Ở Ầ Ầ 1. PH N M Đ U
ọ ề 1.1. Lí do ch n đ tài
ố ấ ầ ộ ố ộ ố ọ ớ ờ Văn h c v n r t g n gũi v i cu c s ng, mà cu c s ng bao gi cũng b ề
ẩ ỗ ươ ộ ộ b n và vô cùng phong phú. M i tác ph m văn ch ộ ố ả ng là m t m ng cu c s ng
ượ ọ ọ ả ậ ườ đã đ c nhà văn ch n l c ph n ánh. Vì v y môn văn trong nhà tr ng có m t v ộ ị
ắ ự ụ ế ấ ắ ọ trí r t quan tr ng: Nó là vũ khí thanh tao đ c l c có tác d ng sâu s c đ n tâm
ủ ả ườ ồ ắ ườ ở ồ h n tình c m c a con ng i, nó b i đ p cho con ng i tr nên trong sáng,
ọ ườ “Văn h c giúp con ng ể i hi u đ ượ c ắ ơ phong phú và sâu s c h n. M.Goócki nói:
ề ả ả ở ả b n thân mình, nâng cao ni m tin vào b n thân mình và làm n y n con ng ườ i
ướ ớ ọ khát v ng h ng t i chân lý”.
ị ậ ể ề ạ ạ ậ D y Văn nói chung, d y phân môn T p làm văn ki u bài ngh lu n v tác
ẩ ở ố ớ ườ ầ ọ (ph n th ) ph m văn h c ơ nói riêng kh i l p 9 trong tr ng Trung h c c s ọ ơ ở
ổ ồ ứ ứ ạ ọ ổ là d y cho các em h c sinh l a tu i 14, 15 l a tu i h n nhiên, trong sáng,
ạ ả ộ ế ế ớ ươ năng đ ng và nh y c m bi t tìm tòi, khám phá ra th gi i văn ch ng ngh ệ
ữ ế ể ậ ả ọ ồ ớ thu t. Làm th nào đ giáo viên giúp h c sinh đ ng c m v i nh ng giá tr t ị ư
ạ ớ ầ ẹ ẩ ỗ ưở t ng nhân văn c n đ t t i trong m i tác ph m tìm ra cái hay, cái đ p trong các
ể ế ẩ tác ph m đ bi t cách làm bài.
ệ ọ ố ườ ậ Hi n nay, h c sinh khi làm t p làm văn, đa s các em th ng không tìm
ể ề ướ ắ ế ủ hi u kĩ đ bài và tìm ý tr c khi b t tay vào làm bài vi t c a mình nên th ườ ng
ị ậ ể ề ề ề ầ ẫ ạ ạ ạ ơ ệ l ch l c ki u bài, nh m l n các d ng đ . Đ bài ngh lu n v đo n th , bài
ơ ườ ề ệ ệ ệ ệ ạ ở ườ th th ng có các d ng đ m nh l nh và “m ”. Các m nh l nh th ặ ng g p là
ậ ủ ả ề ạ ơ ơ “suy nghĩ” “c m nh n c a em” , “phân tích” v đo n th , bài th ...
ỉ ắ ữ ả ạ ớ ọ ớ ữ Trong quá trình gi ng d y môn ng văn l p 9, h c sinh m i ch n m v ng
ị ậ ư ế ầ ơ ơ ạ các yêu c u, cách làm bài ngh lu n đo n th , bài th trên lý thuy t, nh ng khi
ế ị ậ ư ạ ơ ơ ắ b t tay vào làm bài, vi ậ t bài ngh lu n đo n th , bài th thì các em ch a th t
ố ụ ư ạ ạ ạ ấ ư thành th o, còn lúng túng, hành văn ch a m ch l c, b c c ch a rõ ràng, nh t
ố ớ ố ượ ọ ừ ả ậ ầ ở ố là đ i v i đ i t ng h c sinh t trung bình tr xu ng. Vì v y, c n ph i chú
ọ ọ ị ướ ọ tr ng giúp h c sinh và đ nh h ọ ng cách làm bài cho h c sinh, giúp h c sinh bi ế t
1
ừ ướ ấ ượ ủ ế cách làm bài, nhằm t ng b c nâng cao ch t l ng c a bài vi ệ t và hi u qu ả
ầ ủ ụ ụ ụ ứ ệ ệ ủ c a vi c giáo d c, đáp ng yêu c u c a m c tiêu giáo d c hi n nay.
ấ ừ ủ ệ ấ ầ ọ Xu t phát t ọ tình hình trên và th y rõ t m quan tr ng c a vi c rèn cho h c
ị ậ ữ ể ề ạ ơ ơ ọ ạ sinh làm ki u bài văn ngh lu n v đo n th , bài th trong d y h c ng văn là
ế ả ạ ự ạ ớ ế ả ộ ấ ầ r t c n thi t, b n thân l i tr c ti p gi ng d y l p 9 nên tôi xin nêu m t vài
ụ ớ ổ ệ ả kinh nghi m trong quá trình gi ng d y ạ ạ v i m c đích trao đ i cùng các b n
ướ ọ ẫ ệ ồ đ ng nghi p qua sáng ki n: ế “H ng d n h c sinh cách làm bài văn ngh ị
ậ ề ạ ơ ớ ơ lu n v đo n th , bài th l p 9 THCS”.
ớ ủ ề ể 1.2. Đi m m i c a đ tài
ươ ủ ữ ọ ỉ Trong ch ng trình c a h c kì II môn Ng văn 9, ch có 3 ti ế ề ậ t đ c p
ề ộ ề ộ ị ậ ầ ạ ơ ế đ n ph n ngh lu n v m t đo n th , bài th , g m: ạ ơ ồ Ngh lu n v m t đo n ị ậ
ề ộ ị ậ ệ ạ ơ ơ ơ ơ th , bài th ; Cách làm bài ngh lu n v m t đo n th , bài th và Luy n nói:
ề ộ ị ậ ư ạ ạ ơ ơ ộ Ngh lu n v m t đo n th , bài th . Trên m ng xã h i cũng nh trong các
ư ề ề ạ ấ ọ trang tài nguyên d y h c nh violet.vn, giaoan.net,... th y có nhi u đ tài,
ư ư ị ậ ư ứ ề ầ ỉ nghiên c u v văn ngh lu n nh ng ch nói chung chung, h u nh ch a có công
ề ộ ộ ậ ị ậ ứ ạ ơ trình nào nghiên c u đ c l p cách làm bài văn ngh lu n v m t đo n th , bài
th . ơ
ị ậ ể ề ả ớ ộ ỏ ờ Rõ ràng, v i m t ki u bài ngh lu n khó, đòi h i ph i có nhi u th i gian
ứ ể ắ ụ ậ ố và cách th c đ n m rõ và v n d ng t ờ ọ t mà giáo viên và h c sinh có quá ít th i
ố ẽ ớ ề ế ậ ầ gian. Vì v y, v i đ tài này, chúng tôi mong mu n s đem đ n cho th y cô và
ề ộ ơ ớ ạ ộ ơ ị ậ ọ h c sinh m t vài cách làm bài ngh lu n v m t đo n th , bài th l p 9.
ủ ề ụ ạ 1.3. Ph m vi áp d ng c a đ tài
ữ ụ ề ả ạ ớ ấ Đ tài áp d ng cho giáo viên gi ng d y Ng văn l p 9 nói riêng, c p
ữ ề ả ị ọ ệ THCS nói chung. Đ tài cũng là tài li u tham kh o có giá tr cho nh ng h c
ọ ỏ ọ ọ sinh yêu thích và h c gi i môn Văn, h c sinh h c chuyên Văn...
2
Ầ Ộ 2. PH N N I DUNG
2.1. Th c tr ng ự ạ v n đấ ề
ố ớ ữ ầ ọ ọ Trong nh ng năm g n đây, h c sinh nói chung và h c sinh kh i l p 9 nói
ế ị ậ ơ ườ ể ề ậ ạ ơ riêng vi t bài t p làm văn ki u bài ngh lu n v đo n th , bài th th ng khô
ỗ ế ế ư ế ứ c ng, sáo r ng, lúng túng và máy móc. Các em không bi t vi t văn nh th nào
ữ ữ ế ọ ứ ồ ự ị cho đúng cho hay. Đúc k t nh ng giá tr văn h c thành nh ng công th c r i d a
ọ ườ ễ ẩ ấ ợ vào đó mà suy di n trong m i tr ng h p làm tác ph m m t đi ý nghĩa c th ụ ể
ự ủ ể ệ ổ ướ ậ đích th c c a nó. Chính vì v y đ tìm ra bi n pháp, cách t ứ ch c h ẫ ng d n
ờ ậ ế ị ậ ề ạ ơ t làm văn” các em trong gi T p làm vă n “bi ơ ngh lu n v đo n th , bài th ,
ộ ấ ở ủ ả ằ ỉ qu là m t v n đ ! ề Tôi tin r ng đó không ch là băn khoăn trăn tr c a riêng
ủ ấ ả ế ớ ữ ả b n thân mình mà là c a t ề ạ t c nh ng ai yêu Văn và tâm huy t v i ngh d y
Văn.
ố ớ 2.1.1. Đ i v i giáo viên
ở ạ ầ ạ ạ ậ Không ít th y cô còn e ng i khi d y phân môn T p làm văn. B i d y phân
ị ậ ể ề ấ ậ ạ ơ ơ môn T p làm văn nh t là ki u bài ngh lu n v đo n th , bài th , giáo viên
ự ự ứ ề ả ẩ ậ ả ơ ph i tìm tòi nghiên c u kĩ v tác ph m th , ph i th c s nh p tâm vào thi
ữ ể ẹ ệ ệ ẩ ạ ơ ỉ ph m đ ch ra cái hay cái đ p trong đo n th , phát hi n nh ng bi n pháp
ậ ượ ử ụ ả ậ ế ề ệ ổ ợ ngh thu t đ ứ ụ c s d ng trong bài, ph i v n d ng, t ng h p nhi u ki n th c
ố ư ưở ể ệ ự ả ộ ớ ả ể ả ố ố k c v n s ng, v n t t ng tình c m th hi n s rung đ ng v i tác gi . Do
ữ ả ạ ọ đó, trong quá trình gi ng d y, tôi luôn trân tr ng, đánh giá cao nh ng bài làm có
ể ệ ượ ữ ữ ả ậ ậ nét riêng, th hi n đ c nh ng c m xúc chân th t, nh ng nh n xét, phân tích
3
ạ ủ ộ ấ ố ớ ề ạ ộ ơ ơ tinh khôi, sáng t o c a các em đ i v i m t đo n th , bài th , m t v n đ hay
ề ể ệ ủ ấ ủ ạ ộ m t khía c nh c a v n đ th hi n trong bài làm c a các em.
ọ 2.1.2. Đ i v i ố ớ giáo viên h c sinh
ư ế ế ề ả ằ Theo k t qu thăm dò b ng phi u đi u tra nh sau:
ố ọ ổ ố T ng s h c sinh kh i 9: 112 em
ọ ọ H c sinh không thích h c
ọ H c sinh thích h c % 29.5 ạ ặ SL 33 ầ ớ ọ SL 79 ề % 70.5 ơ ề ạ ơ ị ậ Ph n l n các em g p d ng đ ngh lu n v đo n th , bài th thì các em
ư ề ệ ễ ậ ắ ơ di n nôm bài th mà ch a phân tích, bình lu n sâu s c v các tín hi u ngh ệ
ậ ừ thu t ngôn t .
ệ ướ ạ ậ ả ự Các em không th c hi n qua các b c t o l p văn b n.
ố ụ ầ ư B c c bài văn ch a rõ ràng ba ph n.
ậ ứ ư ệ ố ể ậ ạ ạ H th ng lu n đi m, lu n c ch a rõ ràng m ch l c.
ữ ễ ạ ủ ư ụ ế ế ả Ngôn ng di n đ t c a các em thi u c m xúc, ch a thuy t ph c ng ườ i
ụ ậ ị ậ ộ ố ệ ọ đ c. Chính vì v y, tôi đã áp d ng m t s bi n pháp, cách làm bài văn ngh lu n
ố ượ ạ ơ ờ ọ ỏ ơ ồ ề v đo n th , bài th , đ ng th i phân đ i t ng h c sinh gi i khá trung bình
ụ ụ ế ằ ướ ừ ễ ế ợ y u nh m m c đích áp d ng các b ồ ậ d đ n khó cho phù h p, r i v n c t
ả ướ ệ ế ả ộ ầ ạ ụ d ng chúng m t cách có hi u qu . K t qu b c đ u đã đem l i thành công
ấ ị nh t đ nh.
ả 2.2. Các gi i pháp
ẩ ọ ờ ữ ộ ộ ổ ể ỉ Tác ph m văn h c bao gi cũng là m t t ng th hoàn ch nh gi a n i dung
ươ ạ ứ ị ậ ứ ể ệ ậ ạ ộ ơ và ph ơ ng th c bi u đ t, t c là ngh thu t. Ngh lu n m t đo n th , bài th là
ề ộ ủ ữ ậ trình bày nh ng nh n xét, đánh giá c a mình v ề mình v n i dung và ngh ệ
ậ ủ ạ ơ ừ ệ ả ậ ọ ơ thu t c a đo n th , bài th qua ngôn t , hình nh, gi ng đi u ệ ngh thu t. Nh ư
ị ậ ủ ứ ề ể ầ ạ ơ ơ ậ v y, đ đáp ng yêu c u c a bài văn ngh lu n v đo n th , bài th , ng ườ i
ấ ổ ể ể ả ạ ọ ợ ọ giáo viên và h c sinh ph i hi u tính ch t t ng h p khi d y và h c ki u bài ngh ị
ậ lu n này.
ị ậ ề ạ ứ ầ ư ơ ế ơ 2.2.1. Ki n th c c n l u ý khi làm văn ngh lu n v đo n th , bài th
4
ả ướ ắ ọ ượ ữ ứ Giáo viên ph i h ng d n ẫ cho h c sinh n m đ ế c nh ng ki n th c quan
ọ ề ậ ạ ơ tr ng khi làm văn ngh ơ ụ ể ư ị lu n v đo n th , bài th c th nh :
ị ậ ề ơ ơ ạ a Ngh lu n v đo n th , bài th là gì?
ủ ề ạ ơ +Ngh lu n ị ậ v đo n th , ậ ơ bài th là trình bày nh n xét, đánh giá c a mình
ậ ủ ệ ạ ơ ơ ừ ả ề ộ v n i dung và ngh thu t c a đo n th , bài th qua ngôn t ọ , hình nh, gi ng
đi u.ệ
ươ b. Ph ng pháp làm bài :
ả ặ ơ ơ ẩ ả ạ * Ph i đ t tác ph m (bài th , đo n th ) trong hoàn c nh sáng tác đ ể
ậ phân tích, nh n xét, đánh giá.
ơ ề ể ủ ế ạ ộ VD 1: “Bài th v ti u đ i xe không kính” c a Ph m Ti n Du t ậ đ cượ
ế ả ố ệ ữ ế sáng tác trong hoàn c nh kháng chi n ch ng Mĩ ác li ủ t, nh ng chi c xe c a
ườ ụ ừ ạ ậ ầ ấ ị ượ ng ở i lính b bom đ n vùi d p tr nên tr n tr i. T đó th y đ c ý chí kiên
ầ ạ ủ ả ườ ặ ườ c ng, dũng c m và tinh th n l c quan c a ng i lính: Dù gi c Mĩ dã man, tàn
ỷ ệ ư ể ẹ ề ổ ệ ủ phá, hu di t nh ng không th đè b p n i ý chí, ni m tin mãnh li t c a các
ế chi n sĩ lái xe và nhân dân ta.
ộ ủ ơ ồ VD 2: Bài th “Đ ng chí” c a Chính H u ữ . Cu c kháng chi n ố ế ch ng Pháp
ệ ộ ắ ư ế ố ồ ồ ơ ổ gian kh , ác li t, thi u th n nh ng tình đ ng chí, đ ng đ i g n bó keo s n tinh
ấ ạ ế ầ ạ ẫ ượ ể ệ ở ữ th n chi n đ u l c quan, lãng m n v n luôn đ c th hi n nh ng ng ườ i
ụ ồ lính c H .
ổ ơ ị ậ ế ạ ơ ộ ườ ề ộ N u là bài văn ngh lu n v m t đo n th , m t kh th , ng i vi ế ầ t c n
ổ ơ ả ặ ệ ớ ể ị ạ ơ ố ph i đ t đo n th , kh th đó trong m i quan h v i toàn bài đ đ nh h ướ ng
ậ đánh giá, nh n xét.
ơ ầ ạ * Ngh lu n v m t ị ậ ề ộ đo n th , ậ ơ bài th c n chú ý phân tích, bình lu n
các y u t ế ố :
Ngôn từ:
ự ữ ọ ừ ữ ị ể ả ẩ L a ch n nh ng t ng có giá tr bi u c m cao trong tác ph m.
ừ ơ ở ề VD: T “Con”, “thăm”, “Bác” trong câu th “Con mi n Nam ra thăm
ươ ễ Vi n Ph ng). ế lăng Bác” (Vi ng lăng Bác
5
ổ ầ ủ ứ ừ ọ ơ “Mùa xuân nho nh ”ỏ VD: T “M c”, “h ng” trong kh đ u c a bài th
ả ủ c a Thanh H i
Hình nhả :
ữ ả ạ ặ ỉ VD: Hình nh "đám mây mùa h " trong “Sang thu” (H u Th nh) ho c hình
ả ầ ủ ế ễ ờ ươ nh “V ng trăng, tr i xanh” trong bài “Vi ng lăng Bác” c a Vi n Ph ng.
ơ ị Nh p th :
ể ệ ơ ề ế ả ơ ị VD: Bài th “Vi ng lăng Bác” có nh p th đ u th hi n tình c m tha thi ế t,
ủ ả ố ớ thành kính c a tác gi đ i v i Bác
ủ ơ ớ ươ ắ ậ ơ ị Hay: Bài th “Nói v i con” c a Y Ph ng thì nh p th ch m, ng n 2/3
ể ể ệ ờ ặ ự ủ ủ ỉ ườ ớ ho c 3/2/2 đ th hi n l i th th tâm s c a ng ụ ể i cha nói v i con c th :
ả “ Chân ph i / b ướ ớ c t i cha...
ườ ồ ươ ắ ơ Ng i đ ng mình / th ng l m / con i”.
ạ ả M ch c m xúc:
ỏ ủ ả ạ ả ơ ặ VD: Bài th “Mùa xuân nho nh ” c a Thanh H i có m ch c m xúc đ c
ệ ừ ả ấ ướ bi ủ c m xúc mùa xuân c a thiên nhiên, đ t n t t ể c mà phát tri n dâng trào t ớ i
ượ ờ ả c m xúc khao khát đ ế c dâng hi n cho đ i .
ừ ệ Các bi n pháp tu t :
ệ ầ ừ ư ụ ẩ C n chú ý phân tích các bi n pháp tu t ệ nh so sánh, n d , nói quá, đi p
ủ ừ ữ ể ự ộ ệ ạ ả ể ừ t , đi p ng đ làm rõ s đ c đáo, sáng t o c a t ng tác gi ạ trong bi u đ t
ộ n i dung.
ề ể ầ ọ ị * C n xác đ nh rõ tr ng tâm đ xoáy sâu phân tích, tránh dàn đ u.
ế ợ ữ ễ ầ ớ ứ ệ ẫ ắ ớ * K t h p nhu n nhuy n gi a gi ẫ i thi u d n d t, d n ch ng v i phân
ơ ầ ể ể ậ ậ ườ ọ ấ ượ tích bình lu n đ làm rõ ý th , c n bình lu n đ ng i đ c th y đ c cái hay
ơ ề ộ ẹ ủ ệ ạ ơ ậ . cái đ p c a đo n th , bài th v n i dung và ngh thu t
ế ạ ạ ầ Chú ý liên k t các câu trong đo n, các đo n các ph n trong bài văn c v ả ề
ứ ộ n i dung và hình th c:
ướ ạ ậ ị ậ ề ạ ơ ả ơ 2.2.2. Các b c t o l p văn b n ngh lu n v đo n th , bài th
ướ ề B ể c 1: Tìm hi u đ , tìm ý
ể ề * Tìm hi u đ :
6
ể ạ ị ậ ị ừ ể Xác đ nh th lo i, ki u bài ngh lu n? (chú ý t ả : suy nghĩ, phân tích, c m
ể ự ệ ậ ươ nh n đ th c hi n đúng ph ng pháp làm bài) .
ệ ậ ặ ậ ộ ộ ơ ặ Tìm n i dung bàn lu n? (N i dung và ngh thu t bài th ? Ho c nét đ c
ệ ơ . ậ ắ ề s c v ngh thu t trong bài th ...)
ứ ể ụ ụ ề ề ế ạ ậ ấ ầ Tìm ph m vi ki n th c đ ph c v cho v n đ bàn lu n mà đ yêu c u?
ự ứ ủ ế ặ ẩ ộ (tác ph m nào? C a ai? Ho c ki n th c thu c lĩnh v c nào?
ề ạ ạ ơ ơ ị ậ ề Các d ng đ ngh lu n v đo n th , bài th .
Ví dụ:
ề ượ ườ ế ộ ơ ề ể “Bài th v ti u đ i xe Đ 1: Hình t ng ng i chi n sĩ lái xe trong
ủ ế ạ ậ không kính” c a Ph m Ti n Du t?
ủ ễ ề ợ Đ 2: Bài th “ ơ Ánh trăng” c a Nguy n Duy g i cho em suy nghĩ gì?
ề ả ể ấ ẽ ố Đ 3: Phân tích ủ “Mùa xuân nho nh ”ỏ c a Thanh H i đ th y l s ng cao
ẹ ủ đ p c a nhà th ơ.
ữ ế ề ủ ễ ơ “Vi ng Lăng Bác” ặ ắ Đ 4: Nh ng đ c s c trong bài th c a Vi n Ph ươ . ng
ủ ề “Nói v iớ ả Đ 5: C m nh n ề ậ và suy nghĩ c a em v tình cha con trong bài
ươ ủ con” c a Y Ph ng?
ề ả ườ ủ ồ ẩ “Đ ng chí” Đ 6: Hình nh ng i lính qua hai thi ph m ữ c a Chính H u
ơ ề ể ộ ủ ế ạ và “Bài th v ti u đ i xe không kính” ậ . c a Ph m Ti n Du t
ị ậ ể ề ề ạ ơ ơ ướ ẫ Khi tìm hi u các đ ngh lu n v đo n th , bài th tôi h ng d n các em
ừ ề ả ậ ề ặ “phân tích, c m nh n và suy nghĩ” chú ý các t trong đ bài ho c có khi đ bài
ề ệ ẳ ỉ ị ươ ư ề không có l nh nh đ 6. Ch ng h n t ạ ừ phân tích ch đ nh v ph ng pháp, t ừ
ế ấ ượ ư ụ ườ ả ấ ạ ả c m nh n ậ l u ý đ n n t ng, c m th ng i vi ế ừ suy nghĩ nh n m nh t t, t ớ i
ủ ậ ị ườ ườ ệ ợ nh n đ nh, phân tích c a ng i làm bài. Tr ng h p không có l nh thì các em
ả ỏ ế ủ ề ấ ề ươ ề ự ph i bày t ý ki n c a mình v v n đ đ c nêu ra trong đ bài. S khác bi ệ t
ỉ ở ắ ứ ả ể ề ki u bài. trên ch s c thái ch không ph i là khác v
* Tìm ý:
ề ạ ả ơ ơ ộ ị Ngh lu n ậ v đo n th ể ơ, bài th ph i tìm hi u nhà th , cu c đ i s ờ ự
ờ ủ ệ ả ẩ ặ ệ nghi p, phong cách sáng tác, hoàn c nh ra đ i c a tác ph m, đ c bi ả t ph i bám
7
ố ụ ủ ể ể ậ ằ ẳ ỏ ạ sát b c c c a bài đ tìm lu n đi m. Và tìm ý b ng các câu h i ch ng h n
nh :ư
ơ ượ ế ư ế ả ả ử ụ Bài th đ c vi t trong hoàn c nh nh th nào? Tác gi s d ng các t ừ
ữ ặ ắ ừ ễ ả ữ ấ ể ệ ạ ả ng đ c s c nào? Các t ng y di n t gì? Th hi n tâm tr ng tác gi ra sao?
ả ặ ắ ư ế ẹ ả ả Tác gi dùng các hình nh nào đ p, đ c s c? C nh nh th nào? Tình nh th ư ế
ộ ộ ả ả ử ụ ữ ệ nào? C nh và tình b c l ạ tâm tr ng gì? Tác gi s d ng nh ng bi n pháp tu t ừ
ộ ộ ộ ệ ấ ủ ệ ầ ọ ị nào? Bi n pháp y b c l n i dung gì? Gi ng đi u, nh p, thanh, v n c a bài
ặ ơ ệ ể ặ ệ ấ ể ệ ề ứ ơ th có gì đ c bi t? Đi m đ c bi t y th hi n đi u gì? Có t th nào m i l ớ ạ ,
ị ộ ủ ệ ậ ặ ắ đ c s c trong bài? Giá tr n i dung và ngh thu t bài th ? ụ ơ Tác d ng c a bài
th ?ơ
ướ ậ B c 2: L p dàn bài
ướ ấ ọ Đây là b c mà h c sinh coi là khó nh t khi làm bài. Và các em cũng hay
ệ ướ ế ề ễ ạ ậ ả ể ự ỏ b qua đ th c hi n b c vi ấ t bài. T i sao v y? V n đ này cũng d lí gi i:
ề ộ ờ Th nh t ợ ấ ứ ấ , các em có m t tâm lí s m t nhi u th i gian khi làm bài.
ế ậ ướ Th haiứ ư ậ , không có thói quen, ch a t p thành n p l p dàn bài tr c khi vi ế t
ỉ bài hoàn ch nh.
ể ậ ượ ộ ơ Th ba,ứ không thu c th cho nên cũng không th l p đ c dàn bài.
ộ ố ư ậ ủ ủ ế ẫ ậ Th t , ứ ư do thói quen ch quan c a m t s em. Nh v y, d n đ n h u qu ả
ậ ự ế ể ậ ặ ộ ắ ệ ố h th ng lu n đi m s p x p không theo tr t t ộ lô gic, các ý l n x n, ho c b ỏ
ỏ ậ ể ế ý, b lu n đi m trong bài bài vi t.
ướ ể ầ ả ỏ ậ V y b ữ c này, giáo viên c n ph i làm gì đ giúp các em tránh kh i nh ng
ố ớ ị ậ ề ạ ơ ơ ồ ạ t n t i trên? Đ i v i bài văn ngh lu n v đo n th , bài th , khi tìm ý giáo viên
ả ầ ọ ế ặ ả ờ ỏ yêu c u h c sinh ph i bi ỏ t đ t câu h i và tr l ợ i câu h i làm sao cho phù h p
ụ ể ề ề ề ẳ ạ ạ ỉ ị ớ ạ ớ ừ v i t ng đ bài c th . Ch ng h n, v i d ng đ có ch đ nh và d ng đ không
ả ọ ỉ ị ị ượ ộ ầ có ch đ nh, giáo viên yêu c u h c sinh ph i xác đ nh đ c đâu là n i dung
ầ chính c n tìm.
ề ấ ổ ướ ệ ẫ ọ V n đ là giáo viên t ứ ch c h ậ ng d n h c sinh phát hi n ra các lu n
ệ ậ ư ậ ề ể ể ậ đi m chính mà đ yêu c u. ể ầ Có nh v y vi c l p dàn bài, tri n khai lu n đi m
ớ ở ở ạ ế ạ m i tr thành kĩ năng các em. Tránh tình tr ng khi vi t bài l i không trúng
8
ữ ể ậ ậ ớ ớ ế ừ ữ lu n đi m v i nh ng ý l n mình đã xác l p, vi t lan man, t ng nghèo nàn
ợ ả ủ ả ườ không g i c m xúc, tình c m c a ng i vi ế t
ườ ị ậ ề ạ ơ Thông th ơ ng dàn bài chung cho bài văn ngh lu n v đo n th , bài th
ự ư ộ theo m t trình t nh sau:
ở M bài:
ớ ệ ả ị ậ ề ể ấ ẩ ậ ị Gi i thi u tác gi , tác ph m, nêu v n đ ngh lu n. Có th là nh n đ nh,
ệ ượ ể ể ộ ọ ượ có th là n i dung, có th là hi n t ng văn h c nào đó… đ c nêu ra trong đ ề
bài.
Thân bài:
ậ ủ ị ộ ệ ẩ Phân tích giá tr n i dung và ngh thu t c a tác ph m .
ệ ố ơ ể ố ụ ự ể ậ D a vào b c c bài th đ tìm h th ng lu n đi m, lu n c ậ ứ.
ườ ế ự ặ ắ ủ ệ ơ (Ng i vi ạ ị t d a vào vi c phân tích giá tr , nét đ c s c c a bài th , đo n
ơ ể ậ ổ ề ộ th đ đánh giá t ng quát v n i dung bình lu n, phân tích).
ế ậ ủ ị ộ ệ ẳ ạ ơ ị ậ : Kh ng đ nh giá tr n i dung và ngh thu t c a đo n th , bài K t lu n
th .ơ
ế ủ ư ề ơ ị (Và đ a ra ý ki n c a riêng mình v giá tr bài th ).
ặ ắ ụ ề ủ ữ ơ ế ễ Ví d đ bài: Nh ng đ c s c trong bài th “Vi ng lăng Bác” c a Vi n
ươ ữ Ph ng (Sgk Ng văn 9 trang 80) .
ầ ủ ề ớ ổ ứ ậ V i yêu c u c a đ bài này, giáo viên t ch c cho các em l p dàn bài cho
ể ậ ả ơ ỗ ờ ế ướ bài văn. M i bài th ph i dành th i gian đ l p dàn ý chi ti t. Tr ế c h t cho
ặ ầ ỏ ở các em đ t câu h i tìm ý cho ph n m bài:
M bàiở :
ớ ệ ủ ự ễ ệ ờ ộ ơ ươ + Gi i thi u cu c đ i và s nghi p c a nhà th Vi n Ph ấ ng? Tìm d u
ấ ễ ề ươ ơ n v nhà th Vi n Ph ng.
ự ừ ả ờ ơ + Bài th ra đ i trong hoàn c nh nào? (Khi lăng Bác v a xây d ng xong và
ơ ầ ầ nhà th l n đ u tiên ra thăm lăng Bác?)
ậ ủ ể ệ ặ ộ ơ + Đ c đi m n i dung và ngh thu t c a bài th là gì?
ổ ứ ậ ứ ể ậ * Sau đó giáo viên t ầ ch c cho các em tìm lu n đi m, lu n c trong ph n
ơ ạ ừ ề ể ỗ thân bài. M i bài th l ầ ậ i có nhi u cách trình bày lu n đi m. Tùy t ng yêu c u
9
ể ề ậ ậ ợ ọ ể ủ c a đ bài mà giáo viên g i cho h c sinh tìm lu n đi m. Khi tìm lu n đi m
ả ướ ẫ ặ ỏ ph i h ằ ng d n các em tìm ý b ng cách đ t câu h i:
Thân bài:
ứ ự ề ặ ộ Th nh t ấ ấ , d a vào v n đ đã nêu ậ ặ ắ ủ ệ n i dung ho c ngh thu t đ c s c c a
ề ơ ở ầ ở ượ ể ể ặ bài th , ho c nhan đ … ph n m bài mà các em đã tìm ý đ c đ tri n khai
ậ ể lu n đi m.
ị ậ ế ề ấ ả ộ ơ ứ Th hai , n u v n đ ngh lu n là phân tích n i dung c bài th thì giáo
ơ ể ố ụ ố ụ ủ ự ậ ọ viên cho h c sinh d a vào b c c bài th đ tìm ý l n. ớ V y b c c c a bài th ơ
ủ ừ ấ ầ ầ ộ ộ ồ g m m y ph n? Hãy nêu n i dung khái quát c a t ng ph n? Khi tìm ra n i
ừ ể ậ dung khái quát t ng bài có nghĩa là các em đã tìm ra các lu n đi m. Có tr ườ ng
ấ ấ ặ ơ ệ ả ợ h p bài th có d u n đ c bi ọ t thì giáo viên ph i cho h c sinh phân tích và bình
ể ấ ượ ậ ủ lu n đ th y đ ơ ộ c nét phong cách đ c đáo c a nhà th .
ể ậ ủ ả ả ướ ả ợ : C m xúc ng i ca c a tác gi ậ c c nh v t bên ngoài tr Lu n đi m 1
lăng
(kh 1)ổ
ơ ứ ở ề ấ Con mi n Nam ra thăm lăng Bác + Lu n c 1 ậ ứ : Câu th th nh t “ ” ch aứ
ấ ự ự ư ộ ờ ể ờ ả ư ậ đ m ch t t s , nó nh m t l i k , l ớ i thông báo v i Bác. Tác gi x ng hô
ễ ả ủ ả ớ ụ ầ “con” v i ớ “Bác” di n t tình c m c a nhân dân v i lãnh t ậ g n gũi, thân m t
ư ấ ả ớ ỗ ớ nh con v i cha. T “ ừ thăm” làm gi m đi n i đau m t mát vô cùng to l n tr ướ c
ủ ườ ự s ra đi c a Ng i.)
ả ả ự ấ ươ + Lu n c 2 Đã th y trong s ng hàng tre bát ậ ứ : Hình nh t th c hàng tre “
ươ ờ ả ớ ướ ả ngát” trong s ng s m, m o, lung linh tr ộ c lăng Bác, m t hình nh quen
ộ ơ ộ ụ ề thu c n i làng quê v đây h i t .
ả ẩ ệ + Lu n c 3 ụ Ôi hàng tre xanh xanh Vi t Nam Bão táp ậ ứ : Hình nh n d “
ứ ư ẳ ượ ứ ố ư ề ỉ ưỡ m a sa đ ng th ng hàng ” t ng tr ng cho s c s ng b n b , kiên c ấ ng, b t
ấ ủ ử ự ề ộ ị ướ ố khu t c a dân t c trong su t chi u dài l ch s d ng n c, gi ữ ướ n c.
ể ậ ủ ả ườ : C m xúc c a tác gi ả ướ tr c dòng ng ế i vào lăng vi ng Lu n đi m 2
Bác
ổ ơ ứ (kh th th 2)
10
ể ậ ẹ ả ả ứ C m xúc đau xót ngh n ngào khi tác gi đ ng trong lăng Lu n đi m 3:
ổ ơ ứ ế vi ng Bác (kh th th 3)
ể ậ ư ủ ế ạ ả ơ ở ề Tâm tr ng l u luy n c a nhà th khi ph i tr ề v mi n Lu n đi m 4:
ổ ố Nam (kh cu i)
ề ặ ắ ơ ừ ệ ắ ậ ọ Đánh giá v đ c s c ngh thu t: gi ng th v a trang nghiêm, sâu l ng,
ế ự ậ ị ờ ơ ả ừ v a tha thi t, đau xót, t hào, thành kính, nh p ch m, l ể ơ ị i th gi n d , th th 8
ễ ả ự ữ ạ ơ ch …di n t ả s trang nghiêm, thành kính trong tâm tr ng nhà th . Hình nh
ơ ế ợ ự ụ ạ ẩ ả ả th có nhi ều sáng t o, k t h p c hình nh th c và n d có ý nghĩa khái quát
cao.
ố ổ ứ ế ầ ọ Cu i cùng, giáo viên t ch c cho h c sinh làm ph n k t bài.
ế K t bài :
ả ờ ặ ọ ỏ ủ ể ế ầ Giáo viên cho h c sinh đ t câu h i và tr l i: ph n k t bài c a ki u bài
ệ ả ị ủ ụ ệ ẳ ị này có nhi m v gì? Hãy liên h b n thân? (đánh giá, kh ng đ nh giá tr c a bài
th ). ơ
ệ ở ộ ơ ợ ề ả ặ ấ ọ Rút ra bài h c cho b n thân ho c liên h m r ng v n đ kh i g i suy
ơ nghĩ n i ng ườ ọ . i đ c
ẫ ọ ướ ế ế ạ ạ ướ B c 3: H ng d n h c sinh vi t đo n và liên k t đo n
ệ ướ ế ườ ế ả ự Khi th c hi n b c này, ấ nh t thi t ng i vi t ph i bám sát vào dàn bài đã
ệ ố ừ ể ể ể ậ ậ ậ ậ l p đ tri n khai h th ng lu n đi m, lu n c , ứ lu n ch ng ứ . T dàn ý đã có
ể ế ạ ướ ẫ ẵ s n, các em có th vi t thành đo n, thành bài. Tôi h ng d n các em vi ế ừ t t ng
đo n ạ
ế ể ạ ạ ở ạ tiêu bi u: đo n m bài, đo n thân bài, đo n k t bài.
ở ạ 1. Đo n m bài:
ở ắ a. Nguyên t c m bài:
ề ặ ề ầ ấ C n nêu đúng v n đ đ t ra trong đ bài .
ỉ ượ ữ ượ ấ ầ Ch đ c phép nêu nh ng ý khái quát HS không đ c l n sang ph n thân
ả ề ế ạ ậ ả bài: gi ng gi i, minh ho hay nh n xét, đánh giá ý ki n nêu trong đ bài.
ở ỳ ụ ủ ề ấ ở ườ Có r t nhi u cách m bài. Tu d ng ý c a ng i làm mà b. Cách m bài:
ể ậ ụ ữ ộ có th v n d ng m t trong nh ng cách sau đây:
11
ị ậ ề ầ ở ẳ ấ ớ ự ế : Là đi th ng vào v n đ c n ngh lu n, gi ệ i thi u luôn M bài tr c ti p
bài thơ.
ở ắ ấ ữ ẫ ả ề ằ ế : Là cách d n d t v n đ b ng nh ng c m xúc suy nghĩ M bài gián ti p
ớ ố ượ ệ ồ ừ r i t đó gi i thi u đ i t ị ậ . ng ngh lu n
ộ ố ề ả ở Phân tích bài thơ Sau đây là m t s cách m bài tham kh o cho đ bài:
ơ ả ủ “Mùa xuân nho nhỏ” c a nhà th Thanh H i.
ự ế : * Cách tr c ti p
ở ằ ớ ệ ả ẩ i thi u tác gi tác ph m Ví d 1ụ : M bài b ng cách gi
ậ ả ấ ạ Thanh H i tên th t là Ph m Bá Ngoãn, ông sinh năm 1930 m t năm 1980
ở ừ ệ ế ề ỉ ườ huy n Phong Đi n, t nh Th a Thiên Hu , là ng ệ ầ i có công đ u trong vi c
ự ề ạ ọ ở ề ơ ỏ xây d ng n n văn h c cách m ng mi n Nam. Bài th “Mùa xuân nho nh ” ra
ằ ườ ệ ẩ ờ đ i vào tháng 11 năm 1980 khi ông đang n m trên gi ng b nh. Tác ph m đã
ể ệ ế ề ế ấ ướ ướ ệ th hi n ni m yêu m n thi ộ ố t tha cu c s ng, đ t n c và ộ c nguy n làm m t
ế ỏ ờ mùa xuân nho nh dâng hi n cho đ i.
ớ ệ ẩ ướ ả i thi u tác ph m tr c tác gi sau Ví d 2ụ : Gi
ứ ế ắ ỏ ườ ơ ớ C nh c đ n Mùa xuân nho nh là ng ế i ta nh ngay đ n nhà th Thanh
ệ ế ả ơ ế H i. Bài th chính là ti ng lòng là tâm nguy n thi ủ t tha c a tác gi ả ướ tr c khi
ở ề ớ ụ ằ ưở ắ ơ ị ỉ tr v v i cát b i. B ng âm h ng d u dàng sâu l ng bài th không ch là s cứ
ấ ướ ủ ướ ệ ượ ố s ng c a mùa xuân thiên nhiên đ t n c mà còn là c nguy n đ ộ c làm m t
ớ ủ ỏ mùa xuân nho nh hoà vào mùa xuân l n c a dân t c. ộ
ớ ệ ả ạ ủ ẩ i thi u tác gi tác ph m theo cách sáng t o c a riêng Ví d 3ụ : Gi
ắ ọ ả mình, cách này ng n g n, xúc c m và sáng ý.
ế ắ ả ơ ườ ơ Khi nh c đ n nhà th Thanh H i ng ế i ta nghĩ ngay đ n bài th “Mùa
ặ ắ ấ ủ ẩ ỏ ố xuân nho nh ” tác ph m cu i cùng và đ c s c nh t c a ông. Mùa xuân nho
ề ế ỏ ệ ơ nh là nhan đ bài th hay ti ng lòng tha thi ế ướ t ủ c nguy n chân thành c a
ế ộ ố ế ắ ả ươ ả Thanh H i khi bi t mình s p ph i lìa xa cu c s ng m n th ng.
* Cách gián ti pế
ồ ồ ạ ự ủ ừ ả ụ Ví d 1: T c m xúc b i h i r o r c c a con ng ườ ướ i tr c thiên nhiên
12
ướ ấ ướ ủ ồ ườ ạ ự R o r c tr c mùa xuân c a thiên nhiên đ t n c, tâm h n ng i thi sĩ
ữ ắ ả ố ọ ở ế ọ cũng x n xang l ng đ ng b i nh ng c m xúc thi ọ t tha ng t ngào, khát v ng
ượ ế ượ ướ ệ đ c dâng hi n đ ậ c hoà nh p đó là ắ ủ c nguy n chân thành mà sâu s c c a
ả ả ơ ỏ ị ườ nhà th Thanh H i qua “Mùa xuân nho nh ” gi n d khiêm nh ng.
ụ ưở ừ ợ Ví d 2: Liên t ng t ộ cách g i trong m t bài hát cùng tên
“Mùa xuân ta xin hát
Câu nam ai nam bình
ướ ặ N c non ngàn d m mình
ướ ặ N c non ngàn d m tình...”
ạ ủ ư ệ Bài hát đã khép l ượ i nh ng khúc ngân c a mùa xuân mang âm đi u m t
ế ẫ ủ ươ ấ ườ ớ ứ mà c a câu hò x Hu v n còn v ng v n trong lòng ng ạ ấ i. V i ch t nh c,
ồ ướ ấ ơ ệ ế ừ ấ ộ ch t th lay đ ng tâm h n, c nguy n chân thành tha thi t m lòng nhà t t
ể ạ ả ơ ỏ ủ th “Mùa xuân nho nh ” c a Thanh H i đã đ l i trong lòng ng ườ ấ ượ ng i n t
ắ ả và c m xúc sâu l ng.
ữ ự ở ả Ví d 3: ề ụ M bài theo cách ph n đ : Là xây d ng nh ng ý nghĩa
ổ ậ ấ ấ ố ậ ị ậ ữ ể ề ả nh ng hình nh mang tính ch t đ i l p đ làm n i b t v n đ ngh lu n.
ườ ả ả ơ ợ Có ng ứ i nói thi nhân ph i c m n mùa thu vì mùa thu đã g i bao thi h ng
ơ ấ ủ ư ữ ẩ ạ ằ ớ làm nên nh ng tác ph m th b t h nh ng tôi l i cho r ng mùa xuân m i là
ủ ế ế ư ơ ờ mùa c a thi ca, không th mà sao có bi t bao bài th xuân đã ra đ i nh “Xuân
ủ ử ủ ế ặ ý” c a Ch Lan Viên, “Mùa xuân chín” c a Hàn M c T , “Mùa xuân xanh”
ỏ ủ ễ ả ả ủ c a Nguy n Bính và c “Mùa xuân nho nh ” c a Thanh H i.
ạ 2. Đo n thân bài:
ướ ế ả ầ ọ ị Tr ậ ủ c h t, tôi ph i xác đ nh vai trò c a ph n thân bài cho h c sinh nh n
ủ ầ ủ ứ ầ ọ ộ ầ th c đ y đ t m quan tr ng c a nó trong m t bài văn ẽ ầ . Ph n thân bài s l n
ả ậ ằ ấ ượ l t trình bày, gi i thích, nh n xét, đánh giá ố ượ đ i t ng y b ng t ư ưở t ng, tình
ủ ấ ề ượ ậ ề ặ ủ ả c m c a mình ể .....các lu n đi m c a v n đ đ c đ t ra trong đ bài . t ngỞ ừ
ự ể ầ ậ ừ ậ ẩ ẩ lu n đi m, c n có s phân tích, ự s thâm nh p, th m bình sâu tác ph m v a yêu
ậ ổ ợ ị ữ ầ c u kĩ năng t ng h p, khái quát thành nh n đ nh, đánh giá riêng. ậ Gi a các lu n
13
ự ế ể ế ể ạ ầ ạ ộ ể đi m, đo n văn c n có s liên k t, chuy n ti p m t cách linh ho t, uy n
ứ ể chuy n, tránh gò bó, máy móc, công th c.
ủ ề ạ ơ Phân tích bài th “Mùa xuân nho Ví d : ụ M t độ o n thân bài c a đ bài:
ủ ơ ả nhỏ” c a nhà th Thanh H i.
ể ớ ệ ả ạ Giáo viên có th gi i thi u cho HS tham kh o đo n văn phân t ích kh thổ ơ
ườ ư ườ ỗ ầ ệ ế ơ cu i: ố Ng i x a th ơ ng nói “th là ti ng lòng”. M i v n đi u trong bài th là
ộ ố ộ ứ ổ ơ ạ ề ữ ữ ế m t b c ho v cu c s ng. N u nh ng kh th trên là nh ng suy ng ẫm c mả
ề ướ ổ ơ ố ơ ạ ế ố ượ ấ ộ đ ng v c nguy n ệ dâng hi n thì kh th cu i nhà th l i mu n đ c c t lên
ế ế ờ ứ ủ ồ ti ng hát thi ự t tha d a trên l ế i ca bu n bã c a câu Nam ai Nam bình x Hu :
Mùa xuân ta xin hát
Câu Nam ai Nam bình
ướ ặ N c non ngàn d m mình
ướ ặ N c non ngàn d m tình
ề ấ ị Nh p phách ti n đ t Hu .ế
ư ọ ờ ợ ở ỏ ặ ộ L i ca nh vang v ng, g i m ra m t cái tình nh bé trong cái ngàn d m
ẫ ấ ầ ư ầ ớ ươ ộ r ng l n, mênh mang nh ng v n r t g n gũi, tràn đ y yêu th ấ ng và m áp,
ư ế ấ ộ ở ạ ượ ấ ợ g i m ra m t cái tình r t riêng, r t Hu nh ng l i hoà chung đ c v i n ớ ướ c
ữ ế ề ế ắ ằ ớ non. Ti ng hát đ m th m hi n hoà xen v i nh ng ti ng phách giòn giã, t ươ i
ế ạ ế ơ ơ ơ vui đã k t l ờ i bài th . Bài th kh i lên là dòng sông là ti ng chim hót vang tr i
ạ ướ ế ươ ả ướ ế ế ứ x Hu , k t thúc l i là n c non và ti ng hát t i vui c tình yêu n c non
ặ ươ ngàn d m, tình yêu quê h ng đ t n ấ ướ . c
ế ạ 3. Đo n k t bài:
ể ệ ế ể ả ạ ở ầ Đo n k t bài ph i th hi n đúng quan đi m đã trình bày ph n thân bài.
ữ ậ ỉ ặ Ch nêu nh ng ý nh n xét, đánh giá khái quát, không trình bày lan man hay l p
ạ ả ạ ụ ể ế ặ ạ l ễ i ý di n gi i, minh ho , c th , chi ti t. Cũng không nên l p l i nguyên văn
ế ề ầ ầ ở ở ớ ờ ẽ ủ l ổ c a ph n m bài. Khác v i m bài, ph n k t bài thiên v đánh giá, t ng i l
ề ế ấ k t v n đ .
ủ ụ ề ế ỳ ườ ế Có nhi u cách k t bài khác nhau, tu theo d ng ý c a ng i vi t. Có khi
ẳ ị ạ ậ ủ ị ộ k tế bài là tóm t tắ , kh ng đ nh l ệ i giá tr n i dung, ngh thu t c a tác ph m ẩ . Có
14
ữ ề ế ắ ậ ậ ả ợ ổ ả khi k t bài là t ng h p nh ng c m nh n sâu s c v nhân v t, tác gi , tác
ế ẩ ạ ưở ế ấ ph m. Có khi k t bài l i là liên t ề ng đ n các v n đ khác có liên quan.
ể ướ ế ẫ ữ ế ắ ườ Th nên, đ h ng d n HS vi ế ượ t đ c nh ng k t bài sâu s c, ng i GV
ứ ượ ầ ế ả ậ ạ ọ ầ c n ph i giúp HS nh n th c đ ủ c t m quan tr ng c a đo n k t bài không chỉ
ạ ỉ khép l i, hoàn ch nh bài văn mà còn làm cho bài văn thêm khái quát, nâng cao v ề
ặ ư ưở ọ ủ ề ệ ả ố ố ẹ m i m t: t t ng, tình c m, ch đ , quan ni m s ng t t đ p …
ướ ề ơ Phân tích bài th “Mùa xuân ế D i đây là hai cách k t bài cho đ bài văn:
ủ ả ơ nho nhỏ” c a nhà th Thanh H i?
ụ ề ẩ . Ví d 1: Đánh giá chung v tác ph m
ạ ằ ơ ủ ệ ấ ộ ỏ ồ ườ ơ Bài th khép l i b ng m t tri n đ in d u h n th c a ng i con x ứ
ế ấ ạ ơ ộ ồ ở Hu .ế Bài th lay đ ng tâm h n chúng ta b i ch t nh c xao xuy n và ướ c
ệ ả ộ ướ ệ ặ ẽ ộ nguy n chân thành c m đ ng. Cái c nguy n l ng l ờ dâng cho đ i m t mùa
ỏ ượ ữ ế ồ ơ ộ “ xuân nho nh đã tìm đ ọ c nh ng ti ng lòng đ ng v ng. Bài th chính là m t
ả ể ạ ờ ướ Mùa xuân nho nh ”ỏ Thanh H i đ l i cho đ i tr c lúc đi .
ụ ệ ả ơ Ví d 2: Đánh giá ý ngh ĩa bài th và liên h b n thân.
ộ ơ ứ ơ ộ ứ “Mùa xuân nho nh ”ỏ là m t bài th có t ả th đ c đáo, c m h ng xuân
ệ ả ạ ạ ơ ớ ươ ế ọ “Mùa xuân nho ph i ph i, hình nh sáng t o, nh c đi u vui t i tha thi t. Đ c
ườ ộ ả ư ế nh ”ỏ trái tim ta d ng nh xao xuy n, m t c m xúc thanh cao, trong sáng t ừ ừ t
ế ẹ ề ậ ả ồ ơ dâng ng p h n ta. Bài th đem đ n cho chúng ta bao c m xúc đ p v mùa
ề ộ ẽ ố ẹ ủ ợ ồ xuân, g i cho ta suy nghĩ v m t l ộ s ng cao đ p c a m t tâm h n trong sáng
ụ ế ả ơ ộ ẹ khi n ta c m ph c và tin yêu. Còn gì đ p h n mùa xuân? Có tình yêu nào r ng
ơ ươ ầ ớ l n h n tình yêu quê h ng đ t n ấ ấ ướ ? Th m nhu n tâm t c ư ướ , ủ ệ c nguy n c a
ấ ướ ủ ơ ủ c a nhà th , chúng ta càng thêm tin yêu vào mùa xuân c a đ t n c và “mùa
ề ệ ỏ ố xuân nho nh ” trong lòng mình. Chúng ta mu n cùng con chim chi n chi n hót
ể ế ề ọ ọ ọ ấ ố lên khúc ca ng t ngào g i xuân v , mu n h c thành tài đ hi n dâng cho đ t
ướ ộ ờ ứ ể ẹ ầ ỏ n ể c, góp ph n công s c nh bé đ tô đi m cho mùa xuân cu c đ i thêm đ p.
ế ỉ ọ Sau khi h c sinh vi t bài hoàn ch nh ạ , giáo viên nên t o cho các em thói
ọ ạ ứ ộ ạ quen đ c l i bài và s a l ử ỗ Đó cũng là m t hình th c soát l i. i bài giúp các em
ề ỉ ủ ữ ế đi u ch nh , hoàn thi nệ nh ng thi u sót trong bài c a mình.
15
ướ B c 4: Đ c, s a l ọ ử ỗ i
ướ ị ậ ề ệ ạ ố ơ Đây là b c cu i cùng khi hoàn thi n bài văn ngh lu n v đo n th , bài
ơ ườ ế ả ạ ủ th . Ng i vi t ph i có thói quen rà soát l i bài làm c a mình đ s a l ể ử ỗ ề i v
ứ ẫ ộ n i dung l n hình th c.
ề ộ ườ ế ả ạ ệ ố ể ậ V n i dung, ng i vi t ph i soát l ậ ứ i h th ng lu n đi m, lu n c .
ứ ề ườ ế ả ạ ố ụ V hình th c, ng i vi t ph i soát l ạ i b c c, các đo n văn, các câu văn
ạ ỗ ễ ả di n đ t, l i chính t ả ườ th ắ ng m c ph i.
ậ ướ ự ẫ ả Vì v y giáo viên h ệ ầ ng d n các em và yêu c u các em ph i th c hi n
ướ ể ể ạ ế ủ ế b c này đ hình thành thói quen ki m tra l i bài vi t c a mình sau khi vi t.
MÔ HÌNH BÀI VĂN
ế ở M bài Thân bài K t bài
ả ẩ ẳ ị ệ Tác gi Tác ph m LĐ1 LĐ2 LĐ3 LĐ4… Kh ng đ nh Liên h
ừ ạ ơ ậ Thao tác: phân tích, bình lu n, đánh giá t ng đo n th
ả ạ ượ ế 2.3. K t qu đ t đ c
ỷ ệ ọ ọ ế ế ị ậ ề ạ ơ Theo dõi t h c sinh thích h c, bi l t vi t văn ngh lu n v đo n th , bài
ả ạ ọ ượ ế thơ đúng và hay, c m xúc trong quá trình d y h c đã thu đ ạ ả c k t qu khá l c
quan:
ả ụ ể ư ế ổ ố Qua quá trình theo dõi k t qu c th nh sau: ố : 112 T ng s HS kh i 9
em
ướ ư ả ế ươ ướ a. Tr c khi ch a c i ti n ph ng pháp, cách h ẫ ng d n:
Môn Gi Khá Trung bình Y uế
iỏ % Sl SL % SL % SL %
ậ T p làm văn 17 15.2 33 29.4 45 40.2 15.2 17
ả ế ươ b. Sau khi c i ti n ph ng pháp, cách t ổ ứ ướ ch c h ẫ ng d n:
16
Môn Gi iỏ Khá Y uế
T pậ làm văn Sl 25 % 22.3 SL 42 % 37.5 Trung bình SL 35 % 31.3 SL 10 % 8.9
ụ ễ ả ấ ậ ả ờ ế Qua b ng so sánh trên, chúng ta d dàng nh n th y, nh áp d ng c u ti n
ươ ỉ ệ ọ ẫ ph ng pháp, cách t ổ ứ ướ ch c h ng d n mà t l h c sinh gi ỏ , khá tăng lên; h cọ i
ế ệ ả sinh trung bình và y u gi m rõ r t.
Ậ Ế 3. PH NẦ K T LU N
ọ ệ 3.1. Bài h c kinh nghi m:
ự ố ế ạ ả ớ ị ậ ề ể ạ ơ t ki u bài ngh lu n v đo n th , bài th ơ V i tâm huy t gi ng d y th c t
ỹ ộ ệ ướ ề ẫ ậ và qua tích lu m t vài kinh nghi m h ng d n HS phân tích đ , tìm ý, l p dàn
ế ự ủ ế ạ ạ ớ ý, vi ế t đo n và liên k t đo n, tôi đã giúp HS c a các l p do chính tôi tr c ti p
ạ ượ ế ả ố ả ể ể ạ gi ng d y đ t đ c k t qu t ọ t trong các kì ki m tra h c kì II và thi tuy n vào
ấ ượ ả ả ỉ ừ ấ ượ ở ớ l p 10 luôn đ m b o ch tiêu ch t l ng t 90% tr lên và ch t l ng năm sau
ơ ướ ủ ứ ề ố ượ cao h n năm tr c. Đa s bài làm c a các em đ u đáp ng đ ầ ủ c yêu c u c a
ượ ế ả ế ề đ ; khai thác đ ắ c ý hay, ý sâu s c; phân tích tinh t , có c m xúc, bi t tìm tòi
17
ạ ượ và sáng t o mang phong cách riêng, không còn g ng ép, máy móc hay khuôn
ơ ượ ấ ặ ượ sáo.R t ít bài làm s l c, ý nghèo nàn ho c không tìm đ c ý.
ế ề ấ : 3.2. Ý ki n đ xu t
ể ệ ạ ả ể ọ ế ậ ọ ự ự Đ vi c d y h c T p làm văn th c s có k t qu , đ h c sinh yêu thích
ế ọ ườ ả ố ắ ứ ệ ti t h c này ng ề i giáo viên ph i c g ng nhi u trong vi c nghiên c u kĩ bài
ướ ớ ố ượ ạ ớ ợ ạ d y tr c khi lên l p, so n bài phù h p v i đ i t ọ ng h c sinh. ạ Bên c nh đó
ườ ố ố ả ổ ứ ệ ả ớ ng i giáo viên ph i có tri th c, v n s ng kinh nghi m ph i đ i m i ph ươ ng
ạ ọ ướ ự ặ ệ ậ pháp d y h c theo h ng tích c c hóa. Đ c bi t là trong gi ả ờ T p làm văn ph i
ế ạ ướ ổ ứ ẻ bi t linh ho t trong cách h ẫ ng d n, t ch c cho các em không t ạ nh t.
ề ả ọ ệ ự ồ ố ừ ừ V phía h c sinh: ph i nhi t tình, t giác trau d i v n t , ngôn t ngh ệ
ậ ằ ả ả ụ ơ ủ ự ả thu t b ng c trái tim. Ph i rèn luy ện năng l c c m th th c a mình t ừ ọ đ c
ữ ệ ẹ ễ ả ạ ơ ơ ỉ ệ di n c m, ch ra cái hay cái đ p trong đo n th , bài th phát hi n nh ng bi n
ậ ượ ử ụ ọ ự ư ầ ệ pháp ngh thu t đ c s d ng trong bài. H c sinh cũng t ữ giác s u t m nh ng
ề ơ ể ạ ị ậ ị ể ạ ả đo n văn, bài văn ngh lu n v th có giá tr đ tham kh o và có th n p v t ề ủ
ườ sách nhà tr ng.
ấ ượ ứ ủ ề ỗ ớ ỉ ữ Ni m vui c a m i giáo viên Ng văn đ ng l p đâu ch là ch t l ng tính
ố ủ ữ ể ắ ỗ ằ b ng con s c a m i năm, mà chính là nh ng ánh m t long lanh vì đã hi u bài,
ữ ượ ờ ụ ườ ữ nh ng bàn tay t ự ế vi t ra đ ữ c nh ng l i văn óng ánh , nh ng n c ệ i thi n
ớ ừ ể ạ ượ ữ ả c m v i môn Văn t ọ phía h c sinh . Đ đ t đ ề c nh ng đi u vô cùng quý giá
ỗ ỉ ệ ả ớ đó m i giáo viên chúng tôi đâu ch có say mê nhi ạ t tình v i công tác gi ng d y
ướ ệ ả ấ ả mà còn ph i tìm tòi h ng đi hi u qu nh t.
