te te ồ ủ ậ “ừ kèo” là thanh g ho c tre n m ằ B c kim thang té” nghĩa là ngã; “làm chi” nghĩa là làm Cò lả, từ bìm b pị ” là m t loài chim. Ho c bài ệ ậ ng v i “qu n,huy n” ng đ ắ khúc hát ng n v cây ươ “lí cây xanh” nghĩa là
gáy, t ố ủ c a chú gà tr ng choai. Bài trên c t nhà, làm khung đ tr n nhà; “ gì; “le le” nghĩa là con v t tr i; “ “ph ”ủ là ch đ n v hành chính ngày x a, t ngày nay. Hay bài Lí cây xanh, t xanh …
ướ ở ộ
ặ ướ c ngoài, trong b
ưở ứ ủ ướ c ạ ng ho c gam th c a Âm nh c
ở ộ ươ ọ B c 4: Kh i đ ng gi ng ế Khi d y các bài hát thi u nhi ho c các bài hát n ặ ử ụ ườ ng s d ng gam tr ụ ọ ở ộ ng Tây cho HS kh i đ ng gi ng, ví d : ạ ọ kh i đ ng gi ng, tôi th ph
ạ ủ ừ ề
ư ạ ắ ắ i có m t màu s c riêng, và th
ỗ ư i đ p
ử ụ ươ ợ Nh ng khi d y hát dân ca. Do s c thái riêng c a t ng vùng mi n, nên ườ ế ằ ng vi t b ng thang âm ngũ cung, ươ ẹ ), Đô Rê Mi Son La ươ ng t Quê h ứ ủ ưở ử ụ ệ ế ng, th c a ủ ườ ng s d ng chính thang âm c a ng Tây là không phù h p. Do đó tôi th ộ m i bài l nh Pha Son La Đô Rê (Trong bài hát (Trong bài hát Lí cây xanh)…, vì th vi c s d ng gam tr ph
12/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ệ ủ ở ộ ậ
ừ t ng bài làm m u âm kh i đ ng. Th m chí có bài tôi đã dùng giai đi u c a bài ọ hát làm m u đ h c sinh kh i đ ng gi ng. ọ ế ẫ ể ọ ạ ở ộ ớ ẫ ụ ơ t 23 (L p 4) H c hát: Bài “Chim sáo” dân ca Kh me Ví d : D y ti
Nam Bộ
ở ộ ử ụ ể ọ ố ẫ Tôi đã s d ng câu hát cu i là m u âm dùng đ kh i đ ng gi ng:
ướ ượ ừ ẫ ọ ầ c đ u đ
ế ượ ệ ử ụ ủ c nghe âm ớ c ti p xúc v i giai Vi c s d ng m u âm này v a giúp h c sinh b ng c a bài hát dân ca, ngoài ra còn giúp các em đ
ọ ơ ơ ưở h ệ đi u đ khi h c bài hát d dàng h n, nhanh h n.
ướ
ắ
ờ ệ ữ ư ừ ng đ ơ ể ễ B c 5: Chia câu hát ả ế Khi d y bài hát dân ca, vi c chia các câu hát trong bài dân ca ph i h t ượ c i, à, í ườ ư nh “ ằ i ca đ m thêm b ng nh ng h t
ố ệ ứ s c linh ho t: có th có câu hát dài, có câu hát ng n vì bài dân ca th ự xây d ng t a….” nên c u trúc không cân đ i.
ọ ớ ế t 4 (L p 2) H c hát: Bài “Xòe hoa” dân ca Thái
ớ ộ ề
ồ .
ộ
ế ế ừ ế
ắ
ậ
ướ ặ ể ạ ạ ể ừ ơ ụ th l c bát, l ấ ụ ạ Ví d : D y ti ắ Tôi chia bài hát thành 4 câu hát v i đ dài ng n không đ u nhau: ế Câu hát 1: Bùng bong bính boong ngân nga ti ng c ng vang vang Câu hát 2: Nghe ti ng chiêng reo vui r n ràng. Câu hát 3: Nghe ti ng khèn ti ng sáo vang l ng. Câu hát 4: Tay n m tay ta cùng xoè hoa. ừ B c 6: T p hát t ng câu ệ ủ Đ c đi m riêng bi
ề
ấ ủ
ạ ệ ặ ế
ậ ạ ố ố ế ế ạ
i, n u n t nh c sau cao h n n t tr ữ ế ế ế ấ ế ử ụ t c a dân ca là s d ng ti ng hát có luy n, láy r t ướ ừ ọ ướ ậ ọ c t p hát t ng câu là b c tr ng nhi u. Nên khi d y h c sinh hát dân ca, b ế ể ọ ả ạ i thích cho h c sinh hi u: luy n là tâm nh t c a vi c d y hát. Vì v y, tôi gi ế ớ ộ ượ ề ti ng hát có 2 ho c nhi u n t nh c khác cao đ đ c liên k t v i nhau và có ố ướ ơ ướ hình vòng cung phía d c thì là luy n lên ấ ể ọ ượ ạ c l i. Đ h c sinh hát đúng nh ng ti ng hát có d u luy n, láy cũng và ng
13/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ủ ườ c s c thái c a bài bát, tôi th
ọ ẫ ạ ừ ẫ ố
ẫ ộ ố ừ ắ ữ ứ ắ
ế
ượ ắ ừ ỏ ể ọ ế ượ ề ắ ườ ư ể ệ ng hát m u và ng tăng c nh th hi n đ ờ ướ ng d n h c sinh v a nghe hát m u, v a nhìn l i ca, v a nhìn n t nh c, tôi h ọ ế ặ đ t m t s câu h i đ h c sinh n m ch c ki n th c khi h c nh ng bài ỏ ủ ả ờ ọ dân ca có nhi u ti ng hát luy n láy. H c sinh tr l i đúng câu h i c a tôi, có ệ ủ nghĩa là đã n m đ c 50% giai đi u c a câu hát.
ả ề ụ
ạ Ví d : Bài “Cò l ” là bài dân ca có r t nhi u ti ng hát luy n, tôi h ọ ế ả ả l
ề ế bay la ặ
ế ế ế
ườ ơ ấ ế t? và v i câu hát này tôi th
ắ
ế ậ ệ ủ ẫ ướ ữ
ỉ ướ ẫ ơ ẫ ớ ắ ể ọ ị ố t, hát hay, tôi ch đ nh hát m u và h ng d n các em cách l y h i 2 l n,
ữ ướ ấ ế ng đ u: ầ con cò cò bay l ư ẫ là d n h c sinh hát nh sau: Khi d y câu hát ẫ ố ế câu hát có nhi u ti ng hát luy n lên và xu ng, sau khi hát m u, tôi đ t câu ế ế ỏ h i: câu hát đó có m y ti ng hát luy n, ti ng nào luy n lên, ti ng nào luy n ề ầ ố ng t p hát nhi u l n h n, kĩ xu ng? vì sao em bi ớ ớ ơ h n so v i 3 câu khác đ h c sinh n m ch c giai đi u c a bài hát. Trong l p ọ có nh ng h c sinh hát t ng d n cho các ầ ở ấ ư ạ b n hát ch a đúng. Ngoài ra, tôi cũng h ầ đ u câu và gi a câu hát
ướ ả B c 7: Hát c bài
14/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ổ ơ ậ ể ờ ọ Đ gi
h c hát dân ca sôi n i, thu hút đ ướ ủ ọ ượ ự ả ẫ ng d n hát c bài, tôi th
ọ ạ ụ ệ ắ ề c s chú ý, kh i d y ni m ườ ng ể ể
ưở ủ ừ ng dân ca c a t ng vùng mi n. đam mê yêu thích h c hát c a h c sinh. Khi h ử ụ s d ng nh c c đ m cho các em hát theo. Tôi dùng âm s c trong đàn đ th ệ hi n âm h
ắ
ầ ưở ể ệ ế
ủ ề ậ ộ ớ
ế ộ ệ ề ố Ví dụ: Bài “Xòe hoa” – Dân ca Thái, tôi dùng âm s c g n gi ng ẽ ế ng đ n ti ng khèn đ đ m hát – Ti ng khèn s làm cho các em liên t ữ ắ m t không gian bao la c a mi n Tây B c, v i ru ng b c thang và nh ng ủ đi u múa xòe c a các cô gái Thái.
15/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ặ ắ
Ho c bài “B n ặ ượ ư ắ ng t
ắ ưở ấ ố ế ạ ơ ắ i l ng nghe” – Dân ca Bana, tôi dùng âm s c ti ng đàn ữ ừ ữ đá ho c đàn T’r ng. T nh ng âm s c đó, các em t ng ra nh ng con ạ ẫ su i trong v t hay nh ng r y lúa b t ngàn c a vùng đ t Tây Nguyên…
ướ ẫ ọ ữ ệ ử ụ Ngoài vi c s d ng nh c c
ủ ạ ụ gõ quen dùng, tôi còn h ể ệ ộ
ặ ọ
ng d n h c sinh ể ế ợ ử ụ k t h p s d ng các nh c c dân t c đ đ m hát cho bài dân ca (có th là ị giáo viên ho c h c sinh chu n b ). ụ ạ ụ ẩ ạ ư
ể ệ ỏ ặ ữ ẩ ị
ể ệ ữ ẩ ọ ị
ồ ộ ư ồ Ví dụ: Dùng các nh c c nh c ng, chiêng, đàn T’r ng nh …(giáo viên chu n b ) đ đ m cho nh ng bài dân ca Tây Nguyên… ho c dùng thanh phách, song loan, sáo (h c sinh chu n b ) đ đ m cho nh ng bài dân ca Đ ng b ng B c B …
ắ ằ ố ớ ế ậ
ế
ầ ể ế ủ t ôn t p bài hát dân ca 3.2 Đ i v i ti ứ ề ạ i ki n th c v dân ca * Ôn l ắ ạ ọ Tôi yêu c u h c sinh nh c l
ư ộ ố ế ọ t c a mình v ợ ạ i m t s ki n th c hi u bi ổ i tôi t ng h p l
ấ ề
ư ề ộ
ữ ộ ồ ệ ộ
ầ ườ ừ ờ i, t
ặ ượ ộ ươ
ườ ể ượ ệ ừ ề ữ ờ ề ứ ả ờ dân ca nh : Dân ca là gì?... Sau khi nghe h c sinh tr l i giúp ọ h c sinh có cái nhìn khái quát nh t v dân ca: Dân ca là nh ng bài hát, khúc ca ượ ề c sáng tác và l u truy n trong dân gian mà không thu c v riêng m t tác đ ể ề ả nào. Đ u tiên bài hát có th do m t ng i nghĩ ra r i truy n mi ng qua gi ờ ề đ i này qua đ i khác, có th đ c hát ho c sáng tác khi lao nhi u ng ơ ạ ộ đ ng, khi vui ch i, khi sinh ho t văn hóa, văn ngh …Và đ c nhân dân ca hát ủ ừ ụ ậ ng, t ng dân t c…Các bài dân ca theo phong t c t p quán c a t ng đ a ph ề ọ ượ ọ đ ị c g t giũa, sang l c qua nhi u năm tháng b n v ng cùng th i gian.
16/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ủ i bài dân ca h c t tr
ắ ạ Nh c l ộ ọ ở ế ướ ti ư ậ ộ ộ ố ế ượ ắ ắ c là c a mi n nào? vùng nào? (B c ứ c m t s ki n th c
ề ộ B , Nam B hay Trung B ). Nh v y các em đã n m đ ề ơ ả c b n v dân ca. ể ọ ể ẫ Đ h c sinh thu c và hi u bài nhanh, tôi h
ướ ệ ộ ằ ự ậ ng d n các em cách nh n ệ ưở ng giai đi u t dân ca vùng nào b ng cách d a trên các âm đ m và âm h
ề ế bi riêng bi
ườ ế
ứ ệ ớ ng là í,a,i… ng là b , chi r a, u y,
ắ ộ ộ ộ ẫ ọ ẩ ơ ờ h i… ẩ …và các ti ngế
ượ ằ ệ ủ ừ t c a t ng vùng, mi n trong bài hát. ệ Ví dụ: B c b thì các ti ng hát đ m th ườ ế Trung b thì các ti ng hát đ m th ư ặ chày – chài, qu y – u y Nam B thì đ c tr ng gi ng nói ng… đ m ệ cho b ng, r
ư ặ ạ
ườ ế ả ố ạ ưở ng đ c tr ng riêng là nh c d o ng dùng các nh c c nh đàn T’r ng, nh ng ti ng su i ch y, chim hót…
ư ớ ả ờ ấ Dân ca Tây Nguyên mang âm h ữ ư ạ ụ i nhanh, chính xác. th ọ Qua đó tôi th y h c sinh nh và tr l
17/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ậ
ộ ế ọ ế ợ ư ạ ộ
ở ọ ẫ ễ ườ ế ể
ọ
ộ ắ ụ
ọ ể ễ ẫ
ổ ậ ớ ễ ư
ọ ấ ả ử ụ và t ễ
ị
ọ ữ ố ớ ả ế ủ đ
ạ ậ ằ ề ể
ẫ ế ọ ụ ọ *Hát k t h p ph h a ụ ọ ộ ế ợ ế Cũng nh các bài hát thi u nhi khác, hát k t h p v n đ ng và ph h a ể t h c. Tuy nhiên là bài hát dân cũng là m t ho t đ ng không th thi u trong ti ế ướ t ng d n h c sinh bi u di n, tôi th ca, nên khi h ng m đĩa hình các ti ể ề ủ ữ ễ ể ụ m c bi u di n nh ng bài hát dân ca vùng mi n c a bài dân ca đang h c, đ ể ể ọ ữ ợ ượ c các đ ng tác bi u di n phù h p, nh ng trang ph c bi u h c sinh n m đ ướ ễ ng d n h c sinh t p bi u di n theo nhóm di n cho bài dân ca này…sau đó h ữ ổ ứ ặ ch c thi đua gi a các nhóm trong l p. Tuy ch a có không ho c theo t ể ụ ư gian bi u di n nh ng tôi s d ng b c gi ng làm sân kh u cho h c sinh. ứ ậ Thành l p ban giám kh o cũng chính là các em. Đây là d p cho các em ch ng ỏ ượ ự ể t c a mình v dân ca, đ i v i nh ng h c sinh nhút nhát c s hi u bi t ự ễ ạ ạ ầ cũng d n m nh d n tham gia bi u di n và tham gia nh n xét b n b ng s ế ủ ể t c a mình. hi u bi ớ V i các ti
ế ư t h c hát dân ca Tây nguyên, tôi h ậ ọ ế ợ ậ
ổ
ệ ể
ủ ớ ừ ử ợ
ủ ủ ị ứ ớ ớ ự ể ợ ạ lao đ ng, phù h p v i t ng l a tu i
ấ ọ ộ ố ướ ng d n các em m t s ừ ạ ơ ắ ộ đ ng tác múa Tây Nguyên khi ôn t p bài hát “B n i l ng nghe”, “Hát m ng”, ả ạ ặ Chi c gùi đung đ a…ho c cho h c sinh k t h p nh y s p khi ôn t p bài hát ự ọ ậ ể “Xòe hoa”... đ thay đ i không khí h c t p và thu hút s chú ý, yêu thích, ham ọ ỏ ủ ọ h c h i c a h c sinh. ặ ờ * Đ t l i m i cho bài dân ca ộ ờ i ca c a các làn đi u dân ca luôn Cùng v i s phát tri n c a xã h i, l ớ ừ ạ ợ ổ c b sung đ phù h p v i t ng giai đo n c a l ch s , phù h p v i t ng ớ ừ ộ ạ ổ . Bên c nh đó, c ác bài ự ố ượ ắ ườ c sáng tác d a ng có c u trúc ng n g n và đa s đ
ượ đ ộ n i dung sinh ho t ế hát dân ca thi u nhi th ụ theo các câu ca dao l c bát.
ụ ả
ừ ử ồ c sáng tác trên câu ca dao bay la c a ph bay ra cánh đ ng
ặ
ắ
ự ố ể ự
ớ ẫ ề ể ọ ng d n h c hát và tìm hi u v dân ca, tôi còn h
ệ ướ ọ ặ ổ ự ữ ế ế nhóm, bi
t cách t ộ ừ ớ ọ ượ Ví d : Bài “Cò l ” – đ ả Con cò bay l ủ Bay t Ho c bài “Lí cây bông” – Sáng tác trên câu ca dao Bông xanh bông tr ng bông vàng ấ Bông lê bông l u đ nàng m y bông ạ ủ ọ Đ i v i h c sinh l p 4,5 đ phát huy tính tích c c và sáng t o c a h c ẫ ng d n ặ ờ i ự ướ tìm và đ t l các câu th l c bát quen thu c hay do h c sinh t ố ớ ọ sinh, ngoài vi c h cho nh ng h c sinh có năng khi u ho c t ơ ụ ca m i cho bài dân ca t
18/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ạ ợ
ừ ệ ế ợ ớ ườ ng, gia đình, b n bè….. Tôi g i ý cho ể ế đ m hay ti ng hát luy n, láy đ phù h p v i giai
ủ ề ầ nghĩ ra theo ch đ : Th y cô, mái tr ọ ể h c sinh có th thêm các t ệ ủ đi u c a bài.
ớ ụ ọ ả ừ i m i cho bài dân ca “Cò l ” t Ví d : H c sinh có th đ t l câu ca dao:
ờ
ế ổ
ch c cho h c sinh thi theo nhóm đ ệ ứ ọ ư ọ ch n, đã h c, có giai đi u d nh bài “
ể ặ ờ Trên tr i có đám mây xanh ắ Ở ữ gi a mây tr ng xung quanh mây vàng ậ ữ ớ t ôn t p, tôi t Hay v i nh ng ti ự ớ ớ i ca m i v i bài dân ca t ấ ọ ọ ứ ấ ễ ự ”. Tôi th y h c sinh r t hào h ng và t ể Xòe ạ ớ tin v i ho t
ặ ờ đ t l ắ hoa”, “B c kim thang ộ đ ng này.
ư ọ ụ Ví d : Bài “ i nh sau: “
ấ ặ ờ ấ ộ ẹ
Tr ồ ọ
ắ ả ờ i ca nhí nh nh h n: “ ị ậ ngườ Xòe hoa” – m t nhóm h c sinh đ t l ọ em r t vui, trong ánh n ng nh ban mai, ngoan r t ngoan em ng i h c ơ bài…..”. Nhóm khác có l Tình tang tính tang, em h c hát th t là vui, tay v tay em cùng hòa nh p….”
ặ ờ ớ ệ ớ ọ ượ ự c t sáng tác và đ t l
ỗ V i vi c h c sinh đ ấ ứ
ủ ể ề ố ọ ạ ọ i m i cho bài dân ca, h c ừ đó các em ệ t
sinh r t hào h ng h c hát và thêm yêu thích các bài hát dân ca, t phát huy tính sáng t o và mu n tìm hi u thêm v các bài dân ca c a Vi Nam.
ế ợ
ơ ồ ườ
ọ ơ ở ẽ ơ * K t h p trò ch i ừ Tùy vào t ng bài dân ca, tôi th ạ
ơ ủ
ộ
ế ệ ng l ng ghép các trò ch i dân gian ộ , trò ứ ầ ẻ em, mà nó còn ch a ả ắ t nam đ c đáo và giàu b n s c, thông qua trò ớ ạ duy, sáng t o, đoàn k t, thân thi n v i b n bè, thêm yêu
ằ ớ nh m t o cho không khí l p h c thêm phong phú, sinh đ ng h n. B i l ỉ ơ ơ ch i dân gian không ch đ n thu n là trò ch i c a tr ự ệ ộ ả ề đ ng c n n văn hóa dân t c Vi ạ ơ ch i giúp các em t ế m n quê h ng đ t n c.
ươ ụ ả ớ
ủ ồ
ệ ủ ọ ướ ẫ ọ
ư ấ ướ ậ ầ ờ ự ng dân ca. Nên khi h c hát, tôi h ớ ồ ơ ộ ụ ẩ ơ ỉ ả ộ ỏ
ơ ậ ộ
ố Ví d : Bài “T p t m vông” – L p 1. Đây không ph i là bài hát dân ca, ư i ca c a bài d a theo bài đ ng dao và giai đi u c a bài hát cũng mang nh ng l ố ưở âm h tay”: V i đ dùng đ n gi n là m t viên ph n nh hay m t c c t y, ch đ nh m t em lên gi u v t vào tay, sau khi c l p hát xong bài hát, em nào đoán chính xác v t ng d n h c sinh ch i trò ch i “Đ ị ấ ả ớ c lên đ các b n. ấ ậ ở tay nào thì ti p t c đ
ộ ố ơ ạ ế ợ
ượ ể ấ ơ ậ Ngoài trò ch i phát tri n trí tu , tôi còn k t h p m t s trò ch i v n ể ộ đ ng đ HS đ ế ụ ượ ệ ể ể c phát tri n th ch t.
19/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ọ ẫ ậ ướ
ậ ừ ế ụ Ví d : Ti ế ờ
ờ ế ọ ọ
ư ơ ọ ữ ặ
ắ ậ ượ ữ
ụ ệ ọ
ể ắ ng d n h c sinh t Ôn t p bài hát “B c kim thang”, tôi h ễ ố ể ừ ra ngoài tr i, x p thành vòng tròn: v a ôn t p, v a bi u di n bài hát, cu i ơ t h c dành ít th i gian cho h c sinh tham gia các trò ch i nh : “Chi chi ti ấ ồ chành chành” ho c “R ng r n lên mây”, đây là nh ng trò ch i h c sinh r t ể ọ c tham gia đông, nh ng em yêu thích vì nó mang tính t p th , h c sinh đ ụ t rè nhút nhát cũng tham gia nhi hay r t tình, qua đó giáo d c h c sinh tính ươ ế đoàn k t th ng yêu nhau. ố ể ở ộ Đ m r ng thêm v n hi u bi
ế ề t v dân ca, kích thích s tìm tòi khám ậ ươ t ôn t p, tôi ự ế ng trình, trong các ti
ườ ữ ớ ọ phá thêm các bài hát dân ca ngoài ch th ng t
ổ ứ ch c thi đua gi a các nhóm trong l p h c: ụ
ề
ề
ề ng s
ữ ằ
ượ ố ượ ủ ượ ượ ọ ể ế
ể ơ ể ắ ề Ví d : Nhóm 1: tìm và hát các bài hát dân ca mi n B c Nhóm 2: tìm và hát các bài hát dân ca mi n Trung Nhóm 3: tìm và hát các bài hát dân ca Tây Nguyên Nhóm 4: tìm và hát các bài hát dân ca mi n Nam ố ưở Nhóm nào tìm và hát đúng đ c th c nhi u bài dân ca thì đ ộ ặ ượ ng các bài dân ca tìm đ ng nh ng bông hoa b ng s l l c ho c c ng ổ ể thêm đi m vào đi m thi đua c a các t …Đ khuy n khích h c sinh ham tìm hi u h n v dân ca.
ề ố ớ ế ọ ộ ạ t h c có n i dung nghe nh c
ọ ọ ể
ạ ạ ộ ộ ớ ộ
3.3 Đ i v i ti ươ Trong ch ậ ế t ôn t p th ở
ề ể trong ti ườ th 1, tôi đ t các câu h i đ h c sinh hi u sâu h n v bài dân ca.
ụ ơ ừ ộ
ặ Ví d : Con nào bi ế ế t bài dân ca nào có xu t x
ả ầ
ườ ầ
ng trình Âm nh c Ti u h c, ngoài các n i dung h c hát, ườ ng có thêm n i dung Nghe nh c. V i n i dung này, tôi ầ ạ ng m băng đĩa nh c các bài hát dân ca cho các em nghe. Sau khi nghe l n ỏ ể ọ ế t tên bài dân ca v a nghe? Thu c vùng nào? Vì sao ấ ứ ộ con bi t? Bài dân ca có n i dung gì? Con còn bi ấ ớ ố gi ng v i bài này? Con th y bài hát dân ca này có hay không ? Con có thích ậ ấ hát không ?... Các con th y hay, thích hát là các con đã ph n nào c m nh n ẹ ủ ượ c cái hay, cái đ p c a dân ca và các con th đ ng xuyên hát là góp ph n gìn ị ả ắ ữ , phát huy giá tr b n s c dân t c … gi ẫ ế ộ ng d n h c sinh hát theo (n u thu c), có th
ộ ớ ộ ộ ợ
ạ ầ ể ọ Khi m nh c l n 2, tôi h ễ ạ i ch bi u di n ho c v n đ ng theo nh c phù h p v i n i dung bài ặ ạ ờ ạ ệ i ca, giai đi u theo nh c.
ch c thi hát đúng l ớ ướ ở ặ ỗ ể ậ ứ đ ng t ổ ứ ể hát. Ho c có th chia nhóm t ờ ạ ộ 4. Các ho t đ ng ngoài gi lên l p
20/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ụ ứ ươ ế ọ Ngoài các ph
ọ ườ
ư
ạ ậ ự ọ ồ Bác H ”, các gi
ụ ạ ộ ư ớ ườ và Liên đ i ộ t
ể ề ợ
ắ ể ọ ơ ữ ượ ữ ề
ữ ậ ộ
ầ ạ ể ậ
ễ ướ ượ t h c, cùng ng pháp và hình th c áp d ng trên trong ti ự ọ ệ ớ ng h c thân thi n – H c sinh tích c c”, v i phong trào thi đua “Xây d ng tr ễ ớ ỷ ệ vào các d p ị khai gi ng năm h c m i, k ni m các ngày l ớ ả , l n nh 20/11, 26/3 ườ ể ờ sinh ho t t p th …, tôi th ng tham Đ i h i “Cháu ngoan ọ ổ ứ ổ ch c cho h c sinh thi ng m u v i giáo viên T ng ph trách tr ộ và tìm hi u v dân ca, tham gia các trò ch i dân gian, h i ch xuân , thi hát ố c nh ng truy n th ng, nh ng nét sinh múa dân ca ... Đ h c sinh n m đ ấ ạ ho t dân gian đ m đà b n s c c a dân t c ta. Do dân ca là nh ng bài hát xu t phát t c. Vì v y ta c n t o môi ườ tr ượ c tham gia.
ả ắ ủ ộ ng cho t ế ễ ớ ứ i dân lao đ ng nên ai cũng có th hát đ ấ ả t c các em đ ạ C th : Lên k ho ch t
ệ ổ ch c thi văn ngh vào các ngày l ế ừ ườ ng ng di n x ụ ể ế ụ
ể ấ ậ
ự ướ ượ ễ ả ầ c dân ca c n di n x
ươ ể ữ i nh ng ti
ỗ l n: M i ụ ọ ớ l p1 2 ti t m c trong đó khuy n khích các bài hát dân ca, có múa ph h a. ậ Thành l p ban giám kh o có năng l c ch m và nh n xét công tâm đ giúp các ụ ễ ư ế ể ng nh th nào, trang ph c bi u di n, em hi u đ ế ả ợ tuyên d ư ế ộ t ng và trao gi đ ng tác múa nh th nào là phù h p, ụ ặ ắ m c đ c s c.
ấ Ti
ạ ế ụ ạ ả t m c d t gi ụ Bên c nh đó, phòng giáo d c và đào t o Qu
ớ nậ th ể ạ ọ ư ờ
ủ ệ
ễ ể ể ệ ượ ữ ụ ễ các cu cộ giao l u , bi u di n th i trang ế ọ ki n cho h c sinh th hi n năng khi u ca hát c a mình, đ ể bài dân ca yêu thích, đ i nh t : L p 4G ổ ứ ườ ch c ng xuyên t ề ạ ằ ọ cho h c sinh Ti u h c nh m t o đi u ữ ượ c hát lên nh ng ả ậ ộ mang đ m b n c bi u di n nh ng trang ph c dân t c
21/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ầ ữ ủ ề ề ộ ố gìn và phát huy n n văn hóa truy n th ng c a dân t c, t
ư ị
ệ oạ ắ s c, góp ph n gi ơ ổ sân ch i b ích, giúp các em có d p giao l u và khám phá thêm kho tàng dân ca t Nam. Vi
ộ ạ ể ế ườ ụ ể ở
ề
ầ ữ
ấ ướ ị ẩ Đ chu n b cho H i thi, tôi th ư ủ ọ c Vi
ắ
ỗ
ng trình, tôi th ợ ươ ể
ườ ễ phù h p v i t ng đ i t ấ ề
ứ
ễ . Khi các em đ ẽ ấ ọ ậ ữ ể
ươ ự t
ẹ ợ
ng ngày càng giàu đ p h n. Tôi ụ ể ế ợ ữ ặ ễ ộ ạ ầ ụ ể ng lên k ho ch c th , b i theo tôi ẽ ạ ẻ ữ d y dân ca ch a đ mà c n cho tr hóa thân vào nh ng bài dân ca, đi u đó s ề ượ ắ ườ ủ ừ ề i c a t ng vùng mi n kh c sâu cho h c sinh nh ng hình t ng v con ng ọ ự ữ ườ ậ ệ ng, l a ch n nh ng bài dân ca t Nam. Chính vì v y, tôi th trên đ t n ứ ọ ớ ổ ấ ợ ề ủ ả c a c 3 vùng mi n B c – Trung – Nam phù h p v i ch t gi ng và l a tu i ớ ế ợ ạ ọ ủ ng ch n âm nh c k t h p v i c a các em. Trong m i ch trang ph cụ , các đ ng tác bi u di n ư ặ ố ượ ớ ừ ộ ng , đ c tr ng , đi uệ ể vùng mi nề …, đ cho các em có cái nhìn khái quát nh t v các bài hát ễ c ượ đ ng trên sân kh u bi u di n ể ể múa mà các em bi u di n y ,ấ các em s thêm yêu m n và có ý th c h c t p đ sau ứ ế nh ng bài dân ca ọ ệ chú ý l a ch n ặ ơ ự đ c bi này xây d ng quê h ả ạ ụ trang ph c, các đ o c bi u di n phù h p và k t h p gi i thích cho các em ạ ụ hi u vì sao l i c n m c nh ng b trang ph c và các đ o c đó.
22/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ế ụ ộ Ti t m c tham gia h i thi
ụ ấ ả
ữ ạ ắ ạ
ụ ọ ắ ọ ụ ủ ỏ ể ữ ộ
ụ ễ ấ ặ ấ
ế Ví d : H c sinh hát múa bài dân ca “Đi c y” thì trang ph c ph i là y m, ả ụ váy đen, th t khăn m qu …đ o c là nh ng bó lúa d t bên hông, và gi i ị ờ thích cho h c sinh hi u đây là nh ng b trang ph c c a các bà, các ch th i ể ư x a m c khi đi c y lúa, khi các con bi u di n trên sân kh u trang ph c này đã ượ đ ệ c cách đi u hóa .
23/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ễ ừ
ơ ạ ụ
ế ồ ả ữ ổ ẩ ứ ơ nh ng t m bìa c ng có in hoa văn th c m và gi
ụ ủ ồ ấ ồ i dân Tây Nguyên thì c ng chiêng là m t nh c c
ể ộ ữ ừ c làm t ườ ễ ộ ủ h i c a ng ồ ế ế ộ ố ườ ờ
i ng ạ ộ ố ầ ầ ấ
ậ c UNESCO công nh n là văn hóa phi v t th th
ượ ự ế ặ Ho c bi u di n bài “Hát m ng” – Dân ca H –rê (Tây Nguyên), tôi ữ ọ ch n nh ng b trang ph c c a đ ng bào H rê, đ o c là nh ng chi c c ng, ượ i thích: chiêng đ ạ ụ trong các l ớ ể i mu n nói v i không th thi u, ti ng c ng chiêng vang lên thay cho l ồ các th n linh, c u mong buôn làng có cu c s ng m no h nh phúc… và c ng ể ế chiêng Tây Nguyên đã đ đó các em thêm t gi ậ ươ hào và yêu m n quê h ơ ng h n. ớ ừ i, t
ổ ạ ậ ể ướ ờ ặ i c , ho c trong gi Vào các bu i sinh ho t t p th d
ở ờ ủ ệ ố ườ
ặ ướ ỡ ộ ớ ế ự ẫ ậ
ế ợ ặ ơ
ờ ầ ầ
ầ ứ ầ ệ
ụ ọ ồ ạ ộ ề
ữ ơ ra ch i gi a bu i, ổ tôi còn m băng đĩa các bài dân ca trên h th ng loa đài c a nhà tr ng, ừ ạ ừ ượ ơ c nghe các bài hát thi u nhi và các bài các em v a vui ch i, sinh ho t v a đ ệ ệ ng d n và giúp đ m t l p xây d ng và t p luy n t Nam ho c h dân ca Vi ố ể ụ ộ ế t m c dân ca (có th là đ n ca, t p ca ho c k t h p múa và hát) hát m t ti ằ ỏ ờ i…B ng cách chào c đ u tu n, đ u tháng, thi ph trách Sao gi trong gi ự ộ ấ này, các làn đi u dân ca c d n th m vào tâm h n h c sinh m t cách t nhiên. ụ ể ồ ộ ừ ỗ T ch thu c, r i hi u và yêu thích. Đây là ho t đ ng tuyên truy n, giáo d c ấ ữ ề v dân ca r t h u ích.
24/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ề ẹ ờ ố ở ặ
ở ậ ề
ở ấ ể
ướ
ố ợ ủ ớ ẩ ị Ngoài ra, tôi còn nh c nh , d n dò các em v nhà nh b , m , anh, ch đó các b c cha ọ nhà b ng cách: cho h c ặ c lúc đi ng qua băng đĩa ho c ị ng, ho c cùng ph i h p v i giáo viên chu n b
ắ ư ầ ể ừ ữ s u t m, m cho nghe nh ng băng, đĩa nh c v dân ca đ t ằ ố ợ ẹ m có th ph i h p cung c p các ki n th c dân ca ổ ố sinh nghe dân ca vào các bu i t ườ ằ b ng các bài hát ru thông th ữ nh ng trang ph c cho h c sinh các cu c thi hát dân ca …
ụ ệ ệ ệ ề ả
ữ ứ ể
ạ ớ ố ạ ạ ứ ế ặ i, ho c tr ặ ộ i pháp, bi n pháp c. Đi u ki n đ th c hi n gi ồ ề ế + Giáo viên ph i n m v ng các ki n th c v dân ca, tìm hi u ngu n ổ ư t, sáng t o, đ i m i trong
ọ ọ ể ự ả ắ ố g c, xu t x c a t ng bài, có kĩ năng s ph m t cách t
ạ ượ ộ ế ể ố ượ
ươ ng pháp, hình th c t
c trình đ ti p thu c a các đ i t ữ ượ ạ ộ ề ọ ng h c sinh ứ ổ ọ ậ c tham gia ho t đ ng h c t p
ấ ứ ủ ừ ạ ộ ổ ứ ch c các ho t đ ng d y h c. ủ ắ + Tìm hi u và n m đ ụ ệ ể ớ ợ trong l p đ giao nhi m v phù h p và có nh ng ph ấ ả ọ ọ ứ ạ t c h c sinh đ u đ ch c d y h c sao cho t ự ứ ự ớ giác, tích c c, ch đ ng. v i ý th c t
ọ ơ ở ậ ả ươ
ụ ọ ủ ộ ụ + C s v t ch t ph c v môn h c ph i đ m b o t ể ọ ả ả ể ễ
ư ụ ố ầ ng đ i đ y đ ộ ố ể ượ ặ ự ợ
ợ ẵ ọ ễ ợ
ủ ọ ạ ụ ươ
ỏ ạ ụ ọ
ự ố ợ ẽ ủ ủ ự ặ ủ ấ ớ c bi u di n, có m t s trang nh : Có không gian l p h c đ h c sinh đ ạ ụ ể làm đ tham gia bi u di n và ph c phù h p, đ o c phù h p s n có ho c t ạ ụ ệ ơ tham gia các trò ch i nh khi h c hát dân ca. Có nh c c đ m hát phù h p cho ạ ệ ế giáo viên thay th các nh c c ph ng tây, nh c c gõ đ m c a h c sinh t o ộ không khí sôi đ ng khi h c các bài hát dân ca. + S lãnh đ o sát sao c a nhà tr ng và s ph i h p ch t ch c a Liên
ờ ạ ạ ộ ộ đ i trong các ho t đ ng ngoài gi ườ ớ lên l p.
ầ ữ ủ ạ ớ
ấ ệ ư ệ
ự ố ợ ẹ ọ ề ứ nhà. ệ + S ph i h p gi a giáo viên Âm nh c v i các th y, cô giáo ch nhi m ế ủ li u, các ki n th c dân ca c a ư ở ng cũng nh
ố
ướ ế ả
ệ ặ ộ
và cha m h c sinh trong vi c cung c p các t ở ườ ọ ớ ế ừ tr t ng vùng mi n đ n v i các em h c sinh ệ ữ ệ ả i pháp, bi n pháp d. M i quan h gi a các gi ữ ị Các bi n pháp đ nh h ệ ệ ẽ ớ ả ứ ộ ế ề ả
ư ạ
ố ượ ữ ạ ụ ệ ệ ậ ả
ệ ả
ố i pháp ti n hành và có m i ng cho nh ng gi ỗ ợ ẫ ự quan h ch t ch v i nhau, luôn có s tác đ ng h tr l n nhau, bám sát vào ủ ừ ọ ng h c sinh. đi u ki n hoàn c nh, m c đ kh năng ti p thu c a t ng đ i t ế ả ầ ả i pháp Chính ví th trong quá trình gi ng d y giáo viên c n đ a ra nh ng gi ể ự ạ ữ h u hi u đ th c hi n và v n d ng các bi n pháp vào gi ng d y sao cho đ t ấ ế k t qu cao nh t. ả ọ ọ ế ế ả ả
ư ụ ả ệ 5. K t qu : K t qu kh o nghi m h c sinh trong năm h c 2016 i pháp trên nh sau: 2017, sau khi tôi áp d ng các gi
25/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ứ ộ ạ ượ ủ ọ ầ ố M c đ đ t đ c c a h c sinh ọ Đ u năm h c ọ Cu i năm h c
ệ ờ Hát đúng giai đi u, l i ca các bài 75% 90% dân ca đã h cọ
ệ ạ ụ t s d ng nh c c gõ đ m phù 80% 95% Bi ớ ừ ế ử ụ ợ h p v i t ng bài dân ca
ế ể ớ Bi ễ t hát k t h p v i bi u di n 75% 90% ợ ớ ừ ợ ế ộ đ ng tác phù h p v i t ng bài dân ca
ệ ượ t đ ề c dân ca vùng, mi n 60% 80% ượ Phân bi c nghe khi đ
Yêu thích các bài dân ca 65% 90%
ọ ệ
ạ ụ ệ ể ễ ộ ợ
ỉ ệ ọ ủ ừ ệ h c sinh phân bi
ượ ư ẫ ờ ỉ ệ ọ i T l h c sinh yêu thích h c hát các bài dân ca, hát đúng giai đi u và l ớ ế ử ụ t s d ng nh c c gõ đ m và bi u di n các đ ng tác múa phù h p v i ệ t c nghe v n ch a cao tuy nhiên cũng đã tăng c dân ca vùng, mi n khi đ
ca, bi ắ s c thái c a t ng bài hát dân ca đã tăng lên rõ r t. T l ượ đ ơ h n so v i đ u năm h c.
ề ọ ọ ớ ầ ị ớ ữ
ệ ứ ấ ầ
ọ t Nam. H c sinh đ
c r ng: Dân ca là s n ph m tinh th n quý giá c a ông cha đ l
ả ọ ữ ể
ự ừ hào v nhân dân ta, đ t n
Giá tr khoa h c: V i nh ng kinh nghi m trên tôi đã thành công trong ề ế ạ ệ ữ vi c d y hát và cung c p thêm nh ng ki n th c ban đ u v kho tàng dân ca ể ệ ượ ệ ủ ượ ọ c h c hát, đ c a Vi c nghe các làn đi u dân ca và hi u ầ ẩ ượ ằ ủ ể ạ ừ đó đ i, t ố ữ ế ụ ọ ậ ả gìn, h c t p, ti p t c phát tri n nh ng v n các em càng ph i trân tr ng, gi ấ ướ ề ế ấ quý y, t c đó các em càng thêm yêu m n và t ta.
ầ ế ọ ề ấ ứ ế ạ ọ H u h t h c sinh đ u r t yêu thích và hào h ng h c ti
ể ệ ộ ố ủ ế ế
t Âm nh c có ế ế ệ ố ọ bài hát dân ca. Đa s h c sinh hát đúng giai đi u, hát đúng các ti ng hát luy n ả ủ láy c a bài hát, m t s em năng khi u còn bi t th hi n tình c m c a mình vào bài hát.
ệ ượ t đ
ệ ử ụ ừ
ề ọ ạ ụ ờ ọ
ư ự ạ ộ
ượ ọ ụ ọ ợ ộ ậ ủ ừ ế c làn đi u dân ca c a t ng vùng mi n qua t phân bi Các em đã bi ừ ệ ủ ờ ệ đ m. T đó h c sinh i ca c a các bài hát có s d ng các t nghe giai đi u và l ị ẩ ơ ạ ọ ậ tìm tòi chu n b các nh c c gõ h c t p sáng t o h n trong gi h c nh : t ệ ể ữ ặ ự ớ sáng t o nh ng đ ng tác múa, đ ng tác bi u đ m phù h p v i bài hát ho c t ớ ộ ợ ễ di n v n đ ng ph h a phù h p v i n i dung bài dân ca đ ộ c h c.
26/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ạ ữ ữ ữ D y hát dân ca không nh ng góp ph n gìn gi
ộ ể ậ
ầ ị ướ ị
ủ ị ẩ ị ứ ố
ươ ng đ t n ạ ọ ấ ướ ữ ề ấ ả
ả và phát huy nh ng b n ắ s c văn hoá c a dân t c, phát huy các giá tr văn hóa phi v t th mà còn giáo ỹ ạ ụ ng nhân cách cho h c sinh, giáo d c các giá tr th m m , đ o đ c, đ nh h ả ề ụ c, tình c m d c các giá tr văn hóa truy n th ng, tình yêu quê h ứ ề ế ọ gia đình, b n bè…Đi u này r t quan tr ng khi gi ng d y nh ng ki n th c v ị đ a ph ạ ng.
ớ ạ ả ự ữ ươ Khi lên l p tôi c m th y v ng vàng t
ọ ạ ổ ứ ớ
ề ứ
ấ ch c l p h c. Qua nh ng ti ẹ ạ ữ ộ ớ
ệ ấ ượ ọ ỏ ệ ượ ệ ự ạ ằ ơ ữ tin h n, có nh ng sáng t o linh ế ọ ữ t h c hát dân ca, các ho t trong các bi n pháp t ọ ữ ng đ p v âm nh c dân gian, kích thích h ng thú h c em đã có nh ng n t ủ ữ ậ t p, ham tìm tòi h c h i nh ng cái hay, cái m i, nh ng bài dân ca đ c đáo c a kho tàng dân ca Vi ọ H c sinh đ t Nam. c phát huy tính sáng t o b ng vi c t
ế ỡ
ầ ưở
ng th nh ng cái hay, cái đ p trong cu c s ng t ơ ẹ ồ ẹ ơ ờ
ồ
ấ ổ ứ ọ ế ớ ờ i ca m i sáng tác l ế ắ ọ ậ t ng m cho bài dân ca. Có tinh th n đoàn k t giúp đ nhau trong h c t p, bi ừ ộ ố ế ắ ữ ụ t l ng nghe và h nhìn, bi ệ ệ ồ đó tâm h n trí tu cũng ngày càng giàu h n, đ p h n. Đ ng th i phát hi n và ồ ưỡ ộ ế b i d ng h c sinh có năng khi u v hát dân ca, làm ngu n cho các cu c thi ả ề ạ đ t nhi u k t qu cao do các c p t ề ch c.
27/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
Ứ Ầ Ậ Ế PH N TH BA: K T LU N
ậ ế
ả ủ ượ ngàn đ i x a đ
1. K t lu n Dân ca đ ơ ộ ả ả ệ ữ ư
ỗ ả
ạ ề ữ ươ c xem là tài s n vô giá c a ông cha ta t ở ủ i, dân ca là h i th c a dân t c, l u gi ơ ể ủ ắ
ọ ố ệ ư ổ ỗ ị ữ ệ ộ ứ ặ ng đ u có nh ng nét đ c tr ng riêng, th ủ
ụ ủ ấ ứ c Vi
ọ ượ
ắ ọ
ủ ấ ướ ọ ờ ư ể ừ ạ l và b o v dân ca là b o v dòng máu ch y trong c th c a m i chúng ta. Dân ca là m t b c tranh phong phú, ể ề đa d ng v màu s c, m i đ a ph ậ ủ ừ hi n phong t c, ngôn ng , gi ng nói c a t ng vùng quê c a T qu c. Vì v y ề ệ ấ ướ t Nam cũng đ u đáng trân dù là dân ca c a b t c vùng nào trên đ t n ả ữ ở ữ ấ ầ ầ c gìn gi tr ng và c n đ , b i đó là tài s n tinh th n vô giá nh t, là nh ng ế ỷ ề ộ ượ ủ c ch t l c qua nhi u th k . tinh hoa c a dân t c đ ớ ọ ng lai c a đ t n
ế ớ ể ấ ề ế ệ ươ c các n n văn hóa th gi
ừ ả khi còn nh các em đã ph i có đ
ỏ ậ ự ớ ế
ậ ề ầ ộ ọ ể ố
ọ ư ờ ặ ề ố ủ ữ ộ gìn tinh hoa văn hóa dân t c. Nh l i d n dò cu i cùng c a Bác H
ữ ế ằ ố ổ c lúc ra đi: “…r ng đã yêu T qu c mình, càng yêu tha thi
ẫ ể c, đ các em v n V i h c sinh Ti u h c th h t ữ ượ ế i mà không quên m t nh ng tinh luôn ti p thu đ ượ ộ ố ủ hoa văn hóa c a dân t c thì ngay t c v n ồ ưỡ ượ ả ể hi u bi ng c m t tình yêu th t s v i dân ca. Vì v y b i d t, và ph i có đ và phát huy v n dân ca cho h c sinh Ti u h c luôn là ti n đ đ u tiên trong ồ ệ vi c gi ướ t nh ng khúc tr hát dân ca….”
ị
ọ ệ ể ọ
ể ữ
ơ ặ ể ễ ươ ươ
ọ ủ
ổ ấ ượ c ch t l ệ
ườ ề ị
ể ậ V phía Nhà tr ạ ề ọ ươ ữ ắ ầ ệ ng ti n d y h c c n thi
ả
ậ ậ ộ
ng xuyên t ể ọ ộ ơ
ể ầ ế ớ
ệ ạ
ủ ế ậ ổ
ồ ả ồ ượ ữ ữ ệ ằ ấ ế 2. Khuy n ngh ầ ự ự t Nam, c n có Đ h c sinh th c s yêu thích h c hát các bài dân ca Vi ữ ố ợ ự ở ng trình s ph i h p gi a S GD&ĐT và Phòng GD&ĐT đ có nh ng ch ệ ạ ả ề ộ phong phú h n v n i dung gi ng d y, bi u di n và đ c bi ng pháp t là ph ớ ứ ớ ạ ớ ặ ạ d y h c đ i m i, thích ng v i đ c thù c a dân ca thì m i thu hút và t o ấ ọ ể ườ ọ ậ ủ ọ ượ ng Ti u h c. Cung c p ng h c t p c a h c sinh trong các tr đ ọ ể ườ ế ng Ti u h c. tài li u, tuy n t p các bài hát dân ca thi u nhi cho các tr ị ế ụ ườ ng ti p t c trang b ng, tôi đ ngh Ban giám hi u tr ế ọ ệ ạ t phòng h c Âm nh c, mua s m thêm nh ng ph ộ ể ọ ượ ề ư c nh : tranh nh, băng đĩa hình v múa hát dân ca các dân t c đ h c sinh đ ổ ườ ả ọ ằ h c b ng đa giác quan: nghe, nhìn, c m nh n, v n đ ng ….. Th ứ ch c các cu c thi hát, múa, tìm hi u dân ca. các trò ch i dân gian đ h c sinh ơ ề ơ ộ ể có nhi u c h i tìm hi u và đ n g n h n v i dân ca. ọ ượ ộ ố c trong quá trình d y h c, Trên đây là m t s kinh nghi m tôi thu đ ệ ữ ấ r t mong nh n đ c nh ng ý ki n trao đ i, đóng góp c a các đ ng nghi p ệ nh m tìm thêm nh ng bi n pháp h u hi u nh t trong công tác b o t n và phát
28/26
ộ ố
ệ
ươ
ạ ộ
ạ M t s kinh nghi m d y hát dân ca trong ch
ọ
ể
ậ ng trình chính khóa và ho t đ ng t p ể ọ
th cho h c sinh Ti u h c.
ố ể ọ ọ ổ ng Ti u h c nói riêng, h c sinh ph thông nói chung,
ở ườ tr ọ ề ệ ể huy v n dân ca ngày càng yêu thích h c hát và tìm hi u v các bài hát dân ca Vi t Nam.
Ả
Ệ
TÀI LI U THAM KH O :
ọ ạ ệ ổ
ủ
ươ ạ ọ ộ ụ – c a B giáo d c ấ ả ng pháp d y h c ọ các môn h c ạ ọ ở ể Ti u h c – Nhà xu t b n Giáo
ươ ạ ạ ấ ả 1.Tài li u d y hát dân ca cho h c sinh ph thông. 2. Sách giáo khoa, sách giáo viên Âm nh c 1,2,3,4,5 3. Ph ụ d c – 2007. 3. Ph ọ Âm nh c – Hoàng Long ng pháp d y h c – Nhà xu t b n Giáo
d cụ .
ồ ưỡ ườ ấ ả ệ 4. Tài li u b i d ng th ạ ng xuyên môn Âm nh c – Nhà xu t b n Giáo
d c.ụ
ệ ộ
ấ ả t Nam – Nhà xu t b n Hà N i – 2001 ề ủ ộ ố ạ ổ ườ ệ 5. Dân ca Vi 6. Âm nh c giân dan trong cu c s ng c truy n c a ng i Vi t Nam –
ạ ọ
T p chí Âm nhac s 1 – Tô Ng c Thanh 1984 ạ ố ệ ạ ố ữ ẹ 7. Dân ca Vi ọ t Nam dòng s a m T p chí Âm nh c s 1 – Tú Ng c
1977.
ạ ố ử ậ ộ 8. Dân ca và Xã h i – T p san Âm nh c s 10 và 11 – T Phác 1956
1957
29/26
