Kỹ thuật làm vườn (tài liệu dùng cho người làm vườn)

Chia sẻ: Nguyễn Bắc Kiều Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:40

Thêm vào BST

Báo xấu

523
lượt xem 159
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kỹ thuật làm vườn (tài liệu dùng cho người làm vườn). Lấy một nắm đất vườn phơi khô, đập nhỏ, giần lấy đất nhỏ. Lấy khoảng 2 thìa canh đất bột này cho vào lòng bàn tay

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kỹ thuật làm vườn (tài liệu dùng cho người làm vườn)

Dù ¸n ph¸t triÓn céng ®ång lång ghÐp Do oxfam-quebec tµi trî Kü thuËt lµm v−ên (Tµi liÖu dïng cho ng−êi lµm v−ên) Ng−êi biªn so¹n: Ph¹m C«ng Phin C¸n bé dù ¸n OXFAM-Quebec Th¸ng 3 n¨m 2000
Môc lôc nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt cho lµm v−ên .................................................................4 I. §Êt V−ên..........................................................................................................................4 A. C¸c chÊt ®Êt.......................................................................................................................4 B. §é pH cña ®Êt....................................................................................................................6 C. Ph©n biÖt ®Êt v−ên tèt vµ kh«ng tèt ...................................................................................7 D. C¸ch c¶i t¹o ®Êt v−ên xÊu .................................................................................................7 II. N−íc víi v−ên qu¶ ..................................................................................................8 III. Ph©n bãn cho c©y ¨n qu¶ ..................................................................................9 A. Hai lo¹i ph©n bãn chÝnh dïng cho c©y ¨n qu¶ ..................................................................9 B. So s¸nh hai lo¹i ph©n v« c¬ vµ ph©n h÷u c¬ ......................................................................9 IV. ¸nh s¸ng víi c©y ¨n qu¶ ..................................................................................11 V. X¸c ®Þnh gièng c©y ¨n qu¶ cho v−ên nhµ..............................................11 A. Lo¹i gièng c©y ¨n qu¶ tèt lµ c©y: ....................................................................................11 B. C¸ch chän c©y ¨n qu¶ con ®Ó trång:................................................................................12 VI. ThiÕt kÕ v−ên qu¶ ................................................................................................12 1. Nh÷ng nguyªn t¾c khi thiÕt kÕ v−ên qu¶ .........................................................................12 2. C«ng viÖc chuÈn bÞ tr−íc khi thiÕt kÕ ..............................................................................14 3. L−u ý khi x¸c ®Þnh c¸c gièng c©y qu¶ chñ lùc ................................................................14 M« h×nh v−ên c©y gia ®×nh cã ®Þa h×nh ®Êt dèc....................................................................15 2
VII. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶............................................16 A. C¸c b−íc trång vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ nãi chung ........................................................16 1. ChuÈn bÞ c©y con: .........................................................................................................16 2. §µo hè trång c©y ..........................................................................................................16 3. C¸ch trång c©y..............................................................................................................17 4. C¸ch ch¨m bãn c©y (®· cho qu¶) .................................................................................17 VIII. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶ cô thÓ.............................................................................................19 1. C©y V¶i ............................................................................................................................19 2. C©y hä Cam, Quýt, Chanh ...............................................................................................25 3. C©y Xoµi ..........................................................................................................................29 4. C©y Hång .........................................................................................................................31 5. C©y Nh·n .........................................................................................................................34 IX. Kü thuËt nh©n gièng c©y ¨n qu¶ ...............................................................36 1. ChiÕt cµnh ........................................................................................................................36 2. GhÐp c©y ..........................................................................................................................40 3
nh÷ng ®iÒu cÇn thiÕt cho lµm v−ên 1) §Êt v−ên 2) N−íc 3) Ph©n bãn 4) ¸nh s¸ng 5) Gièng c©y 6) Lao ®éng vµ kü thuËt I. §Êt V−ên A. C¸c chÊt ®Êt LÊy mét n¾m ®Êt v−ên ph¬i kh«, ®Ëp nhá, giÇn lÊy ®Êt nhá. LÊy kho¶ng 2 th×a canh ®Êt bét nµy cho vµo lßng bµn tay. Nhµo ®Òu ®Êt bét víi n−íc b×nh th−êng võa ®ñ dÎo ®Ó viªn thµnh viªn bi to b»ng ®Çu ngãn tay c¸i, vª thµnh h×nh con giun, to h¬n chiÕc ®òa tre mét chót, dµi tõ 8cm ®Õn 10 cm råi khoanh thµnh mét vßng trßn. Chó ý quan s¸t, nhËn xÐt ®Ó ph©n biÖt c¸c lo¹i ®Êt. Cã 5 lo¹i chÊt ®Êt. 4
1. §Êt c¸t NhËn biÕt qua quan s¸t: Tõ viªn bi b»ng ®Êt kh«ng vª ®−îc thµnh h×nh con giun. ¦u ®iÓm: ThÊm n−íc nhanh khi tho¸t óng. Nh−îc ®iÓm: Gi÷ n−íc kÐm, c©y trång dÔ bÞ h¹n. §©y lµ lo¹i ®Êt v−ên xÊu 2. §Êt pha c¸t NhËn biÕt qua quan s¸t: Tõ viªn bi b»ng ®Êt dÎo vª ®−îc thµnh h×nh con giun nh−ng kh«ng bÒn, mét l¸t sau sÏ bÞ vì. ¦u ®iÓm: ThÊm n−íc vµ gi÷ ®−îc n−íc tèt §©y lµ lo¹i ®Êt v−ên tèt 3. §Êt thÞt nhÑ NhËn biÕt qua quan s¸t: Tõ viªn bi b»ng ®Êt vª ®−îc thµnh h×nh con giun nh−ng ®øt ra tõng ®o¹n tr−íc khi khoanh trßn. ¦u ®iÓm: ThÊm n−íc vµ gi÷ ®−îc n−íc tèt. §©y lµ lo¹i ®Êt v−ên tèt 5
4. §Êt thÞt trung b×nh NhËn biÕt qua quan s¸t: Tõ viªn bi b»ng ®Êt vª ®−îc thµnh h×nh con giun nh−ng khi khoanh trßn ®Êt gÉy ra tõng ®o¹n. ¦u ®iÓm: ThÊm n−íc vµ gi÷ ®−îc n−íc tèt. §©y lµ lo¹i ®Êt v−ên tèt 5. §Êt thÞt nÆng NhËn biÕt qua quan s¸t: Tõ viªn bi b»ng ®Êt dÎo vª ®−îc thµnh h×nh con giun. Khi khoanh trßn ®Êt kh«ng bÞ ®øt ¦u ®iÓm: Gi÷ ®−îc n−íc rÊt tèt. Nh−îc ®iÓm: ThÊm n−íc kÐm, c©y trång dÔ bÞ óng. §©y lµ lo¹i ®Êt v−ên xÊu B. §é pH cña ®Êt §Ó x¸c ®Þnh tÝnh axit vµ tÝnh kiÒm cña ®Êt, ng−êi ta quy ®Þnh 14 møc ®é. §é pH cña ®Êt ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch : lÊy mét th×a ®Êt bét trong v−ên, nghiÒn nhá, cho vµo cèc n−íc khuÊy ®Òu cho tan, g¹n läc lÊy n−íc cho vµo cèc kh¸c. XÐ mét ®o¹n giÊy ®o ®é pH dµi kho¶ng tõ 2-3 cm. Nhóng mÈu giÊy tõ tõ vµo vµo cèc n−íc nµy (kh«ng nªn nhóng ngËp). §−a mÈu giÊy ra ngoµi cèc, chê kho¶ng 10 gi©y cho mÈu giÊy chuyÓn mÇu. §em so víi gam mÇu mÉu. NÕu t−¬ng ®−¬ng ®−¬ng víi gam mµu nµo trªn thang ®o mÉu lµ ta biÕt ®Êt cã ®é pH bao nhiªu. Thùc hµnh vµ dïng tranh x¸c ®Þnh ®é pH cña ®Êt theo 14 møc ®é: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Chua Võa KiÒm (kh«ng tèt) (tèt) (kh«ng tèt) 6
C. Ph©n biÖt ®Êt v−ên tèt vµ kh«ng tèt §Êt v−ên tèt lµ: §Êt cã thµnh phÇn c¬ giíi thÞt nhÑ, thÞt trung b×nh vµ ®Êt c¸t pha, ®é ph× cao, mïn dµy, phï sa..., cã ®é pH ë tÇm trung tÝnh tõ 6,5 ®Õn 7,5 §Êt v−ên kh«ng tèt lµ: §Êt thÞt nÆng, chua, mÆn..., cã ®é pH d−íi 6,5 hoÆc trªn 7,5 D. C¸ch c¶i t¹o ®Êt v−ên xÊu §èi víi ®Êt c¸t vµ ®Êt thÞt nÆng: - CÇn bãn t¨ng c−êng ph©n h÷u c¬ ®Ó t¨ng chÊt mïn cho ®Êt. §èi víi ®Êt chua mÆn - CÇn bãn l©n, v«i. Nh−ng biÖn ph¸p nµy còng chØ t¹m thêi. BiÖn ph¸p bÒn v÷ng nhÊt lµ t¨ng c−êng bãn ph©n h÷u c¬. §èi víi ®Êt kiÒm: - BiÖn ph¸p quan träng vÉn lµ dïng n−íc ngät ®Ó röa kiÒm kÕt hîp víi bãn ph©n h÷u c¬. 7
II. N−íc víi v−ên qu¶ - N−íc t−íi tèt cho c©y lµ n−íc s¹ch ë: • ao • hå • kªnh m−¬ng • n−íc m−a • n−íc giÕng khoan gia ®×nh dïng cho sinh ho¹t - N−íc kh«ng tèt cho c©y lµ: • N−íc mÆn chua qu¸ • N−íc ®éc th¶i tõ c¸c xÝ nghiÖp • N−íc ë thïng ph©n t−¬i mang nhiÒu mÇm bÖnh, nÊm... 8
* Trong tr−êng hîp thiÕu n−íc, nÕu cã ®iÒu kiÖn, cÇn ®µo ao, khoan giÕng, ®−a n−íc s«ng vµo t−íi cho c©y. N−íc rÊt quan träng cho c©y trång nh−ng nhiÒu n−íc qu¸ th× c©y sÏ bÞ chÕt óng. V−ên ph¶i dÔ tho¸t n−íc, v−ên ph¶i ®−îc x©y dùng ë khu ®Êt cao. Xung quanh v−ên ph¶i cã r·nh tho¸t n−íc. III. Ph©n bãn cho c©y ¨n qu¶ A. Hai lo¹i ph©n bãn chÝnh dïng cho c©y ¨n qu¶ - Ph©n v« c¬: §¹m (u rª), l©n (phèt ph¸t, apatÝt), ka li ... - Ph©n h÷u c¬: Gåm ph©n gia sóc, gia cÇm, ph©n b¾c (ph©n chuång), r¸c, l¸ c©y (ph©n xanh) B. So s¸nh hai lo¹i ph©n v« c¬ vµ ph©n h÷u c¬ 1. Ph©n v« c¬ (ph©n ho¸ häc): ¦u ®iÓm: T¸c dông nhanh, Nh−îc ®iÓm: • §Êt ph¶i t¨ng khèi l−îng hµng n¨m míi gi÷ ®−îc n¨ng suÊt • §Êt chãng b¹c mµu • C©y dÔ bÞ nhiÔm s©u bÖnh 9
• ChÊt l−îng qu¶ kÐm nÕu bãn nhiÒu ®¹m. • Ph©n ho¸ häc (v« c¬ ) chØ cã 1 - 5 chÊt dinh d−ìng (trong khi ®ã ®Êt tèt cã tíi 50 - 60 chÊt dinh d−ìng 2. Ph©n h÷u c¬ (ph©n chuång, ph©n xanh) ¦u ®iÓm: • §Êt l©u b¹c mµu, Ýt s©u bÖnh, chÊt l−îng qu¶ ngon h¬n • Cã hµng chôc chÊt dinh d−ìng • RÎ Nh−îc ®iÓm: T¸c dông chËm h¬n Chó ý: • Kh«ng nªn bãn ph©n chuång t−¬i, dÔ sinh ra c¸c khÝ, nÊm ®éc h¹i cho c©y, ph©n t−¬i cã chøa trøng giun, s¸n cã h¹i cho ng−êi • Nªn bãn ph©n hoai môc sÏ tr¸nh ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm trªn. 10
IV. ¸nh s¸ng víi c©y ¨n qu¶ C©y sèng kh«ng thÓ thiÕu ¸nh s¸ng NÕu thiÕu ¸nh s¸ng: C©y sÏ kÐm ph¸t triÓn, gÇy yÕu. ChÊt l−îng vµ n¨ng suÊt qu¶ sÏ kÐm. Do ®ã, khi lµm v−ên cÇn chó ý ®Ó c©y tËn dông ®−îc nhiÒu ¸nh s¸ng nhÊt Tuy nhiªn còng cã mét sè rau kh«ng cÇn nhiÒu ¸nh s¸ng nh−: gõng, døa, khoai m«n, c¸c c©y gia vÞ... N¾m ®−îc ®Æc ®iÓm nµy ®Ó ta cã thÓ trång c©y xen d−íi t¸n c©y ¨n qu¶ V. X¸c ®Þnh gièng c©y ¨n qu¶ cho v−ên nhµ A. Lo¹i gièng c©y ¨n qu¶ tèt lµ c©y: • Cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi Ých kinh tÕ cao (®−îc thÞ tr−êng −a chuéng, qu¶ ngon, cã n¨ng suÊt qu¶ cao) • Phï hîp víi chÊt ®Êt, khÝ hËu cña ®Þa ph−¬ng m×nh (c©y sinh sèng vµ lín lªn b×nh th−êng ë ®Þa ph−¬ng ng−êi trång, Ýt bÞ s©u bÖnh) 11
B. C¸ch chän c©y ¨n qu¶ con ®Ó trång: • Xem thùc tÕ c©y mÑ cña gièng c©y ®ã • ¡n thö s¶n phÈm ®Ó biÕt chÊt l−îng qu¶. • Còng cã thÓ mua gièng c©y qu¶ tèt cña mét gia ®×nh t¹i ®Þa ph−¬ng m×nh (nÕu cã) v× qua thùc tÕ c©y ®ã ®· ®−îc kiÓm nghiÖm qua thùc tÕ t¹i ®Þa ph−¬ng m×nh. • C©y con cã bé rÔ tèt VI. ThiÕt kÕ v−ên qu¶ 1. Nh÷ng nguyªn t¾c khi thiÕt kÕ v−ên qu¶ Ph¶i b¶o ®¶m: • §ñ ¸nh s¸ng Hµng c©y theo h−íng §«ng - T©y, trång so le ®Ó tr¸nh c©y nµy che ¸nh s¸ng cña c©y kh¸c, ph¶i chó ý mËt ®é trång thÝch hîp ) 12
• §ñ n−íc (phßng chèng h¹n vµ chèng óng cho c©y) Tuú tõng ®iÒu kiÖn, cè g¾ng tíi møc cao nhÊt ®Ó c©y cã ®ñ n−íc: lµm ®−êng ®ång møc, dïng c©y che phñ. ®µo r·nh tho¸t n−íc hoÆc tiªu n−íc. Cã thÓ dïng r¬m, r¹ che phñ, ®èi víi ®åi dèc cã thÓ ®Ó gèc c©y thÊp h¬n chung quanh. Cã thÓ ®µo r·nh tr÷ n−íc däc theo ®−êng ®ång møc. §èi víi vïng ®ång b»ng cã thÓ ®µo r·nh tho¸t n−íc quanh v−ên. Cã hµng c©y ch¾n giã h−íng B¾c, T©y-B¾c h¹i c©y non. • B¶o ®¶m dinh d−ìng cho c©y NÕu cã ®iÒu kiÖn ®Êt v−ên ph¶i tèt, thuéc lo¹i ®Êt thÞt nhÑ, thÞt trung b×nh hoÆc c¸t pha. §é pH tõ 6,5 ®Õn 7,5. Nh−ng ®Êt v−ên th−êng lµ ®Êt tËn dông sau khi ®· lµm nhµ nªn ®Êt nghÌo dinh d−ìng cÇn ®−îc c¶i t¹o (bãn ph©n, khö chua....). §èi víi ®Þa h×nh ®Êt dèc, cÇn ¸p dông kü thuËt canh t¸c ®Êt dèc (lµm ®−êng ®ång møc, trång nh÷ng c©y võa chèng xãi mßn ®Êt, võa cã thÓ thu ho¹ch ®−îc s¶n phÈm nh− døa, hoÆc võa cã thÓ lµm giµu dinh d−ìng cho ®Êt nh− c¸c lo¹i c©y hä ®Ëu. 13
2. C«ng viÖc chuÈn bÞ tr−íc khi thiÕt kÕ X¸c ®Þnh mét sè gièng c©y ¨n qu¶ chñ lùc trong v−ên nhµ m×nh ®Ó nh»m 2 môc ®Ých: • §¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong gia ®×nh (nhu cÇu vÒ dinh d−ìng) • B¸n ra thÞ tr−êng t¨ng thu nhËp cho gia ®×nh 3. L−u ý khi x¸c ®Þnh c¸c gièng c©y qu¶ chñ lùc • Nh÷ng c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao (tiªu thô tèt) • Nh÷ng c©y phï hîp víi chÊt ®Êt vµ khÝ hËu ®Þa ph−¬ng (Cã thÓ lµ c©y v¶i thiÒu, c©y cam, nh·n, xoµi...) • Nh÷ng c©y giµu dinh d−ìng KÕt hîp trång c©y ¨n qu¶ víi mét sè c©y rau: Cã t¸c dông võa gi÷ Èm vµ chèng xãi mßn ®Êt, võa t¨ng thu nhËp. Cã thÓ trång gõng, khoai m«n, khoai sä ... d−íi t¸n c©y ¨n qu¶ v× nh÷ng c©y nµy rÊt thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ¸nh s¸ng t¸n 14
M« h×nh v−ên c©y gia ®×nh cã ®Þa h×nh ®Êt dèc T¹o ®−êng ®ång møc, trªn ®ã gieo c©y b¶o vÖ ®Êt ®Ó chèng xãi mßn (c©y cèt khÝ, c©y keo dËu, c©y muång...), Bè trÝ c¸c hµng c©y gi÷a c¸c ®−êng chèng xãi mßn ®ã. Trªn ®Ønh ®åi trång c©y l©m nghiÖp (th«ng, keo..) Gi÷a c¸c b¨ng l−ng chõng trång c©y ¨n qu¶: V¶i thiÒu, na tuú theo gièng vµ ®Þa ph−¬ng cã thÓ ph¸t triÓn ®−îc. C¸c b¨ng phÝa d−íi ch©n trång c©y l−¬ng thùc, c©y thùc phÈm kÕt hîp trång c©y ¨n qu¶ ng¾n ngµy, rau c¸c lo¹i (tuú theo mçi miÒn vµ thÞ tr−êng ®Ó bè trÝ). 15
VII. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ A. C¸c b−íc trång vµ ch¨m sãc c©y ¨n qu¶ nãi chung 1. ChuÈn bÞ c©y con: • C©y con ph¶i ®−îc chän tõ nh÷ng c©y mÑ tèt, ®· cho qu¶, cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao. • Kh«ng bÞ s©u bÖnh • C©y cã bé rÔ ph¸t triÓn tèt • Bøng c©y tr¸nh vµo thêi kú ra léc 2. §µo hè trång c©y • §µo hè h×nh trßn hoÆc h×nh vu«ng, to hay nhá tuú thuéc vµo tõng lo¹i c©y. • Ph¬i ¶i hè tõ 15 - 20 ngµy. • §Ó ®Êt mÆt riªng, ®Êt c¸i riªng 16
3. C¸ch trång c©y • Bãn lãt b»ng ph©n chuång, ph©n l©n, ph©n ka li vµ v«i bét. • Sau khi trén ®Òu ph©n bãn lãt víi ®Êt ¶i, råi tiÕp ®Õn lµ ®Êt mÆt ®Æt c©y vµo gi÷a hè. ®Ó c©y th¼ng ®øng. MÆt bÇu b»ng mÆt hè • LÊp ®Êt c¸i vµo hè • Trång xong t−íi Èm cho c©y • Buéc c©y vµo cäc tr¸nh giã lay • Phñ gèc c©y b»ng r¬m hoÆc cá kh« gi÷ cho gèc c©y ®−îc Èm l©u h¬n. 4. C¸ch ch¨m bãn c©y (®· cho qu¶) 1 n¨m bãn 3 ®ît a) §ît 1 (th−êng lµ sau thu ho¹ch): §¹m nhiÒu h¬n ( 2/3), l©n vµ ka li Ýt h¬n. Môc ®Ých ®Ó c©y ph¸t triÓn nhiÒu léc, cµnh. 17
b) §ît 2 (tr−íc khi ra hoa ): L©n vµ ka li nhiÒu h¬n (2/3), ®¹m 1/3 c) §ît 3 (khi ®· kÕt qu¶): Chñ yÕu ka li kÕt hîp víi l©n ®Ó chÊt l−îng qu¶ tèt h¬n vµ Ýt bÞ rông. * Chó ý: • T¸n c©y ®Õn ®©u th× bãn ph©n vßng theo t¸n ®Õn ®ã (v× ®Çu rÔ c©y lu«n ¨n ®Õn t¸n c©y) • C¾t tØa nh÷ng cµnh ë gÇm t¸n c©y kh«ng cã hiÖu qu¶ • Kh«ng bãn ph©n lóc c©y ®ang ra hoa. 18
VIII. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc mét sè lo¹i c©y ¨n qu¶ cô thÓ 1. C©y V¶i A. C¸c gièng v¶i (3 gièng v¶i) vµ ®Æc ®iÓm cña c©y v¶i: + Gièng v¶i thiÒu: ChÊt l−îng qu¶ ngon, h¹t nhá tuy nhiªn nh÷ng n¨m ®−îc mïa th× gi¸ rÎ + Gièng v¶i lai thiÒu: ChÊt l−îng qu¶ t−¬ng ®èi ngon, thêi vô thu ho¹ch sím h¬n v¶i thiÒu, l−îng kh«ng nhiÒu nªn b¸n vÉn ®−îc gi¸ + Gièng v¶i chua: ChÊt l−îng chua kh«ng tèt b»ng v¶i thiÒu vµ v¶i lai thiÒu, tuy nhiªn thêi vô thu ho¹ch sím h¬n v¶i lai thiÒu vµ v¶i thiÒu nªn b¸n còng ®−îc gi¸. 19
B. ChuÈn bÞ c©y gièng: • C©y con gièng ph¶i ®−îc chän tõ c©y mÑ cã chÊt l−îng qu¶ tèt, khoÎ m¹nh, kh«ng cã s©u bÖnh Kü thuËt trång v¶i • §µo hè: KÝch th−íc hè trång v¶i lµ 80cm x 80cm x 60cm (s©u) • Ph¬i ¶i hè 20-30 ngµy (xem h×nh d−íi) Bãn lãt Dïng ph©n h÷u c¬, ph©n l©n vµ ka li bãn lãt. Sè l−îng ph©n cho mét hè nh− sau: • Ph©n chuång môc: 50kg • Ph©n l©n vi sinh: 0,5 kg • Ph©n ka li: 0,5kg 20