Kinh tế thủy lợi - Chương 6

Chia sẻ: Nguyễn Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ph-ơng pháp so sánh kinh tế, các ph-ơng án xây dựng và vận hành của công trình thuỷ lợi i. Ph-ơng pháp phân tích tĩnh Ph-ơng pháp phân tích tĩnh là ph-ơng pháp khi đánh giá hiệu ích công trình, không xét đến giá trị thời gian của đồng tiền. Chỉ tiêu phân tích và ph-ơng pháp phân tích đơn giản, dễ làm. Ph-ơng pháp phân tích tĩnh th-ờng dùng đối với công trình thuỷ lợi mà số vốn đầu t- bị khống chế. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế thủy lợi - Chương 6

Ch−¬ng VI Ph−¬ng ph¸p so s¸nh kinh tÕ, c¸c ph−¬ng ¸n x©y dùng vµ vËn hµnh cña c«ng tr×nh thuû lîi i. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÜnh Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÜnh lµ ph−¬ng ph¸p khi ®¸nh gi¸ hiÖu Ých c«ng tr×nh, kh«ng xÐt ®Õn gi¸ trÞ thêi gian cña ®ång tiÒn. ChØ tiªu ph©n tÝch vµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®¬n gi¶n, dÔ lµm. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÜnh th−êng dïng ®èi víi c«ng tr×nh thuû lîi mµ sè vèn ®Çu t− bÞ khèng chÕ. 1. Thêi gian hoµn vèn: Thêi gian hoµn vèn ®−îc tÝnh nh− sau: K T= B0 Trong ®ã: T: Thêi gian hoµn vèn (n¨m). K: Vèn ®Çu t− x©y dùng. B0: HiÖu Ých thùc cña c«ng tr×nh (bao gåm c¶ lîi nhuËn vµ khÊu hao). B0 = B - C C: Qu¶n lÝ phÝ. 2. HÖ sè hiÖu Ých ®Çu t−: HÖ sè hiÖu Ých ®Çu t− tÝnh theo c«ng thøc sau: B0 e= K 83
Nh− vËy hÖ sè hiÖu Ých ®Çu t− lµ sè ®¶o cña thêi gian hoµn vèn. Víi thêi gian hoµn vèn T cµng nhá cµng tèt. Liªn X« (cò) quy ®Þnh T kh«ng ®−îc qu¸ 8 n¨m, tøc lµ e kh«ng ®−îc nhá h¬n 0,12 ®èi víi khu t−íi b«ng. 3. Thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch Thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch dïng ®Ó so s¸nh gi÷a hai ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− kh¸c nhau K1, K2. TÝnh to¸n trong hai tr−êng hîp: a. Tr−êng hîp 1: Vèn ®Çu t− cña ph−¬ng ¸n 1 bÐ h¬n vèn ®Çu t− ph−¬ng ¸n 2 (tøc K2 > K1), nh−ng qu¶n lý phÝ h»ng n¨m cña ph−¬ng ¸n 1 l¹i lín h¬n ph−¬ng ¸n 2 (tøc C1 > C2) K 2 − K 1 ∆K TC = = (n¨m) C1 − C 2 ∆C TC: Thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch. K1, K2: Vèn ®Çu t− cña ph−¬ng ¸n 1 vµ ph−¬ng ¸n 2. C1, C2: Qu¶n lÝ phÝ h»ng n¨m cña ph−¬ng ¸n 1 vµ 2. ∆K : Chªnh lÖch vèn ®Çu t− gi÷a hai ph−¬ng ¸n. ∆C : Chªnh lÖch qu¶n lý phÝ hµng n¨m gi÷a hai ph−¬ng ¸n. Trong so s¸nh nÕu TC bÐ h¬n thêi gian quy ®Þnh cña Nhµ N−íc TH (TC < TH) th× chän ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− lín, ng−îc l¹i nÕu TH > TC, th× ph−¬ng ¸n cã K lín kh«ng thÓ chän ®−îc. VÝ dô: Cã ba ph−¬ng ¸n víi K1, K2, K3 vµ C1, C2, C3 víi TH = 8 n¨m. H·y chän ph−¬ng ¸n ®Çu t−: K1 = 40 tû ®ång C1 = 2 tû/n¨m K2 = 44 tû ®ång C2 = 1,2 tû/n¨m K3 = 50 tû ®ång C3 = 1,0 tû/n¨m - §Çu tiªn so s¸nh gi÷a ph−¬ng ¸n 1 vµ ph−¬ng ¸n 2: 84
K 2 − K 1 44 − 40 TC = = = 5 n¨m C1 − C 2 2 − 1,2 TC = 5 n¨m < TH = 8 n¨m, nh− vËy s¬ bé chän ph−¬ng ¸n 2 -So s¸nh gi÷a ph−¬ng ¸n 2 vµ ph−¬ng ¸n 3: K 3 − K 2 50 − 44 TC = = = 30 n¨m C 2 − C 3 1,2 − 1,0 TC > TH , nh− vËy ph−¬ng ¸n 3 lµ ph−¬ng ¸n kh«ng thÓ chän ®−îc. VËy ph−¬ng ¸n cã thÓ chän lµ ph−¬ng ¸n 2 cã K2 = 44 tû ®ång vµ C2 = 1,2 tû/n¨m. b. Tr−êng hîp 2: So s¸nh gi÷a hai ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− lµ K1 vµ K2 víi K2 > K1. Vµ lîi Ých thu vÒ h»ng n¨m lµ B01 vµ B02 víi B02 > B01. K 2 − K1 ∆K TC = = B02 − B01 ∆B0 VÝ dô: ë mét c«ng tr×nh phßng lò víi c¸c ph−¬ng ¸n cã tÇn suÊt thiÕt kÕ kh¸c nhau P1 = 20%, P2 = 10%, P3 = 5%. C«ng tr×nh cã vèn ®Çu t−: K1 = 68,2 tû ®ång B1 = 23,4 tû/n¨m K2 = 90,1 tû ®ång B2 = 30,8 tû/n¨m K3 = 132 tû ®ång B3 = 35,6 tû/n¨m Gi¶i: - §Çu tiªn so s¸nh gi÷a hai ph−¬ng ¸n 1 vµ ph−¬ng ¸n 2: K 2 − K 1 90,1 − 68,2 TC = = = 3 n¨m B2 − B1 30,8 − 23,4 TC = 3 n¨m bÐ h¬n TH cho phÐp, vËy s¬ bé chän ph−¬ng ¸n 2 lµ ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− lín. - L¹i so s¸nh gi÷a hai ph−¬ng ¸n 2 vµ ph−¬ng ¸n 3: 85
K 3 − K 2 132 − 90,1 TC = = =9 n¨m B3 − B2 35,6 − 30,8 TC = 9 n¨m lín h¬n TH cho phÐp, nªn ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− lín (ph−¬ng ¸n 3) kh«ng chän ®−îc. VËy ph−¬ng ¸n ®−îc chän lµ ph−¬ng ¸n 2. 4. HÖ sè so s¸nh hiÖu Ých ®Çu t− HÖ sè so s¸nh hiÖu Ých ®Çu t− lµ trÞ sè ®¶o nghÞch cña thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch: C1 − C 2 ∆C 1 E= = = K 2 − K 1 ∆K TC ChØ tiªu so s¸nh lµ E ph¶i bÐ h¬n EH cho phÐp, EH cho phÐp ®−îc quy ®Þnh theo tiªu chuÈn Nhµ N−íc, th−êng EH = 0,12 th× t−¬ng ®èi hîp lý. 5. Ph−¬ng ¸n so s¸nh chi phÝ khÊu hao nhá nhÊt Theo nh− c¸c ph−¬ng ph¸p chän ph−¬ng ¸n trªn th×: K2 − K2 C1 − C 2 < TH > EH hoÆc C1 − C 2 K 2 − K1 Trong ®ã: TH: Thêi gian hoµn vèn cho phÐp. EH: HÖ sè so s¸nh hiÖu Ých ®Çu t− cho phÐp. Tõ ®ã ta cã bÊt ®¼ng thøc: C1 – C2 > EH * (K2 – K1) HoÆc (C1 + EH*K1) > (C2 + EH * K2) Trong tr−êng hîp nµy ta chän ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− lín (tøc ph−¬ng ¸n K2). VËy ta sÏ chän ph−¬ng ¸n cã: SC = (C + EH *K) nhá nhÊt 86
Còng diÔn to¸n t−¬ng tù nh− thÕ, ta sÏ chän ph−¬ng ¸n cã SK = (K + TH *C) nhá nhÊt VÝ dô: §Ó x©y dùng 1 c«ng tr×nh thuû lîi ng−êi ta ®Ò xuÊt 5 ph−¬ng ¸n cã vèn ®Çu t− K vµ qu¶n lý vËn hµnh phÝ C nh− ë b¶ng sau, theo tiªu chuÈn quy ®Þnh TH = 8 n¨m vµ EH = 0,125. H·y chän ph−¬ng ¸n kinh tÕ nhÊt. Ph−¬ng ¸n 1 2 3 4 5 4,5 4,4 2,5 3,0 2,2 C (tû ®ång) 18,0 22,0 24,0 23,0 30,0 K (tû ®ång) - TÝnh SC = (C + EH * K) nhá nhÊt. Ph−¬ng ¸n 1: SC = C1 + EH * K1 = 4,5 + 0,125 *18 = 6,75 Ph−¬ng ¸n 2: SC = C2 + EH * K2 = 4,4 + 0,125 *22 = 7,15 Ph−¬ng ¸n 3: SC = C3 + EH * K3 = 2,5 + 0,125 *24 = 5,50 (min) Ph−¬ng ¸n 4: SC = C4 + EH * K4 = 3,0 + 0,125 *23 = 5,88 Ph−¬ng ¸n 5: SC = C5+ EH * K5 = 2,2 + 0,125 *30 = 5,95 - TÝnh SK = K + TH * C Ph−¬ng ¸n 1: SK = K1 + TH * C1 = 18 + 8*4,5 = 54,0 Ph−¬ng ¸n 2: SK = K2+ TH * C2 = 22 + 8*4,4 = 57,2 Ph−¬ng ¸n 3: SK = K3+ TH * C3 = 24 + 8*2,5 = 44,0 (min) Ph−¬ng ¸n 4: SK = K4+ TH * C4 = 23 + 8*3,0 = 47,0 Ph−¬ng ¸n 5: SK = K5+ TH * C5 = 30 + 8*2,2 = 47,6 Ph−¬ng ¸n 1: SK = K1 + TH * C1 = 18 + 8*4,5 = 54,0 KÕt qu¶ tÝnh to¸n chän ®−îc ph−¬ng ¸n 3 lµ ph−¬ng ¸n tèt nhÊt. 87
II. XÐt ®Õn yÕu tè thêi gian cña thêi gian hoµn vèn, thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch vµ chi phÝ vËn hµnh n¨m 1. Thêi gian hoµn vèn cã xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian Theo ph©n tÝch theo tr¹ng th¸i tÜnh th× thêi gian hoµn vèn lµ: K T= B0 C«ng thøc trªn gi¸ trÞ K vµ B0 cã thêi gian tÝnh to¸n kh«ng gièng nhau, kh«ng lÊy cïng mét mèc. Do ®ã, cÇn ph¶i ®−a viÖc tÝnh to¸n K vµ B0 vÒ cïng mét thêi gian. Trong c«ng thøc trªn B0 lµ hiÖu Ých b×nh qu©n nhiÒu n¨m trong quy tr×nh khai th¸c c«ng tr×nh. Do ®ã, ta dïng c«ng thøc (F) trong ch−¬ng 5 ®Ó tÝnh to¸n chuyÓn ®æi. ⎡ (1 + i )n − 1⎤ P = A⎢ n⎥ .........( F ) ⎣ i (1 + i ) ⎦ §Ó øng dông c«ng thøc trªn th× cÇn thay c¸c yÕu tè sau: - Gi¸ trÞ A chÝnh lµ B0 (hiÖu Ých c«ng tr×nh). - Gi¸ trÞ n chÝnh lµ T (thêi gian hoµn vèn). - Gi¸ trÞ P chÝnh lµ K (vèn ®Çu t−). - Gi¸ trÞ i% lµ l·i suÊt n¨m. B0 i% 1 2 3 K 88
⎡ (1 + i )T − 1⎤ K = B0 ⎢ T⎥ VËy ta cã: ⎣ i (i + 1) ⎦ B0 (1+i)T – B0 = Ki(1+i)T B0 (1+i)T – Ki(1+i)T = B0 (1+i)T *(B0 - Ki) = B0 LÊy log 2 vÕ ta cã: Tlog(1+i) + log(B0 - Ki) = log B0 VËy log B0 − log( B0 − K i ) T= log(1 + i ) VÝ dô: Mét c«ng tr×nh t−íi cã vèn ®Çu t− K = 100 tû, lîi Ých thu vÒ hµng n¨m (®· trõ ®i qu¶n lý phÝ) B0 = 20 tû, l·i suÊt i = 6% vµ i = 15%. H·y x¸c ®Þnh thêi gian hoµn vèn cho hai tr−êng hîp ®ã. Gi¶i: Theo c«ng thøc trªn ®Ó tÝnh: log 20 − log(20 − 100 * 0,06) Víi i = 6% cã: T = = 6,12 n¨m. log(1 + 0,06) log 20 − log(20 − 100 * 0,15) Víi i = 15% cã: T = = 9,9 n¨m. log(1 + 0,15) Qua kÕt qu¶ ®ã thÊy r»ng nÕu l·i suÊt lín th× thêi gian hoµn vèn lín. NÕu tÝnh to¸n thêi gian hoµn vèn kh«ng xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian th×: K 100 T= = = 5 n¨m B 20 Nh− vËy nÕu xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian hoµn vèn bÐ kh«ng phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. 89
2. TÝnh to¸n thêi gian hoµn vèn chªnh lÖch cã xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian: K 2 − K 1 ∆K TC = = Tõ c«ng thøc: C1 − C 2 ∆C NÕu xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian th× ∆ C ph¶i ®−îc tÝnh chÝnh lµ A trong c«ng thøc (F) ∆ K chÝnh lµ P trong c«ng thøc (F), vµ n cña c«ng thøc (F) ®−îc thay b»ng TC ⎡ (1 + i )n − 1⎤ P = A⎢ n⎥ ⎣ i (1 + i ) ⎦ ⎡ (1 + i )T C − 1⎤ ∆K = ∆C ⎢ ⎥ VËy ⎣ i (i + 1) C ⎦ T Qua biÕn ®æi cuèi cïng ta cã: log ∆C − log(∆C − ∆Ki ) T= log(1 + i ) 3. Chi phÝ khÊu hao cã xÐt ®Õn yÕu tè thêi gian Theo c«ng thøc tÝnh to¸n theo ph©n tÝch tÜnh: K S = C + EH*K = C + (a) TH Trong ®ã: C: Chi phÝ khÊu hao hµng n¨m. NÕu ta gäi PC lµ tæng chi phÝ quy vÒ thêi gian chuÈn trong thêi gian tÜnh lµ TH, PC Th× C = TH 0 c PC 90
⎡ (1 + i )TH − 1⎤ C*⎢ TH ⎥ Mµ PC = (theo c«ng thøc F). VËy C = ⎣ i (1 + i ) ⎦ ⎪ ⎡ (1 + i ) H − 1⎤ ⎪ 1 ⎪ ⎡ (1 + i ) H − 1⎤ ⎧ ⎫ ⎧ ⎫ ⎪ T T 1 thay C vµo c«ng thøc (a) ta cã: S = + K⎬ ⎨ Tn ⎥ ⎬ ⎨ C⎢ C⎢ Tn ⎥ ⎪ ⎣ i (1 + i ) ⎦ ⎪ TH ⎪ ⎣ i (1 + i ) ⎦ ⎪ TH ⎩ ⎭ ⎩ ⎭ (1 + i ) TH − 1 trong ®ã lµ nh©n tö cã thÓ tra b¶ng tÝnh s½n. i (1 + i ) Tn VÝ dô: Cã ph−¬ng ¸n vÒ c«ng tr×nh ®Çu t−íi víi: Ph−¬ng ¸n 1 K1 = 100 tû C1 = 15 tû/n¨m Ph−¬ng ¸n 2 K2 = 120 tû C2 = 10 tû/n¨m Ph−¬ng ¸n 3 K3 = 150 tû C3 = 6 tû/n¨m. Thêi gian hoµn vèn cho phÐp TH = 5 n¨m, l·i suÊt n¨m i = 5%. H·y chän ph−¬ng ¸n cã chi phÝ khÊu hao nhá nhÊt. Gi¶i: C¨n cø theo c«ng thøc trªn ®Ó tÝnh S: [15(P / c,5%,5) + 100] = 1 [15(4,329) + 100] = 32,99 tû trong ®ã 4,329 tra 1 S1 = 5 5 b¶ng nh©n tö. T−¬ng tù cã: [10(P / c,5%,5) + 120] = 32,66 tû 1 S2 = 5 [6(P / c,5%,5) + 150] = 35,19 tû 1 S3 = 5 Qua b¶ng tÝnh to¸n trªn th× S2 = 32,66 tû lµ nhá nhÊt vËy chän ph−¬ng ¸n 2. iii. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®éng Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch tÜnh lµ kh«ng xÐt ®Õn gi¸ trÞ thêi gian cña ®ång tiÒn, cßn ph−¬ng ph¸p ®éng lµ cã xÐt ®Õn yÕu tè ®ã: §Ó nghiªn cøu phÇn nµy cã mÊy vÊn ®Ò cÇn chó ý: 91
1- Chän n¨m chuÈn (n¨m b¾t ®Çu) tÝnh to¸n ph©n tÝch kinh tÕ th−êng chän n¨m b¾t ®Çu thi c«ng, còng cã thÓ chän n¨m b¾t ®Çu thu lîi. 2- Trªn biÓu ®å dßng tiÒn tÖ th×: - Vãi gi¸ trÞ ®Çu t− ®−îc biÓu thÞ ë ®Çu n¨m. - Víi gi¸ trÞ hiÖu Ých thu vÒ, chi phÝ vËn hµnh th× ®−îc biÓu thÞ ë cuèi n¨m. 3- Ph−¬ng ¸n ®−a ra ®Ó chän quyÕt s¸ch ®Çu t−. X©y dùng c«ng tr×nh th−êng cã 2 lo¹i: - Ph−¬ng ¸n ®éc lËp nhau: Tøc lµ gi÷a c¸c ph−¬ng ¸n nµy kh«ng cã mèi liªn hÖ nµo vÒ mÆt kinh tÕ. VÝ dô ë mét vïng ®−a ra c¸c ph−¬ng ¸n: X©y dùng 1 c«ng tr×nh thuû lîi, x©y dùng mét con ®−êng, x©y dùng mét tr−êng häc, x©y dùng mét trô së UBND. C¸c ph−¬ng ¸n nµy kh«ng cã mèi liªn hÖ g× víi nhau, viÖc chän ph−¬ng ¸n nµo lµ mét quyÕt s¸ch x©y dùng kinh tÕ ë vïng ®ã. Còng nh− trong mét gia ®×nh ®−a ra c¸c ph−¬ng ¸n: Mua 1 tivi, mua 1 m¸y giÆt, mua 1 xe m¸y. ViÖc mua c¸i g× lµ so t×nh h×nh kinh tÕ vµ c¸ch sèng cña gia ®×nh Êy, ®−¬ng nhiªn ph¶i cã viÖc th¶o luËn ®Ó lùa chän. - Ph−¬ng ¸n lo¹i trõ nhau: §©y lµ ph−¬ng ¸n cã cïng tÝnh chÊt. VÝ dô ë 1 vïng cã chñ tr−¬ng x©y dùng 1 tr¹m thñy ®iÖn, th× ®−a ra nhiÒu ph−¬ng ¸n x©y dùng tr¹m thuû ®iÖn ®Ó so s¸nh chän ra 1 ph−¬ng ¸n tèi −u. Còng nh− trong mét gia ®×nh ®· quyÕt ®Þnh mua 1 c¸i tñ l¹nh th× cã thÓ cã 2 ph−¬ng ¸n mua tñ l¹nh Nga hay tñ l¹nh NhËt, 1 c¸i th× rÎ tiÒn nh−ng hay h− cÇn söa ch÷a, 1 c¸i th× ®¾t tiÒn nh−ng Ýt h−, söa ch÷a hµng n¨m Ýt. Trong phÇn kinh tÕ ®éng th¸i nµy chØ xem xÐt c¸c ph−¬ng ¸n lo¹i trõ, mµ kh«ng xem xÐt c¸c ph−¬ng ¸n ®éc lËp. HiÖn nay, ë c¸c n−íc th−êng dïng c¸c ph−¬ng ph¸p sau ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ ®éng th¸i. 92
- Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ thùc (Net Present Worth Method) viÕt t¾t lµ NPW. - Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ chi xuÊt kh«ng ®æi (Equivalent Annual Cost Method) viÕt t¾t lµ EAC. - Ph−¬ng ph¸p tû sè hiÖu Ých vµ chi phÝ (Benefit Cost Ratio Method) viÕt t¾t lµ BCR. - Ph−¬ng ph¸p suÊt thu håi néi bé (Internal Rate of Return) viÕt t¾t lµ IRR. 1. Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ thùc tÕ (NPW): Ph−¬ng ph¸p NPW lµ ph−¬ng ph¸p c¬ b¶n nhÊt, ®−îc øng dông réng r·i nhÊt trong tÝnh to¸n ph©n tich kinh tÕ. Trªn biÓu ®å dßng tiÒn tÖ - PhÇn hiÖu Ých thu vÒ biÓu thÞ dÊu (+). - PhÇn ®Çu t−, chi phÝ biÓu thÞ dÊu (-). C¸c gi¸ trÞ thu vÒ vµ chi ra ®Òu tÝnh quy vÒ t¹i thêi gian chuÈn (th−êng lµ n¨m b¾t ®Çu thi c«ng). B4 B5 B6 B7 Bn-1 B 1 2 3 4 5 6 7 n-1 n 0 C4 C5 C6 C7 C Cn-1 K1 K2 K3 K4 K5 K6 m n Ta gäi NPW hoÆc lµ gi¸ trÞ thùc ë thêi ®iÓm tÝnh to¸n NPW = - Tæng vèn ®Çu t− Tæng hiÖu Ých thùc 93
Tæng hiÖu Ých Tæng hiÖu Ých Tæng chi phÝ = - thùc vËn hµnh Nh− vËy nÕu NPW > 0 th× ®Çu t− cã hiÖu qu¶, NPW cµng lín th× viÖc ®Çu t− cµng cã hiÖu qu¶. ViÖc tÝnh to¸n dùa vµo l·i suÊt i% ®Ó ®−a ra c¸c gi¸ trÞ thêi gian chuÈn (n = 0). VËy Bt − Ct n m Kt ∑ (1 + t ) −∑ NPW = P0 = (1 + t )t t t =1 t =0 Trong ®ã: NPW : Tæng gi¸ trÞ thùc t¹i thêi gian chuÈn dïng tÝnh to¸n. Bt : HiÖu Ých thu vÒ n¨m thø t. Ct : Qu¶n lý phÝ ë n¨m thø t. Kt : Vèn ®Çu t− ë n¨m thø t. n : Sè thêi kú tÝnh to¸n. m : Sè n¨m ®Çu t− x©y dung c«ng tr×nh (sè n¨m thi c«ng). VÝ dô: ë mét khu t−íi cã 2 ph−¬ng ¸n x©y dùng: - Ph−¬ng ¸n t−íi phun m−a Cã K = 120 triÖu HiÖu Ých thu vÒ B = 20 triÖu Qu¶n lý phÝ C = 3 triÖu Thêi gian sö dông t = 30 n¨m - Ph−¬ng ¸n ®Çu t− tr¹m b¬m Vèn ®Çu t− x©y dùng K = 90 triÖu ®ång B’ = 15 triÖu 94
L·i suÊt n¨m thø i = 8% C’ = 1,2 triÖu t’ = 50 n¨m. Hai ph−¬ng ¸n cã thêi gian sö dông kh¸c nhau, khi tÝnh to¸n yªu cÇu ph¶i cã thêi ®o¹n tÝnh to¸n. Ta lÊy thêi ®o¹n tÝnh to¸n lµ n = 30 n¨m. Nh− vËy ®èi víi ph−¬ng ¸n tr¹m b¬m, ta ph¶i tÝnh gi¸ trÞ cßn l¹i ë n¨m thø 30. K ' (t '−n ) 90(50 − 30) S= = = 36 triÖu t' 50 §èi víi ph−¬ng ¸n t−íi phun A = B - C = 20 - 3 = 17 triÖu. §èi víi ph−¬ng ¸n tr¹m b¬m A = B’ - C’ = 15 - 1,2 = 13,8 triÖu VËy biÓu ®å dßng tiÒn tÖ cña 2 ph−¬ng ¸n nh− sau: 0 A = 17 i = 8% 1 2 3 4 30 120 §V: TriÖu ®ång Ph−¬ng ¸n t−íi phun m−a S = 36 A = 13,8 i = 8% 0 2 1 3 4 §V: TriÖu ®ång 90 Ph−¬ng ¸n t−íi b»ng tr¹m b¬m 95
Gi¶i: - §èi víi ph−¬ng ¸n t−íi phun 30 17 NPW = ∑ − 120 = 17 x11,258 − 120 = 71,386 triÖu ®ång. (1 + 0.08)t 1 - §èi víi ph−¬ng ¸n t−íi b»ng b¬m (B − c ) + S n NPW = ∑ −K (1 + i )t (1 + i )n i NPW = 13,8x11,258 + 36x0,0994 - 90 = 68,938 triÖu Qua kÕt qu¶ trªn ta thÊy NPWt−íi phun = 71,386 > NPWb¬m = 68,938 Do ®ã chän ph−¬ng ¸n t−íi phun. 2. Ph−¬ng ph¸p gi¸ trÞ chi suÊt hµng n¨m kh«ng ®æi EAC ë ph−¬ng ph¸p NPW th× gi¸ trÞ thu vµ chi hµng n¨m cã sù thay ®æi, cßn ph−¬ng ph¸p nµy gi¸ trÞ hiÖu Ých thu vÒ vµ vËn hµnh phÝ hµng n¨m kh«ng thay ®æi. Ta gäi B : HiÖu Ých thu vÒ b×nh qu©n nhiÒu n¨m (lµ mét trÞ sè kh«ng ®æi qua c¸c n¨m). C0 : VËn hµnh phÝ (hoÆc qu¶n lý phÝ) hµng n¨m còng kh«ng thay ®æi. Vèn ®Çu t− toµn bé c«ng tr×nh lµ K, nh− vËy gi¸ trÞ kh©u hao ®Çu t− hµng n¨m ¸p dông c«ng thøc (E) ë ch−¬ng 5 ta cã: ⎡ i (1 + i )n ⎤ d = K⎢ ⎥ ⎣ (1 + i ) − 1⎦ n Ng−êi ta ®Þnh nghÜa: i (1 + i ) n EAC = B − C 0 − K (1 + i )n − 1 96
Ph−¬ng ¸n tèt lµ ph−¬ng ¸n cã E lín nhÊt i (1 + i ) ⎫ ⎧ n EAC = B − C 0 − K ⎨ ⎬ max (1 + i )n − 1⎭ ⎩ 3. Ph−¬ng ph¸p tû sè hiÖu Ých vµ chi phÝ (BCR) Ph−¬ng ph¸p lµ lËp tû sè gi÷a hiÖu Ých B phÇn chi phÝ khÊu hao ®Çu t− vµ vËn hµnh. HiÖu Ých hµng n¨m B BCR = = = R0 C qu¶n lÝ phÝ chi phÝ khÊu hao + Nh− vËy B B BCR = = R0 = ⎡ i (1 + i )n ⎤ C NÕu hiÖu Ých thay ®æi gi÷a c¸c n¨m + K ⎢ ⎥ C 0 th× - ⎣ (1 + i ) − 1⎦ n n Bt B =∑ (1 + i )t i =1 - NÕu chi phÝ thay ®æi gi÷a c¸c n¨m víi nhau thi n Ct C0 = ∑ (1 + t )t i =1 NÕu so s¸nh chän th× - R0 > 1: Ph−¬ng ¸n cã thÓ chän ®−îc. - R0 < 1: Ph−¬ng ¸n kh«ng chän ®−îc. - R0 max lµ ph−¬ng ¸n tèt nhÊt. 4. Ph−¬ng ph¸p suÊt thu håi néi bé (IRR) Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë mét sè n−íc ®Æc biÖt lµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn th−êng ph¶i vay vèn n−íc ngoµi ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh. Vèn vay 97
n−íc ngoµi cã nhiÒu nguån: Ng©n hµng ThÕ giíi, ng©n hµng khu vùc, ng©n hµng vµ chÝnh phñ c¸c n−íc V× nhiÒu nguån kh¸c nhau, nªn l·i suÊt còng kh¸c nhau, do ®ã cÇn ph¶i nghiªn cøu ph©n tÝch ®Ó chän mét l·i suÊt thÝch hîp ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh. Bëi v× trong ph©n tÝch ph−¬ng ¸n th× nguån vèn x©y dùng vµ l·i suÊt vay m−în vÉn cßn ch−a biÕt ®−îc. Do ®ã viÖc ph©n tÝch chän l·i suÊt hîp lÝ mang tÝnh chÊt néi bé nªn gäi lµ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thu håi néi bé. SuÊt thu håi ®−îc biÓu thÞ: IRR hoÆc r0 CÇn ph¶i t×m: Víi l·i suÊt i nµo ®Ó cho hiÖu Ých c«ng tr×nh trong thêi gian sö dông võa b»ng chi phÝ ®Çu t−. Tøc lµ: n n Bt Ct ∑ (1 + i ) =∑ (1 + i )t t i =o i =0 Trong ®ã: Bt, Ct : Gi¸ trÞ hiÖu Ých vµ chi phÝ ®Çu t− ë thêi gian thø t. n : Thêi gian sö dông c«ng tr×nh. i : L·i suÊt (%). L·i suÊt i = r0 Nh− vËy tû sè gi÷a hiÖu Ých vµ ®Çu t− B/C = 1. NÕu nguån vèn vay i > r0 th× kh«ng thÓ chän ®−îc, nÕu nguån vèn vay B nµo cã i < r0 th× tû sè hiÖu Ých vµ ®Çu t− > 1, nguån vèn ®ã cã thÓ chän ®Ó C x©y dùng c«ng tr×nh. Tr×nh tù x¸c ®Þnh IRR = r0 cã thÓ thùc hiÖn theo c¸c b−íc sau: - X¸c ®Þnh vèn ®Çu t− c«ng tr×nh K. - S¬ bé chän gi¸ trÞ hiÖu Ých cña c¸c n¨m trong thêi gian sö dông c«ng tr×nh BA. 98
- X¸c ®Þnh l·i suÊt i, tÝnh to¸n hiÖu Ých vµ ®Çu t− vÒ thêi gian quy chuÈn. NÕu gi¸ trÞ hiÖu Ých b»ng vèn ®Çu t− th× i gi¶ thiÕt chÝnh lµ IRR. - NÕu gi¸ trÞ hiÖu Ých vµ ®Çu t− kh«ng b»ng nhau th× gi¶ thiÕt l¹i. Chó ý: Khi c«ng tr×nh cã NPW = 0 th× l·i suÊt tÝnh to¸n chÝnh lµ IRR. NPW 0 i IRR = i 99