intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Lê triều thông sử của Lê Quý Đôn: Một số vấn đề văn bản

Chia sẻ: Đặng Thị Tràn | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

111
lượt xem
4
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Lê triều thông sử của Lê Quý Đôn: Một số vấn đề văn bản trình bày về Lê triều thông sử của Lê Quý Đôn là bộ sử có giá trị, cũng là bộ sử duy nhất của Việt Nam được biên chép theo lối kỷ truyện. Đề cập đến vấn đề văn bản của sách, hiện vẫn còn rất nhiều vấn đề chưa được làm rõ hoặt gây tranh cãi trong giới học thuật, ví dụ như tên sách, thời điểm, nguyên nhân và quá trình biên soạn sách, thể lệ biên sách,... Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Lê triều thông sử của Lê Quý Đôn: Một số vấn đề văn bản

LE TRmV TH6MG stciSA LE QUY DOIV:<br /> MOT SO \AN DE VE \AN BAX<br /> <br /> NGUYfiN THI THifiM'<br /> <br /> L<br /> <br /> i triiu thdng si cua Le Quy Ddn Id<br /> bp sfl c6 gia tri, eiing Id bp sfl duy<br /> nhdt cua Vi$t Nam dflpc bien chip theo loi<br /> ky truyen. De cdp den v i n di vdn ban cua<br /> sach, hign vdn eon rat nhilu va'n de chUa<br /> dupc lam rd hoac gay tranh cai trong gidi<br /> hpc thudt, vi du ten sdch, thdi dilm,<br /> nguyen nhdn vd qud trinh bidn soan sach;<br /> the lg bien sdch,... Trong odi vilt nay, x u i t<br /> phat tfl eIng tac nghien cflu vfin ban vfi eac<br /> hg thg'ng truyin ban cdn ton tai cua sdch,<br /> chung toi ehu yeu tdp trung vao giai quylt<br /> mpt so v i n de ndu trgn.<br /> 1. T@n sach, thdi d i l m , nguydn nh&n<br /> va q u a t r i n h bign s c a n<br /> VI ten sach, Li triiu thdng sii hien ton<br /> tai bo'n tdn ggi khac nhau, trong do Bg.i<br /> Viet thdng sH va Tiin triiu thong sa Id hai<br /> tdn gpi thudng xuygn dUdc sit dyng trong<br /> hg thong d o van ban hidn cdn cua tac<br /> phdm. Thdm chi cd nhflng vfin ban ding<br /> thdi xuit hign ca hai tgn gpi Bai Viit thdng<br /> sa vd Tien triiu thdng sa. Cy thi, cac vfin<br /> ban s^ dung tdn ggi Bai Viit thdng sa gom<br /> d c ban vdi so ky hieu A.18, VHv. 1685,<br /> VHv. 1555, HV.176/1-2, VS-15, 6A^AH; cdc<br /> ' ThS. Trung tdm LUu trfl QuIc gia II<br /> <br /> ban CO tgn sdch Id Bai Viet thdng sa, nhUng<br /> ben trong lai x u i t hidn khd nhieu ten gpi<br /> Tiin trieu thdng sa gim A. 1389, A.2759,<br /> VHv.1330/2. Rigng tdn gpiZ^ trUu thdng sa<br /> vd Hodng Viet thdng sa cd s i ldn sfl dung<br /> khd han ehe, trong dd Li triiu thdng sa chi<br /> xua't hidn trong Lich triiu hidn chUOng loai<br /> chi eua Phan Huy Chd d giai doan ddu ddi<br /> Nguyen, cdn Hodng Viit thdng su! ehi dUdc<br /> ait dung duy nhd't mot ldn trong truyin ban<br /> A. 1389.<br /> Tren ed sd tinh hinh ndu trdn, ten gpi<br /> md gidi nghien cflu trUdc nay dung dl gpi<br /> tgn tae p h i m nay ciing khing hoan toan<br /> thing n h i t . NhUng do phdn Idn van ban<br /> hien cdn cua tac phdm deu liy tgn gpi Bai<br /> Viet thdng sA, ngn ngodi Phan Huy Chii,<br /> Trdn Van Giap,... ehu tnidng sfl dyng ten<br /> gpi Li triin thdng sa, phdn ldn eac hgc gia<br /> diu sfl dyng ten gpi Bai Viet thdng sa.<br /> Vl v i n de nay, sd di ehung toi chii<br /> trUdng ndn dung ten gpi Le triiu thdng si<br /> Id bdi mpt so nguygn nhdn sau ddy:<br /> TrUdc hi't, xlt tgn gpi Tiin triiu thdng<br /> sa, chiing ta diu bilt, ede vdn ban hi^n cdn<br /> ciia Li triiu thdng sa t i t ea diu dUdc sao<br /> <br /> M hieii Ihdng si^ziai L6 Qu^ Edn...<br /> chep dudi triiu Nguyin. Trong quan ni$m<br /> eua eac hpc gia dudi trieu Nguyen, trieu dai<br /> trfldc hg khdng phai nhd Nguyin Tdy Sdn<br /> cua Nguyin Hue, md Id trieu Le. T h i nen,<br /> tdn gpi Tiin triiu thong sa thUe chit eiing<br /> chinh la Li triiu thdng sa. Yky tgn gpi Tiin<br /> triiu thdng sa ra ddi Id do dau? Chflng tli<br /> eho rang, ngUdi sao chdp trong mpt so<br /> trfldng hdp cd t h i hoan toan khong phai la<br /> ngfldi ehu tnidng thay doi ten gpi tfl Z^ triiu<br /> thdng sa sang Bai Viit thdng sa, eho nen<br /> trong qua trinh sao chdp, ngodi ten tac phdm<br /> d bia sach va mot so vi tri el y thiic chdp theo<br /> ngUdi trUdc, van d nhiing liic ngudi chdp hi<br /> anh hudng bdi thdi quen dg'n tfl quan niem<br /> ciing nhu each nhin nh^n ciia ngUdi sd'ng<br /> dudi trieu Nguyin doi vdi triiu d ^ trUde, nen<br /> mdt s i ten gpi Li triiu thdng sa xuit hi^n<br /> trong sach, hi ngUdi sao chdp vo tinh chuyen<br /> doi thanh T^in triiu thdng sa.<br /> <br /> sfl dung vao nfim 1054, va quIc hi^u nay<br /> dupe sfl dung eho mai den nfim 1802, ngn<br /> hodn toan khong t h i dong hda lieh sit trieu<br /> Lg vdi lieh sfl eua nhd nfldc Dai Vigt; thgm<br /> vao dd, Le triiu thdng sa cua Ld Quy Din<br /> ro rang ehi chdp vige trieu Le (thi hign ro<br /> n h i t d phdn ban ky va liet truy$n), vide<br /> chdp them chinh sU cae triiu Ly, Trdn d<br /> phdn Chi elt dl tign Ipi cho ngUdi dpe trong<br /> viec ndm bat qud trinh bie'n thien cua nln<br /> chinh sU eua nUde nhd md thoi. Vdy ngn,<br /> viec dem Li triiu thdng sa doi thdnh Bai<br /> Viet thdng sa Id hoan tofin khong phfl hdp.<br /> <br /> Tha ba, Phan Huy Chfl trong mue Vdn<br /> tich chi, quyen so' 42, sach Lich trieu hii'n<br /> chuong loai chi chip: "Sach Li triiu thdng<br /> sa, 30 quyin, do cy Bang nhdn Didn Hd Id Le<br /> Quy Don soan... Bl sach cua cu bien chip r i t<br /> ddy dii ro rdng, cd the xem Id mot bp todn sfl<br /> eua mdt triiu dai (2). Chiing ta diu bilt, d<br /> ThU hai, ehung ta deu bilt, vao nam giai doan ddu triiu Nguyin, khi Phan Huy<br /> 1804, Nguygn Anh chinh thflc doi ten nUde Chii soan Lich trieu hii'n chUOng loai chi,<br /> tfl Dai Vigt thdnh Vidt Nam. Khi tgn nUdc sdch Le trieu thdng sa cua Le Quy Don v&n<br /> da dd'i thdnh Vidt Nam, lieh sfl triiu Lg chua bi thit lac, Ing Id ngUdi cd cd h$i dpe<br /> trong quan niem cua ngUdi ddi Nguyen t i t todn bg trUde tde eua Ld Quy Din, ding thdi<br /> ylu se dupe xem Id lich sfl ciia Dai Vidt dUa ra kha nhilu nhdn xdt xae dang. Tfl gdc<br /> trong quan h i dm sdch vdi lich siJI ciia trieu dd ndy, ed thi thiy ro, tgn gpi Li triiu thdng<br /> Nguyin, tflc Vidt Nam. Hon nfla, Li triiu sa md hpc gia Phan Huy Chu diing Id hodn<br /> thdng sa CO phdn chi kha quan trpng, trong todn ed cd sd vd dang tin cly.<br /> do d cac myc nhU thign vfin, ngu hdnh, ludt<br /> Tfl nhiing nguyen nhan neu tren, chiing<br /> lich, dia ly, hd efl, lg nghi, nh^c, nghi v§, du<br /> toi cho rdng, tnidc tde sfl hgc nfiy eiia Le Quy<br /> phuc, tuyIn efl, chfle quan, ngh^ vfin,...<br /> Don ban ddu hodn todn khong ed ten gpi Bg.i<br /> ngodi phdn ghi chip chinh sU eua trieu Le<br /> Viet thdng sa, Tiin tridu tiidng sa, d hai tdn<br /> d phdn dudi, d phdn trdn tac gia ghi chip<br /> ndy diu la san phim cua ngudi ddi Nguyen,<br /> them chinh sU cua triiu Ly, triiu Trdn de<br /> tgn ggi md Le Quy Ddn d^t cho tae phim cua<br /> ngudi dpe tipn so sdnh (1).<br /> minh phai la Li triiu tfidng sa.<br /> Tfl hai khia eanh ngu trgn, cd t h i thiy<br /> Ve thdi dilm va qud trinh bign so^n,<br /> ro mit s i nguyen nhdn quan trpng khid'n ban than Lg Quy Don sau khi dl ddu d<br /> ngUdi ddi Nguyen dem Li triiu thdng sa dd'i trudng thi Sdn Nam, ong dd nhilu ldn trd<br /> thdnh Bgi Viit thdng su!. T h i nhflng, nhU lai Kinh dd tham dii cac ky thi Hgi, cy t h i<br /> chung ta diu bie't, quoc hidu Dai Vi$t cua vao cac nfim Quy Hpi (1743), Binh Ddn<br /> Vi^t Nam chinh thflc dflpc Ly Thdnh Tong (1746), Mau Thin (1748), nhflng diu bi<br /> <br /> Rghien eflu Lieh si. s i 7.2013<br /> danh hdng. 6 thdi dilm ndy, Ing chu ylu d<br /> nha vie't sdch vd day hpc, sach ong vilt c6<br /> din hfing trdm thign, trong do bao gim ca<br /> Li triiu thdng sa. Xdt ldi tiia do chinh Le<br /> Quy Ddn trong Li triiu thdng sa, 6 phdn<br /> cuoi Idi tua tde gia ghi rd: "Canh HUng thap<br /> nign, Ky Ty, thu trpng, Dign Ha Q u i<br /> Dudng Le Quy Don, Doan Hdu tU" (3).<br /> Nghia Id: "Thang 8 nam Ky Ty (1749) ddi<br /> vua Canh HUng thfl 10, Le Quy Don, tdn tfl<br /> la Doan Hdu, hieu la Que DUdng, ngUdi d i t<br /> Dign Ha de tUa." Xlt cong trinh cua eac hgc<br /> gia tien boi nhu Phan Huy Chu, Trdn Van<br /> Giap, Ngd The Long... tat ea diu khong<br /> mpt Idi di nghi ve thdi diem Ld Quy Don<br /> vilt trong ldi tiia.<br /> Vdy Li triiu thdng sa hodn thanh vdo<br /> thdi dilm trude hay sau thdng 8 nfim 1749?<br /> Tim hilu ve egi nguon cua ngdnh thU<br /> tich hpc Trung Quoc, ehung ta deu bilt,<br /> ngdy xua sach e l thudng dung the tre (tnie<br /> gian t t l ^ ) hay vai lua (quydn bach $^ft)<br /> 1dm chit lidu d l vie't. Tre k i t thdnh thien,<br /> lua cuin thdnh quyen, nhUng nhin chung,<br /> b i t kl dung tre hay lua diu khong t h i qua<br /> nhieu, hofie qua ddi, dong thdi lUpng chfl<br /> dUde ghi chip tren do thUdng cung h i t sflc<br /> ban ehe'. Mot cuo'n sdch vdi lupng chfl tUdng<br /> dli ldn, thudng phai phan thdnh nhilu<br /> thien hay nhieu quyin khae nhau. Sau khi<br /> sdch hodn thdnh, tac gia se bat tay vao viet<br /> ldi tfla (ty), gidi thilu ehung ve sdch, thudt<br /> ngfl ndy ban ddu con dupe cha eon Luu<br /> Hudng, LUu Ham gpi la "lye" hofie "myc<br /> luc", t h i ndn ldi tUa trong sach xUa thudng<br /> nkm d cull sdch. VI du, thign TU qudi<br /> truyen Ci^#-f^) trong sach Chu dich; thien<br /> Thien hg. ( ^ T ; ^ ) trong sach Nam Hoa<br /> kinh cua Trang Tit; thign Thdi sa cdng tU<br /> tu (:*: j&^ i ff) trong sdch Sa ky ciia Tu Ma<br /> Thign; thign Tu truyen (^^)<br /> trong Hdn<br /> thu eua Ban Co,... Trong dd Tu qudi truyin<br /> <br /> trong sach Chu dich dUdc xem la sdm nhit,<br /> eac sach khae thflc c h i t ciing phong theo<br /> t h i 1$ dd ma ra. Lu Vfin Thieu, mot hpc gia<br /> ddi Thanh ndi: "Ta nghi, thign TU qudi<br /> truyen trong sdch Chu dich hd chdng phai<br /> ldi tfla eua 64 que hay sao? Ldi tUa trong<br /> sa ky, Hdn thU thflc eung bat nguon tfl d6"<br /> (4). Hay hai bdi tfla phu d cuoi sach, hai tde<br /> gia Tfl Ma Thidn, Ban Co' khong ehi 'thudt<br /> lai gia thg' ciia chinh minh, md con dem thfl<br /> tu cdc thign liet kg, ding thdi cdn gidi<br /> thidu, binh phdm khd ky v l n l i dung eua<br /> tflng thign.<br /> Do ldi tUa Id ldi gidi thigu ehung ve sdch,<br /> thdm chi edn hUdng ddn ngudi dpe each tilp<br /> cdn ngi dung sdch, ngn dflpc xem la bl<br /> phan d u thdnh khong t h i thig'u ciia sach,<br /> thudng dupc dinh cflng vdi sdch. Thi<br /> nhflng, cflng tiln bp cua ky thudt I n loat,<br /> cing thdm sU bien dli v l hinh thflc ciia thfl<br /> tich, vdi muc dich tien Ipi cho vige dpe vd<br /> tra cflu, ngudi ta ddn cd thdi quen dem ldi<br /> tfla chuyin len ddu sdch, vd the thflc trinh<br /> bay m$t cuon sdch da dflpc dinh hinh nhu<br /> hi^n nay.<br /> Lai xdt thdi quen vilt ldi tUa eiia ngUdi<br /> hien d ^ hodn toan cd the khdng dinh, trong<br /> b i t Igf tinh huong ndo, viec vie't; ldi tUa cho<br /> sach ciia ngUdi hidn dai deu dien ra sau khi<br /> sach da hodn thdnh. Rieng vdi nhflng ngfldi<br /> vilt ldi tfla eho sdch cua ngUcd khdc, trUde khi<br /> bdt tay vdo vilt, t i t yeii phai dge qua va ndm<br /> todn bl ngi dung cua sach.<br /> Nhfl vdy, c6 t h i khdng dinh, thdi diem<br /> thdng 8 nfim 1749 ehinh Id moc thdi gian<br /> danh diu vi$c Le Quy Don soan xong Lg trieu<br /> thgng sfl. T h i nhUng, vdn cdn mot vin d l kha<br /> hdc bfla edn bdn, dd Id, Ld Quy Don bdt ddu<br /> bign soan Lg triiu thong sii tfl khi ndo?<br /> Theo Phan Huy Chu, ngUdi c6 cd hpi dpe<br /> todn bg trUdc tde Li trieu thdng sa khi sach<br /> chUa bi thi't lac, da dua ra nhdn xlt: "Sach<br /> <br /> Le tpiiu thdng s^ ciia Le Qu^ Bin..,<br /> Le triiu thdng sa, 30 quyin, do ey Bang<br /> nhan Didn Ha Id Le Quy Din soan... Bp<br /> sdch eua cu bidn chep r i t ddy du ro rdng,<br /> c6 t h i xem la mot bp todn sfl cua mit triiu<br /> dai" (5). Xdt ngi dung phdn Bdn ky trong Li<br /> triiu thdng sa, trong mye Thong sfl pham<br /> le phy d phan ddu sdch, Le Quy Don ghi ro:<br /> "Nay soan bp sfl ndy, eh6p tfl thdi vua Thai<br /> To Cao Hoang de, cho dg'n h i t thdi vua Le<br /> Cung Hodng lam Bdn k^'. Xdt lich sfl triiu<br /> Le tfl khi vua Lg Thai To' khdi binh ndm Mdu<br /> Tult 1418, trai qua 11 ddi vua, dgh nam<br /> Dinh Hpi 1527, Mae Dfing Dung ep vua Le<br /> Cung Hodng nhfldng ngoi, ldp ra triiu Mac,<br /> to'ng cpng 110 nfim; nhflng 6 phdn Li&t<br /> truyen, myc Nghich thdn truyin, Le Quy Don<br /> lai chdp todn bg sfl kidn lich sfl, xay ra dUdi<br /> 10 triiu vua Mae, tfl Mac Dang Dung de'n<br /> Mac Kinh Vu ( d ban chdp Kinh Hodn), tong<br /> cpng gdn 70 ndm. Nhu vay, c6 thi ndi, Li<br /> trieu thdng sa chep sU kien lich sfl klo dai<br /> gdn 200 nfim. Mpt bp thdng sfl cua mot trieu<br /> dai, dupc chip theo loi ky truydn, do so nhU<br /> thg', at kh6ng t h i hodn thdnh trong mdt<br /> khoang thdi gian ngdn.<br /> Vl khoang thdi gian Le Quy Don dflng<br /> vdo vide soan Li triiu thong sU, ban thdn<br /> tae gia khdng h i d l cdp, eac hpc gia tien boi<br /> cung khong he nhae tdi. Trong Nidn pho<br /> cung chi chdp: "Nam 18 tuoi, Lg Quy D6n<br /> tham du ky thi hflOng, gianh danh hieu<br /> Giai nguyen; thdi gian nay ong viet sach<br /> rd't nhieu, trUde tde cd de'n hdng tram<br /> thien, sT tfl trong thidn ha tdi theo hpc r i t<br /> nhieu". Tinh tfl ndm Quy Hpi (1743), Le<br /> Quy Don 18 tuli, do ddu ky thi hUdng 6<br /> trUdng thi Sdn Nam, de'n thang 8 ndm<br /> 1749, khi ong hoan thanh Li trieu thdng<br /> sa, thdi gian khoang gdn 6 nam. Trong<br /> khoang thdi gian do, Ing vfla lo giang day<br /> hgc tro, lo viec den sach chuan hi cho ede ky<br /> thi hpi, vfla phai lo vi$c tnidc thudt. Nhiing<br /> nhfl tren day da de cdp, vdi mot bp sach do<br /> <br /> s6 nhu Li triiu thdng sa, vide bign soan cd<br /> le con dupe bat ddu sdm hon ca thdi dilm<br /> 1743. Nhflng thdi dilm dl tac gia doe toan<br /> bp tinh luc d l hodn thdnh eong trinh, chac<br /> chdn Id vao khoang mpt vai nam trfldc thdi<br /> dilm thang 8 nam 1749.<br /> Ve nguyen nhdn cua vide bien soan Le<br /> triiu thdng sa, Le Quy D6n dl cdp kha nhieu<br /> vd ciing kha cy thi. Cy t h i trong ldi tU de tfla<br /> d ddu sdch Li trieu thdng sa, ong viet:<br /> "Nflde Viet ta dflng nUdc, dat quan 1dm<br /> sfl, nm tiep nhau diu diing thd bign nign de<br /> chdp vigc, nhu sfl ddi Ly eua Le Vfin Hflu,<br /> sfl ddi Tran cua Phan Phu Tign, gpn gdng<br /> dung ddn cd t h i dflng dUdc, nhUng vl diln<br /> chUdng cua mot trieu dai thi bd nhilu<br /> khong thd'y chip, ngUdi xUa phai Id'y 1dm<br /> tile. Tign triiu dflng nUde, Thai To Id bdc<br /> thdn vo md mang cd nghiep. Thai Tong la<br /> bdc anh minh noi gifl cd do, Thudn Hodng<br /> thi tdi lupc khde thudng, dfi'i mdi mpi viec.<br /> Hiln Milu thi kinh trdi khoan hdu, theo<br /> gifl nip xUa, mo liet h u l n cao r i t nhilu,<br /> vfin vat dien chUdng r i t dep, khong kdm gi<br /> Trung QuIc, t h i ma xdt trong thflc lye thi<br /> khong thd'y chdp. Den ddi Hong Dflc, T l<br /> tflu Ngo Si Lign chdp tfl ddi Thudn Thidn<br /> de'n ddi Dien Ninh lam Tam trieu ban ky,<br /> k l vigc cung ky va co moi giudng. Bd'y gid<br /> kdn chpn sfl quan r i t cdn trgng nhU sfl<br /> quan Le Nghia chip thdng gifl ngay, ed khi<br /> tilt nhfl ed' nhan, nhiing sach chip viec<br /> hang ngfiy dd nay khong eon nfla. Dg'n ddi<br /> Hong Thudn [1509 - 1516] thi To'ng tai Vu<br /> Quynh mdi chip tfl ddi Quang Thudn [1460<br /> - 1469] den ddi Doan Khanh [1505 - 1509]<br /> lam Tfl trieu ban ky, sac lenh va dilu 1^ thi<br /> hoi du, cdn eong viee b l dyng va sd t i u ciia<br /> cac quan thi eon s6t nhilu. Tfl ddi Hong<br /> Thuan trd di, din ddi Dfldng Dflc [1672 1673] buoi ddu trung hUng, cdc sfl thdn<br /> bign chip tiep theo, tra xdt gdp nhfit khong<br /> dupe rpng, y nghia vd t h i lg chdp chfla tinh.<br /> <br /> 28<br /> Cong viec hang hdn trfim ndm, md bien<br /> soan von khong phai m i t ngfldi, the md<br /> chip sd sdi nhu thg'.<br /> Nhflng vua thanh toi hiln ciing nhau<br /> gay dUng cd do, gifl gin ng'p cii, md nhiing<br /> dflc hanh tot, ldi n l i hay, mUu bi mat, k l<br /> ldn lao diu lu md khong to ro, bi ehe Up<br /> khong noi len, d l cho nhflng tinh trang cua<br /> ke gian giao hung dc, bpn khoe lai gian<br /> thdn, nhd do md dflpc che gilu ddng phdn<br /> ndn thay!<br /> Dai dl phIp lam sfl la phai: moi sfl kiln<br /> diu nhat du khong bd sdt, de eho ngudi ta<br /> sau khi md sach ra xem, rd dupc manh moi,<br /> biet dupe ddu duoi, tuy khdng dflpc mdt<br /> tha'y tai nghe, md rd rang nhU ehinh minh<br /> dupc thd'y. Hay noi qua nhflng dilu dai ylu<br /> nhU: diem trdi Idnh dfl, vdn d i t doi thay,<br /> phai chdp; chid'u lenh ban xuong, te t h i n<br /> ta'u len, sd ciia eac quan, phai chdp; vi^c<br /> dflng hay bai cae cing khanh thi tilng, viee<br /> bo hay doi cac t r i n ve tfldng thdn, vide sai<br /> phai cdc quan vdn vo trong ngodi, vide<br /> thfing thfldng d c tdn t h i t huan thich, diu<br /> phai chdp thuc ca. Bdn trong thi dflng Ign<br /> hay bai bd mpt phdp dl, nhfl d e viec tuyen<br /> cfl, quan chg', binh chinh, qud'c dyng, binh<br /> quyen, thue khda, tien te; bdn ngoai thi<br /> vigc bang giao tot hay xiu, nhfl cae viec sai<br /> sfl sang Trung QuIc, vigc nUdc Chigm, nUde<br /> Ldo cing hig'n, gily td qua lai, phim vdt<br /> ban cho; ea nhiing vide ddnh Chiem Thdnh,<br /> Bon Man, Lao Qua; le nhac, didn cdch, thi<br /> nhu eae vide te' trdi dd't, t l ting milu, t l nfli<br /> sdng, di$u mua bai nh£ic, nghi le trong<br /> triiu va trong qudn; ddng doi danh hieu thi<br /> nhu vile phong tfldc hp ngoai hp nli; ddng<br /> ddi nhd vua ciing Id ddng doi eong thdn, tuy<br /> la viec thfldng, eo nhign khdng ngn chip<br /> rudm, nhiing n l u cd vigc gi thu^c v l nghi<br /> ludn quan trgng vd e h i tae to ldn thi diu<br /> phai theo tiing viec ma chdp du ngay<br /> <br /> R q h i ^ eijru Lieh sir, s i 7.2013<br /> thang. Theo the lg dy ma ndi thi sfl cu chip<br /> mUdi phdn ehUa dupe mpt phdn, ngUdi<br /> muon tim xlt ddi xUa, muon bdn bae vile<br /> nUde, d n biet khao eflu vdo dau? Xem<br /> trong Nhi thdp nha't sfl, nhU eac trieu Chu,<br /> Te, Ludng, Trdn d mot xd heo Idnh, chinh<br /> sfl klUi coi, lam vua khong lau, chi dUpc<br /> nfim mfldi nfim, hofie hdn hai mUdi ndm, ba<br /> mUdi nfim, the md nhflng hpc gia Ve sau<br /> con tim tdi thao ludn, chip lam sii eua mpt<br /> ddi, dl cho sU nghiep vfin hoa dUdc ro rdng<br /> dg'n ddi sau. Huong chi nfldc Dai Vigt ta tri<br /> binh hdn tram nfim, xdy dflng sfla sang ro<br /> rgt nhu t h i , md sit sach bign chdp lai vfing<br /> ve nhu t h i , chdng phai dang then vdi ddi<br /> tnidc ru? Toi khong tfl x l t minh kem coi,<br /> muon bat chudc the ky truygn, ch6p theo sii<br /> loai, ehia ra tflng dieu vfi tdm lai mpt loi,<br /> lai phy thgm nhiing ldi bdn tan thudt bdy<br /> theo y rieng cua minh. V l d o ehi thi phdng<br /> theo t h i Id cdc sdch T^y thU, Tdn thU CUP<br /> Ngyy Tning chep them ca chinh sU ede ddi<br /> Ly Trdn b tren t h i Id cua triiu trude (chi<br /> triiu Le sd), soan thdnh thong sii, de Idm<br /> dai diln eua mpt ddi (6).<br /> Vdi td't ea nhiing dilu tac gia trinh bdy<br /> trgn ddy, c6 t h i t h i y rdng, nguyen fly cua<br /> viee soan sach da dUde trinh bay khd ro. 0<br /> day chiing tdi chi c6 miy y mang tinh chit<br /> tdm lupc nhu sau: Xuit phdt tfl thUc t l<br /> chinh sU eiia thanh trieu trong qud trinh<br /> bien chip hi bo sdt qua nhilu; x u i t phat tfl<br /> thflc t l t h i 1$ chip sfl cua Viet Nam, hinh<br /> thflc chdp sil theo loi bien nien' da bpc l§<br /> khing it b i t elp (it nhl't la tfl gde dp ea<br /> nhdn tac gia), trong khi dd the thflc chdp sii<br /> theo 111 ky truyen hfla hen r i t nhieu kha<br /> nfing vUdt troi; x u i t phdt tfl tUdng quan so<br /> sanh gifla thanh trieu vdi n l n tri binh<br /> hdng trfim nfim cflng mot so nfldc cd thdi<br /> gian ton tai ngdn ngui b Trung QuIc thdi<br /> Nam Bdc triiu; Le Quy Ddn da quylt diing<br /> <br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2