Y BAN NHÂN DÂN HUY N ĐAN PH NG ƯỢ
TR NG THCS L NG TH VINHƯỜ ƯƠ
––––––––––––––––––––––––
SÁNG KI N KINH NGHI M
“RÈN K NĂNG LÀM BÀI NGH LU N XÃ H I
CHO H C SINH L P 9
Môn: Ng văn
Tác gi : Nguy n Th Thu
Ch c v : Giáo viên Văn
2/18
NĂM H C: 2021-2022
3/18
A. ĐT V N Đ
Trong nh ng năm g n đây ki u văn ngh lu n xã h i đã đc chú tr ng trong ượ
các nhà tr ng trung h c. B i văn ngh lu n đã tr thành tiêu chí đánh giá đi v iườ
h c sinh không ch trong nh ng bài ki m tra, thi h c sinh gi i, thi vào l p 10 và ngay
c thi t t nghi p THPT r i đn kì thi Đi h c. S chuy n bi n này là c h i và ế ế ơ
cũng là thách th c đi v i h c sinh. M t th i gian khá dài, làm văn trong nhà tr ng ườ
ch t p trung vào ngh lu n văn h c khi n cho h c sinh c m th y văn ch ng xa r i ế ươ
th c t cu c s ng. Rèn luy n văn ngh lu n xã h i giúp h c sinh không ch hoàn ế
thi n kĩ năng trình bày quan đi m c a mình, mà còn cung c p tri th c vô cùng phong
phú v nh ng v n đ xã h i. Th nh ng thách th c đt ra đi v i h c sinh và giáo ế ư
viên cũng không ph i là nh . H c sinh quá quen v i t duy văn h c, ki n th c v xã ư ế
h i còn h n ch , tài li u tham kh o ngh lu n xã h i không nhi u, kĩ năng làm bài ế
ch a thu n th c, dung l ng m t bài không đc quá dài, ch đc vi t trong m tư ượ ượ ượ ế
th i gian ng n v m t v n đ trong cu c s ng ch không ph i c đnh m t văn
b n trong sách giáo khoa...T t c nh ng đi u đó t o nên áp l c, gây khó khăn cho
h c sinh.
Trong nh ng năm qua, b n thân tôi luôn đc phân công gi ng d y môn Ng ượ
văn 9, tôi luôn có ý th c trong vi c gi ng d y, đc bi t đã chú tr ng rèn luy n cho
h c sinh kĩ năng làm bài ngh lu n nói chung và bài văn ngh lu n xã h i nói riêng, vì
đây là m t v n đ đang đc xem là m i và khó. ư
Xu t phát t t m quan tr ng và th c tr ng c a vi c làm bài ngh lu n xã h i
tr ng THCS hi n nay, đ t o ti n đ cho vi c h c và làm văn c a các em các b cườ
h c ti p theo, tôi đã quy t đnh ch n nghiên c u đ tài: ế ế Rèn kĩ năng làm bài ngh
lu n xã h i cho h c sinh l p 9 . Nh m trao đi v i đng nghi p m t vài kinh
nghi m, qua đó giúp cho h c sinh l p 9 n m v ng h n ph ng pháp làm ki u bài này, ơ ươ
v i mong mu n nâng cao ch t l ng bài thi, bài ki m tra và k t qu h c t p c a các ượ ế
em.
B.GI I QUY T V N Đ.
I, C s lí lu n .
Nh chúng ta đã bi t trong c u trúc đ thi c p huy n, c p t nh, hay thi vàoư ế
THPT môn Ng văn nh ng năm g n đây đu có câu h i, yêu c u h c sinh v n d ng
ki n th c xã h i và đi s ng đ vi t bài ngh lu n xã h i ng n kho ng 300 tế ế
(ho c m t trang gi y thi).
Có hai d ng bài c th là:
Ngh lu n v m t v n đ t t ng đo lí. ư ưở
Ngh lu n v m t s vi c, hi n t ng đi s ng. ượ
H c sinh ph i bi t bám sát vào quy đnh trên đ đnh h ng ôn t p và làm ế ướ
bài thi cho hi u qu . ki u bài ngh lu n xã h i, h c sinh qua nh ng tr i nghi m
c a b n thân, trình bày nh ng hi u bi t, ý ki n, quan ni m, cách đánh giá, thái ế ế
đ...c a mình v các v n đ xã h i, t đó rút ra đc bài h c (nh n th c và hành ượ
đng) cho b n thân. Đ làm t t khâu này, h c sinh không ch bi t v n d ng nh ng ế
thao tác c b n c a bài văn ngh lu n (nh gi i thích, phân tích, ch ng minh, bìnhơ ư
4/18
lu n, so sánh, bác b ...) mà còn ph i bi t trang b cho mình ki n th c v đi s ng ế ế
xã h i
Bài văn ngh lu n xã h i nh t thi t ph i có d n ch ng th c t . C n tránh ế ế
tình tr ng ho c không có d n ch ng ho c l m d ng d n ch ng mà b qua các b c ướ
đi khác c a quá trình l p lu n.
M t khác v i ki u bài ngh lu n xã h i, h c sinh c n làm rõ v n đ ngh
lu n, sau đó m i đi vào đánh giá, bình lu n, rút ra bài h c cho b n thân. Th c t cho ế
th y nhi u h c sinh m i ch d ng l i vi c làm rõ v n đ ngh lu n mà coi nh
khâu th hai, v n coi là ph n tr ng tâm c a bài ngh lu n...Vì nh ng yêu c u trên
mà vi c rèn luy n giúp cho h c sinh có kĩ năng làm t t m t bài văn ngh lu n xã h i
là m t vi c làm r t c n thi t. ế
II. Th c tr ng v n đ.
- Th c tr ng chung: Th c tr ng h c và làm bài văn ngh lu n ngh lu n xã
h i đang là m t v n đ đc quan tâm trong các tr ng Trung h c c s nói chung ượ ườ ơ
và tr ng THCS L ng Th Vinh nói riêng. Theo th ng kê và theo dõi k t qu thiườ ươ ế ế
h c kì, thi h c sinh gi i, thi vào THPT c a m y năm g n đây thì ch t l ng làm bài ượ
môn Ng văn c a h c sinh đã có s ti n b rõ r t. Tuy nhiên ph n đi m b tr trong ế
bài l i r i vào ph n văn ngh lu n xã h i. Nguyên nhân ơ chính là do cách di n đt
c a các em ch a đc t t. Các ý còn chung chung, ch a c th và rõ ràng, ki u ngh ư ượ ư
lu n này yêu c u h c sinh ph i v n d ng ki n th c th c t thì các em l i ch a có. ế ế ư
Nhi u em còn m c các l i v dùng t , di n đt...có em còn xác đnh sai đ, d n
đn sai ki n th c c b n do suy di n c m tính, suy lu n ch quan ho c tái hi n quáế ế ơ
máy móc d p khuôn trong tài li u, th m chí có ch “râu ông n c m c m bà kia”
nh m ngh lu n v t t ng đo lí sang ngh lu n v s vi c hi n t ng đi ư ưở ượ
s ng...S dĩ ch t l ng ph n văn ngh lu n xã h i còn ch a đt yêu c u nh v y là ượ ư ư
do nhi u nguyên nhân:
- V giáo viên:
M c dù trong nh ng năm g n đây, h u h t giáo viên đã n m ch c đc c u ế ượ
trúc c a các đ thi h c sinh gi i và thi vào l p 10, m t ph n không th thi u là câu ế
h i liên quan đn ki u bài ngh lu n xã h i, th nh ng m t s giáo viên v n cho ế ế ư
r ng câu h i ch chi m t l đi m trong bài kho ng 30% s đi m nên ch a t p trung ế ư
nhi u đ h ng d n h c sinh, khi n ki n th c c b n h c sinh n m ch a v ng. ướ ế ế ơ ư
T t ng h c sinh làm bài l i ch chăm chú đn ph n ngh lu n văn h c mà khôngư ưở ế
nghĩ r ng đây là ph n d đt đi m t i đa. H n n a lâu nay có khá nhi u h c sinh và ơ
ngay c th y cô c nghĩ r ng văn hay là câu ch ph i “bay b ng”, ph i “lung linh”,
nghĩa là dùng cho nhi u phép tu t , nhi u t “sang”, nhi u thu t ng “oách” mà
quên r ng văn hay là s chân th c, s gi n d , t c là nói nh ng đi u mình nghĩ và
nói b ng ngôn ng bình th ng, không cao gi ng, không u n éo làm duyên. ườ
- V h c sinh.
Trong nh ng năm g n đây h c sinh không h ng thú mu n h c môn Ng
văn, nh t là ng i làm nh ng bài văn. Có l ngoài nguyên nhân khách quan t xã h i,
thì m t ph n cũng do làm văn khó, l i m t nhi u th i gian, “công th c” làm văn cho
5/18
các em l i không hình thành c th . Các em không phân bi t rõ các thao tác ngh
lu n chính mà mình s d ng. Kĩ năng t o l p văn b n c a m t s h c sinh
tr ng THCS L ng Th Vinh còn kém nhi u và r t hi m có nh ng bài ngh lu nườ ươ ế ế
có đc s c h p d n, thuy t ph c b i cách l p lu n rõ ràng, chính xác, đy đ vàượ ế
ch t ch t ng lu n đi m, lu n c ... Bài vi t c a các em khi thì sai v yêu c u thao ế
tác ngh lu n, khi l i không sát, không đúng v i n i dung ngh lu n c a đ bài. Ví
d đ yêu c u ngh lu n v t t ng đo lí l i làm sang ngh lu n v hi n t ng ư ưở ượ
s vi c đi s ng. M t khác đi v i bài ngh lu n xã h i dung l ng quy đnh (ch ượ
kho ng 300 đn 400 t ho c m t trang gi y thi) nhi u h c sinh v n ch a căn đc, ế ư ượ
c th phóng bút vi t th m chí h t nhi u th i gian mà bài l i không cô đng, súc ế ế ế
tích. M t đi u n a mà ta d dàng nh n th y khi d y ki u bài này các em đu quan
ni m là bài văn “khô khan” nên bài vi t ch a có s c hút, ch a lay đng đc tâm ế ư ư ượ
h n ng i đc. b t c th văn nào, khô khan hay h p h n là ch t l ng. Mà ườ ượ
ch t l ng m t bài văn ph thu c vào c m h ng, ki n th c và các y u t có tính kĩ ượ ế ế
thu t nh : Cách l p lu n, dùng t , câu... ư
K t qu kh o sát h c sinh khi ch a áp d ng đ tài này vào th c tế ư ế
gi ng d y nh sau: Năm h c 2019 ư -2020
L pSĩ s
S HS
không
bi tế
cách làm
bài(1-
>4đi m)
S HS
bi tế
cách làm
bài
m c
trung
bình-khá
(5-
>7đi m)
S HS làm bài t t
(8-9 đi m)
SL % SL % SL %
9D 45 30 66,7 15 33,3 0 0
K t qu trên đây cho th y nguyên nhân m u ch t là h c sinh ph n nhi uế
ch a bi t làm bài văn ngh lu n xã h i t t.ư ế
V y nên vi c nâng cao, m r ng, rèn thêm cho h c sinh kĩ năng làm bài văn
ngh lu n xã h i là r t c n thi t. ế
III. Gi i pháp và bi n pháp th c hi n
Đ h c sinh có kĩ năng làm bài ngh lu n xã h i t t. Tôi th c hi n các b c ướ
sau:
1,Làm công tác t t ng cho h c sinh (đnh h ngư ưở ướ )
Tr c h t giáo viên c n ph i d p t t trong các em quan ni m: Văn nghướ ế
lu n là lo i văn khô khan” là ch a h p lí, vì b t c th văn nào, khô khan hay ư
h p d n là ch t l ng. Ti u thuy t mà vi t d thì cũng khô khan mà thôi. Ch t ượ ế ế