Y BAN NHÂN DÂN HUY N ĐAN PH NGỦ Ệ ƯỢ
TR NG THCS L NG TH VINHƯỜ ƯƠ Ế
––––––––––––––––––––––––
SÁNG KI N KINH NGHI MẾ Ệ
“RÈN K NĂNG LÀM BÀI NGH LU N XÃ H IỸ Ị Ậ Ộ
CHO H C SINH L P 9Ọ Ớ ”
Môn: Ng vănữ
Tác gi : ảNguy n Th Thuễ ị ỷ
Ch c v : ứ ụ Giáo viên Văn
2/18
NĂM H C: Ọ2021-2022
3/18
A. ĐT V N ĐẶ Ấ Ề
Trong nh ng năm g n đây ki u văn ngh lu n xã h i đã đc chú tr ng trongữ ầ ể ị ậ ộ ượ ọ
các nhà tr ng trung h c. B i văn ngh lu n đã tr thành tiêu chí đánh giá đi v iườ ọ ở ị ậ ở ố ớ
h c sinh không ch trong nh ng bài ki m tra, thi h c sinh gi i, thi vào l p 10 và ngayọ ỉ ữ ể ọ ỏ ớ
c thi t t nghi p THPT r i đn kì thi Đi h c. S chuy n bi n này là c h i vàả ố ệ ồ ế ạ ọ ự ể ế ơ ộ
cũng là thách th c đi v i h c sinh. M t th i gian khá dài, làm văn trong nhà tr ngứ ố ớ ọ ộ ờ ườ
ch t p trung vào ngh lu n văn h c khi n cho h c sinh c m th y văn ch ng xa r iỉ ậ ị ậ ọ ế ọ ả ấ ươ ờ
th c t cu c s ng. Rèn luy n văn ngh lu n xã h i giúp h c sinh không ch hoànự ế ộ ố ệ ị ậ ộ ọ ỉ
thi n kĩ năng trình bày quan đi m c a mình, mà còn cung c p tri th c vô cùng phongệ ể ủ ấ ứ
phú v nh ng v n đ xã h i. Th nh ng thách th c đt ra đi v i h c sinh và giáoề ữ ấ ề ộ ế ư ứ ặ ố ớ ọ
viên cũng không ph i là nh . H c sinh quá quen v i t duy văn h c, ki n th c v xãả ỏ ọ ớ ư ọ ế ứ ề
h i còn h n ch , tài li u tham kh o ngh lu n xã h i không nhi u, kĩ năng làm bàiộ ạ ế ệ ả ị ậ ộ ề
ch a thu n th c, dung l ng m t bài không đc quá dài, ch đc vi t trong m tư ầ ụ ượ ộ ượ ỉ ượ ế ộ
th i gian ng n v m t v n đ trong cu c s ng ch không ph i c đnh m t vănờ ắ ề ộ ấ ề ộ ố ứ ả ố ị ở ộ
b n trong sách giáo khoa...T t c nh ng đi u đó t o nên áp l c, gây khó khăn choả ấ ả ữ ề ạ ự
h c sinh. ọ
Trong nh ng năm qua, b n thân tôi luôn đc phân công gi ng d y môn Ngữ ả ượ ả ạ ữ
văn 9, tôi luôn có ý th c trong vi c gi ng d y, đc bi t đã chú tr ng rèn luy n choứ ệ ả ạ ặ ệ ọ ệ
h c sinh kĩ năng làm bài ngh lu n nói chung và bài văn ngh lu n xã h i nói riêng, vìọ ị ậ ị ậ ộ
đây là m t v n đ đang đc xem là m i và khó.ộ ấ ề ượ ớ
Xu t phát t t m quan tr ng và th c tr ng c a vi c làm bài ngh lu n xã h i ấ ừ ầ ọ ự ạ ủ ệ ị ậ ộ ở
tr ng THCS hi n nay, đ t o ti n đ cho vi c h c và làm văn c a các em các b cườ ệ ể ạ ề ề ệ ọ ủ ở ậ
h c ti p theo, tôi đã quy t đnh ch n nghiên c u đ tài: “ọ ế ế ị ọ ứ ề Rèn kĩ năng làm bài nghị
lu n xã h i cho h c sinh l p 9ậ ộ ọ ớ ”. Nh m trao đi v i đng nghi p m t vài kinhằ ổ ớ ồ ệ ộ
nghi m, qua đó giúp cho h c sinh l p 9 n m v ng h n ph ng pháp làm ki u bài này,ệ ọ ớ ắ ữ ơ ươ ể
v i mong mu n nâng cao ch t l ng bài thi, bài ki m tra và k t qu h c t p c a cácớ ố ấ ượ ể ế ả ọ ậ ủ
em.
B.GI I QUY T V N Đ.Ả Ế Ấ Ề
I, C s lí lu nở ở ậ .
Nh chúng ta đã bi t trong c u trúc đ thi c p huy n, c p t nh, hay thi vàoư ế ấ ề ấ ệ ấ ỉ
THPT môn Ng văn nh ng năm g n đây đu có câu h i, yêu c u h c sinh v n d ngữ ữ ầ ề ỏ ầ ọ ậ ụ
ki n th c xã h i và đi s ng đ vi t bài ngh lu n xã h i ng n kho ng 300 tế ứ ộ ờ ố ể ế ị ậ ộ ắ ả ừ
(ho c m t trang gi y thi).ặ ộ ấ
Có hai d ng bài c th là:ạ ụ ể
Ngh lu n v m t v n đ t t ng đo lí.ị ậ ề ộ ấ ề ư ưở ạ
Ngh lu n v m t s vi c, hi n t ng đi s ng.ị ậ ề ộ ự ệ ệ ượ ờ ố
H c sinh ph i bi t bám sát vào quy đnh trên đ đnh h ng ôn t p và làmọ ả ế ị ể ị ướ ậ
bài thi cho hi u qu . ki u bài ngh lu n xã h i, h c sinh qua nh ng tr i nghi mệ ả Ở ể ị ậ ộ ọ ữ ả ệ
c a b n thân, trình bày nh ng hi u bi t, ý ki n, quan ni m, cách đánh giá, tháiủ ả ữ ể ế ế ệ
đ...c a mình v các v n đ xã h i, t đó rút ra đc bài h c (nh n th c và hànhộ ủ ề ấ ề ộ ừ ượ ọ ậ ứ
đng) cho b n thân. Đ làm t t khâu này, h c sinh không ch bi t v n d ng nh ngộ ả ể ố ọ ỉ ế ậ ụ ữ
thao tác c b n c a bài văn ngh lu n (nh gi i thích, phân tích, ch ng minh, bìnhơ ả ủ ị ậ ư ả ứ
4/18
lu n, so sánh, bác b ...) mà còn ph i bi t trang b cho mình ki n th c v đi s ngậ ỏ ả ế ị ế ứ ề ờ ố
xã h i ộ
Bài văn ngh lu n xã h i nh t thi t ph i có d n ch ng th c t . C n tránhị ậ ộ ấ ế ả ẫ ứ ự ế ầ
tình tr ng ho c không có d n ch ng ho c l m d ng d n ch ng mà b qua các b cạ ặ ẫ ứ ặ ạ ụ ẫ ứ ỏ ướ
đi khác c a quá trình l p lu n.ủ ậ ậ
M t khác v i ki u bài ngh lu n xã h i, h c sinh c n làm rõ v n đ nghặ ớ ể ị ậ ộ ọ ầ ấ ề ị
lu n, sau đó m i đi vào đánh giá, bình lu n, rút ra bài h c cho b n thân. Th c t choậ ớ ậ ọ ả ự ế
th y nhi u h c sinh m i ch d ng l i vi c làm rõ v n đ ngh lu n mà coi nhấ ề ọ ớ ỉ ừ ạ ở ệ ấ ề ị ậ ẹ
khâu th hai, v n coi là ph n tr ng tâm c a bài ngh lu n...Vì nh ng yêu c u trênứ ẫ ầ ọ ủ ị ậ ữ ầ
mà vi c rèn luy n giúp cho h c sinh có kĩ năng làm t t m t bài văn ngh lu n xã h iệ ệ ọ ố ộ ị ậ ộ
là m t vi c làm r t c n thi t.ộ ệ ấ ầ ế
II. Th c tr ng v n đ.ự ạ ấ ề
- Th c tr ng chung:ự ạ Th c tr ng h c và làm bài văn ngh lu n ngh lu n xãự ạ ọ ị ậ ị ậ
h i đang là m t v n đ đc quan tâm trong các tr ng Trung h c c s nói chungộ ộ ấ ề ượ ườ ọ ơ ở
và tr ng THCS L ng Th Vinh nói riêng. Theo th ng kê và theo dõi k t qu thiườ ươ ế ố ế ả
h c kì, thi h c sinh gi i, thi vào THPT c a m y năm g n đây thì ch t l ng làm bàiọ ọ ỏ ủ ấ ầ ấ ượ
môn Ng văn c a h c sinh đã có s ti n b rõ r t. Tuy nhiên ph n đi m b tr trongữ ủ ọ ự ế ộ ệ ầ ể ị ừ
bài l i r i vào ph n văn ngh lu n xã h i. Nguyên nhân ạ ơ ầ ị ậ ộ chính là do cách di n đtễ ạ
c a các em ch a đc t t. Các ý còn chung chung, ch a c th và rõ ràng, ki u nghủ ư ượ ố ư ụ ể ể ị
lu n này yêu c u h c sinh ph i v n d ng ki n th c th c t thì các em l i ch a có.ậ ầ ọ ả ậ ụ ế ứ ự ế ạ ư
Nhi u em còn m c các l i v dùng t , di n đt...có em còn xác đnh sai đ, d nề ắ ỗ ề ừ ễ ạ ị ề ẫ
đn sai ki n th c c b n do suy di n c m tính, suy lu n ch quan ho c tái hi n quáế ế ứ ơ ả ễ ả ậ ủ ặ ệ
máy móc d p khuôn trong tài li u, th m chí có ch “râu ông n c m c m bà kia”ậ ệ ậ ỗ ọ ắ ằ
nh m ngh lu n v t t ng đo lí sang ngh lu n v s vi c hi n t ng điầ ị ậ ề ư ưở ạ ị ậ ề ự ệ ệ ượ ờ
s ng...S dĩ ch t l ng ph n văn ngh lu n xã h i còn ch a đt yêu c u nh v y làố ở ấ ượ ầ ị ậ ộ ư ạ ầ ư ậ
do nhi u nguyên nhân:ề
- V giáo viên:ề
M c dù trong nh ng năm g n đây, h u h t giáo viên đã n m ch c đc c uặ ữ ầ ầ ế ắ ắ ượ ấ
trúc c a các đ thi h c sinh gi i và thi vào l p 10, m t ph n không th thi u là câuủ ề ọ ỏ ớ ộ ầ ể ế
h i liên quan đn ki u bài ngh lu n xã h i, th nh ng m t s giáo viên v n choỏ ế ể ị ậ ộ ế ư ộ ố ẫ
r ng câu h i ch chi m t l đi m trong bài kho ng 30% s đi m nên ch a t p trungằ ỏ ỉ ế ỉ ệ ể ả ố ể ư ậ
nhi u đ h ng d n h c sinh, khi n ki n th c c b n h c sinh n m ch a v ng.ề ể ướ ẫ ọ ế ế ứ ơ ả ọ ắ ư ữ
T t ng h c sinh làm bài l i ch chăm chú đn ph n ngh lu n văn h c mà khôngư ưở ọ ạ ỉ ế ầ ị ậ ọ
nghĩ r ng đây là ph n d đt đi m t i đa. H n n a lâu nay có khá nhi u h c sinh vàằ ầ ễ ạ ể ố ơ ữ ề ọ
ngay c th y cô c nghĩ r ng văn hay là câu ch ph i “bay b ng”, ph i “lung linh”,ả ầ ứ ằ ữ ả ỗ ả
nghĩa là dùng cho nhi u phép tu t , nhi u t “sang”, nhi u thu t ng “oách” màề ừ ề ừ ề ậ ữ
quên r ng văn hay là s chân th c, s gi n d , t c là nói nh ng đi u mình nghĩ vàằ ự ự ự ả ị ứ ữ ề
nói b ng ngôn ng bình th ng, không cao gi ng, không u n éo làm duyên.ằ ữ ườ ọ ố
- V h c sinh.ề ọ
Trong nh ng năm g n đây h c sinh không h ng thú mu n h c môn Ngữ ầ ọ ứ ố ọ ữ
văn, nh t là ng i làm nh ng bài văn. Có l ngoài nguyên nhân khách quan t xã h i,ấ ạ ữ ẽ ừ ộ
thì m t ph n cũng do làm văn khó, l i m t nhi u th i gian, “công th c” làm văn choộ ầ ạ ấ ề ờ ứ
5/18
các em l i không hình thành c th . Các em không phân bi t rõ các thao tác nghạ ụ ể ệ ị
lu n chính mà mình s d ng. Kĩ năng t o l p văn b n c a m t s h c sinh ậ ử ụ ạ ậ ả ủ ộ ố ọ ở
tr ng THCS L ng Th Vinh còn kém nhi u và r t hi m có nh ng bài ngh lu nườ ươ ế ề ấ ế ữ ị ậ
có đc s c h p d n, thuy t ph c b i cách l p lu n rõ ràng, chính xác, đy đ vàượ ứ ấ ẫ ế ụ ở ậ ậ ầ ủ
ch t ch t ng lu n đi m, lu n c ... Bài vi t c a các em khi thì sai v yêu c u thaoặ ẽ ừ ậ ể ậ ứ ế ủ ề ầ
tác ngh lu n, khi l i không sát, không đúng v i n i dung ngh lu n c a đ bài. Víị ậ ạ ớ ộ ị ậ ủ ề
d đ yêu c u ngh lu n v t t ng đo lí l i làm sang ngh lu n v hi n t ngụ ề ầ ị ậ ề ư ưở ạ ạ ị ậ ề ệ ượ
s vi c đi s ng. M t khác đi v i bài ngh lu n xã h i dung l ng quy đnh (chự ệ ờ ố ặ ố ớ ị ậ ộ ượ ị ỉ
kho ng 300 đn 400 t ho c m t trang gi y thi) nhi u h c sinh v n ch a căn đc,ả ế ừ ặ ộ ấ ề ọ ẫ ư ượ
c th phóng bút vi t th m chí h t nhi u th i gian mà bài l i không cô đng, súcứ ế ế ậ ế ề ờ ạ ọ
tích. M t đi u n a mà ta d dàng nh n th y khi d y ki u bài này các em đu quanộ ề ữ ễ ậ ấ ạ ể ề
ni m là bài văn “khô khan” nên bài vi t ch a có s c hút, ch a lay đng đc tâmệ ế ư ứ ư ộ ượ
h n ng i đc. b t c th văn nào, khô khan hay h p h n là ch t l ng. Màồ ườ ọ Ở ấ ứ ể ấ ẫ ở ấ ượ
ch t l ng m t bài văn ph thu c vào c m h ng, ki n th c và các y u t có tính kĩấ ượ ộ ụ ộ ả ứ ế ứ ế ố
thu t nh : Cách l p lu n, dùng t , câu...ậ ư ậ ậ ừ
K t qu kh o sát h c sinh khi ch a áp d ng đ tài này vào th c tế ả ả ọ ư ụ ề ự ế
gi ng d y nh sau: Năm h c 2019ả ạ ư ọ -2020
L pớSĩ số
S HSố
không
bi tế
cách làm
bài(1-
>4đi m)ể
S HSố
bi tế
cách làm
bài ở
m cứ
trung
bình-khá
(5-
>7đi m)ể
S HS làm bài t tố ố
(8-9 đi m)ể
SL % SL % SL %
9D 45 30 66,7 15 33,3 0 0
K t qu trên đây cho th y nguyên nhân m u ch t là h c sinh ph n nhi uế ả ấ ấ ố ọ ầ ề
ch a bi t làm bài văn ngh lu n xã h i t t.ư ế ị ậ ộ ố
V y nên vi c nâng cao, m r ng, rèn thêm cho h c sinh kĩ năng làm bài vănậ ệ ở ộ ọ
ngh lu n xã h i là r t c n thi t.ị ậ ộ ấ ầ ế
III. Gi i pháp và bi n pháp th c hi nả ệ ự ệ
Đ h c sinh có kĩ năng làm bài ngh lu n xã h i t t. Tôi th c hi n các b cể ọ ị ậ ộ ố ự ệ ướ
sau:
1,Làm công tác t t ng cho h c sinh (đnh h ngư ưở ọ ị ướ )
Tr c h t giáo viên c n ph i d p t t trong các em quan ni m: Văn nghướ ế ầ ả ậ ắ ệ ị
lu n là lo i văn “khô khan” là ch a h p lí, vì b t c th văn nào, khô khan hayậ ạ ư ợ ở ấ ứ ể
h p d n là ch t l ng. Ti u thuy t mà vi t d thì cũng khô khan mà thôi. Ch tấ ẫ ở ấ ượ ể ế ế ở ấ
