Luận án Tiến sĩ Kĩ thuật viễn thông: Nghiên cứu hiệu năng các hệ thống DCSK dưới ảnh hưởng của chuỗi hỗn loạn đảo ngược thời gian và kênh vệ tinh di động mặt đất

Chia sẻ: Dopamine Grabbi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài nghiên cứu nhằm nghiên cứu hệ thống IDCSK nhằm cải thiện hiệu năng và tìm cách tính toán chính xác hiệu năng BER cho các hệ thống sử dụng chuỗi hỗn loạn đảo ngược thời gian; đề xuất áp dụng hệ thống DCSK và IDCSK trong kênh vệ tinh di động mặt đất. Mời các bạn tham khảo nội dung đề tài!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Kĩ thuật viễn thông: Nghiên cứu hiệu năng các hệ thống DCSK dưới ảnh hưởng của chuỗi hỗn loạn đảo ngược thời gian và kênh vệ tinh di động mặt đất

BË GIO DÖC V O TO TR×ÍNG I HÅC BCH KHOA H NËI ON THÀ QU NGHIN CÙU HIU NNG CC H THÈNG DCSK D×ÎI NH H×ÐNG CÕA CHUÉI HÉN LON O NG×ÑC THÍI GIAN V KNH V TINH DI ËNG MT T LUN N TIN S Kß THUT VIN THÆNG H NËI−2021
BË GIO DÖC V O TO TR×ÍNG I HÅC BCH KHOA H NËI ON THÀ QU NGHIN CÙU HIU NNG CC H THÈNG DCSK D×ÎI NH H×ÐNG CÕA CHUÉI HÉN LON O NG×ÑC THÍI GIAN V KNH V TINH DI ËNG MT T Ng nh: Kÿ thuªt vi¹n thæng M¢ sè: 9520208 LUN N TIN S Kß THUT VIN THÆNG TP TH H×ÎNG DN KHOA HÅC: 1. PGS.TS. HONG MNH THNG 2. PGS.TS. NGUYN XUN QUYN H NËI−2021
LÍI CAM OAN Nghi¶n cùu sinh cam oan c¡c k¸t qu£ khoa håc ÷ñc tr¼nh b y trong luªn ¡n l cæng tr¼nh nghi¶n cùu cõa b£n th¥n trong thíi gian håc tªp v nghi¶n cùu t¤i ¤i håc B¡ch khoa H Nëi d÷îi sü h÷îng d¨n cõa tªp thº h÷îng d¨n khoa håc. C¡c sè li»u, k¸t qu£ tr¼nh b y trong luªn ¡n l ho n to n trung thüc v ch÷a tøng ÷ñc c¡c t¡c gi£ kh¡c cæng bè. C¡c k¸t qu£ sû döng tham kh£o ·u ¢ ÷ñc tr½ch d¨n ¦y õ v theo óng quy ành. H Nëi, ng y th¡ng n«m 2021 Nghi¶n cùu sinh o n Thà Qu¸ TP TH H×ÎNG DN KHOA HÅC PGS.TS. Ho ng M¤nh Thng PGS.TS. Nguy¹n Xu¥n Quy·n
LÍI CM ÌN Trong qu¡ tr¼nh nghi¶n cùu v ho n th nh luªn ¡n n y, nghi¶n cùu sinh ¢ nhªn ÷ñc sü gióp ï v hé trñ quþ b¡u. ¦u ti¶n, nghi¶n cùu sinh xin ÷ñc b y tä láng bi¸t ìn s¥u sc tîi tªp thº h÷îng d¨n PGS. TS. Ho ng M¤nh Thng v PGS. TS. Nguy¹n Xu¥n Quy·n ¢ h÷îng d¨n v ành h÷îng khoa håc cho nghi¶n cùu sinh trong suèt qu¡ tr¼nh nghi¶n cùu v ho n th nh luªn ¡n. Nghi¶n cùu sinh xin ch¥n th nh c£m ìn c¡c th¦y cæ ð bë mæn i»n tû v Kÿ thuªt m¡y t½nh v Vi»n i»n tû - Vi¹n thæng ¢ gâp þ chuy¶n mæn, t¤o i·u ki»n v· nìi håc tªp v c¡c thõ töc h nh ch½nh cho nghi¶n cùu sinh trong qu¡ tr¼nh nghi¶n cùu v ho n th nh luªn ¡n. Nghi¶n cùu sinh xin ch¥n th nh c£m ìn Pháng o t¤o - Tr÷íng ¤i håc B¡ch Khoa H Nëi ¢ t¤o i·u ki»n º nghi¶n cùu sinh ho n th nh c¡c thõ töc b£o v» luªn ¡n ti¸n s¾. Cuèi còng, nghi¶n cùu sinh xin gûi líi c£m ìn s¥u sc tîi gia ¼nh, çng nghi»p v b¤n b± ¢ luæn ëng vi¶n, gióp ï nghi¶n cùu sinh v÷ñt qua khâ kh«n º ho n th nh luªn ¡n. H Nëi, ng y th¡ng n«m 2021 Nghi¶n cùu sinh o n Thà Qu¸
MÖC LÖC DANH MÖC CC TØ VIT TT V THUT NGÚ . . . . . . . . . . iii DANH MÖC CC HNH V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v DANH MÖC CC BNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii MÐ U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 CH×ÌNG 1. CÌ SÐ LÞ THUYT V TRUYN THÆNG KHÆNG DY DÜA TRN Kß THUT HÉN LON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.1. Hén lo¤n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.1.1. H» thèng ëng hén lo¤n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 1.1.2. C¡c °c iºm cõa t½n hi»u hén lo¤n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2. Ùng döng cõa hén lo¤n trong truy·n thæng b£o mªt m¤ng khæng d¥y . . . 13 1.2.1. H» thèng thæng tin li¶n l¤c khæng d¥y . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1.2.2. Tr£i phê v truy·n thæng b£o mªt trong m¤ng khæng d¥y . . . . . . 14 1.2.3. ×u iºm cõa truy·n thæng b£o mªt düa tr¶n hén lo¤n. . . . . . . . . . 16 1.3. C¡c h» thèng i·u ch¸ sè düa tr¶n hén lo¤n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.3.1. H» thèng i·u ch¸ sè li¶n k¸t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 1.3.2. H» thèng i·u ch¸ sè khæng li¶n k¸t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.4. C¡c h» thèng i·u ch¸ hén lo¤n düa tr¶n DCSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.4.1. i·u ch¸ DCSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 1.4.2. i·u ch¸ khâa dàch hén lo¤n vi sai c£i ti¸n (IDCSK) . . . . . . . . . . . 22 1.4.3. C¡c phi¶n b£n c£i ti¸n kh¡c cõa DCSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1.5. K¶nh v» tinh di ëng m°t §t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.5.1. Giîi thi»u k¶nh v» tinh di ëng m°t §t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 1.5.2. Mët sè h m ph¥n phèi x¡c su§t cho mæ h¼nh hâa k¶nh v» tinh di ëng m°t §t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 1.5.3. Mæ h¼nh k¶nh Lutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 1.6. K¸t luªn ch÷ìng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 CH×ÌNG 2. PHN TCH HIU NNG CÕA H THÈNG 2T2R- IDCSK VÎI NH H×ÐNG CÕA CHUÉI HÉN LON O NG×ÑC THÍI GIAN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.1. D¤ng sâng v °c iºm t÷ìng quan cõa chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.1.1. D¤ng sâng cõa t½n hi»u hén lo¤n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.1.2. °c iºm tü t÷ìng quan v t÷ìng quan ch²o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 2.2. K¸t hñp giúa i·u ch¸ khâa dàch hén lo¤n vi sai c£i ti¸n vîi kÿ thuªt MIMO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 i
2.3. H» thèng 2T2R-IDCSK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2.3.1. M¡y ph¡t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2.3.2. M¡y thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 2.4. Ph¥n t½ch hi»u n«ng t l» léi bit düa tr¶n cûa sê t½nh to¡n mîi . . . . . 42 2.5. K¸t qu£ mæ phäng sè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 2.5.1. Hi»u n«ng BER qua k¶nh AWGN v k¶nh fading . . . . . . . . . . . . . . . 52 2.5.2. Hi»u n«ng BER qua k¶nh fading a ÷íng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.6. K¸t luªn ch÷ìng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 CH×ÌNG 3. PHN TCH HIU NNG H THÈNG DCSK V IDCSK QUA KNH V TINH DI ËNG MT T . . . . . . . . . 60 3.1. Þ t÷ðng ¡p döng DCSK v IDCSK trong thæng tin v» tinh di ëng m°t §t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3.2. Mæ phäng k¶nh Lutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3.3. H» thèng DCSK qua k¶nh v» tinh di ëng m°t §t. . . . . . . . . . . . . . . . . 62 3.3.1. Sì ç h» thèng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 3.3.2. ×îc l÷ñng lþ thuy¸t t l» léi bit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 3.3.3. Mæ phäng sè v k¸t qu£ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3.4. H» thèng IDCSK qua k¶nh v» tinh di ëng m°t §t . . . . . . . . . . . . . . . . 70 3.4.1. Sì ç m¡y ph¡t v m¡y thu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 3.4.2. ×îc l÷ñng lþ thuy¸t t l» léi bit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 3.4.3. Mæ phäng sè v k¸t qu£ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 3.5. Hi»u su§t n«ng l÷ñng v phê cõa c¡c h» thèng DCSK . . . . . . . . . . . . . . 77 3.6. Mæ phäng sè v so s¡nh hi»u n«ng BER cõa c¡c h» thèng DCSK . . . 81 3.7. K¸t luªn ch÷ìng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 KT LUN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 DANH MÖC CC CÆNG TRNH KHOA HÅC CÆNG BÈ CÕA LUN N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 TI LIU THAM KHO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 ii
DANH MÖC CC TØ VIT TT V THUT NGÚ Vi¸t tt Ti¸ng Anh Ti¸ng Vi»t ASK Amplitude Shift Keying Khâa dàch bi¶n ë AWGN Additive White Gaussian Noise T¤p ¥m Gauss trng cëng BER Bit Error Rate T l» léi bit BPSK Binary Phase Shift Keying Khâa dàch pha nhà ph¥n BSS Broadcast Service Satellite V» tinh dàch vö qu£ng b¡ CCI-DCSK Commutation Code Index - Khâa dàch hén lo¤n vi sai ch¿ Differential Chaos Shift Keying sè m¢ giao ho¡n CDSSS Chaos Direct-Sequence Tr£i phê chuéi trüc ti¸p hén Spreading Spectrum lo¤n COOK Chaos Off-On Keying Khâa tt mð hén lo¤n CPF Second-order Chebyshev poly- H m a thùc Chebyshev bªc nomial function hai CSK Chaos Shift Keying Khâa dàch hén lo¤n DCSK Differential Chaos Shift Keying Khâa dàch hén lo¤n vi sai DPSK Differential Phase Shift Keying Khâa dàch pha vi sai DSSS Direct-Sequence Spreading Tr£i phê chuéi trüc ti¸p Spectrum FSK Frequency Shift Keying Khâa dàch t¦n sè FSS Fixed Service Satellite V» tinh dàch vö cè ành GPS Global Positioning System H» thèng ành và to n c¦u IDCSK Improved-Differential Chaos Khâa dàch hén lo¤n vi sai c£i Shift Keying ti¸n ISI Inter-Symbol Interference Nhi¹u li¶n k½ tü LMSS Land Mobile Satellite System H» thèng thæng tin v» tinh di ëng m°t §t iii
Vi¸t tt Ti¸ng Anh Ti¸ng Vi»t LOS Line of Sight ÷íng truy·n th¯ng LPI Low probability of intercept X¡c su§t ph¡t hi»n th§p arb. Arbitrary ¤i l÷ñng b§t ký MIMO Multiple-Input and Multiple- Nhi·u ¦u v o - nhi·u ¦u ra Output MSS Mobile Service Satellite V» tinh dàch vö di ëng NR-DCSK Noise Reduction-Differential Khâa dàch hén lo¤n vi sai gi£m Chaos Shift Keying nhi¹u PDF Probability Distribution Func- H m ph¥n phèi x¡c su§t tion PI-DCSK Permutation Index-Differential Khâa dàch hén lo¤n vi sai ch¿ Chaos Shift Keying sè ho¡n và PSK Phase Shift Keying Khâa dàch pha QMC-DCSK Quadrature Multi-Carrier Dif- Khâa dàch hén lo¤n vi sai a ferential Chaos Shift Keying sâng mang c¦u ph÷ìng SIR Signal-to-Interference Ratio T sè t½n hi»u tr¶n nhi¹u SNR Signal-to-Noise Ratio T sè t½n hi»u tr¶n t¤p ¥m STBC Space - Time Block Code M¢ khèi khæng gian thíi gian SR-DCSK Short Reference Differential Khâa dàch hén lo¤n vi sai tham Chaos Shift Keying chi¸u ngn iv
DANH MÖC CC HNH V 1.1 D¤ng sâng cõa hai t½n hi»u hén lo¤n, ÷ñc t¤o ra bði còng h m a thùc Chebyshev bªc hai vîi hai i·u ki»n khði ëng sai kh¡c nhau 4x = 0.0001, theo thíi gian chu©n hâa. . . . . . . . . . . . . . . 10 1.2 Vòng hót cõa h» Chebyshev bªc hai. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 1.3 D¤ng sâng cõa t½n hi»u hén lo¤n, ÷ñc t¤o ra bði Chebyshev bªc hai, theo thíi gian chu©n hâa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.4 C¡c h m t÷ìng quan chu©n hâa cõa c¡c t½n hi»u hén lo¤n, ÷ñc t¤o ra bði Chebyshev bªc hai, theo tr¹ thíi gian chu©n hâa. (a) Tü t÷ìng quan, (b) T÷ìng quan ch²o. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.5 Phê cæng su§t cõa t½n hi»u hén lo¤n. (nguçn [29]) . . . . . . . . . . . 12 1.6 Sì ç khèi cõa mët h» thèng thæng tin li¶n l¤c khæng d¥y ìn gi£n. . 13 1.7 Hi»u n«ng LPI cõa mët sè m¡y thu ¡nh ch°n vîi x¡c su§t ph¡t hi»n gi£ 0.01 v h» sè tr£i phê β = 1000. (nguçn [39]) . . . . . . . . . 17 1.8 Sì ç khèi cõa h» thèng CSK: (a) M¡y ph¡t v (b) M¡y thu düa tr¶n léi çng bë. (nguçn [31]) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.9 Sì ç khèi cho h» thèng DCSK: (a) M¡y ph¡t v (b) M¡y thu. (nguçn [31]) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1.10 Sì ç khèi cho ph÷ìng ph¡p IDCSK: (a) M¡y ph¡t v (b) M¡y thu. (nguçn [48]) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 1.11 Minh håa k¶nh v» tinh di ëng m°t §t. (nguçn [77]) . . . . . . . . . 26 2.1 D¤ng sâng cõa (a) têng v (b) t½ch cõa hai t½n hi»u hén lo¤n thæng th÷íng. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2 D¤ng sâng cõa (a) têng v (b) t½ch cõa c¡c chuéi hén lo¤n thæng th÷íng v £o ng÷ñc thíi gian. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 v
2.3 C¡c h m tü t÷ìng quan, theo tr¹ thíi gian chu©n hâa, cõa (a) chuéi hén lo¤n thæng th÷íng v (b) chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 2.4 C¡c h m t÷ìng quan ch²o, theo tr¹ thíi gian chu©n hâa, cõa (a) hai chuéi hén lo¤n thæng th÷íng v (b) chuéi hén lo¤n thæng th÷íng v chuéi £o ng÷ñc thíi gian. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 2.5 Sì ç khèi cõa h» thèng 2T2R-IDCSK: (a) Sì ç m¡y ph¡t v (b) Sì ç m¡y thu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 2.6 Minh håa thíi l÷ñng t½nh to¡n mîi cho (a) xk + x˜k v (b) xk x˜k . . . . . 48 2.7 C¡c gi¡ trà BER theo Eb /N0 qua k¶nh AWGN vîi β = 200. . . . . . . 52 2.8 C¡c gi¡ trà BER cõa 2T2R-IDCSK theo h» sè tr£i phê β qua k¶nh AWGN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 2.9 C¡c gi¡ trà BER ¤t ÷ñc tø mæ phäng theo Eb /N0 qua k¶nh AWGN vîi β = 200. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 2.10 C¡c gi¡ trà BER ¤t ÷ñc tø mæ phäng theo Eb /N0 cõa 2T2R- IDCSK, MIMO-DCSK, IDCSK v DCSK qua k¶nh Rayleigh fading. . 55 2.11 Mæ h¼nh k¶nh Rayleigh fading hai tia cho ÷íng d¨n tø «ng-ten ph¡t thù j ¸n «ng-ten thu thù i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 2.12 Hi»u n«ng BER trong c¡c tr÷íng hñp tr¹ thíi gian l (a) τ = 50, (b) τ = 150, v (c) τ = 250 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 2.13 Sü phö thuëc cõa hi»u n«ng BER theo tr¹ thíi gian τ . . . . . . . . . . 58 3.1 Sì ç khèi cõa bë mæ phäng k¶nh Lutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 3.2 PDF cõa qu¡ tr¼nh Rice. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 3.3 PDF cõa qu¡ tr¼nh Suzuki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.4 PDF cõa qu¡ tr¼nh Lutz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 3.5 Sì ç khèi cõa h» thèng DCSK: (a) M¡y ph¡t DCSK, (b) K¶nh truy·n, (c) M¡y thu DCSK. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 3.6 Biºu ç ph¥n bè gi¡ trà cõa bi¸n α. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 3.7 C¡c gi¡ trà BER theo Eb /N0 vîi β = 200 trong c¡c tr÷íng hñp A kh¡c nhau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 vi
3.8 C¡c gi¡ trà BER theo x¡c su§t tr¤ng th¡i x§u A vîi β = 200. . . . . . 71 3.9 BER theo h» sè tr£i phê 2β trong tr÷íng hñp Eb /N0 = 15dB . . . . . . 71 3.10 Sì ç khèi h» thèng IDCSK qua k¶nh Lutz vîi AWGN: (a) C§u tróc m¡y ph¡t, (b) Mæ h¼nh k¶nh truy·n, (c) C§u tróc m¡y thu. . . . 72 3.11 C¡c gi¡ trà BER theo Eb /N0 vîi β = 200 cho c¡c tr÷íng hñp A kh¡c nhau. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 3.12 C¡c gi¡ trà BER theo x¡c su§t tr¤ng th¡i x§u A vîi β = 200. . . . . . 77 3.13 C¡c gi¡ trà BER theo h» sè tr£i phê β trong tr÷íng hñp Eb /N0 = 15dB .78 3.14 BER mæ phäng cõa DCSK, IDCSK, NR-DCSK, SR-DCSK v PI-DCSK qua k¶nh Lutz vîi AWGN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 3.15 BER mæ phäng cõa IDCSK, DPSK v BPSK qua k¶nh Lutz vîi AWGN trong tr÷íng hñp A = 30%, β = 200. . . . . . . . . . . . . . . . 83 vii
DANH MÖC CC BNG 3.1 Hi»u su§t n«ng l÷ñng v phê cõa c¡c h» thèng DCSK. . . . . . . . . . 80 viii
MÐ U 1. Bèi c£nh nghi¶n cùu Xu h÷îng ph¡t triºn cõa thæng tin khæng d¥y ái häi dung l÷ñng, tèc ë truy·n tin v an to n thæng tin ng y c ng cao, trong khi â phê t¦n sè væ tuy¸n l húu h¤n. i·u n y °t ra th¡ch thùc v· m°t kÿ thuªt c¦n gi£i quy¸t nh¬m n¥ng cao kh£ n«ng cõa kÿ thuªt i·u ch¸ ¢ v ang ÷ñc dòng. B¶n c¤nh hi»u su§t b«ng thæng, c¡c kÿ thuªt i·u ch¸ c¦n th¶m v· kh£ n«ng £m b£o an to n thæng tin ÷ñc truy·n. Nhúng hiºm håa èi vîi thæng tin l÷u trú v truy·n gûi qua h» thèng thæng tin ng y c ng t«ng v trüc ti¸p £nh h÷ðng ¸n ho¤t ëng cõa c¡c tê chùc v c¡ nh¥n. K´ t§n cæng sû döng c¡c hiºu bi¸t v· cæng ngh» thæng tin, truy·n thæng v c¡c cæng cö ph¡ ho¤i º dá t¼m c¡c lé hêng b£o mªt tr¶n h» thèng nh¬m l§y cp thæng tin câ gi¡ trà ho°c c¡c thæng tin chi ti¸t v· kÿ thuªt cõa h» thèng º ph¡ ho¤i h» thèng. Do â, c¦n câ mët cì ch¸ an ninh º b£o v» dú li»u v h» thèng m¡y t½nh khäi sü x¥m nhªp ph¡ ho¤i tø b¶n ngo i. Ph¤m vi b£o v» khæng ch¿ gâi gån trong c¡c m¡y t½nh m cán mð rëng b£o v» thæng tin trong qu¡ tr¼nh truy·n tr¶n ÷íng truy·n. Thæng tin ÷ñc truy·n tr¶n ÷íng truy·n câ thº chùa c¡c thæng tin b½ mªt v nh¤y c£m. Bi»n ph¡p hi»u qu£ nh§t v kinh t¸ nh§t º b£o v» c¡c thæng tin n y l sû döng mªt m¢ hâa dú li»u, l kÿ thuªt bi¸n êi thæng tin tø d¤ng ng÷íi truy·n/nhªn tin hiºu ÷ñc sang d¤ng m èi t÷ñng ¡nh cp thæng tin khæng hiºu ÷ñc, theo mët thuªt to¡n n o â [1]. Mªt m¢ l mët kÿ thuªt thi¸t y¸u trong h» thèng thæng tin. B¶n c¤nh kÿ thuªt mªt m¢ hâa, truy·n tin b£o mªt ð lîp vªt lþ l mët bi»n ph¡p t«ng c÷íng cho vi»c b£o v» dú li»u tr÷îc c¡c nguy cì bà ¡nh cp. Þ t÷ðng º thüc hi»n truy·n tin b£o mªt ð lîp vªt lþ l sû döng t½n hi»u vîi nhúng °c t½nh °c bi»t m câ thº ©n gi§u ÷ñc thæng tin tr÷îc k´ t§n cæng. Þ t÷ðng n y l cì sð º truy·n tin sû döng kÿ thuªt hén lo¤n ÷ñc nghi¶n cùu v · xu§t 1
trong hìn hai thªp k qua. Thuªt ngú "hén lo¤n" th÷íng ÷ñc sû döng º mæ t£ sü hén ën ho°c thi¸u trªt tü trong nhi·u t¼nh huèng. Hén lo¤n câ thº ÷ñc quan s¡t trong c¡c hi»n t÷ñng tü nhi¶n nh÷ sü ph¡t triºn d¥n sè trong h» sinh th¡i, sü bi¸n êi cõa thíi ti¸t. Trong khoa håc, hén lo¤n mæ t£ c¡c thay êi b§t th÷íng ð ¦u ra cõa mët h» thèng ÷ñc t¤o ra tø mët mæ h¼nh, ÷ñc mæ t£ b¬ng mët tªp c¡c ph÷ìng tr¼nh x¡c ành. Hén lo¤n ÷ñc c¡c nh khoa håc khai th¡c v ùng döng trong nhi·u l¾nh vüc kÿ thuªt nh÷ i·u khiºn hén lo¤n [2, 3, 4, 5, 6, 7], xû lþ t½n hi»u [8, 9, 10] v n²n t½n hi»u [11, 12, 13]. Ùng döng cõa hén lo¤n trong b£o mªt thæng tin ¢ nhªn ÷ñc sü quan t¥m nghi¶n cùu m¤nh m³ cõa c¡c nh khoa håc tr¶n to n th¸ giîi qua v i thªp k¿ qua. Þ t÷ðng ùng döng hén lo¤n trong b£o mªt thæng tin xu§t ph¡t tø vi»c khai th¡c c¡c °c t½nh cõa t½n hi»u hén lo¤n v i theo c¡c h÷îng ch½nh sau: H» thèng mªt m¢ sû döng hén lo¤n [14, 15, 16, 17, 18, 19, 20]: C¡c t½n hi»u hén lo¤n câ mët c§u tróc phùc t¤p v r§t b§t ên. Mët bë t¤o hén lo¤n s³ t¤o ra t½n hi»u vîi mët quÿ ¤o ho n to n kh¡c n¸u nh÷ câ mët sü thay êi nhä trong i·u ki»n khði t¤o cõa nâ. i·u n y l m cho khâ câ thº dü o¡n ÷ñc c§u tróc cõa m¡y ph¡t v dü o¡n c¡c t½n hi»u s³ ph£i c¦n mët kho£ng thíi gian lîn hìn. H» thèng i·u ch¸/tr£i phê sû döng hén lo¤n [21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38]: T½n hi»u hén lo¤n câ c¡c °c t½nh t÷ìng tü nh÷ chuéi tr£i phê gi£ ng¨u nhi¶n â l bi¸n êi phi chu ký, phê t¦n rëng, t½nh tü t÷ìng quan g¦n nh÷ mët xung v t÷ìng quan ch²o r§t th§p, do â nâ ÷ñc sû döng l m sâng mang trong c¡c h» thèng i·u ch¸/tr£i phê. T½n hi»u sau i·u ch¸ cõa c¡c h» thèng i·u ch¸/tr£i phê l t½n hi»u b«ng rëng. Vîi vi»c sû döng c¡c chuéi hén lo¤n câ °c t½nh b«ng rëng v bi¸n êi phi chu ký, c¡c h» thèng i·u ch¸ sû döng hén lo¤n ¢ thº hi»n nhúng ÷u iºm so vîi c¡c h» thèng sû döng sâng mang i·u háa truy·n thèng â l chèng l¤i c¡c y¸u tè g¥y nhi¹u (jamming) [29] v °c bi»t t«ng c÷íng b£o mªt lîp vªt lþ do x¡c 2
su§t ph¡t hi»n th§p [39]. Mët sè l÷ñng lîn c¡c ph÷ìng ph¡p i·u ch¸ sè düa tr¶n hén lo¤n ¢ ÷ñc · xu§t qua hìn hai thªp k¿ qua, trong â hai ph÷ìng ph¡p iºn h¼nh l khâa dàch hén lo¤n (CSK) [40] v khâa dàch hén lo¤n vi sai (DCSK) [41]. CSK l h» thèng li¶n k¸t v do â chuéi hén lo¤n ph£i ÷ñc t¡i t¤o v çng bë vîi t½n hi»u ¸n t¤i m¡y thu º khæi phöc dú li»u gèc. Mët sè c¡c ph÷ìng ph¡p çng bë hén lo¤n ¢ ÷ñc · xu§t º khæi phöc sâng mang hén lo¤n ð ph½a thu [42, 43, 44, 45]. Tuy nhi¶n, c¡c k¸t qu£ nghi¶n cùu ch¿ ra r¬ng h¦u h¸t c¡c ph÷ìng ph¡p çng bë hén lo¤n ¢ · xu§t qua k¶nh truy·n khæng d¥y l r§t khâ kh«n bði çng bë nh¤y c£m vîi nhi¹u. çng bë hén lo¤n v¨n l mët v§n · th¡ch thùc v ÷ñc coi l nh÷ñc iºm cõa h» thèng CSK. Ng÷ñc l¤i, m¡y thu DCSK ch¿ y¶u c¦u bë gi£i i·u ch¸ khæng li¶n k¸t, vi»c khæi phöc dú li»u gèc düa tr¶n kÿ thuªt t÷ìng quan m khæng c¦n t¡i t¤o sâng mang hén lo¤n. Nhí gi£i i·u ch¸ khæng li¶n k¸t, h» thèng DCSK ¤t ÷ñc hi»u n«ng tèt qua mæi tr÷íng truy·n d¨n a ÷íng [46]. Ngo i ra, DCSK câ thº ÷ñc thüc hi»n r§t ìn gi£n tr¶n c¡c n·n t£ng sè [47]. Vîi nhúng lþ do n y, h¦u h¸t c¡c h» thèng hén lo¤n ÷ñc · xu§t v· sau cho truy·n thæng væ tuy¸n ·u düa tr¶n sü c£i ti¸n ho°c mð rëng tø DCSK [48, 49, 50, 51, 52, 53]. 2. C¡c v§n · cán tçn t¤i Tø bèi c£nh nghi¶n cùu ¢ ÷ñc ph¥n t½ch ð tr¶n, c¡c h» thèng DCSK ÷ñc · xu§t ¡p döng cho truy·n thæng khæng d¥y. C¡c h» thèng DCSK v¨n ð d¤ng ti·m n«ng c¦n nghi¶n cùu. ¸n nay, c¡c nh nghi¶n cùu v¨n khæng ngøng · xu§t c¡c c§u tróc c£i ti¸n, c¡c kÿ thuªt k¸t hñp èi vîi c¡c h» thèng DCSK º ¡p ùng hi»u n«ng tèt hìn. Trong c¡c h» thèng truy·n thæng hén lo¤n düa tr¶n DCSK, DCSK l phi¶n b£n gèc câ c§u tróc ìn gi£n nh§t. Tuy nhi¶n, tèc ë dú li»u trong ph÷ìng ph¡p DCSK th§p do chuéi hén lo¤n tham chi¸u v chuéi hén lo¤n mang tin ÷ñc truy·n trong hai khe thíi gian t¡ch bi»t. Ph÷ìng ph¡p khâa dàch hén lo¤n vi sai c£i ti¸n (IDCSK), ÷ñc · xu§t bði Kaddoum v c¡c cëng sü [48], sû döng ho¤t ëng £o ng÷ñc thíi gian trong chuéi tham chi¸u º truy·n çng thíi chuéi tham chi¸u v chuéi mang tin trong còng mët khe thíi gian d¨n ¸n c£i thi»n 3
tèc ë dú li»u v hi»u qu£ sû döng phê ¡ng kº so vîi DCSK. Luªn ¡n ph¡t hi»n ra r¬ng ho¤t ëng £o ng÷ñc thíi gian cõa chuéi hén lo¤n t¤o ra sü b§t th÷íng trong d¤ng sâng cõa t½n hi»u hén lo¤n v l m thay êi °c iºm t÷ìng quan ch²o vèn câ giúa c¡c chuéi hén lo¤n. i·u n y câ thº £nh h÷ðng ¸n c¡ch t½nh to¡n hi»u n«ng t l» léi bit (BER) cho c¡c h» thèng sû döng chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian. V¼ vªy, luªn ¡n · xu§t nghi¶n cùu h» thèng IDCSK º l m rã v§n · nâi tr¶n. T¤i thíi iºm bt ¦u luªn ¡n n y, ¢ câ mët sè c¡c cæng tr¼nh cæng bè ¡nh gi¡ hi»u n«ng BER cõa c¡c h» thèng DCSK qua c¡c k¶nh truy·n d¨n khæng d¥y m°t §t kh¡c nhau sû döng c¡c mæ h¼nh k¶nh cì b£n nh÷ mæ h¼nh k¶nh t¤p ¥m Gauss trng cëng (AWGN), mæ h¼nh k¶nh fading Rice v mæ h¼nh k¶nh fading Rayleigh a ÷íng. Trong luªn ¡n n y, nghi¶n cùu sinh ti¸n h nh nghi¶n cùu v ¡nh gi¡ ph©m ch§t h» thèng DCSK qua mët mæ h¼nh k¶nh iºn h¼nh cõa ÷íng truy·n væ tuy¸n trong h» thèng thæng tin di ëng m°t §t (LMSS), trong â, mæ h¼nh k¶nh n y l sü k¸t hñp cõa c¡c mæ h¼nh cì b£n l Gauss, Rice hay Rayleigh. C¡c k¸t qu£ ¤t ÷ñc câ thº ÷ñc sû döng l m cì sð cho c¡c · xu§t nghi¶n cùu ph¡t triºn, c£i ti¸n º ¡p döng trong h» thèng LMSS trong t÷ìng lai. 3. Möc ti¶u nghi¶n cùu Xu§t ph¡t tø nhúng v¨n · cán tçn t¤i ð tr¶n, luªn ¡n s³ tªp trung thüc hi»n hai nëi dung khoa håc ch½nh nh÷ sau: (i) Nghi¶n cùu h» thèng IDCSK nh¬m c£i thi»n hi»u n«ng v t¼m c¡ch t½nh to¡n ch½nh x¡c hi»u n«ng BER cho c¡c h» thèng sû döng chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian; (ii) · xu§t ¡p döng h» thèng DCSK v IDCSK trong k¶nh v» tinh di ëng m°t §t: ph¡t triºn c¡c mæ h¼nh to¡n håc, ÷a ra c¡c cæng thùc t½nh hi»u n«ng º dü o¡n c¡c tham sè £nh h÷ðng ¸n hi»u n«ng h» thèng v tø â t¤o n·n t£ng cho c¡c · xu§t trong t÷ìng lai nh¬m mð rëng ho°c c£i ti¸n c¡c h» thèng thæng tin li¶n l¤c düa tr¶n DCSK trong truy·n thæng. 4
4. èi t÷ñng, ph¤m vi v ph÷ìng ph¡p nghi¶n cùu a. èi t÷ñng v ph¤m vi nghi¶n cùu Luªn ¡n thüc hi»n mæ h¼nh hâa v ph¥n t½ch c¡c ph÷ìng ph¡p i·u ch¸ v gi£i i·u ch¸ sè hén lo¤n khæng li¶n k¸t iºn h¼nh l DCSK v c¡c phi¶n b£n mð rëng ho°c c£i ti¸n cõa nâ qua mæi tr÷íng truy·n d¨n khæng d¥y. Ch§t l÷ñng truy·n thæng cõa c¡c h» thèng ÷ñc ¡nh gi¡ qua c¡c thæng sè nh÷ hi»u n«ng BER, hi»u su§t n«ng l÷ñng ho°c hi»u su§t b«ng thæng. c. Ph÷ìng ph¡p nghi¶n cùu Ph÷ìng ph¡p nghi¶n cùu ÷ñc sû döng trong luªn ¡n l mæ h¼nh hâa v mæ phäng. ¦u ti¶n, luªn ¡n mæ h¼nh hâa c¡c h» thèng nghi¶n cùu: t½n hi»u ¦u v o v ¦u ra cõa méi khèi trong c¡c h» thèng s³ ÷ñc biºu di¹n b¬ng c¡c biºu thùc to¡n håc. Sû döng x¡c su§t º x¡c ành x§p x¿ hi»u n«ng BER cõa c¡c h» thèng. Mæ h¼nh cõa c¡c h» thèng sau â ÷ñc x¥y düng l¤i tr¶n c¡c ph¦n m·m mæ phäng sè tr¶n m¡y t½nh. Cuèi còng, c¡c t½nh to¡n v· m°t lþ thuy¸t ÷ñc kiºm chùng thæng qua mæ phäng sè tr¶n m¡y t½nh v so s¡nh k¸t qu£ ¤t ÷ñc vîi c¡c mæ h¼nh tr÷îc ¥y. 5. C¡c âng gâp ch½nh cõa luªn ¡n Luªn ¡n ¢ ¤t ÷ñc c¡c k¸t qu£ nghi¶n cùu v âng gâp ch½nh nh÷ sau: Trong âng gâp ¦u ti¶n, luªn ¡n ph¥n t½ch d¤ng sâng v °c iºm t÷ìng quan cõa chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian. Tø â, luªn ¡n · xu§t mët cûa sê t½nh to¡n mîi º ÷îc l÷ñng ch½nh x¡c £nh h÷ðng cõa ho¤t ëng £o ng÷ñc thíi gian ¸n vi»c t½nh to¡n hi»u n«ng t¿ l» léi bit cho c¡c h» thèng IDCSK v 2T2R-IDCSK. Cûa sê · xu§t n y câ thº ÷ñc sû döng º t½nh to¡n hi»u n«ng BER cho c¡c h» thèng b§t ký sû döng chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian. K¸t qu£ ÷ñc cæng bè trong c¡c cæng tr¼nh [C1], [J4], [J5]. Trong âng gâp thù hai, luªn ¡n · xu§t ¡p döng h» thèng DCSK v IDCSK cho k¶nh v» tinh di ëng m°t §t. Trong · xu§t n y, luªn ¡n mæ h¼nh hâa 5
c¡c h» thèng trong mi·n thíi gian ríi r¤c v tø â t½nh to¡n hi»u n«ng cho c¡c h» thèng. C¡c cæng thùc t½nh to¡n BER, hi»u su§t n«ng l÷ñng v hi»u su§t phê cõa h» thèng DCSK v IDCK ÷ñc ÷a ra º dü o¡n c¡c thæng sè £nh h÷ðng ¸n ch§t l÷ñng cõa h» thèng. K¸t qu£ ¡nh gi¡ mùc ë £nh h÷ðng cõa c¡c c¡c thæng sè ¸n t¿ l» léi bit cõa h» thèng ch¿ ra iºm ¡ng chó þ sau: h» thèng DCSK v IDCSK cho hi»u n«ng BER k²m hìn so vîi c¡c ph÷ìng ph¡p i·u ch¸ dàch pha truy·n thèng sû döng sâng mang i·u háa. Tuy nhi¶n, do sû döng c¡c chuéi hén lo¤n º truy·n tin, DCSK v IDCSK ¢ k¸ thøa ÷u iºm cõa truy·n thæng düa tr¶n hén lo¤n â l t«ng c÷íng b£o mªt ð lîp vªt lþ v do â DCSK v IDCSK v¨n l mët gi£i ph¡p hùa hµn cho thæng tin v» tinh di ëng m°t §t. K¸t qu£ ÷ñc cæng bè trong c¡c cæng tr¼nh [J2], [J3], [J5]. 6. Bè cöc cõa luªn ¡n Vîi c¡c âng gâp cõa luªn ¡n ¢ ÷ñc nghi¶n cùu sinh tr¼nh b y ð möc tr¶n, luªn ¡n ÷ñc k¸t c§u th nh ba ch÷ìng vîi bè cöc nh÷ sau: Ch÷ìng 1 tr¼nh b y cì sð lþ thuy¸t li¶n quan ¸n c¡c v§n · nghi¶n cùu cõa luªn ¡n bao gçm: Hén lo¤n v c¡c °c t½nh cõa t½n hi»u hén lo¤n; Ùng döng cõa hén lo¤n trong truy·n thæng b£o mªt m¤ng khæng d¥y; Kh£o s¡t c¡c nghi¶n cùu li¶n quan, trong â tªp trung · cªp ¸n c¡c ph÷ìng ph¡p i·u ch¸ v gi£i i·u ch¸ sè hén lo¤n li¶n quan trüc ti¸p ¸n c¡c · xu§t sau n y cõa luªn ¡n; Mæ h¼nh k¶nh v» tinh di ëng m°t §t. Trong Ch÷ìng 2, luªn ¡n ph¥n t½ch d¤ng sâng, °c iºm t÷ìng quan cõa chuéi hén lo¤n thæng th÷íng v chuéi hén lo¤n £o ng÷ñc thíi gian. Luªn ¡n · xu§t ph¥n t½ch hi»u n«ng h» thèng thæng tin hén lo¤n 2T2R-IDCSK, â l h» thèng k¸t hñp cõa khâa dàch hén lo¤n vi sai c£i ti¸n (IDCSK) v kÿ thuªt MIMO vîi hai «ng-ten ph¡t v hai «ng-ten thu. Mæ h¼nh to¡n håc cõa h» thèng 2T2R-IDCSK trong mi·n thíi gian ríi r¤c ÷ñc mæ t£ chi ti¸t. Tø k¸t qu£ kh£o s¡t d¤ng sâng v °c iºm t÷ìng quan cõa chuéi hén lo¤n, luªn ¡n · xu§t mët cûa sê t½nh to¡n mîi v ¡p döng º t½nh BER cho h» 6
thèng 2T2R-IDCSK. Cuèi còng, c¡c k¸t qu£ BER theo mæ phäng sè ÷ñc ÷a ra º x¡c minh c¡c k¸t qu£ t½nh to¡n BER theo ph¥n t½ch lþ thuy¸t. Trong Ch÷ìng 3, þ t÷ðng ¡p döng DCSK v IDCSK cho ho¤t ëng trong mæi tr÷íng truy·n d¨n v» tinh ÷ñc · xu§t. Mæ h¼nh k¶nh Lutz, mæ h¼nh th½ch hñp nh§t º mæ t£ mæi tr÷íng truy·n d¨n v» tinh di ëng m°t §t ÷ñc mæ phäng sè. Ho¤t ëng cõa c¡c h» thèng qua k¶nh Lutz ÷ñc mæ t£ chi ti¸t thæng qua mæ h¼nh to¡n håc. Ti¸p theo, ÷îc l÷ñng lþ thuy¸t t l» léi bit cõa c¡c h» thèng ÷ñc ÷a ra. C¡c k¸t qu£ mæ phäng sè ÷ñc ÷a ra º so s¡nh vîi c¡c k¸t qu£ lþ thuy¸t ¤t ÷ñc. Cuèi còng, so s¡nh hi»u n«ng BER ¤t ÷ñc tø mæ phäng giúa c¡c h» thèng DCSK v c¡c h» thèng i·u ch¸ thæng th÷íng ÷ñc sû döng trong thæng tin v» tinh công ÷ñc ch¿ ra. Ph¦n cuèi còng l k¸t luªn v âng gâp khoa håc cõa luªn ¡n. 7
Ch÷ìng 1 CÌ SÐ LÞ THUYT V TRUYN THÆNG KHÆNG DY DÜA TRN Kß THUT HÉN LON Ch÷ìng n y tr¼nh b y cì sð lþ thuy¸t li¶n quan ¸n c¡c v§n · nghi¶n cùu cõa luªn ¡n. Ph¦n thù nh§t tr¼nh b y têng quan v· hén lo¤n bao gçm c¡c kh¡i ni»m, mæ t£ to¡n håc cõa h» thèng ëng hén lo¤n, c¡c t½nh ch§t quan trång cõa h» thèng ëng hén lo¤n v c¡c °c iºm cõa t½n hi»u hén lo¤n. Ti¸p ¸n l lñi ½ch cõa vi»c ùng döng hén lo¤n trong truy·n thæng b£o mªt. Ph¦n ti¸p theo giîi thi»u v· c¡c h» thèng i·u ch¸ sè sû döng hén lo¤n, trong â tªp trung mæ t£ c§u tróc m¡y ph¡t v m¡y thu cõa c¡c h» thèng li¶n quan trüc ti¸p ¸n c¡c · xu§t cõa luªn ¡n â l h» thèng DCSK v IDCSK; cì sð lþ thuy¸t v· mæ h¼nh hâa k¶nh v» tinh di ëng m°t §t. C¡c k¸t luªn ÷ñc ÷a ra trong ph¦n cuèi còng cõa ch÷ìng n y. 1.1. Hén lo¤n 1.1.1. H» thèng ëng hén lo¤n Trong khoa håc, kh¡i ni»m v· hén lo¤n ÷ñc sû döng rëng r¢i nh§t ÷ñc ÷a ra trong t i li»u [54] nh÷ sau: Hén lo¤n l sü khæng ên ành ÷ñc t¤o ra tø mët qui tc x¡c ành. Thuªt ngú "hén lo¤n" ÷ñc sû döng º mæ t£ c¡c hi»n t÷ñng bi¸n êi b§t th÷íng theo thíi gian (ho°c khæng gian), ÷ñc t¤o ra tø mët h» thèng vªn ëng theo qui tc x¡c ành. H» thèng n y ÷ñc gåi l h» thèng ëng hén lo¤n. Ba t½nh ch§t quan trång cõa h» thèng ëng hén lo¤n l : 1. H» thèng x¡c ành: H» thèng ëng hén lo¤n ÷ñc mæ t£ to¡n håc b¬ng c¡c ph÷ìng tr¼nh vi ph¥n ho°c sai ph¥n [55]. Trong mi·n thíi gian li¶n töc, h» thèng ëng ÷ñc biºu di¹n b¬ng ph÷ìng tr¼nh vi ph¥n nh÷ sau: dx (t) = f (x (t)) , x (t0 ) = x0 , (1.1) dt trong â, x(t) l bi¸n tr¤ng th¡i ð thíi iºm t; t0 v x0 t÷ìng ùng l thíi 8