Kinh nghiệm neo tỷ giá theo rổ tiền tệ của Trung Quốc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Kinh nghiệm neo tỷ giá theo rổ tiền tệ của Trung Quốc tổng quan quá trình cải cách chế độ tỷ giá của Trung Quốc, tập trung vào giai đoạn sau khi Ngân hàng Trung ương nước này chính thức công bố áp dụng chế độ tỷ giá thả nổi có quản lý bằng cách neo tỷ giá theo một rổ tiền tệ vào ngày 21/7/2005.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh nghiệm neo tỷ giá theo rổ tiền tệ của Trung Quốc

THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ Kinh nghiệm neo tỷ giá theo rổ tiền tệ của Trung quốc Trần Thị Thanh Huyền Ngày nhận: 20/04/2017 Ngày nhận bản sửa: 22/05/2017 Ngày duyệt đăng: 22/05/2017 Bài viết tổng quan quá trình cải cách chế độ tỷ giá của Trung giá neo giữ theo một rổ tiền tệ Quốc, tập trung vào giai đoạn sau khi Ngân hàng Trung ương từ tháng 7/2005 trong khi Việt (NHTW) nước này chính thức công bố áp dụng chế độ tỷ giá thả Nam mới chính thức công bố nổi có quản lý bằng cách neo tỷ giá theo một rổ tiền tệ vào ngày thực hiện từ tháng 1/2016. 21/7/2005. Chúng tôi áp dụng mô hình đã được sử dụng trong Việc Trung Quốc áp dụng neo nghiên cứu của Cui (2012) để xác định tỷ trọng những đồng đồng RMB2 theo một rổ tiền tệ thay vì neo duy nhất theo đồng tiền trong rổ tiền tệ Nhân dân tệ (RMB). Kết quả chạy mô hình USD như trước đã thu hút sự cho thấy, chế độ tỷ giá mà Trung Quốc công bố và thực hiện chú ý của nhiều học giả. Sở dĩ trên thực tế là khác nhau. Đồng RMB được chứng tỏ chỉ neo vấn đề tỷ giá của Trung Quốc theo đồng đô la Mỹ (USD) trong giai đoạn từ tháng 7/2005 đến được nhiều nhà nghiên cứu quan tháng 8/2015. Xu hướng neo tỷ giá theo một rổ tiền tệ mới chỉ tâm vì bất kỳ một động thái nào bắt đầu rõ nét sau ngày 11/8/2015, khi quyết định nâng cao cơ của NHTW Trung Quốc khiến chế phản ánh giá cả theo thị trường của đồng RMB so với đồng tỷ giá RMB/USD thay đổi đều USD chính thức có hiệu lực. Cuối cùng, kết quả phân tích đem có thể ảnh hưởng đến các đối lại những ý nghĩa nhất định cho Việt Nam trong quá trình cải tác thương mại và đầu tư của cách chế độ tỷ giá. Trung Quốc, đồng thời khiến Từ khóa: Chế độ tỷ giá, rổ tiền tệ, Trung Quốc, Việt Nam cho thị trường tài chính toàn cầu biến động, thậm chí chao đảo. Mặc dù công bố chế độ tỷ giá neo giữ theo một rổ tiền tệ hơn chục năm nay, nhưng NHTW 1. Giới thiệu cách có thể khác nhau. Tác động Trung Quốc chưa có thông báo của quá trình hội nhập kinh tế rung Quốc và Việt khu vực và thế giới buộc cả hai đoái của một quốc gia chú trọng vào Nam đều thuộc nước phải có sự thay đổi trong hai vấn đề lớn: Lựa chọn chế độ tỷ giá và điều chỉnh tỷ giá thông qua hệ nhóm nước đang điều hành chính sách kinh tế vĩ thống công cụ can thiệp phù hợp, phát triển, có những mô nói chung và chính sách tỷ bao gồm: điều chỉnh biên độ dao động, nghiệp vụ thị trường mở, lãi nét tương đồng về giá nói riêng. Trung Quốc đổi suất tái chiết khấu hay tỷ lệ dự trữ nhiều mặt. Hai nước đều tiến mới điều hành chính sách tỷ bắt buộc… hành cải cách, mở cửa mặc dù giá1 với việc áp dụng chế độ tỷ 2 Đồng Nhân dân tệ được ký hiệu là thời điểm mở cửa và mức độ cải RMB (Reminbi) hay CNY (Chinese 1 Điều hành chính sách tỷ giá hối Yuon) © Học viện Ngân hàng Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng ISSN 1859 - 011X 57 Số 180- Tháng 5. 2017
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ chính thức nào về tỷ trọng của và (3) đưa ra một số hàm ý cho trước khi giảm xuống mức 8,7 các đồng tiền trong rổ tiền tệ. Việt Nam. vào thời điểm cuối năm 1993. Các nhà nghiên cứu đã và đang Chính khoảng cách lớn giữa tỷ cố gắng tìm câu trả lời cho vấn 2. Quá trình cải cách chế độ giá chính thức, tỷ giá thị trường đề này. tỷ giá của Trung Quốc và những biến động ngày càng Tương tự như Trung Quốc, tăng của tỷ giá thị trường đòi Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Kể từ khi Trung Quốc tiến hành hỏi Trung Quốc phải cải cách (NHNN) công bố chính thức cải cách, mở cửa nền kinh tế, chế độ tỷ giá (Huang và Wang, thực hiện chế độ tỷ giá mới từ chế độ tỷ giá áp dụng tại quốc 2004). 04/01/2016, neo tỷ giá theo rổ gia này có thể chia thành 3 giai tiền tệ với biên độ điều chỉnh. đoạn. - Giai đoạn thứ hai bắt đầu từ Thực tế cho thấy, việc hội nhập 01/01/1994 khi Trung Quốc tiến kinh tế quốc tế ngày càng sâu - Giai đoạn đầu tiên là vào đầu hành cải cách hệ thống tỷ giá một mặt đem lại cơ hội rất lớn những năm 1990. Trong giai kép bằng cách thống nhất hai hệ cho kinh tế Việt Nam khi mức đoạn này, Trung Quốc thực hiện thống tỷ giá và thiết lập duy nhất độ tự do hóa thương mại và đầu một chế độ tỷ giá kép: tỷ giá cố một chế độ tỷ giá theo hướng tư hứa hẹn ngày càng tăng, tuy định chính thức song song tồn thả nổi, có quản lý dựa trên cung nhiên nguy cơ truyền dẫn các tại với tỷ giá thị trường được cầu thị trường. Mức tỷ giá danh cú sốc bên ngoài đến kinh tế hình thành trên thị trường hoán nghĩa thống nhất 8,7 RMB đổi 1 trong nước cũng sẽ rất cao. Cụ đổi ngoại tệ. Các doanh nghiệp USD (vào tháng 01/1994) được thể, thông qua kênh truyền dẫn Trung Quốc và các doanh đánh giá là khá thấp so với giá tỷ giá, những biến động kinh tế nghiệp nước ngoài được phép trị thực3 đã đạt mức 8,28 sau 18 của các đối tác thương mại và trao đổi ngoại tệ với nhau theo tháng, khi các biện pháp điều đầu tư có thể ảnh hưởng đến giá mức tỷ giá được đàm phán qua chỉnh tỷ giá được thực hiện khá hàng hóa nhập khẩu, gây áp lực Trung tâm mua bán ngoại hối- thường xuyên. Trong thời kỳ lên chỉ số sản xuất công nghiệp được gọi là các trung tâm hoán này, lạm phát của Trung Quốc ở nói riêng (IPI), chỉ số số giá sản đổi ngoại tệ. Trong năm 1992, mức khá cao so với mức trung xuất nói chung (PPI) và cuối có tới 80% các giao dịch ngoại bình của các đối tác thương mại, cùng tác động tới chỉ số giá tiêu hối ở Trung Quốc được thực làm giảm sức cạnh tranh của dùng (CPI). Động thái thay đổi hiện trên thị trường tự do và tỷ hàng hóa Trung Quốc trên thị tỷ giá VND/USD của NHNN giá về cơ bản phản ánh được trường quốc tế4. Trước tình hình không làm ảnh hưởng đến tình quan hệ cung- cầu về ngoại tệ. đó, từ nửa cuối năm 1995, Trung hình khu vực và thế giới như khi Tuy nhiên, tỷ giá trên thị trường Quốc đã neo giữ đồng RMB RMB/USD có sự biến động, tuy hoán đổi luôn cao hơn so với tương đối chặt với đồng USD. nhiên vấn đề đặt ra là một sự lựa tỷ giá chính thức, tạo điều kiện Khi cuộc khủng hoảng tài chính chọn không phù hợp của NHNN cho các doanh nghiệp xuất khẩu châu Á xảy ra vào năm 1997- lại có thể khiến cho kinh tế trong nhưng lại gây ra cạnh tranh 1998, cầu nước ngoài giảm và nước gặp phải khó khăn. không lành mạnh, làm biến đồng tiền của các đối tác thương Trong bối cảnh đó, việc tìm hiểu dạng thị trường và không tạo mại chính thức của Trung Quốc kinh nghiệm của Trung Quốc động lực thu hút vốn đầu tư trực (trừ Hồng Kông) giảm giá so trong việc cải cách chế độ tỷ giá, tiếp nước ngoài. Nhằm hạn chế với đồng USD với biên độ rộng, cụ thể là neo tỷ giá theo một rổ những tác động tiêu cực này, tỷ những người tham gia thị trường tiền tệ có ý nghĩa rất quan trọng giá hối đoái chính thức RMB/ dự đoán đồng RMB sẽ giảm giá đối với Việt Nam. USD đã tăng liên tục, từ 4,7 vào Bài viết này (1) tìm hiểu quá năm 1990 tới 5,4 vào năm 1992 3 Tính bình quân gia quyền của tỷ giá tự do 8,7 và tỷ giá chính thức 5,8 trình cải cách chế độ tỷ giá của và đến cuối năm 1993 đạt mức trước khi hợp nhất hai hệ thống tỷ Trung Quốc, (2) thông qua mô 5,8 RMB đổi 1 USD. Trong khi giá được con số 8,1 RMB đổi 1 USD. hình hồi quy tuyến tính để xác đó tỷ giá tự do vẫn ở mức rất 4 Chỉ số giá tiêu dùng lên tới mức định tỷ trọng rổ tiền tệ RMB cao, hơn 10 RMB đổi 1 USD 24% vào năm 1994 và 17% năm 1995. 58 Số 180- Tháng 5. 2017 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ theo những đồng tiền đó. Nhằm đốc NHTW Trung Quốc vào Bảng 1. Những đồng tiền trong rổ ngăn chặn đồng tiền bị mất giá ngày 9/5/20056, tiêu chí lựa tiền tệ RMB từ sự chạy đua giảm giá, Chính chọn đồng tiền trong rổ tiền Đồng tiền Ký hiệu phủ Trung Quốc đã tuyên bố tệ phụ thuộc vào tầm quan Nhóm Đô la Mỹ USD đồng RMB sẽ không giảm giá, trọng của các giao dịch tài Euro EUR thứ ngược lại với kỳ vọng của thị khoản vãng lai. Theo đó, các Yên Nhật JPY nhất trường. Kể từ đó, tỷ giá RMB đồng tiền được chia thành Won Hàn Quốc KRW được cố định ở mức 8,28 RMB hai nhóm: hạng nhất và hạng Đô la Singapore SGD Bảng Anh GBP đổi 1 USD, đồng thời chế độ tỷ hai. Nhóm hạng nhất bao Nhóm Ringgit Malaysia MYR giá được công bố là thả nổi có gồm 4 đồng tiền là đô la Mỹ, thứ Đô la Úc AUD quản lý trên thực tế lại trở thành Euro, Yên Nhật và đồng hai Đô la Canada CAD chế độ neo tỷ giá theo đồng Won Hàn Quốc. Trong khi Đồng Rúp Nga RUB USD. Chế độ tỷ giá này kéo dài đó có 7 đồng tiền nằm trong Bath Thái THB cho tới tháng 7/2005 (Jianhuai nhóm thứ hai, bao gồm đô la Nguồn: Bài phát biểu của thống đốc Shi, 2008). Singapore, Bảng Anh, đồng NHTW Trung Quốc, ngày 9/5/2005 Ringgit Malaysia, đô la Úc, - Giai đoạn thứ ba (7/2005-nay) đô la Canada, đồng Rúp Nga và nhiên, thực tế cho thấy USD được đánh giá là thời kỳ Trung đồng Bạt Thái (Cui, 2012). giảm giá 15,87% so với các Quốc tiến hành cải cách một Sau động thái đó của NHTW đồng tiền khác và 15,65% so cách toàn diện chính sách tiền Trung Quốc, đồng RMB tăng với đồng RMB. Điều này có thể tệ nói chung, chế độ tỷ giá nói giá đều đặn nhưng khá chậm. Tỷ xảy ra dưới chế độ neo tỷ giá riêng. Giai đoạn này được chia giá RMB/USD giảm từ 8,11 còn theo một rổ đồng tiền nhưng chỉ thành năm thời kỳ nhỏ (Hình 1). 6,82, thể hiện mức tăng 18,9% khi đồng USD không chiếm tỷ * Thời kỳ thứ nhất: 21/7/2005- giá trị đồng RMB (trong vòng trọng trong rổ tiền tệ, mà điều 15/7/2008 3 năm từ 7/2005 đến 7/2008). này là hoàn toàn không thể Ngày 21/7/2005, Trung Quốc đã Theo Morrison và Labonte xảy ra. Mức tỷ giá này cũng có tiến hành tăng giá đồng RMB từ (2013), chế độ tỷ giá được áp nhiều khả năng liên quan đến 8,28 còn 8,11 RMB đổi 1 USD dụng trong thời kỳ này là chế chế độ tỷ giá thả nổi tự do hơn (tương đương 2,1%) và chính độ thả nổi có quản lý (managed là thả nổi có quản lý. Tuy nhiên thức công bố sử dụng chế độ float), tức là những lực lượng khả năng này cũng không hợp tỷ giá thả nổi có quản lý, tham thị trường dẫn dắt xu hướng lý với trường hợp Trung Quốc. chiếu theo một rổ tiền tệ thay vận động của đồng RMB, tuy Khả năng giải thích hợp lý nhất vì neo giữ duy nhất theo đồng nhiên Chính phủ đã làm chậm cho hành vi của NHTW Trung USD như trước đó. Theo chế độ lại quá trình tăng giá đồng RMB Quốc là việc áp dụng chế độ neo tỷ giá mới, tỷ giá trở nên linh thông qua việc can thiệp vào thị tỷ giá trườn bò là nhằm chống hoạt hơn, dựa trên cung cầu thị trường. Trong khi đó, Moosa và lại những cáo buộc về việc thao trường, với mức biến động hàng Li (2017) lại cho rằng đó là chế túng tiền tệ và phá giá đồng ngày của đồng RMB giới hạn độ neo tỷ giá trườn bò (crawling RMB một cách giả tạo. Điều đó trong phạm vi ±3%5. peg). Các tác giả lập luận rằng có thể hoặc là một sự trùng hợp Chi tiết về những đồng tiền đồng USD chiếm tỷ trọng lớn ngẫu nhiên trong giai đoạn đó, trong rổ tiền tệ và tỷ trọng của trong rổ tiền tệ thì nó phải giảm khi USD mất giá với tỷ lệ gần mỗi đồng tiền đã không được giá so với đồng RMB ít hơn so như tương đương so với những NHTW Trung Quốc công bố với những đồng tiền khác. Tuy đồng tiền khác hoặc Trung Quốc một cách chính thức. Tuy nhiên đã điều chỉnh một mức tỷ giá 6 Zhou Xiaochuan, thống đốc NHTW theo lời phát biểu của Thống Trung Quốc, đã công bố không nhằm phản ánh sự mất giá của chính thức về nguyên tắc và những đồng USD so với những đồng 5 Mức biên độ dao động hàng ngày đồng tiền trong rổ tiền tệ RMB khi của tỷ giá RMB/USD sau này được phát biểu khai mạc tại lễ nhậm chức tiền khác. nới rộng thành ±5% vào 21/5/2007, của Trưởng chi nhánh NH nhân dân giảm xuống còn ±1% vào 14/4/2012 Thượng Hải tại Thượng Hải vào * Thời kỳ thứ hai: 16/7/2008- và ±2% vào 14/3/2014. 9/5/2005. Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 180- Tháng 5. 2017 59
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ Hình 1. Biến động tỷ giá RMB/USD (7/2005-2/2017) Nguồn: International Financial Statistics- IMF 10/6/2010 so với năm 2008. Theo báo cáo toàn cầu. Mặc dù sự suy giảm Cuộc khủng hoảng tài chính của Chính phủ Trung Quốc, xuất khẩu của Trung Quốc là toàn cầu 2007-2008 đã phá vỡ hàng nghìn doanh nghiệp định do khủng hoảng tài chính toàn công cuộc cải cách chế độ tỷ hướng xuất khẩu đã bị đóng cửa, cầu chứ không phải do sự tăng giá của Trung Quốc. Nhu cầu hơn 20 triệu lao động di cư mất giá đồng RMB, tuy nhiên yếu đối với hàng hóa Trung Quốc việc trong năm này bởi tác động tố tỷ giá vẫn được cho là có đã giảm 15,9% vào năm 2009 trực tiếp của suy thoái kinh tế liên quan, ngay cả khi đồng tiền 60 Số 180- Tháng 5. 2017 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ được sử dụng chủ yếu khi Trung hạn chế gây ra sự mất ổn định đồng tiền quốc tế trong tương Quốc xuất khẩu hàng hóa là của kinh tế Trung Quốc, tuy lai, hướng tới mục tiêu từng đồng USD (Moosa và Li, 2017). nhiên mức độ và tốc độ tăng như bước quốc tế hóa đồng RMB Nhằm ngăn chặn bất kỳ một sự thế nào thì không dự đoán trước (Moosa và Li, 2017). tăng giá của đồng RMB so với được. USD, Trung Quốc công bố tiếp *Thời kỳ thứ năm: 11/8/2015- tục giữ tỷ giá RMB/USD ở mức * Thời kỳ thứ tư: 10/5/2012- nay 6,83 và mức tỷ giá này được duy 10/8/2015 Năm 2015 là một năm quan trì cho đến 10/6/2010. Động thái Thời kỳ này được đặc trưng bởi trọng trong quá trình cải cách này của NHTW Trung Quốc đã mức độ linh hoạt cao hơn mặc chế độ tỷ giá của Trung Quốc gặp phải nhiều chỉ trích của các dù không phải hoàn toàn của khi quyết định nâng cao cơ quốc gia khác. tỷ giá hối đoái. Sau khi biên chế phản ánh giá cả theo thị Theo Moosa và Li (2017), chế độ dao động tỷ giá được điều trường của đồng RMB so với độ tỷ giá được sử dụng trong chỉnh từ ±1% thành ±2% vào USD chính thức có hiệu lực từ thời kỳ này là neo tỷ giá cố định ngày 14/3/2014, tỷ giá RMB/ 11/8/2015. Mục đích của quyết chứ không phải neo theo một rổ USD thoạt tiên giảm sau đó định này là làm tăng tính linh đồng tiền, trong đó tỷ giá RMB/ tăng trước khi giảm trở lại, với hoạt của tỷ giá hối đoái. Cụ thể, USD tương đối ổn định và cả sự cách biệt 1.481 điểm cơ bản mức tỷ giá mở cửa hàng ngày hai đồng tiền đều tăng giá hoặc giữa điểm thấp nhất và cao nhất. (hay còn gọi là mức tỷ giá trung giảm giá tương ứng so với các Vì vậy, năm 2014 được coi là tâm) của RMB so với USD sẽ đồng tiền khác. Đồng USD đã năm đầu tiên tỷ giá RMB/USD được trực tiếp hình hành bởi thị tăng giá 13,63% so với các đồng dao động theo hai chiều. Việc trường, dựa trên tỷ giá đóng cửa tiền khác trong khi con số tương từ bỏ chế độ neo tỷ giá trườn bò của ngày hôm trước, điều kiện ứng của đồng RMB là 13,26% trước đây là do đồng RMB được cung cầu trên thị trường và sự và đồng USD lên giá 0,33% so đánh giá là đã đạt đến một mức biến động của những đồng tiền với đồng RMB. giá thị trường hợp lý (Feng và chủ chốt. Ngay sau công bố đó, Cheng, 2016). Theo Wei (2014), đồng RMB giảm giá 1,9% so * Thời kỳ thứ ba: 11/6/2010- NHTW Trung Quốc cho rằng với đồng USD, với tỷ giá RMB/ 9/5/2012 không có cơ sở cho sự tăng giá USD tăng từ 6,11 đến 6,23 chỉ Vào ngày 11/6/2010, NHTW mạnh bởi thăng dư thương mại sau một ngày. Vài ngày sau, vào Trung Quốc tuyên bố sẽ tiếp tục của nước này đã giảm chỉ còn 18/8/2015, Trung Quốc tiếp tục cải cách chế độ tỷ giá và tăng 2,1% GDP, cũng không có lý do phá giá RMB ở mức 6,39 RMB cường tính linh hoạt của tỷ giá gì cho sự phá giá mạnh bởi rủi đổi 1 USD (đưa tỷ lệ phá giá RMB. Nhiều ý kiến trong đó ro của hệ thống tài chính Trung RMB lên xấp xỉ 4,6% kể từ ngày có Morrison và Labonte (2013) Quốc đang nằm trong tầm kiểm 10/8/2015). Theo công bố của cho rằng động thái đó của soát và dự trữ ngoại tệ của nước NHTW Trung Quốc, động thái Trung Quốc chỉ là nhằm tránh này đủ lớn để có thể chống lại phá giá liên tiếp đồng RMB là trở thành tâm điểm bàn luận bất kỳ cú sốc nào đến từ bên nhằm mục đích thu hẹp khoảng của Hội nghị thượng đỉnh G-20 ngoài. Động cơ để Trung Quốc cách giữa tỷ giá trung tâm được được tổ chức trong khoảng thời thực hiện chế độ tỷ giá linh hoạt công bố bởi NHTW và tỷ giá gian đó tại Toronto, Canada. có hạn chế được cho là nhằm thị trường. Thật vậy, kể từ giữa Đồng RMB tăng giá trong vài mục đích đưa đồng RMB có tên năm 2014, do kỳ vọng FED tăng ngày rồi lại giảm giá gây ra sự trong giỏ tiền tệ quốc tế, hay còn lãi suất, dòng vốn đầu tư ra nước không chắc chắn. Các tác giả gọi là Quyền rút vốn đặc biệt ngoài của Trung Quốc gia tăng lập luận đây là tín hiệu cho thấy (SDR). Một lý do nữa được đưa cùng với khả năng xuất khẩu đồng RMB sẽ tăng giá trong một ra để lý giải cho việc biên độ giảm sút tạo áp lực khiến cho khoảng thời gian dài nhằm hạn dao động tỷ giá được nới rộng là RMB giảm giá. Kể từ đầu năm chế hiện tượng đầu cơ và luồng nâng cao tính linh hoạt của đồng 2015, tỷ giá thị trường liên tục vốn bên ngoài chảy vào, từ đó RMB với vai trò như là một chênh lệch so với tỷ giá công bố Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 180- Tháng 5. 2017 61
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ từ 0,8% tới 1,9%. Theo NHTW tâm nghiên cứu của Maritime đồng tiền trong rổ tiền tệ RMB. Trung Quốc, sự chênh lệch giữa Bank ngày 16/12/2015, “cách Trên cơ sở kế thừa những tỷ giá cân bằng ước tính bởi các tính đồng RMB dựa trên một rổ nghiên cứu trước đó, Cui (2012) nhà phân tích và tỷ giá công bố ngoại tệ sẽ giúp đồng tiền này đã xác định tỷ trọng rổ tiền là khoảng 3% báo hiệu áp lực dần giảm giá so với USD trong tệ RMB tính đến thời điểm giảm giá lên đồng RMB. Quyết khi Trung Quốc không bị cáo 19/11/2010. Tác giả sử dụng số định phá giá một lần nhanh buộc là chủ đích can thiệp để liệu hàng ngày từ 21/7/2005 (khi chóng của NHTW Trung Quốc phá giá”. Thực tế đã cho thấy, Trung Quốc chính thức công đã giúp làm giảm khoảng cách tỷ giá RMB/USD biến động bố áp dụng chế độ tỷ giá neo giữa tỷ giá công bố và tỷ giá thị theo hai chiều, tuy nhiên xu theo một rổ tiền tệ) cập nhật đến trường, giúp cho tỷ giá công bố hướng chung cho cả thời kỳ là 13/4/2017. phản ánh tốt hơn kỳ vọng của thị tăng. Chỉ trong vòng 18 tháng từ ∆logRMBt = trường trong tương lai7. 8/2015 đến 2/2017, đồng RMB c + ⅀[w(j) × ∆logXjt] Sau quyết định vào tháng 8/2015 đã mất giá 12,3% so với USD. Trong đó: ∆ là sai phân bậc 1, của NHTW Trung Quốc gây rất Như vậy, Trung Quốc đã tương c là hệ số cố định, X là 11 đồng nhiều xáo trộn trên thị trường đối thành công trong việc cải tiền trong rổ tiền tệ được Thống tài chính toàn cầu, đến ngày cách chế độ tỷ giá, đóng góp đốc NHTW Trung Quốc công 11/12/2015, Cơ quan mua bán có ý nghĩa cho quá trình tăng bố (bao gồm USD, EUR, JPY, ngoại hối Trung Quốc công bố trưởng của nước này. Đặc biệt KRW, SGD, GBP, MYR, AUD, chỉ số CFETS RMB Index, tức kể từ năm 2005 khi Trung Quốc CAD, RUB và THB), w thể hiện là chỉ số được tính toán dựa trên chuyển đổi từ chế độ neo tỷ giá tỷ trọng của từng đồng tiền, j đại sự biến động của đồng RMB so theo một đồng tiền sang neo diện cho từng đồng tiền, c: hệ với một rổ tiền tệ gồm 13 đồng theo một rổ tiền tệ, xuất khẩu số cố định và t là thời gian (t = tiền của các nước đối tác thương và tăng trưởng kinh tế của nước 1 … T). mại quan trọng. Đây được cho là này tiếp tục gia tăng mà không Nếu RMB neo duy nhất theo một quyết định mang tính bước ảnh hưởng đến khả năng cạnh một đồng tiền thì tỷ trọng của ngoặt khi từ đầu năm 2015, tranh quốc tế. Như là một thành đồng tiền này = 1. Nếu RMB RMB đã giảm giá khá mạnh tố không thể thiếu trong quá neo hoàn toàn theo một rổ tiền so với USD nhưng lại tăng giá trình cải cách hệ thống tài chính, tệ thì tỷ trọng của từng đồng tương đối so với các đồng tiền mục tiêu của việc cải cách chế tiền trong rổ tiền tệ mang giá trị khác. độ tỷ giá RMB là nhằm hướng dương, có ý nghĩa thống kê và Theo bản tin phân tích từ Trung tới chế độ tỷ giá thả nổi tự do. tổng tỷ trọng của 11 đồng tiền Bên cạnh đó, điều này cũng xuất phải tương đương với 1. 7 Trên thực tế, từ giữa năm 2014 đến phát từ áp lực bên ngoài đối với giữa năm 2015, đồng RMB đã tăng giá không chỉ so với USD mà còn so giá trị đồng RMB và mục tiêu 3.2. Mô tả số liệu với nhiều đồng tiền khác, bao gồm đẩy mạnh cải cách hơn nữa hệ đồng tiền của những nền kinh tế mới nổi và đồng tiền trong rổ SDR (Euro, thống tài chính toàn cầu trong Không giống như nghiên cứu Yên Nhật và Bảng Anh). Chẳng hạn, khuôn khổ G20 mà Trung Quốc Cui (2012)8, chúng tôi sử dụng tỷ lệ tăng giá của RMB so với Euro là 30%, Yên Nhật và Bảng Anh khoảng đã cam kết. đồng đô la Newzealand (NZD) 20%, peso Mêhico trên 20% và đồng là đồng tiền định giá, để xác Lira Thổ Nhĩ Kỳ trên 30%. Nguyên nhân là vì đồng tiền của nhiều đối 3. Ước lượng tỷ trọng rổ tiền định giá trị của từng đồng tiền. tác thương mại của Trung Quốc, tệ RMB Đây là đồng tiền được xác định đặc biệt các nền kinh tế mới nổi, giảm giá từ giữa đến cuối năm 2014 giá trị dựa trên tỷ trọng một rổ (trong đó có đồng real của Braxin, 3.1. Mô hình nghiên cứu tiền tệ bao gồm 17 đồng tiền của rupee Ấn Độ, ruble Nga, đồng won Hàn Quốc, đô la Singapore và đồng những nền kinh tế chủ chốt trên ringgit Malaysia); trong khi đồng Bài viết áp dụng mô hình hồi thế giới. RMB Trung Quốc vẫn được giữ tương đối ổn định so với USD cho quy đã được sử dụng trong Tỷ giá hối đoái danh nghĩa song tới tận tháng 8/2015 (theo Fung nghiên cứu của Cui (2012) để Business Intelligence Centre Global tính toán tỷ trọng của những 8 Nghiên cứu này sử dụng SDR là Sourcing). đồng tiền định giá 62 Số 180- Tháng 5. 2017 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ phương giữa các đồng tiền và tệ RMB từ khi Trung Quốc làm căn cứ so sánh. Các thời USD được thu thập từ Pacific công bố neo tỷ giá theo một kỳ cụ thể như sau: Thời kỳ 1: Exchange Rate Service, The rổ tiền tệ, chúng tôi sử dụng 21/7/2005-15/7/2008; thời kỳ 2: University of British Columbia số liệu từ thời điểm 21/7/2005 16/7/2008-10/6/2010; thời kỳ 3: (http://fx.sauder.ubc.ca/), từ đó cho đến 13/4/2017. Giai đoạn 11/6/2010-9/5/2012; thời kỳ 4: tính ra tỷ giá chéo danh nghĩa nghiên cứu được thành 5 thời 10/5/2012-10/8/2015 và thời kỳ song phương giữa các đồng tiền kỳ, tương ứng với những thời 5: 11/8/2015-13/4/2017. với NZD. điểm NHTW Trung Quốc công Với mục đích xác định tỷ trọng bố cách thức điều hành tỷ giá 3.3. Kết quả kiểm định của các đồng trong rổ tiền mới (như đã chỉ ra ở phần 2) để Bảng 2. Kết quả ước lượng tỷ trọng của 11 đồng tiền trong rổ tiền tệ RMB (21/7/2005-13/4/2017) Thời kỳ 1 Thời kỳ 2 Cả giai đoạn 21/7/2005-15/7/2008 16/7/2008-10/6/2010 w s.e w s.e w s.e USD 0.831*** 0.008 0.747*** 0.024 0.830*** 0.018 EUR -0.020 0.006 -0.070 0.020 -0.019 0.009 JPY 0.017*** 0.004 0.039*** 0.010 -0.008 0.006 KRW -0.004 0.004 0.003 0.012 -0.012 0.004 SGD 0.098*** 0.011 0.127*** 0.024 0.107*** 0.018 GBP 0.021*** 0.005 0.005 0.013 0.010 0.007 MYR 0.047*** 0.007 0.046** 0.019 -0.002 0.012 AUD -0.004 0.006 0.003 0.012 0.002 0.007 CAD -0.010 0.006 0.003 0.010 -0.019 0.007 RUB 0.004 0.003 0.085*** 0.031 0.000 0.007 THB 0.020*** 0.006 0.005 0.007 0.118*** 0.021 Constant -5.89E-05** 2.45E-05 -0.000202*** 4.59E-05 9.65E-06 4.46E-05 Observations 2939 749 478 Adj R-squared 0.97812 0.97427 0.995341 Thời kỳ 3 Thời kỳ 4 Thời kỳ 5 11/6/2010-9/5/2012 10/5/2012-10/8/2015 11/8/2015-13/4/2017 w s.e w s.e W s.e USD 0.848*** 0.025 0.894*** 0.016 0.708*** 0.032 EUR 0.002 0.014 -0.015 0.010 0.009 0.022 JPY 0.007 0.011 0.004 0.008 0.044*** 0.016 KRW -0.003 0.014 0.022** 0.011 0.029 0.025 SGD 0.042 0.029 0.044* 0.023 0.051 0.045 GBP -0.001 0.015 0.014 0.011 0.046*** 0.015 MYR 0.070*** 0.019 0.044*** 0.011 0.045** 0.018 AUD -0.032 0.018 0.008 0.011 0.018 0.023 CAD 0.008 0.017 -0.017 0.012 -0.028 0.024 RUB -0.019 0.015 0.003 0.004 0.020* 0.011 THB 0.062** 0.027 0.006 0.015 0.062 0.044 Constant -0.000147** 6.07E-05 -3.79E-05 3.94E-05 0.000236*** 9.06E-05 Observations 480 812 420 Adj R-squared 0.97661 0.974111 0.943604 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 180- Tháng 5. 2017 63
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ Sau khi kiểm tra tính dừng của theo USD. Điều này cũng phù kê cũng tăng lên so với trước. số liệu chuỗi thời gian của các hợp với việc tỷ giá RMB/USD Hơn nữa, hệ số R2 điều chỉnh biến, sử dụng Unit Root Test, không đổi trong suốt thời kỳ của thời kỳ này cũng tương đối kết quả kiểm tra Augmented khủng hoảng tài chính (6,83). cao (0,943). Dickey Fuller (ADF) cho thấy Trong thời kỳ thứ ba, khi Trung Như vậy, phân tích kết quả chạy hầu hết các biến không dừng ở Quốc tuyên bố tiếp tục cải cách mô hình cho thấy chế độ tỷ giá dạng logarit tự nhiên mà dừng ở chế độ tỷ giá và tăng cường tính mà Trung Quốc thực hiện cơ bậc vi phân bậc 1. Do đó, dạng linh hoạt của tỷ giá RMB/USD, bản vẫn là neo theo một đồng vi phân bậc 1 được sử dụng để tỷ trọng của đồng USD không tiền (USD). Xu hướng neo chạy mô hình. Kết quả kiểm giảm mà còn tăng lên đôi chút theo một rổ tiền tệ mới bắt đầu định được thể hiện trong Bảng 2. so với thời kỳ trước (84,8%). manh nha từ 11/8/2015, mặc Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ Tỷ trọng của những đồng tiền dù điều này đã được công bố trọng của đồng đô la Mỹ, Yên còn lại giảm xuống (từ 22,5% 10 năm trước đó. Tỷ trọng của Nhật, đô la Singapore, đồng còn 13,2%). Điều này chứng đồng USD trong rổ tiền tệ vẫn Bảng Anh, đồng Ringgit Malay- tỏ những gì mà NHTW Trung là rất lớn, tổng tỷ trọng của các sia và đồng Bath Thái mang giá Quốc công bố và thực hiện trên đồng tiền trong rổ tiền tệ khác 1 trị dương và có ý nghĩa thống thực tế là khác nhau, đúng như chứng tỏ Trung Quốc mới đang kê cho cả giai đoạn nghiên cứu. quan điểm của Morrison và trong quá trình chuyển đổi chứ Đồng đô la Mỹ chiếm tỷ trọng Labonte (2013) khi cho rằng chưa phải thực sự neo tỷ giá lớn nhất 83,1% trong rổ tiền tệ. động thái đó của Trung Quốc theo một rổ tiền tệ. Trong khi đó, tỷ trọng đồng Yên chỉ là tránh trở thành tâm điểm chỉ là 1,7% thấp hơn so với tỷ bàn cãi trong Hội nghị thượng 4. Kết luận trọng của 4 đồng tiền còn lại, đỉnh G-20 tổ chức lúc đó. Kết mặc dù Yên Nhật được xếp vào quả của thời kỳ thứ tư không có Trên cơ sở tìm hiểu kinh nghiệm nhóm thứ nhất trong rổ tiền tệ gì khác biệt so với thời kỳ trước của Trung Quốc trong việc cải RMB, còn 4 đồng tiền kia nằm khi tỷ trọng của đồng USD tiếp cách chế độ tỷ giá nói chung, áp trong nhóm thứ hai. Hệ số R2 tục tăng (89,4%) và tỷ trọng dụng chế độ tỷ giá neo giữ theo điều chỉnh cho cả giai đoạn cũng của các đồng tiền khác lại giảm một rổ tiền tệ nói riêng và kết khá cao (0,978) thể hiện đồng xuống (đồng won Hàn Quốc: quả thực nghiệm ước lượng tỷ RMB neo khá chặt theo rổ tiền 2,2%; đô la Singapore: 4,4% và trọng của các đồng tiền trong rổ tệ. đồng Ringgit Malaysia: 4,4%). tiền tệ mà Trung Quốc sử dụng Ở thời kỳ thứ nhất khi Trung Hệ số R2 điều chỉnh của cả hai qua các thời kỳ, có thể thấy Quốc bắt đầu công bố áp dụng thời kỳ đều rất cao (0,976 và đây là một quá trình lâu dài và neo tỷ giá theo một rổ tiền tệ, 0,974) càng khẳng định chế độ phức tạp vì phạm vi và tầm ảnh số lượng đồng tiền trong rổ tiền tỷ giá mà Trung Quốc áp dụng hưởng rất lớn, không chỉ tác tệ có tỷ trọng dương và mang là neo theo 1 đồng tiền (USD) động đến khả năng sinh lời của ý nghĩa thống kê là lớn nhất chứ không phải neo theo rổ tiền từng doanh nghiệp hay mức độ so với các thời kỳ khác: đô la tệ. phát triển của từng ngành công Mỹ (74,7%), Yên Nhật (3,9%), Từ 11/8/2015 (thời kỳ thứ năm) nghiệp mà còn ảnh hưởng đến đô la Singapore (12,7%), đồng khi NHTW Trung Quốc quyết năng lực cạnh tranh quốc gia, do Ringgit Malaysia (4,6%) và định nâng cao cơ chế phản ánh đó ảnh hưởng đến tốc độ tăng đồng Rúp Nga (8,5%). Sang giá cả theo thị trường của đồng trưởng, lạm phát và nhiều chỉ số đến thời kỳ thứ hai khi khủng RMB so với USD, tỷ trọng của kinh tế vĩ mô khác. Sự khác biệt hoảng tài chính toàn cầu xảy đồng USD giảm đột ngột còn giữa chế độ tỷ giá được NHTW ra, tỷ trọng đồng USD tăng lên 70,8% trong khi tổng tỷ trọng Trung Quốc công bố và thực một cách đáng kể, từ 74,7% lên của những đồng tiền còn lại tăng tế diễn ra càng khẳng định tính 83%. Hệ số R2 điều chỉnh cho lên (15,5%), mặc dù không đáng phức tạp của vấn đề. Tất nhiên, thời kỳ này cũng rất cao (0,974) kể lắm. Số lượng đồng tiền có tỷ cũng không loại trừ đằng sau cho thấy đây là chế độ tỷ giá neo trọng dương và có ý nghĩa thống đó còn có những lý do chính trị 64 Số 180- Tháng 5. 2017 Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng
THỰC TIỄN & KINH NGHIỆM QUỐC TẾ đã được các học giả đề cập. Bài thể đảo ngược trong bối cảnh tuy nhiên Việt Nam nên tránh học rút ra từ kinh nghiệm của hội nhập kinh tế quốc tế ngày tình trạng công bố một kiểu Trung Quốc là quý giá đối với càng sâu rộng. Mặc dù vậy, quá nhưng thực hiện trên thực tế lại Việt Nam, mặc dù xét ở một trình đó cần phải được thực hiện theo một kiểu khác, như Trung chừng mực nào đó, quy mô nền một cách từ từ, thận trọng, tùy Quốc đã áp dụng. ■ kinh tế và trình độ phát triển của thuộc vào điều kiện thực tế của hai nước là khác nhau. Theo đó, kinh tế trong nước cũng như bối Việt Nam trước hết cần xác định cảnh khu vực và thế giới. Một quá trình chuyển đổi từ chế độ vấn đề nữa cũng cần lưu tâm là tỷ giá cố định sang neo tỷ giá mặc dù chuyển đổi chế độ tỷ giá (trong đó có neo theo một rổ tiền theo hướng ngày càng linh hoạt tệ) và xa hơn nữa là chế độ tỷ là áp lực của quá trình hội nhập giá thả nổi hoàn toàn là không buộc chúng ta phải thực hiện, Tài liệu tham khảo 1. Cui (2012), “Re-testing Chinese RMB’s Currency Basket: US dollar pegging vs. currency basket pegging”, GSTF Interna- tional Journal of Law and Social Sciences (JLSS), Vol.1, No. 1, pp.96-101. 2. Cui (2015), “China’s exchange rate regime reform: Implications from the experiences of Japan, Korea and Taiwan”, China Economic Journal, Vol. 8, No. 1, pp. 1-17. 3. Darvas (2012), Real effective exchange rates for 178 countries: A new database, Bruegel working paper No.06 4. Feng and Cheng (2016), “RMB exchange rate regime reform and the trilemma facing LOEs”, China Finance and Economic Review, DOI 10.1186/s40589-016-0038-7. 5. Nguyễn Thị Thu Hằng và cộng sự (2010), Lựa chọn chính sách tỷ giá trong bối cảnh phục hồi kinh tế, Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, Bài nghiên cứu NC-21. 6. Huang and Wang (2004), “Exchange rate regimes: China’s experience and choices”, China Economic Review, No 15, pp.336- 342. 7. Morrison, W. M., and M. Labonte (2013), “China’s Currency Policy: An Analysis of the Economic Issues”, CRS Report for Congress, July 22. https://www.fas.org/sgp/crs/row/RS21625.pdf 8. Moosa and Li (2017), “The mystery of the Chinese exchange rate regime: basket or no basket?”, Applied Economics, Vol. 49, No. 4, pp.349-360. 9. Jianhuai Shi (2008), “Are Currency Appreciations Contrationary in China?”, in International Financial Issues in the Pacific Rim: Global Imbalances, Financial Liberalization, and ExchangeRate Policy (NBER-EASE Volume 17). 10. Wei, L (2014), “China Allows Wider Currency Fluctuation”, Wall Street Journal, March 15.a Thông tin tác giả Trần Thị Thanh Huyền, Thạc sỹ Bộ môn Kinh tế, Học viện Ngân hàng Email: huyenttt@hvnh.edu.vn Summary Currency basket pegged exchange rate regime: The Chinese experience This paper reviews China’s exchange rate regime reform, focusing on the period after People’s Bank of China (PBoC) officially announced to employ managed floating exchange rate regime by pegging to a currency basket in July 21st 2005. We employ the model which was applied by Cui (2012) to examine the RMB’s currency basket. The results reveal that the de facto exchange rate regime is different from the de jure regime declared by Chinese monetary authority. The RMB is proved to peg only to the US dollar during the period of July 2005 to Aug 2015. The trend of RMB’s currency basket has just started to be clear since Aug 11th 2015, when PBoC decided to increase mechanism to reflect market prices of the RMB against the US dollar. Lastly, the emperical findings provide some helpful exchange rate policy implications for Vietnam. Keywords: Exchange rate regime, currency basket, China, Vietnam. Huyen Thi Thanh Tran, Master of Arts Devision of Economics, Banking Academy Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng Số 180- Tháng 5. 2017 65