M t s kinh nghi m rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n ế
dành cho h c sinh l p 9
I. PH N M ĐU
1. Lí do ch n đ tài.
Tôi r t tâm đc câu nói c a Vijaya Lankshmi Pandit: M c tiêu c a giáo d c
không ph i là d y cách ki m s ng hay cung c p công c đ đt đc s giàu có, ế ượ
mà đó ph i là con đng d n l i tâm h n con ng i v n đn cái Chân” và th c ườ ườ ươ ế
hành cái “Thi n”. Đúng v y! Môn Ng văn có s m nh cao đp đó: hình thành
nh ng con ng i có ý th c t tu d ng, bi t yêu th ng, quí tr ng gia đình, bè b n, ườ ưỡ ế ươ
có lòng yêu n c, yêu ch nghĩa xã h i, bi t h ng t i nh ng t t ng, tình c mướ ế ướ ư ưở
cao đp nh lòng nhân ái, tinh th n tôn tr ng l ph i, lòng căn ghét cái x u, cái ác. ư
Đó là nh ng con ng i bi t rèn luy n đ có tính t l p, có t duy sáng t o, b c ườ ế ư ướ
đu có năng l c c m th giá tr chân, thi n, m trong ngh thu t. Đó cũng là nh ng
con ng i bi t ham mu n đ đem tài trí c a mình c ng hi n cho s nghi p xâyườ ế ế
d ng và b o v T qu c.
Trên th c t , vi c gi ng d y môn Ng văn b c THCS r t phong phú v đ ế
tài và đa d ng v th lo i trong đó có th lo i ngh lu n. Văn ngh lu n chi m v trí ế
quan tr ng trong n i dung ch ng trình gi ng d y môn Ng văn l p 7.8.9. M c dù ươ
vi c d y văn ngh lu n trong nhà tr ng đã đc ti n hành t lâu, song ph ng ườ ượ ế ươ
pháp, hi u qu gi ng d y còn nhi u đi u trăn tr vì m t s giáo viên ch a chú ư
tr ng nhi u đn vi c rèn các kĩ năng vi t văn ngh lu n cho h c sinh. Bên c nh đó, ế ế
th c tr ng h c văn, vi t văn ngh lu n tr ng mà tôi đang công tác còn nhi u h n ế ườ
ch trong cách th c trình bày, l p lu n thi u s thuy t ph c và có h n ch trongế ế ế ế
vi c vi t văn ngh lu n v nhân v t trong tác ph m truy n.…Vì v y, tôi thi t nghĩ, ế ế
m i giáo viên c n ph i rèn cho h c sinh kĩ năng vi t văn ngh lu n. Trong đó, kĩ ế
năng vi t văn ngh lu n ph i xu t phát t kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n. ế ế
2. M c tiêu, nhi m v c a đ tài
M c tiêu
- Tìm ra đc ph ng pháp rèn cho h c sinh cách vi t đo n văn ngh lu n vượ ươ ế
nhân v t trong tác ph m truy n.
- Đi m i cách làm, ph ng pháp gi ng d y ngh lu n văn h c nh t là ngh ươ
lu n v nhân v t trong tác ph m truy n (t c là phân tích, c m nh n…v nhân v t)
Nhi m v
- Nghiên c u th c tr ng v d y h c ng văn nói chung và d y văn ngh lu n
văn h c nói riêng t i tr ng THCS L ng Th Vinh. ườ ươ ế
- Đ ra nh ng gi i pháp hi u qu và c th đ giúp h c sinh rèn kĩ năng vi t ế
đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n
3. Đi t ng nghiên c u ượ
Tr n Th L - GV tr ng THCS L ng Th Vinh- Krông Ana ườ ươ ế 1
M t s kinh nghi m rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n ế
dành cho h c sinh l p 9
- Ph ng pháp rèn kĩ năng vi t văn ngh lu n v nhân v t trong tác ph mươ ế
truy n.
4. Gi i h n c a đ tài
- Đ tài này đc nghiên c u và th nghi m t i tr ng THCS L ng Th ượ ườ ươ ế
Vinh - H.Krông Ana – T. Đăk Lăk
- Nghiên c u đ tìm ra các gi i pháp hay rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v ế
m t nhân v t trong tác ph m truy n.
Nh ng v n đ này đã đc nhi u tác gi nghiên c u tr c đây, nh ng qua quá ượ ướ ư
trình gi ng d y tôi đã đúc rút ra nh ng kinh nghi m c a riêng mình. Có nh ng n i
dung cũ, có n i dung m i, nh ng tôi mu n chia s nh ng kinh nghi m c a mình đã ư
qua th nghi m và có k t qu kh quan. ế
5. Ph ng pháp nghiên c uươ
- Ph ng pháp nghiên c u lý lu n: ươ Tìm hi u các nghiên c u v d y Ng
văn, đc bi t là ngh lu n văn h c
- Ph ng pháp quan sát: ươ Quan sát quá trình gi ng d y c a giáo viên và quá
trình lĩnh h i c a h c sinh.
- Ph ng pháp t ng k t kinh nghi m:ươ ế
+ Tham kh o nh ng kinh nghi m c a đng nghi p đi tr c. ướ
+ Tham kh o kinh nghi m c a các tr ng b n. ườ
- Ph ng pháp th nghi m: ươ Th áp d ng các gi i pháp vào quá trình gi ng
d y Ng văn l p 9A1, 9A4 tr ng THCS L ng Th Vinh. ườ ươ ế
II. PH N N I DUNG
1. C s lí lu n ơ
T năm 1998, B giáo d c đã tri n khai d án phát tri n giáo d c THCS
nh m đi m i toàn di n b c h c này.Môn Ng văn là môn có v trí vô cùng quan
tr ng trong các môn h c b c h c ph thông và cũng là môn h c có nhi u thay đi
nh t trong vi c đi m i ch ng trình, sách giáo khoa, ph ng pháp d y h c và đánh ươ ươ
giá k t qu h c t p. Nhi u v n đ đc đt ra, trong đó đi m i ph ng pháp d y,ế ượ ươ
nâng cao ch t l ng h c đc đt lên hàng đu. ượ ượ
Đ d y t t môn Ng văn 9, nh t là văn ngh lu n, đòi h i giáo viên ph i k t ế
h p nhi u ph ng pháp, tích h p nhi u phân môn. Tùy vào t ng ch đ c a bài h c ươ
mà giáo viên tích h p cho thích h p. Giáo d Lê Trí Vi n đã t ng nói: “D y văn l y ư
c m làm đâu”. Giáo viên d y văn, nh t là văn ngh lu n không th nghèo nàn v
c m xúc. B i h ng d n h c sinh làm văn ngh lu n nh t là ngh lu n v nhân v t ướ
ph i có c m xúc chân th t. Giáo viên gi ng d y môn Ng văn ngoài v n ki n th c ế
v chuyên môn còn ph i không ng ng trau d i, h c h i nâng cao trình đ, nâng cao
Tr n Th L - GV tr ng THCS L ng Th Vinh- Krông Ana ườ ươ ế 2
M t s kinh nghi m rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n ế
dành cho h c sinh l p 9
ki n th c xã h i; giáo viên còn có kh năng s d ng và truy n đt ngôn t cho h cế
sinh.
Môn Ng văn là m t môn r t quan tr ng, có ý nghĩa trong vi c hình thành, đnh
h ng, phát tri n nhân cách cho h c sinh. H c văn là h c làm ng i, h c phép ngướ ườ
nhân x th trong cu c s ng. Đây cũng là m t môn h c ngh thu t kích thích trí
t ng t ng bay b ng, sáng t o c a ng i h c. Vì th đ d y t t môn Ng văn,ưở ượ ườ ế
ng i d y ph i không ng ng trau d i ki n th c chuyên môn, ki n th c v cu cườ ế ế
s ng, xã h i.
La môt giao viên đang tr c ti p gi ng d y môn Ng văn, tôi r t mong mu n + ế
tìm đc nh ng ph ng pháp d y h c tích c c m i đ giúp h c sinh lĩnh h i ki nượ ươ ế
th c t t h n. ơ
2. Th c tr ng
a. Thu n l i
-V phía nhà tr ng: ườ Đc s chi đao, quan tâm sâu sat cua chi bô Đang, cuaươ+ ư+ , + , + , ,
Ban Giam Hiêu nha tr ng, đc s giup đ c a các đng chí trong t chuyên môn. + ươ ươ+ ư+ ơ
- V phía giáo viên: Giao viên gi ng d y nhi t tình, luôn tìm tòi h c h i đ
trau d i ki n th c đng th i tìm ra đc nh ng ph ng pháp h c t p tích c c. Giáo ế ượ ươ
viên đã đc tr c ti p gi ng d y nhi u năm, đc bi t là d y h c sinh l p 9; giáoượ ế
viên đã nhi u năm ôn thi tuy n sinh cho h c sinh cu i c p và ôn thi h c sinh gi i các
c p. Tôi nh n th y r ng kh i l p này đ c p t i ch y u là ki u văn ngh lu n. Và ế
tôi đã th y đc nh ng đi m y u c a h c sinh, trong đó có kĩ năng vi t đo n văn ượ ế ế
ngh lu n v nhân v t trong tác ph m truy n còn h n ch nên trăn tr . Tôi đã rèn ế
cho h c sinh v v n đ này và đã thu đc k t qu kh quan. ượ ế
- V phía h c sinh: nh ng l p d i, các em đã có hi u bi t căn b n cách ướ ế
trình bày đo n văn nh đo n văn t s , miêu t , bi u c m, thuy t minh. Ít nh t, h c ư ế
sinh có th hình dung th nào là m t đo n văn. Tuy m i đo n văn trên đu mang ế
đc tr ng riêng bi t c a nó nh ng các em đã có th bi t t p h p các câu văn phù ư ư ế
h p v v n đ đ t o thành m t đo n văn..
H c sinh đã đc h c văn ngh lu n l p 7 và 8, đc bi t là h c sinh l p 8 đã ượ
đc h c cách xây d ng đo n văn và liên k t đo n văn trong văn b n.ượ ế
b. Khó khăn
* Nh ng v n đ còn t n t i và h n ch c a ch ng trình SGK ế ươ .
M c dù các em đã đc h c v văn ngh lu n l p 7 (ti t 79, 83, 84, 87, 88, ượ ế
91, 92, 98, 99, 100, 103, 104, 112, 116 và h c v cách xây d ng đo n văn l p 8
( ti t 12, 17, 99,100 ) nh ng ch ng trình Ng văn l p 9 không có ti t ôn t p vănế ư ươ ế
ngh lu n nên h c sinh có th quên nh ng lí thuy t c b n v văn ngh lu n cũng ế ơ
nh đo n văn ngh lu n.ư
Tr n Th L - GV tr ng THCS L ng Th Vinh- Krông Ana ườ ươ ế 3
M t s kinh nghi m rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n ế
dành cho h c sinh l p 9
Riêng đi v i ngh lu n v m t t t ng, đo lí, h c sinh l p 9 ch đc h c ư ưở ượ
trong 03 ti t cách th c làm m t bài văn, trong khi đó khi thi h c kì và thi tuy n sinh,ế
các em không làm thành bài mà vi t đo n văn đc l p v i s câu qui đnh. Quanế
tr ng h n là nh ng năm g n đây, c u trúc đ thi, ki m tra th ng xuyên, đnh kì, thi ơ ườ
h c sinh gi i th ng xuyên ra. Vì v y, bu c giáo viên ph i chú ý đc bi t t i v n ườ
đ này.
* Ph ng pháp gi ng d y c a giáo viênươ .
M t s giáo viên ch a quan tâm, chú ý rèn kĩ năng vi t đo n văn cho h c sinh. ư ế
Vi c ch a quan tâm này cũng do nhi u y u t . Ph n nhi u b i khung ch ng trình ư ế ươ
c a kh i l p, đc bi t là l p 8, giáo viên c g ng d y h t l ng ki n th c yêu c u ế ượ ế
theo Chu n ki n th c kĩ năng nên không còn th i gian đ rèn kĩ năng vi t đo n văn ế ế
cho h c sinh. Nh ng l p 9 văn ngh lu n là tr ng tâm mà vi t đo n văn là ch y u ư ế ế
vì các em ph i v n d ng nó trong các bài ki m tra đnh kì, các kì thi nên bu c giáo
viên ph i l ng ghép, k t h p đ rèn cho h c sinh, do đó g p không ít khó khăn. ế
Giáo viên ch a chú ý đúng m c đn nh ng gi i pháp kh c ph c nh ng h nư ế
ch c a SGK v rèn kĩ năng vi t đo n trong các gi tr bài, h ng d n t h c ế ế ướ
nhà, tăng thêm đo n văn m u, ki m tra vi t đo n, tích h p các văn b n. ế H n n a,ơ
trong ch ng trình không có ti t rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n. Do đó, giáoươ ế ế
viên ch a dành th i gian ra đ cho h c sinh v nhà t vi t và ki m tra, s a bài. ư ế
*K năng vi t đo n văn c a h c sinh. ế
- H c sinh ít đc th c hành vi t đo n văn ngh lu n. L p 7, 8 t ng s ti t là ượ ế ế
05 ti t. L p 9 t ng s ti t là 03 ti t.ế ế ế
- H c sinh có nh ng hi u bi t còn h n ch v đo n văn nói chung và đo n ế ế
văn ngh lu n nói riêng và đc bi t là đo n văn ngh lu n văn h c mà trong đó có
đo n văn v nhân v t trong tác ph m truy n.
Ví d : Trong phi u thăm dò đu năm v a qua, tôi ra câu h i cho h c sinh hai ế
l p mà tôi đang gi ng d y là l p 9a1 (l p mũi nh n) và l p 9a4 (đi trà) v i đ bài:
Đ 1: Hãy xây d ng m t đo n văn kho ng 6 đn 8 câu v i lu n đi m sau: ế
Vũ N ng trong ươ Chuy n ng i con gái Nam X ng ườ ươ là m t ng i con dâu hi u ườ ế
th o, nghĩa tình”.
Đ 2: Hãy xây d ng m t đo n văn kho ng 6 đn 8 câu v i lu n đi m sau: ế
Vũ N ng trong “ ươ Chuy n ng i con gái Nam X ng ườ ươ là m t ng i ph n h t lòng ườ ế
vì gia đình”.
Qua ph n ch m bài, l p đi trà (9a4), t ng s 28 hs mà có t i 15 h c sinh vi t câu ế
này thành bài văn ho c có nhi u em vi t thành 3-4 đo n văn. L p 9a1 v n còn m t ế
h c sinh vi t g ch đu dòng và thành 04 đo n văn. Đi u đó có ch ng t r ng các ế
em ch a hi u m t đo n văn là gì? ư
- H c sinh thi u kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v nhân v t. ế ế
Tr n Th L - GV tr ng THCS L ng Th Vinh- Krông Ana ườ ươ ế 4
M t s kinh nghi m rèn kĩ năng vi t đo n văn ngh lu n v m t nhân v t trong tác ph m truy n ế
dành cho h c sinh l p 9
M t s h c sinh ch a vi t đúng hình th c c a m t đo n văn: Vi t thành bài ư ế ế
văn, vi t nhi u đo n, li t kê các ý g ch đu dòng. H c sinh không tìm đc lu nế ượ
đi m chính, không bi t tri n khai lu n đi m, ch a bi t s d ng lí l và d n ch ng ế ư ế
đ tri n khai lu n đi m.
Ví d 1: Đ 2: Hãy xây d ng m t đo n văn kho ng 6 đn 8 câu v i lu n ế
đi m sau: Vũ N ng trong ươ Chuy n ng i con gái Nam X ng ườ ươ là m t ng i ph ườ
n h t lòng vì gia đình”. Có h c sinh đã vi t nh sau: ế ế ư
- Vũ N ng là ng i con gái thùy m , n t na, t dung t t đp. Vũ N ngươ ườ ế ư ươ
đc g vào gia đình Tr ng Sinh luôn gi gìn khuôn phép->ượ ươ ng i con gái hoànườ
h o, đp ng i, đp n t. ườ ế
- Vũ N ng ch a t ng làm cho cha m ph i th t hòa.ươ ư
- Khi Tr ng Sinh đi lính, Vũ N ng đã rót chén r u đy đ chào t m bi t.ươ ươ ượ
nói nh ng l i yêu th ng và mong mu n s m đc đoàn t . ươ ượ
- Nh ng d n ch ng trên cho th y Vũ N ng r t t t. ươ
Đ bài yêu c u là vi t “m t đo n văn” thì các em l i vi t thành “nhi u đo n ế ế
văn”. Các em ch a xác đnh đc câu trên đ bài là lu n đi m c a đo n văn màư ượ
cũng là câu ch đ nên khi xây d ng thành đo n văn, các em không bi t đt nó v ế
trí nào trong đo n. Có h c sinh còn không s d ng lu n đi m trên trong bài vi t. ế
Ngoài nh ng l i trên, trong bài làm này c a h c sinh còn m c nhi u khuy t đi m ế
n a nh : Sai l i vi t ch đu câu, đu đo n không vi t hoa; di n đt l ng c ng, ư ế ế
l p ý; ch a có d n ch ng c th , sai ki n th c, dùng kí hi u “ ->” trong bài làm… ư ế
- M t s h c sinh ch a bi t vi t câu m đo n ho c m đo n dài dòng. ư ế ế
Th ng kê bài thăm dò l p 9a4 có 28 h c sinh thì có t i 15 em không bi t vi t ế ế
câu m đo n. Qua th c t gi ng d y, tôi nh n th y đa s h c sinh n m trong tình ế
tr ng này.
Ví d : Hãy xây d ng m t đo n văn kho ng 6 đn 8 câu v i lu n đi m sau: ế
“Nhân v t Vũ N ng trong ươ Chuy n ng i con gái Nam X ng ư ươ c a Nguy n D là
m t ng i con dâu hi u th o, nghĩa tình”. Có h c sinh đã vi t: ườ ế ế “Nhân v t Vũ
N ng trong truy n dù v nhà ch ng x y ra nhi u xích mích nh ng nàng luôn làmươ ư
t t trách nhi m c a m t ng i v t t”. ườ N u h c sinh vi t đo n văn theo cách di nế ế
d ch thì bu c câu m đo n ph i nêu lu n đi m c a c đo n. N u là đo n văn quy ế
n p thì câu đu đo n văn đó cũng ph i gi i thi u đc khái quát v nhân v t: nh t ượ
v t nào? Trong tác ph m nào? C a ai? Em có n t ng chung v i nhân v t nh th ượ ư ế
nào?. Ví d nh “Nhân v t Vũ N ng trong ư ươ Chuy n ng i con gái Nam X ng ườ ươ c a
Nguy n D là nhân v t đã đ l i d u n khó phai trong lòng b n đc”. Đ bài trên
đã có lu n đi m cho s n nh ng h c sinh không bi t đa lu n đi m đó vào bài làm ư ế ư
c a mình mà còn khai thác nghiêng v “ng i v t t”, ch a rõ nhân v t này trong ườ ư
truy n gì? C a tác gi nào? Khi n cho câu văn ch a rõ ý, khó hi u. Nguyên nhân là ế ư
các em ch a hi u lu n đi m là gì và cách vi t câu lu n đi m.ư ế
Tr n Th L - GV tr ng THCS L ng Th Vinh- Krông Ana ườ ươ ế 5